Atmanand Prakash Pustak 015 Ank 01

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531169/1

Page #1

The Atmanand Prakash. REGISTERED NO. B.4311
श्रीमधिजयानन्दसूरिसद्गुरुज्यो नमः। 90066500900500-350-5900000
श्री764
आत्मानन्द प्रकाश.
२००dia9000000000000sap39293300033000
सेव्यः सदा सहरु कल्पवृक्षः नैर्मल्यं मानसं च स्वपरहितकृत जायते सत्प्रवृत्तिः। शुद्धं सम्यक्त्वरत्नं गुणगणकिरणेभासितं प्राप्यते यत् ।। शुद्ध ज्ञानानुरागो गुरुचरणरतिलभ्यते चापि पूर्णा
आत्मानंद प्रकाशे प्रसरति हृदये दुर्लभ किं जनानाम् ॥शा Saeedaaeese-25ARNBadana
पु. १५. वीर संवत २४४३ श्रावण, आत्म सं. २२.४ अंक १ ला. -
తాత తాత ఆఆఆఆఆ प्रकाशक-श्री जैन आत्मानन्द सभा-भावनगर,
લિથાનું અણિકા नविषयवृष्ठानमविषया १वारको भागल्य तुति....
भासहित हित भ. ૧૫ ( ૨ ગુરૂસ્તુતિ, આમાનંદ પ્રકાશના છ પ્રકીર્ણ"
बहाने भाशीयन.... २ वर्तमान सभायार. ... २ અભિનવે વર્ષના ઉzગારે... ર ૯ શ્રીમદ વિજયાનંદસરિ મહારાન ४ नमैतिहासि साहित्य...
પરિવારમંડળ મુનિઓના ચાતુમસ. ૨૫ ૫ જૈન શાળાના શિક્ષકો કેવા હોવા ૪ ગ્રંથાવલોકન , . ... नय?
વાષિકે મૂલ્ય રૂા. ૧) ટપાલ ખચ" ના ૪. - આનંદ પ્રીન્ટીંગ પ્રેસમાં શાહું ગુલાબવ દ લલ્લુભાઈએ કાપ્યું-ભાવનગર,
२२
२२
१४

Page #2

આ સભાના વાર્ષિક સભાસદોને વિનતિ. ને આપ સર્વેને વિદિત છે કે આ સભાને ૨૧ મું વર્ષ પૂર્ણ થઈ બાવીશમાં વર્ષમાં પ્રવેરા થયેલ છે. ગયા વર્ષનું વાર્ષિક લવાજમ વસુલ કરવા ધારા મુજબ ભેટની બુક શ્રી મયાગદ્વા૨ સૂત્રના સંક્ષિપ્ત સારાંશ ચડેલા લવાજમનું વી પી કરી શ્રાવણ વદી પ થી ઉપરોક્ત સભાસદેને મોકલવામાં આવશે તો તે સ્વીકારી લઈ આ વર્ષનું અથવા વધારે ચુડેલું જે લવાજમ હાય તે મહેરબાની કરી આપવા તસ્દી લેવી. આ શહેરના સભાસદોને હાથોહાથ આપવામાં આવશે. .
તા. ક, ખાસ જણાવવા વિનતિ કે આ વર્ષે આ સભાના દરેક વાર્ષિક મેમ્બરોને ઉપર લખેલી ભેટની બુક સાથે શ્રી કુમારપાળ ચરિત્ર ઇતિહાસિક ગ્રંથ પણ સાથેજ (બે બુકા) ભેટ આપવાની છે તે વિદિત થાય,
જલદી મંગાવે. અત્રના અભ્યાસ્ત્રીઓને એક ઉમદા તક. ૧ શ્રી ગાંગેય ભંગ પ્રકરણ.
૨ મૃગાંક ચરિત્ર, ઉપરના બંને સંસ્કૃત ગ્રંથ ઉંચા એન્ટીક કાગળ ઉપર નિર્ણયસાગર પ્રેસમાં સુંદર શાસ્ત્રી ટાઈપમાં છપાઈ હાલમાં પ્રસિદ્ધ થયેલ છે. સંસ્કૃત અભ્યાસીઓને ખાસ ઉપયોગી હોવાથી તેને સર્વ લાભ લઈ શકે તે હેતુથી કિંમત પ્રથમ ગ્રંથની રૂા. ૭-ર- તથા બીજા ગ્રંથની રૂા. -૧-૬ માત્ર નામની સાધારણ જ રાખેલી છે. પારટેજ જુદું. શ્રી આત્મવીર સભાએ પ્રસિદ્ધ કરેલ છે જે અમારે ત્યાંથી મળશે.
'સંસ્કૃતના અભ્યાસ મુનિ મહારાજોને વિનંતિ..
ભાદરવા માસમાં પ્રકટ થશે. - શ્રી શ્રાદ્ધવિધિ માટી ટીકા. શ્રીમાન રત્નશેખરસૂરિ કૃત તથા શ્રી બહુત સંધયણી શ્રી જિનભદ્રમણિ કત શ્રી મલયગિરિરિ કૃત ટીકા સહિત ( આ બંને ગ્રંથા ) મુનિમહારાજ તથા જ્ઞાન ભંડારાને ભેટ આપવા માટે છપાઈ તૈયાર થયા છે તે જણાવવા રજા લઈયે છીયે.
શ્રી કલરુમાલા શૂા.
" ( સંસ્કૃત ગ્રંથ). આ ગ્રંથના પ્રણેતા શ્રીમાન રત્નપ્રભસૂરિ છે. આ ગ્રંથ કથાનુગા ધણા જ રસિક છે. બહુજ રસિક ચત્રિાનું’ વર્ણન આ ગ્રંથમાં આપવામાં આવેલું છે. કષાયા પ્રાણીને સંસારમાં કેવી રીતે રખડાવે છે તેનું અદભૂત ચિત્ર આપવામાં આવેલું છે. એક વાર શરૂ કર્યા પછી પૂણું? કર્યો સિવાય હાથમાંથી આ ગ્રંથ છોડવાનું મન થતું નથી, સાથે સુંદર બાધ પણ આપેલા છે. એક દર રીતે ઉત્તમ પંકિતના ગ્રંથ છે. અને તે સરલ સ’કૃત ભાષામાં હોવાથી ક્રોલેજ પાઠશાળામાં કે ઘેર બેઠા અભ્યાસ કરતા સંસ્કૃતના અભ્યાસીઓ-વિદ્યાર્થીઓને અભ્યાસ માટે. ખાસ ઉપયોગી છે. ઉંચા એન્ટીક પેપર ઉપર નિર્ણયસાગર પ્રેસમાં છપાવી સુંદર બાઈડીંગથી’ અધ્યકત કરવામાં આવેલ છે. કિંમત માત્ર રૂા. ૧-૮- ૦ પાસ્ટેજ જી.

Page #3

RSEREENERGRESEE-NCERIENCESSESENTERESENSEEEEEEEGREEspe
梅ES心點心出
NORNO.19.COctokGe/5oCO59.06.56 RelarasaTCRBTEREDJCTORSELORajewalejeejadaya
P3SERIE19359 PERESEASESSMANCIENCE
2095pssssss
श्ह हि रागद्वेषमोहायजिजूतेन संसारिजन्तुना
शारीरमानसानेका तिकटुकःखोपनिपात. पीमितेन तदपनयनाय हेयोपादेयपदार्थपरिज्ञाने यत्नो विधेयः॥
annmanAARRRRAAARRRANS
( पुस्तक १५ ] वीर संवत् २४४३, श्रावण, आत्म संवत् २२. [अंक १ लो..) PERAARAARRRRRRRRRRRRRRRRRRRAAT
वर्षारंभे मांगल्य स्तुति.
स्रग्धरा. वेदैः साङ्गैः पुराणैः स्मृतिगतवचनैः कापिलधर्मयोधैमार्गः पातञ्जलीयैर्विविधमतधरैः संप्रदायैरनेकैः । यन्नाप्तं भारतीयैस्तदिह भगवता बोधितं येन तत्वं स्याद्वादाद्वर्द्धमानः स भवतु जयदः शान्तिदश्चात्र वर्षे ॥ १॥
ભાવાર્થ—આ ભારતવર્ષની પ્રજા છ અંગવાળા વેદેથી, પુરાણેથી, સ્મૃતિઓના વચનોથી કપિલાચાર્યના સાંખ્યધર્મના બેધથી, પતંજલિના ગમાર્ગથી, અને બીજા વિવિધ મતવાળા અનેક સંપ્રદાયોથી પણ જે તત્વને સમજી શકી નથી, તે તત્વ જેમણે સ્યાદ્વાદમાર્ગથી તે પ્રજાને સમજાવ્યું છે, તે શ્રી વીર ભગવાન્ આ નવીન વર્ષમાં જય અને શાંતિને આપનારા થાઓ. ૧
RRRRRRRRRRRRRRGAARARRE
buyuuuuuuuyyy.TAYYYUUUUUHyuyo

Page #4

શ્રી આત્માન પ્રકાશ.
---
-
--
---
--
--
-
----
गुरू स्तुति.
शिखरिणी. यदीयमाकट्यात् सुफलति च संघः सुरतरु-जयश्रीज॑नानां विलसतितमां धर्मसुगता। चतुरानन्दः प्रसरति सदा भारततले नमस्तस्मै नित्यं विजयिविजयानन्दगुरवे ।।२।।
ભાવાર્થ- જેમના પ્રગટ થવાથી અત્યારે આ ભારતવર્ષ ઉપર સંઘરૂપી કલ્પવૃક્ષ ફળી રહેલું છે, જેનેની ધર્મ સંબંધી જયલક્ષમી વિલાસ કરી રહી છે અને સદા કાળ ચોથે આરે પ્રવર્તી રહ્યા છે, તેવા વિજયવંત શ્રી વિજયાનંદસૂરિ ગુરૂને નમસ્કાર છે. ૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશના ગ્રાહકોને આશીર્વચન.
માલિની, મન વચનથી આત્માનંદને ધારનારા, ભવજલનિધિ આત્માનંદથી તારનારા; પ્રતિ સમય જ આત્માનંદથી જે પ્રકાશે, સકળ વિજય પામે ગ્રાહકે તે હુલાશે. ૧
અભિનવ વર્ષના ઉચ્ચાશે.
ર્ણ–આનંદમય, મહદયમય, કૈવલ્ય ચિન્મય, રૂપાતીતમય, સ્વરૂપ રમણ, ત , જ્ઞાનેતમય, કૃપારસમય અને સ્વાદ્વાદ વિદ્યાલયમાં એક મહાન તત્વ
મૂર્તિ પ્રભુને ત્રિકરણ શુદ્ધિથી વંદન કરી આ આત્માનંદ પ્રકાશ પરમા વર્ષમાં પ્રવેશ કરે છે. હવે તે બાલ્યવયમાંથી મુકત થઈ વિશેષપણે વિવિધ
વા-મય વિલાસને ભેગવવાને માટે યુવાવસ્થામાં પ્રવેશ કરે છે. તે સંપ્રતિ યુવાવસ્થાના વિલાસો ભેગવવાને વિવિધ આશાએ ધારણ કરે છે. આ નવીન વયની પ્રવૃત્તિમાં હવે શું શું કરવાનું છે? તે વિષે તેના અંતરમાં વિવિધ વિષયોની વિચારમાળા ફરવા લાગી છે. સાંપ્રતકાલે નવા યુગને પવન જેસર ફેંકાય છે. ધર્મ અને વ્યવહારના માર્ગોની સુધારણાની હવા ચારે તરફ ચાલી છે. નિવૃત્તિ માર્ગને પ્રધાનપણે માનનારી જેન પ્રજાને હવે પ્રવૃત્તિ માર્ગ સ્વીકારવાની જરૂરૂર પડી છે. ધર્મની

Page #5

અભિનવ વર્ષની ઉગારે. ભાવનાને અનુસરી થયેલી જેન કુટુંબની રચનામાં સુધારણ કરવાની ફરજ પડી છે, વિદ્યા અને કળાની ઉચ્ચ કેળવણી શિવાય સુખ, સંપત્તિ અને ઉદયના સાધને મળી શકે તેમ નથી, એ વાત હવે તેને માન્ય કર્યા વગર ચાલે તેમ નથી. ધર્મ અને વ્યવહાર તંત્રમાં સંઘને સર્વોપરિ અધિકાર એક બેના હાથમાં રહી શકે તેમ નથી. સંઘ સત્તાને નિયમમાં રાખવાને પરિષદની આવશ્યકતા ઉભી થઈ છે. - જે પ્રજાના પરાક્રમ ભાનુ ઉપરથી અહંભાવવાળા સંઘપતિરૂપ વાદળાઓને ખસેડવાને પ્રચંડ પવન જેસથી ફેંકવા લાગે છે. સ્વતંત્રતાની સુગંધે જેને પ્રજાના હદયને હેકાવી દીધા છે. અભેદમય નીતિને વિજયધ્વનિ થવા લાગે. સમાજ સેવાના મંત્ર ઉચ્ચારાય છે. આવા ઉચ્ચ પરિવર્તનના સમયમાં આ આત્માનંદ પ્રકાશ યુવાવસ્થામાં દાખલ થાય છે. તે હવે પોતાની ભરયુવાવસ્થામાં જેન પ્રજાની પૂર્ણ પ્રગતિ જેવાની અભિલાષા રાખે છે. “ચતુઃસ્તંભવાળો સંઘરૂપી રાજમેહેલ ભારતની ભૂમિ ઉપર ધર્મ, નીતિ, આચાર, જ્ઞાન, કળા અને ઉદ્યોગથી નવરંગિત બને, તેના ઉંચા શિખર ઉપર શ્રીવીરધર્મને વિજયધ્વજ ફરકયા કરે, વીરધર્મરૂપી પ્રચંડ સૂર્યનું તેજ ભારત ગગનની દશે દિશામાં ઝળકી રહે, અંદર અંદરના દ્વેષથી, કલહથી અને કુસંપથી પ્રસરેલું. અંધકાર દૂર થઈ જાય, જેઓના પૂર્વજોએ અન્યમતનું આક્રમણ થયા છતાં પણ પિતાના મૂલ રહસ્યરૂપ ધર્મસિદ્ધાંતને સાચવી રાખે છે, ધર્મની ઉન્નતિ સાચવતાં અનેક પરીષહાના કષ્ટ ભેગવેલા છે, અને જ્ઞાનના ઉત્કર્ષ માટે અનેક ગ્રંથની રચના કરી પોતાના પપકાર વ્રતને અખં, ડિત રાખ્યું છે, તેવા મહાનુભાવ મુનિવરે તે પૂર્વજોની ઊજવળ કીર્તાિ જાળવી રાખે અને સ્વાર્થ સાધવાની યુક્તિને દૂર કરી ચાલતા યુગમાં સાધ્ય એવા ઉન્નતિના માર્ગોને ઉપદેશ આપે. જેમની પૂર્વજ પ્રવત્તિનીઓ શ્રાવિકા ધર્મના રક્ષણ માટે વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ કરતી હતી, પૃથ્વધર્મને ઉચ તો અને પૂર્વ સન્નારીઓના ચરિત્રોની કથાઓ કહી જેનોની બાલાઓ, યુવતિઓ અને વૃદ્ધાઓને ગૃહુધર્મના ભવ્ય અલંકાર રૂ૫ બનાવતી હતી, તેમની શિષ્યારૂપે ચાલી આવતી સાધ્વીઓ પિતાના ઉચ્ચ ભાવનામય ચારિત્રથી શ્રાવિકાક્ષેત્રને નવપલ્લવિત કરે. જેમના પૂર્વજો અહંભાવ, સ્વાર્થ, કપટ અને શુક્રવૃત્તિથી સદા મુક્ત રહેતા હતા, દયા, પરેપકાર અને દાન એજ જેનતત્વનું ખરૂં બીજ છે એમ સમજતા હતા, જેનપ્રજામાં નિસ્તેજ, નિર્માલ્ય, બુદ્ધિવિહીન, અને દારિદ્રના શુદ્ધ તો દાખલ ન થાય તેને માટે કાળજી રાખતા હતા, ધર્મ, શુદ્ધ વ્યવહાર અને સદાચારને સાચવી વ્યાપાર-ઉદ્યોગના મહાસાગરનું મથન કરી તેમાંથી સુખ, સંપત્તિ અને વૈભવના અમૂલ્ય રત્ન પ્રગટ કરી પ્રજામાં તેની પ્રભાવના કરતા હતા. તે સાથે છેવટે આ સંસારના

