Atmanand Prakash Pustak 004 Ank 04

Author(s): Motichand Oghavji Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 3

સમાંત,
હટ
એમાં ભાવાર્થ એ છે કે કેઈએ આપણે અપરાધ કર્યો હોય છતાં પણ આપણે કેધાદિ કષાને શમવડે શમાવી દેવા. એ સમકિતનું લક્ષણ–પહેલું લક્ષણ છે.
શાસ્ત્રકાર આ પર એક બેધક દુષ્ટાન્ત આપે છે –
તિર્યંચ નિમાંથી આવેલા, તેથી બુધાવેદનીય કર્મના અધિક ઉદયવાળા હેવાથી, પારસી મત્રિનું પણ પચ્ચખાણ કરવાને અસમર્થ હેઈ, પ્રાતઃકાળ થાય કે તુરતજ આહાર પાણીને અર્થે. જઈ, એક ગડુઆ પ્રમાણ કુર (ભાત ) લઈ આવતા એ પરથી જેમનું કુરગડુક એવું નામ પ્રસિદ્ધ થયું છે, એ મુનિનું ક્ષમામય ચરિત્ર વિચારીને કર્યો વિવેકવાન અને બુદ્ધિશાળી મનુષ્ય એમના સદા અનુકરણીય શમતા ગુણને સ્વીકાર નહિં કરે ? એક ભવમાં માસક્ષમણને પારણે ગોચરી જતાં કંઈ જીવની વિરાધના થયેલી તેની એક લઘુ શિષ્ય પ્રતિક્રમણ કરતી વખતે આલયણ લેવાનું બે ત્રણવાર સંભારી આપવાથી કેધમાં આવી જઈ તેને શિક્ષા કરવા જતાં એ મુનિ પિતે મસ્તક અફળાવાથી. તત્કાળ કાળધર્મ પામ્યા. વ્રત વિરાધેલું હોવાથી જાતિષી દેવલેકમાં ઉત્પન્ન થયા. ત્યાંથી અવીને એમને જીવ દેવતાધિષ્ઠિત દષ્ટિવિષ સર્પ . એ સર્પના કુળમાંના બીજાઓને જોઈ પિતાને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થયું. પોતાના દેષનું ફળ પિતાને મળેલું જાણી, હવે પિતાની દુર્ગતિ ન થાય એવા હેતુથી આખો દિવસ મુખ બીલમાં રાખીને રહેવા લાગે, (કારણકે એની દષ્ટિમાંજ વિષ હતું એટલે જેના તરફ એની દષ્ટિ જાય એ નિઃશંસય મરણ શરણજ થાય તેનું પોતે કારણ બને.)
આ વખતે એક રાજાના પુત્રનું કેઈ સર્ષથી મૃત્યુ નીપજયું. એ પરથી સર્પની સકળ જાતિપર વેર લેવાના હેતુથી જ્યાં ત્યાંથી સર્પને પકડી પકડીને તેઓને નાશ કરવાને રાજાએ હુકમ બડાર પાડે. એ હકમને અમલ આ દષ્ટિવિષ સર્પ પર પણ થ.