________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આપણી ધાર્મિક સંસ્થાકી જૈન સંઘની સત્તા. ૨૮૧ આપણું ધાર્મિક સંસ્થા “શ્રી જૈન સંઘ”ની સત્તા.
આપણી આ સંસ્થા લગભગ અઢી હજાર વર્ષથી તે નિયમિત ચાલે છે. એટલું આપણે જાણીએ છીએ એટલે ભગવાને તીર્થની સ્થાપના કર્યા પછી આ સંસ્થા ગામેગામ અને શહેરે શહેર પોતાનું કામ બજાવે જાય છે.
આ ધાર્મિક સંસ્થા છે અને નાતેની સંસ્થાઓ સામાજીક સંસ્થા છે, હરકોઈ ન નામ ધરાવનાર ઉપર આ સંસ્થાની સત્તા છે અને જૈન નામથી ચાલતી હરકે સંસ્થાઓની જવાબદારી અને અંતિમ સત્તા આ સંઘ સંસ્થાની છે. અને કોઈપણ જૈન નામે કરવામાં આવતા કાર્યોમાં સીધી કે આડકતરી રીતે આ સત્તાની પરવાનગી ન હોય તે તે થઈ શકે જ નહીં. જૈન ધર્મ માની જૈન નામ ધરાવનાર દરેક સ્ત્રી, પુરૂષ, કે બાળક બાળીકા આ સંસ્થાના સભ્યો છે. નાતે એ ધાર્મિક સંસ્થા નથી પણ એ સામાજીક (સાંસારિક) સંસ્થાઓ છે.
આપણા સંઘના બંધારણે નીચે પ્રમાણે હતા. એક સંઘપતિ, ( પ્રમુખ) પટેલીયા અથવા ચવટીઆ અને પંચાતીઆ (કાર્યવાહક કમીટીના સમયે) કેટવાળ, ભંડારી (ખજાનચી) આવી જાતની વ્યવસ્થા હોય છે. અને જાત મહેનત કે બીજા મોટા કાર્યોમાં દરેક સહકારથી સાથે મળી કામ પાર પાડતા હતા.
મધ્ય કાળમાં જેને સત્તાધારી હતા. ગમે તે પ્રદેશમાં જાઓ, પણ ત્યાં બેપાંચ કે પચીશ ઘર હોય ત્યાં પણ મુખ્ય નાગરિક તરીકે જેને હતા. તેના કેટલાક અવશે હાલ પણ જણાય છે. એ હિસાબે શહેરના સામાજીક સવાલોમાં પણ જેને આગેવાની ભર્યો ભાગ લેતા હતા, તેથી નગરશેઠ તરીકે સ્વીકાર થતે હ. એટલે નગરશેઠ અને સંઘપતિ એ બે પદવી એકજ હોંશીયાર વ્યક્તિને મળતી હતી નગરશેઠ પદવી એ શહેર તરફથી સામાજીક પદવી છે અને સંઘપતિ એ ધાર્મિક સંસ્થાની પદવી છે. આ બંને પદવીનું કાર્ય જુદું જુદું હોય છે; છતાં એકજ વ્યક્તિને અને અધિકાર હોવાથી વખતે વખતે સેળભેળ થઈ જાય અથવા કેને સેળભેળ જેવું જણાઈ આવે.
સંઘપતિને પિતાના વહીવટમાં મદદ કરવા માટે બીજા કાર્યવાહકની મદદ જોઈએ જ, તેથી તે વખતે જે જે આગળ પડતા અને કાર્યકુશળ પુરૂ હોય તેને ચુંટવામાં આવતા હતા. તે ઘણે ભાગે પોતાની નાતના આગેવાન હોય અને, વાણે ભાગે નાત ઉપર કાબુ ધરાવતા હોય, ખાવા લાગવગવાળા માણસે સંધની સંસ્થામાં કાર્યવાહકો હોય તે સંઘ સંસ્થાની મજબુતી સારી રહે, એમ સમજીને તેને તે કમીટીમાં દાખલ કરવામાં આવતા હતા. પણ વાંચક બંધુએ એટલું ધ્યાનમાં રાખવાનું કે બને કાર્યો જુદા છે. ભલે અધિકારી વ્યક્તિએ એકજ છે, છતાં તે
For Private And Personal Use Only