Page #6

શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ.
મેહક પદાર્થના અસ્તિત્વથી જ જીવની મેહમાં પ્રવૃત્તિ થાય છે અને આ શરીરની સ્થિતિ પર્યત જ આ સર્વ ભેગને ઉપગ છે, એવું વિચારી સંવેગના રંગથી અંતરને રંગિત કરી અને સપ્તક્ષેત્રને પલ્લવિત કરી ચારિત્રના મહા માર્ગમાં પ્રયાણ કરતા હતા, તેવા પિતાના પૂર્વજોના દ્રષ્ટાંતોનું મનન કરી વર્તમાન કાળના શ્રાવકે તે માગે પ્રવ, સાંપ્રતકાળે જૈન પ્રજાના ઉદયને માર્ગ કઈ દિશામાં જાય છે, ઊચ્ચદશાવલે શ્રાવક સંસાર કેવી રીતે બને? સર્વદા જાગ્રત, અને સર્વ પ્રકારનું બળ પ્રેરનાર, સામર્યવાળી કઈ શક્તિ છે, અજ્ઞાન, આળસ, અનુઘોગ, દારિદ્ર, અને દીનતાથી પીડાતી જેન પ્રજાને ઉદ્ધાર કેવી રીતે થઈ શકે, વ્યવહાર ભાવનાના જીવનને હરનારા અને ઉન્નતિના માર્ગને કંટકિત બનાવનારા રીવાજે કેવી રીતે નાબુદ થાય, અને પ્રત્યેક ક્ષેત્રમાં કલહ, દ્વેષ, અને કુસંપના વૃદ્ધિ પામતા કટુ વૃો કે પ્રકારે નિર્મળ થાય. આવા આવા વિચારે જેન ગૃહસ્થોના હૃદય મંદિરમાં સ્થાપિત થાય અને ક્રિયામાં મુકાય. જેમની પૂર્વજા માતાઓએ સતી ધર્મની મહત્તા દર્શાવી ભારતની સ્ત્રી પ્રજાને ચકિત કરી નાંખી છે. ગ્રહ ધર્મની ઉચ્ચ ભાવનાથી ગૃહિણીપદને દીપાવ્યું છે, અને શુદ્ધ પ્રેમના પાઠે આર્ય બાલાઓ અને પત્નીઓને શીખવ્યા છે, તે જેન - મણીઓ કેળવણી અને કળાના અલંકાર ધારણ કરે, સદાવ્રતધારિણું સત્ય શ્રાવિકાઓ બની શ્રાવક સંસારને શોભાવે, પોતાના નારી વેદને ઉચ્ચ કેટીમાં લાવે, ગૃહશિક્ષણની પાઠશાળામાંથી જ પોતાના શિશુઓને સુશિક્ષિત બનાવે અને ગૃહરા
જ્યની મહારાણું બની જેન મહિલા સમાજમાં આવી પ્રમુખાસન અને વત્રાસનને દીપાવે.
આ પ્રમાણે વનવયના વિલાસ ભેગની આશા પરતું આ આત્માનંદ પ્રકાશ આ ભારત વર્ષના સંઘ રૂપી ગગનમાં ગરૂડ પક્ષીની જેમ ઉડવાને પ્રવરે છે. તેને ગુરૂ તત્વ અને ધર્મ તત્વ રૂપી બે પાંખ મળી છે. તે હવે વિવિધ વિષય રૂપી તીર્ણ ચંચૂના બળથી જેન પ્રજામાં પ્રસરી રહેલા, અજ્ઞાન, અવિચાર, અનાચાર, કુસંપ અને કુરીવાજ રૂપી કાળા સાપને ભયભીત કરી નશાડશે. ધર્મ ભાવના રૂપ પિતાની પીઠ ઉપર સંઘ ભગવાનને બેસારી ઉદયના ઊંચા શિખર ઉપર લઈ જશે. અને ત્યાં બેશી શ્રીવીર શાસનના જ્ય શબ્દો ઊચારશે. આ મહાન પક્ષીના પ્રબળ વેગને કોઈ પણ અટકાવી શકશે નહીં. તે સદા નિર્ભય થઈ વિચરશે. કારણ કે, સ્વર્ગવાસી શ્રીમદ્ વિજયાનંદ સૂરિને પ્રભાવિક પરિવાર તેને કૃપા દ્રષ્ટિથી જુવે છે, વિદ્વાન અને રામદશી" મુનિવરે તેને આનંદથી આવકાર આપે છે, સદગુણ જૈન બંધુઓ તેનું બહુમાન કરે છે અને સુશિક્ષિત જેન હેને તેને વહાલ ધરી વધાવે છે.

Page #7

અભિનવ વર્ષના ઉદ્ગારે. આ પ્રમાણે આત્માનંદ પ્રકાશ પોતાની યુવાવસ્થાની આશાઓની ભાવનાઓ ભાવી હવે ગત વર્ષમાં પોતે બજાવેલા કાર્યનું દિગ્દર્શન કરાવવાની ઈચ્છા રાખે છે. અને જે વિદ્વાન લેખકોએ સંદર્ય ભરેલા શારદાના શૃંગારરૂપ વિષયથી પિતાના સ્વરૂપને શૃંગારિત કર્યું છે, તેમને અપાર અનુગ્રહ પ્રગટ કરવા ચાહે છે.
ગત વર્ષ પશ્ચિમના મહાન વિગ્રહને લઇને વ્યાપારના કેટલાએક તરંગને ઉછાળતું અને મેંઘવારીના કઠોર પ્રહારને આપતું પ્રસાર થયું છે, તથાપિ પ્રતાપી બ્રીટીશ રાજ્યના શીતળ છત્ર નીચે સમાધાની અને શાંતિને અનુભવ કરતું અને ગુણવાન ગ્રાહકોના આશ્રયબળથી પણ મુદ્રાલયના સાધનની મુશ્કેલીમાંથી પણ પ્રસાર થતું આત્માનંદ પ્રકાશ પોતાના વેગને અટકાવી શક્યું નથી. તે પોતાનું બાહ્ય અને આંતર સ્વરૂપ અબાધિત રાખી શક્યું છે. એ શ્રી ગુરૂના પવિત્ર નામને જ પ્રભાવ છે. ગત વર્ષે તે માસિકે એકંદર પ૮ લેખોના સુંદર પુના અંગારથી વાચકના મનમંદિરને શણગાયાં છે. પૂર્વના ક્રમાનુસાર પ્રભુસ્તુતિ અને ગુરૂસ્તુતિ દર્શાવવા માંગલિક હેતુ સાધ્ય કર્યો છે અને તે સાથે અમારા ગુણજ્ઞ ગ્રાહકોને અંત:કરણનો શુભાશીવાદ પણ આપેલો છે. જેથી આત્માનંદ પ્રકાશની વિષય વાટિકાને નવપલ્ફવિત કરનારા વિદ્વાન લેખકેને પૂર્ણ અભિનંદન ઘટે છે. એ વાટિકામાં ચૈત્યપરિપાટી, ક્ષમાયાચના, પ્રભુસ્તુતિ, નવીન વર્ષારભે આશીર્વચન, સંસારચિત્ર, ધર્મ પ્રશંસા, અનિત્યતા દિગદર્શન, શ્રી ભાવના સ્તુતિ, ગસ્વરૂપ, અને શ્રીમદ્ વિજયાનંદસૂરિની જયંતીના ગીત ઇત્યાદિ પદ્યરૂપી સુરભિ કુસુમગુને ખીલાવનારા, પદ્ય લેખકોને આ માસિક આભાર સહિત અભિનંદન આપે છે. જેની દષ્ટિએ શરીર સ્વરૂપ, લક્ષ્મીને ઉપયોગ કેમ કરવો જોઈએ, ભવ્યને સાવધાન કરનારું દિવ્ય શાસ્ત્રસંબોધન, શુદ્ધ દેવ, ગુરૂ, ધર્મ પ્રત્યે કેવો પ્રેમ હોવો જોઈએ અને સુખ પામવાને સરલ માર્ગ, કેળવણને ઉત્તેજન-એ અધ્યાત્મ અને શુભ ભાવનાના બળને વધારનારા લેખરૂપી ફળદ્રુપ વૃક્ષેથી અધ્યાત્મ માર્ગના ઉપાસક શ્રીમદ્દ પૂર્કરવિજયજી મહારાજ જે કે કેટલાક વખતથી આ માસિક તરફ સહાનુભૂતિ દર્શાવનારા અને જેઓશ્રીએ લેખ દ્વારા અંતઃકરણની ઉડી લાગણું બતાવી સરલ અને સાદી ભાષામાં બોધક વિષયે લખેલા છે. તેઓએ એ વાટિકાને મને હર બનાવી છે. ચૈત્યપરિપાટી, અને શ્રી હીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાય, અને જેના ઐતિહાસિક સાહિત્યના ઉપગી લેખરૂપી સુધામય જલપ્રવાહથી મુનિરાજ શ્રી જિનવિજયજી મહારાજે તે વાટિકાને સારી રીતે સિંચન કરી પિધેલી છે. આ લેખક મહાત્મા શ્રી જિનવિજયજી મહારાજ કે જેઓ જૈન સાહિત્ય અને ઈતિહાસના એક ખરેખરા અભ્યાસી અને શેક છે. જેના ઐતિહાસિક ગ્રંથ વિજ્ઞપ્તિ ત્રિવેણિ, કૃપારસ મેષ અને શ્રી શત્રુંજય તીર્થોદ્વાર પ્રબંધ
કે આ ત્રણે છે અમારે ત્યાંથી વેચાણ મળશે.

Page #8

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. વિગેરે પ્રસિદ્ધ થયેલા છે, તે જૈન ઈતિહાસ અને તેની પ્રાચિનતા ઉપર સારૂં અજવાળું પાડે છે, જેને માટે જેન અને જૈનેતર અનેક વિદ્વાનોના પ્રશંસનીય અભિપ્રાયે તેઓશ્રીની વિદ્વત્તા માટે આવેલા છે. અને તે લેખે વર્તમાન સમયને અનુસરતા અને અલંકારિક છે. તેઓની ગુજરાતી તથા હિંદી બંને ભાષા સુંદર અને રસમય છે અને લેખનશૈલી ઉત્તમ છે અને તેથી જેને સાહિત્યનું તેઓશ્રી સારૂં પિોષણ કરે છે. નૂતન વર્ષની ભાવનાઓ, જેની દષ્ટિએ શરીરસ્વરૂપ અને ધર્મારાધનના લેખરૂપી એક નાનો લતામંડપ આરેપણ કરી વડેદરાવાળા વકીલ નંદલાલ લલુભાઈ કે જેના લેખે સરલ સર્વમાન્ય થઈ શકે તેવા અને અંત:કરણની લાગણી બતાવનારા હોઈને એ વાટિકાની શેભાને વધારી છે. અખાતમપદના મધુર પધથી મહાશય જિજ્ઞાસુએ કેકારવ કરી તે વાટિકામાં વિહાર કરનારા વાચકને આનંદમગ્ન કર્યા છે. માનસિક મિત્ર અને શત્રુઓ અને જીવન દર્યના શીતળ, મંદ અને સુંગધી પવનરૂપી લેખે મી. વિઠ્ઠલદાસ મૂલચંદ બી. એ. ના છે. ઉકત બંધુ વિઠ્ઠલદાસે ગયા વર્ષમાં લેખની પ્રથમ શરૂઆત કરેલી છે. તેઓ ગ્રેજ્યુએટ અને કેળવાયેલા શાંત પ્રકૃતિના વિદ્વાન બંધુ આ સભાના સભાસદ છે, સભા ઉપર પુરતી લાગણું ધરાવનારા છે; તેઓના લેખની શરૂઆત હોવા છતાં લેખનશૈલી ઉત્તમ, સર્વ માન્ય, રૂચીકર અને ગંભીર ભાવ બતાવનારી છે. તેઓની શૈલી ભવિષ્યમાં આ કરતાં વધારે ઉન્નત બની જેન સમાજને વિવિધ આસ્વાદ આગળ ઉપર ચખાડશે એમ તેઓના લેખોથી જણાય છે. તેમણે પણ એવાટીકાના વિહારીઓને જ્ઞાનવિલાસી બનાવ્યા છે. કર્મમિમાંસા, ચારિત્રગઠ્ઠન મને દ્રવ્ય તેનું સ્વરૂપ અને કાર્ય, આસકિત રહિત કર્મ અને મૃત્યુ એ દ્રવ્યાનુયેગના રસિક કુવારાઓ રૂપી લેખ મહાશય અયાચીએ લખી તે વાટિકાના વિલાસમાં મોટો વધારે કર્યો છે. રા. અધ્યાથી બંધુ જેને તત્ત્વજ્ઞાનના અને અંગ્રેજી તત્વજ્ઞાનના ગ્રથને ઉંડા અભ્યાસી છે તે ઓએ ઉચ્ચ શૈલી અને ગંભીર રહસ્યવાળા, ઉત્તમ ભાષાના લેખે લખી તેના ગહન તો સમજાવવા ઉચે પ્રયત્ન કરેલ છે અને વર્તમાન સમયને અનુકુળ દષ્ટિએ આલેખવામાં આવેલ છે જે માનનીય છે. આ બંધુ પણ આ સભા ઉપર અત્યંત લાગણી ધરાવનારા અને આ માસિકની ઉચ્ચ સ્થિતિ ભવિષ્યમાં કેમ થાય તેવું નિરંતર ઈચ્છનારા છે. અને છેવટે વિચારનું સામર્થ્ય, સફળતા પ્રાપ્ત કરવાને સવોત્તમ માર્ગ, એ વિષયરૂપી કુંજગ્રહવડે મી જગજીવન માવજી કપાશી ચુડાનિવાસી કે જેના લેખા સામાજીક હાઈ સાદી ભાષામાં લખાયેલા અને હિતકર છે. તેમણે તે વાટિકાના સંદર્યને પ્રગટાવ્યું છે. શ્રી શાંતિનાથપ્રભુને અભ્યર્થના, શ્રી વિજયાનંદ ગુરૂસ્તુતિ શ્રી ગુરૂજયંતી વગેરે પદ્યાત્મક લેખો આ સભા ઉપર અત્યંત પ્રેમ ઘરા વનારા બંધુ ફતેહચંદ ઝવેરભાઈના છે, જેઓના ગધાત્મક લેખો સુંદર અને અલંકારીક ભાષામાં આવતા હતા પણ આ વખતે ગયા વર્ષમાં ઉપરના માત્ર પદ્યાત્મક

