Book Title: Trailokya Dipika Aparnam Bruhat Sangrahani Sutra Savishesharth Sachitra Sayantrak
Author(s): Yashovijay Upadhyay, 
Publisher: Muktikamal Jain Mohanmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022014/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjaya ApA deva mad vijaya mAmaisUrIzvarajI nI taiyAmAM sa2 - sakhANA ra ? hai. // sarvavighnavinAzine zrI loDhaNapArzvanAthAya namaH // // zrImanmuktikamalajainamohanamAlA puSpa 36 muN|| zrI trailokyadIpikA a52nAma zrIbRhatsaMgrahaNIsUtra savizeSArthaH-sacitra-sayaMtraka te yAne " jainakhagoLa' viSayaka chapAtA granthamAMthI udbhata / zrI sUrya-caMdra-maMtravidha-niraVAma che lekhaka-50 pU0 50 zrI dharmavijayajI mahArAjanA ziSya munivara zrImadda yazovijayajI mahArAja. che ke jemAM dakSiNAyana-uttarAyaNa, dinamAna-rAtrimAnanI hAni-vRddhinA hetae, sUrya-candranI gatinuM niyamana, maDaLasaMkhyA, abAdhA, muhurtagati, draSTipathaprApti-paridhipramANa ItyAdi bhinna bhinna viSayAnuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. te A zAstrarUpI vRkSamAMthI cuMTI kADhelA eka nhAnAmAM nAnA ane arthathI gaMbhIra evA puSpanuM he jJAnAbhilASI jIvA ! tame AsvAdana karo. prakAzaka { mudraka-zAha gulAbacaMda lallubhAI - zrI. mucha kucha jaina mahinamALA re zrI mahAdaya prinTIMga presa. kADIpaLa-vaDedarA. dANApITha-bhAvanagara. , vikrama sa. 1992 mUlya paThana-pAThana vIra saM', 2462 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UG jhae||||IIT| SiTI||SFI| |SUTI|||||UTI||SRII STI||IISil| - 1 zrI siddhAcalajI tItha stavana. [ kAlI kamalIvAle amarSe lAkho salAma. ] siddhAcaLanA vAsI jinane, koDa praNAma e aMcalI. Adijinavara jagajana svAmI, tuma darazanathI zivasukha gAmI ' thayA che anaMta jinane 1 mUrati tumArI manaharanArI, mIle nahIM jaga jeDa tumArI, 2 divya zarIrI dekhI. jinane 2 pUnya udayathI narabhava pAyo, vimalagirinA joga sahAya, bhajala taravA kAja, jinane0 3 paMcamakAle taravA kAje, tIratha pyAruM jagamAMhI gAje, sevo e sukhadhAma. jinane 4 mehana ! huM chuM nIcagati gAmI, dharma pratApI tAre svAmI, o suyaza AvyA banI. jinane pa 2 zrI siddhAcalanuM stavana bIju. | [ baDA matabA sAne vAlA mA, mada. ] kharA pIyAlA pAne vAlA jinavara, zivasukha kA denevAlA jinavara. e cAla. siddhAcalake vAsI Adijina rAjA (3) mere maname vo, renevAlA jinavara. kha0 1 kyA he vo mUrati dekhAne tAjA, (3) prabhu tuM hI mukita pAne vAlA jinavara. kha0 2 mohana ! pyArA jagamAMhe gAjA, (3) suyaza sevA lenevAlA jinavara. kha0 3 3 zrI siddhAcalanuM stavana trIju. [ rAga-siddhAcalanA vAsI vyArA lAge mArA rAjidA. ]. siddhAcalane vAsI pyArA lAge mArA rAjidA, vimalAcalanA vArasI pyAre lAge mArA rAjiMdA; Adi jinezvara, prabhu paramezvara, (2) dAThA jagatano nAtha.-merA0 1 kAMkare kAMkare, siddha anaMtA, bhavajalamAMhe pAu;-meArA ! hu' pApI chuM, nIcagati gAmI, tArA jhAlIne hAtha.-merA 0 3 tIratha sevA, mukitanA mevA, seva bhavijana ThATha;-merA mehana ! mArA jayAnaMdakArA, suyaza karo sanAtha.-mArA - 4 zrI Adijina stavana [ sakhI kAMTA vAgyAre mAre kALaje. e cAla. ] prabhu Adijinada mune tAraje, dina du:khInA belI che pyArA:-jinarAya re-e cAla. prabhu kIdhAM karama bahu AkarAM, nahIM joyu me pAchuM vaLIne; have kema dUra thAya re. Adi0 1 | svAmI cAre gatimAM du:kha meM sahyAM, mArA karame bahu bhamIne; Abe (chuM') sukhadAya re. A0 svAmI jAze bhramaNa mAruM AjathI, jinavara caraNe jaI paDyA je; du:khaDAM tenAM jAyare. A03 kIdhI prIti mohana e sAMbhare, suyaza hAlA prItama pyArA, praName zivapAya re. A04. UF |||||IIFI|||||||||||SF ||||||IF |||||||||IF ||||||IF II/II ITI I 0 Y & Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha sUrya-candra maNDala vissyniruupnnm|| [ maMdAdhikAranI avataraLijA-maMDalAdhikAramAM prasaMga prApta thavAthI aDhIdIpanuM saMkSipta varNana karyuM, have candra-sUryanAM maMDala saMbaMdhI adhikAra zarU karavAmAM Ave che. A viSaya sUryaprajJapti, candraprApti, jaMbUdIpaprApti vigere siddhAntomAM savistRtapaNe AptamahApurUSoe varNavyo che, tema ja e siddhAntagranthomAMthI bAla nA bodhanA athe pUrvanA prAjJamaharSioe e viSayano uddhAra karI kSetrasamAsa-bUhasaMgrahaNI-maMDalaprakaraNa-lokaprakAza pramukha granthamAM gIrvANagirAmAM vizeSa spaSTa karyo che, to paNa mandabuddhivALA jIvo A viSayane rUcipUrvaka vadhu samajI zake te mATe zrI sUrya praka sUtranA AdhAre bhASAmAM A maMDalasaMbaMdhI viSayane kAMIka RTa karIne kahevAmAM Ave che. je ke A lakhANa vAcakone kAMika vizeSa paDatuM jaNAze paraMtu gurjara bhASAmAM haju sudhI A viSaya paratve joIe tevI spaSTatA prAyaH kAI anavAdagranthamAM kiMvA svataMtra pranyamAM nahi jovAtI hovAthI maMDalasaMbaMdhI A viSayane sarala karavo e IcchAthI A vivecanano vistAra kAMIka vadhAryo che ane ethI mAruM prAya: cokkasa mantavya che ke sva-parabuddhinA vikAsa mATe A viSaya vAcakane vizeSa upayogI thaze. ] ' anuvAna ? maM34" eTale zuM? candra ane sUrya merU parvatathI ochAmAM ochI 44820 ejananI abAdhAe rahevA pUrvaka merUne pradakSiNAnA kramathI saMpUrNa pharI rahe te pradakSiNAnI paMktine eka "maMDaLa" kahevAya che. A candra-sUryanAM maMDaLe tyAMne tyAM ja rahevAvALAM kAyamI maMDaLa jevAM (svataMtra) maMDaLe nathI paraMtu prathama je pramANe candra-sUryanuM sthAna jaNAvavAmAM AvyuM che teTalI (samabhUtalathI sU) 800, caM. 880 jana ) uMcAIe rahyA thakA carasvabhAvathI merUnI cAre bAju pradakSiNa ApatAM potAnA vimAnanI paheLAI pramANu jeTaluM kSetra rokatA jAya ane je valaya paDe te valayane "maMDaLa" kahevAya che, arthAt candra-sUryana merUne pradakSiNA ApavA pUrvaka cAra karavAne cakrAkAre je niyata mArga te "maMDaLa" kahevAya. A maMDaLe candranAM 15 che ane sUryanAM 184 che, dakSiNAyana -uttarAyaNanA vibhAge, divasa ane rAtrinA pramANamAM nyUnAdhikapaNuM, sauramAsa-cAndramAsAdivyavasthA vigere ghaTanAe A sUrya-candranAM maMDaLonA AdhAre ja utpanna thAya che. ahiM AgaLa jaNAvavA pramANe be sUryanA paribhramaNathI eka maMDaLa thAya che tema ja karkasaMkrAntinA prathamadivase vAdI-prativAdInI jema sAmasAmI samazreNae niSadha ane nIlavaMta parvata upara udaya pAmelA banne sUryo merUthI 44820 31 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama . 0 pramANa ochAmAM ochI abAdhAe rahelA che tyAMthI prathama kSaNa-samayathIja krame krame anya maMDaLanI kaDhA tarapha daSTi rAkhatA kaI eka prakAranI gati vizeSa karIne kalAkalAmAtra khasatA khasatA (eTale vadhAre vadhAre abAdhAne kramazaH karatA) jatA hovAthI A sUya - candranAM maMDaLa panizcayathI saMpUrNa gaLAkAra jevAM maMDaLa nathI, paraMtu maMDaLa sarakhAM hovAthI maMDaLa jevAM dekhAya che ane tethI vyavahArathI te maMDaLa kahevAya che. juo bAjumAM Apela AkRti vaLI bharatAdi kSetromAM je uSNu prakAza paDe che te sUryanA vimAnano che, kAraNa ke sUryanuM vimAna pRthvIkAyamaya che ane te pRthvIkAyika jIvane pulavipAkI AtapanAmakarmano udaya hoya che, tethI svaprakAzyakSetramAM sUryanAM te pRthvIkAyika vimAnano uSNa prakAza paDe che, je mATe "karmavipAka nAmA prathama karmagranthamAM kahyuM che ke - 'ravibiMbe u jiyaMgaM tAvajuyaM AyavAu na u jalaNe / jamusiNaphAsassa tahiM lohiyavaNNassa udotti| Itara dArzaniko "A prakAza (vimAnamAM vasatA) khuda sUryadevane che " evuM mAne che, paraMtu teonuM te mantavya vAstavika nathI, je ke sUryadeva che te vAta yathArtha che kiMtu te te potAnA vimAnamAM svayogya divyaRddhine bhegavato thako AnaMdamAM kALa nirgamana kare che. A cara jyotiSI vimAnanuM svasthAnApeikSayA Urvagamana tema ja agamana tathAvidha jagat svabhAvathI hotuM ja nathI, phakta sabhyantaramaMDalamAMthI sarvabAhyamaMDale tema ja sarva bAhyamaMDalethI sarvAbhyantara maMDale AvavA-javArUpa tIkhuM gamana thAya che, ane te prathama jaNAvyA pramANe tiSIdevonA vimAnonuM ja thAya che, sarvavimAnamAM devo sahaja AnaMdathI vicaratA hoya te vastu judI che, paraMtu vimAnenA paribhramaNanI sAthe devonuM paNa paribhramaNa hoya ja athavA deva vimAnonuM je 510 jana pramANa cArakSetra hoya tethI vizeSa kSetramAM na jaI zake tevo niyama hato nathI, ravihArI hevAthI potAnI maryAdA pramANe naMdIzvarAdidvIpa vigere sthAne yatheccha jaI zake che. A jyotiSInikAyanA devone kevuM divya sukha hoya che? te bAbata paMcamAMga zrIbhagavatIsUtramAMthI athavA te A ja granthamAM AgaLa ApavAmAM AvanAra jyotinikAya-pariziSTamAMthI jANavI. 57 'ravidugabhamaNavasAo, niSphajjai maMDalaM iha egaM / taM puNa maMDalasarisaM ti maMDalaM vuccai tahAhi // 1 // girinisaDhanIlavaMtesuM uggayaNaM ravINa kakami / paDhamAu ceva samayA osaraNeNaM jao bhamaNa // 2 // to no nicchayarUvaM, nipphajjai maMDalaM diNayarANaM / caMdANa vi evaM cianicchayao mNddlaabhaavo||3||' Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candramaMDaLa ane sUryamaMDaLamAM bhinnatA. candramaMDaLa ane sUryamaMDaLamAM tphaavtHcandranAM 15 maMDaLe che jyAre sUryanAM 184 maMDaLo che, candranAM 15 maMDaLo paikI pAMca maMDaLe jabadvIpamAM ane daza maMDaLo lavaNasamudramAM paDe che, jyAre sUryanAM 184 maMDaLe paikI 65 maMDaLe jabadvIpamAM che ane 119 maMDaLe lavaNasamudramAM paDe che. candravimAnanI apekSAe sUryavimAnanI gati zIdhra che tethI candramaMDaLo karatAM sUryamaMDaLe najIka najIka paDe che. candra ane sUryanuM ekaMdara maMDaLakSetra-cArakSetra 510 jana [6 bhAga pramANanuM che, temAM 180 ejana pramANe cArakSetra jaMbadvIpamAM che ane 33066 co. kSetra lavaNasamudramAM hoya che, sUryamaMDaLamAM dakSiNAyana ane uttarAyaNanA khAsa mukhya vibhAge che, candramaMDaLamAM tevA be vibhAge che, parantu sUryavat nathI tema ja vyavahAramAM paNa AvatA nathI, candramaMDaLe 15 hovAthI (pAMca AMgalInAM AMtarAM jema cAra gaNAya tema) tenAM AMtarAM 14 che, ane sUryamaMDaLanI saMkhyA 184 hovAthI tenAM AMtarAM 183 che. candramaMDaLanA eka aMtaranuM pramANa 35 4 jana che, jyAre sUryamaMDaLanA eka aMtaranuM pramANa be jana che. candranuM maMDaLa yojana pramANa viSkavALuM che jyAre sUryamaMDaLa rUdra yajana pramANu viSkasampanna che, ityAdi taphAvato svayaMvicArI levA yogya che. | | kathana sUvaMdajAdhiraka . [ jo ke Rddhi vigerenI apekSAe jotAM candra vizeSa mahaddhika che tethI sAmAnya krama pramANe to candramaMDalanI vaktavyatA prathama karavI joIe, tathApi samaya-AvalikA-muhUrta-divasa-pakSa-mAsa-ayana-saMvatsara ItyAdi kALanuM mAna sUryanI gatine avalaMbIne raheluM hovAthI tema ja sUryamaMDaLane adhikAra savistara kahevAnuM hovAthI prathama sUryamaMDaLanI vaktavyatAno prAraMbha karavAmAM Ave che. emAM prathama tenI gati saMbaMdhI varNana pAMca dvArathI karAya che temAM prathama 1-cArakSetrapramANaprarUpaNuM 2-aMtarakSetrapramANuprarUpaNuM 3-saMkhyAmarUpaNa 4-abAdhAprarUpaNuM (te traNa prakAre) pa-cAragatiprarUpaNuM (ane te sAtadvAre karIne) ema kramaza: kahevAze. emAMthI cArakSetra-aMtara-saMkhyA e traNa prarUpaNuM to A granthamAM ja karelI che. 1-sUryamaMDalAnAM cArakSetrapramANam :candra-sUryanAM maMDaLonI saMkhyAmAM yadyapi ghaNe taphAvata che, to paNa banenuM cArakSetra ta-510 0 phu bhAga pramANa sarakhuM ja che. e sUryanuM cArakSetra kevI rIte prApta thAya che te kahevAya che. temAM prathama ekaMdara aMtarakSetra keTaluM thAya ? te kADhe che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama. sUryanAM maMDala 184 ane tenAM AMtarAM 183 che, pratyeka sUryamaMDalanuM aMtarapramANu be jananuM hovAthI ekaMdara aMtarakSetra lAvavA 183823366 yo, sUryamaMDalanuM aMtarakSetra AvyuM. sUryanAM maMDaLe 184 hovAthI ane pratyeka maMDaLane vistAra eka jananA 66 bhAga pramANa paDato hovAthI sarva maMDalane thaI ekaMdara vistAra lAvavA 184 maMtra 448 883ra ekasaThThIyA bhAge AvyA, tenA jana karavA mATe61) 8832 (144 * pUrve AvelA sUrya maM aMtara kSetranA ka66 yojanamAM 273 Avela maMDaLa kSetranA yo0 144-48 bhAga umeratAM 244 51048 bhAga sUryanuM292 cArakSetra pramANu. 61 2 bhAga sUryamaMDalAnAM cArakSetrapramANe upaayaantrmsUryavimAnano viSphabha 6 bhAgano hovAthI ane sUryanAM maMDaLo 184 hovAthI te 184 maMDalasaMkhyAnA ekasaddhiyA bhAga kADhavA eka maMDalane ekasaThThIyA 48 bhAga pramANanevistAra tenI sAthe guNa, je saMkhyA Ave tene eka bAju mukavI. have puna: bAkI 184maMDalanA 183 AMtarAnA ekasaThThIyA bhAga kADhavA, pratyeka aMtaranuM pramANa je be ejananuM che tene te AMtarAnI sAthe guNAkAra karavo, ema karatAM A aMtarakSetranA ekasaThThIyA bhAganI jeTalI saMkhyA Ave te saMkhyAmAM prathama kADhela 184 maMDala saMbaMdhI viSkanmanA ekasaThThIyA bhAgonI je saMkhyA te prakSepI banneno saravALo karavo, je saMkhyA prApta thAya te bhAgasaMkhyAnA jana karavA sArU tene 61 vaDe bhAgI nAkhavI, jethI 510 co. 6 sUryanuM cArakSetra prApta thaze- te A pramANe - 184448=8832 bhAga vimAnavistAranA 18342 = 366 yojanA aMtara kSetra vistAranA x61 . 22326 ekasaThThIyA bhAga AvyA.) 8832 bhAgomAM 61) 31158 (510 0 5 +22326 305 31158 ekasaTTIyA bhA. = 510 26 bhAga cArakSetrapramANa. kRtti cArakSetrapraHITI 65 48 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryanAM maMDaleAnu aMtara kADhavAnI rIta. 2 - sUryamaMDalAnAM yojanadvayasya aMtaraniHsAraNarItiH prathama te sUryamaMDaLAnu 510 yA. bhAga pramANanuM je cArakSetra tenA ekasaThThIyA bhAgeA karI nAMkhavA; tyAramAda sUryanA 184 je maDaLa tenA pratimaMDalanA vistAranA ekasaThThIyA 48 bhAga sAthe guNAkAra karavA, guNatAM je saMkhyA Ave te, 510 ce. ? cArakSetranA AvelA ekasaThThIyA bhAgeAnI je saMkhyA temAMthI bAda karavI jethI zeSa mAtra kSetrAMza pramANa (183 atarakSetra pramANa ) raheze e kSetrAMza pramANa bhAgeA sAthe pratyeka maMDalanuM aMtara pramANa ( e ceAjananuM ) lAvavA mATe 183 vaDe bhAga calAvaveA, bhAga calAvatAM ekasaThThIyA bhAgeAnI je saMkhyA prApta thAya tenA puna: ceAjana karavA sArU ekasaae bhAgI nAkhavA jethI e ceAjana ( paraspara ) sUrya maMDalanuM aMtarapramANa prApta thaze jema:~ aMza umeratAM 31158 ekasaThThIyA bhAga pramANa cArakSetra AvyuM. 184 maMDala vistAranA bhAgeA kADhavA 184x48 8832 AvyA, te cArakSetranI Avela bhAgasaMkhyA 31158 che, temAMthI bAda karIe tyAre 22326 kSetrAMza bhAge bAkI rahyA, AMtarA 183 heAvAthI ane pratyekanu aMtara lAvavAnu hAvAthI 183) 22326 (122 bhAgatAM 122 ekasaThThIyA bhAga AvyA, tenA yeAjana karavA 61 vaDe bhAgI nAkhIe tyAre e ceAjana pramANa sUrya maMDalanuM a MtarakSetra prApta thAya. 510x61= 31110 uparanA 48 sUryamaMDalAnAM aMtaraniHsAraNamanyarIcyA; sUryanAM maMDaLeA 184, atara 183 che tema ja sUryanuM vimAna hU~ ce. pramANu che:have maDalA 184 hAvAthI 273 244 ------ x48 147ra pratyeka ma. vistAra sAthe guNatAM-- 736x kula 8832 esaDDIyA bhAga 184 maMDaLanA AvyA tenA yeAjana karavA mATe 61 vaDe bhAgatAM---- 61) 8832 (144 ce 61 292 244 ekasaThThIyA 48 bhAga zeSa vadhyA ce. ekasaThThIyA sUrya maMDalanuM cArakSetra 510-48 bhAga temAMthI sarva maMDaLeAnuM 144-48 bhAga pramANu viSNubha kSetra AvyuM te bAda karatAM366-00 AvyA. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatasaMgrahaNI sUtramahave 184 maMDaLanAM aMtara 183 che, 183 aMtaranuM kSetra 366 , to eka aMtaranuM kSetra keTaluM? e pramANe trirAzI karatAM=ra jana pramANa aMtarakSetra thAya, evo javAba nIkaLaze. hRti tarakSetra mAnavA 2 | 3-sUryamaMDalasaMkhyA tavyavasthA c;sUryanAM ekaMdara 184 maMDaLo che, te paikI 65 maMDaLo jambudvIpamAM che ane te jaMbudvIpamAM 180 0 avagAhIne rahelA che paraMtu te 65 maMDaLonuM sAmAnyataH cArakSetra ekaso eMsI janapramANu kahevAya. ahIMA zaMkA thaze ke 65 maMDaLonAM 64 AMtarAnuM pramANa ane 65 maMDaLanA vimAnaviSkalsa bhego karIe tyAre to kula kSetra 179 . , bhAga prApta thAya che ane tame to jaMbudvIpamAM 180 jana kSetra kahyuM, te kema ghaTe? te mATe ahIMA prathama e samajavuM joIe ke 65 muM maMDaLa pUrNa kayA sthAnamAM thAya che? te jaMbadvIpanI cAra jana pahoLI evI je paryanta jagatI te jyAre pUra bhAga jeTalI bAkI rahe tyAre pUrNa thAya ane tyAM sudhImAM te 179 0 6 bhAga kSetra thAya che. have 65 muM maMDaLa pUrNa thaye 66 mA maMDaLe jambudvIpanI jagatI upara prAraMbha karyo ane te jagatI upara bhAga jeTaluM cArakSetra pharI (ahIM jammudvIpanI jagatI pUrNa thaI ) ne jambudvIpanI jagatIthI 1 0 - bhAga jeTaluM dUra lavaNasamudra jAya tyAre tyAM 66 maMDaLa pUrNa thayA kahevAya. (66 mAM maMDaLanuM jaMbadvIpanI jagatIgata 22 bhAganuM kSetra ane lavaNasamudragata 1 0 bhAganuM kSetra meLavatAM 65mAM maMDaLathI laI 66mA maMDaLa vaccenuM 2 yojanA aMtarapramANa paNa maLI raheze) have pUrve 65 maMDaLanuM jambudvIpagata thatuM je 179 0 - bhAga pramANa cArakSetra temAM 66 mA maMDaLathI rakAtuM jambudvIpa (jagatI) gata je pahabhAganuM maMDaLakSetra umeratAM 180 yojanA pUrNa thAya. e pramANe bAkInAM 119 sUryamaMDaLe lavaNasamudragata 330 0 upara 48 bhAga aMza pramANa kSetra rekIne rahelAM che. jambudvIpagata ane lavaNasamudravatI 58 dareka dvIpa-samudravartI Avela jagatIkSetrapramANa te dvIpa-samudranuM je je vistArapramANu hoya temAM te te sthAne aMtargata levAnuM ( kSetrasamAsa gAthA 13 mAM kahela) hovAthI ahIM paNa 180 jana mAMhe kSetrapramANu jammajagatIkSetra bheLuM gaNIne kahela che. (jabUdIpamAM cAra yojananuM je jagatI pramANe tene harivarSa tathA ramyakakSetranI laMbAImAM bheguM gaNeluM che. ) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryamaMDanI saMkhyA ane tenI vyavasthA. maMDaLonI saMkhyAno ane te bavatI kSetrane saravALo karatAM 184 maMDaLanuM510 0 48 bhAgapramANa kSetra barAbara AvI rahe che. A cAlu granthakAranA abhiprAye jambudvIpavatI pa9bhAratasUryanAM je 65 maMDaLe te paikI 620 maMDaLo to merUnI eka paDakhe niSadha parvata upara paDe che ane bAkInAM traNa maMDaLe agnikhUNe harivarSa kSetranI bAhA upara ( athavA jIva koTI) upara paDe che, arthAta ApaNe te kSetranI bAhA upara pasAra thatAM te be maMDaLane dekhI zakIye chIe. 59-je sUrya sabhyantare-dvitIyamaMDaLe dakSiNAddhabhAge rahyo thakA bharatakSetramAM udaya pAmI nUtana sUryasaMvatsarano prAraMbha kare te 'mAratasUrya " ane te ja vakhate je sUrya sarvAnA dvitIyamaMDaLanA uttarAddhabhAge rahI airavatAdi kSetromAM udaya pAmI ( prakAza karato) tyAM varSAraMbha karanAra je sUrya te heravatasUrya" samajavo, A kathana aupacArika samajavuM. 60-.ahIMA e samajavAnuM che ke banne saMgrahaNInI mULa gAthAeAmAM traNa athavA be maMDaLe mATe 'vAda' e zabda vAparyo che jayAre te granthanI TIkAmAM te bAhA arthane spaSTArtha che je darivarSanIvAjosAyo' e pramANe jIvaTI sthAnane nirdeza karyo che. ethI vicArazIla vyakitane bhrama thAya ke mULa gAthAomAM rahelA "vAhA' zabdano artha " bAhAsthAne ' e phalitArtha na karatAM 'navAyoTI' evo kema karyo ? A mATe evuM samajavuM ke 'bAhA" zabda spaSTa sthAnavAcaka nathI, vaLI chavAkeTI e aupacArika bAhAnI pahoLAino ja eka dezabhAga che ( je jIvAbAhAnI vyAkhyAthI tathA citra jevAthI spaSTa jaNAI Avaze ) eTale ke prasiddha evI bAhAnI laMbAI ane jagatInI pahoLAI (viSkarbhe nahi ) tene dezabhAga te jIvAkoTI kahevAya. kAraNa ke bAhA te eka pradeza jADI ane te te kSetrAdi jeTalI dIdha gaNI zakAya ane tenI...trikANakATakhuNa jevI pahoLAI te bAhAnI aupacArika pahoLAI gaNAya ke jemAM jagatI ane harivarSakSetra paNa che. ane ethI ja siddhAntamAM A vastunA nirdeza prasaMge mukhyatve gIvAjoTI zabda ja grahaNa karyo che, A kAraNathI jyAM 'bAhA' zabda Ave tyAM jIvAkoTI sthAnanuM grahaNa karavAmAM anya anucitapaNuM jaNAtuM nathI ane * jIvAkoTI evo zabda kyAM Ave tyAre to spaSTa ja che. ahIMA ethI e na samajavuM ke, bAhA ane chavAkeTI e eka ja che; paraMtu ukta lakhANathI e to cokkasa thayuM ke bAhAthI jIkeTI zabdanuM grahaNa anucita nathI, have prathama "jIvAkeTI tathA 'bAhA' zabdano artha samajI laIe. nIvA-dhanuSpAkAre rahela je kSetra tenI aMtima kAmaThIrUpa je sImA-hada tenI laMbAIrUpa je dorI te, jemake -dhanuSpAkAre rahela bharatakSetra jyAM (merUtarapha ) pUrNa thayuM tyAM pUrvapazcima laMbAIrUpa je maryAdA karanAra derI te nIvA kahevAya, ane e jIvAnA pUrva-pazcima gata je khuNa te "keTI ) kahevAya. arthAta jAnI kaTI te "jIvAkoTI " kahevAya. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama. tevI rIte (kSetra apekSAe ) merUnA bIjA paDakhe joIe to airAvatA vAdA=laghuhimavaMtaparvatanI pUrva-pazcimanI jIvAthI mahAhimavaMta parvatanI banne dizAmAM raheluM je chavAsthAna tyAM sudhI krame krame vRddhivALA thatA je kSetrapradeza ane tethI thata bAhArUpa je AkAra te "vAhA" kahevAya che. have te sthAnanA traNa matAMtare che temAM prathama beno mata nirdeza karAya che. 1 maladhArI zrImadda hemacaMdrasUrikRta A cAlu saMgrahaNImAM tema zrImadda municandrasUrikRta granthamAM 62 maM0 niSadha-nIlavaMte ane 63-64-65 e chellAM traNa maMDaLo bahAsthAne jaNAve che. - 2 zrImadda pUrvadhara jinabhadragaNikSa0 kRta saMgrahamAM. 64-65 be maMDaLo bAhIsthAne jaNAve che. ukta bane tenuM samAdhAna-bAhAsthAne prathama traNa maMDaLo ane bIjA mate be DaLanA vakatavyamAM saMkhyAnuM bhinnapaNuM jaNAya che, tethI te ApekSika kathana doSarUpa nathI tathApi bAhAsthAne be athavA traNa maMDaLe vAstavika chatAM te sthAnanirNaya spaSTa to nathI ja, jyAre " jIvAkoTI" zabda banne kathanane mATe atyanta spaSTa ane sthAna sUcaka thAya che. vadhumAM bAhAsthAnanAM traNa maMDaLanuM vaktavya vizeSa spaSTa yukata che eTaluM ja nahi paNa traNa maMDaLa mATe to bAhA-chavAkeTI ke jagatI traNe zabda upayogI thAya tema che. je nIcenI AkRti jevAthI spaSTa jaNAI Avaze. 64-65 mAM maMDaLe harinI jIvAkoTI - 30 : upara *****0 niSadha.......5ta. 0 0 vA. harivarSanI - - harivarSa.....kSetra. 0 0 like 0 0 5 0 0 - AkRtiparicayaemAM 63muM maMDala niSadha paryate che, jyAM 64-65muM maMDaLa che te sthAnanuM nAma harivarSanI javAkeTi eTale jIvA ane bAhA e benI vacce Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAkeTi-jagatIsthAnanA maMDaLa viSe cacA. khuNe, ane bAhA te 2-3 jeTalI lAMbI che, ane te eka AkAzapradeza jArI che temaja -4 jeTalI dIrdha gaNI zakAya. ma-2 jeTalI bAhAnI aupacArika pahoLAI che ke jemAM jagatI ane harivarSa kSetra paNa che. vadhumAM-citramAM merUthI pUrva-pazcimamAM sarvA caMDaLanI je abAdhA che tethI uttara-dakSiNamAM kaMIka vadhAre samajavI. 3 vaLI zrIsamavAyAMgasUtramAM 63 maMDaLo niSadha nIlavaMta upara kharAM, paNa be maMDaLo nAsI upara che evo zabda vAparyo che. A mate 64-65 maMDaLo jagatI upara jaNAvela che. A be maMDaLomATenuM jagatI sthAna vAstavika daSTie to spaSTa jagatIsthAna nathI, je jagatIsthAna darzAvavuM hoya to 63-64-65 e traNa maMDaLo mATe vAstavika che. gaNitanI dRSTie baMdhabesate mata A traNa maMDaLa mATe AvI zake che. vadhumAM tethI paNa "jagata" zabdanI sArthakatA te 62-63-64-65 e cAra maMDalenA kathanamAM che je nIcenA ullekhathI spaSTa jaNAI Ave che. saMpUrNa jagatI te bAra ejananI gaNAya, emAM daSTajagatI vaccenA 173-7419pa-76 e cAra ejananI gaNAya kAraNa ke mUlabhAgathI laI banne bAjue upara jatA banne bAjuthI jagatI mephavata ghaTatI ghaTatI gopuchIkAravat uparitana bhAge cAra jana pahoLI rahe che ane ApaNane te A madhyabhAganI cAra yo. jagatI daSTipathamAM AvatI hovAthI daSTajagatI kahevAya. | sarvAbhyantaramaMDaLathI laI aMbUjagatI paryanta 180 0 nuM cArakSetra dvIpamAM gaNavAnuM spaSTa che tethI sabhyabhaMDalathI laI 173mA yo0 thI daSTa jagatI zarU thAya che, temAM vacalI daSTajagatI pUrve mUla jagatInA cAra ejanamAM) te 173thI daSTajagatI sudhInA cAra ejanamae gaNitanA hIsAbe 63 muM maMDaLa pUrNa udayavALuM ane 64 muM maMDaLa 26 aMza jeTaluM udaya pAme che, e daSTajagatInA prAraMbhathI te (ekaMdara) jagatInA ja paryanta bhAga (173thI 1800)sudhImAM vicArIe to paNa 63-64-65 e traNa maMDaLo jagatI upara AvI zake che. - have saMpUrNa jagatI AzrayI vicAra karatAM pUrve saMpUrNa jagatI 169thI 180 0 arthAt bAra yo0 nI che, [ ane koI paNa dIpa-samudranuM jagatI kSetrapramANu zukSetramANa mUlamAM kahelA "biganisa vIda mannarLaya mUhArdi' e jagatInA vizeSaNa padathI te te dvIpa samudranA kathita pramANamAM antargata gaNavAnuM hovAthI ] samaMthI lai 168 yo0 pUrNa thatAM 61 maMDaLe saMpUrNapaNe pUrNa thAya che, e 168 ejana pUrNa thaye vAstavika jagatIno prAraMbha (mUla vistAre ) thAya che, te mUla jagatInA prAraMbhathI 169-172 sudhInA cAra yojananA jagatIkSetramAM 62 muM maMDala pUrNa udayane pAme ane 63 muM maMDala 1 0 13 bhAga jeTaluM udaya pAmI 173mAM 0 thI AraMbhAtI 176 0 sudhInI dRSTajagatI upara 1 yo0 35 bhAge dUra 63 muM maMDaLa pUrNa thAya. bAkI rahelA dRSTajagatI kSetramAM 64muM maMDaLa 2 0 26 bhAga jeTaluM udaya pAmI bAkI rahela aMtima cAra yojana pramANu-17thI 180 0 sudhInA jagatIkSetra upara eka yojananA 22 bhAga vItye 64muM maMDaLa pUrNa Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNa: sUtrama. sUryanAM bAsaTha maMDaLo nIlavaMta parvata upara paDelAM dekhAya ane 3 maMDaLAM ramyakakSetranI bAhA-chokaTI upara paDelAM dekhAya. (A cAlu granthakAranA mate jANavuM.) thAya, tyArabAda te ja jagatI upara 65 muM maMDaLa saMpUrNa ( 2 0 48 bhAga) udayavALuM hoya, A 65 maMDaLe pUrNa thaye jaMbudvIpanA 65 maMDaLonuM kahela 179 0 9 aMza je cArakSetra te yathArtha AvI rahe, ane bAkI rahela bAvana aMza pramANe jagatI upara lavaNasamudramAM paDatA 66 mA maMDalanuM te bAvana aMza jeTaluM udayakSetra samajavuM. AthI zuM thayuM? ke, 169thI 180 0 vata 120 pramANunA jagatIkSetra upara kara63-64-65e cAra maMDaLo saMpUrNa udayavALAM hoya (66 muM bAvana aMza udayavALuM heya.) have ahIMA vicAravAnuM e che ke zAstrakAre jagatI zabdathI 177thI180 e chellA cAraye jananuM jagatIkSetra gaNyuM hoya tema jaNAya che, kAraNa ke aMtima jagatInA sthAne UrvabhAge 64 muM maMDaLa 22 aMza jeTaluM udaya pAmI saMpUrNa bhramaNa karI 65 mAM maMno saMpUrNa udaya thaI bAvana aMza jeTaluM 66 mAnuM bhramaNa niyamita rahe. e hisAbe 63 maMDaLa niSa0 nIla0 upara ane 64-65 e be maMDaLo ja aMtima jagatI sthAne hoya te kathana vAstavika che te paNa uparokata kathanamujaba vAstavika rIte to 63-64 maMDaLa dRSTajagatIupara che, ane jyAM 6465muM che tyAM to vAstavika jagatIno DhALa che, joke tethI gatI gaNI zakIe to gaNAya paraMtu 63-64 maMDaLa yogya evI daSTajagatIsthAnane choDIne jagatIno DhALa zA mATe gaNu ? jo jagatInA DhALane paNa gaNavo hoya to to pachI 169 thI 180 co. sudhI 12 0 jagatI gaNIne 62-63-64-65 e cAra maMDaLo jagatI.upara kahIe te jagata" zabda saMpUrNa sArthaka thAya che, ane jagatanA traNa vibhAganA kathanamAM doSa ja nahiM Ave, mATe 64-65 muM maMDaLa DhALanI apekSAe jagatI upara hovA chatAM '64-65muM jagatI upara " ema kahevuM saMpUrNa sArthaka jaNAtuM nathI. paranta-64-65muM 'jIvAkoTI vA bAhAsthAne " kahevuM te sthAnaspaSTatA mATe vizeSa ucita che ane eTalA ja mATe te sthAna harivarSa athavA ramyaka kSetranI chavAkeTImAM gaNAi jatuM hovAthI te "jIvAkoTI sthAnane granthakAra maharSio nirdeza kare temAM anucitapaNuM nathI. traNe mota saMbaMdhI rItasara vivecana karI granthakAranA kathanane spaSTa karyuM che tathApi traNe matamAM aMtamAM jaNAvyA mujaba te maMDaLo mATe sthAnadarzaka-sthAnasUcaka atispaSTa zabda to navATI grahaNa karavA vizeSa ucita che. A traNe mato mATe vRddhavAda che, granthagauravanA kAraNe A bAbatamAM vadhu ullekha na karatAM viramIe chIe. vadhu spaSTatA jJAnI gamya. 61-merUnI eka paDakhenAM kula 65 maMDaLo ane bIjA paDakhenAM kula 65 maMDaLo ema be vyAkhyA karI. ethI ema na samajavuM ke 130 maMDaLa saMkhyA levAnI che maMDaLa AkhAMsaMpUrNa te pAMsaTha ja che, paNa pratidizAvatI vyakitane eka bAjuethI svadaSTadizAgata ardha ardha maMDaLo dRSTigocara thAya che, kAraNake jonAra vyaktithI saMpUrNa valayAkAra maMDaLa jevAtuM nathI, AthI teo svasthakSetrathI banne bAjunAM maMDaLo banne vibhAgamAM joI zake tethI tevI prarUpaNuM karela che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharatAdi kSetramAM sUryanA udaya-astane viparyAsa. A maMDaLo ApaNA bharatakSetranI tathA airAvatakSetranI apekSAe merUthI agni tathA vAyavyakoNamAM dekhAya che, paraMtu pUrvamahAvidehanI apekSAe teone nIlavaMtaparvata uparanA teja 63 maMDaLe methI IzAna khuNAmAM dekhAya che, ane pazcimamahAvidehanI apekSAe niSadhaparvata uparanAM 63 maMDaLo methI naiRtyakeNumAM dekhAya che. je mATe zrIjaMbadvIpa-prAptimAM kahyuM che ke -"gaMjUvIvef. bhaMte ! dIve sUriyo udiNa pAiNaM uggattha pAiNadAhiNaM Agacchanti, pUrva videhApekSayedam / / 1 // pAiNa dAhiNaM uggatttha dAhiNa paDINaM Agacchanti, bharatakSetrApekSayedam // 2 // dAhiNaM paDINaM uggatttha paDINa udINaM Agacchanti, pazcimavidehApekSayedam // 3 // paDINa udINaM uggastha udINa pAiNaM gAnti , gvatApekSatram | 4 | " ahIMthI vadhArAno vistAra zarU thAya che. prAsaGgikakSetreSu udayAstaviparyAsahetu: bharatakSetra vaI anya anya sarvakSetromAM divasa ane rAtrinA pramANanA pheraphArane aMge, ane tethI bIjA utpanna thatA aneka vipasanAM kAraNone aMge pratyeka kSetrAzrayI niyamitapaNe udayAstAdi kALa vigerenuM varNana karavuM te te avyaktarUpa che, ane ethI ja eTaluM to siddha che ke sarva ThekANe sUryane eka ja vakhate udaya ke eka ja vakhate asta hoya ? tema te nathI ja, paraMtu sUryanI gati jema jema kalA-kalA mAtra AgaLa vadhatI jAya tema tema AgalA AgalA te te kSetromAM prakAza paDe tadavasare udayapaNuM ane pazcAt pazcAt krame krame te te kSetramAM sUrya dUra dUra thato hovAthI astapaNuM thatuM hoya! zakA-jyAre AvI aniyamita vyavasthA jaNAvI to zuM dareka kSetrAzrayI sUryane udaya ane asta aniyamita ja hoya ? A samAdhAna-hA ? aniyamitapaNuM ja che, jema jema samabhUtalAthI 800 jana uo evo sUrya samaye samaye je je kSetrethI AgaLa AgaLa vadhatAM jAya te te kSetronI pAchaLanA dUra dUranA kSetramAM sUryano prakAza AgalA kSetramAM vadhavAthI tyAM prakAzane abhAva vadhato jAya ane anukrame te te kSetramAM rAtri AraMbhAtI jAya, AthI sUryanA sarva sAmudAyika kSetrAzrayI udaya ane astanuM aniyamitapaNuM ja che, paNa je svasva kSetrAzrayI vicArIe to to udaya tathA asta lagabhaga niyamita ja che, kAraNa ke ApaNe paNa je bharatakSetranA madhya 62 vizeSamAM ahIM eTaluM samajavuM ke pUrvavidenA beMkonI je pazcimadizA te bharatagata lekanI pUrvadizA, bharatanI je pazcimadizA te pazcimavidehanI pUrva dizA, pazcimavidehanI je pazcimadizA te airAvatanI pUrvadizA, airAvatanI je pazcimadizA te pUrva videhanI pUrvadizA samajavI. A pramANe te te varSadharAdi yugalikakSetromAM paNa vicAravuM. . Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama. bhAgamAM ubhA rahIne jaIzuM to bharatakSetramAM Aje je samaye sUrya udayane pAmyo ane je samaye asta pAmyA, e ja sUryane have AvatIkAle jaIzuM tepaNa gaIkAlanA udayAstane je samaya hato te ja samaya AjanA sUryanA udayAta samaye hAya, paNa AvuM kayAre bane che ke sUrya jyAre amuka maMDaLamAM hoya tyAre amuka divasa sudhI e pramANe ekaja avasare udaya tathA eka ja avasare lagabhaga asta thAya, paraMtu tyArabAda te sUrya jyAre anya anya maMDaLamAM jema jema praveza karatA jAya tyAre krame krame sUryanA udaya astakALamAM hamezAM vadhaghaTa thayA kare, eTale ke jyAre jyAre sUrya sabhyantaramaMDaLe hoya tyAre divasano udaya vahele thavA pAme ane asta paNa moDo hovAthI rAtri TuMkI hAya (hemantaka, mAgha mAsa ). tathA jyAre sUrya sarvabAhyamaMDaLe hoya tyAre udaya moDe ane asta vahele thAya tema ja rAtri heTI heya, ( zrAvaNamAsa prAvRta )ukta kAraNathI rAtri-divasanuM udadhAstanuM aniyamitapaNuM tema ja tethI te rAtri-divase lAMbA-TUMkA ane ochAvattA muhUrta pramANavALA thAya che, bAkI udaya ane asta svasva kSetrAzrayI te lagabhaga niyamita hoya che. uparokta kAraNathI e to cokkasa thAya che ke sUrya jema jema AgaLa AgaLa vadhato jAya ane tethI je je kSetromAM prakAza thato jAya che te kSetranA jIva krame krame ApaNe tyAM sUryodaya thayo ema uccAraNa kare, ane jyAre krame krame AgaLa vadhato jAya tyAre te ja kSetravatI jI prakAzanA abhAve krame krame puna: asta thayA tema uccAraNa karatA jAya, je mATe pUrvamaharSioe kahyuM che ke -- jaha jaha samaye, samaye purao saMcarai bhakkharo gynne| tahataha io viniyamA jaayirynniiibhaavttho||1 evaM ca sai narANaM udayattthamaNa iM hoMti niymaaiN| sai desakAlabhee kassai kiMcivi dissae niymaa||2|| sai ceva anidiTo ruddhamuhatto kameNa savvesiM / tesiM cIdANipi ya cisayapamANo ravI jesiM // 3 // ( hRti mAvatI . 6. 3. 1. vRttau ) aAthI ekaMdara je bAju sUryodaya dazya thAya tete kSetronI athavA jenAranI te pUrvatrizA ane te kSetromAM je bAju sUryAsta-dazya thAya che tenI pazcimahilA hoya-arthAt kaI paNa mANasa udaya pAmelA sUrya sAmuM ubhuM rahe tyAre tenI sanmukhanI dizA te pUrva, tenI pITha pAchaLa sIdhI dizA te zcima, te ja mANasanI DAbI bAjunI dizA te uttara, ane jamaNA hAtha taraphanI dizA te kSaja hoya, e pramANe mUla cAra dizA che ane te cAra dizA paikI be be dizA vacce je khuNIyA paDe tene vidvicA athavA joga tarIke oLakhAya che; eTale pUrva ane uttara vaccenI zAhiza, pazcima ane uttara vaccenI vAca Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMDaLI traNa prakAranI abAdhAnuM svarUpa. 