________________
પરમાત્મા તે જીવાત્માનું સ્વરૂપ
ઃ ૬૩ :
છે, માટે ત્યાં તેનું ભાગ્ય છે ને તેથી ત્યાં આત્મા છે એ તે કેવળ કાલ્પનિક સૃષ્ટિ જેવુ' છે. વાસ્તવિક જ્યાં જેને ગુણ રૈખાય ત્યાં જ તે વસ્તુ હાય છે. જ્ઞાનાદિ આત્માનાં ગુણ્ણા શરીરમાં ઉપલબ્ધ થાય છે, માટે આત્મા પણ શરીરમાં જ છે, જે માટે કહ્યુ છે.
यत्रैव यो दृष्टगुणः स तत्र, कुम्भादिवन्निष्प्रतिपक्षमेतत् । तथापि देहाद्वहिरात्मतत्त्व-मतत्त्ववादोपहताः पठन्ति ॥
લાહચૂમ્બક દૂરથી પણ લાહને ખેંચે છે તે જ પ્રમાણે શરીરમાં રહેલ આત્માનું ભાગ્ય દૂર દૂર પણ તેને માટે ફળ ઉત્પન્ન કરી શકે છે. એ પ્રમાણે કઇપણ દૂષણ આવતું નથી. ઊલટુ આત્માને વિશ્વવ્યાપી માનતા તેમાંથી ઉત્પન્ન થતાં દૂષણેાના નિવારણ માટે નવી નવી મિથ્યા ભાંજગડમાં ઉત્તરવાની ૫ચાત કરવી પડશે.
૩. જ્ઞાન શરીરધારીઆને જ થાય છે તે તેા તમને પણ માન્ય નથી. ઇશ્વર શરીરમુક્ત છતાં જ્ઞાની છે, માટે મુક્ત જીવાત્મા જ્ઞાનાદિ ગુણમુક્ત હેાય છે તેમ માનવુ' મિથ્યા છે. જ્ઞાન, સુખ, વીર્ય વગેરે આત્માના સ્વતઃ સિદ્ધ ગુણા છે. કમ તેને દખાવે છે. ઇન્દ્રિયાથી થતુ જ્ઞાન કે વિષયેાથી મળતુ સુખ મુક્તાત્માને ન માનવા કોઇપણ વિરોધ નથી પણ વાસ્તવિક જ્ઞાન અને શાશ્વત સુખાદિ તે મુક્તાત્માને પણ છે. જો એ. ન માનવામાં આવે તેા મુક્તાત્મા અને જડ એ એમાં ફેર કાંઈપણ રહે માટે મુક્તાત્મા અનન્ત, અન્યામાય, અનન્ય જ્ઞાન–સુખ–વીર્યાદિયુક્ત છે.
(૩) સાંખ્ય—આત્મા નિત્યનિર્ગુ ણી છે ને બધમેક્ષ પ્રકતિને થાય છે.