Page #9

અભિનવ વર્ષના ઉદગારે.
જ લેખે આપી આ વર્ષે તેની પણ શરૂઆત કરેલી છે જે પણ પ્રશંસનીય છે. તેઓ પ્રમાદ તજી આ કાર્યમાં હજી વધારે પ્રવૃત્તિ રાખે છે તેઓ ભવિષ્યમાં વધારે સારા રૂચીકર લેખ આપી શકશે એમ અમે માનીયે છીયે. જેથી તેઓએ આપેલા તે વિષયેએ ઉદ્યાનની સુંદરતામાં વધારે કર્યો છે. જેના કામની દાઝ દિલમાં ધરનારા અને મુંબઈમાં વસ્તા જેન બંધુઓને પડતી હાડમારી અને દુઃખ નહીં દેખી શકનારા, દયાની દૃષ્ટિથી જોનારા બંધુ નરેતમદાસ ભવાનભાઈ શાહના ગરીબ અને સાધારણ વર્ગના જેને માટે મુંબઈમાં સસ્તા ભાડાની ચાલીની જરૂર, અને મુંબઈ ઇલાકાની જેન વસ્તીનું આવતું મરણ પ્રમાણ અને જેન નાયકેની ફરજ એ બે લેખો આપી જેન કોમની આંખ ઉઘાડી છે અને એ દિશામાં હજી તેમને પ્રયત્ન જારી છે, જે પ્રશંસાપાત્ર છે, જેથી તેવા લેખે આપી તે વાટિકામાં દયારૂપી જલનું સિંચન કર્યું છે. તે સિવાય આત્મહિતૈષી જીવને આત્મકલ્યાણ સાધવા શીખામણ, વિચારનું સામર્થ્ય, અને પ્રભુભકિત રેખા વગેરે લેખો તથા પ્રસિદ્ધવકતા શ્રીમાન મુનિરાજશ્રી લલિતવિજયજીનું ભાષણ, ધાર્મિક ઉત્સ, અને બીજા ચર્ચા સંબંધી ઉપયોગી લેખેની શ્રેણી રૂ૫ વાડથી બીજા વિદ્વાન લેખકોએ એ વાટિકાને સુરક્ષિત બનાવી છે. તે મહાશય સર્વ વિદ્વાન લેખકે ઉપર ધન્યવાદની વૃષ્ટિ કરી ઉપકાર માની આત્માનંદ પ્રકાશ તેમને પુન: નવીન વર્ષનું આમંત્રણ આપે છે. જેન આચાર વ્યવહારની શુદ્ધિના પ્રાચિન દષ્ટ વગેરે લેખ આ સભાના સેક્રેટરીના છે, જેને માટે કાંઈ પ્રશંસા કરવા કે લખવાનું અત્ર સમય અને સ્થાન નથી, પરંતુ એ સુગંધી વાટીકાને સર્વ સુંદર અને મનહર ઉદ્યાન બનાવવા પિતાથી બનતા પ્રયાસ કરે છે એટલું જ લખવું બસ છે.
પ્રસિદ્ધ વક્તા અને શ્રીમાન મુનિરાજ શ્રી વલ્લભવિજયજી મહારાજે જેના દશમા સ્વરૂપ ( અંક) માં આપેલ શ્રી ભગવત મહાવીરની આજ્ઞાઓ તેના યોજક છે જે કે તે અંકમાં પ્રગટ કરેલી છે. તે સર્વ જૈન બંધુઓને શું પણ સર્વ પ્રાણીઓને ગ્રહણ કરવા ગ્ય છે. તેની બીજી આજ્ઞામાં લખ્યું છે કે, “જીવનકમમાં ત્યાગ કરવા લાયક, અંગીકાર કરવા લાયક અને જાણવા લાયક શું છે? તેને નિર્ણય કરે.” આ પ્રભુની મહાન આજ્ઞા પ્રમાણે શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ પિતાનું કર્તવ્ય બજાવવાને તત્પર રહેશે અને ભવિષ્યમાં પિતાની યુવાવસ્થાની ઉચ્ચ આશાઓ સફલ કરવા પ્રવૃત્તિ કર્યા કરશે.
છેવટે આ માસિક ઉચ્ચ સ્વરે ઉદ્દઘોષણા કરે છે કે, ધર્મ એજ જેનેના સર્વ જીવન પ્રકારનું ચૈતન્ય છે, એ ધર્મના કેંદ્રથી જ પ્રવૃત્તિ માત્ર પિતાનું સત્વ પ્રાપ્ત કરી શકે છે. તે ધર્મનું મૂળતત્વ દયા છે, એ દયાની ભાવના વિશાળ છે, તેની અંદર વ્યવહારના સર્વે માર્ગોનો સમાવેશ થઈ જાય છે. દીન, અપંગ અને નિરાશ્રિત જનોને દુ:ખમાંથી મુક્ત કરવા, ગૃહવ્યવહારમાં સીદાતા મનુષ્યોને સહાય આપવી,

Page #10

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
અજ્ઞાન-કેળવણ રહિત જનને જ્ઞાન-કેળવણું આપવી, અને રીબાતા પ્રાણીઓને છોડાવવા-એ બધા દયાના સ્વરૂપ છે. તેવા દયા ધર્મને સર્વ જૈન પ્રજા ધારણ કરે. સર્વ એક સંપ કરી ઉદયના સાધન સંપાદન કરે. નવીન યુગના ઉચ્ચ સંસ્કાર પ્રાપ્ત કરી જેન યુવક અને જેન યુવતિઓ સમાજ સેવાના સૂત્રોના પાઠ શીખો અને શીખડાવો. આવી ઉદ્દઘોષણા કરી આ માસિક નીચેના પદ્યથી પ્રભુની પ્રાર્થના કરી આ નવીન વર્ષરૂપ આનંદમંદિરમાં પ્રવેશ કરે છે.
त्रिभुवनजनतापकारि कर्म-प्रमथन ! विश्वजनीन ! विश्वनाथ । भवभयहर ! भव्यसेवितांधे ! प्रवितर वीरजिनेन्द्र ! भावनां ते ॥१॥
ભાવાર્થ-ત્રણ જગતના મનુષ્યોને તાપ આપનારા, કર્મોનું મથન કરનારા, સર્વ પ્રાણું માત્રના હિતકારી, સર્વના સ્વામી, સંસારના ભયને હરનારા અને જેમના ચરણ ભવ્ય પ્રાણીઓએ સેવ્યા છે એવા હે શ્રી વીર જિતેંદ્ર ભગવાન્ તમે અમને સદા તમારી જ ભાવના આપે.
શાન્તિઃ
રાન્તિઃ
જૈન ઐતિહાસિક સાહિત્ય.
શકુનિકા વિહાર તીર્થ, (જક શ્રીમાન મુનિરાજશ્રી જિનવિજયજી મહારાજ )
સં કૃત સાહિત્યના અદ્વિતીયજ્ઞાતા સુપ્રસિદ્ધ ડૉ. રામકૃષ્ણ ગોપાલ ભાંડારહાલું કરના દ્વિતીય પુત્ર શ્રીયુત દેવદત્તજી રામકૃષ્ણ ભાંડારકર એમ. એ. એક હ્યો છે. ઉત્તમ કોટિના ઈતિહાસન્ન વિદ્વાન છે. તેઓ હાલમાં, આર્કિઓલેંજીક
ર લ સર્વે ઓફ ઇન્ડિઆ વેસ્ટર્ન સર્કલના સુપરિન્ટેન્ડેન્ટના ઉચ્ચ અને પ્રતિષિત પદ ઉપર અધિકૃત છે. જેની સાહિત્ય અને ઈતિહાસ ઉપર તેમની પ્રશંસનિય રૂચિ છે. આર્કિઓલેંજી અને એફિચાવિષયના પત્રો રીપોર્ટમાં જૈનધર્મના લગતા તેમણે ઘણું લેખો લખ્યા છે. હારા પ્રસિદ્ધ થતા “ પાવર જૈને જીવ સંપ્રદ” નામના પુસ્તકમાં તેમણે ઘણી મિત્રતાભરી મદત આપી છે અને આપે છે. તેમજ અવાર નવાર, જૈન ઇતિહાસ અને સાહિત્યના વિષયમાં શંકા સમાધાન

Page #11

જેને ઐતિહાસિક સાહિત્ય. કરતાજ રહે છે. જૈન મંદિરો અને જૈન તીર્થોના વિષયમાં તેમની ઘણીજ ઉત્તમ લાગણી છે અને જ્યાં કયાંએ જેનેના વિષયમાં વિરૂદ્ધ વર્તન તેમના જેવામાં આવે છે તે તેના માટે પોતાની ખાસ કાળજી જાહેર કરે છે અસ્તુ.
આપણામાં રાઈના નામનું તીર્થ પ્રસિદ્ધ છે. એ તીર્થ પુરાતન ભૃગુકચ્છ ( હાલનું ભરૂચ-બંદર) માં આવેલું હતું. તેને છેલ્લે ઉદ્વાર પરમહંત મહારાજ કુમારપાળના વૃદ્ધ મહામાત્યનું ઉદયનના પુત્ર અંબડે કરાવ્યો હતો. પરમ પ્રભાવક આચાર્ય શ્રી હેમચંદ્રસૂરિએ એ ઉદ્ધારની સ્વહસ્તે પ્રતિષ્ઠા કરી હતી. પાછળથી મુસલમાનોના આક્રમણ કાળે એ મહાતીર્થ નષ્ટદશાને પ્રાપ્ત થયું. શકુનિકા વિહાર નામના મહાન મંદિરની મસજદ થઈ ! એ મસજીદ આજે પણ ભરૂચમાં બિરાજમાન છે. એના પ્રવેશદ્વાર ઉપર હજુ પણ જિન પ્રતિમા કોતરેલી યથાવત્ દેખાય છે. હું જ્યારે ૪ વર્ષ પહેલાં ભરૂચ ગયે હતો ત્યારે જાતે જોઈ હતી !
શકુનિકા તીર્થનું બીજુ નામ “વવાવવોવ તીર્થ” પણ હતું. શત્રુંજય, ગિરનાર જેવા તીર્થોની માફક એ તીર્થ પણ પ્રાચીન કાળમાં બહુજ પવિત્ર અને પૂ. જનીય ગણાતું હતું. તેથી એ નામની સ્થાપના રૂપે બીજા સ્થાને પણ એ નામના અનેક મંદિરે બનવા પામ્યાં હતાં. શત્રુંજય વિગેરેના આકાર દર્શનવાળા જેવી રીતે શિલાપ બનાવાતા હતા, તેવી રીતે એ તીર્થના પણ શિલાપટ્ટો બનાવાતા હતા. કુંભારીઆ અને આબુના મંદિરમાં આ જાતના શિલાપટ્ટો બનેલા પ્રતિષ્ઠિત છે. પરંતુ ઘણા ખરા લેકે સાધુઓને શ્રાવકો-એ શિલાપટ્ટના સ્વરૂપના જ્ઞાનાભાવે એમના વિષયમાં તો કશું જેતાજ નથી અને કદાચ કેઈની દષ્ટિ જાય તો તેમના વિષયમાં અસટ કહી કહેવરાવી ચાલતા થાય છે. પરંતુ ઉપયોગ પૂર્વક દર્શન કરનાર જિજ્ઞાસુની દ્રષ્ટિથી તે અદ્રશ્ય રહેતા નથી અને તેના મનમાં, પોતાના વિષયમાં કાંઈ જાણવાની પ્રેરણા કર્યા વિના ચુકતા નથી. કેટલાએક વિચારવાન શ્રાવકેને
હારી આગળ એ વિષયમાં પ્રક્ષા કરતા અનુભવ્યા છે. શ્રીયુત ડી. આર. ભાંડાર કરને પણ જ્યારે તેઓ પોતાના ડીપાર્ટમેન્ટ સાથે એ સ્થળોની મુલાકાત લેવા ગયા ત્યારે, એ શિલાપટ્ટો જોઈ એમના સ્વરૂપ અને ઈતિહાસને જાણવાની ઈચ્છા થઈ અને તદનુસાર કેટલે એક શ્રમ વેઠી એ સંબંધી બધી હકીકત મેળવીને તે વિષયમાં એક વિસ્તૃત નિબંધ, આર્કિએ લીજીકલ સર્વે ઓફ ઈન્ડિઆના સન ૧૯૦૫-૬ના એન્યુલ (વાર્ષિક) રીપોર્ટમાં પિજ ૧૪૧-થી ૪૯ઉપર (Archological Survey of India Annual Report I905-06, P. 141-49. ) પ્રકાશિત કર્યો છે. જેન પ્રજામાંથી ભાગ્યેજ કેઈને એ નિબંધ સંબંધી માહિતી હશે તેથી તેની જાણ ખાતર તેમજ પરમ પવિત્ર અધાવેધ જેવા મહાન તીર્થના

Page #12

શ્રી આત્માન પ્રકાશ. સ્વરૂપથી જ્ઞાત કરવા ખાતર શ્રીયુત ભાંડારકરના એ આખા લેખને સમગ્ર ગુર્જરનુવાદ અત્ર આપવામાં આવે છે. આશા છે કે એ લેખનું સન્માન પૂર્વક વાંચન કર્યા પછી જેમને જૈનધર્મ સાથે કઈ પણ પ્રકારને સંબંધ ન હોવા છતાં ફક્ત એકલી જ્ઞાન પિપાસાને તૃપ્ત કરવા સારૂ તથા પિતે મેળવેલા જ્ઞાનથી બીજાઓને જ્ઞાત કરવાની કર્તવ્ય બુદ્ધિથી કહો કે પરોપકાર બુદ્ધિથી કહો, ધ્યાનમાં આવે તેથી કહો પણ, એક અજેને વિદ્વાન જેન ધર્મની અપ્રસિદ્ધ હકીક્તને સર્વ સાધારણની સમક્ષ વિગતવાર રજુ કરી, ભ્રાંતિનિવારણ કરવાને કેવા પરિશ્રમે સેવે છે તેનું જરા કાંઈક ચિન્તન કરવાની ભલામણ છે. ખાસ કરીને મુનિ મહારાજાએ તરફ એ ભલામણ કરવાની વિશેષ ઈચ્છા રહે છે, પરંતુ કમનસીબે તે વર્ગમાંથી તો ભાગ્યે જ કોઈ હારા અનુભવથી તે નહિ કહું તો પણ ચાલી શકે-આવા રોપાનિયાનાં પ્રકટ થતા લેખને પછી તે નિરૂપયોગી હોં કે સોપયોગીવાંચવાની શિથિલ પ્રવૃત્તિ (3) ને સેવતા હોય. કારણકે કેટલાક મુનિઓને તે સામયિક પત્ર વાંચવાના પચ્ચખાણ લીધેલા હોય છે. તથાસ્તુ. મલબાર હિલ, મુંબઈ. |
સુનિ જિનવિજય. “ જુલાઈ ૧૯૦૫ તથા માર્ચ ૧૯૦૬ ના વેસ્ટર્ન સર્કલ, આકર્લેજીકલ સર્વે ઓફ ઈડીઆ” ના પ્રેસ રિપોર્ટના પાઠ ૪૧-૪ર ઉપર આવેલા ૨૪ મા ફકરામાં મુંબઈ ઇલાકાના મહીકાંઠા એજન્સીમાં આવેલા એક દેશી રાજ્યના મુખ્ય શહેર દાંતાથી ઉત્તર-પૂર્વમાં ૧૪ માઈલ દૂર આવેલા કુંભારીઆમાં નેમિનાથના દેવાલયના “ગુઢ મંડપમાં આવેલા એક જેન કેતરકામ વિષે નીચે પ્રમાણે વિવેચન મેં કર્યું છે.” પૂજા કરવાની પ્રતિમાઓમાં એક શિલા ઉપર કોતરેલી એક પ્રતિમા ઘણું સુંદર છે. એની ઉપર જમણી બાજુએ એક “તીર્થ ” અગર નદી જેવું કાંઈક ચિતરેલું છે, અને બીજી બાજુએ એક ઝાડ છે; આ ઝાડની નીચે એક બાજુએ ત્રણ આકૃતિઓ છે.તથા બીજી બાજુએ એક આકૃતિ છે જે ઉચેના ઝાડ ઉપર બેઠેલા એક પક્ષીનો શિકાર કરતી હોય તે દેખાવ આપે છે. નીચે આપેલ લેખ આ પ્રમાણે –શ્રી નિ મુત્રતામિ વિશ્વયથાવર -
Wવિહાર તીર્થગોદ્ધારતમ. આલેખને પાછળના ભાગ મને બરાબર સ્પષ્ટ નથી, પરંતુ પ્રથમના ભાગ ઉપરથી એમ જણાય છે કે ૨૦ મા તીર્થકર મુનિસુત્રતની આકૃતિ આમાં કોતરવામાં આવી છે. પાછળના ભાગમાં આવેલા “તીર્થ? શબ્દ ઉપરથી એમ જણાય છે કે તે જમણ બાજુએ આવેલા તીર્થ” જેનો અર્થ મેં ઉપર નકી કરેલ છે તે દર્શાવે છે. પરંતુ “તીર્થનું નામ તથા તેની સાથે વર્ણન વેલી બીજી હકીક્ત સમજી શકાતી નથી. આ ઉપરથી એમ વ્યક્ત થશે કે જ્યારે મેં આ પ્રમાણે લખ્યું ત્યારે લેખને હેતુ તેમજ પ્રતિમાને વિસ્તાર મારા સમ

