________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૯૨
આત્માનંદ પ્રકાશ, થઈ જાય છે. તેની વિદ્યા અને વિવેક વાલી દષ્ટિમાં અંધતા આવી જાય છે.
જેઓ આગામી વિષયેના સેવનમાં તૃણું રાખે છે અને વિષય નહીં ભેગવતા છતાં વિષય જોગવવાની ભાવના ભાવ્યા કરે છે, તેઓની માનસિક સ્થિતિ એવી બની જાય છે કે, જેથી તેઓ આ લેકની ધર્મ અને વ્યવહારની ઉચ્ચ સ્થિતિમાં કદિપણ આવી શક્તા નથી. અને કદિ તેઓ ઉચ્ચ સ્થિતિમાં આવ્યા હોય તે તેમાંથી ભ્રષ્ટ થઈ અધમ સ્થિતિમાં આવી જાય છે.
આવા આવા અનેક હાનિકારક બનાવેનું સૂક્ષ્મ નિરીક્ષણ કરી પૂર્વને મહાત્માઓએ બીજા ગુણવ્રતની ઘટના રચેલી છે. જે માણસ એ વ્રતને નિરતિચારપણે પાળે છે, તે તેથી તે ઉભયલોકમાં વિજયી થઈ શકે છે.
ત્રીજું અનર્થદંડ વિરતિ નામે ગુણવ્રત છે. અર્થ કહેતાં પ્રજન એટલે સ્વજન-ઈદિ સંબંધી શુદ્ધ ઉપકાર રૂપ પ્રજન તેને અર્થદંડ એટલે સાવદ્ય અનુષ્ઠાન કરવા રૂપ તે અર્થ દંડ, તેમજ આપણું હિત અહિત નથી તે પણ અન્યને પાપકારક ઉપદેશ દેવા, અથવા હિંસા કરવા માટે શસ્ત્રાદિ ઉપકરણે દેવા, બેટી વાતનું ચિંતવન કરવું, કુકથા-કુવાતોએ વાંચવી,સાંભળવી અથવા પ્રમાદથી પ્રવર્તવું, નઠારું ધ્યાન કરવું, ઈત્યાદિ અનર્થ દંડ ગણાય છે. તેનાથી વિરકત થવું, તે અનર્થ દંડ વિરતિ નામનું બીજું ગુણ વ્રત છે.
અનર્થ દંડના ઉપર કહેલા પ્રવર્તથી માણસ અધમાધમ સ્થિતિમાં આવી જાય છે અને આ સંસારની પાપમય વિકટ અને વિષમ જાળમાં ફસાઈ સ્વધર્મ અને સ્વકર્તવ્યથી વિમુખ બની જાય છે. પછી શુદ્ર જીવનમાં આવેલો તે માણસ અમુક પ્રકારની પાપમય ભાવનાઓનું પુતળું બની જાય છે. અનેક અનેક પાપમય વાસનાઓ તેના મનમાં રમ્યા કરે છે. અને આખરે અનેક જાતના અત્યાચારને તે ઉપાસક બને છે.
For Private And Personal Use Only
