________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૦.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. સબંધમાં અરિહંત ધર્મમાં જેટલું કહેવાયું છે તેટલું અન્યત્ર નહીં જડે. સુખની વ્યાખ્યા પચરંગી છતાં ખરું સુખ તે આત્મિક જ છે અને એની પ્રાપ્તિમાં બહારના સાધન કરતાં, મૂળ એ આત્માના પિતાના ઘરના છતાં અનાદિ કાળથી કર્મરૂપી આવરણેથી ઢંકાયેલા જ્ઞાન-દર્શન અને ચારિત્રરૂપ આંતરિક ઉપચારે ઘણું કરી શકે છે. તેથી જૈન દર્શનકારે “આત્મા” અને “કર્મ” રૂપ ઉભય વિષયમાં અતિ બારીકાઈથી છણાવટ કરી એવું તે સરસ અજવાળું પાડયું છે કે એના અભ્યાસકને મુક્તકઠે પ્રશંસા કરી કહેવું પડે કે આ દર્શન અન્ય દર્શનેમાં અદ્વિતીય છે.
જૈન ધર્મના મુખ્ય બે ભાગ પાડવામાં આવ્યા છે. (૧) સાધુધર્મ (૨) શ્રાવક ધર્મ. જેઓ સંસારને સર્વથા છેડી દઈ, કેવળ આત્મ કલ્યાણ અથે જ રચ્યા પચ્યા રહેવાનું સ્વીકારે તેમનો સમાવેશ સાધુ વિભાગમાં થાય છે.
પણ સૃષ્ટિનો મોટો સમુદાય આ નિયમથી પર હોય છે. તેને સંસારની માયા એકદમ છોડવી કપરી લાગે છે, તેવા સારૂં જે ધર્મના નિયમોની રાંકલના એ બીજે શ્રાવક ધર્મ.
ખુદ પરમાત્મા મહાવીર દેવ કહે છે કે ઉભય માર્ગો પરમાત્મપદની સિદ્ધિ થઈ શકે છે. એ વાત ઉભય માટે અંકિત કરેલી પ્રતિજ્ઞાઓથી પણ સમજી શકાય છે કેમકે પરસ્પર ઘણું સામ્ય તેમાં રહેલું છે.
આ ભેદ અધિકાર પરત્વેના છે. માયા જાળને વીર્ય ફોરવી જે જલદી કાપે છે તે સંસારને પાર સત્વર સાધે છે, છતાં વીર્ય ઉત્કટ દાખવવું પડે છે એ ભુલવું જોઇતું નથી. એને માર્ગ સાધુપણને-સીધો છતાં કંટક બહુલ, હું કે છતાં કષ્ટ સાધ્ય, સુંદર છતાં ખાંડાની ધાર સામે પણ જેનામાં એવી વીર્યની જાજવલ્યતા નથી, માયાને કાબુમાં લઈ એની છાતી પર ચઢી બેસવાના પરાક્રમ નથી તેને સારૂ સરળ માર્ગ જોઈએ અને તે શ્રાવકધર્મ. જ્યાં ઝાઝા કષ્ટો વેઠવાના ન મળે અને ઝાઝાં તપ આચરવાના ન હોય ! તેથી આ રસ્તો સરળ છતાં ઘણું વાંકવાળે, સુખસાધ્ય છતાં લાંબા સમયે ફળ આપનારે અને ટુંકમાં કહીયે તે “વીર ” નો નહિં પણ “મધ્યમ’ને.
- સાધુ ધર્મ પાલન સંબંધે પાંચ મહાવ્રત અને શ્રાવક ધર્મવાળા માટે એમાં કેટલીક રખાયેલી છુટો રૂપ પાંચ અનુવ્રત તથા એ ઉપરાંત ગુણવૃદ્ધિના કારણરૂપ ત્રણ “ગુણવત” અને શિક્ષાના આધાર સમાચાર “શિક્ષાવ્રતો” મળી
બારવ્રત” રૂ૫ દ્વિવિધ ધમ સંબંધે પુષ્કળ કહેવામાં આવ્યું છે. તત્વવિચાર અને વિધિપ્રરૂપણું પર જૈન ધર્મમાં સવિશેષ કહેવાયું છે. એ સાથે નય, નિક્ષેપ કે પાંચ સમવાય અથવા તો સભંગી કે પ્રમાણુવાદ ને જરાપણ વિસરવામાં નથી આવ્યા.
For Private And Personal Use Only