Page #13

જૈન ઐતિહાસિક સાહિત્ય.
૧૧
જવામાં આવ્યા નહેાતા. તેથી કરીને નૈસિર્ગક રીતેજ હું આશા રાખતા હતા કે મી. કાઉસેન્સ આ ખાખત ઉપર કેાઇ રીતે અજવાળુ નાંખશે; કારણ કે તે આખુ પંત ઉપર ઘણા વખત રહ્યા હતા, તેમજ તેમણે તેજપાલના દેવાલયના અગ્રભાગમાં આવેલા એક,ભોંયરામાંની એક લગભગ સરખીજ પ્રતિમાનું ચિત્ર કાઢ્યુ હતુ. પરંતુ. મી. કાઉસેન્સે માત્ર.ટીપમાં આટલુંજ કહ્યું:— જૈન લેકાને ત્રાસ દાયક એવા હિંસાના પ્રસંગ આમાં ખાસ કરીને દર્શાવેલે છે તેથી તેમાં કાંઈક નૃતનતા છે. આમાં ખતાવેલી નાકાએ તે વખતની નાકાએ જેવી હશે કે કેમ તે શાંકાસ્પદ છે. ઘણે ભાગે તે કારીગરની કલ્પનાશિકતના નમુના છે.” આ ઉપરથી મને કાંઇ જાણવા જેવું મળ્યું નહિ અને તેથી પહેલાંની માફ્ક ગુંચવણુ તેા રહીજ. તેજપાળના મંદિરમાં આવેલી ' પ્રતિમા વિષે મેં ઉપર કહ્યું છે. તેમજ ૮ પ્રેગ્રેસ રિપોર્ટ ’ માં આ પ્રતિમા વિષેની ઉપર્યુકત હકીકત આપતાં ટીપમાં પણ મેં તેજપાળના મંદીરની પ્રતિમા વિષે જણાવ્યું છે. ગઇ ઋતુમાં મેં આ મŕિરની મુલાકાત લીધી અને જોતાં મને આશ્ચર્ય લાગ્યું કે જે ભેાંયરામાં આ પ્રતિમા હતી તે લાંચરૂ મુનિ સુવ્રતસ્વામીને અણુ કરેલું હતુ તેથી તે લેખમાં ખડ્ડાવ્યા પ્રમાણે આ પ્રતિમાએ મુનિસુવ્રતસ્વામીનેજ અણુ કરેલી હતી. સુદેવે પ્રવર્તક મહારાજ મુનિશ્રી કાન્તિવિજયજી નામના એક મહા વિદ્વાન જૈન જતિ ત્યાં હાજર હતા અને તેમણે મહેરબાની કરીને આ પ્રતિમાનું સવિસ્તર વર્ણ ન કરી મને સમજાવ્યુ. પરંતુ કયા જૈન પુસ્તકમાં આ હકીકત આપી છે એમ પૂછતાં તે કાંઇ કહી શકયા નહિ. પરંતુ આ હાથમાં આવવાથી તપાસ કરતાં મને જણાયું કે મહારાજ શાન્તિવિજજયજીના મુખારક હસ્તે પ્રકાશિત થતા “જૈન ” અઠવાડિક પત્રમાં આ હકીકત આપેલી છે, અહીં પણ મૂળ કયા પાયા ઉપરથી એમણે આ હકીકત જણાવી છે તે આપ્યું નથી. એકાએક મને એક વિચાર સુઝી આવ્યા કે અવાવમેધ ' તથા · શકુનિકા વિહાર ’ એ એ તીર્થો છે તેથી • તીર્થંકલ્પ ’ નામક એક જૈન પુસ્તકમાં તેના વિષે હકીકત હશે. ‘ તીર્થંકલ્પ’ની હસ્તલિખિત ત્રણ પ્રતા મે` ભેગી કરી અને આખરે મારૂં કાર્ય સફળ થયું. તેમાં આપેલી વિગત ઉપરથી આ પ્રતિમાનું છું સવિસ્તર વિવેચન નીચે પ્રમાણે કરૂ છું.
ખામત
"
પ્રથમ તા લખવામાં ( Transliteration.) એ ત્રણ ભૂલા થઇ છે તે સુધારવાની જરૂર છે. લેખના અર્થ મારા જાણવામાં નહિ હાવાથી મેં ‘સમલિકા’ શબ્દનું સ-મલિકા એમ પદચ્છેદ કર્યું, તેથી સામાસિક વિશેષણુ બનાવવામાં વપરાતા ‘સહુ’ને ખદલે ‘સ’હશે એમ મેં ધાર્યું. આગળ ઉપર જણાશે કે ‘સમલિકા’ એકજ શબ્દ છે જેના અર્થ ( માદા—સમડી ) થાય છે, ગુજરાતી શબ્દ ‘સમળી’તુ આ સાંસ્કૃતિ રૂપ વાપર્યું. હાય એમ જણાય છે. તેવીજ રીતે અશ્વાવમેધ’પશુ એ શબ્દના

Page #14

૧૨.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. બનેલે હશે એમ મેં જાણ્યું પરંતુ તે જગ્યાનું નામ હેઈ એકજ શબ્દ હવે જોઈએ. આ સુધારો કર્યા પછી લેખ આ પ્રમાણે – પુનિત વાર વિજપભજવવો સાિવિદ્યાતીર્થ ગોદારસંહિતા આ લેખમાં ત્રણ બાબતે સમાએલી છે?—(૧) શ્રી મુનિસુવ્રતસ્વામીની પ્રતિમા (વિશ્વ), (૨) અધાવધ તીર્થ, (૩). સમલિકા વિહાર તીર્થ. આપણે જાણીએ છીએ કે મુનિસુવ્રત એ વીસમા તીર્થંકર છે અને ૨ જી આકૃતિના પ્રથમના અરધા ભાગમાં તેમનું ચિત્ર પ્રત્યક્ષ જોઈએ છીએ, પરંતુ “અધાવધ” અને “સમલિકા વિહાર” વિષે ઘણું થોડું જાણીએ છીએ. ઉપર કહ્યું તે પ્રમાણે “તીર્થ કપ’ માંના “ અધાવબોધ ક૯૫” પ્રકરણમાં આ બેઉ તીર્થો વિષે અત્યંત વિવેચન કરેલું છે. આ પુસ્તક પ્રાકૃતમાં લખેલું છે, પણ અધાવધ તીર્થ વિષેનો હેવાલ ઈડીઅન આન્ટીકરી vol. ૩૦, પાનું ૨૯૩ માં આપેલા શત્રુંજય મહાત્મ્યના પૃથક્કરણમાં વધારામાં આપે છે. તેથી.તીર્થકલ્પ' માંથી અવતરણ આપવાને બદલે ઉપર કહ્યું તે વિવેચન અહીં આપું છું:
પોતાના પુત્રને ગાદી ઉપર બેસાડીને, મુનિસુવ્રતે તથા બીજા (૧૦૦૦) રાજાઓએ શુદ ફાગુનની દશમીને દિવસે શ્રવણ નક્ષત્રમાં દીક્ષા લીધી; તથા વવ ફાલ્ગનની દશમીને દિવસે મુનિસુવ્રતનું એક દેવાલય બાંધવામાં આવ્યું જે ઇંદ્રાદિ દેવોએ પ્રતિષ્ઠીત કર્યું. ત્યારપછી મુનિજ વિશ્વમાં ઉપદેશ દેવા નિકળી પડ્યા અને પ્રતિષ્ઠાન (પૈઠણ) માં આવ્યા. ત્યાં ધ્યાનમાં એમને માલુમ પડયું કે તેમના પહેલા જન્મમાં તેમને જે એક મિત્ર હતો તે હાલ ડાના રૂપમાં હતો, તેને લાગુકચ્છ નામના ગામમાં ઘણા અશ્વમેધમાં વધેરવાનો હતો. તેથી તે એકદમ ઉપડ્યા અને રસ્તામાં સિદ્ધપુર આગળ છેડે આરામ લી. ત્યારબાદ ત્યાં વજીત નામના રાજાએ એક દેવાલય બંધાવ્યું. મળસકે મુનિ ભગુકચ્છમાં આવ્યા જે સાડ એજન થતું હતું. તેમણે કોરંઢક વનમાં ઉતારે કર્યો, ત્યાં દેવોએ તેમને માન આપ્યું. તે ગામનો રાજ્યકર્તા છતશત્રુ ઘડા તથા લશ્કરને લઈને મળવા ગયો. મુનિએ સર્વને આ પ્રમાણે ઉપદેશ આપે:-“આ દુનિયા એક ઘોર જંગલ છે; અહીંઆ બિચારે પ્રવાસીજન દુષ્ટ પશુઓથી વીંટળાયેલ છે તથા રાક્ષસના હાથથી દુઃખ પામે છે. પિતાના દિવ્ય પથમાં જતાં તેને ચાર દોરડાથી બાંધવામાં આવે છે તથા એક દુષ્ટ આરણ્યક તેને પજવે છે, તેમજ તેનું રક્ષણ કરવાને એકજ પવિત્ર પ્રાણી છે. ભૂતમાત્રનું રક્ષણ કરવું એ ધર્મ છે તથા ફરજ છે, જેથી સર્વ સુખસંપત્તિ પ્રાપ્ત થાય છે.” જ્યારે જીતશત્રુએ ઉપદેણાને પૂછ્યું કે આપના ઉપદેશથી કોને લાભ થયે છે ત્યારે તેમણે જવાબ આપે “આ ઘડાને જીતશત્રુએ પૂછ્યું, “પશુ છતાં આ ઘેડાને કયાંથી જ્ઞાન થાય?” ત્યારે મુનિએ જવાબ આપે, “ગત જન્મમાં હું

Page #15

જૈન ઐતિહાસિક સાહિત્ય.
૧૩
કમ્પાને રાજા હતું અને આ મારો મિત્ર મને સલાહ આપનાર હતું, તેનું નામ
મતિસાગર” હતું, પરંતુ દુષ્ટ કામ કરવાથી તે મરી ગયો અને કેટલાક જન્મ પછી પદ્મિનીખંડ નામના શહેરમાં સાગરદત્ત નામનો એક અપ્રમાણિક ગાંધી થયે, ત્યાં તેણે જનધર્મ નામના શ્રાવક સાથે ભાઈબંધી બાંધી. ત્યાં તેમણે એક જેનપદેશક પાસેથી રત્ન, સેનું અગર માટીનું અહંત દેવાલય બંધાવવાથી બીજા જન્મમાં કરેલાં સર્વ પાપોનો નાશ થાય છે એમ ઉપદેશ મેળ. આ ઉપરથી શહેર બહાર મૂર્તિસહ એક જેન દેવાલય સાગરદત્તે બંધાવ્યું તેમજ તેની પૂર્વે એક શેવ દેવાલય બંધાવ્યું. એક ઉનાળાના દિવસે તે શિવના મંદિરમાં ગયો ત્યાં તેણે ધોળી કીડીઓને ઘીના હાંડલામાંથી કાઢતા તથા પગતળે કચરતા કેટલાક પૂજારીઓને જોયા, આ ઉપરથી તેને ચિંતા થઈ તેથી તે પોતાના કપડાથી મંદિર સાફ કરવા લાગ્યો. પોતાનું કામ કર્યા કરતાં મુખ્ય પૂજારીએ તેને કહ્યું કે, “તમે વિના કારણ જીવડાંને બચાવે છે; કદાચ ધોળાં વસ્ત્રવાળા ધૂતારાઓથી હું છેતરાઈ જાઉં.” સાગરદત્તે વિચાર કર્યો કે આ માનવંત પણ દુષ્ટ લોકો તેમનું પિતાનું તથા મારૂં સત્યાનાશ વાળી નાંખશે, તે મરી ગયો અને આ અશ્વ થયે. પણ જીનનું દેવાલય બંધાવીને એણે જે પુણ્ય પ્રાપ્ત કર્યું છે, તેના પ્રતાપથી હું તેને બચાવા આ છું. (૩૫)
આ વિગત સાંભળીને અશ્વને પિતાના પૂર્વજન્મનું ભાન થયું અને દસ દિવસ ધ્યાનવશ રહી તથા ઉપવાસ કરીને તે મૃત્યુવશ થયા, તથા “સહસ્ત્રાર’ નામના આઠમા સ્વર્ગમાં દેવ થયે. પણ, ધ્યાનમાં, તેને (દેવનિમાં) પૂર્વજન્મનું સ્મરણ થયું. તેથી તે પૃથ્વી ઉપર આવ્યો અને કમ્પાના સુવર્ણ મંદિરમાં મુનિસુવ્રતની તથા ભૃગુકચ્છમાં અશ્વની એમ મૂર્તિઓ બેસાડી, આ રીતે તેણે મુનિસુવ્રતના અનુચરોની ઈચ્છા પૂર્ણ કરી. આ વખતથી ભગુજી અધાવબોધના નામથી પ્રખ્યાત થયું. વળી, આ પ્રમાણે સુવ્રત અહંતુ નર્મદામાં નાહ્યા તેથી તે પવિત્ર નદી થઈ અને તેનામાં અનાથને નાથ બનાવવાનો પ્રભાવ ઉત્પન્ન થયો.
ઉપર્યુક્ત હકીકત “તીર્થકલ્પ' માં આપી છે તેના જેવી જ છે. માત્ર એક અગત્યનો ફેરફાર છે જે જાણવા જેવો છે. અહીં એમ કહેવામાં આવ્યું છે કે કમ્પામાં મુનિસુવ્રતની પ્રતિમા મૂકવામાં આવી હતી, પરંતુ તીર્થ ક૫માં એમ છે કે આ તીર્થકરના “સમવસરણ” ની જગ્યા ઉપરજ ભરૂકચમાં મુનિસુવ્રતનું દેવાલય બાંધવામાં આવ્યું હતું અને આ મંદિરમાં ઉપર કહી તે મૂર્તિ મૂકવામાં આવી; તથા પોતાના જન્મની યાદગીરી માટે તેણે એક અશ્વની પ્રતિમા બેસાડી, ત્યારપછી ભરૂકચનું નામ અધાવધ તીર્થ થયું; પણ વખત જતાં આ સ્થળ શકુનિકા વિહાર'ના નામથી પ્રખ્યાત થયું જેના વિષેની હકીકત પ્રાકૃત ભાષામાં “તીર્થકલ્પ' માં આપવામાં આવી છે. જે અમે નીચે આપીયે છીયે. (અપૂર્ણ.)

Page #16

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ જૈન શાળાના શિક્ષકો કેવા હોવા જોઈએ? અને તે માટે શું કરવું
જોઈએ? તે વગર કેવું પરિણામ આવે છે?
લેખક–મુનિરાજ શ્રી કરવિજ્યજી મહારાજ. | ઘ | શું પાટીયું જ્ઞાન મેળવવા કરતાં થોડું પણ પારમાર્થિક જ્ઞાન લાભ
છે દાયક થઈ શકે છે. આજકાલ કેટલાએક વખતથી જેન શાળાદિમાં જે ગોખણીયું કામ જેવા તેવા શિક્ષક દ્વારા કરાવવામાં આવે છે તેથી શીખનાર વર્ગને ભાગ્યેજ લાભ થતો જણાય છે. કદાચ પ્રતિકમણ કે પ્રકરણદિના અર્થ પણ કરાવવા માં આવે છે તે તે પણ બહુધા ગોખણપટી રૂપે હોવાથી ભણનારને ભાગ્યે જ લાભકારી થાય છે. આનું કારણ એમ જણાય છે કે પ્રથમ તે શિક્ષકો જ સહૃદય હોય એવા ભાગ્યે જ મળે છે. કેમકે તેવા શિક્ષકે જ પ્રથમથી તૈયાર કરવાની કાળજી જ બહુ ઓછી રાખવામાં આવે છે અને એકાદ સંસ્થામાંથી જે કઈ શિક્ષકે તૈયાર કરવા માટે પ્રયત્ન કરાય છે તેમાંથી કોઈ એકને બાદ:કરીએ તે બાકીનાં લગભગ વેઢીયા ઢોર જેવા જ નીવડે છે, તેમને વ્યાવહારિક બંધ પણ બહુ જ કા હોય છે અને નૈતિક શિક્ષણ એટલું બધું ખામી ભરેલું હોય છે કે તેઓ પ્રાય: સદ્ધવર્તનશૂન્ય જણાય છે, એટલે કે તેમને જ્યાં જ્યાં શિક્ષક તરીકે નીમવામાં આવે છે, ત્યાં થોડા વખતમાં તેમનું પિત જણાઈ આવે છે. હલકું વર્તન પ્રગટ થઈ આવે છે જેથી તેમને યા તો પિચા હાથે રજા દેવી પડે છે, અથવા તે લાગતાવળગતાની લાગણી સપ્ત રીતે દુઃખાવાથી અને તેવા યંગ્ય (લાયક) શિક્ષકે નહિ મળી શકવાથી પાઠશાળાદિકને બંધ કરવાની જરૂર પડે છે. આ વાતને ફલિતાર્થ એ છે કે પ્રથમ તે આપણે તથા પ્રકારના સુયોગ્ય ( લાયક) શિક્ષકોને જ તૈયાર કરવા એક ઉત્તમ સંસ્થા ખોલવાની ખાસ જરૂર છે. તે માટે જેટલા દ્રવ્ય વ્યય સાથે સમય વ્યય અને પરિશ્રમ કરવામાં આવે તે લાભદાયી નીવડે તેમ છે; તે વગર આપણે પુષ્કળ દ્રવ્યાદિકને વ્યય કરતા છતાં સારું પરિણામ મેળવી શકતા નથી અથવા તે તેવું સારું પરિણામ શી રીતે મેળવી શકિએ? જેવું કારણ તેવું જ કાર્ય નીપજે. ગોળ ઘાલીએ તેટલું જ ગળ્યું થાય. મોદક નીપજાવતાં ઘી ગેળ નાંખવામાં કૃપણુતા કરીએ તો તે માદક કેવા નીરસ નીપજે? ખાતાં તે કેટલે કંટાળો આપે ? અને ખાધા પછી પણ કેટલી પીડા ઉપજાવે? એ વાત અનુભવસિદ્ધ છતાં સારું પરિણામ મેળવવા માટે જેવાં સાધન જોઈએ તેવાં તૈયાર કરવા કયાં દરકાર કરવામાં આવે છે? આપણુમાં બહુધા ગતાનુગતિક્તા જ વધી પડી છે. તેથી જે કાર્ય કરવામાં જેવી વ્યવસ્થાની જરૂર હોય તે રહેવા પામતી નથી અને તેથી જ પરિણામ પણ તેવું જ આવે છે. અમારું તે એવું સ્વતંત્ર માનવું છે કે પરમાર્થ-શૂન્ય ઘણું કરવું તેના કરતાં પરમાર્થ સમજીને થોડું પણ કરવું તે શ્રેયકારી છે, તેથી જ ઘટમાં વિવેક દીપક પ્રગટી