14 phizA, dakSiNa ane pUrva vaccenI miTrizA, dakSiNa ane pazcima vaccenI maityatA ane upalakSaNathI kartha tathA gohizA ema kula 10 dizA kahevAya che. // iti sUryamaMDalasaMkhyAtavyavasthA prarUpaNA ca // ___ meromaNDalAbAdhAnirupaNam[ ahIMA maMDaLonI traNa prakAranI abAdhA kahevAnI che emAM prathama merUnI apekSAe (sUrya maMDaLanI) AghathI abAdhA-1, merUnI apekSAe pratyeka maMDaLanI abAdhA 2, bane sUryanI parasparanA maMDaLanI abAdhA 3, emAM prathama "ghathI" abAdhA kahevAya che ] meruM pratItya oghato'bAdhA;-1 A jabUdvIpavatI merUthI sabhyantara maMDala (athavA prathama maMDala athavA to sUryamaMDala kSetra) " ghathI" 44820 ejana dUra hoya che, te kevI rIte hoya ? to sarvAbhyantara maMDaLa jabudvIpamAM jaMbadvIpanI jagatIthI aMdara khasatuM jaMbUnA merU tarapha 180 jana kSetra avagAhIne raheluM che. A 180 nI saMpUrNa kSetraprApti sabhyantaramaMDalamAM utpattikSaNe-prathama kSaNe prApta thAya te vakhatanI samajavI, cAre bAjue yathArtha na samajavI. tethI e dvIpanA eka lAkha jana pramANa vistAramAMthI banne bAjunA thaI maMDaLakSetranA 180+187=360 yojana bAda karatAM 99640 pejana bAkI raheze. emAMthI paNa kemerUne dazahajAra jana pramANane vyAsa bAda karatAM 8640 ejana avazeSa rahe, tyArabAda Aja (89640) rAzine ardha karavAthI merU parvatanI apekSAe sabhyantara maMDaLa athavA maMDaLakSetranuM ghathI aMtara 44820 yojana pramANa jaNAvyuM te A pramANe karatAM prApta thAya che, ethI arvA to maMDaLa che ja nahi. AthI e paNa spaSTa thAya che ke jyAre sabhyatramaMDaLane (uttarAyaNane samApta karI dakSiNAyananA pahelA maMDaLane AraMbhata ) bhArata sUrya merUthI agnikhuNamAM niSadha parvate 44820 ejana dUra rahyo hoya tyAre tenI ja pratipakSI dizA(vAyavya)mAM tiSThi samazreNIe-nIlavaMta parvate eravata kSetramAM varSAraMbha karate eravata sUrya paNa merUthI 44820 yejana dUra hoya che. ] // iti meruM pratItya maNDalakSetrasya oghataH abAdhA // 63 A sthAne merUno ATalo vyAsa yathArtha nathI to paNa pRthvItaLa-samabhUtalA pAse dazahajAra yojana je vyAsa che, te vyAsa ahIM vyavahAranayathI sAmAnyataH levAya che, anyathA 11 yojane eka yojana ghaTe" e hisAbe to dazahajAra 0mAMthI 72 ghaTADavo yogya che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zrI bRhatsaMgrahaNI sUtram. meruM pratItya pratyekamaNDalAzritA abAdhA; 2 pUrve merU ane sarvAbhyantaramaMDaLa vaccenI abAdhA kahI, have merUthI pratyeka athavA kAIpaNa maMDaLanI akhAdhA keTalI hAya ? te samajavA mATe sarvAbhyantara--( prathama maMDaLathI khIjA maMDaLanA antabhAga sudhInuM antarAla ( aMtara ) pramANu 2 yA0 ane rR bhAga pramANa che, tethI A akhAdhAsabhyantaramaMDaLa ane merU vaccenI pUrve je 44820 ce. akhAdhA AvI che temAM prakSepavAthI methI khIjuM maMDaLa 44822 ceA. ane bhAganI akhAdhAe rahelu che evA javAba Avaze, e pramANe tRtIya maMDaLanI akhAdhA jANuvA mATe paNa khIjA maMDaLathI trIjA maMDaLa vaccenA 2 yA0 0 bhAga pramANane puna: bIjA maMDaLanI Avela 44822 yA0 46 bhAga akhAdhAmAM prakSepavAthI merUthI trIjA ma`DaLanI 44825 0 p bhAga pramANu akhAdhAAvaze, e pramANe sarvAbhyantaramaMDaLathI mAMDIne pratyekamaLAnI ukta (2 caiA) aMtara pramANa akhAdhA pUrve kADhela merU ane sarvAbhyantaramaMDaLa vaccenI (44820) abAdhA pramANamAM vadhAratAM jatAM ( ane sAthe sAthe icchita maMDaLanI paNa akhAdhA kADhatAM kADhatAM) jyAre sabAhya-atimamaMDaLa sudhI pahoMcIe tyAre tyAM 184muM atimamaMDaLa-methI sa`khAhyamaDaLa prathamakSaNe 45330 ceAjanapramANa akhAdhAe rahelu hAya che. e vakhate bhAratasUrya merUparvatathI (45330 ce. dUra) agnikhUNe samudramAM rahele hAya che ane tenI ja vakra ( khuNAthI khuNe! ) samazreNIe merUthI vAyavyakANumAM bIjo eravatasUrya (merUthI 45330 cA. dUra) rahelA hAya che. [ ahIMA AvelI 45330 ceAjana abAdhA pramANamAMthI merUthI sarvAyantaramaDaLa akhAdhApramANe je 44820 yAjana te khAda karatAM 510 yeAjananu cArakSetra prApta thAya ane temAM a MtimamaMDaLanA { bhAga vimAna viSNumbha meLavatAM 510 o bhAga pramANa sUrya maMDaLeAnu cArakSetra paNa AvI zake che.] // iti meruM pratItya pratimaNDalamabAdhA // atha sUryayoH pratimaNDalaM parasparamabAdhA vyavasthA : jyAre jambudvIpanA banne sUrya sarvAbhyantara ( prathama ) maDaLe hoya eTale 64-A 2 yA0 ane 48 bhAga upara kahevAnA Azaya e che ke sarvAbhyantaramaMDaLanA a Mtima bhAgathI laine khIjuM maDaLa ra yA. dUra che ane e bIjA maMDaLane eka yeAjananA 48 bhAgane vistAra te abAdhAmAM bhegeA levAneA che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimaMDaLe sUryathI sUryanI paraspara abAdhA. ke-merUthI pUrva ane pazcime pratyeka sUryo sAmasAmI dizAe prathamamaMDala sthAnavatI caratA hoya tadA (samazreNue) teonuM paraspara aMtara 9640 jana pramANu hoya che, A pramANa jaMbadvIpanA ekalAkha jana pramANu vistAramAMthI banne bAjunA jaMbadvIpa saMbaMdhI maMDaLa kSetranA 180+187=360 ejana bAda karatAM (pUrvokata saMkhyA pramANu) yathArtha AvI rahe che. te A pramANe - | sarvAbhyantaramaMDaLe rahelA bane sUryo jyAre bIjA maMDaLamAM praveza kare che tyAre teonuM paraspara antara 99645 yeAjana 4 bhAga pramANa thAya che kAraNa ke jyAre pUrva dizAne eka-sUrya prathamamaMDaLathI bIjA maMDaLamAM gayo tyAre prathamamaMDaLanI apekSAe vimAna- viSNasaha 2 0 6 aMza pramANa kSetre dUra vadhe, tyAre tevI rIte pazcimadizAvatI bIjI bAju je sUrya te paNa sarvAbhyantaramaMDaLathI svadizAe bIje maMDaLe gayo tyAre prathamamaMDaLanI apekSAe A paNa 2 0 48 bhAga kSetra jeTalo dUra gaye, A pramANe bane bAjunA e sUryo prathamamaMDalamAMthI bIjA maMDaLamAM pravezyA, ethI dareka maMDaLe bane bAjunuM aMtara-(2 ) [+2 . {6 ) ekaThuM karatAM (pratimaMDaLa vistAra saha aMtarakSetra pramANu) 5 0 35 bhAga pramANe abAdhAnI vRddhi (pUrve kahelI 9640 jananI abAdhAmAM) thatI jAya. A pramANe bIjA maMDaLathI laI pratyeka maMDaLe 5 jana ane 35 bhAga pramANa abAdhAnI vRddhi (640 0 pramANamAM) karatAM karatAM ane e pramANe sUryanA paraspara abAdhA-pramANane kADhatAM kADhatAM jyAre (184 mA) sarvabAhyamaMDaLe ane sUryo pharatA pharatA sAmasAmI dizAmAM AvelA hoya tyAre eka sUryathI bIjA sUrya vaccenuM-paraspara antarakSetra pramANa 1 lAkha ane 660 0 (100660) prApta thAya che. A pramANa maMDalakSetranI AdithI mAMDI 184 muM maMDaLa 510 0 dUra vatI hoya che tyAre samajavuM, tevI ja rIte bIjI bAju paNa maMDalakSetranI AdithI aMtima maMDaLa 510 peTa dUra hoya che tyAre samajavuM, kAraNa ke chelluM maMDaLakSetra pramANa je 48 aMza te gaNatrImAM gaNavAnuM nahIM hovAthI 183 maMDaLa-183 aMtaravaDe banne bAjunuM thaI 1020 0 kSetra 65 jayAre sUryavimAno uttara dakSiNamAM vartatA hoya tyAre kaMIka adhika antaravALA hoya che. kAraNa ke teo pUrva-pazcimavata svasvamaMDalasthAnethI prathamakSaNe gati kare tyAre koI evA prakAranI gatithI dUra dUra khasatA gamana karavAnuM hoya che ke teone bIje divase anantara maMDaLanI kATI upara 2 0 dUra pahoMcI javAnuM hoya che tethI teo uttara-dakSiNadizAmAM Ave tyAre merUthI aMtara kaMIka vadhAre rahe che. je tevA prakAranI gati karato na hoya to pachI jyAMthI-je sthAnethI nIkaLyo tyAM ja pAcho goLAkAre pharIne AvI ubho rahe. paNa tema thatuM ja nathI. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatsaMgrahaNI sUtrama. pUrAya, temAM merUnI apekSAe vyAghAtika sarvAbhyantaramaDaLa aMtara je 99640 cA. te prakSepatAM yathArtha 100660 cA. pramANa AvI rahe che. "A vakhate bhArata sUrya merUthI agnikhUNe merUthI 45330 ceAjana dUra samudramAM sarve bAhyamaMDaLe hAya che--jyAre bIjo airavata sUrya samazreNIe-merUthI vAyavya kANamAM merUthI 45330 yA. dUra heAya che, A pramANe te ja maMDaLasthAne jo candra va tA hoya teA candra candrane paNa paraspara aMtara pramANa 100660 ceAjananuM barAbara Ave." U AvI rIte sarva khAdyama Dale banne bAjue rahelA lavaNusamudragata sUryo jyAre pAchA pharatAM arvAk ( upAntya-183 mA ) maMDaLe praveze tyAre pratimaMDaLe pAMca yAjana ane 35 bhAga jeTalI amAdhAnI hAni thAya tethI 183 mA maMDaLe sUrya sUryane paraspara amAdhA-aMtara ( merUbyAghAtasaha-100660 5 ce0 35 bhAga) 100654 yAjana ane 26 bhAga jeTaluM hAya, A pramANe jema jema sUrya aMdaranA maMDaLeAmAM praveza karatAM jAya tema tema pratimaMDaLe 8 5 yA0 35 bhAga ' akhAdhA ghaTADatAM jatAM ane svasvamaMDaLa ceAgya Icchita maMDaLa pramANane prApta karatA thakA jyAre banne sUrya puna: sarvAbhyantaramaMDaLe pravezI sAmasAmI dizAgata Ave tyAre ane sUryanI pUrvokta 99640 yAjana pramANa je akhAdhAM darzAvI hatI te punaH kharAbara AvI rahe. // ti ma'he-maLyujhe sUryoH 11mAdhAnihavaLam // tasmin samApte ca maNDalAbAdhA prarUpaNA''khyaM caturtha dvAraM samAptam // [maGajamaGoH 55mansaUSELAH--sUryanA maMDaLAnuM paraspara antara pramANa e yAjana che, tene yuktipUrvaka lAvavu hAya tA sUryanA vimAna pramANa paDatA je sUrya maMDaLanA 4 bhAga pramANa vistAra tene sarva maDaLAnuM kula vistAra pramANu lAvavA sArU 184 e guNIe tyAre 144 yA. 4 bhAga kevaLa sUrya maMDaLeAnA kula vistAra Ave, A vistArane sUrya maDaLanA 510 yA. { bhAga pramANu cArakSetramAMthI bAda karatAM 360 ceAjana khAkI rahe, te kevaLa aMtara kSetra pramANa sUryanA 183 maMDaLAnuM Avyu, pratyeka maMDaLanuM aMtara pramANa lAvavA sArU 183 vaDe bhAga calAvIe teA 2 ceAjana pramANu aMtara pratyeka maMDaLanu je kahyuM te AvI raheze.] [ sUcanA--pUrve jaNAvyA pramANe pAMca dvAra paikI cAra dvAranuM varNa na karyuM, pAMcamu yara athavA gatidvAraprarUpaNA kahevAya che, te prarUpaNA prAnapurUSAnA kathana mujaba sAta dvArathI karAya che. emAM prathama sugamatA mATe sUryodaya vidhi sahita a maMDala saMsthiti, 2-prativarSa sUrya ma`DaLeAnI gatinI saMkhyA prarUpaNA, 3-saMvatsaranA pratyeka divasa tathA rAtrinA pramANanI prarUpaNA, 4-pratimaMDaLe kSetra vibhAgAnusAra rAtri-divasa prarUpaNA, 5-pratima`DaLAne parikSepa-paridhi, 6-pratimaDaLe sUryanu pratimuhUta gatimAna ane 7-pratima`DaLe dRSTipathaprAptiprarUpaNA kahevAze. ] Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMDaLa cAra ardhamaMDaLa saMsthiti. 1-maMDaLacAra-ardhamaMDaLasaMsthitiH sarvAbhyantaramaMDaLe rahelA sUryo paikI eka sUrya (mAratasUrya) jyAre dakSiNa dizAmAM hoya che tyAre bIje (pheravatasUrya ) sUrya uttaradizAmAM hoya che. e banne sUryo vivakSita maMDaLamAM praveza karatA te te maMDaLane caratA caratA pUrvApara banne sUryo addha addhamaMDaLacArane karatA je je dizAnA sUryane je maMDaLanI je dizAnI addha addha maMDaLonI keTIe pahoMcavuM hoya che te te dizAgata maMDaLanI keTIne anulakSI pratyeka sUryo vyavahAra pUrvaka saMcaratA tevA prakAranI koI viziSTa gativaDe potapotAne yogya addha addha maMDaLamAM saMkramIne pratyeka ahorAtra paryanate 2 0 66 bhAga kSetra vitAvatA ane dinamAnamAM pratyeka maMDaLa saMkramatAM huM muhUrtabhAgane khapAvatA thakA anya anya maMDaLamAM prathama kSaNe saMkramaNa kare che tathA te sUryo dakSiNAyanamAM 6 mAsane ane sarvabAhA maMDaLe pahoMce che ane jevI rIte sabhyantaramaMDaLathI sarvabAhyasthAne pahoMcyA hatA tevI ja rIte puna: sarvAbhyantaramaMDaLe uttarAyaNamAM 6 mAse pAchA phare che, ema te banne sUryo eka saMvatsarakALa pUrNa kare che. te A pramANe - emAM sarvabAhyamaMDaLethI Avele sarvAbhyantaramaMDaLe dakSiNa pUrva dizAmAM vartato sUrya prathamakSaNe praveza karato thako te prathama kSaNathI Urva-AgaLa 66-ahIMA bheda ghAtavaDe thatuM saMkramaNa eTale ke vivakSita maMDaLathI anantara maMDalamAM saMkramaNa karavA IcchatA sUryo je sthAnethI prAraMbha karyo te sthAne ja AvI te maMDalanA anantara maMDaLa vacce raheluM be ejananuM je aMtarakSetra te kSetramathe pAchA sIdhe cAlI (AkatimAM jaNAvyA mujaba) pachI bIjuM maMDala zarU kare che tema na samajavuM, A mAnyatA to paratIrthikanI che, ane ethI ja ema letAM moTo doSa ubho thaI jAya che ke eka maMDaLathI bIjA maMDale bhedaghAta vaDe eTale sIdhuM kSetragamana karavAmAM je kALa jAya eTale kALa AgaLanA maMDaLamAM caravAne mATe ocho thAya ane tethI bIjA maMDaLano eka ahorAtra kALa te paNa pUrNa na thAya ane bIjuM maMDala pUrNa carI na zakavAthI sakala jagata vidita niyamita rAtri-divasa mAnamAM vyAghAta thavAthI ahorAtrone aniyata thavAnA doSano prasaMga AvI jaze mATe A mata ayukta che ane uparyukta mata yukta che kAraNa ke tethI vivakSita sthAnathI sUrya gamana ja evA prakAranuM karavA karatA maMDala care che ke eka ahorAtra paryanta te apAntarAla kSetra sahita anantara maMDalanI kATIe eka ahorAtra paryanta pahoMcI jAya che. ki Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrI bRhasaMgrahaNuM sUtrama. AgaLa dhIme dhIme sabhyantaramaMDaLane carato carate te sarvAimathI ananara-dvitIyamaMDalAbhimukha gamana karato thako jyAM pahoMcavuM che te maMDaLanI koTIne anulakSI kaI evA prakAranI ( vI#i1 ) gativizeSa karIne evI rIte maMDaLa paribhramaNa kare che ke jethI eka ahorAtra cAra paryanta sarvA. maMDaLathI nIkaLela te sUrya jyAre sarvA maMDaLanA prathama kSaNasthAnathI 2 0 6 bhAga dUra kSetre pahoMce tyAre dakSiNuddhanA sarvAbhyantaramaMDaLathI saMkramI methI vAyavyamAM AvelA-uttara dizAvatI AvelA dvitIya addhamaMDaLanI sImAmAM Adi pradeza Ave, arthAt bIjA maMDaLanI keTI upara prathama kSaNe AvI jAya, tyArabAda te sUrya tevA prakAranI gativizeSa karIne prathama kSaNathI AgaLa AgaLa dhIme dhIme gamana karato karato dIpakanI jema merUnA uttara bhAgane prakAzita karato nutana varSanA aherAvyAvasAne 20 6 bhAgaka kSetra vyatikrame ane dinamAnamAM - bhAga munI hAni karate thake te sUrya dakSiNAddhamaMDalane vaTAvI puna: dakSiNadizAgata AvelA trIjA ardhamaMDaLanI sImAmAM-koTI upara prathama kSaNe Ave. A pramANe nizcayathI ukta upAyavaDe karIne te te maMDaLanA Adi pradezamAM dAkhala thaI prathama kSaNathI AgaLa AgaLa dhIme dhIme dareka (dakSiNa pUrvagata maMDaLamAMthI uttara pazcimagata maMDaLomAM, uttara pazcimagata maMDaLomAMthI dakSiNa pUrvagata maMDaLamAM ) addha addha maMDalemAM koI eka evA prakAranI viziSTa gatinA gamanavaDe karIne saMkramaNa-paribhramaNa karato, uttarathI-dakSiNamAM ane dakSiNathI-uttaramAM gamanAgamana karate prati ahorAtramAM 2 0 48 bhAga kSetra vitAvatA, pratimaMDaLe te te utkRSTa dinamAnamAMthI je bhAganI hAni karatA jyAre jaghanyarAtrimAnamAM teTalI ja vRddhimAM nimittarUpa thato evo te sUrya sarvAbhyantaramaMDaLanI apekSAe uttaradizAgata AvelA 182 mA maMDale-ahibhUta-sarvabAhyamaMDaLe uttarAddhamaMDaLe pahoMce che. e ja pramANe sarvabAhyamaMDaLethI Avele uttara pazcimadizAvatI sUrya paNa jyAre sabhyantaranA uttarAddha maMDaLe prathama kSaNe AvI prathamakSaNathI Urdhva dhIme dhIme kaI evA prakAranI gativizeSa karIne te sabhyantaranA 67-A saMbaMdhamAM paratIrthikonI viparIta 11 pratipatti che tevI ja rIte dinarAtrimAnamAM 18, mu. gatimAM che, tApakSetra viSayamAM 12, tenA saMsthAna viSayamAM 16, lesthAmAM 20, maMDaLa paridhimAM 3, DalasaMsthAnamAM 8, jammu-avagAhanAmAM 5 ema jAdA jAdA viSaya upara jAdI jAdI viparIta mAnyatAo che te atre na ApatAM zrIsUrya prAptithI joI levA bhalAmaNa karIe chIe. