Book Title: Antim Lakshya Karmkshay
Author(s): Hemantvijay, Shantibhai Dagli, Vinubhai Shah
Publisher: Shantibhai Mulchandbhai Dagli
View full book text
________________
નથી. તાપ અને સંતાપના ત્રાસથી ત્રસ્ત જીવોને ઉપદેશ આપતા મહા મહોપાધ્યાયજી મહારાજ ફરમાવે છે કે
ચેતન ! જ્ઞાન અજવાળિયે, ટાળિયે મોહ સંતાપ,
ચિત્ત ડમ ડોળતું વાળિયે, પાળિયે સહજ ગુણ આપ રે.... ચેતન ! હે ચેતન, જ્ઞાનનો પ્રકાશ કર. આ જ્ઞાનના પ્રકાશમાં તારા દુઃખનું, તાપ, સંતાપ અને ઉપાધિનું સાચું દર્શન થશે. મોહદશાથી ગ્રસ્ત જેને તારા સુખનું કારણ માની રહ્યો છે તે જ તારા દુઃખનું કારણ પુરવાર થાય છે. જેના કારણે તારું ચિત્ત ભટકવા લાગે છે, અનેક વિચારોથી ઘેરાઈ જાય છે; ન કરવાના ખરાબ-નિરાશાજનક વિચારોથી તું પરેશાન થાય છે. ત્યાં સુધી કે વિચારોથી કંટાળી આત્મહત્યાના ભાવો સુધી પણ પહોંચી શકે છે.
આવી નૈરાશ્યપૂર્ણ સ્થિતિથી મુક્ત થવા હે ! ચેતન, તારા પોતાના આત્મગુણ રૂપજ્ઞાનગુણને પ્રકાશિત કર અને તે આત્મગુણમાં મસ્ત રહી સંસારના-મોહના તાપ-સંતાપ અને શોકથી દૂર થવા પ્રયત્ન કર.
જ્યાં જ્ઞાન હોય ત્યાં શોક હોય કે જ્યાં શોક હોય ત્યાં જ્ઞાન હોય ? પ્રશ્ન ઘણો જટિલ છે, પણ વિચાર કરવા યોગ્ય છે. જ્ઞાન બે પ્રકારના છે. (૧) સમ્યગ્ જ્ઞાન અને (૨) મિથ્યા જ્ઞાન. મિથ્યા અર્થાત્ વિપરીત. વિપરીત જ્ઞાન એ સાચું જોઈએ તો એ જ્ઞાન જ નથી કહેવાતું પરંતુ વ્યવહારની અપેક્ષાએ જ્ઞાન કહીએ તો આવું વિપરીત જ્ઞાન જ્યાં હોય ત્યાં શોક અવશ્ય રહેવાનો છે. કાચની એક વસ્તુ ફૂટી જતાં દુઃખ થાય છે, કારણ કે કાચની વસ્તુ પ્રત્યેનો મોહ શોકનું કારણ બને છે અને તેની પાછળ મિથ્યાજ્ઞાન. પરંતુ જો જીવ પાસે સમ્યગ્ જ્ઞાન હોય તો વિચાર કરત કે નાશવંત વસ્તુનો જ નાશ થયો છે. હે જીવ ! તેના ફૂટવાથી તારે શોકગ્રસ્ત થવાનું કોઈ કારણ જ નથી, તું તો શોકથી પર છે ભિન્ન છે.
આવા પ્રકારનું નિત્યતા અને અનિત્યતાનું ભાન કરાવનાર જ્ઞાન એ જ સમ્યગ્ જ્ઞાન છે. આવું જ્ઞાન જેને પ્રાપ્ત થયું હોય તે શોકરહિત થઈ શકે છે. આ સમ્યગ્ જ્ઞાનની ગંગાના મૂળ સમા વિતરાગી અનંતજ્ઞાની અરિહંત પરમાત્મા જ છે. તેના અને તેમને પ્રાપ્ત થયેલા આઠ પ્રાતિહાર્યોના પ્રથમ
૩૨ : અંતિમ લક્ષ્ય કર્મક્ષય
