________________
વજ્ઞાન છે તેા બીજા પઢાર્યાં પણ છે જ :
: ૪૫ :
નથી એમ કહેવુ' તે મહાઅસત્ય છે. પરમાણુની સત્તાધીન ઘટ૫ટની સત્તા છે ને પરમાણુ સિદ્ધ થતા નથી માટે ઘટ, પટાઢિ નથી તે વિચારભ્રમ છે. આપણે સ્થૂળ ચક્ષુથી પરમાણુને ન નીરખી શકીએ તેથી તે નથી એમ કેમ મનાય ? ઘટ,પટ વગેરેની સત્તા સ્વયંસિદ્ધ પ્રત્યક્ષ છે. તે પ્રત્યક્ષ દેખાતા કાર્યાં જ તેના અન્તિમ કારણુ તરીકે પરમાણુને સિદ્ધ કરે છે. ચેાગીઓના પ્રત્યક્ષને મિથ્યા માનવામાં શું પ્રમાણ છે? ચેાગીએ કહેછે કે · અમને પરમાણુ પ્રત્યક્ષ દેખાય છે ’ તે કથનમાં તેઓને કાઇપણ જાતના સ્વાર્થ નથી, માટે તે પ્રમાણભૂત માનવું જોઇએ. એટલે પરમાણુ પણુ પ્રમાણસિદ્ધ છે; માટે વિજ્ઞાનથી ભિન્ન ઘટ, પટાઢિ અનેક પદાર્થોં પ્રમાણસિદ્ધ છે.
બ—ઘટ, પટ વગેરે સવ મિથ્યા છે.
તમારા કહેવાના મૂળ આશય આ દેખાતા ઘટ, પટ વગેરેને આધારે પરમાણુને સિદ્ધ કરવાના છે. આ પ્રત્યક્ષ દેખાય છે તેના તમે અપલાપ કરી શકતા નથી, પરન્તુ આ દેખાય છે એ જ વાસ્તવિક નથી. અનાદિકાળની મિથ્યા વાસનાથી વિજ્ઞાન તે આકારે પરિણત થાય છે ને ઇન્દ્રિયાદ્વારા અન્તઃકરણમાં તેના પ્રતિબિમ્બા પાડે છે. તાત્વિક રીતે ઘટ, પટાઢિ કાઈ પણ પદાર્થ હસ્તી ધરાવતા નથી છતાં ઝાંઝવાના જળની માક દેખાય છે. સ્વમમાં કાંઈપણ નથી હતું છતાં સર્વ અજ્ઞાનથી કલ્પાય છે ને દેખાય છે. જાગૃતિમાં આપણે સમજીએ છીએ કે સ્વમમાં દેખેલ સવ મિથ્યા છે. એ જ પ્રમાણે બાહ્ય પરિસ્થિતિ છે, માટે વિજ્ઞાન એક જ સત્ય ને પ્રમાણસિદ્ધ છે.
( ૨ )
સ્યા—વિજ્ઞાન છે તેા બીજા પદાર્થા પણ છે Ο જ્ઞાન-વિજ્ઞાન એ સવિષયક પદાર્થ છે.
વિષય વગરનું