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNAyana-uttarAyaNamAM sUryanI maMDalamAM gati. uttarAddhamaMDaLamAMthI saMkramI pUrvavat sarva vyavasthA karatI dvitIya dakSiNAddha maMDaLanI keTI upara ( nRtana saMvatsaranA AraMbha samaye) Ave che, e pramANe te sUrya tyAMthI-uttarapazcimagatamaMDalemAMthI dakSiNapUrva gata maMDalemAM-dakSiNa pUrvagata maMDamAMthI uttara pazcimagata maMDalamAM eka eka ahorAtra paryanta , bhAgadinamAnanI hAnimAM kAraNabhUta thato pratyeka maMDaLe 2 0 phuka bhAga kSetra vyatikrAnta karato tho AgaLa AgaLanA addha addha maMDalonI sImAmAM prathama kSaNe praveza karato karato dhIme dhIme te maMDalene svacArathI carato sabhyantaramaMDaLanI apekSAye 182 ahorAtravaDe dakSiNa taraphanA 182 mA sarvabAhAmaMDale Ave che. A pramANe sarvA. maMDalethI saMkramIne AvelA ane sUryo jyAre sarva bAhyamaMDale uttara-dakSiNa dizAmAM vartatA hoya che tyAre dinamAna jaghanya 12 muhUrtanuM ane rAtrimAna utkRSTa aDhAra muhUrtanuM hoya che. e ja pramANe sarvabAhyamaMDaLe prathama kSaNe AvelA dakSiNa tathA uttaradizA sthAnavatI je sUryo jyAre prathama kSaNathI AgaLa AgaLa tathAvidha gativaDe dhIme dhIme gamana karatA sUryo paikI uttaradizAgata sUrya eka aherAtra paryanta 2 0 48 bhAga jeTaluM carakSetra vyatikrame chate bAhyamaMDaLa saMkramI sarvabAhyathI arvAkramaMDaLanA dakSiNuddha (dakSiNadizAgata) maMDaLe prathama kSaNe praveze che, te ja vakhate jyAre bIje dakSiNadizAgata sUrya eka aherAtra paryanta 2 0 48 bhAga jeTaluM kSetra vyatikrama thayA bAda te arvAka maMDaLanA uttarAddha maMDaLe uttarAyaNanA prathama kSaNe vivakSita keTI sthAne Ave che. ema dareka maMDaLamAM jatAM ane AvatAM pratyeka maMDaLa sthAnamAM ane sUryo prathama kSaNe ekI sAthe praveze che ane yugapat saMkramaNa kare che. A arvA maMDaLe sUrya AvavAthI sarvabAhyAmaMDaLe prApta thatA 12 mucha dinamAnamAM uttarAyaNa hovAthI divasa vRddhigata thavAne che mATe ja muka bhAga dinamAnamAM vRddhi, jyAre teTalI jaja bhAga rAtrimAnamAMthI hAni thaelI hoya che. sarvabAhAthI avakumaMDaLe prathamakSaNe AvelA te sUryo sarvasva dizAgata ardha ardha maMDaLone koI eka prakAranI gativaDe pUrNa karatA, pUrvanI jema paNa viparIta krame uttarAddha.. maMDaLe rahele sUrya dakSiNuddhamAM AdikSaNe pravezI, ane dakSiNAddhamaMDaLe rahela sUrya uttarAddhamaMDaLanA Adi kSaNamAM pravezate pratyeka ahorAtra paryanta 2 0 48 bhAga kSetra vItAvato thake ane dinamAnamAM ja bhAganI vRddhi ane rAtrimAnamAM che. bhAganI hAnimAM nimittarUpa thaye thakA anukrame pratyeka sUryo Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zro bRhatsa MgrahaNI sUtram. anantara anantara maDalAbhimukha caratA thakA ane te te maMDaleAmAM te banne Adi kSaNe ekI sAthe sAma sAmI praveza karatA ane te te maMDalA carIne saMkramaNa karatA te sUryo sarvAbhyantara arvAmaMDaLe uttara-dakSiNa dizAmAM Ave, have e uttarAddha maDalamAM rahele sUrya te uttaradizAgata maMDaLane viziSTa gativaDe carI--saMkramaNa karIne merUthI dakSiNapUrvamAM AvelA sarvAbhyantaramaMDaLe-dakSiAddha maDaLe prathama kSaNe Ave che te vakhate A sUrya niSadhaparvatanA sthAnathI AraMbhAtA sarvo. maMDaLanA prathamakSaNe (nIlavaMta parvata upara Ave che e vakhate ane sUryAe prathamakSaNe je kSetra spasyuM tenI apekSAe te) sarvAbhyantara saMDeLa ema kahevAya che, A pramANe cha-cha mAsanA dakSiNAyana-uttarAyaNapUrvaka eka sUrya saMvatsara pUrNa thAya che. sarva bAhyama DaLathI AvelA A banne sUrya jyAre sarvoyantarama Dane prathamaNe eka dakSiNamAM ane eka uttaramAM AvelA hAya che tyAre dinamAna utkRSTa 180 mu. tuM ane rAtrimAna jaghanya 12 mu0 nu hAya che. ahIMA eTaluM vizeSa samajavuM je sarvAbhyantaramaMDaLe je sUrya dakSiNAmaMDaLamAM cAra karatA merUnA dakSiNa bhAgamAM prakAzatA hatA te ja bhAratasU sakhAhyamaMDalathI arthAmaMDaLe dakSiNA maMDaLane sakramI jyAre chellA sarvabAhyamaDaLe Adi kSaNe uttarA maMDaLe Ave che tyAre te sUrya uttaradizAmAM prakAzatA hAya che. ane je sU sarvoyantaramaMDaLe uttaradizAgata rahyo thakA merUnA uttara bhAgane prakAzatA hatA te ja eravatasUrya sarva bAhyamaMDaLe dakSiNA, maDaLa-dakSiNa dizAgata prakAzatA hAya che, e pramANe te banne sUrya prathamakSaNathI kramaza: caratA caratA sarvAbhyantaramaMDaLe pAtapeAtAnA prAraMbha sthAne AvI jAya che. A pramANe teone maMDaLagaticAra 'athavA' a maMDala sasthiti cAra che. sUryodayavidhiH ' ja buDhIpamAM rAtri ane divasanA vibhAgane pADanAra banne sUryanA prakAza che. e manne sUryo sarvAbhyantaramaDaLe jyAre hAya che tyAre bharatAdikSetra sthAnAmAM udaya pAmate ' bhAratasUrya ' te dakSiNapUrva dizAmAM zuddhapUrvathI arvAk dakSiNa tarapha ja khUnI jagatIthI 180 ceA. aMdara niSadha pate udayane pAme che tyAre te ja sUrya sthAnathI ticchI samazreNIe uttara pazcimamAM tevI ja Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte nIlavaMta parvata upara prathama kSaNe aravatAdi kSetrAne svaudayathI prakAzita karatA jammUDhIpane khIjA 'airavatasUrya prakAze che. ' emAM dakSiNa ~~ pUrva mAM niSadha parvate rahelA sthAnathI gamana karI raheleA eravatasUrya arava bharata-eravata-mahAvidehamAM sUryodaya takSetramAM AvI AgaLa vacce thakeA uttara-pUrvadizAmAM vatA thakA ( u A 5 pU u ara0mAM udaya 50 mahA vi. mAM udaya * sar bharatamAM uDDaya -------AE da mAratasUrya jyAre prabhuvaDe prakAze che. ' tyAre ( bhAratasUrya je vakhate niSadhasthAne prathamakSaNathI AgaLa vadhavA mAMDayuM ) te ja vakhate A khAnu tiI samazreNIe uttarapUrvImAM nIlavaMta parvata upara rahelA devatasUrya paNa prathamakSaNathI Urdhva-A0 thI AgaLa viziSTa prakAranI svamaMDala gatithI menI uttare AvelA te aravatAdi kSetrAne prakAzita karatA jAya che' have jyAre bharata tarapha vadhI raheleA te bhAratasUrya bharatakSetramAM AvI tyAMthI AgaLa vadhyA thakA dakSiNa-pazcima dizAmAM AvatA thakeA ( dakSiNapazcimanA madhya bhAga samIpe) pazcimadizA madhyavartI AvelA pazcimamahAvidehakSetramAM uDDayarUpa thAya che ane tyAMthI AgaLa AgaLa anantaramaDaLanI kATIne anulakSI AgaLa vadhavA mAMDe tema te saMpUrNa pazcima mahAvidehakSetrane prakAzita karI u nAMkhe che.' eja pramANe jyAre nIlavaMta paryaMta mer pU da thama kSaNathI ArabhI AgaLa A gaLa kAI eka viziSTa prakAranI gativarDa ? * ob] oloE (c) karIne bharata tarapha vadhatA vadhatA merUnI dakSiNa dizAe AvelA bharatAdi kSetrAne svamaMDala paribhrama 5 ttara-pUrva madhya samIpe) pUvidehamAM uyarUpa thAya che ane krame krame aparamaMDalAbhimukha AgaLa AgaLa gamana karatA saMpUrNa mahAvidehakSetrane prakA zita karI nAMkhe che tyAre sarvo Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatsa MgrahaNI sUtrama. bhyantaramaMDaLanA banne sUryA paikI eka sUrya sarvAbhyantaramaMDaLanA dakSiNAddhane uttarAddha maMDaLanI koTInA prathamakSaNe DaeNAMcelA hAya che vakhate khIo sUrya sarvo nA uttarAddha ma. ne carI maMDaLanI kATI upara prathamakSaNe phoMcelA hAya che. A pramANe teo prathama maDaLe caratA hAya tyAre saMpUrNa pramANanA (18 su. ) divasa ane jaghanya pramANa ( 12 mu0) rAtri hAya che. tyArabAdanA maMDaLe uktavat sUryodaya vidhi, tathA nimAna pratimaMDaLe bhAga ghaTADatAM vicAravuM kRti sA. maMGake sUryAvidhi: // kRti prathamadvArapravaLA samAtA || 2 prativarSa sUryamaMDalAnAM gatiH - saMkhyAprarUpaNAca: 22 carI anantara maMDaLe e ja pramANe te ja anantaramaMDaLe dakSiNA sabhyantaramaMDaLe rahelA sUryA paikI eka sUrya jyAre niSadhe eTale bharatanI apekSAe te dakSiNa-pUrvamAM (merU apekSAe uttara-pUrvamAM) heAya tyAre te sUrya' merUnI dakSiNadizAvatI bharatAdi kSetrane prakAzita kare che, ane khIje sU tenI sAme tioidizAmAM-nIlavaMta parvata upara hAya che temaja te uttarapazcima dizAmAM gamana karatA thakA merUnI uttaradizAvatI eravatAkrikSetrAne prakAzita kare che, e pramANe mahAvidehamATe vicArIlevuM, A banne sUryopAtapeAtAnA maMDaLeAnI dizAtarak-svasthAnathI maDalanA prAraMbha kare, ane e sarvAbhyantaramaDala pratyekasUrya eka ahArAtramAM a a phrI rahe, AthI pratyekasUrya ne samagra sarvoyantaramaMDaLa krI rahevA mATe e aheArAtra kALa thAya, paraMtu pratyeka maMDaLa banne sUryane pUrNa karavAnu hAya che tethI pratyekasUryane ardhuM a maMDaLa cAra mATe prApta thAya che, ( AthI je je dizAmAM sUrya hAya teNe dizAgata kSetre eka eka aheArAtra kALa adha adha maDaLa sUrya caratA jAya tema tema prApta thatA jAya ) A sarvoyantaramaMDaLanu prathama ahArAtra te uttarAyaNanuM aMtima ahArAtra kahevAya che. A pramANe ane sUrya e aheArAtra kALavaDe sarvoyantaramaMDaLane pUrNa karI jyAre ane sUrya khIjA maMDaLamAM prathama kSaNe praveza kare tyAre te maMDaLa paNa pUrvavat ( prathama maMDaLavat) pratyeka sUryane a a cAramATe prApta thAya ane banne sUryo te maMDaLane e aheArAtra kALa thaye pUrNa kare, A pramANe A khIjA maMDaLanu je ahArAtra te 6zAstrIya nRtana-saMvatsaranu paheluM ( zAstrIya zrAvaNa vadI 1 ASADha vadI 1 thI) aheArAtra kahevAya che. 68 atyAre vyavahAramAM besatA varSane prAra'bha kAi jagyAe kArtikamAsa tema ja krAi Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dakSiNayaya-uttarAyaNanuM svarUpa. AthI ja jyAre sUrya sarvabAhyamaMDaLe AvI sarvabAhAmaMDaLanA bIjA (183mA) maMDaLamAM prathama kSaNe praveza karI je aherAtravaDe e maMDaLa pUrNa kare te ahorAtra "3ttarAyaNa " nA prAraMbha kALanuM prathama ahorAtra kahevAya che. jema dakSiNAyanano prAraMbha sarvAbhyantara-prathamamaMDaLa vajIne gaNAya che tema uttarAyaNane prAraMbha paNa sarvabAhA maMDaLa varja-dvitIya maMDaLathI gaNAya che, ane te yogya ja che, kAraNa ke sUrya sabhyantara maMDaLanA dvitIya maMDaLathI mAMDI jyAre aMtima sarvabAhyamaMDaLa (prathama varSa 183 maMDaLa) pharI rahe tyAre dakSiNAyana ( sUrya dakSiNadizA tarapha rahelA sarva bAhyamaMDaLa tarapha jato hovAthI) je 6 mAsano kALa te yathArtha prApta thAya che. e ja pramANe sUrya jyAre sarvabAhyamaMDalanA dvitIya maMDaLathI AraMbhIne jyAre sabhyantara maMDaLe prathama kSaNe AvI te maMDaLa pharI rahe tyAre uttarAyaNane je 6 mAsa kALa te paNa yathArtha pUrNa thAya che. ahIMA eTaluM vizeSamAM samajavuM ke prativarSe bane sUryonuM sarvAbhyantaraprathama maMDaLa ane sarva bAhya-te aMtima maMDaLa e be maMDaLo vajI bAkInA 182 maMDaLe (dakSiNAyana prasaMge) jatAM ane uttarAyaNa prasaMge AvatAM ema bevAra javuM-AvavuM thAya che. jyAre sarvAbhyantara ane sarvabAhyamaMDaLe sUryonuM sArAe saMvatsaramAM eka ja vAra AvAgamana thAya che [ kAraNa ke kalpanA tarIke vicAratAM sarva bAhAmaMDaLathI AgaLa pharavAne anya maMDaLa che ja nahIM ke jethI sUryone AgaLanuM maMDaLa pharIne sarvabAhyamaMDaLe bIjIvAra-AvavAnuM bane, tevI ja rIte sarvAbhyantaramaMDaLathI arvA-aMdara paNa maMDaLa nathI jethI sarvAbhyantaramaMDaLe paNa be vAra pharavAno avasara prApta thAya, e vastu ja nathI tyAM pachI be vAranA AvAgamananI vicAraNA asthAne che.] A pramANe te banne sUryone sarvAbhyantara ane sarvabAhyamaMDaLano thaI be ahorAtra kALa, ane vaccenA 182 maMDaLe sUryanuM saMvatsaramAM be vAra AvavAnuM thatuM hovAthI pratyeka maMDaLAzrayI be ahorAtra kALa thato hovAthI 182 jagyAe caitramAsanI zukala pratipadAthI gaNAya che. A kArtika mAsathI varSano prAraMbha gaNavAnI pravRtti vikramarAjAnA samayathI zarU thayela che, je rAjA prajAne anuNI (devA rahita) kare te rAjAno ja saMvatsara prajAjano khuzI thaI pravartAve evo cAlu pravAha che. A kArtika mAsathI zarU thatA varSAraMbhanA divase sUrya yugamaryAdA pramANe pahelA varSe 104 vA 105 maMDaLe, bIjA varSa 93mA, trIjA varSe 81 cothA varSe 89 ane pAMcamAM varSe 87 mAM maMDale hAya, A pUla gaNita hovAthI kadAcita bA-1 maMDalathI vadhu taphAvata samajavo nahi. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgraha sUtrama. maMDaLAzrayI 364 divasa kALa-temAM pUrvokta be maMDaLane be aherAtrikALa prakSepatAM 366 divasa kALa 1 saMvatsarane prApta thAya. uparokta kathanAnusAre sUryo dakSiNAbhimukha gamana karatA sarvAyattaramaMDaLanA dvitIya maMDaLathI laI sarvabAhyamaMDaLanA aMtima-184mA maMDaLe pahoMce che, ahiM sarvabAhAmaMDaLa dakSiNe hovAthI sUryanI dakSiNAbhimukha gatine aMge thato 6 mAsa kALa te sarva kSiAyana no kahevAya che. A dakSiNAyanano AraMbha thavA mAMDe tyArathI sUrya sarvabAhAmaMDaLa tarapha hovAthI krame krame te sUryano prakAza te te kSetramAM ghaTato jAya che, ApaNe tenA tejanI paNa mandatA joIe chIe, arthAt tethI dinamAna TuMku thatuM jAya che ane rAtrI "laMbAtI jAya che. e sUryo jyAre sarvabAhAmaMDaLamAMthI puna: pAchA pharatA dvitIya maMDaLathI mAMDI uttarAbhimukha gamana karatA jaMbadvIpamAM pravezI sarvabAhyamaMDaLanI apekSAe uttaradizAmAM rahelA sabhyantare-prathamamaMDaLe Ave tyAre bIjA maMDaLathI sabhyantaramaMDaLa sudhInA 183 maMDaLanA paribhramaNano 6 mAsa pramANa kALa te "uttarAyaNa " ne kahevAya che, dakSiNAyana pUrNa thAya-eTale aMtima maMDaLa vajI dvitIyamaMDaLe "uttarAyaNa " ne prAraMbha thAya, tyAMthI sUrya sabhyantaramaMDaLa tarapha vadhato hovAthI pUrve te sUryanA prakAzamAM dakSiNAyana prasaMge hAni thatI hatI ene badale have kamekrame tenA tejamAM vRddhi-thatI jAya ane prakAza-kSetra vadhArato jAya, tethI te te kSetromAM kamekrame dinamAna vadhatuM jAya jyAre rAtrimAna ghaTatuM jAya che. vadhumAM ahiMA e paNa samajavuM je seramAsa-sUryasaMvatsara-dakSiNAyanaavasarpiNI-utsarpiNa-yuga-pApama-sAgaropama ItyAdi sarva kALabhedane samApta thavAno prasaMga keIpaNa maMDaLe je Avato hoya te sabhyantaramaMDaLa pUrNa thatAM ja eTale kevaLa dakSiNAyana athavA karmasaMkrAtinA prathama divase ASADhI pUname Ave che ane vaLI sarvaprakAranA kALabhedono prAraMbha sabhyantaramaMDaLathI dvitIyamaMDaLe eTale dakSiNAyananA 6 mAsika kALanA prathama divasanA prAraMbha sAthe ja zrAvaNa vadi 1 me (gujarAtI) aSADha vadi 1 me, abhijit nakSatroge prAvRTa RtunA AraMbhamAM bharata-airAvatamAM divasanI AdimAM ane videhakSetramAM rAtrinA prAraMbhamAM yuganI zarUAta thAya che. 69-70 A vakhate dakSiNAyana hovAthI pUrva dizAmAM paNa dararoja dakSiNa tarapha khasato khasato sUrya dakSiNa dizA tarapha udaya pAmatA pAmato dekhAya che ane uttarAyaNamAM pUrva dizAmAM paNa uttara tarapha khasa khasato sUrya uttara tarapha udaya pAmato hoya tema dekhAya che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa'vatsaranA pratyeka rAtrikrisanuM pramANu, maM e pramANe sarva khAdyamaDaLamAMthI abhyantara maDale AvatA pratyeka sUryane pratyeka maMDaLe eeka aheArAtra kALa (svasva a--a maMDaLa caratA) thatA jAya che. e pramANe sarvAbhyantaramaMDaLathI sa`bAhyama DaLe janAra sUrya ne paNa pratimaMDaLe eeka ahArAtrakALa thAya che--e uttarAyaNana-dakSiNAyananA (1831183) kALa bhegA karatAM 366 divasa pramANa thAya che, je divase eka saMvatsara pramANu che. // iti dvitIyadvAraprarUpaNA // 3 saMvatsaranA pratyeka rAtri - divasonI pramANa prarUpaNA : jyAre ane sUrya sarvAntaramaMDaLe dakSiNanA tathA uttaranA a maDaLAmAM heAya tyAre dinamAna utkRSTamAM utkRSTa aDhAra muhUrta pramANu hAya che, kAraNa ke uttarAyaNakALa peASa mAsamAMthI zarU thai ASADhamAse 6 mAsa kALa pramANu pUrNa thavA Ave chate te kALa aMtima hade pahoMcyA hAya che ane sarvabAhyamaMDaLanA dvitIya maMDaLathI AraMbhAtA uttarAyaNa kALamAM (sUrya jema jema sa mAdAma`DaLAmAMthI sarvAbhyantaramaMDaLAmAM praveza karatA jAya tema tema ) divasa kramekrame vRddhigata thatA jAya che. ane A sUrya jyAre sarvAbhyantaramaMDaLe prathamakSaNe Ave tadA uttarAyaNanI samAptinA aMtima maDaLe AvI pahoMccA kahevAya che, tethI te aMtima maMDaLe dinamAna utkRSTamAM utkRSTa aDhAra muhUrta pramANu hAya te sahaja che. tyArabAda sarvAbhyantara maMDaLe AvI cukelA sUrya dakSiNAyananA AraMbha karatA sabAhyamaDala sthAna tarafe javAnI IcchAthI jema jema anya anya maDaLeAmAM gati karatA jAya tema tema niraMtara kramaza: divasa TuMkAtA jAya, eTale jyAre te banne sUryAM sarvAbhyantara maMDaLa phrI nUtanasaMvatsarane karanAra dvitIya maMDaLamAM prathamakSaNe praveza kare tyAre eka ja maMDaLa AzrayI sUryanI gati vRddhimAM eka muhUrtanA OM bhAga muhUrtanuM nimAna echuM thaI jAya, jyAre khIjI mAjI sarvAbhyantaramaMDaLe je rAAtranu pramANu hatu temAM teTalI ja muhUrtanI prathamakSaNe vRddhi thatI jAya [ kAraNa ke ahArAtranu siddha 24 kalAka 30 muhUrtanu je pramANa te te yathArtha rahevu ja joie ], e ja pramANe e sUrya jyAre nUtana sUrya saMvatsaranA khIjA aheArAtramAM athavA te sarvAbhyantara bhaDaLanI apekSAe trIjA maMDaLamAM prathamakSaNe praveza karI jAya tadA r bhAga dinamAna khIjA maMDaLanA nimAna pramANamAMthI prathamakSaNe ghaTe, [ sobhyantara bhAga 4 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasa grahaNa sUtrama. maMDaLanI apekSAe ja bhAga muhUrta dinamAna ghaTe ] jyAre rAtri pramANamAM teTalI ja vRddhi thatI jAya. A pramANe pratyekamaMDaLe sabhyantaramaMDaLanA 18 mutra pramANa dinamAnamAMthI athavA pUrva pUrva maMDaLanA dinamAnamAMthI eka muhUrtanA ekasaTTIyA be bhAga= bhAganI prathamakSaNe hAni thatAM thatAM ane te pramANe pUrva pUrvanA rAtri pramANamAM prathamakSaNe teTalI ja ( ra bhAga mukanI ) vRddhi thatAM thatAM, ane sUryo jyAre jyAre tevA prakAranI eka gati vizeSa karIne anantara anantara maMDaLamAM dhImedhIme Adi pradeze thaI praveza karatAM sUryasaMvatsara maMDaLaapekSAthI 183 mA maMDaLamAM (sUrya saMvatsara maMDaLane prAraMbha bIjA maMDaLathI zarU thAya che mATe sUrya saMvatsaramaMDaLanI apekSAe 14 muM maMDaLa te 183 muM gaNatrImAM Ave) arthAt sarvabAhyamaMDaLamAM sarvAbhyantaramaMDaLane dakSiNavatI sUrya uttaramAM ane uttaravatI sUrya dakSiNamAM Ave tyAre pUrve sarvAbhyantaramaMDaLe je 18 muhUrtanuM dinamAna hatuM temAMthI ekaMdara bhAga muhUrta pramANa dinamAna ghaTe. te bhAganA muhUrta kADhavA 366 bhAgane ekasaThuvaDe bhAgatA kula 6 muhUrta pramANa dinamAna sabhyantaramaMDaLanA 18 muhUrta pramANamAMthI ghaTI javAthI 12 muhUrta pramANa dinamAna sarvabAhyamaMDaLe sUrya hoya tyAre hAya, e pramANe pUrvokta