________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પારકાના અણુ જેટલા ગુણને પર્વત સમે માટે ગણી સ્વ-અંતરને સદા વિકસ્વર યાને પ્રમુદિત રાખતા સંત પુરૂ વિચરે છે. એવા કેટલાક સંતો હોય છે ? સંતે કે ગુરૂઓની આ વ્યાખ્યાને એકાંત ન સંભવે. ઉત્સગ સાથે જ અપવાદ જોડાયેલો છે. Hedges have thorns વા વાડને કાંટા હોય એ નિયમાનુસાર આ નિયમ સર્વત્ર લાગુ ન પણ પડે. એ ઝભા તળે જ કેટલાક વિપરીત જીવન જીવતા હોય, એમાં અશકયતા જેવું નથી. વળી એનું માપ કાઢતાં માત્ર વર્તમાન કાળનેજ જેવાને નથી. અત્રે એ ઉલ્લેખ થઈ રહ્યો છે તેમાં ખાસ કરીને “ગુરૂતત્વ” માં જૈનધર્મની દ્રષ્ટિએ કેવી કેટિના પુરૂષોને સ્થાન છે તેનો કંઈક ખ્યાલ આવે છે અથે આટલો વિસ્તાર કરવો પડયો છે. ટૂંકમાં કહીયે તે “જ્ઞાન પૂર્વકને વૈરાગ્ય ’ એ પદના મૂલ્યવાન અલંકારરૂપ છે. ગુરૂપદમાં ઇંદ્રિયપર કાબુને કષાયના રોધ ઉપરાંત પાંચ મોટી પ્રતિજ્ઞાઓ જેવી કે અહિંસક રહેવું, સત્ય વદવું, દીધા વગર પારકી ચીજ લેવી નહીં, આજીવન બ્રહ્મચર્ય વ્રત પાળવું અને સંયમી જીવનમાં ઉપયોગી થઈ પડતાં ઉપકરણે વજીને કોઈપણ જાતનો પરિગ્રહ ન રાખવારૂપ છે. આ પાંચનું પાલન કડક રીતે ત્યાગી જીવન વાહકને કરવું પડે છે. ઉપરાંત રાત્રિભોજનની પ્રતિ બંધી તેમને ખાસ હોય છે.
જે મહા પ્રતિજ્ઞા વિષે અગાઉ કહેવામાં આવ્યું તેમાં કામિની અને ધનને પરિહાર આવી જ જાય છે એટલે સાધુ જનથી “કંચન અને કામિની' રૂપ સંસારની મધલાળ ઘણી દૂર જ રહે છે. તેમને કેવળ દેહ ટકાવવા અર્થે જેમ ભ્રમર પુષ્પને કિલામણું કિંવા ઈજા પહોંચાડ્યા સિવાય રસ ચુસી એક પુખેથી બીજા પર ને ત્યાંથી ત્રીજા પર જાય છે તેમ દરેક ઘરમાં ફરી થોડે થોડો આહાર લઇ સ્વજીવન જીવે છે. નથી તે કેઈને આશીર્વાદ આપતા કે નથી તો કેઈને શાપ દેતા. કેવળ “મોક્ષ” ની જ સ્પૃહા રાખનારા તેઓ હોય છે. એ માગે ગતિ કરવા દશ પ્રકારના યતિધર્મનું તેઓ કડક રીતે પાલન કરે છે તે આ પ્રમાણે (૧) ક્ષમા (ગમે તેવા ક્રોધી સામે પણ ખાશ રાખનાર) (૨) માર્દવતા–સરળતા (૩) આર્જવતાનમ્રતા (૪) મુકિત ધમ–નિલેપતા, (૫) ત૫ (૬) સંયમ (૭) સત્ય (૮) શાચ (૯) અકિંચનતા અને ( ૧૦ ) બ્રહ્મચર્ય આ ઉપરાંત ક્ષુધા, તૃષા વિગેરે બાવીશ પ્રકારના પરિષહ વા કથ્થો જરાપણ મનમાં દુભાયા સિવાય સહન કરવાના અને અનિત્યાદિ બાર ભાવનામાં મનને પરોવવાનું તેમના દૈનિક કર્તવ્યરૂપ લેખી શકાય. નવતત્વમાંનું આખું સંવર તેમજ નિજ રા તત્વ. આ ગુરૂપદની દિવ્ય પરાગને અંગે આલેખાયું છે તે સંબંધમાં આગળ વાત આવનાર હોવાથી અત્રે વધુ લંબાણ ઈષ્ટ નથી.
શ્રીરૂષભદેવ તેમજ શ્રી મહાવીરસ્વામી અથવા તે પહેલા અને છેલ્લા જીનના સાધુઓ માટે પ્રમાણે પેતવેત વસ્ત્રો પરિધાન કરવાને ધર્મ છે, જ્યારે મધ્યકાલીન
For Private And Personal Use Only
