________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૬૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
યથાશક્ય અન્વેષણ અવશ્ય કરે છે. એ અન્વેષણ કેટલાક તત્ત્વજ્ઞાનીઓને જીવનના મહામાં મહાન્ પ્રશ્ન થઈ પડે છે. આવા કેટલાયે મહાન તત્ત્વજ્ઞાનીઓનુ' આત્મા અને ભૌતિક દ્રવ્ય વિષયક અન્વેષણ કાર્ય અદ્વિતીય નીવડયુ છે. તેમના અપ્રતીમ અન્વેષણ કાર્યથી માનવ જાતિનાં સર્વોચ્ચ શ્રેયમાં અનુપમ લબ્ધિ થઈ છે. તેમની પ્રખર વિવેકબુદ્ધિ અને અનેરા ઉત્સાહથી જગન્ના જ્ઞાનમાં આર વૃદ્ધિ થઇ છે. ભૌતિક પદાર્થોં વિષયક અન્વેષણુના જ વિચાર કરીએ તેા એ અન્વેષણુનુ વિહુ ગાત્રલેાકન પણ અત્યંત આશ્ચર્યકારી થઈ પડે છે. ભૌતિક પદાર્થાનાં અન્વેષણનાં સ્વલ્પ નિરીક્ષણુ કે વિચારમાત્રથી મનુષ્ય મંત્રમુગ્ધ બની જાય છે. પરમાણુના વિચાર કરીએ તે તે સંબંધી એટલું બધું સૂક્ષ્મ રીતે અન્વેષણ કર્યું છે કે પરમાણુ અને તેના કાર્યનું યથાર્થ જ્ઞાન મનુષ્યને આશ્ચર્યમાં ગરકાવ કરે છે. પરમાણુને સૂક્ષ્મ અભ્યાસી માનસિક, બૌદ્ધિક, નિર્વાણિક, પરાનિર્વાણુક અને છેવટે મહાપરાનિર્વાણિક ક્ષેત્રમાં પણ વિચરી શકે છે. પરમાણુ કરતાં માનસિક ક્ષેત્રનુ દ્રવ્ય વિશેષ સૂક્ષ્મ હોય છે. મહાપરાનિર્વાંણિક ક્ષેત્રનું ભૌતિક દ્રવ્ય સભૌતિક દ્રવ્યોથી સૂક્ષ્મ છે. આ સર્વ ક્ષેત્રામાં જીવનનેા આવિર્ભાવ થાય છે. એ સર્વ ક્ષેત્રામાં પરસ્પર અવગાહક હાય એમ માલૂમ પડે છે. કેાઈ પણ ક્ષેત્રનાં ભૌતિક દ્રવ્યમાં ચેતના હાવાના કે.ઇ અન્વેષકે પેાતાના મત અદ્યાપિ વ્યક્ત કર્યાં નથી. તાત્પય એ કે સૂક્ષ્મમાં સૂક્ષ્મ કે સ્થૂલમાં સ્થળ ભૌતિક દ્રવ્યમાં જીવન કે ચેતનની સંભાવના હાઈ શકે નહિ. કોઇ પણ પ્રકારના પરમાણુમાં સ્મૃતિ કે બુદ્ધિશક્તિનું અસ્તિત્વ શકય નથી. અર્વાચીન કોઇ પણ વૈજ્ઞાનિક પરમાણુમાં બુદ્ધિ આદિની સંભાવ્યતાના સ્વીકાર નથી કરતા.
જીવનને પ્રશ્ન આ પ્રમાણે અત્યંત ગૂઢ છે. ચેતનમાં મૂળના વિચાર કરતાં તેનું રહસ્ય વૃદ્ધિંગત થાય છે. ચેતનાના રહસ્યને પાર પામવે એ અત્યંત મુશ્કેલ અને છે. ચેતનાના રહસ્યરૂપ વર્તુલ ક્ષિતિજની જેમ વૃદ્ધિ પામે છે. આ રીતે ચેતનાનાં રહસ્યના ઉકેલ અશકયવત્ બને છે. આત્મા કે જીવનના સ્વાયત્ત અસ્તિત્વરૂપ મહાન સત્યને ઈન્કાર કરતાં આ પ્રમાણે અત્યંત અટપટી સ્થિતિ ઉત્પન્ન થાય છે અને મનુષ્યને અનેક ગાથાં ખાવાં પડે છે. બુદ્ધિ પનાએની વ્યથ પરપરામાં નિમગ્ન મનુષ્ય સક્ષેાભના મહાસાગરમાં નિર'તર ટળવળે છે.
રીતે નાહક
થાય છે; ( ચાલુ )
For Private And Personal Use Only