niyamAnusAra sarvAbhyantara maMDaLanA 12-muhUrta rAtri pramANamAM vadhAre karavAne hevAthI sUrya sarvabAhAmaMDaLe pahoMce tyAre teTalI ja 6 muhUrta pramANa vRddhi savATa maMDaLanA 12 mu. rAtri pramANamAM karavAthI 18 muhUrta pramANa lAMbI rAtrI sUrya sarvabAhAmaMDaLe hoya tyAre hoya, A pramANe dinamAnamAM nyUnatA ane rAtrimAnamAM vRddhi "dakSiNAyana" prasaMge thaI. e pramANe sarvabAhyamaMDaLe pahoMcelA sUya jyAre te aMtima maMDaLathI saMkramaNa karIne tenI pUrvenA-( sabhya maMDaLanI apekSAe) 183 mAM maMDaLamAM dakSiNavatI uttarArdhvamaMDaLamAM-uttaravatI dakSiNAddhamaMDaLamAM praveza kare tyAre uttarAyaNa AraMbhAtI hovAthI temaja divasa vRddhigata thavAne hovAthI ( nyUna thayelA ) dinamAnamAM na muhUrtAzanI vRddhi sarvabAhyamaMDaLa gata je dinamAna hatuM temAM karatAM javuM ane teTalAja pramANe je muhUauMzanI sarvabAhyamaMDalanA rAtrimAnamAM pratimaMDaLe kamekame ochI karatAM javuM, A pramANe dinamAna vadhatuM jAya ane rAtri TuMkAtI jAya, ema karatAM karatAM jyAre te bane sUryo dakSiNathI uttara ane uttarathI dakSiNAddhanA maMDaLamAM prathama kSaNe praveza karatA karatA uttare rahelA sarvAbhyantaramaMDaLe prathama kSaNe Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra7. videhAdi kSetramAM traNa mUhartanI vicAraNA. Ave tyAre pUrve 18 muhUrta pramANanuM je dinamAna ane 12 muhUrta pramANunuM rAtrimAne kahyuM hatuM te yathArtha AvI rahe, A pramANe 183 ahorAtravaDe prathama dakSiNAyana samApta thayA bAda teTalA ja 183 aherAtravaDe uttarAyaNa samApta thAya, e bane ayanane (66 mAsa kALavaDe eka sUrya saMvatsara- paNa samApta thAya.) ahIMyA eTaluM vizeSa samajavuM ke jyAre sUrya sarvAbhyantara maMDaLe hoya tyAre moTAmAM moTo 118 muhUrta pramANa divasa hAya (zAstrIya gaNitathI jema pahelA varSe ASADhI pUname) ane sarvabAhyamaMDaLe sUrya hoya tyAre nAnAmAM nAne 12 muhUrta pramANa divasa thayela hoya (jema pahelA varSe mAgha vadI 6 he zAstrIya mAghamAsano chaThTho divasa.) e pramANe jyAre sUrya sabhyantaramaMDaLe hoya tyAre rAtri ochAmAM ochI 12 mUhurta pramANa hoya jema pahelAvarSe ApaNI zAstrIya ASADhI pUname, ane jyAre sarvabAhyamaMDaLe hoya tadA rAtrimAna vadhArAmAM vadhAre 18 muhUrtanuM hAya (jema pahelA varSe mAgha vadI 6 he). AthI e thayuM ke samagra saMvatsaramAM mahATAmAM hoTa eka ja divasa ane nhAnAmAM nAno paNa eka ja divasa hoya, bAkInA keI paNa maMDaLe rAtrimAna tathA dinamAna vadhaghaTa pramANuvALuM hAya. vivikSetramAM traNa muhUrtane je vivALA - jyAre merUparvatanA dakSiNAddhabhAge (niSadhathI zarU thayele sUrya svacArita addhamaMDalanA madhyabhAge Ave tyAre) ane uttarabhAge-uttarArdhva eTale nIlavaMtaparvatathI zarU thato sUrya jyAre svacArita uttara tarapha caravAnA maMDaLanA madhya bhAge * 71 sabhyantara maMDaLe sUryanI gati pUnamIyA mahInA pramANe ane jenI paMcAMga pramANe bIjA aSADha zudi pUname zrAvaNa vadi 12 se. zrAvaNa zudi 9 mIe, zrAvadi 6 che. ane zrA, zudi 3 je e ja niyata mAsa-tithiomAM hoya ane e ja vakhate 18 mu. di0 ane 12 mu. rAtrimAna hoya ane e divasomAM prAtR Rtuno prathama divasa ane 31 mo divasa ja (athavA 31 mI tithi hoya, ane 31 mo divasa vyatIta thayela hoya ane tithi prAyaH pUrNa thayelI hoya ). 72 tyAre hemantaRtu mAghamAsa pUnamIyA mahInA tathA jenI paMcAMga pramANe mAga vadi 6, mAgha zudi 3, piSa zudi 15, mAgha vadi 12, mAgha zudi 9 e ja niyata divasomAM 12 muM. rAtri ane 18 mu. dinamAna hoya ane hemantaRtune 31 me divasa athavA 31 mI tithi yuganI apekSAo jANavI. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ www 1/wwwwww zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama. Ave tyAre ema banne bhAgomAM eravata ane bharatakSetre banne sUryo paraspara samaNIe AvelA hoya tyAre sUryanA astitvapaNane aMge divasa vartata hoya te vakhate jANe divasanA tejasvI dedIpyamAna-ugrasvarUpathI rAtri bhayabhIta banI anya kSetre gaI na hoya? tema sUrya sarvA. maMDaLe hovAthI jaghanya-12 mu. mAnavALI rAtri pUrva (pUrvavidehamAM) ane pazcima (pazcimavidehamAM) dizAmAM gayelI hoya che. have jyAre merU parvatanI pUrva ane pazcimadizAne viSe (banne videhamAM) sUrya vartatA hoya ane tethI tyAM divasanuM astitva hoya tyAre pUrvavat dakSiNa ane uttara dizAgata je (bharata--airavata) kSetro tene viSe pUrva videhamAM jema rAtri kahI hatI tema ahA paNa teTalA ja mAnavALI 12 mujaghanyarAtri vartatI hoya che. AthI e te spaSTa ja samajavuM ke je je kSetromAM je je kALa-(je je maMDaLe)-rAtrimAna 12 muhUrtanuM hoya, tyAM te ja kSetromAM te te kALe dinamAna avazya utkRSTa pramANuvALuM (18 mu. ) hAya, kAraNa ke sarvathI jaghanyamAM jaghanya rAtrimAna-12 muhUrta sudhInuM hoya che, ane sarvathI utkRSTamAM utkRSTa dinamAna 18 muhUrta sudhInuM hoI zake che. A kAraNathI jyAM rAtri sarvathI laghutama-jaghanya hoya tyAre te te kSetragata divasa sarvotkRSTa pramANavALe hoya ja. ane je je maMDaLe-je je kALe rAtri athavA divasanuM pramANa (pUrvokta divasa yA rAtrinA jaghanya 12 mu. ane utkRSTa 18 muhUrtanA yathArtha pramANamAMthI ) je je kSetromAM jeTalA jeTalA aMze vadhaghaTavALuM hoya, tyAre te ja kSetromAM te kALe rAtri athavA divasanuM dinamAna paNa vadhaghaTavALuM hAya. AthI eTaluM cokkasa samajI rAkhavuM ke koI paNa kSetre-keIpaNa maMDaLe- kaI paNa kALe ahorAtra pramANa te trIza muhUrtanuM ja hoya che, (je ke ItaramAM brahmA apekSAe juduM che) koI paNa kSetramAM kaI paNa kALe te ahorAtra kALamAM kadI paNa pheraphAra thayo nathI ane thaze paNa nahIM, rAtri athavA divasanuM pramANa bhale vadhaghaTavALuM thayA kare paNa bannenA mAnane saravALo karIe tyAre ukta 30 muhUrtA pramANa AvyA vinA nahiM ja rahe. zakA-uparyukta lakhANa vAMcatAM koIka vAMcakane zaMkA thaze ke jyAre tamee bharata-airAvata kSetre sUryane prakAza 18 muhUrta sudhI rahelo hoya tyAre bane pUrva-pazcima-videhamAM mAtra 12 muhUrta pramANuvALI (sUryanA prakAzA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvatsaranA pratyeka rAtridivasanuM pramANa. bhAve ) rAtri vartatI hoya ema thana karyuM, to ame pUchIe chIe ke e bane videhagata 12 muhUrtavALI rAtri pUrNa thaye tyAM ko kALa hoya ? kAraNa ke e bane videhagata rAtrimAna pUrNa thaye tyAM nato heya sUryano prakAza nato hoya tyAM rAtrikALa ! kAraNa ke tyAM rAtri bhale vItI gaI paNa haju bharata airAvata kSetre dinamAna aDhAra muhUrtanuM hovAthI, pUrvA-para banne videhagata rAtri mAnanI apekSAe haju 6 muhUrta kALa sudhI sUryane bharatakSetramAM (athavA eravatakSetramAM) prakAza ApavAno che arthAt bharata-ravatakSetre 6 mu pramANa divasa bAkI che, to pachI pUrva-pazcima videhamAM rAtrikALa vitye ka kALa samajavo? samAdhAna-A praznanA samAdhAnamAM samajavuM je-bharatakSetre prakAza Apate bhArata sUrya krame krame pazcimavidehanI antima hada-keTI tarapha daSTi rAkhate jyAre bharatakSetramAM paMdara muhUrta pramANa dinamAna pUrNa kare, arthAt bharatakSetre 3 muhUrta sudhI prakAza Apavo bAkI rahe tyAre pUrvabAjuthI khasatA ane pazcimagata dUra dUra kSetramAM AgaLa AgaLa tejane prasAra karatA bhAratasUryanA prakAze haju videhakSetramAM nahI paNa videhakSetranI najIka-hadanA sthAna sudhI sparzanA karI, jyAre A bAju te vakhate videhamAM paNa rAtri pUrNa thaI nathI paNa pUrNa thavAnI keTI upara AvI cUkI che. A vakhate e bhArata sUrya bharatakSetragata saMpUrNa paMdara muhUrta pUrNa karato AgaLa vadhe ke tUrta ja tene prakAza paNa teTale teTale dUra dUra AgaLa AgaLa pheMkAto jAya (ane pAchaLa pAchaLathI khasato jAya) kAraNa ke sUryanA prakAzanI pUrva pazcima-laMbAIrUpa pahoLAI je ke dara samaye parAvartana svabhAvavALI che, paraMtu be paDakhe te sarvadA sarakhA pramANa vALI ja rahe che. tethI sUrya jema jema khasato jAya tema tema jyAM jyAM te ja pahoMcI zake-evA AgaLa AgaLanA je kSetro tyAM tyAM prakAza karato jAya. A niyamAnusAra atyArasudhI-paMdara muhUrta kALa pUrNa thavA Avyo hato tyAre videhanI aMdara nahIM paNa je cheDe-prakAza ApI rahyo hato tene badale paMdara muhUrta pUrNa thaye have tenA te ja sUryanA prakAze videhamAM praveza karyo, arthAt bharatakSetre traNa muhUrta dinamAna bAkI rahyuM tyAre tyAM sUryodaya thaI cUka, AthI bharatamAM aDhAramuhUrta dinamAna paikI aMtima traNa muhUrta sudhI divasa hoya tyAre tyAMnA sUryodaya kALanA prAraMbhanAM (prabhAtanA) traNa muhUrta hoya. AthI zuM thayuM ke bharataairavatakSetranA asta samaya pUrvene traNa muhUrta je kALa te banne dizAgata videDanA sUryodayamAM kAraNarUpa hovAthI te ja kALa tyAM udayarUpe samajavo. A mahAvidehamAM jyAM prakAzanuM paDavuM thAya te sthAna te mahA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatasaMgrahaNI sUtrama . videhanA madhyabhAganI apekSAe samajavuM, videhanI pahoLAInI je madhyabhAganI sImAM tenA madhyabhAge-eTale videhanI pahoLAI gata je madhyapaNuM teja grahaNa karavAnuM che paNa laMbAInI apekSAnuM nahi, jema bharatakSetramAM paNa dinamAnarAtrimAna tathA sUryanuM udaya-asta aMtara sthAna pramANa vigere sarvapramANanuM gaNavuM-arthAt te te sUryanA udayAsta sthAnane jovAnI apekSA bharatakSetranA madhyabhAgathI (ayodhyAthI) gaNavAnI hoya che tevI ja rItie atra videhamAM paNa samajavAnuM che. zakA-tamAre uparyukta samAdhAna karavAnI AvazyakatA paDI, enA karatAM ame pUchIe chIe ke jyAre mahAvideha kSetramAM rAtri hoya tyAre candranuM astitva kema svIkAryuM nahi? zuM sUryanA prakAzAbhAve ja rAtri kALa thAya che ane candranA astitvane aMge thato nathI ? samAdhAna-divasa athavA rAtrine karavAmAM candrane kaI paNa prakAre lAgatuM vaLagatuM nathI, arthAt sUryamaMDaLathI thatI rAtri-divasanI siddhimAM candra maMDaLonuM kaMI sAhacarya athavA projana hotuM nathI, kAraNa ke candramaMDaLanI alpa saMkhyA-maNDalenuM savizeSa aMtara-candranI mandagati-muhUrtagati AdimAM sarva prakAre viparyAsa-vicitraprakAre-viparIta rIte thato hovAthI sUryamaMDaLanI gati sAthe sAhacarya maLatuM kyAMthI ja Ave? ke jethI te candra rAtri yA divasane karavAmAM nimittarUpa bane ! AthI candranA udaya ane asta upara kaMI rAtrinA udaya ane astane AdhAra che ema to che ja nahIM, tema ja rAtrinA udayaasta upara candranA udaya-astano AdhAra che ema paNa nathI. je candranA udaya-asvAzrayI rAtrikALanuM saMbhavitapaNuM svIkArAtuM heta to bharata vigere kSetromAM zuklapakSa ane kRSNapakSamAM paNa haMmezane mATe sUryAsta thayA bAda candramAnuM darzana avazya thAta ja, jyAre e pramANe banatuM to nathI, vadhumAM pratyeka tithie candranuM daSTigocara thavuM sUryAsta bAda anukrame vilaMbe vilaMba thatuM jAya che, vaLI kharI rItie vicArIe to haMmezAM AkhI rAtri pUrNa thatAM sudhI candramAnuM astitva-hAvuM ja joIe, chatAM tema na thatAM ahIM to zukla pakSamAM amuka amuka pramANa rAtrikALa rahevAvALo sUryodaya pachI 73 eTale ke mahAvidehagata ubhI paDelI sItA athavA sItAdA [ * * * | nadInI pahoLAI tenuM madhyabindu sthAna gaNatrImAM levuM ? ke vijayonI rAjadhAnIrUpa madhya bhAga gaNatrImAM levo ? te zAstramAM spaSTa na hovAthI yathAsaMbhava madhyabhAga vicAravo. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divasa-rAtrinuM kAraNuM. o eche vatte kALe paNu draSTigAcara thanArA ane te te tithie-amuka amuka kALa rahenArA A candra hAya che, AthI zuklapakSamAM candra AzrayI rAtrikALa kema na heAya ? vigere zakA dUra thAya che. kRSNapakSamAM te pratyeka tithie abe ghaDI mADu mATuM candvandana thatu hAi candrodaya sAthe rAtrine saMbaMdha na heAya te spaSTa samajAya tema che. AthI sUryAsta thayA bAda ( yathAyeAgya avasare te te divase mAM ) candranA udaye hAya che tema nathI, je sUryAsta thayA khAda candranA udayeA thatA ja hAta ane svIkArAtA haiAta tA sUrya prakAza ApatA hAya tyAre divase paNa candramAnA khimanI jhAMkhI dekhI zakIye chIe te paNa dekhI zakata nahIM. AvA AvA ghaNA kAraNathI rAtrikALane karavAmAM candrodaya kAraNa nathI, ethI ja candramAnA astitvavALo kALa te ja rAtrikALa ema nahi kintu sUryanA prakAzanA abhAvavALA kALa te rAtrikALa kahevAya che. sUrya sAthe candramAnu kAI prakAranA ( khAsa karIne ) saMbaMdha na dharAvavAmAM kAraNabhUta candramAnuM peAtAnu ja sUryathI judI ja rIte maMDaLacArapaNuM che e cArane aMge te sUrya ane candra bannenA jyAre rAzi--nakSatranA sahayoga sarakhA hAya che tyAre te banne ekaja maDaLe amAvasyAne divase AvI puge che ane e je divase Ave che te divasa 75 8 amAvasyA 'tarIke prasiddha che. ane khIje divase te candra puna: mandagatyAdinA kAraNe huMmezAM eka eka muhUrta sUryathI dUra pAchaLa pUrNimA yAvat rahetA jAya che ATaluM prAstAvika vaktavya jaNAvyuM. astu have cAlu viSaya upara AvI jaie. [ pUrve anne virAdhAzrayI zaMkA upasthita thayela hatI tevI rIte jijJAsu bharata--airavata kSetrAzrayI zaMkA upasthita kare che. ] zakA--have bharata--airavata kSetramAM jyAre rAtri jaghanya 12 muhUrta pramANa vALI hAya tyAre mahAvidehamAM divasa utkRSTa 18 muhUrta pramANavALA heAya te prasaMge bharata--airavata-kSetramAM 12 mu. pramANanA rAtrikALa vItye chate kayA kALa hAya ? 74--3aaN 2 sUraLa samaM o, caMdramsa amAvasI vigaeN hor / tesiM maMDalamikkika rAsirikkhaM tahikaM ca // 1 // ' 75--AthI ja amAvAsyAnuM bIjuM nAma sUyaeNnDrusaMgama'paDeluM che, tenI gamA sad vasato'hyAM candrAnI phcamAvasyA evI vyutpattipaNu teja ane pragaTa kare che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama. samAdhAna-A saMbaMdhamAM pUrve kahevAyela khulAso samajavAnuM che, paraMtu tyAMnA khulAsAthI ahIMA viparIta rItie vicAravAnuM che. arthAta-pUrva-pazcima videhamAM sUryAstanAM traNa muhUrta bAkI rahyAM hoya tyAre bharata-aivita kSetramAM sUryodaya thaI jAya, (ane bharata eravata kSetramAM sUryAsta kALanAM traNa muhUrta bAkI hoya tyAre pUrva-pazcima videhamAM sUryodaya thaI jAya) A pramANe banne rIte banne kSetranuM samAdhAna siddhAnta dvArA karavAmAM AvyuM. A pramANe banne videhagata udayakALanAM (rAtri AraMbhanI pahelAnAM) je traNa muhUrta te ja bharata-eNravata kSetranA astikALanAM traNa muhUrta, bharata-evata kSetranA astikALanA je traNa muhUrta teja-pUrva-pazcima videha kSetranA udayakALanAM kAraNarUpa hoya. A pramANe jyAre dakSiNa ane uttara dizAgata (bharata-ravata) kSetromAM sUryo prabhAta karI rahyA hoya te prabhAta kALanA traNa muhUrta kALa vitye chate pUrva ane pazcima dizAgata je (banne videha) kSetre tyAM jaghanya rAtrinA prAraMbha thAya che, e pramANe jyAre bharata-ravata kSetramAM sUryAsta thavAnAM (baparanA pachInAM ) 3 muhUrta bAkI rahyAM hoya tyAre banne videhagata kSetramAM prabhAta thaI cUke, A traNa muhUrta vItyA pachI te ukta dizAomAM sUrya svagati anusAre krame krame divasanI pUrNatAne pAmyA kare che. sAthe sAthe e paNa jaNAvavAnI jarUra rahe che ke jyAre 7615 muhUrta dinamAna ane paMdara muhUrta rAtrimAna hoya eTale ke banne mAna samAna pramANavALA hoya tyAre to videhakSetranA traNa muhUrta saMbaMdhI kaMIpaNa vicAraNA karavAnI AvazyakatA rahetI nathI, paraMtu AvA divase varSamAM be ja vAra Ave che, jyAre sUrya sabhyantaramaMDaLanA bIjA maMDaLathI-dakSiNAyanano prAraMbha kare 76 vyavahArAdi kAryomAM 60 ghaDI upayogamAM levAya che, vastutaH te paNa ekaja che. kAraNa ke jyAre be ghaDInuM 1 mu. tyAre 30 mui pramANa ahorAtranI 60 ghaDI yathArtha AvI rahe, AthI " 30 ghaDI dinamAna ane 30 ghaDI rAtrimAna' hoya tyAreevo paNa zabdaprayoga vaparAya te ekaja che. kalAkanA hisAbe * 12 kalAka rAtrimAna hoya tyAre evo zabdaprayoga paNa vAparI zakAya che. kAraNake rA ghaDIne kalAka hovAthI 30 ghaDI dinamAne 12 kalAka barobara dinamAnanA ane 12 kalAka rAtrimAnanA maLI 24 kalAkane eka ahorAtra thAya tenA muo 30 thAya che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ divasa-rAtrinA pramANunI hAnivRddhinuM kAraNuM. (pahelA varSe gujarAtI ASADha vada ekame) tyAre je bhAga muhUrta nyUna evA 18 muhUrtanuM dinamAna hoya ane 12 muhUrta rAtrimAna hoya, have e dvitIya maMDaLathI vadhI sUrya AgaLa AgaLanA maMDaLe jato jAya tema tema dinamAna ghaTe ane rAtrimAna vadhe, ema sUryamaMDaLanI gati anusAra vadha-ghaTa thatAM jyAre sUrya 91 mA maMDaLe Ave, tyAre te 184 maMDaLanA madhya bhAge AvavAthI traNa muhUrta dinamAna sabhyantara maMDaLanI apekSAe ghaNuM jyAre rAtrimAM teTalI vRddhi thaI ( ApaNe te vakhate pahele varSe kA0 vadi 2 no divasa hoya che tyAre e divasa ( iMglIzamAM jene Dolstice ) Ave ke je divasanuM dinamAna 15 muhUrtanuM yathArtha hoya ane rAtrimAna paNa yathArtha 15 muhUrtanuM hoya che. sabhyantaramaMDaLathI sUrya jema jema sarvabAhyamaMDaLamAM praveza karato jAya tema tema bharatAdi kSetromAM dinamAna ( bhAga) ghaTatuM jAya che ane rAtrimAnamAM teTalI ja vRddhi thatI jAya che, e pUrvokta niyamAnusAra sUryo punaH 91aaaa mA maMDaLe Ave tyAre samAna dinamAna ane samAna rAtrImAna karanArA hoya che, e sUryo ghaNe dUra gayelA hovAthI bharatamAM 15 mucha dinamAna pramANa divasa pUrNa thAya tyAre mahAvidehamAM rAtrimAna paNa samAna pramANavALuM hovAthI tyAM rAtri AraMbhAya, jyAre mahAvidehamAM rAtri AraMbhAya tyAre bharata-eravata kSetramAM sUryodayane prAraMbha thAya, A pramANe sarakhA pramANanA dinamAna-rAtrimAna hote chate muhUrtanI vadhaghaTa na hovAthI kaMIpaNa jAtanI harakata naDatI nathI. e ja sUryo jyAre 91 maMDaLathI AgaLa vadhatA vadhatA sarvabAhyAmaMDaLe Adi pradeze-prathama kSaNe pahoMce tyAre tadAzrayI pUrvokta pramANuvALI 18 muhUrta pramANanI rAtri ane 12 muhUrtanA mAnavALuM dinamAna AvI rahe che, e pramANe jyAre sUrya sarvabAhyamaMDaLethI pAchuM saMkramaNa karIne (uttarAbhimukha gamana karato) aMdaranA maMDaLomAM pravezI ( bhAganI) dinamAna vRddhi karato ane rAtrimAnamAM teTalI ja hAni karato karato pratimaMDaLe carato jyAre 91aaaa mA maMDaLe punaH pAcho Ave tyAre-puna: e uttarAyaNamAM 15 muhUrtanuM dinamAna ane 15 mahurta rAtrimAna yathArtha hoya (tyAre ApaNe pahelA varSanI caitra vadi 9 heya) ema karatAM karatAM sUrya jyAre savAbhyantara maMDaLe prathama kSaNe Ave tyAre pUrvokta 18 muhUrta pramANanuM dinamAna ane 12 muhUrta pramANunuM chicharAtrimAna yathArtha hoya. e pramANe eka saMvatsara kALa pUrNa thAya. 