________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સંસાર કેવી રીતે સિધ્યા છે!
૨૩૫ પામર મનુ સંસારને પોતાને કરવા રાત દિવસ ઉધોગ કરે છે અને થોડા ઘણે અંશે પોતાના ધન સંચયના પ્રમાણમાં સંસાર પિતાના સ્વામિત્વમાં આવી ગયાનું માની પણ લે છે.
વસ્તુતઃ સંસાર અને તે માટેના સર્વ પદાર્થોની ચેજના આપણું આત્યંતર સગુણોના વિકાસ માટે નિર્માએલ છે. આપણું શરીર, બુદ્ધિ, હદય, ધન, પ્રભાવ એ સર્વનું છેવટનું સાફલ્ય આપણુ પિતાના આનંદ અને સુખ માટે નથી. પરંતુ વિશ્વમાં પાસ પ્રતીત થતી પ્રકૃતિની મહા રોજનામાં સમર્પવા માટે છે. એ સમર્પણ તેજ વાસ્તવ ત્યાગ છે. સંસારથી માત્ર ભાગી છુટવું તે ત્યાગ નહી, પણ નિરાશા અને કંટાળો છે. કુદરતની મહાસત્તા એ પ્રકારના આપણા માનસિક વલણને અનુકુળ રહી લાંબો કાળ નભાવતી નથી. જેનાથી આપણે કંટાળીને ભાગવા માગતા હુઈએ છીએ તેજ પરિસ્થીતિ જુદા સ્વરૂપમાં આપણી આસપાસ ગોઠવી દે છે. કેમકે કુદરત અને તેની યોજનાનો ઉદેશ એ ખાસ પરિસ્થીતિ દ્વારા આપગુને અમુક શીક્ષણ, અમુક ગુણોત્કર્ષ, અમુક વિશેષત્વ અર્પવાને હેય છે. માણસ કશુજ ત્યાગી શકતું નથી. કેમકે જે પદાર્થને તે ત્યાગવા માગે છે તેના સૂક્ષ્મ કારણો તેના મનના પ્રદેશમાં બીજ રૂપે રહેલાજ હોય છે, અને તેથી તે એક પ્રદેશને ત્યાગી અન્ય પ્રદેશમાં જાય ત્યાં પણ પેલું માનસિક બીજ, કારણ સ્વરૂપે હાજરનું હાજરજ હોય છે અને તે બીજ તેના સ્વભાવને અનુસરતી પસ્થિતિ તે નવા પ્રદેશમાં ઉપજાવી કાઢે છે. તમે ત્યાગનું અભિમાન રાખનારાઓના પશ્ચિયમાં આવી જેશે તે માલુમ પડશે કે જે પદાર્થોને ત્યાગ તેઓએ કર્યાનું ઉપલક દ્રષ્ટિએ જણાય છે તેજ પદાર્થો, સ્વરૂપાંતરે, તેમની આસપાસ ઘેરે ઘાલીને પડવ્યાજ હોય છે. અલબત ત્યાં ઘરને બદલે મડ, વિહાર, કે ઉપાશ્રય કે તેવા કોઈ સ્થાન હોય છે. પુત્રને બદલે શિષ્યો અને અનુયાયી વર્ગ હાય છે. દ્રવ્યને સ્થાને દ્રવ્ય વડે જ પ્રાપ્ત થઈ શકે તેવું કાંઈને કાંઈ હોયજ છે. અને તેમ હોય તેમાં કશુજ નવાઈ જેવું નથી. કેમકે જે વસ્તુ મનુષ્ય હૃદયના ક્ષેત્રમાં બીજ સ્વરૂપે રહેલ હોય તે, વસતીમાં કે જંગલમાં, ઘરમાં કે ઉપાશ્રયમાં, હરકોઈ પરિસ્થતિ કે સંગમાં, વિવિધ આકારે નાના સ્વરૂપમાં હોવી જ જોઈએ તેવો કુદરતને મહા નિયમ છે. માત્ર સ્થળ અને બાહ્ય સામગ્રીનો ત્યાગ આંતર બીજ ઉપાદાનનો ત્યાગ કરી શકતો નથી. તે બીજનું ઉપાદાન ત્યારેજ ફેરવાય છે કે જ્યારે મનુષ્યમાં તેને પ્રગતિના માર્ગમાં પ્રેરનાર ઈષ્ટ સત્તાએ ધારેલા ગુણોને સમુહ પ્રગટેલે હોય છે અને તે ગુણ-સંચય ત્યાગથી નહી પણ તે ઈષ્ટ સત્તાની પ્રેરણાને અનુકુળ રહી વર્તન કરવાથી થાય છે.
For Private And Personal Use Only