Page #17

આસક્તિ રાહત ક
૧૫
શકે છે, જો કઇ સુંદર પરિણામ લાવવુ હોય તે આપણે આજકાલના સમય વિચારી શિક્ષણ પદ્ધતિમાં જરૂર સુધારા કરવા જોઇએ અને તે માટે–જૈન શાસન માટે ઉંડી લાગણી ધરાવવાવાળા સુયેાગ્ય શિક્ષકાને વેળાસર તૈયાર કરવા પૂરતુ લક્ષ આપવુ જોઇએ. ઇતિશમૂ.
આસાત રસ્ત કર્મ.
(૨)
ગતાંકમાં અમે એ આ પ્રમાણે પ્રશ્ન કરી લેખ સમાપ્ત કર્યાં હતા “ હું પ્રવૃતિની મધ્યમાં હાઇને પણ આ બધા ધસારાથી કેમ છુટી શકું ? એવા કયા રસ્તા છે કે મારા કાર્યના પરિણામેામાં હું બંધાઉ નહી ? શું આ બધું મૂકીને હું ભાગી
જઉં ? ”
ઉત્તરમાં પ્રથમતા એ કહેવાનુ છે કે આપણે આપણા વર્તમાન સંગામાંથી કદી પણ ભાગી છુટી શકીએ તેમ નથીજ. કેમકે આપણે આપણી વર્તમાન પરિસ્થિતિ જાતેજ પૂર્વ કાળમાં રચેલી છે. તે કાંઇ અકસ્માતથી આપણા ગળે કાઇ ઇતર સ-તાએ વળગાડી નથી. ઘણા મુખ મનુષ્ચા સંસારની વિકટ આંટી ઘુટીથી કાયર અનીને નાસી છુટવાના પ્રયત્ન કરે છે. પણ નાસીને તેઓ ક્યાં જાય છે એ શુ તમે નથી જાણતા ? ખાળકને નિશાળમાં ભણવું ન ગમે અને તેથી કદાચ ત્યાંથી નાસી છુટે તેા તે નાસીને કેટલેક જાય તેમ હતુ. શિક્ષક અથવા બાળકના માત પિતા તેને તુર્ત જ પકડીને તેના વ્યાજબી સ્થાનમાં એસારી દે છે. બાળક સમજી હોય છે તેા હૃદયમાં નિશ્ચય કરી લે છે કે કલાસમાં નકી થયેલા અભ્યાસ પુરો કર્યા શિવાય ત્યાંથી છુટકારો મળવાના નથી. અને તેથી સમજણપૂર્વક પોતાનું નિયત કાર્ય ત્વરાથી આ ટોપી લેવા ઉદ્યમશીળ અને છે. મુર્ખ માળક નિરંતર ભાગી છૂટવાના પ્રયત્ન કર્યો કરે છે, પરંતુ ઘણા ઘણા એવા નિષ્ફળ પ્રયત્નને અંતે તેને અનુભવથી સમજાય છે કે એમ થવું છેકજ અસ ંભવિત છે. અને તેથી ઘણુ કષ્ટ ભાગવીને આ ખરે તેને ડાહ્યા બનવું પડે છે. તેજ પ્રમાણે ઘણા અણસમજી મનુષ્યે સંસારમાંથી રીસાઇ છુટવા ફાંફા મારે છે. તેઓ કહે છે કે “ સ ંસાર મહુ દુ:ખમય છે, કઠીન છે, સુખના ત્યાં અંશ પણ નથી અને તેથી હરકોઈ પ્રકારે આ મળતા ઘરમાંથી અને તેટલુ વ્હેલ ભાગી છૂટવું એમાંજ મનુષ્ય પ્રયત્નની સફળતા સમાએલી છે.
*
99
જ્ઞાની જનાના નિશ્ચય એવા છે કે એ રસ્તા ખરેા નથી. ભલે કાયર મનુષ્ય પેાતાની પ્રાણ પ્રવૃત્તિનું ક્ષેત્ર કાયર અની પડયું મૂકી બીજાને ખર્ચે. પણ આખરે

Page #18

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. તેઓ તે બીજી પ્રવૃતિમાં પણ પિતાની પ્રકૃતિને અનુસરતા સંસાર ઉપજાવીને પહેલાના પ્રવૃતિ ક્ષેત્ર જેવું જ કરી મુકશે. મનુષ્ય નવરો રહી શકતા નથી. તેને કાર્ય પરાયણ રહેવું જ જોઈએ. અને જે કાર્યના પ્રદેશમાં કર્મની સત્તાઓએ તેને લાવી મૂકે છે તે કાર્યના પ્રદેશમાં રહેલી ફરજો તેણે હૃદય પૂર્વક બજાવી લેવી જોઈએ. તેનાથી ત્રાસી છુટી ભાગવાને ઉદ્યોગ કરે ન જોઈએ. ઘણા કાયર મનુષ્ય તેમ કરે છે, અને સંસારના અજ્ઞાન મનુષ્ય તેમને તેમના ભાગી છુટવા બદલ ધન્યવાદ પણ આપતા જણાય છે. પરંતુ અમે તે ભાગી છુટનાર તેમજ તે માટે ધન્યવાદ આપનાર એકમાં ડહાપણનું તત્વ જોઈ શકતા નથી. “સંસાર ખારે છે. કષ્ટપ્રદ છે, તજવા જે છે, ચતરફ દાવાનળ સળગી ઉઠે છે માટે હું લોકે! મુઠીએ વાળીને નાસાનાસ કરી મુકો ” એ ઉપદેશ ગ્ય નથી પણ આ લોક અને પરલેક સંબંધી અહિત સાધનાર છે. આપણું ઉપર કઈ દેવી સત્તા વેર રાખે છે અને તે વૈરની વસુલાત કરવા માટે આપણને તે સત્તાએ અહી ગોંધી રાખ્યા છે એમ કાંઈ નથી. એમ હોત તે કદાચ તેમાંથી ભાગી છુટવું એ વ્યાજબી હત. પણ સંસાર એ કારાગ્રહ નથી. તે એક મહાન દીવ્ય યોજનાનું પરિણામ છે. ત્યાં ઝેર નથી પણ અમૃત છે. હલાહલ નથી પણ સુધામયતા છે. ઝેર અને બુરાઈ માત્ર મનુષ્યના વિકૃત પરિણામે માં–ભાવનાઓમાં છે.
તે હવે એ ક રસ્તે છે કે સંસારમાં પ્રવૃતિના ખેંચાણના મધ્ય દેશમાં હોવા છતાં પણ મનુષ્ય તેની અસરથી બચી શકે? જ્ઞાની જનને ઉત્તર એજ છે કે
આ વિશ્વની પરમ અદ્દભૂત લીલામાં તમારે ભાગ જે કર્તવ્ય, જે ફરજ, જે ધર્મ આવેલો છે તે બરાબર બજાવી લે. તમારું પ્રાપ્ત કર્તવ્ય તમને જે જે ગતિ પ્રગતિઓમાંથી સેંસરા કાઢવા માગતું હોય તે બધામાં તમારે હોંશપૂર્વક જોડાવું. તમારા કર્તવ્યને તમે તમારી પ્રાપ્ત શક્તિ અને બુદ્ધિ અનુસાર સારામાં સારી રીતે, કોઈપણું કચાશ રાખ્યા વિના, કાયર બન્યા વિના, બજાવી લ્યો; અને તે બધું કરવા દરમ્યાન એટલું નિરંતર સ્મૃતિમાં રાખે કે તમારું કર્તવ્ય જે ફળ ઉપજાવી શકે છે તેમાં તમે કદીપણુ આસક્તિ નહી રાખે; તમારા કાર્યના ફળને દવે નહી રાખે: પરિ. ણામમાં નહી બંધાઓ. કામને ખાતર કામ કરે, ફળને ખાતર નહી. દુનીઆમાં તમારે ભાગ જે કામ કરવાનું આવી પડયું છે તે વેઠ તરીકે, વગર છુટકે, આપી છુટવા રૂપે નહી, પણ આનંદથી, ઉલ્લાસથી, સ્વેચ્છાથી, હૃદયપૂર્વક દીલ દઈને કરે. અને હદયમાં એ સત્યને ઉંડુ કતરી રાખે કે એ બધાનું પરિણામ તમે લેવા માગતા નથી. તમને કેાઈ એમ કહે કે તમારા આટલા બધા પ્રયત્નનું ફળ ખરેખર તમને બહુ ભારે મળશે તે ઉત્તરમાં તમે માત્ર હસજે, અને એમ કહેનારને જરા સમજાવજો કે આ પદાર્થોમાં અમર શાશ્વત, સ્થાયી કીમતવાળું કશું જ નથી.
આ કથને કદાચ વાચકે માંહેના કઈ અતિ વ્યવસાયી સજજનેને અવ્યવ

Page #19

આસતિરહિત કર્મ.
હારૂ અને સ્વપ્નાના ખ્યાલ જેવા જણાતા હશે, અને તેઓ એમ માનતા હશે કે સંસારમાં રહેલું અને આવી ભાવનાઓથી નિયમાળ એ કોઈ રીતે બનવું અસંભવિત છે. હમે કહીએ છીએ કે ઉપર કહી તેજ ભાવના મનુષ્યના વાસ્તવ જીવનની ચાવી છે, તેના મનુષ્યત્વની સત્ય ઘટના છે. ઉપરટીઆ રીતે અવકનારને આ યોજના વર્તમાન પ્રવૃતિના હિલેલની વિરોધી ભાસે તેમાં નવાઈ નથી, પરંતુ અમારૂં એમ માનવું છે કે આ યોજના વર્તમાન યુગને ખાસ પ્રકારે બંધબેસતી થાય તેમ છે.
આ સ્થળે હમારે વાચકોને સ્મૃતિ આપવી જોઈએ છે કે ઉપરનું શિક્ષણ આ યુગના ઘણાજ અ૬૫ મનુષ્ય સ્વીકારી શકે તેમ છે, અને તેને પોતાના જીવનમાં કાર્યરૂપે પરિણામવવાનું તો તેથી પણ અલ્પ સંખ્યાવાળા મનુષ્યથી બની શકે તેમ છે. જનસમાજનો મોટે ભાગે પિતાની વર્તમાન પરિસ્થિતિમાં એટલે બધો તલ્લીન અને આસક્ત બનેલે જોવામાં આવે છે કે જેમને આ શિક્ષણ ઉપર આસક્તિ રહિતપણે કર્મની ભાવના.ઉપર નજર પણ કરવાની ફુરસદ નથી. તેઓ પોતાના - કાર્યના ફળમાં એટલા બધા લટું બનેલા છે કે આવી ભાવનાઓને તેઓ છોકરવાદી અને બાળક બુદ્ધિને ખેલ માને છે. તેઓ કહેતા હોય છે કે “ભાઈ, હજી તમે સંસારમાં પડ્યા નથી, તેની આંટીઘુટી અને વાંકૉકના અનુભવથી હજી તમે રીઢા બન્યા નથી, જ્યારે તેમ થશે ત્યારે તમે પણ તમારી આ ફિલસુફીને અભરાઈ ઉપર ચઢાવી દેશો. અમે પણ એક વખત આવી ભાવનાઓ વાંચતા વીચારતા હતા, પણ આ દુનીઆની ધમાલમાં એ કશુંએ સચવાતું નથી.” મનુષ્યોમાં લગભગ એ સે ટકા આવા અર્ધદગ્ધ હોય છે. તેઓ આ કર્મચગની ભાવનાને પિતાના સબંધે અમલમાં લાવવી છેકજ અશકય માને છે.
જનસમાજનો મોટો ભાગ પોતાના કાર્યના ફળ ભેગવવાની લાલસામાં ઘેલા બનેલો જોવામાં આવે છે. તેઓ કર્તવ્યને ખાતર કર્તવ્ય નહી પણ ફળને ખાતર કર્તવ્ય કરે છે, અને તેમ કરવામાં તેઓ પોતાના બંધુઓના મૃત શરીર કરતા ચાલતા હોય છે તેનું પણ તેમને ભાન હોતું નથી. પિતાના ફળની લાલસાની તૃપ્તિમાં આડે આવનારને તેઓ પોતાના રસ્તામાંથી ફેંકી દે છે, પોતાના સામર્થ્યનો ઉપગ તેઓ બીજાની સેવા અર્થે નહી પણ સંહાર અર્થે કરે છે, કેમકે તેમની દષ્ટિ કર્તવ્ય ઉપર નહી પણ ફળ ઉપર હોય છે. વર્તમાન ઓધોગી અને વ્યાપાર જીવનની ભયાનક ભિષણતા એ પૂર્વકાળના મનુષ્કાહારી જંગલી જીવનની ભિષણ તાથી કઇરિત ઉતરે તેમ નથી. ઉભયમાં એકસરખી રિતે મનુષ્યોના મર્મ છેદનને ત્રાસ રહેલો છે. કાર્યના પરિણામની હાય વરાળમાં તેઓ બીજાને ખાઈ જાય છે અને વખતે તેઓ પોતે પણ બીજા અધિક બળવાન વડે ખવાઈ જવાય છે. તેઓ બીજાને કચરી નાંખે છે, અને પ્રસંગે તેઓ પોતે બીજા વડે કચરાઈ જાય છે. તેઓ અન્યને તિરસ્કાર કરે છે અને તેઓ પોતે બીજાના તિરસ્કારનો વિષય બને છે.

Page #20

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
જેમ પશુ સૃષ્ટિમાં સમળ નિળને દાખી દઇને તેને પેાતાના ઉપયોગમાં લે છે તેમ આંહી પણ પરિણામ–ભાગી મનુષ્ય-પશુઓના સમાજમાં સબળ નિર્મૂળને પોતાના ગુઠણ હેઠે કચરે છે અને તે સખળ મનુષ્યને વળી તેનાથી અધિક સખળ મનુષ્ય એવીજ હાલતે પહોંચાડે છે. આ બધી મારામારી, કચરાકચરી, ભિષણ પ્રચંડ ફ્લેશમય જીવન-કલહ શેમાંથી ઉદ્દભવે છે ? લેાકેા.કર્તવ્યને ખાતર કર્તવ્ય નહી પણ ફળને ખાતર ક બ્ય કરે છે તેમાંથી.
બીજાને કચરી નાંખીને તેમાંથી ઉત્પન્ન થતા લાભમાં જે ક્ષાનă માને છે તેઓ કર્મની એવી વિકટ કારણ-કાર્યની સાંકળમાં ફસાય છે કે તેમાંથી છુટવુ એ અત્યંત કષ્ટપ્રદ વ્યાપાર થઇ પડે છે. એ યંત્રણામાં તેએ એટલે સુધી સાય છે કે ઘણીવાર તે ખીજા મનુષ્યેાને ફાડી ખાવા જતાં પોતાની વાસનાના વેગની ઉગ્નતામાં બેભાન બની તે પેાતાની જાતનેજ ફાડી ખાય છે. મનુષ્ય અત્યારે માટે ભાગે પશુજ છે, કેમકે તે પોતાના મનુષ્યત્વના ઉપયોગ પેાતાના મનુષ્યત્વની વૃદ્ધિ અર્થ નહી.પણ પશુત્વની વૃદ્ધિ અર્થે કરે છે. પાતાના પ્રત્યેક વ્યાપારમાં પશુપજ્ઞાના પરિચય આપે છે.
અને જે થાડા મનુષ્યા આ ભાવનાવડે પોતાના જીવનને નિયમાવા તત્પર છે તેઓ અમારા આશયને તુ જ સમજી જશે. તેઓના આત્મા આ ભિત્રણ, ભયાનક, ત્રાસદાયક કલહ અને વિગ્રહથી બાજુ ઉપર ખસી જશે, જો કે તેમનુ શરીર એ કલર્ડ અને વિગ્રહની મધ્યમાં હશે, અને અજ્ઞાનદષ્ટિને એ મનુષ્ય ખીજા પ્રાકૃત મનુયેાથી કેઇ રીતે ચઢીઆતા નહીં જણાય, છતાં વાસ્તવમાં આ ભાવનાને ગ્રહી શક નાર મહાનુભાવ પુરૂષ એ કલહની મધ્યમાં હાવા છતાં તેની બહાર જ છે. તે વિગ્નહુની અપાઝપીમાં દેખાય છે ખરો પણ તેના આત્મા તેમાં ભરાઇ પડેલા હાતા નથી. તેના આત્મા એ બધી યાદવાસ્થળીને છેટેથી ઢષ્ટાપદે રહી જોયા કરે છે, તેના શરીરને તે લઢાઈમાં મેકલે છે, પણ પાતે તે યત્રણામાં મુગ્ધ બનીને સાતા નથી. પોતે એ જાળથી હંમેશા:મુક્ત રહે છે. એ ક્દામાં ખેંચાઇ જવા સામે તે હંમેશા સાવધ રહે છે. સ`સાર શું છે, સંસાર તેને શું આપી શકે તેમ છે, સંસાર તેને જે કાંઇ આપી શકે તેમ છે તેની વાસ્તવ, ખરી કીંમત શું છે, એ બધુ તે સમજતા હાવાથી તે મહાનુભાવ આત્મા માત્ર છેટે રહીને આ બધી ઘટનાને અવલેાકયા કરે છે, અને પોતાનું પ્રાપ્ત ક`વ્ય ખરાખર ઘટતી સંભાળથી પાતાથી અને તેટલી સારામાં સારી રીતે ઉન્નત દશામાં રહી કરે છે. અને વિશેષમાં તેના અજ્ઞાન અંધુઓની ગાંડાઈ ઉપર કાઇવાર હસે છે.
અમને ઘણીવાર ઘણાક સજ્જના તરફથી એવું પૂછવામાં આવે છે કે “ ભાઇ, દુનીઆના દાઢ અબજ મનુષ્યા કદાચ તમારી સલાહ પ્રમાણે ચાલે તા તેની શી