77 sarvAbharamaMthI bAhyamaMDaLe jatAM dakSiNAyanamAM 15 muhUrtane divasa ane 15 muhUrtanI rAtri pahelA varSanI kArtika vadI trIje hoya. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatsa MgrahaNI sUtram . A pramANe eka ahArAtra 91 maMDaLe dakSiNAyananu ane puna: pAchA krUratAM 15 maMDaLe eka ahArAtra uttarAyaNanu ema e ahArAtra eka savatsaramAM ane 10 ahArAtra jUdI jUdI mAsa-tithivALA eka yugamAM samAna pramANavALA hAya. A e divasa (-ahArAtrane ) cheDIne sArAe saMvatsaramAM evA ekapaNu ahArAtra nathI heAtA ke je ahArAtra dinamAna ane rAtrimAnanA samAna pramANavALA hAya. arthAt kiMcit kiMcit vadhaghaTa pramANavALA tA hAya ja. khAkInA sarva maMDaLAmAM rAtrimAna tathA skrinamAna yathAyeAgya vicAravuM. 3Y have jyAre bharatamAM 13 muhUnu dinamAna hAya ane mahAvidehamAM 12 kalAkanI rAtri hAya tyAre zuM samajavuM ? teA bharatamAM (sUryAsta pUrve) eka muhUtta - thI kiMcihna nyUna sUryAzrayI divasa hAya tyAre videhamAM sUryodaya thAya ? AvI carcA pUrve bharatanA 18 su0 dinamAna ane videhanA 12 mu. nA rAtrimAna prasaMge karI che te pramANe ahIM vicArI levI, jyAre jyAre dinamAna ane rAtrimAnanA alpAdhiSyane aMge eka bIjA kSetrAzrayI saMzaya jaNAya tyAre pUrvokta carcA dhyAnamAM lai jeTaleA jeTale jyAM jyAM dina-rAtrimAnanA viparyaya thatA hAya tenA hisAbe gaNatrI karIne samanvaya yathAyeAgya karI levA. atre ame A carcAnA vizeSa sphATa na karatAM ATalAthI ja aTakI jaIe chIe. khIjuM ahIM bharatakSetramAM je 18 muhUrta pramANu divasa kahyo che te bharatanA kAipaNa vibhAgamAM vartAtA prakAzanI apekSAe kahyo nathI, bharatakSetranA kAipaNa vibhAgamAM vartetA prakAzanI apekSAe teA AgaLa jaNAvavA pramANe AThe prahara (=30 mu.) sudhI paNa bharatamAM sUryanA prakAza hAI zake che. ApaNe ahiM A je 18 muhUtta levA che te bharatakSetranA kAipaNa vibhAgamAM sUryodayathI sUryAsta samaya sudhInA kALanI apekSAe levAnA che. AgaLa kahevAtA 15 0 athavA 12 mu. nA kALa paNa A rIte ja samajavAnA che. niSadha parvata upara jyAre sUrya Ave tyAre bharatakSetranA madhyabhAge rahelI mAdhyA nagarInA ane tenI AjImAjInI amuka amuka pramANu hadamAM rahenArAne te sUryanu aDhAra muhUtta sudhI dekhavuM thAya, tyArabAda merUne svabhAvasiddha gALAkAre pradakSiNA ApatA sUrya jyAre niSadhathI bharata taraph valayAkAre khasyA 78 pratyeka ma`DaLanu rAtrimAna--dinamAna atre ApavA jatAM ghaNA vistAra thai jAya mATe pADakAe svayaM kADhI levu, ane tee ATalA viSaya samajyA bAda jarUra kADhI paNa zakaze athavA AgaLa ApavAmAM AvanAra yaMtramAMthI joi levuM. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 bharatamAM sUryodaya gati. arthAta AgaLa vadhe eTale prathama je ayodhyAnI hadamAM ja prakAza paDato hato te have AgaLanA kSetramAM (mULa sthAnathI jeTaluM kSetra sUrya valayAkAre A bAju khasya teTalA ja pramANu prakAza A bAju vadhyo) prakAza paDavA mAMDyo. e sUye AgaLa kahyuM kSetra prakAzya? bharatakSetranI apekSAe bhArata sUrya niSadhe udaya pAmyo hoya tyAre sUryanA tejanI laMbAI ayodhyA sudhI hovAthI ayodhyAnA pradezamAM rahetA vatanIne te sUrya udayarUpe dekhAya, jyAre ayodhyAnI aMtima hade eTale jyAMsudhI sUryanA prakAzavALuM kSetra hoya che, te kSetra cheDIne tyAMthI AgaLanA A bAjunA samagra bhAgamAM (bhArata sUryAsta sthAna sudhInA pAzcAtyakSetromAM) sarvatra aMdhakAra hoya che. A praznanapUrvaka samAdhAna ApavAnI vizeSatA eTalA mATe grahaNa karavI paDI che ke, ApaNe ahIM sUryodaya thAya che tyAre amuka pAzcAtya dezomAM aMdhakAra hoya che tathA amuka judA judA kSetramAM rAtri athavA divasanA amuka amuka vAgyA hoya che. A pramANe ApaNI apekSAnA sUryodaya ane sUryAsta tyAMnA kALanI apekSAe ghaNuM aMtaravALA hoya che temAM kAraNa zuM che? te khyAlamAM lAvavA mATe che. A pAzcAtya dezo madhyabharatathI (ayodhyAnI) pazcima dizA tarapha-pazcima samudra tarapha rahelA che atyArane pAzcAtya vibhAga te adazya dezanI apekSAe ghaNe thoDo kahI zakAya, astu. tyAre zuM thayuM ke pUrva niSadha upara rahelo bhArata sUrya bharatakSetre (adhyAmAM) jyAre udaya pAme tyAre sarva pAzcAtya deze-eTale atyAranA daSTigecara tathA adaSTigocara sarvasthAne aMdhakAra hoya kAraNa ke bhArata sUrya haju bhAratamAM (ayodhyAmAM) udaya pAmyo che tethI (ayodhyAthI) AgaLa te te sUryanA tejanI laMbAI samApta thavAthI AgaLa prakAza ApI zakato nathI, airAvata sUrya to eravata kSetra tarapha udaya pAmela che ethI A bAju pazcimanA anArya dezo tarapha kaI prakAza ApavAnI udAratA karI zake tema nathI eTale bharatathI pazcima dizA taraphanA kSetramAM ane eravata kSetrAzrayI pazcima dizA taraphanA kSetramAM ema banne dizAgata kSetramAM badhe sUryonA tejanA abhAve rAtrikALa vartato hoya che. AthI spaSTa jaNAze ke bhAratamAM (adhyAmAM) sUryodaya hoya te kALe Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 zrI bRhatsa MgrahaNI sUtram. te dezeAmAM satra aMdhakAra hovAthI pAzvAtya dezeAmAM je sUyyadaya-sUryAstanu aMtara paDe che temAM kaMI navAI jevuM nathI. astu-- have bharatamAM ( ayeAdhyAmAM) udaya pAmatA sUrya jyAre te vivakSita maDaLa sthAnanA prathamakSaNathI AgaLa AgaLa niSadha sthAnethI khasavA mAMDyo eTale aMdhakArakSetrAnI AdinA prathama-kSetrAmAM ( ayeAdhyAnI hada cheDI najIkanA kSetrAmAM arthAt sUrya jema jema niSadhathI jeTale jeTale khasavA mAMDe tema tema teTalA teTalA pramANu kSetrAmAM svaprakAzanI sparzanA karatA jAya) prakAza paDavA zarU thAya ( puna: hajI tethI AgaLanA pazcimagata sarva kSetrAmAM aMdhArUM paDeluM ja che) ema bhArata sUrya tethI paNa AgaLa bharatakSetra tarapha AvatA jAya, tyAre jeTaluM AgaLa vadhI Avye teTalA pramANamAM aMdhakAravALAM kSetre prakAzita karatA jAya. e pramANe sUrya jema jema bharata tarapha AvatA jAya tema tema pAzcAtya vibhAgeAmAM te te kSetra, krame krame prakAzita karatA jAya, A pramANe bhAratanA sUryodaya samaye amuka vibhAgamAM taddana aMdhakAra hAya, athavA bharatanA sUryodaya samaye te te kSetrAmAM divasanA athavA rAtrinA amuka amuka vAgyA hoya che tenuM kAraNa atra TuMkamAM pradarzita karavAmAM AvyuM, A uparathI savizeSa sarva vicAra vidvAnA svayaM karI leze. bharatakSetrasya anyasminnanyasmindeze sUryodayAdisamayaviparyAsehatuH - vadhu samajaNu mATe bharatanA madhyavartI ayeAdhyAmAM je kALe sUkriya thaye te vakhate ja kAipaNa vyakti taraphathI ayeAdhyAnI amuka hada cheDIne pazcima dizAgata prathamanA kSetrAmAM tAra-TelIpheAnAdi kAIpaNa sAdhanadvArA pUchavAmAM Ave ke tamAre tyAM sUryodaya thayA che ke nahi ? tenA pratyuttaramAM javAma e ja maLaze ke nA ? haju ceADIkavAra che, prabhAta zarU thaI cukayuM che, A prazna te ayeAdhyAnI hadanI samIpa vI deza mATenA jahAvAthI uparokta jAma maLe, kAraNake ayeAdhyAmAM jyAre sUryodaya thayA eTale A deza tenI najIka hAvAthI tyAM sUryanA tejane paheAMcatA vAra paNa keTalI hAya ? arthAt theADIka ja. jo ayodhyAmAM udaya thayA bAda amuka samaya thaye ( sUrya niSadhathI khasavA mAMDe tyAre ) teja kSetrAmAM puna: prazna karIe ke have tamAre tyAM udaya thayo ke nahi ? tyAre javAba maLaze ke have udbhaya thayA, ( tamAre tyAM te vakhate amuka samaya divasa caDhelA hAya ) tethI paNa jo dUradUranA kSetrAmAM khabara pUchAvatA jaie tyAre evA khabara maLaze ke hajI amAre tyAM amuka Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryanuM prakAzyakSetra. vAgyA hovAthI aMdhakAra che, ema kramazaH AgaLa AgaLanA kSetre puchAvIe to bharatanI apekSAe thato amuka amuka vakhatane vadhato jato pheraphAra ekatra karIe tyAre vilAyata ke amerikA pUchAvatA ahiM sUryodaya hoya tyAM rAtrinA amuka........vAgyA hoya ane amerikAmAM vilAyata karatAM paNa rAtri moDI thavA vALI hoya. ( lagabhaga 8-10 kalAka phera dekhAze) ukta viparyAsanA samarthana mATe eka vyaktinI noMdha; uparyukta vAtanA samarthana mATe eka bIjI noMdha atre laIe chIe. vilAyata janArI vyakti, jyAre muMbaI kinArethI sTImbara (vilAyatI vahANa)mAM besI vilAyata gamana kare che ane te sTImbara jyAre vilAyata tarapha kuca karI muMbaIthI AgaLa vadhI amuka..mAIla dUra pahoMce che tyAre te sTI mbaranA kepTana taraphathI sArIe sTImbaramAM sUcanA karavAmAM Ave che ke potapotAnA ghaDIALAno TAIma eka kalAka pAcho mUke ( A kahevAthI zuM thayuM? ke muMbaI kSetranA sUryodaya AzrayI je ghaDIALane TAIma mukele te TAIma A kSetre AvyA tyAre maLate na Avya, eka kalAkano taphAvata paDayo te taphAvata dUra karI je kSetre sTImbara AvI te kSetranA TAImane anusarato TAIma mukavAnI sUcanA karavI paDI) e pramANe ghaDIALane TAIma eka kalAka pAche mukANe, have tethI paNa AgaLa vadhIne sTImbare jyAre amuka mAIla mArga kApe tyAre kepTana mAraphata puna: sUcana karavAmAM AvI ke amuka...kalAka ghaDIALa pAchaLa muko, ema te sTImbara jema jema AgaLa vadhatI vilAyata tarapha kuca karatI gaI tema tema amuka mAIla kApate chate amuka amuka kSetra sthAne amArI ghaDIALa sUcanA mujaba pAchI karatA gayA, ema karatAM jyAre vilAyata pahoMcyA tyAre (muMbaIthI nIkaLyA tyArathI laIne ahiM AvatAM) amArI ghaDIyALano vAraMvAra pheravela sarva TAIma ekatra karatAM 8-10 kalAkanuM aMtara anubhavAyuM. A e ja pramANe jyAre amerikA (vilAyata Adi)thI upaDelI sTImbara muMbaI tarapha AvavA lAgI tyAre ghaTIyancanA kramamAM (viparIta) je ThekANe jatAM jeTale TAIma ghaTADyo hato, punaH pAchA pharatAM te te sthAne teTale vadhAratA jo jethI punaH muMbaI TAIma maLI raheze. AthI e ja samajAve che ke zrI jinezvaradevanA trikAlAbAdhita sarva kathita sidAte kharekhara satya ane niHzake che ema nirvivAda sacoTapaNe sAbIta thAya che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatsa MgrahaNI sUtrama. A uparathI 18 mu. nuM nimAna vivakSita te kSetrAmAM sUryAdayathI sUryAsta sukhI astitva dharAvatA prakAzAzrayI levAnuM che. 32 zakA--ahIMA jijJAsune kadAca zaMkA thAya ke sarvAbhya0 maDale gati karatA sUrya jyAre niSadhaparvata upara Ave tyAre bharatakSetramAM thatA udaya keTalA dUrathI dekhAya. samAdhAna--AnA samAdhAnamAM samajavuM je niSadha upara sUrya Ave tyAre kiraNaiAnA prasAra eTarInA prakAzavat sUryanI sanmukha dizAmAM ja hAya che ema hetuM nathI, paraMtu prakAza tA cAre dizAmAM hAya che, emAM merU taraph 44820 cA, lavaNusamudra dizA taraph 33333OM yA. (dvIpamAM 180 yA. ) jyAre uttara taraph siddhazilA, a candrAkAra ke tIrakAmaThAkAre bharatanA mAnavIne te sUrya 47263 cA. dUrathI dekhAya ane te sUrya sthAnanI pAchalI dizAmAM eravata tarapha paNa maMDalAkAre teTalA ja pramANamAM kiraNeAnA prasAra hAya. vartamAnanA pAzcAtya dezanA samAveza thAM karavA te ? prazna--vartamAnanA eziyA-yuropa-AphrikA-AsTreliyAdine samAveza jaina draSTie gaNAtAM jamUdrIpanA (athavA jaMbUdvIpanA sAta kSetrA paikI ) eka bharatakSetravatI cha khaDA paikI kayA khaDAmAM samAveza thAya che ? uttara--vaitADhya parvata temaja vaitADhya parvatane bheddI lavasamudramAM maLanAra gaMgA tathA sindhuthI bharatakSetranA cha vibhAgeA thayelA che. te cha vibhAgA paikI nIcenA traNa vibhAgamAM ( dakSiNA bharatamAM) pAMce dezane samAveza mAnavA e ucita samajAya che, ane e pramANe mAnavAmAM kAI virAdha AvatA heAya tema jaNAtuM nathI kAraNake bharatakSetranI heALAi para6 0 6 kaLA che ane nIcenA ardho vibhAgamAM rahelA traNa khaMDanI paheALAi samagra pramANunI apekSAe a` pramANathI nyUna pramANa che, te paNa pAzcAtya vidrAnA dakSiNa dhruvathI uttaradhruvanuM jeTalA mAila pramANu aMtara mAne che tenA karatAM jarUra dakSiNA bharatanA traNa vibhAganuM pramANa vizeSAdhika che, kAraNake pUrva samuthI--pazcima samudraparyaMta bharatakSetranI laMbAi 14471 cA. pramANa che. jyAre samagra pRthvInA eka cheDAthI bIjA cheDA paryaMtanI ( paridhinI ) lakhAI lagabhaga 25000 mAila pramANa manAya che. pUrva pazcima vyAsa 7926 mAIla ane uttara-dakSiNa vyAsa 7900 mAila pramANa che. e apekSAe vamAnamAM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryodaya-sUryAstanA samayamAM pheraphera hovAnuM kAraNa zodhAyela dezane bharatanA nIcenA traNa khaMDamAM samAveza kare khAsa bAdhaka hetu jaNAto nathI. uttara temAM kaI 26 mAIla pazcima pUrva hAlanI pRthvI pUrvathI pazcima sudhI 7926 mAIla che ane uttara-dakSiNa 7900 mAIla che. che. mAIla dakSiNa amerIkAdi pAzcAtya kSetrane mahAvideha kSetra kema na mAnavuM ? prazna-tamee jaNAvyuM ke pAzcAtya dezono samAveza dakSiNArdha bhAratamAM gaNo te ApaNe paNa dakSiNArdha bhAratamAM chIe chatAM jyAre jodhapura-amadAvAdanI apekSAe A dezamAM sUryodaya thAya che, te avasare amerikA vigere dUra dezamAM lagabhaga sAMjane TAIma thayela hoya che; ema tyAMthI AvatA vAyaralesa, TelIgrApha AdithI jaNAvavAmAM Ave che eTale amerikAdi dezamAM thatuM sUryodaya tathA sUryAstanuM aMtara A dezanI apekSAe 10 kalAkanuM paDe che. (ane te zAthI paDe che te pUrve jaNAvAyuM che, eTaluM ja nahi paNa te mujaba IgleMDa jarmanI vaLI khuda hiMdustAnamAM paNa cAra-traNa-eka kalAkanA aMtara amuka amuka dezAzrayI paDe che, ane jaina zAstromAM aneka vakhata zravaNa thAya che ke jyAre bharatakSetramAM dina hoya tyAre mahAvidehakSetramAM rAtri hoya che. ane jyAre mahAvideha kSetramAM rAtri hoya tyAre bharatakSetramAM divasa hoya che. evA ekadezIya siddhAntanuM zravaNa karI keI ardhadagdha ema paNa kahevA jAya ke amerIkAmAM A dezanI apekSAe lagabhaga udaya-astano viparIta kama hAI te amerikAne mahAvideha kema kahI na zakAya? jo ke zAstranA rahasyane samajanArAo to mahAvidehamAM sadAkALa caturtha Are, khuda tIrthakarane sabhAva, mokSagamanano aviraha tema ja svAbhAvika zaktivaMta ahIMnA manuSyane tyAM javAnI zaktino abhAva vigere kAraNethI amerIkAne mahAvidehanuM upanAma ApavAnuM sAhasa kheDatA ja nathI, paNa ukta aMtara paDe che tenuM kAraNa zuM che? uttara--prathama jaNAvI gayA te pramANe bharatakSetranI pUrva samudrathI-pazcima samudra paryata laMbAI 144711 e. pramANa che, vartamAnamAM jAhera tarIke pragaTa thaelA ( eziyAthI amerIkA sudhInA pAMca khaMDe) pAzcAtya dezene Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zrI bRhatsaMgrahaNI sUtrama. samAveza paNa bharatanA dakSiNA vibhAgamAM hAvAnu yukti pUrvaka ApaNe jaNAvI gayA chIe. uccasthAna upara yaMtra pUrvaka gAThavAela pharatA dIpaka prAraMbhamAM peAtAnI najIkanA prakAzayAgya kSetramAM prakAza Ape che, e ja dIpaka yaMtranA khalathI jema jema AgaLa khasatA jAya che tema tema prathama prakAzita kSetranA amuka vibhAgamAM aMdhakAra thavA sAthe AgaLa AgaLanA kSetramAM prakAza Ape che. te ja pramANe niSadhaparvata upara udaya pAmatA sUrya prAraMbhamAM peAtAnuM jeTalu prakAzya kSetra che te kSetramAM AvatA najIkanA bhAgane prakAza Ape che arthAt te sthAnamAM rahelA manuSyAne sUryanA prakAza maLavAthI sUryodaya thayAnuM bhAna thAya che, menI pradakSiNAnA krame kratA sUrya jema jema AgaLa Ave che tema tema pAchaLanA kSetrAmAM aMdhakAra thavA sAthe kSetra saMbaMdhI AgaLa AgaLanA vibhAgAmAM prakAza thatA jovAthI te vakhate sUryodaya thaye teve khyAla Ave che. ( je vAta pUrve kahevAi gai ) ane e ja