Book Title: Antim Lakshya Karmkshay
Author(s): Hemantvijay, Shantibhai Dagli, Vinubhai Shah
Publisher: Shantibhai Mulchandbhai Dagli
View full book text
________________
કર્મનો ક્ષય થાય તેવી પ્રવૃત્તિ - જયણાપૂર્વક ખાવું, પીવું, ઊંઘવું, જાગવું, બેસવું આદિ ક્રિયાઓ કરવાથી, દુ:ખીનાં દુઃખો દૂર કરવાથી, દીન-દુઃખી, અસહાયની અનુકંપા કરવાથી, જીવદયાનું વધુ ને વધુ પાલન કરવાથી, દેવગુરુની સેવા, વિનય અને વૈયાવચ્ચ કરવાથી, નોકર આદિની સાથે પણ મૃદુતાપૂર્ણ વ્યવહાર કરવાથી, ગાય આદિ પ્રાણીઓને અભયદાન આપવાથી, સુપાત્ર દાન કરવાથી, ક્ષમા-શીલ-સદાચારનું પાલન કરવાથી અશાતાવેદનીય કર્મનો ક્ષય થાય છે.
આયુષ્ય કર્મ :
કર્મના ઉદયે જીવની સ્થિતિ :- મનુષ્યગતિનો મનુષ્ય નરક, તિર્યંચ, મનુષ્ય અને દેવગતિનું આયુષ્ય બાંધે છે. એ જ પ્રમાણે તિર્યંચગતિના પશુ-પક્ષી પણ નરક આદિ ચારેય ગતિનું આયુષ્ય બાંધી શકે છે અને આયુષ્ય કર્મ ઉદયમાં આવ્યું તે તે ગતિમાં ઉત્પન્ન થાય છે. દેવગતિના દેવો ફક્ત બે જ ગતિનું આયુષ્ય બાંધી શકે છે અને મનુષ્ય તેમજ તિર્યંચગતિમાં ઉત્પન્ન થઈ શકે છે. એ જ પ્રમાણે નરકગતિના જીવો પણ મનુષ્ય અને તિર્યંચગતિનું જ આયુષ્ય બાંધીને તે જ બે ગતિમાં ઉત્પન્ન થઈ શકે છે. આયુષ્યકર્મ ફક્ત એક જ ભવનું બાંધી શકાય છે અને એક જ ભવમાં પૂર્ણ થઈ જાય છે. નવા ભવ માટે નવું આયુષ્યકર્મ બાંધવું પડે છે. જેમ જ્ઞાનાવરણીય વગેરે કર્મનો ઉદય સો ભવ પછી પણ થઈ શકે છે પરંતુ આયુષ્યકર્મનું તેવું નથી. એક એક જન્મનું બંધાય છે અને એક જન્મમાં પૂર્ણ પણ થઈ જાય છે. કર્મ બંધાય તેવી પ્રવૃત્તિ :- મહાઆરંભ અને પરિગ્રહ કરવાવાળા, રૌદ્રધ્યાન કરવાવાળા તથા પંચેન્દ્રિય જીવોની હિંસા કરવાવાળા જીવ, મિથ્યાત્વી જીવ, જૈનમુનિની હત્યા કરવાવાળા તથા કરાવવાવાળા, રાત્રિ ભોજન કરવાવાળા, અતિ માની, અતિ લોભી, અત્યંત કામવાસનાથી યુક્ત જીવ નરકનું આયુષ્ય બાંધે છે. ધનની મૂછ કરવાથી, આળસુ, ખાવામાં આસક્ત, શીલનું ખંડન કરવાથી, બીજાને ઠગવાથી, શીલભ્રષ્ટ, કુકર્મની વાતો કરવાવાળા તિર્યંચનું
૧૮ : અંતિમ લક્ષ્ય કર્મક્ષય
