________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન ઐતિહાસિક સાહિત્ય.
૧૧
જવામાં આવ્યા નહેાતા. તેથી કરીને નૈસિર્ગક રીતેજ હું આશા રાખતા હતા કે મી. કાઉસેન્સ આ ખાખત ઉપર કેાઇ રીતે અજવાળુ નાંખશે; કારણ કે તે આખુ પંત ઉપર ઘણા વખત રહ્યા હતા, તેમજ તેમણે તેજપાલના દેવાલયના અગ્રભાગમાં આવેલા એક,ભોંયરામાંની એક લગભગ સરખીજ પ્રતિમાનું ચિત્ર કાઢ્યુ હતુ. પરંતુ. મી. કાઉસેન્સે માત્ર.ટીપમાં આટલુંજ કહ્યું:— જૈન લેકાને ત્રાસ દાયક એવા હિંસાના પ્રસંગ આમાં ખાસ કરીને દર્શાવેલે છે તેથી તેમાં કાંઈક નૃતનતા છે. આમાં ખતાવેલી નાકાએ તે વખતની નાકાએ જેવી હશે કે કેમ તે શાંકાસ્પદ છે. ઘણે ભાગે તે કારીગરની કલ્પનાશિકતના નમુના છે.” આ ઉપરથી મને કાંઇ જાણવા જેવું મળ્યું નહિ અને તેથી પહેલાંની માફ્ક ગુંચવણુ તેા રહીજ. તેજપાળના મંદિરમાં આવેલી ' પ્રતિમા વિષે મેં ઉપર કહ્યું છે. તેમજ ૮ પ્રેગ્રેસ રિપોર્ટ ’ માં આ પ્રતિમા વિષેની ઉપર્યુકત હકીકત આપતાં ટીપમાં પણ મેં તેજપાળના મંદીરની પ્રતિમા વિષે જણાવ્યું છે. ગઇ ઋતુમાં મેં આ મŕિરની મુલાકાત લીધી અને જોતાં મને આશ્ચર્ય લાગ્યું કે જે ભેાંયરામાં આ પ્રતિમા હતી તે લાંચરૂ મુનિ સુવ્રતસ્વામીને અણુ કરેલું હતુ તેથી તે લેખમાં ખડ્ડાવ્યા પ્રમાણે આ પ્રતિમાએ મુનિસુવ્રતસ્વામીનેજ અણુ કરેલી હતી. સુદેવે પ્રવર્તક મહારાજ મુનિશ્રી કાન્તિવિજયજી નામના એક મહા વિદ્વાન જૈન જતિ ત્યાં હાજર હતા અને તેમણે મહેરબાની કરીને આ પ્રતિમાનું સવિસ્તર વર્ણ ન કરી મને સમજાવ્યુ. પરંતુ કયા જૈન પુસ્તકમાં આ હકીકત આપી છે એમ પૂછતાં તે કાંઇ કહી શકયા નહિ. પરંતુ આ હાથમાં આવવાથી તપાસ કરતાં મને જણાયું કે મહારાજ શાન્તિવિજજયજીના મુખારક હસ્તે પ્રકાશિત થતા “જૈન ” અઠવાડિક પત્રમાં આ હકીકત આપેલી છે, અહીં પણ મૂળ કયા પાયા ઉપરથી એમણે આ હકીકત જણાવી છે તે આપ્યું નથી. એકાએક મને એક વિચાર સુઝી આવ્યા કે અવાવમેધ ' તથા · શકુનિકા વિહાર ’ એ એ તીર્થો છે તેથી • તીર્થંકલ્પ ’ નામક એક જૈન પુસ્તકમાં તેના વિષે હકીકત હશે. ‘ તીર્થંકલ્પ’ની હસ્તલિખિત ત્રણ પ્રતા મે` ભેગી કરી અને આખરે મારૂં કાર્ય સફળ થયું. તેમાં આપેલી વિગત ઉપરથી આ પ્રતિમાનું છું સવિસ્તર વિવેચન નીચે પ્રમાણે કરૂ છું.
ખામત
"
પ્રથમ તા લખવામાં ( Transliteration.) એ ત્રણ ભૂલા થઇ છે તે સુધારવાની જરૂર છે. લેખના અર્થ મારા જાણવામાં નહિ હાવાથી મેં ‘સમલિકા’ શબ્દનું સ-મલિકા એમ પદચ્છેદ કર્યું, તેથી સામાસિક વિશેષણુ બનાવવામાં વપરાતા ‘સહુ’ને ખદલે ‘સ’હશે એમ મેં ધાર્યું. આગળ ઉપર જણાશે કે ‘સમલિકા’ એકજ શબ્દ છે જેના અર્થ ( માદા—સમડી ) થાય છે, ગુજરાતી શબ્દ ‘સમળી’તુ આ સાંસ્કૃતિ રૂપ વાપર્યું. હાય એમ જણાય છે. તેવીજ રીતે અશ્વાવમેધ’પશુ એ શબ્દના
For Private And Personal Use Only
