________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેને ઐતિહાસિક સાહિત્ય. કરતાજ રહે છે. જૈન મંદિરો અને જૈન તીર્થોના વિષયમાં તેમની ઘણીજ ઉત્તમ લાગણી છે અને જ્યાં કયાંએ જેનેના વિષયમાં વિરૂદ્ધ વર્તન તેમના જેવામાં આવે છે તે તેના માટે પોતાની ખાસ કાળજી જાહેર કરે છે અસ્તુ.
આપણામાં રાઈના નામનું તીર્થ પ્રસિદ્ધ છે. એ તીર્થ પુરાતન ભૃગુકચ્છ ( હાલનું ભરૂચ-બંદર) માં આવેલું હતું. તેને છેલ્લે ઉદ્વાર પરમહંત મહારાજ કુમારપાળના વૃદ્ધ મહામાત્યનું ઉદયનના પુત્ર અંબડે કરાવ્યો હતો. પરમ પ્રભાવક આચાર્ય શ્રી હેમચંદ્રસૂરિએ એ ઉદ્ધારની સ્વહસ્તે પ્રતિષ્ઠા કરી હતી. પાછળથી મુસલમાનોના આક્રમણ કાળે એ મહાતીર્થ નષ્ટદશાને પ્રાપ્ત થયું. શકુનિકા વિહાર નામના મહાન મંદિરની મસજદ થઈ ! એ મસજીદ આજે પણ ભરૂચમાં બિરાજમાન છે. એના પ્રવેશદ્વાર ઉપર હજુ પણ જિન પ્રતિમા કોતરેલી યથાવત્ દેખાય છે. હું જ્યારે ૪ વર્ષ પહેલાં ભરૂચ ગયે હતો ત્યારે જાતે જોઈ હતી !
શકુનિકા તીર્થનું બીજુ નામ “વવાવવોવ તીર્થ” પણ હતું. શત્રુંજય, ગિરનાર જેવા તીર્થોની માફક એ તીર્થ પણ પ્રાચીન કાળમાં બહુજ પવિત્ર અને પૂ. જનીય ગણાતું હતું. તેથી એ નામની સ્થાપના રૂપે બીજા સ્થાને પણ એ નામના અનેક મંદિરે બનવા પામ્યાં હતાં. શત્રુંજય વિગેરેના આકાર દર્શનવાળા જેવી રીતે શિલાપ બનાવાતા હતા, તેવી રીતે એ તીર્થના પણ શિલાપટ્ટો બનાવાતા હતા. કુંભારીઆ અને આબુના મંદિરમાં આ જાતના શિલાપટ્ટો બનેલા પ્રતિષ્ઠિત છે. પરંતુ ઘણા ખરા લેકે સાધુઓને શ્રાવકો-એ શિલાપટ્ટના સ્વરૂપના જ્ઞાનાભાવે એમના વિષયમાં તો કશું જેતાજ નથી અને કદાચ કેઈની દષ્ટિ જાય તો તેમના વિષયમાં અસટ કહી કહેવરાવી ચાલતા થાય છે. પરંતુ ઉપયોગ પૂર્વક દર્શન કરનાર જિજ્ઞાસુની દ્રષ્ટિથી તે અદ્રશ્ય રહેતા નથી અને તેના મનમાં, પોતાના વિષયમાં કાંઈ જાણવાની પ્રેરણા કર્યા વિના ચુકતા નથી. કેટલાએક વિચારવાન શ્રાવકેને
હારી આગળ એ વિષયમાં પ્રક્ષા કરતા અનુભવ્યા છે. શ્રીયુત ડી. આર. ભાંડાર કરને પણ જ્યારે તેઓ પોતાના ડીપાર્ટમેન્ટ સાથે એ સ્થળોની મુલાકાત લેવા ગયા ત્યારે, એ શિલાપટ્ટો જોઈ એમના સ્વરૂપ અને ઈતિહાસને જાણવાની ઈચ્છા થઈ અને તદનુસાર કેટલે એક શ્રમ વેઠી એ સંબંધી બધી હકીકત મેળવીને તે વિષયમાં એક વિસ્તૃત નિબંધ, આર્કિએ લીજીકલ સર્વે ઓફ ઈન્ડિઆના સન ૧૯૦૫-૬ના એન્યુલ (વાર્ષિક) રીપોર્ટમાં પિજ ૧૪૧-થી ૪૯ઉપર (Archological Survey of India Annual Report I905-06, P. 141-49. ) પ્રકાશિત કર્યો છે. જેન પ્રજામાંથી ભાગ્યેજ કેઈને એ નિબંધ સંબંધી માહિતી હશે તેથી તેની જાણ ખાતર તેમજ પરમ પવિત્ર અધાવેધ જેવા મહાન તીર્થના
For Private And Personal Use Only
