Atmanand Prakash Pustak 042 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

॥ अनन्तलन्धिनिधानाय-श्रीमते गौतमगणधराय नमो नमः ॥ ગુણસ્થાનવિચારણુ છે
આ આત્મન્નિતિને અનુક્રમ.
લેખક-શાસનપ્રભાવક પૂજ્યપ્રવર આચાર્યશ્રી વિજયમહનસૂરીશ્વર પ્રશિષ્ય
પં. શ્રીમાન્ ધર્મવિજયજી મહારાજ,
અનન્તજ્ઞાની શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતોએ ધમસ્તિકાય દ્રવ્યનો મુખ્ય ગુણ ગતિ પરિણામે ધર્માસ્તિકાય વિગેરે છ દ્રવ્યનું જે નિરૂપણ પરિણમેલા છે અને પુદગલોને ગતિમાં સહાય કરેલ છે તે છએ દ્રવ્યમાં કઈ ને કઈ ગુણ આપવી, અધમસ્તિકાય દ્રવ્યને મુખ્ય ગુણ અવશ્ય રહેલે જ હોય છે. કોઈ પણ દ્રવ્ય સ્થિતિ પરિણામે પરિણત જીવો અને પુદગલોને વાસ્તવિક રીતે ગુણ અને પર્યાય વિનાનું હોઈ સ્થિતિમાં સહાય આપવી, આકાશાસ્તિકાયશકતું જ નથી. અને તેથી જ વાચકશેખર દ્રવ્યને ગુણ અસંખ્ય આકાશપ્રદેશ જેટલા ભગવાન ઉમાસ્વાતિ મહારાજાએ તત્વાર્થી- ક્ષેત્રમાં અનંતાનંત દ્રવ્યોનો સમાવેશ કરે, ધિગમ સૂત્રમાં ‘દ્રવ્ય” નું લક્ષણ વર્ણવતાં પગલાસ્તિકાય દ્રવ્યને ગુણ પણ થવું અને
pવ્ય” [ તત્ત્વાર્થસૂત્ર, અધ્યાય ગળવું અથવા વર્ણ, ગબ્ધ, રસ તથા સ્પર્શને ૫, સૂત્ર ૩૮ મું] એ સૂત્રની વ્યાખ્યા મુજબ ધારણ કરવા, કાળ દ્રવ્યનો ગુણ નવું, જીન, ગુણ અને પર્યાયયુક્ત જે કઈ ભાવ હોય તે નાનું, મોટું ઇત્યાદિ પર્યાય-અવસ્થાઓ ઉત્પન્ન દ્રવ્ય હોય એમ પ્રતિપાદન કર્યું છે અર્થાત કરવી, તે પ્રમાણે જીવ દ્રવ્યનો ગુણ જ્ઞાનકોઈ પણ દ્રવ્ય ગુણ રહિત હોતું જ નથી. દર્શન-ચારિત્ર અને અકરણ વીર્યને ધારણ
છએ દ્રવ્યનાં મુખ્ય મુખ્ય ગુણો. કરવું તે છે.
એક દ્રવ્યમાં એક જ ગુણ હોય એવું પણ અહિં જે દ્રવ્યના જે ગુણે ઉપર જણાવ્યા નથી. એક દ્રવ્યમાં ભિન્ન ભિન્ન અનેક ગણો તે ગુણો સિવાય બીજા કોઈ પણ ગુણો તે રહેલા હોય છે અને જે દ્રવ્યના જે ગુણો હોય દ્રવ્યામાં ન જ હોય તેમ સમજવાનું નથી. તે ગુણો તે દ્રવ્યમાંથી કોઈ પણ કાળે અલગ ઘમાસ્તિકાયમાં જેમ ગતિસહાયકપણાને ગુણ થતા જ નથી; એક સરખા સ્વરૂપે અથવા જણાગ્યા તે પ્રમાણે અમૂર્ણપણું, અગુરુલઘુપણું ન્યૂનાધિકપણે તે ગુણે તે દ્રવ્યમાં કાયમ– ઇત્યાદિ બીજા પણ અનેક ગુણો રહેલાં છે. અનાદિ અનંતકાળ પર્યત રહે છે. જેમકે અધમસ્તિકાય વિગેરે દ્રવ્ય માટે પણ તે જ
પ્રમાણે સમજવું. ફક્ત અહિં એટલો અવશ્ય ધર્માસ્તિકાય ૧, અધર્માસ્તિકાય ૨, આકા- ખ્યાલ રાખવાનો છે કે,–ગતિસહાયકપણું, શાસ્તિકાય ૩, પુલાસ્તિકાય ૪, જીવાસ્તિકાય ૫ સ્થિતિસહાયકપણું વિગેરે જે જે ગુણે જે જે અને કાલ ૬.
દ્રવ્યના જણાવ્યા છે તે તે ગુણો તે તે દ્રવ્યમાં