Agam Sutra Satik 14 Jivajivabhigam UpangSutra 03

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 481

४७८
जीवाजीवाभिगमउपाङ्गसूत्रम् सर्व०/१/३६९
प्रथमा सर्वजीवाप्रतिपत्तिः वृ. तदेवमुक्तः संसारसमापन्नजीवाभिगमः, साम्प्रतं संसारासंसारसमापन्नजीवाभिगममभिधित्सुराह
मू. (३६९) से किं तं सव्वजीवाभिगमे ?, सव्वजीवेसु णं इमाओ नव पडिवत्तीओ एवमाहिंजंति एगे एवमाहंसु-दुविहा सबजीवा पन्नत्ता जाव दसविहा सव्वजीवा पन्ता ।। तत्थ जे ते एवमाहंसु दुविहा सव्वजीवा पन्ता ते एवमाहंसु, तंजहा-सिद्धाय असिद्धा य इति
सिद्धे गंभंते! सिद्धेत्ति कालतो केवचिरं होति?, गोयमा !सातीअपज्जवसिए । असिद्धे णं भंते ! असिद्धेति० ?, गोयमा ! असिद्धे दुविहे पण्णत्ते, तंजहा-अनाइए वा अपजविए अनातीए वा सपञ्जवसिए।
सिद्धस्स णं भंते ! केवतिकालं अंतर होति?, गोयमा ! सातियस्स अपजव सियस्स नस्थि अंतरं ।। असिद्धस्स णं भंते! केवइयंअंतरं होइ?, गोयमा ! अनातियस्स अपज्जवसियस्स नथि अंतरं, अणातियस्स सपज्जवसियस्स नथि अंतरं । एएसिणं भंते ! सिद्धाणं असिद्धाण य कयरे २?, गोयमा! सव्वत्थोवा सिद्धा असिद्धा अनंतगुणा।
वृ. ‘से किंत'मित्यादि, अथ कोऽसौ सर्वजीवाभिगमः?, सर्वजीवाः संसारिमुक्तभेदाः, गुरुराह-सव्वजीवेसु णमित्यादि, सर्वजीवेषुसामान्येन एताः' अनन्तरंवक्ष्यमाणानवप्रतिपत्तयः 'एवम् अनन्तरमुपदय॑मानेन प्रकारेणाख्यायन्ते, ता एवाह-एके एवमुक्तवन्तो-द्विविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ताः, एक एवमुक्तवन्तस्त्रवधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ताः, एवं यावदेके एवमुक्तवन्तो दशविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्ताः । तत्थे त्यादि, तत्रयेतेएवमुक्तवन्तोद्विविधाः सर्वजीवाः प्रज्ञप्तास्ते एवमुक्तवन्तस्तद्यथा-सिद्धाश्चासिद्धाश्च, सितंबद्धमष्टप्रकारकर्ममातं-भस्मीकृतंयैस्तेसिद्धाः, पृषोदरादित्वादिष्ट-रूपनिष्पत्ति, निर्दग्धकर्मेन्धनामुक्ता इत्यर्थ, 'असिद्धाः संसारिणः, चशब्दो स्वगतानेकभेद-संदर्शनार्थी।
सम्प्रति सिद्धस्य कायस्थितिमाह-'सिद्धेण मित्यादि, सिद्धोभदन्त! सिद्धइति-सिद्धत्वेन कालतः कियचिरं भवति?, भगवानाह-गौतम ! सिद्धः सादिकोऽपर्यवसितः, तत्र सादिता संसारिवप्रमुक्तिसमये सिद्धत्वभावात्, अपर्यवसितता सिद्धत्वच्युतेरसम्भवात् ।। असिद्धविषयं प्रश्नसूत्रं सुगम, भगवानाह-गौतम! असिद्धो द्विविधः प्रज्ञप्तस्तद्यथा-अनादिकोऽपर्यवसितः अनादिकः सपर्यवसितः, तत्रयो न जातुचिदपि सेत्स्यति अभव्यत्वात्तथाविधसामग्रयभावाद्वा सोऽनाद्यपर्यवसितः, यस्तु सिद्धिं गतः सोऽनादिसपर्यवसितः। ____साम्प्रतमन्तरं चिचिन्तयिषुराह-'सिद्धस्स गं भंते' इत्यादि प्रश्नसूत्रं सुगम, भगवानाह-गौतम ! सिद्धस्य सादिकस्यापर्यवसितस्य नास्त्यन्तरम्, अत्र 'निमित्तकारणहेतुषु सर्वासां विभक्तीनां प्रायो दर्शन मिति न्यायात् हेतौ षष्ठी, ततोऽयमर्थः-यस्मात्सिद्धः सादिरपर्यवसितस्तस्मानास्त्यन्तरम्, अन्यथाऽपर्यवसितत्वायोगात्॥असिद्धसूत्रे असिद्धस्यानादिकस्यापर्यवसितस्य नास्त्यन्तरम्, अपर्यवसितत्वादेवासिद्धत्वाप्रच्युतेः, अनादिकसपर्यवसितस्यापि