Book Title: Antim Lakshya Karmkshay
Author(s): Hemantvijay, Shantibhai Dagli, Vinubhai Shah
Publisher: Shantibhai Mulchandbhai Dagli
View full book text
________________
આયુષ્ય બાંધે છે. મંદ કષાયવાળા, દાનમાં રુચિવાળા, નિરંતર શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કરવાવાળા, ન્યાયપૂર્વક ધન ઉપાર્જન કરવાવાળા, પરોપકારી, ભદ્રપરિણામી, મુનિને દાન આપવાવાળા મનુષ્યનું આયુષ્ય બાંધે છે. બાલતપ, અકામ નિર્જરા કરવાવાળા, ગુણીજનોનું આદર-સન્માન, બહુમાન કરવાવાળા, જીવો ઉપર અનુકંપા કરવાવાળા દેવનું આયુષ્ય બાંધે છે.
કર્મનો ક્ષય થાય તેવી પ્રવૃત્તિ ઃ
આયુષ્યકર્મનો ક્ષય તો ભોગવવાથી થાય છે. એક વાર આયુષ્ય બાંધ્યા પછી એને ભોગવવું જ પડે છે. દુઃખથી ત્રસ્ત થઈને, આપત્તિ-વિપત્તિથી ગભરાઈને આત્મહત્યા કરવી પણ બરાબર નથી. આત્મહત્યા કરવા માત્રથી કર્મનો નાશ નથી થતો પરંતુ પરભવ બગડે છે. પુરુષાર્થ કરવા છતાં ઇચ્છાઓ પૂર્ણ ન થવા પર નિરાશ થઈને આત્મહત્યા કરવાથી ભૂત-પ્રેતની યોનિમાં જન્મ મળવાથી ઓછામાં ઓછા ૧૦૦૦00 વર્ષનું દુઃખ ભોગવવું પડે છે.
:: ગોત્ર કર્મ ::
કર્મના ઉદયે જીવની સ્થિતિ :- જ્યાં સામૂહિકરૂપથી પાપ કરવાની અનુકૂળતા હોય તેને નીચ કુલ કહેવાય છે. જેમ કે હિરજન, ચમાર આદિ કુળમાં જન્મ મળવો. દારૂ, માંસ, જુગાર આ બધા વ્યસનો જ્યાં સામાન્ય લાગતાં હોય તેવા કુળમાં જન્મ મળવો. દેવલોકમાં પણ કિલ્વીષિક વગેરે દેવો નીચગોત્રના ઉદયવાળા હોય છે. તિર્યંચગતિમાં ગધેડા, ભૂંડ આદિ એકેન્દ્રિય જાતિમાં કાળો પત્થર, કોલસો, લોઢું આદિ નીચગોત્રવાળા હોય છે. નીચગોત્રનું કામ આત્માને લોકમાં નિંદનીય રૂપ, શ્રુત, જાતિ, કુલ આદિ પ્રાપ્ત કરાવવાનું છે. આનાથી વિરુદ્ધ લોકમાં પૂજ્ય, ઉત્તમરૂપ આદિ પ્રાપ્ત કરાવવાનું કામ ઉચ્ચગોત્રનું છે. ઉચ્ચગોત્ર કર્મના ઉદયથી ઉચ્ચ જાતિ આદિ મળે છે. દેવોમાં ઇન્દ્ર, સામાનિક આદિ, તિર્યંચગતિમાં ગાય, બળદ, હાથી આદિ, પક્ષીઓમાં હંસ, પોપટ,
૧૯ : અંતિમ લક્ષ્ય કર્મક્ષય
