________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કમ મિમાંસા.
બલ્યથી છુટા થવા ઈચ્છા ધરાવે છે અથવા તમારે મીજાજ તમે હાથમાં રાખી શક્તા નથી અને જીવનના અનેક નાના નાના તુચ્છ પ્રસંગમાં છેડાઈ જઈ તમારી નબળાઈને પરિચય આપે છે. આવા પ્રકારની અપૂર્ણતાઓ અથવા ખામીઓ એ કાંઈ ગુન્ડા નથી, તેમજ તે માટે તમને ફેજદારી કાયદાને પણ કાંઈ પ્રતિબંધ નથી, માત્ર હદયની દુર્બળતા છે. હવે માનો કે તમેને ક્રોધ કરવાની બહુ ટેવ પડી ગઈ છે અને વાત વાતમાં મીજાજ ખવાઈ જાય છે. તમને પોતાને પણ ખબર છે કે મારી આ આદત બહુ ખરાબ છે અને કુટુઅ અને સમાજમાંથી એ કારણને લીધે મારી કિંમત બહુ ઓછી થાય છે. છતાં ટેવ એવી ચીજ છે કે તેના ઉપર મજબુત અંકુશ ન રાખવામાં આવે તો તે પુનઃ પુનઃ અજ્ઞાતપણે આપણુ અંત:કરણની સપાટી ઉપર આવી પોતાના અસ્તિત્વનો પરિચય આપે છે. આ ચારિત્ર-દુષણથી મુક્ત થવા માટે હવે તમને પ્રબળ ઈચ્છા થઈ છે, અને દેષ ટાળવાની ઈચ્છા કયા મૂર્ખને ન હોય? તેથી તમે ઉપરોકત નિયમને તમારા પિતાના સંબંધમાં પ્રવર્તાવવા માગે છે. એ નિયમ કહે છે કે “તમે જેવા વિચાર કરે તેવા તમે બને છે” આમ છે તે હવે તમારે એવા વિચારે કદી જ ન કરવા જોઈએ કે “હું બહુ ચીઢીયા સ્વભાવનો માણસ છું. મારે મીજાજ મારા હાથમાં નથી. કેમકે એમ કરવાથી તમે ચીઢીઆપણાના વિચાર કરે છે અને એ ટેવના મૂળમાં વિચારે રૂપી જળ રેડી તેને અધિક પોષણ આપે છે. તમે કોધનું ચિંતન કરે છે તે તમે જરૂર કેધની મૂર્તિ બનવાના. કેમકે “જે જેનું ચિંતન કરે તે તે મય થઈ જાય” એ કર્મસત્તાને સનાતન અને વિશ્વવ્યાપી મહા નિયમ છે. આથી તમારે કોઈને બદલે “ક્ષમા” નું ચિંતન કરવું જોઈએ. ક્ષમા ગુણના સ્વરૂપની રૂપરેખા તમારા હૃદયપટ ઉપર કલ્પનાની પીંછીથી ચીતારે અને તેના ચિંતનમાં થોડીવાર મશગુલ બને. ગુણનું ચિંતન ન બને તે તે ગુણના ધારક કેઈ આદર્શ મહાપુરૂષ, જેનામાં એ ગુણને બહુ પ્રકર્ષપણે આવિર્ભાવ હોવાનું તમે માનતા હે, તેનું ચિંતન કરો. તેના ઘેર્યનું, કોધના પ્રબળ નિમિત્તોની મધ્યમાં તેણે જે દક્તા રાખી હોય તેનુંતેની આનંદ-મંગળ પ્રકૃતિનું ચિત્ર તમારી માનસ-ચક્ષુ આગળ રચે અને હમેશા ક્ષણ બે ક્ષણ તેને જોયા કરે. થોડા દિવસ અવ્યવહિતપણે-નૈરંતર્યપૂર્વક આ અભ્યાસ રાખવાથી તમને પિતાને તમારી પ્રકૃતિમાં અદ્દભૂત અવસ્થાંતર પ્રતિત થશે. એ એકજ અનુભવથી તમને ખાત્રી થશે કે એ નિયમ કેવું સત્વર ફળ દેનાર અને અમોઘ છે. અને એક વખત જ્યારે તમને ખાત્રી થશે એટલે તમારા જીવનના સર્વ પ્રસંગમાં એ નિયમ પ્રવર્તાવવાનું તમને મન થયા સિવાય રહેશે નહીં. હમેશા સવારમાં પાંચ જ મીનીટ તમો જે ગુણને ઈચ્છતા હો તેનું ચિંતન કરે. અથવા
For Private And Personal Use Only
