Atmanand Prakash Pustak 009 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 9

આત્મજ્ઞાનના સરલ શુદ્ધ મા
૭૯
સમ્યકત્વને એક પ્રકાર શી રીતે થાય ? તે કહે છે. તત્ત્વથધ્યાન એટલે તત્ત્વને વિષે શ્રદ્ધા તે સમ્યકત્વના એક પ્રકાર છે. શ્રી જિનભગવાને ઉપદેશ કરી બતાવેલા જીવ-અજીવ વિગેરે પદાર્થને વિષે સમ્યક્ પ્રકારે જે શ્રદ્ધા એટલે ધારણાની રૂચિ તે સમ્યકવના એક પ્રકાર છે.
સમ્યકત્વના દ્રવ્ય અને ભાવ એમ બે પ્રકાર થાય છે, જે પિણામની વિશુદ્ધિથી મિથ્યાતિના પુદ્ગલાને વિશુદ્ધિ કરવા તે “દ્રવ્યસમ્યકત્વ” કહેવાય છે, એટલે તેમાં પુદ્દગલ દ્રવ્યને શેાધી શુદ્ધ કરવાથી તે દ્રવ્ય શુધ્ધ થયું, માટે તે દ્રવ્ય સમ્યકત્ત્વ કહેવાયછે, અને જે તેના આધારભૂત થઇ જીવને જિનેશ્વરે કહેલા વચનને વિષે તત્ત્વશ્રદ્ધા થવી તે ખીજુ ભાવસમ્યકત્ત્વ કહેવાય છે.
66
,,
વી નિશ્ચય અને વ્યવહારના ભેદથી સમ્યકત્વ એ પ્રકારનું થાય છે. જ્ઞાન દર્શન અને ચારિત્ર રૂપ જે આત્માના શુભ પરિણામ તે “ નિશ્રયસમ્યકત્ત્વ ” કહેવાય છે, અથવા “જ્ઞાનાદ્ધિ પરિણામથી આત્મા અભિન્ન છે. એટલે જુદો નથી ” આવું જે શ્રદ્ધાથી માનવું તે “ નિશ્ચયસમ્યકત્ત્વ ” કહેવાયછે. તેને માટે કહ્યું છે કે
,,
“ आत्मैव दर्शनज्ञानचारित्राण्यथवा यतेः પત્તાત્મજ વૈવારીરમમિતિવ્રુતિ ’।।।
યતિને આત્માજ દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્ર છે. કારણકે જ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર રૂપજ આત્મા આ શરીરને વિષે રહેલા છે. કારણુકે જો તે આત્માથી ભિન્ન હેાય તે મુક્તિના હેતુ રૂપ થઈ શક્તા નથી. વળી નિશ્ચયથી પેાતાના જીવજ દેવ નિષ્પન્ન સ્વરૂપ વાલે છે તેમ પેાતાના આત્મા તત્ત્વ રમણુરૂપ ગુરૂ પણ છે અને પેાતાના જીવ ને જેજ્ઞાનદન સ્વભાવ તેજ ધર્મ છે. તે શિવાય કાઈ ખીજે નથી. આવું જે શ્રદ્ધાન તે નિશ્ચય સમ્યકત્ત્વ કહેવાય છે. આ સમ્યકત્ત્વજ મેાક્ષનું કારણ છે તેથી જીવને સ્વરૂપના જ્ઞાન વિના કર્મક્ષયરૂપ મેક્ષ થતાજ નથી.