________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આસવ મિમાંસા, પામે છે. અને અવશેષ ત્રણ જ બાકી રહે છે. ત્યાર પછી વૃતિજ્યના કાર્યની શરૂઆત થાય છે. જે પંચમ ગુણસ્થાનકે શરૂ થઈ છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે સંપૂર્ણ થાય છે. આ વૃત્તિ ઉપરને વિજય સ્થૂળ પદાર્થોને પરિત્યાગ સંબધે જ બહુધા હોય છે. અને તે સાથે અંતરની લાલસાઓ અને રાગદ્વેષે પણ આત્માના બળવાનપણાના તારતમ્યાનુસાર મંદ થતા ચાલે છે. છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકને અંતે વૃતિ ઉપરને સ્થૂળ વિજ્ય સંપૂર્ણ થયા પછી આસવના પૂવના બે નિમિત્તે નાશ પામી અથવા મેળા પડી જાય છે. તે છતાં ત્યાં સુધી આત્મા સ્વરૂપ સ્થિતિમાં નિશ્ચિતપણે ટકી શકવામાં પ્રમાદવાળો રહેતા હોવાથી આસવનું ત્રીજું દ્વાર “પ્રમાદ” હજુ સુધી ખુલ્લું - હેલું હોય છે. આ પ્રમાદવાળી અવસ્થાના નાશરૂપ ભૂમિકાને “સપ્તમ” અથવા “અપ્રમત્ત” ગુણસ્થાનક કહેવાય છે. અર્થાત તે ભૂમિકાએ પહોંચ્યા પછી આત્માનું પરભાવમાં પાવારૂપ પ્રમત્તપણું નિવૃત થાય છે. અને તેમા થયે માત્ર અવશે૫ બેજ આસવના પ્રકાર રહે છે. કષાયને અર્થાત રાગદ્વેષરૂપ પરિણતીને સર્વથા આત્યંતિક નાશ તેરમાં ગુણસ્થાનકે થાય છે. જે ભૂમિકાને “સગી” ગુણસ્થાનકના નામથી ઓળખવામાં આવે છે.
સર્વ પ્રકારના આવરણના સંપૂર્ણ ક્ષયમાંથી પ્રગટેલી આત્માની આ સ્વાભાવિક સ્થિતિ હોય છે. છતાં તે પછી પણ પૂર્વ પ્રગના બળથી તેમને મન-વચન, કાયાના રોગનું પરિસ્પંદન અથવા પ્રવૃત્તિ વિશેષ હોવાથી ગાવ” નામનું કર્મ વગણના આગમનનું એક નિમિત્ત બાકી રહે છે. આ આસ્ત્રવવડે આકર્ષાએલા કર્મોમાં કષાયજન્ય રસ નહી હોવાથી તેની સ્થિતિ એક સમય માત્રજ હોય છે. આયુષના અંત ભાગ સુધી સર્વજ્ઞ આત્માને પણ આ “ગાઅવ” રહે છે. જ્યારે દેહના વિયોગ કાળે તેઓ એ વેગનું રૂંધન કરે છે ત્યારે એ છેવટના આઅવ પણ લય પામે છે અને આત્મા તે કાળે પાંચ પ્રકારના આસ્રવના નિમિત્તથી સદાને માટે મુક્ત થાય છે.
આ સ્થળે અમોએ અનુક્રમે આ પાંચે આઅવના સ્વરૂપ સબંધી વિચાર કરવા ઉદ્દેશ રાખે છે.
મિથ્યાત્વા–મન અને શરીરથી કઈ ઈત્તર તત્વ મનુષ્યના બંધારણમાં - વાને જે ભાવનાવડે ઈનકાર થાય છે તે ભાવનાને મુખ્યત્વે મિથ્યાત્વની સંજ્ઞા અપાય છે. મૃત્યુ એજ પ્રવૃત્તિ માત્રને અંત છે–પ્રાણી માત્ર દ્રવ્યજડના પરિણામ વિશેષરૂપે ઉપસ્થિત થઈ શેડો કાળ જીવન અવસ્થા ભોગવી પાછા માટરૂપે પતાના મૂળ કારણમાં સમાઈ જાય છે એવી અનાત્મ ભાવનાને ઉપરોક્ત અભિધાન અપાયું છે. “હું કોણ છું” એવી શોધમાં જ્યારે મનુષ્ય પ્રવર્તે છે, ત્યારે તેને પ્રથમ પિતાનું સર્વથી ઉપરનું વેણન-દેહ એજ નજરે ચડે છે અને તેમાં જ તે પે
For Private And Personal Use Only
