________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રિહંતાપના કાર્યોત્સર્ગમાં
આવતા શ્રદ્ધાદિ પાંચ ગુણે.
લેખક-મુનિરાજશ્રી પુણ્યવિજયજી. દેવવંદન, ચૈત્યવંદન અને પ્રતિક્રમણદિ પંકાદિ કાલુને દૂર કરી સ્વચ્છતાને પમાડે ક્રિયામાં બોલવામાં આવતા અરિહ તઈઆવ્યું છે, તેમ શ્રદ્ધામણિ પણ ચિત્તરૂપી સરોવરમાં ના કાઉસ્સગ્નમાં “સદ્ધાg, મેદg, ધીરૂપ, રહેલ સંશય-વિપર્યયાદિ કાલુષ્યને દૂર કરી ધારણા, મહાપ ” એ પાંચ ગુણે જે ભગવાન્ અરિહંતપ્રણીત માર્ગ ઉપર સમ્યગ આવે છે, તેનું વિવેચન દેવદર્શન નામક ગ્રન્થ- ભાવ ઉન્ન કરે છે. રત્નની કરેલ નેટમાંથી સમજવા યોગ્ય ઉપ- ૨ મેદg-મેધાવડે. મેધા એ જ્ઞાનાવરણીય યેગી ધારી આ નીચે આપવામાં આવે છે. કર્મને ક્ષયોપશમથી ઉત્પન્ન થતો ગ્રન્થગ્રહણ
૧ વાપ-શ્રદ્ધાવડે. શ્રદ્ધા એ મિથ્યાત્વ પટુ પરિણામ-એક પ્રકારને સન્થમાં પ્રવૃત્તિ મેહનીય કર્મના ક્ષયપશાદિથી જન્ય ચિત્તની કરાવનાર પરિણામ છે. પાપકૃતની અવજ્ઞા નિજ અભિલાષારૂપ એક પ્રકારની પ્રસન્નતા કરાવનાર તથા ગુરુ વિનયાદિ વિધિમાં જોડછે. આ શ્રદ્ધા જીવાદિ તાત્વિક પદાર્થને અનુ- નારે ચિત્તનો ધર્મ છે. શાસ્ત્રમાં એને “આતુર સરનારી, બ્રાંતિને નાશ કરનારી તથા કર્મફળ ઔષધાપ્તિ-ઉપાદેયતા” ની ઉપમા આપવામાં કર્મ સંબંધ અને કર્મના અસ્તિત્વની સમ્યક્ આવી છે. જેમ કોઈ બુદ્ધિમાન રેગીને ઉત્તમ પ્રતીતિ કરાવનારી છે. શાસ્ત્રમાં એને “ઉદક ઔષધની પ્રાપ્તિ થાય અને તેના વિશિષ્ટ ફલને પ્રસાદકમણિ” ની ઉપમા આપવામાં આવી છે. અનુભવ થાય, ત્યારે અન્ય સર્વ વસ્તુને દૂર સરોવરમાં નાખેલ “ઉદકપ્રસાદકમણિ” જેમ કરી તેના ઉપર જ તેને મહાન ઉપાદેય ભાવ આવશ્યક છે. જેના દર્શનના મંતવ્ય પ્રમાણે આત્માને કર્મને સંબંધ લાગવાનું પ્રયોજન આત્મા અનાદિ છે, કર્મ પણ અનાદિ છે. શું ? કર્મ રહિત શુદ્ધ આત્માને પણ માને કે અને આત્મા તેમજ કર્મનો સંબંધ પણ કમને સંબંધ લાગતો હોય તો જ્ઞાન-દર્શનઅનાદિ છે. જેમ ઇંડું પ્રથમ કે કુકડી પ્રથમ ? ચારિત્રની આરાધના કરી, વિવિધ અનુષ્ઠાનની પહેલું બીજ કે પહેલું વૃક્ષ? પહેલો દિવસ કે સેવના કરી, તપશ્ચર્યા વિગેરે કષ્ટોને સહન પહેલી રાત્રિ? ઈત્યાદિ પ્રશ્નોમાં ઇંડાને અથવા કરી મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાના પ્રયાસની સફલતા કુકડીને, બીજ કિવા વૃક્ષને તેમજ દિવસ શી ? આ પ્રમાણે અનેક તર્કવિતર્કોની પરં. અથવા રાત્રિને સર્વથા પ્રથમ કહી શકાય તેમ પરાનો જન્મ થવાનો સંભવથી યુક્તિદ્વારા નથી. આત્માને જો સર્વથા પ્રથમ માનવામાં તેમજ શાસ્ત્રદષ્ટિએ વિચારવામાં આવે તે આત્મા આવે તો કર્મ વિનાનો આત્મા હતો એ બાબત અનાદિ છે અને આત્મા તથા કર્મને સંબંધ સિદ્ધ થાય, અને કર્મ વિનાને આત્મા હતો પણ અનાદિ છે આ બાબત બરાબર સિદ્ધ છે. એ બાબત જે નક્કી થઈ તો કમ રહિત શુદ્ધ
(ચાલુ)
For Private And Personal Use Only
