________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૭૨
શ્રી આત્માન; પ્રકારા.
તેને વાળી લઇ વાસ્તવિક માર્ગ ઉપર મુકવું ઘટે. કેમકે રાજસિક ભાવ આપણા ધર્મ –જીવનના નાશ કરે છે.
સાત્વિક ધર્માં ભાવની પ્રકૃતિ ઉપરના પ્રકારથી જુદીજ ડેાય છે. તે ગુણનેજ શેાધે છે. તેઓ દરેક મનુષ્ય ઘટના અગર સંસ્થામાં કાંઈપણ ઠીક જાય તેા અત્યંત હર્ષ પામે છે, અને તેટલા અ ંશે તેમાં ઇશ્વરત્વને નિવાસ ગણી પાતાનાં હૃદયને ત્યાં ભક્તિ અને વિનયથી નમાવે છે. પારકાના ગુણેાનુ દન કરવાના સ્વભાવવડે તેમનું મન કામળ હૈાય છે, અંતર વિનમ્ર હૈાય છે. અને આત્મામાં પ્રેમના ઉદય ઢાય છે. આ પ્રકારની પરિસ્થિતિ માનવજીવનને ઉન્નત મનાવે છે, અને તેનાં હૃદચમાં ઈશ્વર પ્રીતિનું પોષણ કરે છે.
રાજસિક અને સાત્વિક ધર્મ-ભાવવાળા મનુષ્યા વચ્ચે ખીજો મહત્વના ભાવ આ છે. રાજસિક સ્વભાવવાળા મનુષ્યા ખીલના કર્તવ્ય માટે ચિંતા રાખે છે. તેઓ એમ માનતા હોય છે કે હું મારૂ કન્ય ખરેખર ખજાવુ છું. પણ મીંજા લેાકેા પેાતાને કરવા યોગ્ય કશું કરતા નથી. તેમને એમ લાગ્યાજ કરે છે કે મેં' મારાથી બનતુ તમામ કર્યું છે, પણ બીજા ઢાકા કાંઇજ કરતા નથી, અને મારા કાર્ય માં કશી મદદ આપતા નથી, અગર મારી સૂચના પ્રમાણે વતા નથી. તેઓ બીજા પાસેથી મેાટી આશાઓ રાખે છે, અને પાતાને કરવા યેાગ્ય કરી લીધાનું શરૂઆતથીજ માની લે છે. પાતે પરમાર્થનાં કાર્યમાં મહેનત કરી તુટી મરે છે, તેમ છતાં તેની કોઇ ખબર લેતું નથી, અને તેને મદદ કરવા કાઈ બહાર પડતું નથી એ વિચારથી તે વારંવાર ગ્લાનિ અનુભવતા હાય છે. સાત્વિક પ્રકૃતિસંપન્ન મનુષ્યા કાઇ કાળે આવી ફરીયાદ કરતા નથી. આવી ખાખતમાં વિચાર કરવાની પણ તેમને ફુરસદ મળતી નથી. મારૂં કામ કેાઇ જુએ છે કે ફ્રેમ, મને કાઈ સહાય કરવા તત્પર છે કે કેમ તે વિષયમાં તેને કહી શ'કા થતી નથી, કેમકે તે જાણતા હાય છે કે દરેક ઉચ્ચ કાર્ય માં ક્ષુદ્ર માનુષી સત્તા કરતાં અન તગુણુ ચઢીળાતી એક મહાન સત્તા તેને મદદ કરી રહેલી છે, અને તે તે કાર્યને સફળતા એ પહોંચાડવાની સંભાળ તે રાખ્યાજ કરે છે. સાત્વિક ધર્મ –સાવથી પ્રેરાઈને કા કરનાર મનુષ્યને લેાકેા વગર માગ્યે સહાય કરવા મંડી પડે છે. સહાયની પ્રેરણા કરનાર સત્તા આપણે નથી, પણુ કાઇ જુદીજ અદશ્ય અનત શક્તિમાન સત્તા છે, અને તે પેાતાની ફરજ બરાબર સમજીને જ્યાં જેવી સહાય કરવી જરૂરની છે તે કર્યે જ જાય છે એમ સત્વગુણ પ્રધાન મનુષ્યના વિશ્વાસ હાય છે, અને તે વિશ્વાસને અનુરૂપ સહુ કાંઈ સ્વયં ઉપજી આવે છે. બીજાઓએ પેાતાનું કર્તવ્ય બજાવ્યુ છે કે નહી તે વિચારવાને બદલે તે પેાતાના કન્યની ખામીઓ માટે અધિક ચિંતાવાન રહે છે, અને દરેક પ્રકારની ખામીનું મૂળ પાતામાં શેાધી તેને સુધારવા પ્રયત્ન કરે છે. તે દરેક અપુર્ણતા, ખામી કે વિષમતામાં પેાતાના અપરાધ શેાધે છે, અને પાર
For Private And Personal Use Only
