________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૮
શ્રી આત્માનă પ્રકારા,
જૈન દર્શનકારા જગમાં નવતત્ત્વ માને છે, તેમાં જીવ અને અજીવ એ મુખ્ય છે. બાકીનાનેા સમાવેશ એ એમાંજ થાય છે. જીવ અને અજીવ એ પ્રત્યેકના ચાદ ચાક ભેદ છે, એ ખાસ સમજવા જેવા છે. નવતત્ત્વના અભ્યાસીઓની સ ંખ્યા પ્રમાણમાં અલ્પ છે. નવતત્ત્વના અભ્યાસ સિવાય તત્ત્વશ્રદ્ધા થવી મુશ્કેલ છે. સુક્ષ્મ તત્ત્વજ્ઞાનમાં પ્રવેશ કરવાને સારૂ નવતત્વાદિ પ્રકરણેાના અભ્યાસની ખાસ આવશ્યક્તા છે. જેનાથી અભ્યાસ થઈ શકે તેઓએ જાતે અભ્યાસ કરવા અને જેએનાથી અભ્યાસ થઈ શકે તેમ ન હેાય અને બીજી રીતે અભ્યાસ કરનારાઓને મદદ કરી શકવાની શક્તિ હાય તા તેઓએ અભ્યાસીઓને યથાશક્તિ મદદ કરવી એ તેમની ફરજ છે. એ ફ્રજ સમજી તે ક્રજ અદા કરનારાઓની સંખ્યામાં ઘણા વધારા થાએ એ માહારી ચેાથી ભાવના છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ચાદ રાજલેાક એ અસંખ્યાત પ્રદેશાત્મક છે. આત્માના પ્રદેશા પણ અસખ્યાતા છે. ચાદ રાજલેાકમાં એક પણ પ્રદેશ એવા નથી કે જે પ્રદેશે આપણા જીવે જન્મ મરણ કરેલું ન હેાય અથવા તેના આપણને સ્પર્શ થયા ન હાય. એ ચાદ રાજલેાકમાં સાત રાજ અધેાલાક છે. અને સાત રાજ ઉર્ધ્વ લેાક છે. તેનું પ્રમાણ અને સ્વરૂપ સમજવા જેવું છે, તેના વર્ણનનુ આ સ્થાન નથી, એ એક સ્વત ંત્ર વિષય છે. આપણે અવ્યાબાધ આત્માનંદ સ્થાન પ્રાપ્ત કરવાને સાત રાજ જેટલા ઉધ્વ પ્રદેશમાં જવાનુ છે. અડધ પંથે આપણે આવ્યા છીએ. પથ વચ્ચે પ્રભુદર્શન-જૈન દનની પ્રાપ્તિ થઈ છે. અહીં આપણને આપણા કર્તંત્ર્યનુ ભાન થાય છે. હવે આપણે એવા વિચાર અને આચારનું આલખન કરવાનુ છે કે પુન: આપણે તે અધાલાકમાં જવાના પ્રસંગ આવે નહીં. અધેાલાકમાં ભુવનપતિ અને સાત નર્કના સ્થાન છે. રૌદ્રધ્યાનમાં વતા જીવ ને આવતા ભવનું આયુ બાંધેતા પ્રાયે: નીયુ આંધે. રૌદ્રધ્યાન એ ગતિનું કારણ છે. ધ્યાનના જે ચાર ભેદો છે, તેમાં ૧ આ ધ્યાન ૨ રૌદ્રધ્યાન, ૩ ધર્મ ધ્યાન અને ૪ શુક્લધ્યાનના સમાવેશ થાય છે. આધ્યાનમાં વતા જીવો આવતા ભવને અંધ પડે તેા પ્રાયે તિર્યંચના ભવનું આયુષ આંધે. અને રૌદ્રધ્યાનમાં વર્તતા અધ પાડે તા નરકાયુના બંધ પાડે. ધર્મધ્યાનમાં વતા જીવ મનુષ્ય અને શુક્લધ્યાનમાં વતા જીવ દેવાયુના બંધ પાડે. શુક્લધ્યાની જીવ ક્ષેપકશ્રેણી માંડી કર્મ ખપાવી કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન કરી શકે; પણ આપણે ઉપર જોઈ ગયા છીએ કે વમાનમાં આ ક્ષેત્રઆશ્રિ તેને અભાવ છે. ત્યારે હવે આપણે આગામી ભવના માટે એટલી કાળજી રાખવી જોઇએ કે મનુષ્ય ભવમાંથી હલકી કેાટીમાં આપણે જઇએ નહીં. અહીંજ સભાળ રાખવાની છે. મનુષ્યભવની દુર્લભતા દશ દ્રષ્ટાંતથી શાસ્ત્રકારોએ દર્શાવી છે. ઘુણાક્ષર ન્યાયની પેઠે મનુ
For Private And Personal Use Only
