________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સરલતા,
તે પણ તેના જહરી પાસમાં એટલા બધા ફસાયલા પડયા છે કે, સર્વસ્વ જતાં પણ તેના સંગથી મુકત થઈ શકતા નથી, મનુષ્ય જીવનમાં સવથી અધિક નુકસાન કારક કપટતા જ છે. સર્વ દુર્ગુણેની અંદર એનું નામ પ્રથમ નજરે પડે છે. કપટી મનુષ્યને ક્યાંય પણ આદર નથી થતું. કેઈપણ તેને વિશ્વાસ નથી કરતે.
ખુદ પોતાના આત્મા ઉપર પણ કપટી મનુષ્યને શ્રદ્ધા નથી હોતી અને તેથી તે પિતાનું પણ અહિત કરે છે. જેમણે હિંદુ કુળ વિષી પ્રસિદ્ધ બાદશાહ ઔરંગજેબનું જીવન વાંચ્યું હશે તેમને યાદ હશે જ કે તેને કપટમય જીવને અવસાન સમયે કેટલું બધું અતિ તિવ્ર દુઃખ આપ્યું છે. આખી દુનિયામાં તેનું વિશ્વાસ પાત્ર કેઈ પણ મનુષ્ય નહોતે. ખુદ પિતાની બેગમે અને શાહજાદાઓ ઉપર પણ તેને વિશ્વાસ નહતો! અહે તે મનુષ્યનું જીવન કેટલું બધું હીન છે કે જેની પાસે કેઈપણ પ્રેમભાવથી ઉભે ન રહી શકે, દિલ ખેલી પિતાના મનના ભાવે સ્પષ્ટપણે જણાવી નહીં શકે ? અને નેહ ભરી દ્રષ્ટિની સાથે દ્રષ્ટિ મેળવી નહીં શકે ? કપટી મનુષ્ય પોતાની કપટજાળમાં બીજાઓને ફસાયેલા જોઈ પિતે કૃત્યકૃત્યની માફક ખુશી થાય છે, પરંતુ વાસ્તવિક રીતે તેઓ બીચારા બીજાઓને ઠગવા કરતા પિતાને જ વિશેષ ઠગે છે, સિંદૂરપ્રકરમાં શ્રીમાન સોમપ્રભસૂરિએ યથાર્થ જ કચ્યું છે કે
विधाय माय विविधैरुपायैः परस्य ये वंचनमाचरन्ति ।
ते वंचयन्ति त्रिदिवापवर्ग सुखान् महामोह सखाः स्वमेव ।। અર્થાત જે પ્રાણીઓ વિવિધ પ્રકારના ઉપાયે કરી, બીજાઓને છેતરે છે, તે મહામહઅજ્ઞાનના મિત્રે થઈ સ્વઆત્માને જ સ્વર્ગાપવગના સુખોથી છેતરે છે. કપટી મનુષ્ય સદા પિતાના નીચ સ્વાથમાંજ તત્પર હોય છે. તેથી તેનું કઈ પણ મિત્ર નથી થતું, કદાચ કોઈ અજ્ઞાત મનુષ્ય કપટીની મીઠી વાતેથી તેના ફંદામાં આવી જાય છે, પરંતુ જ્યારે તેના ગુણે બીજાને જાણમાં આવી જાય છે, ત્યારે તરત તે પિતાનું પલ્લું તેની પાસેથી છોડાવી પ્રથફ થઈ જાય છે. - યદ્યાપિ કપટી–માયાવી પુરૂષમાં બીજા મનુષ્ય કરતાં કેટલાંક ગુણાભાસ વિશેષ હોય છે. જેમકે– મધુરભાષણ કરવું, નમ્રપણે વતવું, પ્રસન્ન વદને રહેવું પરંતુ તેઓ ફકત પિતાની સ્વાર્થ સિદ્ધિની ખાતર જ ધારણ કરેલા હોવાથી તેમજ હૃદય ક્યુટ–કાલુષ્યથી મલીન હોવાથી તે કત્રિમ ગુણે તેને કઈ પણ રીતે ઉપકારક નથી થતા, જે કે બીજા બાહ્ય આકારની માફક કપટ–ભાવ મનુષ્ય આંખોથી નથી જોઈ શકતા તે પણ મન ઉપર તેને પ્રભાવ અવશ્ય પડે છે જ. તેથી જેવી લાગણીઓ કપટીની બીજાએ પ્રતિ હોય છે, તેવી જ લાગણીઓ બીજાએની પણ તેના પ્રતિ થઈ આવે છે. અને એટલા માટે તે જેકે ઉપર કહેલા ગુણુભાસ યુક્ત હોય છે પરંતુ હૃદયની કાલુષ્યતાના લીધે બીજાઓને અવિશ્વસ
For Private And Personal Use Only