Page #21

આવિરહિત કમી. દશા થાય? વિશ્વને ચાલતે વ્યવહાર તમારી શીખામણ મુજબ ચાલવા જઈએ ત, કાચી ઘડીમાં બંધ પડી જાય; અને સંસારને નભવાનું અવલંબન તુટી જાય.” આના ઉત્તરમાં અમે એટલું જ કહીએ છીએ કે ઉપરની સલાહ પ્રમાણે બધા લેકે પિતાનું જીવન નિયમાવે તે વર્તમાન જીવન ઘટનાની ઈમારત એકદમ તુટી પડે તેની ના નથી, પરંતુ તેના સ્થાને તેનાથી અનંત ગુણ અધિક સુંદર, અધિક ભવ્ય, અધિક દિવ્ય જીવન-ઘટના પ્રતિષ્ટિત થાય. પરંતુ આ ઉત્તર દેવાની ખરી રીતે અમારે કશી જરૂર જ ઉભી થતી નથી. કેમકે નજીકના ભવિષ્યમાં ઉપર જણાવેલું શિક્ષણ જનસમાજને માટે ભાગ સ્વીકારવા તત્પર હોય એવી કાંઈ નિશાની કોઈ
સ્થાને દેખાતી નથી. અલબત અમે જાણીએ છીએ કે ઘણું સમજુ મનુષે પ્રતિ દિવસે આ શિક્ષણ પ્રતિ આકર્ષાતા જાય છે, અને તે ભાવનામાં પોતાના જીવનને ભેળવતા જાય છે, પરંતુ તે સંખ્યા ગમે તેટલી વધે છતાં એટલું તે સર્વને સ્વીકાર્યા વિના છુટકે નથી કે એ મહાનુભાવે સંસારના અસંખ્ય પ્રાકૃત ટોળામાં મુઠીભર જ રહેવાના. વિશ્વના મોટા ભાગમાં બહુધા એવા જ મનુષ્ય દશ્યમાન થાય છે કે જેમને હજી ઉન્નતિક્રમના ઘણું પગથી વટવા અવશેષ છે, અને તે પછી જ ઉપરોક્ત ભાવનાના મંદિરમાં પગ મુકવા શક્તિમાન થાય તેમ છે. હજી તેમને અનેક કસેટીએ, અનેક અનુભ, અનેક પ્રયત્નો, અને કલહની પરંપરાઓમાં સંસરું જવું બાકી છે, અને એ અનુભવના અંતે જ તેમને આ શિક્ષણ પરિણમે તેમ છે. અત્યારે તે તેઓ આ ભણી દષ્ટિ પણ કરે તેમ નથી. કદાચ આ વાંચન તેમની નજરે પડશે, તેને આઘાત વાંચી જશે છતાં તેમનું અંત:કરણ તેના ઉપર જામશે નહીં. હજી કાળ તેમને માટે પરિપાકની અવસ્થાએ પહોંચ્યું નથી. આપણા શાસ્ત્રોમાં “કાળ લબ્ધિ” નો ઉલ્લેખ છે તે નિરર્થક નથી. જમાને હજી બાળકપણાની ભૂમિકામાં છે. કાળે કરીને તે વયે પહોંચશે, ત્યારે જ તેઓ આ સત્યનું સૌંદર્ય પોતાના હૃદયમાં ઝીલી શકશે અને તેની યથાર્થ કદર કરી શકશે. અત્યારે તે એકંદરે વિશ્વ હજી આ સત્ય તરફ પ્રથમ પગલું જ ભરે છે. અને આ બધું કહેતી વખતે, વિશ્વની અજ્ઞાન દશા અને મુમ્બઈ માટે અમે દિલગીર છીએ એવું કાંઈ જ નથી. અમે એવા દુખવાદી નથી. અમે આ પ્રમાણે કહીએ છીએ તે માત્ર તત્વ દષ્ટિએ એમ છે માટે જ કહીએ છીએ. વિશ્વની વ્યવસ્થા અને આત્માની ઉન્નતિનો કમજ આ પ્રમાણે ગોઠવાયો છે, એના પ્રતિપાદનરૂપે, (Statement of fact ) તરીકે કહીએ છીએ. દુખવાદી હેવાને બદલે ઉલટુ અમે તે એમ માનીએ છીએ કે આ બધે જીવન-કલહ, કષ્ટ, કટુ અનુભવોની પરંપરાએ બધું અનિવાર્ય અને આત્માની ઉન્નતિ માટે આવશ્યક છે. યુગની અભિવ્યકિતમાં એ બધા અનિવાર્યપણે આવશ્યકતા છે.

Page #22

२०
શ્રી આત્માનઃ પ્રકાશ
હવે આપણે આપણા ચાલતા વિષય ઉપર આવીએ. આસક્તિ રહિત કર્મીદ્વારા ઇશત્વ પ્રાપ્ત કરવાની ઇચ્છાવાળા મુમુક્ષુએ પ્રથમ જે કાંઇ ભાવના પેાતાના હૃદય સાથે એકય કરવાનું છે તે આ છે: તેમણે જાણવુ અને અનુભવવુ જોઇએ કે તેએ વિશ્વની આ અનંત ચેાજનામાં, તેના એક વિભાગ તરીકે છે. પ્રાણીમાત્રને આ જીવન લીલામાં પાતપેાતાનુ વ્યાજબી સ્થાન છે. અને પ્રાણીમાત્ર પોત પોતાને ભાગ આ વિશ્વનાં નાટ્યમંચ ઉપર ભજવવા જોઇએ. અને તે સાથે આંતર દૃષ્ટિમાં નિરંતર એટલુ સત્ય ધારણ કરી રાખવુ જોઈએ કે જે ભાગ ભજવવાના તેને પ્રાપ્ત થયા છે તે ભાગ ગમે તેટલે મહાન હાય, અગર તે મહાન વ્યાપારી, અધિકારી, નૃપતિ કે ચક્રવૃત્તિના હોય તે પણ છેવટે તે તે અખિલ યોજનાના એક કટકા માત્ર છે. સમગ્ર ઘટનાના એક અણુ માત્ર છે. અનંત સૈનિકા માંડુના એક સીપાઇ માત્ર છે, અને તે રૂપે ઉપયોગી થવાને, તેણે તૈયાર રહેવુ :જોઇએ. તે ગમે તેવા મહાન હોય પણ આ આખી ઈમારતને તેા એક પથ્થર વિશેષ છે. ભલે એ પથ્થર પાયા રૂપે યાાય હાય કે ઇમારતની ‘વચમાં કે મથાળે ચણાવાના હોય છતાં તે એક બુ અને છતાં ઉપયોગી વિભાગ કરતા તે કાંઇજ અધિક નથી. અન્યપક્ષે તે કદાચ દુનીઆની નજરે ગમે તેટલા હલકા, કિ મત વિનાના, અકિચિતકર ભાસતા હોય છતાં તેને પણ આ યાજનામાં તેનુ યોગ્ય અને નિયત સ્થાન છે. તેના જીવનના પણ કાંઇક હેતુ છે, ઉદ્દેશ છે, અને તે જીવન અને તેના ઉદ્દેશ અખિલ ચેાજના સાથે અવિચ્છેદ્યરૂપે સકળાએલા છે. ગમે તેટલું તુચ્છ ભાસતુ જીવન પણ નિરૂપયેાગી નથી. અને ગમે તેટલુ ઉપયાગી ભાસતુ જીવન પણ અખિલના એક સુક્ષ્મ વિભાગ કરતા કાંઇજ વિશેષ નથી. ગમે તેવુ મહાન જીવન પણ આ મહાન ચેાજના જે નિયમથી પ્રવતી રહી છે તે નિયમને આધિન રહીને વર્તવા મ શ્વાએલ છે. આપણે બધાએ, આપણે ભાગ આવેલા કર્તવ્યના ફાળા, આપણી બુદ્ધિ જે સારામાં સારો માર્ગ બતાવે તેને અનુસરીને, સારામાંસારી રીતે મજાવવા જરૂર છે. એમ કરવાથી આપણે આપણી પોતાની ઉન્નતિ અને વિકાસ સાધીએ છીએ એટલુ જ નહી, પણ જે દૈવીયાજના આપણી આસપાસ કામ કરી રહી છે તેને પણ સફળ કરવામાં ફાળો આપીએ છીએ. દૈવી વ્યવ સ્થાના (1)ivine Plan ) ના આપણે બધા સાધના હુથીમા છીએ, અને એ તરીકે ઉપયોગી થવામાં આપણે આનાકાની કરવી એ નિયમની વિરૂદ્ધ વર્તવા તૂલ્ય છે. અને તે સાથે એ પણ સ્મૃતિમાં રાખવાનું છે કે આપણે ફકત નિવ યત્રાજ નથી, પણ મનુષ્ય છીએ. આપણું જીવન સર્વ જીવનની સાથે ગાઢપણે અભેદપણે સ ંકળાએલ છે, આપણે પ્રત્યેક વ્યકિત જીવનને કાઈયે કાઈ દીશાએથી નિરંતર સ્પર્શીતાજ રહીએ છીએ આખા વિશ્વના હિત સાથે આપણું હિત સોંકળા

Page #23

આસકિતહિત કર્મ,
૨
એલું છે. આ આખી સાંકળનો આપણે એક અંકોડે માત્ર છીએ. આપણે જે કાર્ય માટે નિમાયા છીએ તે કાર્યની સિદ્ધિ અર્થે વપરાવા માટે આપણે તૈયાર ન રહીએ તે આ યોજનાની મધુર બંસીના શ્રતિમનહર સુરમાં બેસુરાપણું મળવાનું, ત્યાં તુટ પડવાની, ઘસારે ઉત્પન્ન થવાને, દુઃખ અને દર્દના કારણે રચાવાના. આપણે જુદાપણાનું અભિમાન અને અહંન્દુ દુર રાખી અખિલતામાં ઉપયોગી થવા તત્પર બનવું જોઈએ. અમે જાણીએ છીએ કે અમે આ નિર્બળ અને ગરીબ વાણી દ્વારા અમારા આશયનું મુદલ પરિશ્કેટન કરી શકતા નથી. આ વાક અમારા હૃદયમાં રહેલા અર્થ સાથે સરખાવતા ઉભય વચ્ચે નહી ભાંગી શકાય તેટલું મહાન અંતર રહે છે. છતાં એટલો તો અમને વિશ્વાસ છે કે જે પકવ હૃદય માટે આ સત્ય-પ્રતિપાદન અક્ષરાત્મકપણું ગ્રહણ કરે છે, તે હૃદય અમારા હૃદય માંહેના અર્થને તુર્તજ સમજી જશે, અને કદાચ અમારા આ નિર્બળ પ્રયત્ન માટે હસશે પણ ખરા અને છતાં એ મુદ્દે સ્પષ્ટ કરવાનો પ્રયત્ન કરવામાં અમે અચકશું નહીં. કાર્યની કઠીનતા જોઈને કાર્યને પડતું મુકવુ ગ્ય નથી. અમારા ભાગ જે ફાળો આવ્યો છે તે અમારે પણ અમારાથી બની શકે તેટલી સારામાં સારી રીતે બજાવવાના ઉદ્યોગમાં કચાશ રાખવી નજ જોઈએ.
આપણું જીવન આપણા એકલાજ માટે નથી પરંતુ સર્વના માટે છે, આપણે સર્વ સાથે સબંધવાળા છીએ, એ ભાન કદાચ આપણને વર્તમાનમાં બહુ ગણપણે અનુભવાતું હશે, છતાં તત્વદૃષ્ટિએ જોતાં વ્યકિત જીવન, સમષ્ટિજીવન સાથે અત્યંત નિકટ ભાવે જોડાએલું છે, અને જનસેવા, પરોપકાર, પ્રેમ, દયા, આદિની સુંદર ભાવનાઓ એ સત્ય ઉપરજ અવલંબને રહેલી છે. જે આ વિશ્વનું પ્રત્યેક વ્યકિત ગતજીવન નિરાળુ અને પરસ્પરથી સંબંધહિન હોત તે, જનસેવા, પરોપકાર, પ્રેમ, દયા, અનુકંપા આદિ શબ્દ છે જ અર્થહીન ગણાત. કેમકે જે વ્યકિત વ્યકિત પ્રત્યે કોઈ પ્રકારને ધાતુગત આત્મગત, સ્વાભાવિક સંબંધ ન હેત તે ઉપરની ભાવનાઓને અનુસરતું આચરણ કયા હેતુ માટે હેવું સંભવે ? અથવા કઈ આંતરિક સહજ વૃતિમાંથી એ હદયવેગ ઉત્પન્ન થાય ? ખરું છે કે એકતાનું ભાન આ કાળે આ ભૂમિકાએ મનુષ્યને અવ્યકત અને અગોચર છે, છતાં પ્રિય બંધુ, તમે તમારા હૃદયને એકાંતમાં સરલભાવે પુછી લેશે તો ત્યાંથી એજ ઉત્તર મળવાને કે “પ્રાણીમાત્ર, જીવનમાં સાથે હું અભાવે સંબંધ યુક્ત છું.” આ સત્યને તમારા અંત:કરણમાં બને તેટલું દઢપણે સ્થાપિ, તે તમને અત્યંત ઉપયોગી અને આત્મસાધનના ક્રમમાં અનિવાર્યપણે આવશ્યક છે.