kathananA hisAbe bharatakSetranA adha vibhAgamAM rahelA pAMce dezeAmAM sUryodaya tema ja sUryAstanuM 12-10 ke ATha kalAka kivA kramaza: kalAka AMtara paDe temAM kei paNa prakAranA virodha AvatA hAya tema jaNAtu nathI, A ja vastune vizeSa vicArazu te cAkkasa jaNAi Avaze ke amadAvAda muMbai ke pAlItANAdi kAi paNa vivakSita ekasthAnAzrayI divasanuM pramANa khAra kalAka terakalAka cADhakalAka ke temAMe nyUnAdhika paNu bhale rahe paraMtu dakSiNA bharatanA pUrva cheDA upara jyArathI sUryanA prakAza paDyo tyArathI TheTha pazcima sudhInA sUryAstanA samayakALane bhege karIzu teA AThe prahara ( arthAt 24 kalAka) sudhI samagra bharatakSetranA kAI paNa vibhAganI apekSAe kramaza: sUryanA prakAzanuM astitva hAya temAM kei paNa prakAranA khAdhaka hetu dekhAtA nathI. pUrvaniSadhanI najIka jagyAethI sUryanA udaya-dekhAva thatA hAvAthI ane pazcima niSadhanI najIka jAya tyAre adazya thatA heAvAthI tenu pariSi kSetra lagabhaga savAlAkha yAjana pramANa thAya, ne kalAkanA pAMca hajAranA hisAbe sUrya gati gaNatAM cAvIze kalAka sUrya samagra bharatamAM dekhAya temAM harakata nathI. zrI maDaLa prakaraNa vigere 79-paDhama_paharAikAlA, jaMbUdIvammi dosu pAsesu, labbhaMti ega samayaM, taheva savatthaM naraloe // 65 // (TIkA) paDha0 / prathamapraharAdikA udayakAla | dArabhya rAtrazcaturthayAmAntyakAlaM yAvanmeroH samantAdahorAtrasya sarve kAlAH samakAlaM jambUdvIpe pRthak pRthak kSetre labhyante / bhAvanA yathA bharate yadA yataH sthAnAt sUrya udveti tatpAzcAtyAnAM dUratarANAM lokAnAmastakAlaH / udayasthAnAdhotrAsinAM janAnAM madhyAhnaH, evaM keSAJcit prathamapraharaH, keSAJcid dvitIyapraharaH, keSAJcittRtIyaH praharaH, kaci - nmadhyarAtra, kacitsandhyA, evaM vicAraNayA'STapraharasambandhI kAlaH samakaM prApyate / tathaiva naroke sarvatra gammUddIpAtamero: samantAda sUryapramANaeNnAdabrahAsaMmAvanuM cittvam // bhAvA sugama che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava'tsaranA pratyeka rAtridivasanuM pramANu, 1 granthAmAM paNa e ja thananA nizcaya mATe bharatakSetramAM ATha prahara sudhI sUryanA prakAza hAvAnu jaNAvavAmAM Ave che, te paNa uparanI vAtane vadhu puSTi Ape che. ethI amerIkAmAM A kSetranI apekSAe sUryodaya daza kalAka meADA thAya che. kAraNa ke sUryane peAtAne prakAza tyAM hAMcADatAM ApaNI apekSAe vilaMba thAya che, sUrya peAtAne prakAza vadhAremAM vadhAre ticchI zreNIe bharata tarapha 47263 cA. Ape che jyAre A pAzcAtya deze tethI ghaNA dUra dUra AvelA che. eTale ke ahIM divasa hAya tyAre tyAM rAtri hAya che ane tyAM rAtri hoya tyAre ahIM divasa hAya che. e kAraNathI amerIkAne mahAvideha pavAnI mUrkhAI karavI te vicAra zUnyatA che. A vicAraNAne vadhu na lakhAvatAM ahIM ja samApta karIe chIe. kRti tRtIyadvAraXKLA 1 4 cAraprarUpaNA [ pratimaMDale kSetravibhAgAnusArarAtri - divasaprarUpaNAH - sarvAM. maM. pravaLA;--ceAthu' ' cAraprarUpaNA " nuM dvAra kahevAya che emAM prathama sarvo. maMDaLanA 315089 ce0 gherAvAnA davibhAga kalpavA jethI pratyeka vibhAga 31508 ce. paridhi pramANane hAya, e daza bhAgamAMthI traNa bhAgane utkRSTa divase eka sUrya prakAzita kare che, jayAre bIjo sUrya enI sanmukhanA teTalA ja pramANanA traNa vibhAgane prakAzita kare che, tethI sAma-sAmI thai 6 vibhAgamAM divasa hAya, khAkI vacce khambe vibhAga rahyA emAM ( kula cAra vibhAgamAM ) rAtri hAya che, A pramANe utkRSTa divase daza vibhAganI vyavasthA sarvA maMDaLe thaI. have sarvAbhya. maMDaLe jadhanyadivasa hAya tyAre beu sUryA sAma-sAmI dizAnA khae vibhAgane prakAzita kare che, tethI cAra vibhAgamAM divasa ane zeSa 6 vibhAgamAM rAtri hAya che. A prarUpaNA 18 30 dinamAna haiAya tyAre samajavI, tyAra pachInA pratimaMDaLe prakAzakSetra kSetrathI ghaTe ane jyAre te pramANe thI rAtrikSetra vadhatu jAya, ema karatAM sUrya jyAre samAhyamaMDaLe Ave tyAre mane sUryo sakhAdyamaMDaLa ridhinA bhAgane krisa lesyAthI prakAzita kare ane zeSa bhAgane aMdhakArathI vyApta kare che e pramANe sUrya sabAhyama DaLethI pAchA sarvAbhyamaMDaLe AvatAM prakAza kSetramAM kramaza: OM bhAgathI vRddhi kare jyAre aMdhakAra kSetramAM bhAganI nyUnatA kare. jethI ukta kathana mujaba sarvAbhyamaMDaLe bhAga krisa lephsAthI prakAzita hAya, ; Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ w zrI bRhatasaMgrahaNI sUtrama. A pramANe sUryonA prakAzakSetranA dazAMzanI kalpanA puSkaradvIpa sudhI vicAravI. prakAzyakSetranI AkRti saMbaMdhi vicAra; sarvA. maMDaLe rahelA ane sUryonA A Atapa-prakAzakSetranI AkRti uMcA mukhavALAM nALavAvALAM puSpanA jevI che AthI te merU tarapha ardhavalayAkAra jevI rahe che jyAre samudra tarapha gADAnI uMdhInA mULa bhAganA AkAra jevI thAya che, AthI merU tarapha saMkecAelI ane samudramaNI vistRta bhAvane pAmelI hoya che. matakSetranA DhavA tathA vistA-vaLI bane (pratyeka) AkRti merUthI uttara ane dakSiNa dizAmAM laMbAIne rahelI che pratyeka AkRtinI zarUAta merUnA antabhAgathI zarU thaI lavaNasamudra madhye pUrNatAne pAmelI hovAthI tenI (merUthI mAMDI lavaNasamudra parvatanI) laMbAI 78333 ceTa che, AmAMthI kevaLa jabajagati sudhInuM kSetra pramANa gaNue te 5000 0 thAya ane zeSa 33333 colavaNa samudramAM pratyeka AkRtinuM eka bAjue hoya. * A pramANe jeonA mate sUryano prakAza merathI pratighAta pAme che temane mate samajavuM. paraMtu jeo, sUrya prakAza pratighAta pAmato nathI, paraMtu merUnI mahAna guphAomAM paNa phelAya che teonA mate merU parvatathI ardha vistAravALI merUnI mahAguphAonA pAMcahajAra jana sahita (45000+5000) 45 hajAra ye bheLavine 83333 0 tApakSetra pramANa kahevuM. A tApakSetra pUrva pazcima dizAmAM hoya tyAre te ja pramANe laMbAI (pahoLAI)nI vyavasthA yathAyogya vicAravI. saghaLAya maMDaLamAM vicAratAM tApakSetranI laMbAI hamezAM avasthita rahe che, kAraNa ke viparyAsa to pahoLAImAM ja paridhinI vRddhi anusAra aMdarahAra maMDaLe AvatAM jatAM sUryanA prakAza-aMdhakAra kSetramAM hoI zake che. 80-eTale ke pratyeka AkRtimAM sUryAzrayI dizA vicAravI ghaTe che arthAta te te AkRtimAM sUryane madhyabindu gaNuM uttaradakSiNa laMbAI ane pUrva-pazcima gata sarvatra (avyavasthitapaNe) pahoLAI vicAravAnI che je citra jovAthI spaSTa jaNAI Avaze. 81-paraMtu eTaluM vizeSa samajavuM ke jema sUrya bahirmaDaLe jato jAya tema tApekSetra prathama maMDaLanI apekSAe pratimaMDaLe kramazaH dUra dUra khasatuM ane lavaNa tarapha vadhatuM jAya paraMtu tApakSetranI laMbAInuM pramANa to avasthita ja rahe. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atapa-aMdhakAra kSetra. 43 sAtapakSetranA phrojhAda-virAra-A tApakSetranI AkRti merU pAse ardha valayAkAra jevI thatI hovAthI tenI merU pAsenI paheLAI meranI paridhinA traNa dazAMza ( % ) eTale 4868 jeTalI hoya che, tyAMthI mAMDI kramazaH paholAImAM vistAravALI thatI samudra tarapha pahoLAI antarmaDaLanI (sarvAbhyantara ) paridhinA traNadazAMza jeTalI (94536 0 % bhAganI) hoya che. A tApakSetranI banne prakAranI paheLAI (merU tathA lavaNa saDha taraphanI) anavasthita-anizcita che kAraNa ke dakSiNAyanamAM prakAza kSetramAM krame krame hamezAM bhAga kSetra jeTalI hAni thAya che jyAre dakSiNAyananI samApti thaI uttarAyaNane AraMbha thatAM punaH ghaTelA tehI ja tApakSetranA vistAramAM punaH kramaza: te bhAge vRddhi thatI Ave che ane ethI mUla pramANa AvIne ubhuM rahe che. AthI sUrya jyAre sarvabAhyamaMDaLe pahoMce che tyAre 5 jeTaluM kSetra ghaTADe che ane pAchA pharI sarvAtyantare Ave tyAre puna: { vadhAre che A kSetra gamananI hAni-vRddhi 6 muhUrtamAM gamana karI zakAya teTalI ja hoya che kAraNa ke sADI trIza maMDaLe eka sUrya 1 muhUrtamAM gamana karI zakAya teTaluM kSetra vadhAre (ghaTADe paNa) che. iti AtapakSetrAkRtivicAraH / adhavA kSetrAti vivAda-have beu sUrya jyAre sarvathI aMdaranA[sabhyantara) maMDaLe hoya tyAre anya purUSanI jema prakAzanI pAchaLa lAgelA aMdhakAra kSetranI AkRti paNa UrdhvamukhavALAM puSpanA jevI che enuM merathI mAMDI lavaNa paryantanuM laMbAI pramANa Atapavat samAna hoya che kAraNa ke dinapati sUrya asta pAme che tyAre (prakAzavat ) merUnI guphA AdimAM paNa aMdhakAra chavAI jato hovAthI A aMdhakAra kSetranI AkRti prakAzakSetravat samajavI. e aMdhakAra kSetranI sarvAha maMDaLe pahoLAI merUnI AgaLa merUnI pari. dhinA jeTalI arthAt 6324 jeTalI che, ane lavaNasamudra tarapha antameDalanI paridhinA ja jeTalI arthAt 3317 ce. nI hoya che. kAraNa ke sarvA. maMDaLe utkRSTadine aMdhakArakSetrapUna hoya che. A pramANe sarvAbhyamaMDaLe utkRSTa dine karkasaMkrAMtimAM sUryanA Atapa tathA aMdhakArakSetranuM svarUpa kahyuM. have sarvabAhyamaMDaLanuM kahe che. navA kapa-have jyAre banne sUryo sarvathI hAranA maMDaLe Ave che tyAre tApakSetra ane aMdhakArakSetranA AkAra AdinuM svarUpa te pUrvavata (tApakSetra prasaMge kahyuM temaja ) samajavuM! phakta samudra tarapha pahoLAInA pramANamAM Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama. phera paDe eTale sUrya sarvabAhyamaMDaLe dara gayo tethI samudra tarapha AtapakSetranI pahoLAI sarvabAhAmaMDaLa paridhinA 4 jeTalI (63663 0 ) ane tyAMja aMdhakAra kSetranI pahoLAI-aMdhakAra vyAsa sarvabAhyamaMDaLa paridhinA jeTalI (95494 co.) hoya che eTale ke sarvA. maMDaLa apekSAe tApakSetra 1 nyUna jyAre aMdhakAra kSetramAM nI vRddhi thaI. saMpaIRAti vicAra hAranA ane aMdaranA maMDaLomAM rahelA sUryonA tA5kSetrane anusAra Atapa ane aMdhakAra kSetranI vRddhi-hAni thAya che, AthI jyAre sUrya sarvathI aMdaranA maMDaLe Ave tyAre teo najIka ane tethI tIvra teja-tApavALA hovAthI divasanA pramANanI vRddhi (grISmaRtuao 18 muva ) thAya che, te kAraNe atra tIvra tApa lAge che ane te ja kALe aMdhakAra kSetranuM a5tva hovAthI rAtrimAna paNa a9pa hoya che. vaLI banne sUryo jyAre sarva bAhyamaMDaLamAM hoya tyAre teo ghaNe dUra hovAthI maMdatejavALA dekhAya che, ane atra dinamAna TUMku thAya che. jyAre aMdhakAra kSetranI vRddhi ane tethI rAtrimAna ghaNuM vRddhivALuM hoya che, jyAre tApakSetra sva9pa hoya che ane tene kAraNe te kALe jagamAM hima (ThaMDI) paNa paDe che. [ hemanta Rtu ] . vaLI je maMDaLamAM tApakSetrane jeTaluM vyAsa hoya tethI ardha pramANa pUrva ane pazcimamAM sUryanA kiraNano prasAra-phelAvo hoya ane teTale ja dUrathI sUrya te maMDaLe joI zakAya, jemake sarvomaMDaLe sUryo hoya tyAre eka sUryAzrayI pUrva-pazcima kiraNa vistAra 47263 0 hoya, uttara-dakSiNamAM-merUtarapha 448200, samudra tarapha 33333 co. ane dvIpamAM 180 0 hoya che. e pramANe sarvabAhyamaMDaLe banne sUryo vicaratA hoya tyAre pUrva pazcima kiraNa vistAra 31831 yoha, merUtarapha samudramAM 330 0, dvIpanI aMdara 45 hajAra , che ane vaLI lavaNasamudramAM zikhA tarapha 33003 0 che. ti tirthanna kiraNavistAra che. ane Urdhva kiraNa vistAra 100 peTa ane adho-nIce vistAra 1800 0 che, kAraNake samabhUtalathI bane sUryo pramANugulavaDe (1600 gAunA jana pramANe ) 800 co. uMcA che ane samabhUlathI paNa eka hajAra co. jeTalA nIcAzumAM adhogrAma AvelAM che ane tyAM sudhI te banane sUryonA tApanAM kiraNe prasare che. AthI 800 0 upara ane 1000 0 nIcenA thaI 18000 no avistAra thayo. zuti karthagno viravistAra che Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyekamaMDaLe muhurtagati. A pramANe kSetra vibhAgavaDe divasa ane rAtrinI prarUpaNA cothA dvAravaDe karavA sAthe prAsaMgika Atapa aMdhakAra AkArAdikanuM paNuM svarUpa kahyuM. ti vaturthadvArakSA | 5 pratimaMDaLe parikSepa-paridhi prarUpaNAH keIpaNa maMDaLe eka muhUrtamAM sUrya keTalA jana gati kare te jANavA mATe prathama dareka maMDaLa paridhi kADhavAnI rIta jANavI joIe te prathama banne bAjunuM bheguM jabUdvIpagata 360 0 je carakSetra tene jaMbadvIpanA 1 lAkha 0 mAMthI bAda karIe tyAre 99640 0 Ave. A saMkhyAne triguNa karaNapaddhatie paridhi kADhatAM 315089 0 ne paridhi sarvAbhyantara maMDaLe Ave. bAkI rahelA bIjA maMDaLathI laIne 183 maMDaLamAM ISTaparidha jANavA pUrve je maMDaLe paridhi jANavo hoya tenI pUrvanA maMDaLa paridhi pramANamAM vyavahAranayathI 18 yo0 nI vRddhi karavI. aDhAranI vRddhi karavAnuM sAnvarthapaNuM eTalA mATe che ke koIpaNa vivakSita maMDaLothI koI paNa anantara maMDaLonuM bane bAjunuM thaI 5 0 35 aMza kSetra vadhavAnuM hovAthI kevaLa e vardhita kSetrane paridhi kADhIe tyAre triguNa rIti pramANe 17 0 38 aMza Ave paraMtu vyavahAra nathI sugamatA mATe paripUrNa 18 ye vivekSA rAkhI hAla kArya karavAnuM che. A niyama mujaba sarvoparidhimAM 18 ye kSepavIe tyAre (kiMcidanyUna) 315107 ceTa ne paridhi dvitIya maMDaLane Ave, trIjA maMDaLe paNa teja pramANe 18 ye kSepavatAM kAMIka nyUna 315125 0 Ave. A pramANe 18 ye kSepavatA thakAM IcchitamaMDaLe paridhi vicAratAM sarvabAhAmaMDaLe poMcavuM tyAre te maMDaLe 318385 ye. paridhi 18 yoganI vRddhie AvyuM, nahIMtara vAstavika rIte to 17 0 38 aMza umeravAnA che ane e hisAbe yathArtha paridhi 318314 yo0 38 aMza Ave tathApi sugamatA mATe 318315 0 nI vivakSA gaNitAe vicAravI. phati ridhinAmathadvArakaLA | 6 pratimaMDaLe muhUrttagatimAna prarUpaNAH eka sUrya keIpaNa eka maMDaLa be ahorAtramAM samApta kare che (kAraNake 82 sattarasa joyaNAiM aTThatIsaM ca egasaTThibhAgA 17 18 / eyaMti nicchaeNasaMvahAreNa puNa aTThArasa joyaNAI 18 // 1 // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama. keIpaNa sthAne paridhi vadhavA mAtrathI eka ahorAtranA 30 musaMbaMdhI mAnamAM viparyAsa thato nathI paraMtu krame krame paridhi vadhavAthI 60 mu. mAM maMDaLa pUrNa karavA sUryanI muhUrta gati pUrva pUrva karatAM vizeSa vRddhivALI thatI jAya che) ane be ahorAtranAM muhUrto 60 che tethI te te maMDalanA paridhi pramANane sAThavaDe bhAMgI nAMkhIe tyAre eka muhUrtanI gati svata: nIkaLI Ave che e niyama pramANe sarvAmaMDaLanA 315089 0 nA paridhine 60 muhUrta vaDe bhAgatAM pa2516 nI gati prApta thAya che. bIjA maMDaLanA 315107 0 paridhine 60 muhUrta vaDe bhAgatAM pa25 Ave che ema pratimaMDale vRddhigata thatA paridhi sAthe 60 vaDe bhAga calAvI, muhUrtagatimAna prApta karatAM sarva bAhyamaMDaLe jaIe tyAre te sarvabAhya maMDaLanA (vAstavika 318314 -38 aMza kintu vyavahArathI) 318315 0 nA paridhi pramANane 60 vaDe bhAgatAM pa3055 0 nI muhUrtagati Ave che, e pramANe dakSiNAyana samApta thAya. tyArabAda sarvabAhyamathI pAchA pharatA paridhinI hAni thatI hovAthI ane tethI muhUrta gatinI paNa nyUnatA thatI hovAthI arvApha maMDaLe53047 mu gatimAna hoya, tyArapachI kramaza: uttarAyaNamAM pAcho AvatAM pUrvavat muhUrtagatimAna vicArI levuM, athavA bIjA maMDaLanI laI bIjI rIte muhUrtagatimAna lAvavuM hoya to pUrva pUrvanA pratyeka maMDaLanA paridhimAM 18 ye vRddhi thatI hovAthI kevaLa 18 yonI muhUrtagati kADhavA 60vaDe bhAgavA, 18no bhAga na cAlato hovAthI 18460=1080 aMza AvyA tene 60 mu. bhAgatAM 26 pramANa mu. gati pratimaMDaLe (pUrva pUrvanA maMDaLanI muhUrtagatimAM) vRddhivALI thAya che. kRti pratimudrnAtimAnanAmajhadvArakAT I 7 pratimaMDaLe draSTipathaprAptiprarUpaNAH keIpaNa maMDaLa daSTipatha aMtara kADhavA prathama eka divase sUrya keTaluM kSetra prakAzita kare te jANavuM joIe, mATe vivakSita je maMDaLa daSTipatha kADhavuM hoya te maMDaLe sUryanuM je muhUrta gatimAna hoya te ekabAjumAM mUke, vaLI tejaIcchitamaMDaLe je dinamAna vartatuM hoya te rakamane muLa gatimAna sAthe guNAkAra karavo, je javAba Ave te sUrya te maMDaLe teTalA jananuM kSetra eka divasamAM prakAzita kare, have ahIMA evo eka niyama che ke vivakSita je maMDaLe sUrya jeTaluM kSetra prakAzita kare tethI barAbara ardhakSetra pramANa dara rahelA manuSyone jemake sarvAdhyamaMDaLe sUryanI muva gati para5126 che ane dinamAna 18 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimaMDaLe daSTipathaprApti prarUpaNa. mu. vate che, ane rakamane ) sarvA, mu. gati guNAkAra karavAthI 94para63 5251 29 bhAga ca0 nuM tApakSetra athavA udaya- | 418 x18 asta vaccenuM (maMDaLazreNIe) 42008 232 52514 294 aMtara karkasaMkrAtinA divasee |. 