Atmanand Prakash Pustak 032 Ank 07

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 7

૧૫૧
પ્રતિબિંબ. છે. વૈદિકની જેમ જૈનોએ પણ દેવોની પાસે વિધવિધ યાચનાઓ કરી છે. આ બધી કાળબળની અસર છે.
સ્ટેઈક પંથ ઉપર જૈનને પ્રભાવ પડ્યો હોય એમ નિશ્ચિતપણે કહી શકાય નહીં, તેમ ખ્રીસ્તીઓ સાથે જૈનો કે સંબંધ રાખતા તે પણ જણાયું નથી; પણ કોઈ એક લેખકે લખ્યું છે કે જેમ ઈસુ કાઈસ્ટની પાસેથી જુડાસ જુદે પડ્યો તેમ મહાવીર ભગવાન પાસેથી શાળે જુદો પડ્યો.
(૧) સ્તુપ ચૈત્ય, (૨) અહંતુ જિનઃ બુદ્ધ (૩) ચક્રવર્તી () અહિંસા (૫) સંઘ (૬) યશદા, યશધર, શુદ્ધોદન, સિદ્ધાર્થ (૭) સરખા ચરિત્ર અને સરખા સમય (૮) નિરીશ્વરવાદ. આ બધી બાબતોને અંગે બૌદ્ધો અને જૈને વચ્ચે ઘણે ગોટાળે થઈ ગયું છે.
પણ બૌદ્ધોના ક્ષણિકવાદ, અનાત્મવાદ, નિર્વાણવિષયક શૂન્યવાદ અને પંચસ્કંધ, સાધન ચતુષ્ટય સંઘમાં માત્ર ભિક્ષુ ભિક્ષુણી સિવાય અન્ય વર્ગને અભાવ એ બધી બાબતો સાથે નાના અનેકાંતવાદ, મેક્ષની સુંદર કલ્પના, રત્નત્રયીની આવશ્યકતા, ચતુર્વિધ સંઘની કલપના, ધ્યેય તરિકે ઈશ્વરની પ્રતિષ્ઠા વિગેરે વસ્તુઓની તુલના કરતાં એ બન્ને વચ્ચે જમીન આસમાનને તફાવત હોય એમ લાગે છે.
મહાવીર અને બુદ્ધ બન્ને એક દેશના, એક જાતિના અને એક જ સમયના હોવાથી બન્નેના જીવનમાં સમાનતા દેખાય એ સ્વાભાવિક છે; પણ એટલા જ ઉપરથી બન્નેના સિદ્ધાંત કે ઉપદેશમાં કંઈ ફરક નથી એમ કહેવું મિથ્યા છે.
આશ્રવ શબ્દ બૌદ્ધ સાહિત્યમાં પણ છે પરંતુ તે ઘણું સંદિગ્ધ અર્થમાં વપરાયે છે. જૈન ગ્રંથમાં એનો અર્થ સ્પષ્ટ છે. પિહિતાશ્રવ નામના જૈન સાધુ પાસે બુધે પહેલી દીક્ષા લીધેલી હોવી જોઈએ અને ત્યાં જ તેણે જૈનધર્મનું અધ્યયન કર્યું હશે. પાછળથી જૈન વ્રત પળાયા નહીં એટલે એણે એક સ્વતંત્ર મત કાઢો અને બીજાએ મારેલાં પ્રાણી આહારમાં વાપરવામાં હરકત નથી એવી શિથિલાચારી કલપના ઉપજાવી હોય તે તેમાં આશ્ચર્ય જેવું નથી.
ડે. સાહેબે જૈન ધર્મના અદયયન અને સંશોધનની કેટલી જરૂર છે તે બતાવી કેટલાક પ્રશ્નોના ટૂંકા જવાબ પણ આપ્યા હતા.