Page #24

૨૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
પર્ણ
ચારૂપતીર્થનું લવાદથી સમાધાન. દરેક વસ્તુસ્થિતિ માટે તેની બંને બાજુ તપાસ્યા સિવાય અભિપ્રાય આપવા દોડી જતાં કેટલીક વખત સાહસ કર્યું ગણાય છે, અને કલેશ ઉદભવવાને પણ સંભવ છે, અને તેમાં ધર્મની બાબતોમાં તે ખાસ વિચારવા જેવું છે. કારણકે સમાજનો તેની સાથે નીકટ સંબંધ છે. ચારૂપતીર્થ માટે પણ અત્યાર સુધીનું અવલોકન કરતા જઈ શકાયું છે કે ચારૂપતીર્થનું ઘરમેળે સમાધાની લાવવા માટે પાટણ નિવાસી ગૃહસ્થ શેઠ પુનમચંદ કરમચંદ કટાવાળાને જૈન સમાજ તરફથી પંચ નીમ્યા તેટલું જ નહીં, પરંતુ જે ન બની શકે તેવું શિવધર્મીઓ તરફથી પણ તેમને જ પંચ નીમવામાં આવ્યો ! જેને માટે જૈન કેમે ખરેખર મગરૂર થવા જેવું બન્યું છે. તે વાતને તે કેટલાક (લવાદને ફેસલો નહિ પસંદ કરનારા) પાટણ નિવાસી જૈનબંધુઓએ કેરે મૂકી ખાલી કોલાહલ મુખદ્વારા, ન્યૂસપેપરધારા કરી ઉલટું સામી બાજુના શવધર્મીઓમાં હસી કરાવી તેટલું જ નહીં પરંતુ જૈન સમાજમાં કુસંપ છે તેવું બતાવ્યું છે. લવાદનામું આપતાં વિચાર કર્યો નહી, કેસલે સંભળાવતા, કેસલાને અમલ થતાં સુધી પણ કોઈ બેલ્યું નહીં, ત્યારબાદ અમુક દિવસ પછી (જે કે અમલ થયા પછી જરાપણ જરૂર રહેતી નથી છતાં ) ફેસલા વિરૂદ્ધ હકીકત બહાર આવે છે. છેવટે અનેક હકીકતો પેપરધારા પ્રસિદ્ધ થયા બાદ ફેસલા વિરૂદ્ધ હકીકત જે પેપરમાં આવતી હતી તેવા પેપરેએ પણ ફેસલે યોગ્ય થયો છે એમ હાલમાં પ્રકટ કરેલ છે. શેઠ પુનમચંદ કરમચંદ કટાવાળાએ પિતાના અમૂલ્ય વખતને ભોગ આપી બંને બાજુને સંતોષ આપવા (અને જેન દેવાલયમાંથી અન્ય દેવની મૂર્તિને બીજે સ્થળે રાખવા જે હકીકત કાયમને બંને ધર્મવાળાને માટે કલેશનું મૂળ હતી તેને માટે યોગ્ય કર્યા છતાં અને હમેંશાને માટે બંને વચ્ચે શાંતિ સમાધાની રહે તેમ કરવા છતાં અન્ય કામની વાત બાજુએ મૂકીયે પરંતુ પોતાના બંધુઓ જેમાં છે તેવી જેન કેમના તે શહેરના અમુક માણસે ઉક્ત શેઠને ધન્યવાદ-માનપત્ર આપવાને બદલે (તેઓએ) કરેલા કાર્યની અવગણના અને બેકદર કરે છે જેને માટે અન્ય કામ શું સમજશે ?
આગળ પાછળની હકીકત તપાસતાં, ચાલેલા કેસનું અવલોકન કરતાં, લવાદના ફેશલામાંને પણ આગળ પાછળને સંબધ જોતાં અમને કાંઇ તેમાં વિરૂદ્ધ હોય તેમ જણાતું નથી. જેનધર્મના અનેક ઝગડા-કેશો માં જતાં હજારો અને લાખો રૂપિયા દેવદ્રવ્યના ખરચાતા વખતને અપરિમિત ભેગ અપાય છે અને નફામાં કુસંપ કાયમ રહે છે તેવા સંજોગો અનેક વખત જોવાય છે તેવું છતાં આ પવિત્ર તીર્થની બાબતમાં ભવિષ્યમાં કલેશ બીલકુલ રહેતું નથી તેમ ફેલા ઉપરથી જોવાય છે અને ખર્ચમાંથી બચ્યા છીયે તેને માટે લવદ પુનમચંદ શેડને અમે ધન્યવાદ આપીયે છીએ, તેવી જ રીતે જેન કામના પણ તે હજારો ધન્યવાદને પાત્ર છે એટલું જ નહી પરંતુ ચારૂપતીર્થના કરેલા આ ફેસલા માટે જેને કોમ તરફથી મુબારકબાદી યા માનપત્ર આપવાને અને તેઓશ્રી લેવાને માટે દરેક રીતે યોગ્ય હોઈને તેવું કાંઈ પણ શેઠ પૂનમચંદજી કરમચંદજી કટાવાળા માટે જેનામે કરવાની જરૂર છે એવી અમે નમ્ર સુચના કરીયે છીયે.

Page #25

વર્તમાન સમાચાર.
વર્તમાન સમાચાર .
મુનિરાજ શ્રી લલિતવિજયજી મહારાજનું અમદાવાદમાં ચાતુર્માસ માટે પધારવું.
૩
વડી દિક્ષા અને તે પ્રસંગે જ્ઞાનખાતાને મળેલી સારી રકમની ભેટ.
અનેક સ્થળે ઉપકાર કરતા ઉક્ત મહાત્મા વડાદરા મુનિરાજ શ્રી હંસવિજયજી મહારા જની સેવામાં હાજર થયા બાદ અમદાવાદ-લુસાવાડાના શ્રી સધનુ એક ડેપ્યુટેશન ચાતુર્માસ માટે આમંત્રણ કરવા ગયેલ જેને માન આપી શ્રીમાન 'સવિજયજી મહારાજની આજ્ઞાથી મુનિરાજ શ્રી લલિતવિજયજી મારાજનું આનંદ અને ઉત્સાહપૂર્વક સામૈયું થયા બાદ અમદાવાદ લુસાવાડે પધાર્યા, બાદ દિવસાનુદિવસ ધર્મની વૃદ્ધિ થવા સાથે અનેક ધાર્મિક કાર્યોં થવા લાગ્યા જેમાં વડી દિક્ષા અને તે પ્રસ ંગે જ્ઞાનખાતાને એક સારી રકમની ભેટ મળેલી છે.
વડી દિક્ષા અને તે પ્રસંગે જ્ઞાનખાતાને મળેલી મદદ—અમદાવાદ ભુસાવાડે મોટી પોળના ઉપાશ્રયે શ્રોમાન લલિતવિજયજી મહારાજના શિષ્ય પ્રભાવવિજયજીની વડી દિક્ષા નિમિત્તે અસાડ સુદી ૧૦ ને ગુરૂવારે એક ભવ્ય મેળાવડા ભરવામાં આવ્યા હતા. દિક્ષા આપવાને માટે વિદ્યાશાળાના ઉપાશ્રયેથી શ્રીમાન પન્યાસજી મહારાજ શ્રી સિદ્ધિવિજયજી મહારાજ પધાર્યા હતા તેમજ લુહારની પોળ, ટેમલાની પોળ તથા આંબલી પોળના ઉપાશ્રયેથી પણ મુનિરાજ્બ પધાર્યા હતા, અને સાધ્વીઓના સમુદાય પણ સારા હતા. મુનિ મહારાજ શ્રી પ્રેમવિ જયજી મહારાજે વિરતીના ફળ વિષે વ્યાખ્યાન કર્યું હતું તે પછી પ્રસિદ્ધવક્તા શ્રીમાન લલિતવિજયજી મહારાજે આવા પ્રસગામાં શ્રાવકાના ઉચિત કા વિષે ઉપદેશ આપ્યા હતા તેથી શ્રોતાઓનું મન આકર્ષાયુ હતુ. ત્યારબાદ તેઓશ્રીની પ્રેરણાથી સાહિત્યપ્રેમી મુનિ મહારાજ શ્રી વિનયવિજયજી મહારાજે વિદ્યા પઠન-પાડન કરવાના ફાયદા અને તેટલાજ માટે તન, મન, ધનથી શ્રીમદ 'વિજયજી જૈન લાયબ્રેરીને મદદ કરવા તથા લાયબ્રેરીમાં વાંચવાની સંખ્યા વધારવા માટે અનેક દાખલા દલીલા આપી સમજાવ્યું હતું, ત્યારબાદ શા. કેશવલાલ જમનાદાસ પાલખીવાળા, શા. દોલતચંદ પુરસોતમદાસ બરાડીઆ ખી, એ. તથા શા, રતનચંદ મુળચંદ સુતરીઆ વિગેરેએ વિવેચન કર્યાં હતાં.
લાયબ્રેરીને મદદમાં નીચેના ગૃહસ્થાએ ક્ાળા આપ્યા છે. ૫૦૧) શા. જેશંગભાઇ છેટાલાલ સુતરીઆ, ૫૦૧) શા. દોલતરામ કાળીદાસ, ૩૦૧) શા. જેસ’ગભાઇ ઉગરચંદ્ર દલાલ, ૩૦૧) શા. છેોટાલાલ મલુકચંદ, ૨૦૧) શા, ભોગીલાલ છેોટાલાલ સુતરીઆ, ૨૦૧) મોહનલાલ છેોટાલાલ પાલખીવાળા, ૨૦૧) શા. કેશવલાલ જમનાદાસ પાલખીવાળા, ૧૫૩) પટેલ ચમનલાલ મગનલાલ દલાલ, ૧૫૧) શા. નાથાલાલ જેઠાલાલ દલાલ કાયાવાળા, ૧૫૧) થા. અગરતલાલ ઉમેદરામ, ૧૫૧) શા. મણીલાલ હીરાચંદ દલાલ, ૧૫૧) શા. મુળચંદ જમનાદાસ, ૧૫૧) પ્રેાફેસર સાંકળચંદ મતલાલ શાહ, ૧૫૧) શા. ડાહ્યાભાઇ મલુકચંદ મહેતા, ૧૫૧) શા. રતનચંદ્ર મુળચંદ સુતરીઆ, ૧૫૧) શા. હરીલાલ ઉગરચ’દ.

Page #26

૨૪
શ્રી આત્માનઃ પ્રકાશ.
વડાદરા રાવપુરામાં થયેલા જૈન વિદ્યાર્થીઓના ઇનામના મેળાવડા, તા. ૧૩-૬-૧૯૧૭ ( મેળાવડાના દિવસ ).
પ્રથમ મંગળા ચરણ કર્યા બાદ ડાહ્યાભાઇએ શ્રી લક્ષ્મીવીજય પાઠશાળાના અથથી ઇતિ સુધી રીપોર્ટ સભળાવી ખતાવેલા હતા. પહેલાં આ પાઠશાળાની સ્થીતી તથા આજસુધીની સ્થીતીમાં ઘણાં અ ંશે ફેરફાર થયેલા છે, તથા દરવર્ષે ટોકરા તથા છોકરીઓને ઇનામ વહેંચવામાં આવે છે. તથા આ પાઠશાળાની પરીક્ષા આ વખતે મુનીશ્રી કુસુમવિજયજીએ લીધેલી હતી. એક ખલીફાએ પોતાની બેનેને ધાર્મિક જ્ઞાન મેળવવા અવશ્ય પ્રયત્ન કરવા જોઇએ એવું ભાષણ આપેલુ હતુ. આટલું થયા બાદ વાદરાનિાસિ વાલ નંદલાલ લલ્લુભા એ પાસ થયેલા વિદ્યાÜએના માર્કસ વાંચી બતાવેલા હતા. ત્યારબાદ ઈનામ સુમારે રૂ।. ૧૨૦) નુ શા. કેશવલાલ લાલચંદ રાવપુરાવાલા તરફથી આપવામાં આવેલું હતું, ત્યારબાદ મહારાજશ્રીએ ખેાધ કરેલા હતા.
પ્રમુખ સાહેબ શ્રી હંસવિજયજી મહારાજ સાહેબનું ભાષણ,
જ્ઞાનાનંદી સજ્જના ! આજરોજ આ નામી મેલાવડા 4જી મને ઘણા તુ ઉત્પન્ન થાય છે. તેનુ કારણ એ છે કે જે જ્ઞાનશાલાઓના વિદ્યાર્થીઓને પારિતોષિક આપવા આપ દ્ધાં એકત્ર થયા છે. તે શાલાએ પૈકી શહેરની જૈનશાલા અમારા પરમપૂજ્ય પ્રાતઃમરણીયશ્રી વિજયાનંદ સૂરીશ્વરજી ઉર્ફે શ્રી આત્મારામજી મહારાજના નામથી અલંકૃત અયેલી છે અને મામાની પોળની જૈનશાલા અમારા ગુરૂવર્ય શ્રી લક્ષ્મીવિજયજી મહારાજના નામથી અલંકૃત થયેલી છે. તેથી મને અધિક હર્ષ થાય છે. કેટલાએક સગ્રહસ્થી દેખરેખ પણ રાખે છે. તે સાખ થાય છે, મહાશયે નિવિવાદ છે કે બગીચાના શોખીન માણસ ભાગમાં ત્યારે અનેકનતિનાં લફૂલને આપનાર વૃક્ષાના હેાડવા વાવે છે, અને તે યા તૈયાર થઅનેક તરેહનાંલફૂલ આપે છે, ત્યારે તે ાજ આનંદિત થાય છે. તેવીજ રીતે આ સંસ્થાના સ્થાપક તરીકે તેનું પરીણામ જોઇ મને પણ હુ થાય તે સ્વાભાવિક છે. સુજ્ઞના હવે આવા મેળાવડાથી શું ફાયદા છે તે તરફ આપનું ધ્યાન ખેંચીશ.
સુર્જના ! ઇનામી મેલાવ ના હેતુ એ છે કે વિદ્યાધીઓને સારૂ ઉત્તેજન મળે છે અને તેથી તેઓ હરીફાઇમાં આવી પોતાનો અભ્યાસ આંગલ વધારવા ઉત્કંઠીત થાય છે. અને વધતાં વધતાં પાતે માસ્તર બની જાય છે. અને બીજાને અભ્યાસ કરાવતા પર પગ જે જ્ઞાનનો એક મોટા પ્રવાહને ચલાવનારા થઇ પડે છે. વાસ્તે પ્રગણ્ય સ્થાએ આવા ઉત્તમ કાર્યમાં મદદ કરવા હમેશાં કટિબદ્ધ રહેવું જોઇએ.
સજ્જનો ઇંગ્રેજી કેળવણી લેનાર અને ખાન તમામ વિદ્યાચીન સાનરી અહારથી લા રાખવા લાયક એક દાખલો આપું છું. કે અમદાવાદ ભુસાવાડાની લાયબ્રેરીમાં પ્રમુખપદ ભોગ વનાર સાંકલચંદ નામના એક છેકરા હતા તેની માતા બાલપથી મરણને, શરણ થઇ હતી. તેથી તેને ઓરમાન માતા તરફથી ઘણું દુ:ખ પડતુ હતુ તેની બુદ્ધિને જાઇ બીન્ન સદગૃહસ્થા તેને તમામ તરેહની મદદ કરવા કહેતા ત્યારે તે છોકરા કહેતા કે મને દુ:ખ પડે છે તેમાં મારા માતાના દોષ નથી ક્રિતુ મારા મને દોષ છે વાસ્તે માતાપિતાની સેવામાં રદ્ધિ વિદ્યા સંપાદન

Page #27

વર્તમાન સમાચાર,
બેઠેલા
બેઠેલા
»
કરવા ધરું છું એમ કહી તે પિતાને અભ્યાસ જાન રાખતા હતા. તેને ઘરને કચરો કાઢવાથી લઈને વાસણ માંજ મા સુધીનું કામ કરવું પડતું એટલું જ નહિં બલકે બાલાને વીચાળવાનું કામ પણ તેને કરવું પડતું હતું. છે. જ્યારે તેની વિમાતા પિતાના બચ્ચાને હિંચોળવાનું કહેતી ત્યારે તે વિદ્યાથી છોકરે ઘડીયાની દેરી પોતાના પગના અંગુઠે લપેટી હિંળવાનું કામ પગારા કર અને અભ્યાસનું કામ હાથમાં બુક રાખી કરતે રહેતા. આવી રીતે કષ્ટ સહન કરી તેણે એમ.એ ની પરિક્ષા પસાર કરી અને હાલમાં જે, કોલેજમાં તે વિદ્યાર્થી તરીકે અભ્યાસ કરતા હતા, તેજ અમદાવાદની કલેજ કેમર થયા છે અને ૧૧ ને માસીક પગાર મળે છે, તથાપિ તેએ ધર્મ ની લાગણી ધરાવે છે અમોએ અમદાવાદથી વિહાર કયો ત્યારે તેઓ પગે ચાલતા હમારી સાથે કેટલાએક ગામે સુધી આવ્યા હતા અને રાત્રીમાં પગ ધર્મ સંબંધી તવક પ્રશ્ન કરતા રહેતા હતા.
આ દાખલો લઈ ગમે તેવા કારમાં પણ વિદ્યાર્થીઓએ પોતાને અભ્યાસ આગળ વધારે અને દશેર ભણનારા શ્રદ્ધા બ્રણ હેય છે એ છે કલંકને દુર કરી ધર્મચુસ્ત થવું એટલું કહ્યા બાદ મુનિ કુસુમવિજ્યજીએ અને મુનિશ્રી લલિતવિજયજીએ અસરકારક ભાષણો કર્યા હતાં. ત્યારબાદ મેળાવડે વિસાજન થયો હતો. શ્રી મહાવીર વિદ્યાલય તરફથી આ વર્ષે પરિક્ષામાં બેઠેલા વિદ્યાથી
થીઓનું પરિણામ. પસાર
પસાર ૨ બી. એ.
( ૩ ઈન્ટર આટસ ૨ ૧૧ પ્રીવીયસ
૪ ફસ્ટ મેડીકલ ૪ ઇન્ટર કોમર્સ
૧ સેકન્ડઇયર ડાક્ટરી. ૧ જુનીયર બી. કોમર્સ
૨ જાનીયર બી. એ.
૨૮ બી. એ. માં એક વિઘાથી એની સાથે સેકન્ડ કલાસ, પ્રોવીસમાં ત્રણ અને ઇન્ટર કે મર્સ એક વિદ્યાથી સેકન્ડ કલાસમાં આવેલ છે. પરિણામ ૮૬ ટકા આવ્યું છે.
ન્યાયાધ શ્રીમદ વિજયનંદસ (આત્મારામ 9) મહારા જના પરિવાર મંડળના મુનિરાજોના ચાતુર્માસ અને તેઓશ્રીને વિનંતિ.
શ્રીમદ્દ અ, ચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજય મળસૂરિ તથા વ્યાખ્યાન વારાપાને મુનિરાજશ્રી લમ્પિવિજયજી વગેર--ક લવ જ શ્રાવક ઉપાશ્રય
શ્રીમાન ઉપાધ્યાયજી મહારાજશ્રી વીરવિજયજી મહારાજ તથા પંન્યાસજી મહારાજશ્રી દાનવિજયજી મહારાજ વગેરે. ભરૂચ શ્રાવક ઉપાશ્રય.
શ્રીમાન પ્રવકજી મહારાજ શ્રીકાતિવિજયજી મહારાજ, શ્રીમાન મુનિરાજશ્રી વલ્લભવિજયજી મહારાજ તથા મુનિરાજશ્રી ચતુરવિજયજી મહારાજ તથા મુનિરાજશ્રી વિમળવિજયજી મહારાજ વગેરે મુંબઈ બી ડીજી મહારાજના દેરાસરના ઉપાધય પાયધુની.
શ્રીમાન મુનિરાજશ્રી માવજી મહારાજ તથા શ્રીમદ્દ પંન્યાસજી મહારાજશ્રી સંપનવિજયજી વગેરે વડોદરા વડીવાળાપોળ શ્રાવક ઉપાશ્રય.
માન નિવાજી જયવિજયજી મહારાજ વગેરે જામનગર-શ્રાવક ઉપાશ્રય.
ક
69
*

