________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
તે એક મનુષ્ય તરીકે તેની કારકીદી ઉંચી નિવડે છે, અને સ્વ૫ર હિત અનેક પ્રકારે સાધી શકે છે.
બાળક અને બહિરાત્મા બંને જડ–અજ્ઞાન છે. એક વ્યવહારથી અજ્ઞાન છે, બીજે પરમાર્થથી અજ્ઞાન છે. બહિરાત્માની ઉંચી સ્થિતિ કરવાને માટે અંતરાત્માઓએ-જ્ઞાનીઓએ શાસ્ત્ર દ્વારા અનેક દૃષ્ટાંતથી જુદા જુદા દષ્ટિબિંદુથી શીખામણ આપી સન્માગે પ્રવર્તાવવા પ્રયત્ન કરેલ છે, તેમ બાળકોને માટે તેમના માબાપ અને શિક્ષકોએ તેમનામાં ભય-કોધ-અહંકાર-હઠીલાઈ વિગેરે દુર્ગુણોથી તેઓ બચવા પામે અને હિમ્મત-સહનશીલતા-સત્યપ્રિયતા-ઉદારતા વિગેરે સદ્દગુણો ખીલવા પામે તેવા પ્રયાસની આવશ્યક્તા છે. જે થવાની તું ઉચ્ચ અભિલાષા ધરીશ તેજ તું થઈ શકે તેમ છે, તથા શાથી થઈ શકે છે તે તેને સમજાવવાની જરૂ. રીઆત છે.
જે જે ટે બાળકમાં પાડવાની અગત્યતા જણાય તે તે જેમ બને તેને વારં. વાર આચારમાં મુકાવી જોઈએ. જિનપૂજા, સામાયિક આદિ શ્રાવક તરીકેના આચારને પ્રથમથી જ ગ્રહણ કરાવવા જોઈએ, તે બોજારૂપે તેને પડે તેમ નહિ, પરંતુ ગમ્મત સાથે તે તે આચારોને પ્રેમો પાળે તેવી રીતે તેવા રોગોમાં પાલન કરાવવું જોઈએ.
બાળક સંબંધી ઉચ્ચ ભાવના જ્યાં સુધી આપણને પ્રકટી હોતી નથી ત્યાં સુધી રામાજ અને ધર્મના સ્તંભ બનાવવાની આશા વ્યર્થ છે. એક અંગ્રેજ લેખક કહે છે કે “પ્રભુએ પ્રથમ પુરૂષને ઉત્પન્ન ક્યો, પછી એ કરતાં ચઢીઆતી સ્ત્રી ઉત્પન્ન કરી, અને છેવટે સોથી ઉત્તમ બાળકો ઉત્પન્ન કર્યા, અને કવિ ભવભૂતિ પણ બાળ કને પતિ-પત્નીના સ્નેહની આનંદગાંઠ કહે છે, પણ બાળક સંબંધી આ ઉચ્ચ ભાવનાને અનુકૂળ આપણું તેઓ પ્રત્યે વર્તન છે ? આ પ્રશ્નનો ઉત્તર નકારમાં આપણે આપ પડશે. એક માળી આંબાનું ઝાડ ઉછેરવા પાછળ જેટલી કાળજી લે છે તેની અડધી કાળજી પણ આપણે દેશની ભવિષ્યની પ્રજાને કેળવવા તરફ રાખતા નથી.
મુખ્યત્વે કરીને માબાપે બાળકોને નિશાળમાં એકલવા તે કરતાં પોતાનું અધિક કર્તવ્ય સમજતાં નથી. બાળકો શું અભ્યાસ કરે છે, આખા દિવસમાં તે પ્રથમ કરતાં કેટલે આગળ વધે તે તપાસવાની કુરસદ પણ હોતી નથી, આથી પરિણામ એ આવે છે કે તેનામાં કુટેવો વિજળીની ઝડપે દાખલ થતી જતી હોય છે અને પરિણામે તે અનિવાર્ય નીવડે છે. પછીથી આપણે આનામાં આવી કુટેવો કેમ પડી તેને તેને ઠપકો આપીએ છીએ, અને દિલગીર થઈએ છીએ, અને સરવાળે દેશ અને ધર્મને હાનિમાં મુકીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
