________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૩૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ બુદ્ધિ વિષયક ઉન્નતિ માટે કરે જરૂરનો છે. કેમકે તેમ થવું એ કુદરતને આત્યંતર સંકેત છે. તે જ પ્રમાણે સર્વ કેઈએ પિતાને પ્રાપ્ત થયેલી શકિતને થય વિશ્વના કલ્યાણ, હિત અને પ્રગતિને અર્થે કરવામાંજ તેનું પમ સાફલ્ય રહેવું છે.
આ પ્રકારના જ્ઞાનપૂર્વક સમર્પણમાં જે આનંદ અને સુખરહેલું છે, એ ભાવનામાં જે પ્રદ સમાયેલ છે તે બહુ થોડા મનુષ્ય જાણે છે. કુદરતના બધા સ્વાભાવિક કાર્યોમાં તેણે આનંદજ ભરેલું છે અને જે કાર્ય જેટલે અંશે અધિક આવશ્યક અને સ્વાભાવિક હોય છે, તેટલે અંશે તેમાંથી ઉદ્દભવવા યોગ્ય આનંદ પણ અધિક માત્રામાં હોય છે. ક્ષુધા કાળે આહાર ગ્રહણમાં, શ્રમિત અવસ્થામાં નિંદ્રા લેવામાં, આનંદ અને સુખ છે તેનું કારણ એ જ છે કે તેમ થવું તે આત્મ સંરક્ષણ માટે અનિવાર્ય છે. તે જ પ્રમાણે ઉપર વર્ણવેલા સ્વાર્પણમાં પણ વિશ્વના પરમ કલ્યાણને સંકેત હોઈ, જે અભિમાની દ્વારા કુદરત તે પિતાને કલ્યાણ કર સંકેત સાધે છે, તે અભિમાનીના હદયમાં એક પ્રકારના સૂક્ષ્મ, વચનાતિત, આનંદનો અનુભવ ઉપજાવે છે. સ્થલ ભેગમાંથી ઉદભવતે આનંદ એ આ સૂક્ષ્મ મનેય આનંદ આગળ કાંઈ જ હસાબમાં નથી. તે બન્નેનો મુકાબલે કરવો તે પણ મૃખાઈ જ છે. આ દેવી આનંદને અધિકાર આ કાળે વિરલ કઈ મહાજનો જ અનુભવે છે. અને બીજા પિતાના દેહ સરંક્ષણને જ સ્થલ જડ આનંદ જોગવી રહ્યા છે. હાય! જડ સુખવાદ ? તારા જડ આવરણામાંથી જન સમુદાય જ્યારે પરિમાણ પામશે ?
સંસારને પકડી રાખે, તેમજ તેનાથી કંટાળી તેને “ત્યાગ કરવો તે ઉભય ઘટનાઓ એક સરખી અજ્ઞાનાવસ્થાની પરિચાયક છે. તે ઉભય પ્રકૃતિના મહાનિયમથી ઉલટી છે. મનુષ્ય જ્યારે સંસારને પકડી રાખી તેને પિતાના અહં અર્થે યોજવા મથે છે, ત્યારે તે સમુદ્રને ઉંચકવા મથતા હોય છે. સમુદ્રને ઉચકવા જતા તે પોતે જ તેમાં ડુબી મરે છે. સંસાર-સમુદ્ર ડુબવા અર્થે નિમાયા નથી. પણ તેના મારફત અ પણ પરિત્રાણને ઉદ્દેશ કુદરતે રાખે છે. આપણી પ્રકૃતિના વિવિધ અંશે ખીલવવાની, કેળવવાની, વાપરવાની તે પુણ્યભૂમિ છે. સંસારના વિવિધ સાધનો આપણુ નિભૂત ગુણ સમુહના પ્રસ્ફટિન અર્થે કુદરતે રચેલા છે અને તેના દ્વારા આપણે આત્મ પ્રગતિને રથ ચાલવા નિર્મિત થયેલા છે. આ પ્રગતિના પંથમાં કુદરતે આપણા માટે જે આનંદ સ્વાભાવિક રીતે સ્થાપેલ છે તેને અનુભવ કરતાં જ તેની મના નથી. કુદરત જે કાંઇ મના કરે છે તે સંસ૨ના પ્રિય ભાસત પદાર્થોને સુધાત કંગાળની માફક પકડી રાખી તેની સાથે મડાગાંઠ પડવા સામે છે. આપણે તે વસ્તુને પકડી રાખી તેની આપણું અભિમાની ઉપર પ્રતિષ્ઠા કરવા માગીએ છીએ ત્યારે તે કાર્ય કુદરતના સ્વાભાવિક સરલ નિયમ સામે
For Private And Personal Use Only
