Atmanand Prakash Pustak 012 Ank 04

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 3

પૂર્વકાલના જૈનાચાર્યો. પૂર્વકાલના જૈનાચાર્યો. (લેવ–પુનરાગથી બિનવિનાની-નાળા)
દમ ચિ ર કાલથી
૨ કાલથી મહાન્ જૈન ધર્મ શ્વેતામ્બર અને દિગંબર એવા બે પ્રચંડ વિભાગમાં વહેંચાઈ ગએલ છે. ઇતિહાસના મધ્ય કાલમાં અને પક્ષો પૂર્ણ ઉન્નતાવસ્થામાં હતા. વેતાંબરેને વિશેષ પ્રચાર
જ્યારે ગુજરાત, કાઠિયાવાડ અને રાજપૂતાના વિગેરે પ્રદેશમાં
હતું, ત્યારે દિગંબરનું દક્ષિણ, કર્ણાટક, અને તેલંગ વિગેરે દ. જૈન ધર્મના ક્ષિણ ભારતના પ્રદેશમાં અધિક બલ હતું. બન્ને ફિરકાના પ્રચંડ બે વિભાગે- પ્રતાપથી જૈનધર્મ આખા ભારતવર્ષને પૂર્ણ રૂપમાં પ્રકાશી રહ્યો તેમની જા હતા. તે વખતે જૈન ધર્મ એ અમુક વાણીઆઓને ધમ છે, એમ હોજલાલી. નહેતું મનાતું, પરંતુ તે એક રાષ્ટ્રીય ધર્મના નામે ઓળખાતે
હતું. સામાન્ય મનુષ્યોથી માંડ હેટા વ્હોટા ધનાઢયે, રાજયાધિકારીઓ અને પ્રતાપી રાજા મહારાજાઓ સુધાં એ પવિત્ર ધમની. ધ્વજા નીચે ઉભા રહેતા હતા. જૈન ધર્મ તે વખતે મધ્યાનકાળના સૂર્યની માફક દીપી રહ્યો હતે. અન્ય ધમાં એના તેજથી અંજાઈ જઈ મંદ મંદ પણે પિતાના ક્ષણ તેજને ફેલાવતા હતા. એ જાહેરજલાલી અને ઉન્નતિ તે વખતના, તેના પ્રબલ પ્રવત છે અને પ્રચારકોને આભારી છે. કોઈપણ ધર્મ, સમાજ યા સોસાયટીની ઉન્નતિ અવનતિ તેના પિતાના કારણે નથી થતી પરંતુ તેના સંચાલકોના આચાર વિચારના આધારે થાય છે. જે સંચાલક-પ્રવર્તક-પ્રચારકે વિશુદ્ધ આચાર વિચારવાળા હોય છે તો તે સંસ્થાની ઉન્નતિ થાય છે અને મલીન આચાર વિચાર વાલા હોય છે તે અવનતિ થાય છે. બદ્ધ ધર્મ જે વખતે હિન્દુસ્થાનમાં અગ્રગણ્ય હતું. તે વખતે કાંઈ તેના તત્વો ઘણા દઢ નહીં હતા અને જે વખતે તેને લોપ થયે તે વખતે તેના તમાં કાંઈ શિથિલતા નહતી આવી ગઈ. પરંતુ તેના પ્રવર્તકેના પ્રબલ પુરૂષાર્થને લીધે તે મહત્તાની ટોચે ચઢયું હતું, તેમજ જ્યારે પ્રવર્તકેમાંથી ઉન્નતિકારક ગુણો નિકળી, સ્વાર્થપરતા, ધમઢેહતા વિગેરે અત્યાચાએ પ્રવેશ કર્યો ત્યારે તેને પોતાની જન્મભૂમિમાંથી સદાને માટે વિદાયગિરી લેવી પડી. આજ પ્રમાણે જેનધમ પણ તે વખતે જે ઉન્નતિના શિખરે પહોંચ્યું હતું. તેનું કારણ ફકત પ્રચારકોને પ્રબલ પુરૂષાર્થ જ છે. તે સમયના સુસાધુએ પિતના જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રરૂપ રત્નત્રયની સંભાળ રાખવામાં પૂર્ણ સાવધાન હતા. સાધુ-જીવનની શી શી જવાબદારીઓ છે, તે સારી પેઠે સમ