________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
મહાન તસ્કરો. ગતાંક પૃષ્ઠ ૪૯ થી શરૂ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
માન
ભગવાને વિનયને ધર્મોનું મૂળ કહેલું છે. વિનય વિના વિદ્યાની પ્રાપ્તિ પણ થઇ શક્તી નથી. વળી વિનય હોય તે જ રૂપ, ગુણુ પણ શે।ભે છે. એવા મહાન વિનય ગુણના નાશ માન નામના કષાયથી થાય છે. પ્રાણીમાં જ્યારે માન ઉત્પન્ન થાય છે ત્યારે તેના હૃદયમાં અહુકાર પેદા થાય છે કે-અહે। મારા સમાન રૂપવાન, ધનવાન, કુળવાન, જ્ઞાનવાન અન્ય છે જ કાણુ ? આવા પ્રકારના અહુ ભાવથી તે મનુષ્યમાં સારાસારની વિવેકશક્તિ નષ્ટ થાય છે; અને તે કારણથી પૂજ્યજનેના વિનય તેનાથી સચવાતા નથી; કેમકે તેને પેાતાનામાં સર્વ કાંઇ છે એવા ભ્રમ ઉત્પન્ન થયેા છે. તે ભ્રમવડૅ માની મનુષ્ય સુકા કાષ્ટની સમાન અક્કડ અની જાય છે, કે જેથી ચેાગ્ય જનેને વિનય તેનાથી જળવાતા નથી. વળી જ્યારે માન ઉત્પન્ન થાય છે ત્યારે તેનાથી સજ્ઞાન પણ દૂર નાસે છે. તેનું પ્રસિદ્ધ દષ્ટાંત શ્રી બાહુબલીજી છે. બાહુબલીજી વડિલ બન્ધુ શ્રી ભરત મહારાજ સાથે યુદ્ધ કરવા પણ માનથી જ પ્રેરાય છે અર્થાત્−હું શા માટે તેને નમું ? આવા
પ્રકારના માનથી અને ભ્રાતાઓ વચ્ચે લડાઇ થાય છે. છેવટે દેવજ્રનાની વિજ્ઞપ્તિથી બન્ને બધુએ યુિદ્ધ, વાયુદ્ધ વિગેરે કરે છે, જેમાં ભરત મહારાજા હારે છે. છેવટે મુખ્રીયુદ્ધ વખતે બાહુબલીજી ભરતને મારવા માટે મુટ્ટી સાચા દર્શનશાસ્ત્રી કેટલી ઉદાર દ્રષ્ટિ ધરાવતા હાય છે અને સમન્વય ઉપજાવવામાં પણ કેવા કૂશળ હોય તે આ અવતરણ ઉપરથી જણાશે. જૈન દર્શનની પ્રાચીન-મુખ્ય ધારાને સ્વીકાર કરતાં એમને જરા ય સંકોચ નથી થતુ. એમને પેાતાના મત કે સપ્રદાય આડે નથી આવતા. તેએ તે વિવિધ વિચારધારાઓને કલકલ નાદ કરતી અને આગળ વધતી નીહાળે છે અને તટસ્થ દ્રષ્ટાની જેમ એ દૃશ્ય નીહાળી પેાતાનું સ્વતંત્ર અવલાકન સુવર્ગ સન્મુખ ધરે છે.
જીજ્ઞા
સરસ
ૌદ્ધ ધર્મની બહુ ગવાયેલી શૂન્યતાની સાથે પણ તેઓ કેવા સમન્વય બેસારે છે ? જૈન દર્શનની ઉત્પાદ, વ્યય, ધૈન્યની ત્રિપદિનું મહત્ત્વ પણ તેએ કેવા સરળભાવે વર્ણવે છે ? એવી પ્રતિપાદન શૈલી અને તુલનાત્મક ચિંતનની આજે જૈન સમાજને કેટલી જરૂર છે ? જૈન સ'ઘમાં જે આવા ઘેાડા પણ વિદ્વાનેા હાય તે તે જૈન શાસનની કેટલી સરસ સેવા બજાવે
For Private And Personal Use Only
