________________
૭૫
તે જેમકે ૧ પ્રાણુસૂમ, ૨ પનસૂક્ષ્મ, ૩ બીજસૂમ, ૪ હરિતસૂમ, ૫ પુષ્પસૂક્ષ્મ, ૬ અંડસૂમ, ૭ લયનસૂમ, ૮ સ્નેહસૂમ.
૨૬૬ પ્ર૦-હવે તે પ્રાણસૂફમ શું કહેવાય?
ઉ૦-માસૂમ એટલે ઝીણામાં ઝીણા નરી આંખે ન જોઈ શકાય તેવાં બેઈદ્રિચવાળા વગેરે સૂક્ષમ પ્રાણે. પ્રાણસૂમના પાંચ પ્રકાર જણાવેલા છે. તે જેમકે ૧ કાળા રંગનાં સૂમ પ્રાણે, ૨ નીલા રંગનાં સૂકમ પ્રાણો, ૩ રાતા રંગનાં સૂકમ પ્રાણ, ૪ પીળા રંગનાં સૂકમ પ્રાણા, ૫ ધોળા રંગનાં સૂક્ષ્મ પ્રાણ. અનુદ્ધરી કંયુઆ—કંથવા નામનું સૂકમ પ્રાણી છે, જે સ્થિર હોય–ચાલતું ન હોય તે છઠ્ઠસ્થ નિની કે નિગ્રંથીઓની નજરમાં જલદી આવી શકતું નથી, જે સ્થિર ન હોય–ચાલતું હોય તે છાસ્થ નિગ્રંથોની કે નિગ્રંથીઓની નજરમાં જલદી આવી શકે છે માટે છધસ્થ નિર્ચથે કે નિર્ચથીએ વારંવાર વારંવાર જેને જાણવાની છે, જેવાની છે અને સાવધાનતાથી કાળજીપૂર્વક પડિલેહવાની-સંભાળવાની—છે. એ પ્રાસૂમની સમજુતી થઈ ગઈ.
૨૯૭ પ્રક-હવે તે પનકસૂમ શું કહેવાય?
ઉ૦-ઝીણામાં ઝીણી નરી આંખે ન દેખી શકાય તેવી ફૂગી એ પનકસૂક્ષ્મ. પનસૂક્ષ્મના, પાંચ પ્રકાર જણાવેલા છે, તે જેમકે, ૧ કાળી પનક, ૨ નીલી પનક, ૩ રાતી પનક, ૪ પીળી પનક, પછે પનક પનક એટલે લીલફુલ-ફગ-સેવાળ. વસ્તુ ઉપર જે કળી ઝીણામાં ઝીણી આંખે ન દેખી શકાય તેવી વળે છે તે, વરતુની સાથે ભળી જતા એકસરખા રંગની હોય છે એમ જણાવેલું છે. છદ્મસ્થ નિગ્રંથ કે નિથીએ જેને વારંવાર જાણવાની છે, જેવાની છે અને યાવત્ પડિલેહવાની છે. એ પનકસૂક્રમની સમજુતી થઈ ગઈ.
ર૬૮ પ્રવ-હવે બીજસૂક્ષ્મ શું કહેવાય?
ઉ૦-બીજ એટલે બી. ઝીણામાં ઝીણું નરી આંખે દેખી શકાય તેવું બી એ બીજસૂમ, એ બીજામ પાંચ પ્રકારનું જણાવેલું છે. તે જેમકે, ૧ કાઈ બીજસૂમ, ૨ નીલું બીજસૂક્ષ્મ ૩ તું બીજ સૂક્ષ્મ, ૪ પીળું બીજ સૂમ, ૫ છું બીજ સૂક્ષ્મ. નાનામાં નાની કણી સમાન રંગવાળું બીજસૂક્ષ્મ જણાવેલું છે. અર્થાત જે રંગની અનાજની કણી હોય છે તે જ રંગનું બીજસમ હોય છે, છધસ્થ નિચે કે નિગ્રંથીએ જેને વારંવાર વારંવાર, જાણવાનું છે, જોવાનું છે અને પડિલેહવાનું છે. એ બીજસૂમની સમજુતી થઈ ગઈ.
૨૬૯ પ્રક-હવે તે હસ્તિસૂક્ષ્મ શું કહેવાય ?
ઉ૦-હરિત એટલે તાજું નવું ઉગેલું, ઝીણામાં ઝીણું નરી આંખે ન દેખી શકાય તેવું હરિત, એ હરિતસૂમ. એ હરિતસૂનમ પાંચ પ્રકારનું જણાવેલું છે. તે જેમકે; ૧ કાળું
"Aho Shrut Gyanam"
