________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મી આત્માનંદ પ્રકાશ.
- -
1
શકિતમાન બાહને અભિમાનથી થાબડે છે. પોતાની લાગવગ, પ્રભાવ, ધન બળ, કીર્તિ અને શક્તિ ઉપર તે નજર ફેરવી જાય છે, અને ધારેલા કાર્ય સેંસરા પડવા માટે આવશ્યક જેસ ઉપજાવી લે છે. કોઈપણ વિદન પ્રસંગે તે બોલી ઉઠે છે કે “કેની તાકાત છે કે મારા રસ્તાની આડે આવી શકે ? મેં તે આવા કાંઈક મામલા જોયા છે. કાંઈક વિડ્યો અને અંતરા ઉપર વિજય મેળવ્યો છે.” તે પિતાની શક્તિના
થી પિતાની છાતી ફુલાવતે કુલાવતો પોતાનો માર્ગ કાપે છે. ચોતરફ અભિમાન અને વિજ્ઞાની દષ્ટિ ફેંકતે ચાલે છે, પોતાની શક્તિ માટે મનમાં મનમાં અભિમાન અને આનંદ લેતે જાય છે.
સાત્વિક ધર્મ વૃતિવાળા મનુષ્યના અંતરનું સ્વરૂપ આથી જુદું જ હોય છે. તેમને વિશ્વાસ પિતાની નાની શી શક્તિ ઉપર હેત નથી. પણ વિશ્વના મહામંગળ નિયમની અમેધ શક્તિ ઉપર હોય છે. તે એમ માને છે કે જે સનાતન નિયમના આધારે આ વિવમાં ધર્મને આખરી જય થાયજ છે, જે પરમ કલ્યાણકાર નિધાનના પ્રભાવથી અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, આદિ ઉત્તમ આચારે મનુષ્યને ઈશ્વર ત્વની ભૂમિકામાં દેરી જાય છે, તે નિયમ અને તે વિધાનમાં જ મારી શક્તિ રહેલી છે. તે પોતાને એક પક્ષી જેવો ગણે છે. પક્ષી પોતાની ઉડવાની ક્રિયામાં જેમ પાંખને માત્ર એક ક્ષુદ્ર અવલંબન ગણી ખરે આધાર વાતાવરણ ઉપર, વાયુની ગતિ ઉપર અને આકાશમાં કાર્ય કરી રહેલા કુદરતી નિયમે ઉપર રાખે છે તેમ સાત્વિક ધર્મ વૃતિવાળો મનુષ્ય પોતાની બુદ્ધિ, મન, અને શરીરને માત્ર પોતાની ક્રિયાના એક ગાવું અવલંબન તરીકે ગણ પિતાની ખરી શક્તિ તરીકે વિશ્વમાં પ્રવર્તિ રહેલા કલ્યાણુકર મંગળ નિયમને જ સ્વીકારે છે. તે પોતાની કાર્ય સિદ્ધિના સાધન તરીકે પિતાની દષ્ટિ પોતાના ધન-બળ, લાગવગ, પ્રભાવકે લોકિક બળ ઉપર રાખતું નથી, પણ ઉપરોક્ત નિયમનેજ મુખ્ય આધારરૂપ સ્વીકારે છે. ઈશ્વરની અમેઘ સહાયને જ તે સર્વસ્વ ગણે છે. તેના મનમાં એ વિશ્વાસ રહ્યા જ કરે છે કે ઈશ્વર નિરંતર મારી પડખેજ છે. મારે ભય રાખવાનું કશું જ કારણ નથી. તેને પિતાના કાર્યમાં સફળતા મળે કે ન મળે છતાં તેથી તેને લેશ પણ હર્ષ કે વિષાદ થતું નથી. તે પગલે પગલે ઇવરની કૃપા અને સહાયની યાચના કરે છે, અને પિતાના અંતરમાં ઇશ્વરી પ્રકાશ માટે આકાંક્ષા રાખે છે. તે અત્યંત વિનયવાન, નમ્ર અને નિરાભિમાન હોય છે. તે પિતાને માત્ર ઈશ્વરની આજ્ઞાના દૂત તરીકે ગણું પ્રાપ્ત કાર્યમાં પોતાની સર્વ પ્રકારની સર્વ શકિતથી લાગી જાય છે. તે પોતાના “હું” ને કે અભિમાનને કોઈ બાબતમાં આગળ કરતું નથી. તેણે પિતાની અહંતા ઈશ્વરમાં અપી દીધી હોય છે.
રાજસિક અને સાત્વિક ધર્મ ભાવમાં એક બીજો મોટો ભેદ હોય છે. રાજસિક બાવની ગતિ રચવા કરતાં તેડવા તરફ અધિક હોય છે. આવી પ્રકૃતિવાળા મળે નિરંતર વાદવિવાદ કર્યા કરે છે. તેઓ પિતાના માનેલા મતથી વિરૂદ્ધ મતવાળાની
For Private And Personal Use Only
