________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધન સંબંધી કંઇક
૧૨૧
I ધન સંબંધી કંઇક.
વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહ. મનુષ્યના જીવનને ધનની સાથે ઘણે જ ઘનિષ્ઠ સંબંધ રહે છે અને જેમ જેમ સભ્યતા, જન–સંખ્યા અને પ્રતિદ્વન્દ્રતા વધતી જાય છે તેમ તેમ એ સંબંધ પણ વધારે ઘનિષ્ઠ બનતો જાય છે. સંસારમાં એવા અનેક મનુષ્ય જોવામાં આવશે કે જેઓ કાંઈપણ ભણ્યા નહોય, પરંતુ એવા લેકો તો ઘણા થડા નજરે પડશે કે જેઓ પોતાની આજીવિકા અથે ધન નહિ કમાતા હોય. એ સિવાય આ જકાલ એમ પણ જોવાય છે કે મનુષ્યના ચારિત્ર આદિ ઉપર દ્રવ્યને ઘણે જ પ્રભાવ પડે છે. તેમજ લેકોપકારનાં અનેક કાર્યો દ્રવ્યની સહાયથી જ બહુ ઉત્તમતા પૂર્વક તથા જલ્દીથી થાય છે. એટલા માટે એના સંબંધી અહિં આગળ થોડા વિચાર રજુ કરવાની આવશ્યકતા પ્રતીત થાય છે.
ધન સંબંધી કેટલાક લોકોનો એવો મત છે કે તેને સંગ્રહ અતિ વધારે અથવા વ્યર્થ ન કરવો જોઈએ. તેઓ કહે છે કે ધન એક જ જાળરૂપ છે. તેનાથી મનુષ્યને ચિંતા વધે છે, મનુષ્ય લાલચુ બની જાય છે. અને તેનાથી લોકો જેટલા વધારે સુખની આશા રાખે છે તેટલું સુખ મળી શકતું નથી. એટલું તે નિર્વિવાદ છે કે ધન કમાવામાં તેમજ તેને સંગ્રહ કરી રક્ષણ કરવામાં ઘણું જ કષ્ટ ઉઠાવવું પડે છે. લેકે ધન કમાવા ખાતર દિવસરાત ઘોર પરિશ્રમ કરે છે, દિવસરાતનું પણ ભાન રાખતા નથી અને તેનો સંચય કરવા ખાતર અનેક જાતનાં શારીરિક કષ્ટ ભેગવે છે. તેઓનું આખું જીવન ધનની ચિંતામાં જ વ્યતીત થાય છે. જ્યાં તેનું ધન રહે છે ત્યાં આગળ જ તેઓને જીવ રહે છે. જે ધનને લોકે સાક્ષાત્ ઈશ્વર તુલ્ય સમજે છે તે જ ધનથી અનેક પ્રસંગે તેઓની ચિંતા અને માનસિક કે શારીરિક વેદના લેશ પણ ઓછી થતી નથી. અનેક લોકો ધન મેળવીને દુરાચારી બની જાય છે, તેમજ અનેક લોકો અન્યાય અથવા અત્યાચાર કરવા લાગે છે. અનેક લક્ષાધિપતિ તથા કરોડાધિપતિ લોકો પૈસાદાર ” કહેવાય છે, પણ વાસ્તવિક રીતે તો તેઓ “પૈસાદાસ” હોય છે. કેઈ કઈ વખત તો એ જ ધન તેઓ ના આત્માનું ઘાતક નિવડે છે. ધનનો નાશ થાય ત્યારે પણ મનુષ્યની ચિંતા એથી પણ વધે છે. ઘણે ભાગે એવા વખતે લોકોને અસહ્ય માનસિક વેદના થાય છે અને કોઈ વખત તેઓના પ્રાણુસુદ્ધાં જાય છે. આવા આવા અનેક પ્રકારના દોષે ધન સંબંધમાં ગણવવામાં આવે છે. એ ઉપરથી જ કહ્યું
For Private And Personal Use Only