Page #28

શ્રી મામાના પ્રકાશ.
મુનિરાજશ્રી ભક્તિવિજયજી મહારાજ વગેરે વરતેજ જલા ભાવનગર. શ્રીમાન મુનિરાજી કલ્યાણવિજયજી મહારાજ તથા મુનીરાજશ્રી હેમવિજયજી મ.-પાલીતાણા મુનિરાજશ્રી લલિતવિજયજી મહારાજ વગેરે અમદાવાદ-લુણાવાડે તથા મુનિરાજશ્રી પ્રેમવિજયજી મહારાજ વગેરે અમદાવાદ-ડોરણીવાડા પોળ-ઉપાશ્રય. મુનિરાજશ્રી વિનયવિજયજી મહારાજ અમદાવાદ-આંબલી પિળને ઉપાશ્રય. મુનિરાજશ્રી માનવિજયજી વગેરે ડભોડા ગુજરાત. મુનિરાજશ્રી કીર્તિવિજયજી વગેરે-વડનગર ગુજરાત. મુનિરાજશ્રી મોતીવિજયજી વગેરે ડાઈ-ગુજરાત.
ઉપર પ્રમાણે અમોને મળતા સમાચાર પ્રમાણે પ્રસિદ્ધ કરેલ છે, બાકીના ઉતા પરિવારના જે જે મુનિ મહારાજાએ જ્યાં જ્યાં ચાતુર્માસ બિરાજમાન હોય તેઓએ અમને લખી જણાવવું જેથી આવતા અંકમાં તે પ્રહ કરવામાં આવશે.
ગ્રંથાવલોકન
હદય પ્રદીપ અહીની શ્રી વૃદ્ધિચંદ્રજી જૈન સભા તરફથી પ્રકટ થયેલ “હદ પ્રદીપ” (Light of the soul) નામનું નાનકડું પુસ્તક અમને અવલોકનાથે મળ્યું છે, જે સાભાર સ્વીકારીએ છીએ. પુસ્તક ન્હાનું હોવા છતાં સર્વને અત્યુપયોગી નીવડે તેમ છે. અને અંગ્રેજી ભાષાંતર સરલ ભાષામાં લખાયેલું છે. અંગ્રેજી ટીકાની સાથે સાથે જે તે ટીકાનું પણ ગુજરાતી ભાષાંતર બીજી આવૃતિ વખતે થાય તે તે વધારે ઉપયોગી બનશે.
આ નાની બુકમાં, જેનું હદય પ્રેમાળ હતું અને જે એક સજજન પુરૂષ હતા તેવા એક જૈન બંધુ સદ્દગત લલ્લુભાઈ મોતીચદ મહેતા બી. એ. એલ એલ. બી. એમના અનુકરણીય જીવનની રેખા તેમના ફોટા સાથે આપેલી છે, જે પુરૂષ ખરેખર એક નરરત્ન હતા. સ્વર્ગવાસી એ સદ્દગૃહસ્થને માટે અનેક સજજનો અને વિદ્વાનોએ ઉંચે મત દર્શાવેલ છે.
ચરોપરત –આ ગ્રંથના કર્તા શ્રીમાન સમયસુંદરમણિ છે અને તેના સંશ ધાક મુનિશ્રી સુખસાગરજી છે. આ ગ્રંથમાં જુદા જુદા ઉપયોગી ૧૦ વિશે આપવામાં આ વ્યા છે, જેના ખુલાસા શાસ્ત્રાધાર સાથે આપવામાં આવેલા હોવાથી વાંચવા જે છે. સાધુ સા વી વગેરેને પ્રકાશકશેઠ લખમીચંદજી અમરચંદજી વેદ વેલનગંજ ગ્ર. લખવા ભેટ મળી શકશે.
પરિશિષ્ટ પર્વ–ઐતિહાસિક પુસ્તક પ્રથમ -જે હિંદી અનુવાદ લેખક શ્રીમદ્ વિજયાનંદસૂરિ (આત્મારામજી મહારાજના પ્રશિષ્ય મુનિરાજ શ્રી વલ્લભવિજયજીના શિષ્ય મુનિરાજ શ્રી લલિતવિજયજીના શિષ્ય મુનિરાજ તિલકવિજયજી છે.
આવા ઇતિહાસિક કથાનક ગ્રંથનું ગુજરાતી ભાષામાં ભાષાંતર થઈ પ્રસિદ્ધ થયું હતું તે ગુજરાત, કાઠીયાવાડના જૈન બંધુઓ વધારે સારો લાભ લઈ શકત, પરંતુ તે હીંદી ભાષામાં થયેલું હોવાથી પંજાબ, મારવાડ, બેંગાલની જેને પ્રજાને માટે તે યોગ્ય ઉપયોગી છે. હિંદી ભાષામાં પણ સાહિત્યને વધારો થયેલે જોઈ ખુશી થઈયે છીયે તેની પણ જરૂરીયાત છે. ભાષાંતર સરલ હીંદી ભાષામાં છે તે સામાન્ય જન પણ તને લાભ લઈ શકે તેવું છે. આ મંચ પ્રસિદ્ધ કરનાર જે સંસ્થા છે અને તે સંસ્થામાં પ્રથમ જે નામનું સૂચન કરેલું છે, તેવાવા ન

Page #29

પણpયપાદ શ્રીમદ્ વિજયાનંદસૂરિ ( આમારા મૂજી) મહારાજનીજ છબી આપવામાં આવી હાત તા. તે સુંદરતામાં ખરેખર વધારો થાત એમ અમે માનીયે છીયે. મૂલ્ય રૂ. ૧-૦-૦ શ્રી આત્મતિલક ગ્રંથ સોસાઈટી-જામનગર લખવાથી મળી શકશે.
ત્રિસ્તુતિકમત મિમાંસા, લેખક મુનિ શ્રી કલ્યાણવિજયજી, પ્રકાશક એસ. એ. પારવાડ મું, ગુડા બાલોતરા (મારવાડ) વાળા છે. કોઇ પણ ગ્રંથની બિમાસા કરવી હોય તો તે હદમાં રહીને થઈ શકે છે, પરંતુ આ ગ્રંથની પ્રસ્તાવના વાંચતાં જ માલમ પડે છે કે આવા અંદર અંદરની કલેશ વધારનારા પ્રથા પ્રસિદ્ધ થવાથી જૈન સમાજને નુકશાન છે અને જૈનેતરમાં હસિપાત્ર થવું પડે છે. આવા ખંડન-મંડનના લખાણાથી કુસંપની વૃદ્ધિ થાય છે, તેટલું જ નહીં, પણ આ જમાના તે માટે નથી. જેથી આવા ગ્રંથાલૂખાણા ન પ્રસિદ્ધ થાય એમ ઈચછીયે છીયે.
જાહેર ખબર. શ્રી વેતાંબર મૂર્તિ પૂજકે જેનોને નિવેદન કરવાનું કે, “શેઠ ત્રિભોવનદાસ ભાણજી જૈન કન્યાશાળા માટે સુશિક્ષિત સ્ત્રી શિક્ષકો તૈયાર કરવાની શેઠ નરોત્તમદાસ ભાણજીની ઈચ્છા છે. તેટલા માટે જે સ્ત્રીની રાજકોટ અગર અમદાવાદ ફીમેલ ટ્રેનિંગ કોલેજમાં દાખલ થવાની ઈચ્છા હોય, તે સદરહુ પ્રવેશક પરિક્ષા આપી તેમાં સારે નંબરે દાખલ થશે તો તેને ત્રણે વરસના કોલેજમાં રહેવાના ખર્ચ શેઠ આપશે. આવી રીતે જેટલાં વર્ષ ખર્ચ લીધા હશે તેટલાં વર્ષ મ' જરૂર શાળામાં નોકરી કરવી પડશે. શ્રી મેલ ટ્રેનિંગ કોલેજની પ્રવેશક પરિક્ષા કેન્યાશાળાના પાંચમાં ધોરણમાં લેવાય છે. તથા પંદરથી પચીસ વર્ષ સુધીની રમીઓને દાખલ કરવામાં આવે છે. માટે જે જૈન સ્ત્રીઓને આવી રીતે લાભ લેવાની ઈચછા હોય તેમણે પોતાના અભ્યાસ, ઉમ્મર, વતન વગેરે હકીકતવાળી અરજી નીચે સહી કરનારને તાકીદે મોકલવી. ઉમેદવારને જેન્દ્ર, શાસ્ત્રનું જ્ઞાન હોવું જોઈએ તથા તેમાં વધારો કરવા જોઈએ. શેઠ ત્રિભોવનદાસ ભાણજી,
હરગાવીં માતીલાલ ગાંધી. જૈન કન્યાશાળા.
કુંવરજી મુળચંદ શાહું. ભાવનગ૨ તા. ૨૩-૬-૧૭
આ૦ સેક્રેટરીએ.
નવા દાખલ થયેલા માનવંતા સભાસદો. ૧ બાબુસાહેબ રતનલાલ ચુનીલાલ ઝવેરી. ૫૦ વ૦ લાઈફમેમ્બર
મુ બઈ. ૨ શેઠ હીરાલાલ અકારદાસ.
રાંધપુર હાલ , ૩ શેઠ ચુનીલાલ ત્રીકમલાલ. ૪ શેઠ ભદ્ભૂતભાઈ વહાલુભાઈ મહેતા.
પાલનપુર હાલ મુબઈ, શેઠ લલુભાઈ કરમચંદ દલાલ.
આ વ૦ લાઇફ મેમ્બર,
મુંબઇ. કે શેઠ સોમચંદ ભગવાનદાસ. છ ઘડીયાળ સાકરચંદ માણેકચંદ ઝવેરી. ૮ પીઠ હીરાલાલ સ્વરૂપચંદ નાણાવટી. પેટ વૃ૦ વાર્ષિક મેમ્બર.
મુંબઇ & શેઠ લક્ષ્મીચંદ લલુભાઈ..
અમદાવાદ, ૧૦ શેઠ ઉમેદચંદ દાલતચંદુ બરાડીયા, બી. એ.
મુંબઈ . ૧૧ શાહ માણેકલાલ નાનજી.
ભાવનગર હાલ મુંબછે.

Page #30
જીલ્લાનું જ્ઞાનોદ્દારુ ખાતું છપાતા ઉોગી ગ્રંથો માગધી-સંસ્કૃત મૂળ, અવચૂરિ ટીકાના ગ્રંથા. 1 " સત્તરીસય ઠાણુ સટીક” શા. ચુનીલાલ ખુબચંદ પાટણવાળા તરફથી. 2 * સિદ્ધ પ્રાલત સટીક " પ્રાંતિજવાળા શેઠ કરમચંદની બીજી સ્ત્રીના સ્મરણાર્થ, | હા. શેઠ મગનલાલ કરમચંદ તરફથી, 8 ** રતનશેખરી કથા " - શા. હીરાચંદ મહેલચંદની દીકરી એન પશીબાઈ પાટણવાળા ત. 4 “દાનપ્રદીપ”. શા, મુળજી ધરમશી તથા ફૂલભજી ધરમશી પોરબંદરવાળા ત. 5 શ્રીમહાવીર ચરિત્ર’’ શા. જીવરાજ મેતીચંદ તથા પ્રેમજી ધરમશી પરમદિર, શ્રી નેમચંદ્ર સૂરિ કૃત. | વાળા તરફથી શL. મુળજી ધરમશશીના સમરણાશે [6 “ષટસ્થાનકે પ્રિ-સટીક” શા. પ્રેમજી નાગરદાસની માતુશ્રી બાઈ રળીયાતમાઈ માંગના રાળવાળા તરફથી.. છ બધહેતય ત્રિભંગી સટીક” શાં. ક્લચ દ વેલજી માંગરોળવાળા તરફથી. 8 “સુમુખાદિમિત્ર ચતુર્ક કથા” શા. ઉત્તમચંદ હીરજી પ્રભાસ પાટણવાળા તરફથી, 2 ચેરયવદન મહાભાગ્ય’ શા. હરખચંદ મકનજી પ્રભાસપાટણવાળા તરફથી. 10 “પ્રતિક્રમણ ગર્ભ હેતુ” શા. મનસુખલાલ લલ્લુભાઈ પેથાપુરવાળા તરફથી. 11 “સસ્તાર પ્રકીર્ણ સટીક” શા. ઘરમશી ગોવીંદજી માંગ રાળવાળા તરફથી. 12 શ્રાવકધર્મ. વિધિ પ્રકરણ સટીક” શા, જમનાદાસ મારારજી માંગરાળુવાળા તરફથી. ૧૭ધર્મ પરિક્ષા જિનમંડનગણિ કૃત” બે શ્રાવિકાઓ તરફથી. 14 * પંચનિગ્રંથીસાવચરિ” 15 “પર્યત આરાધના સાવચૂરિ’. 16 “પ્રજ્ઞાપના તૃતીયપદ સંગ્રહણીસાવચૂરિ’૧૭ “બંધાદયસત્તા પ્રકરણ સાવચૂરિ’ 18 “પંચસંગ્રહ” શક રતનજી વીરજી ભાવનગરવાળા તરફથી. 19 ‘ધૂદ્દર્શ ન સમુચ્ચય’’ - રોડ ઉછવણભાઈ જેચંદ ગાબાવાળા તરફથી. 20 “ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર” શ્રીમદ્ બાબુ સાહેબ ચુનીલાલજી પન્નાલાલ પાટણવાળા તરફથી ભાવવિજયજી કૃત ટીકા. 21 “શ્રી વિજયાનંદ કેવળી ચરિત્ર (મૂળ) પાટણ નિવાસી એન રૂક્ષમણિ તરથી. 12 બાવન છેરવ સંપ્રઉં, (વિરતારયુકત ટિપિપણી અને ઉપાદ્યાત સાથે. ) 23 विज्ञप्ति संग्रह. 24 વિનયવ પદાર, (બે ભાગમાં ભાષાંતર વિગેરે ઉપયોગી માહિતી સાથે) 26 જૈન ગ્રંથ મત , (જૈન ઇતિહાસનાં અંગભૂત સાધના. ) 26 जैन ऐतिहासिक रास संग्रह. 27 प्राचीन पांचमो कर्मग्रंथ, बाइ मणीबाई। जामनगरवाळा तरफथी. 28 लिंगानुशासन-स्वोपज्ञ टीका. 29 धातुपारायण. For Private And Personal Use Only