________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આમાનંદ પ્રકાશ
તાનું હું પણું સ્થાપીને પોતાની સ્વરૂપ ભાવના નિભાવી લે છે. જે કાંઈ પિતે નથી તેને તેવું માની લે છે. અવસ્વારેપ કરવારૂપ પરિણામ એ મનુષ્યનું સંસાર બીજ છે. જ્યારે મનુષ્ય પોતાને માટીમાંથી પ્રગટેલે અને માટીમાં મળી જવાના સ્વભાવવાળે એક ક્ષણક પદાર્થ માને છે, ત્યારે તે ક્ષણથી તેની તમામ પ્રગતિ વિરમી જાય છે. તેના મનમાં કોઈ સ્થાયી સુખ કે કલ્યાણમય અવસ્થા મેળવવા માટે કશી જ આશા રહેતી નથી. આ ભવ વિના જે બીજે ભવ જ નથી, તે પછી ક્યા હેતુથી કઈ પ્રકારની સ્વપરહિતકર પ્રવૃત્તિમાં જાવું? આ મનુષ્ય કાંતે ઈન્દ્રીયસુખમાં મશગુલ બની જેમ બને તેમ વધારે આવેગ અને તીત્રતાથી તે સુખ ભોગવતે હોય છે, અથવા હેતુ શુન્યપણે કાંઈ પણ લક્ષ્ય વિના પવનમાં ઉડતા તરખલાની માફક જ્યાં ત્યાં તણાતે હોય છે. આત્માના અધઃપતનનું આ અવસ્થા એ સૌથી બળવાન કારણ છે. મિથ્યાત્વથી બચવા સંબંધે આપણ શાસકારોએ અને આત્માને સિદ્ધ કરવા માટે પ્રત્યેક આય દર્શનકારે જે મહાન પ્રયત્ન કર્યા છે, તે માત્ર જનસમાજને આવી આત્મવિધી-અનાત્મવાદી ભાવનાની જાળમાંથી ઉગારી લેવા માટે જ છે. પૂર્વકાળમાં આવી મિથ્યાત્વ અવસ્થાનું બહુ જોર નહોતું. જો કે તે કાળે પણ અનાત્મવાદી એવા ચાર્વાક આદિ દર્શને વિદ્યમાન હતા, છતાં મિથ્યાત્વભાવનાને પોષણ આપનારાં જે પ્રબળ છેતુઓ આ કાળે વતે છે, તેને તે કાળે અભાવ હતે.
પશ્ચિમના તત્વજ્ઞાનથી જન્મેલી વત્તમાન યુગની આપણે પ્રધાન ભાવનાએ બધા આત્મવિરોધી છે. પશ્ચિમના તત્ત્વજ્ઞાનનું પોષણ મેળવી, આર્યાવર્તને આ જમાને આત્મતત્વની અવગણના કરતા શીખે છે. તેનું કારણ એ છે કે પાશ્રાની તત્વવ્યવસ્થા માત્ર શરીર અને મનને અનુસરીને જ બંધાએલી છે. વિ
માં તેઓએ બેનું જ અસ્તિત્વ માનેલું છે. હાલ આપણે તે શિક્ષણ લઈને તક કરવામાં કુશલ બની શકીએ છીએ, અને તે શિક્ષણના ફળરૂપે આ દેહને અને તે સંબંધી સુખને જ જોતા શીખ્યા છીએ. વર્તમાન કેળવણથી આપણે ૫દાર્થ વિજ્ઞાન જીવન વિજ્ઞાન રસાયન આદિના સ્વરૂપ જાણવા ઉપરાંત એક પરમાણુથી માંને વિત્પત્તિના કિરિટરૂપ મનુષ્ય સુધીના પરિણમને શુખલાબદ્ધ કમ સમજ્યા છીએ, અને ડારવીન, સ્પેનસર આદિ સમર્થ તત્વોએ ઉપજાવેલી પરિણામ બાદની જાળમાં આશ્ચર્ય સાથે ગુમ થઈ જઈએ છીએ. એક ખનીજને જડ પરમાણુ વિકાસ પામતે પામતે બુદ્ધ કે મહાવીર અને થવા નેપલીઅન કે અલેકઝાંડર થઈ શકે છે.
આ પાશ્ચાત્મ તત્વનિતી એમ મનાવે છે કે પ્રથમ આખું જગત જડમય હતું, તે જના કમિક વિકાસમાંથી પહેલા એકેન્દ્રીય જંતુઓ, તે પછી જ
For Private And Personal Use Only
