________________
सुन्दरबोधिनी टीका वर्ग ५ अध्य. १ निषध
___४२३ अधिष्ठितः, नित्यक्षणकः-नित्यम् अनवरतं क्षण एव क्षणका उत्सवो यत्र सः, केषामयं गिरिः ? इत्याह-दशाहवरवीरपुरुषत्रैलोक्यबलवतां दशार्हाः= समुद्रविजयादयो दश दशाहीः, तेषु वराः श्रेष्ठाः, वीरपुरुषाश्च ते, त्रैलोक्ये सार्थवाह प्रभृतिओंके तथा ताब्यगिरि और सागरसे मर्यादित दक्षिण अर्धभरतके, ऊपर आधिपत्य करते हुए विचर रहे थे।
उस द्वारावती नगरीमें बलदेव नामक राजा थे, जो महाबली थे और यावत् अपने राज्यका शासन करते हुए विचर रहे थे। उस बलदेव राजाकी पत्नी का नाम रेवती देवी था, जो सुकुमार हाथ पैरवाली और सर्वाङ्ग सुन्दर थी। तथा पाँचो इन्द्रियोंके सुखोंका अनुभव करती हुई विचरती थी। अनन्तर किसी समय वह रेवती देवी पुण्यवानके सोने लायक अपनी सुकोमल शय्यामें सोयी हुई स्वप्नमें सिंहको देखा और जाग गयी। स्वप्नका वृत्तान्त उसने राजा बलदेवको सुनाया। अनन्तर समय बीतने पर रेवतीके गर्भसे एक कुमार पैदा हुआ, जिसका नाम निषध रखा गया। वह कुमार बडा होकर महाबलके समान बहत्तर कलाओंमें સાર્થવાહ આદિના તથા વૈતાઢયગિરિ અને સાગરથી મર્યાદિત દક્ષિણ અર્ધભરતના ઉપર આધિપત્ય કરતા થકા રહેતા હતા.
તે દ્વારાવતી નગરીમાં બલદેવ નામે રાજા હતા જે મહાબલવાન હતા. અને પિતાના રાજ્યનું શાસન કરતા વિચરતા હતા. તે બલદેવ રાજાની પત્નીનું નામ રેવતી દેવી હતું, જે સુકુમાર હાથપગવાળી હતી અને સર્વાગ સુંદર હતી અને પાંચે ઈન્દ્રિનાં સુખ અનુભવ કરતી વિચરતી હતી. પછી કઈ સમયે તે રેવતી દેવી પુણ્યવાન લોકોને પિઢવા ગ્ય એવી પિતાની સુકેમલ શય્યામાં સુતી હતી ત્યાં સ્વપ્નમાં સિંહને જ અને જાગી ગઈ. સ્વપ્નનું વૃત્તાન્ત તેણે રાજા બલદેવને કહી સંભળાવ્યું. પછી સમય વીતતાં રેવતીના ગર્ભથી એક કુમારને જન્મ થયે, જેનું નામ નિજ રાખવામાં આવ્યું. તે કુમાર મોટે થતાં મહાબલના જે બઉતેર કળાઓમાં પ્રવીણ થઈ ગયે. પચાસ રાજકન્યાઓની સાથે
શ્રી નિરયાવલિકા સૂત્ર
