Antim Lakshya Karmkshay

Author(s): Hemantvijay, Shantibhai Dagli, Vinubhai Shah
Publisher: Shantibhai Mulchandbhai Dagli

Page 21

મોર, કોયલ આદિ ઉચ્ચગોત્રવાળા છે. એકેન્દ્રિય જાતિમાં હીરા, મોતી, સોનું, ચાંદી, રત્ન, મણિ આદિ અને અપકાયમાં ગંગા, જમના આદિનું પાણી ઉચ્ચગોત્રના ઉદયવાળું છે. કર્મ બંધાય તેવી પ્રવૃત્તિ - પ્રભુની પૂજા કરવાથી, જ્ઞાની ગુરુની સેવા-વૈયાવચ્ચ કરવાથી, જિધર્મની આરાધના કરવાથી, અણુવ્રત ધારણ કરવાથી, ઉપવાસ આદિ તપ કરવાથી, મદ-અભિમાન રહિત રહેવાથી, ગુણગ્રાહી બનવાથી, જિનાગમ ભણવા-ભણાવવાથી, જિનાગમની આશાતના ટાળવાથી, ભવ આલોચના લઈને પ્રાયશ્ચિત્ત કરવાથી ઉચ્ચગોત્ર કર્મ બંધાય છે. બીજાની નિંદા અને પોતાની પ્રશંસા કરવાથી, મુનિના મેલા વસ્ત્ર આદિ જોઈને દુર્ગછા કરવાથી, ધોતિયું પહેરીને પૂજા વગેરે કરવા જતા ભક્તોની મજાક કરવાથી, ધર્મના સિદ્ધાંતોની હાંસી ઉડાવવાથી, બીજાના ગુણો છુપાવવાથી, કહેવાનો પ્રસંગ હોવા છતાં ષથી બીજાના ગુણો ન કહેવાથી, જાતિ, કુળ આદિનું અભિમાન કરવાથી, ગુરુજનોનું અપમાન કરવાથી, ખોટું દોષારોપણ કરવાથી, સહધર્મી ઉપર આરોપ-આક્ષેપ કરવાથી નીચગોત્ર કર્મ બંધાય છે. કર્મનો ક્ષય થાય તેવી પ્રવૃત્તિ :- બીજાનાં જ્ઞાન, ધ્યાન, તપ, શીલ, ધર્મ, પૂજા, સામાયિક, પ્રતિક્રમણ આદિ ધર્મ ક્રિયાની અનુમોદના કરવાથી, ક્ષમા, સમતા, સરળતા, દયા, દાન આદિની પ્રશંસા કરવાથી, ઉત્તમ પુષ્પોથી પરમાત્માની પૂજા કરવાથી, સમ્યકત્વ સહિત બાર વ્રતોનું પાલન કરવાથી, જ્ઞાની ગુરુભગવંતોની સેવા-વૈયાવચ્ચ કરવાથી, પ્રભુની આજ્ઞા અનુસાર ધર્મનું પાલન કરવાથી અને પોતાના દોષો-દુર્ગુણોની નિંદા-આલોચના કરવાથી ગોત્ર કર્મનો ક્ષય થાય છે.
:: અષ્ટપ્રકારી પૂજાથી આઠ કર્મનો ક્ષય ::
અનાદિકાલીન આત્માનો એક ગુણ છે જ્ઞાન.... જ્ઞાનમય છે આત્મા... અર્થાત્ આત્મા અને જ્ઞાનગુણ અભિન્ન સ્વરૂપે છે. ગુણ-ગુણથી
૨૦ : અંતિમ લક્ષ્ય કર્મક્ષય