45180 60)para2003 bhAga. prApta thAya. have tenuM ardha | - 8 , 64 480 karIe tyAre sUrya-daSTigocara | 94para6 ye aMtara 2 thAya eTale koIpaNa maMDaLe sUrya ardhA divasavaDe (9 mu) jeTalA kSetrane prakAzita kare che teTalA kSetranA lokone sUrya teTalA dUrathI daSTigocara thAya che ane vaLI teTale ja dUrathI astapaNe dekhAya che. [945251=472633] 472633 0 nuM draSTipatha aMtara sarvA.maMDaLe hAya. sarvAbhyantarathI bIjA maMDaLamAM draSTipatha aMtara 47179 0 3 ane 4 arthAt lagabhaga 471796 co rahe che, AthI sarvA maMDaLanA draSTipatha mAnamAMthI lagabhaga 843-3 0 nI hAni thaI. A zedhyarAzinI hAni prAya: pratimaMDaLe karavAnI che, (paraMtu prAya: zabdathI vizeSa e samajavuM je AgaLanA maMDaLomAM krame kavacit 84-85 0, chevaTanA maMDaLomAM kyAM kyAM vaLI 85 tethI paNa kiMcit adhika hAni karavI) e pramANe trIjA maMDaLamAM te zodhyarAzinI hAni thatAM 470863- te trIjA maMDaLanuM draSTipatha aMtara samajavuM, ema ukta AmnAya pramANe pratimaMDaLa draSTipatha kADhatAM sarvAnyamaMDaLe 318310 - nuM draSTipatha pramANa prApta thaze. | sarvabAhAthI pAchA pharatA gaNitanA hisAbe pUve dakSiNAyanamAM je zodhyarAzinI hAni karatA hatA tene badale have uttarAyaNamAM te rAzinI pratimaMDaLe vRddhi karatA javI (ahIM paNa viparIta krame sAdhika 85-84-834 - nI rItIe e sabhyantara maMDaLa paryanta svayaM vicArI levuM. ) e niyama mujaba sarvabAhyathI arvAka maMDaLe 31916 0 thI sUrya dekhAya che, e dvitIya maMDaLanA mAnamAM 85-24 0 umeratAM 320016-3 0 Avaze, ema sarvAbhyantara maMDaLa sudhI vicAravuM. vinAmasasamadvArakaIT | A bane suryo udayAsta samaye hajAre jana dUra chatAM emanA bionA tejano pratighAta thato hovAthI sukhethI joI zakAya che tethI jANe najIkamAM hoya tevA dekhAya che, vaLI madhyAhune mAtra 800 co. dUra chatAM temanA vistarI rahelA tIvra kiraNone laIne duHkhe joI zakAtA hovAthI najIka chatAM ghaNuM dUra hoya tema lAge che ane vaLI dUra hovAthI ja bane udayAsta Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama. kALe pRthvIne aDI rahelA hoya tema ane madhyAhna samaye AkAzanA agrabhAgamAM rahelA hoya tema dekhAya che. ahIMA keIne zaMkA thAya ke-banne sUryo udayAsta samaye hajAre jana (47263 ce.) dUra chatAM jANe ApaNuM najIkamAM ja udayane pAmatA hoya tema kema dekhAya che ? ane vaLI madhyAhane upara AvatAM mAtra 800 0 jeTalAM ja uMce chatAM bahu dUrastha jevA kema dekhAya che ? te praznanA khulAsAmAM jaNAvavAnuM je udaya ane astakALa vakhate sUryo (47263 co.) (jenAranA sthAnanI apekSAe) ghaNe dUra gaelA hoya che, e dUtvane laIne ja temanA bionA tejane pratighAta thAya che, tethI jANe eo najIkamAM hoya evo bhAsa thAya che ane tethI sukhathI joI zakAya che. ane vaLI madhyAnha (jenArane paDatI pratItinI apekSAe ) najIka hoIne enA vistAravaMta kiraNonA sAmIne laIne dukhethI joI zakAtA hovAthI (najIka hovA chatAM ) dUra rahelA hoya tema dekhAya che. jema koI eka dedIpyamAna dIpaka ApaNuM daSTi pAse hoya chatAM te dukhethI joI zakAya paNa dUra hoya to teja dIpaka sukhethI joI zakAya, tevI rIte yathAyogya vicAravuM ghaTe. ane dUra hovAthI ja e banne udaya-astakALe pRthvIne aDI rahelA 83 itaro "madyapura " granthamAM-pazcima samudra tarapha astAcale asta thAya che te ja sthAne adhaHsthAne utarI pAtAlamAM pravezI, pAtALamAM ne pAtALamAM ja punaH pAchuM pUrva dizA tarapha gamana karI pUrva samuke udaya pAme che A pramANe teo je AzayathI kathana kare che te kevaLa asatya kalpanAmAtra che. kAraNake draSTinA svabhAvathI athavA daSTinA doSathI ApaNe cakSuvaDe 47263 yo0 = bhAga pramANathI vizeSa dUra gayelA sUryane athavA tenA prakAzane joI zakavAne asamartha chIe ane e zaktinA abhAve sUrya na dekhavAthI sUryAsta thaye ema kathana karIe chIe, vastutaH te sUryAsta nathI paraMtu ApaNI draSTinA tejanuM astapaNuM che. kAraNake sUrya ApaNane je sthAne asta svarUpe dekhANe tyAMthI dUradUra kSetromAM teja sUryane prakAza to jAya che, e kaMI chupAI jato nathI. jo ApaNe koIpaNa zaktidvArA koIpaNa vyaktine sUryAsta sthAne mokalIe to sUrya bharatanI apekSAnA asthAnathI dUra gayela ane eTale ja uMco haze, athavA reDIo athavA TelIphenadvArA je vakhate ahIM sUryAsta thAya te avasare amerikA yA yuropamAM puchAvIe to "amAre tyAM haju amuka kalAka ja divasa caDhayo che tevA spaSTa samAcAra maLaze. koIpaNa vastu dUravatI thAya ethI dekhanArane ghaNI dUra ane adhaHsthAnebhUbhAge sparzI na hoya ? evI dekhAya. e pramANe dekhAvavAnA heturUpa daSTidoSanA Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI candramaMDalAdhi prAraMbha. - ~ hAtha ema bhAse che, ane madhyAhe najIka AvavAthI ja AkAzanA agrabhAgamAM rahelA na hoya tema ApaNI daSTimAM dekhAya che. A pramANe yathAmati sUryamaMDaLa saMbaMdhI saMkSipta adhikAra ko. | | ti sUryamaMDaoSayaka // atha zrI candramaNDalAdhikAraH prArabhyate // parve sUryamahuDalAdhikAramAM sUryamaMDalono sarva AmnAya kahevAmAM AvyuM, have candramAnA maMDaLa saMbaMdhI je avasthita AmnAya che tene ja adhikAra kahevAya che. // sUryamaMDalathI candramaMDaLay bhinnapaNuM / / candra tathA sUryanA maMDalemAM moTo taphAvata rahelo che kAraNake sUryanA 184 maMDaLe che ane temAM 119 maMDaLo ja budvIpamAM paDe che ane 65 lavaNasamudramAM paDe che. jyAre candranAM mAtra 15 maMDaLe che ane temAM 10 maMDaLe lavaNasamudravatI ane 5 maMDaLe ja budvIpavatI che, AthI teonA maMDaLanuM paraspara antara-paraspara abAdhAdi sarva vizeSe taphAvatavALuM che, candranI gati manda hovAthI candra potAnA maMDaLa dUra dUravatI aMtare karato jAya che. jyAre sUrya kAraNe thatI vibhramatAthI te vAtane satyAMzapaNe kudaratanA niyamathI paNa virUddha karI levI ke sUrya jamInamAM utarI gayo, samudra pisI gayo asta pAme, ( ityAdi) te to prAjJa ane vicArazIla purUSa mATe bilakula anucita che. je dUra dekhAtI vastumAM ukata kalpanA karazuM to to samudramAM prayANa karI rahelI sTImara jyAre ghaNI dUravartI thAya che tyAre ApaNe dekhI zakatA nathI to tethI zuM te sTImara samudramAM pesI gaI ? buDI gaI ? ema mAnyatA karAze kharI ? haragIja nahi, vaLI dUra dekhAtA vAdaLAMo KratvanA kAraNe ApaNI draSTi abhAve bhUsparza karatA dekhIe chIe to zuM ghaNuM ucA evA vAdaLAo bhUsAthe sparzelA haze kharA ? arthAta nahi ja. to pachI AvA ghaNuM dUrane aMtare rahelA sUrya mATe tema dekhAya ane tethI tenI kalpanA karavI e tadana ayogya che. A pramANe ukta je mAnyatA e teonI taddana ka95nA mAtra che ane te satyAMzathI ghaNuM ja dUravartI che, zAstrathI viparIta che eTaluM ja nahi paraMtu yuktithI paNa ayogya che. 1 jema koIeka gAmanAM tADa jevA uMcA vRkSane ( athavA koI mANasane ) mAtra be cAra gAu dUrathI joIe chIe chatAM te vRkSone kevaLa upara ja bhAga sahaja dekhAya che ane jANe te jamInane aDakyA tema bhAsa thAya che. paraMtu tyAM te svasvarUpamAM ja hoya che. tema ahIM paNa vicAravuM jarUra yogya che. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNuM sUtrama . zIdhragativALo hevAthI pitAnA maMDaLa samI pavatI karato jAya che tethI tenI saMkhyA paNa vadhAre thavA jAya che ukta svarUpa vigere viSayane khyAla sUryamaMDaLAdhikAra vAMcavAthI svayaM Ave tema che. 1 candramaMDalAnA cArakSetrapramANam candra tathA sUryanuM cArakSetra sarakhuM eTale 510 0 bhAga pramANunuM che, phakta pramANa kADhavAnI paddhati, maMDaLa saMkhyA ane aMtara pramANanA taphAvatane aMge aMkanI apekSAe ja judI che, have kevI rIte cArakSetramAna kADhavuM te jaNAve che. candranA eka maMDaLathI bIjA maMDaLanuM aMtara 35 ye eka pejananA ekasaThThIyA 30 bhAga ane ekasaThThIyA eka bhAganA 7 bhAga karIne temAMnA 4 bhAga jeTaluM che (35 ce-$ bhAga), have candranAM maMDaLa 15 che, paraMtu ApaNe prathama teonA AMtarAnuM pramANa kADhavuM hovAthI pAMca AMgalInA athavA ubhI caNelI pAMca bhitInAM AMtarAM to cAra ja thAya tema A 15 maMDaLanAM AMtarA ceda thAya che, e AMtarAnuM mApa kADhavA cAda aMtara saMkhyAnI sAthe aMtara pramANuno guNAkAra karavo. 14 aMtara 435 co. 490 0 AvyA. ekasaThThIyA 30 bhAga upara che tethI tenA jana karavA 14 tene guNyA ekasaThThIyA x30 bhA. 420ekasaThThIyA bhAge AvyA. eka ejanane ekasaThThIyA 7 bhAganA 4 bhAga tenA jana lAvavA prathama sAtIyA bhAge AvyA. A 56 bhAganA 61 hIyA bhAga pramANa lAvavA 7) 56(8 eka ce.nA 61ThThIyA [bhAga nIkaLyA. x14 pUrve AvelA 61 hIyA 420 bhAgamAM +8 umeratAM 428 bhAga ekasaThThIyA AvyA tenAjana kADhavA mATe 61)28(7 427 =7 co. . bhAga AvyA. 001 aMza zeSa Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candramaMDalenuM cArakSetra. 51 pUrve AvelA 490 ejanamAM. + 7 bhAga umeravAthI 47 ye. ATaluM 14 AMtarAnuM candramaMDaLa sparzanA rahita bhUmikSetra pramANa AvyuM. have candra maMDaLe uktakSetra pramANamAM paMdara vAra paDe che-AthI 15 vAra vimAna vistAra jeTalI jagyA ekaMdara rekAya che tyAre e vimAnanI avagAhanAne aMge kahevAtAM maMDaLonuM pramANa kADhIe. candranuM vimAna ekajananA ekasaThThIyA 56 bhAganuM hovAthI pa6415=840 e ekasaThThIyA bhAga AvyA, tenA jana kADhavA mATe 61 vaDe 40 ne bhAga Apa, 61,840(13 ejana 230 183 47 bhAga zeSa rahyA pUrve AvelA cauda AMtarAnuM pramANa 47 che. ane ekasaThThIyA 1 aMza upara Avelo che, temAM vimAna vikalsanA 13 co. ane ekasaThThiyA 47 bhAga zeSa rahyA te 510 . ane 6 bhAganuM candra cArakSetra AvyuM, || ti dvArakSetra candramaMDaLacArakSetrapramANe upAyAntaram: gaNitanI aneka rIti hovAthI eka ja pramANa judI judI rItie lAvI zakAya che, prathama ekasaThThIyA temaja sAtIyA bhAganA pejana kADhIne cArakSetranuM pramANa jaNAvyuM. have ejananA sAtIyA bhAge kADhIne cArakSetranuM pramANa jANavAnI bIjI rIta batAvavavAmAM Ave che. - candramaMDaLanuM aMtara 35 0 30OM bhAga hovAthI prathama e eka ja aMtara pramANunA sAtIyA bhAga karavA 30 ekasaThThIyA bhAgane sAte guNa cAra bhAga uparanA umeratAM 214 sAtIyA bhAga Ave, 35 ejananA ekasahIyA bhAga banAvavA sArU 3561=2135 aMze ekasaThThIyA AvyA te aMzanA 61ThThIyA sAtIyA (sAta) bhAgo karavA mATe puna: sAte guNatAM 14945 bhAge Ave temAM pUrvanA 214 sAtIyA bhAgo umeratAM kula 15159 eTalA sAtIyA cUNibhAga-pratibhAge AvyA, A eka ja maMDalAMtaranA AvyA. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama. cada maMDaLAMtaranA kADhavA sArU te 8415159 cUrNibhAgone code guNavAthI kula 212226 pratibhA AvyA. have maMDaLe paMdara hovAthI 15 maMDaLa saMbaMdhI vimAna vistAranA pratibhA karavA mATe vimAna-athavA maMDaLanI ekasaThThIyA 56 bhAganI pahoLAIne sAte guNIe eTale 392 bhAga Ave. te paMdaravAra kADhavAnA hovAthI 39ra4rU5880 pratibhAgo vimAna vistAranA AvyA, pUrvanA coda AMtarAnA 32226 je rNi84 utaratI bhAMjaNI pramANe A rIte karavuM- ca0 bhAga pratika 35 - 30 - 4 eka maMDaLa aMtara 461 35 2104 2135 bhAga 30 2165 bhAga 15155 sAtIyA bhAge +4 uparanA umeratAM kula 15159 sAtIyA bhAga Ave 15159 eka AMtarAnA cUrNi vibhAga tenI sAthe *14 maMDaLanI aMtara saMkhyAvaDe guNatAM. 212226 pratibhAga eka ejananA +5880 ,, umeryA 56 bhAganA maMDaLa pramANane 218106 ekaMdara pratibhAne AvyA 87 bhAga 39ra tene 415 maMDaLe guNyA 5880 pratibhAga 218106 A bhAgo sAtIyA hovAthI )218106(31158 ekasakIyA bhAga thayA, tenA yojana karavA mATe TakA kA dAtA 61)31158(510 305 0065 61 048 kula 510 che. pha bhAga cArakSetra AvyuM. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candramaMDalenuM aMtara kADhavAnI rIta. 13 bhAge temAM A paMdara maMDala vistAranA AvelA kula 18880 pratibhALa leratAM 218106 sarvakSetranA sAtIyA bhAge AvyA tenA ekasaThThIyA bhAga karavA mATe sAtavaDe bhAga ApatAM 311mA AvyA, tenA ejana karavA mATe 61ThuM bhAMgI nAMkhatAM kula candranuM je 510 0 48 bhAganuM cArakSetra kahyuM che te AvI raheze. kuti cAkSetra paNa 2 candramaMDalAnAM antaraniHssAraNa rItiH prathama 510 0 46 bhAganuM je cArakSetra tenA ekasaTTIyA bhAge karI je saMkhyA prApta thAya temAMthI, candranAM maMDala 15hevAthI paMdaravAra vimAna vistAranA ekasaThThIyA bhAga karI pUrvokta cArakSetra pramANamAMthI bAda karatAM je saMkhyA zeSa rahe te kevaLa aMtarakSetranI (kSetrAMza gaNatrI) AvI samajavI, e aMtarakSetra-kSetrAMza saMkhyAne pratyeka maMDaLanuM aMtara kADhavA 14 vaDe bhAMgI prApta thayela je saMkhyA tenA jana karavA, jethI pratyeka maMDaLanuM aMtara pramANa prApta thaze, tada 510 0 461 = 3110 + 48 aMza umeratAM 31158 ekasaThThIyA bhAge AvyA. have 15 maMDala vistAranA kula bhAge karavA pa6 x 15=840 te 31158 mAMthI 840 bAda karatAM 30318 mAtra kSetrAMza aMtarakSetra AvyuM. pratyeka 30318kSetrAMza maMDaLa aMtara pramANa lAvavA mATe. 14)30318(2165 bhAga=2165rphe bhAga AvyA, jA# 70 8 pratibhA cejana kADhavA mATe - 61)ra165(35 yojana 183 335 305 javAba AvyuM. 30 bhAga. 35 0 2 bhAga pramANa e bhAga 35 4 bhAga (35 - 30) Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrI bRhatsagrahaNI sUtram. antarapramANaprAptiH - anyarItyAH prathama 15 maDaLaneA kula vistAra kADhavA mATe eka maMDaLanA ekasaThThIyA 56 bhAganA vistAra ! te 15 maMDaLanA keTaleA ? e pramANu trirAzi karatAM javAbamAM ceAjana kADhavA pUrvaka 13 ceA. ? bhAga Ave, te pUrve kahelA 510 ceA0 48 ceAjana samasta maMDaLakSetranA vistAramAMthI khAda karatAM 497 cA. cauda AMtarAnA ( maMDaLarahita kevaLa ) kula vistAra Ave, have pratyeka maMDaLanA vistAra lAvavA mATe 47 yAjananI saMkhyAne 14 ataravaDe bhAMgI nAMkhatAM pUrNa 35 ce. ane 304 ekasaThThAMza bhAge Ave. te A pramANe:-- eka maMDaLa vistAra pramANa ekasaThThIyA 56 bhAga tene ceA bhAga te 51048 mAMthI 13-47 bAda karatAM x15 280 5x yAjana karavA. 61)840(13 cA. ? paMdara maMDaLakSetra vistAra. 61 230 183 047 497-1=4976 bhAga cauda aMtaranA kula vistAra, pratyeka aMtara pramANa lAvavA. 14)497(35 yA0 42 77 70 07 cA. zeSa. tenA ekasaThThIyA bhAgA karavA. x61 427 bhAga AvyA. emAM pUrva 1 ekasaThThIyA bhAga Avela che te umeratAM +1 428 kula aMza AvyA te pratyeka aMtaramAM vheMcI levA mATe. 14)428(30 bhAga ekasaThThIyA. 42 008 zeSa. cA. bhAga-pratibhAga. eTale kula 35 - 4 bhAga eka atarakSetra pramANu AvyuM. iti aMtarakSetrapramANe dvitIyA prarUpaNA // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ merUnI apekSAe candramaMDala abAdhA. 55 pUrve candramaMDaLonuM kula cArakSetra tathA pratyeka caMdramaMDaLanuM aMtarakSetra kADhavAnI rIti kahevAmAM AvI. have "abAdhA" (viSaya) kahevAmAM Ave che. sUryamaMDaleva candramaMDaLanI paNa abAdhA traNa prakAranI che. emAM prathama merUnI apekSAe boyataH vAMdhA, bIjI merUnI apekSAe pratye maMDasTa avAdhA, trIjI pratimaMDaLe vasUrya avAjA ema traNa prakAranI che, emAM prathama "ghathIabAdhA" kahevAya che. rU-rojhandramaMDa- vAdhA zapaTI - meruM pratItya oghato'bAdhAnirUpaNam:-1 sUryamaMDaLavata candramaMDaLonuM aMtara merUparvatathI cArebAjue oghathI 44820 ejana dUra hoya che, e sarvavyAkhyA sUryamaMDalanI ovataH abAdhA prasaMge kahI che te pramANe vicArI levI. ti bolato thayA. meruM pratItya pratimaNDaLamabAdhAH-2 upara je abAdhA kahevAmAM AvI te merU ane sarvAbhyantaramaMDaLa vaccenI kahI, kAraNake te maMDaLathI arvAka (merU tarapha ) have eke maMDaLa hatuM nathI. sarvAbhyantaramaMDaLa pachInA (arthAt bIjA) maMDaLa sudhImAM jatAM 36 0 ane 25OM bhAga pramANu aMtara kSetra vadhe che. kAraNake kevaLa aMtarakSetra 35 - 30 bhAgaOM bhAganuM temAM prathama maMDaLavimAna vistAra aMtargata levAno hovAthI pa6 bhAga ukta aMtara pramANamAM bheLavatAM 36 0 ekasaThThIyA 25 bhAga ane 4 sAtIyA pratibhAga pramANe AvI raheze. tethI merUthI bIjuM maMDaLa 44856 0 ane 25OM bhAga pramANa dUra rahe. ema prathama maMDaLanI apekSAe AgaLanA anantarapaNe rahelA bIjA maMDaLamAM 36 yo, ane 25OM bhAganI vRddhi karatA javI, te pramANe pratimaMDaLe abAdhA kADhatAM jyAre sarvabAhAmaMDaLe jaIe tyAre sarvabAhyamaMDaLa ane merU vacce 4532923 ekasaThThAMza jeTaluM (merUthI banne bAjue) aMtara paDe che. A sarva vicAraNuM sUrya maMDalonI abAdhA prasaMge kahI che tene anusaratI vicAravI. iti meruM pratItya pratimaNDalamabAdhAprarUpaNA // atha candrayoH pratimaNDalaM parasparamavAdhA-vyavasthA ca jyAre jambudvIpavatI banne candro (sAmasAmAM) sabhyantara maMDaLe hoya tyAre te banne vaccenuM aMtarakSetra pramANa sUryonI peThe 640 ejananuM hoya che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatrAMgrahaNI sUtrama. A pramANu dvIpanA eka lAkha yojanAnA vistAramAMthI banne bAjunuM janmakariyagata maMDaLakSetra (180188=360 0 ) bAda karatAM prApta thAya che je hakIta pUrve sUryamaMDaLa prasaMge AvI gaI che. sabhyantara maMDaLanI pachI jyAre banne candro bIjA maMDaLamAM praveze tyAre teonuM paraspara antara 9712. upara 51Dha ekasaThThAMza bhAga pramANe hoya che, je A pramANe- eka candra eka bAjue bIjA maMDaLamAM game tyAre sarvAbhyantara maMDaLanI apekSAe (aMtara pramANa ane vimAna viSkabhasaha) 36 0 ane 2paruM ekasIcA bhAga pramANa dUra gaye, A bAju paNa bIje candra bIjA maMDaLe teTahuMja dUra gayo che eTale dareka maMDaLe banne bAjue anantara anantara maMDaLamAM praveza karatA candronI (maMDaLo dUra dUra thatA hovAthI) banne bAjunI thaI 8572 yo, ane pa1& bhAga pramANe jeTalI abAdhAnI vRddhi thatI jAya che. e pramANe pratyeka maMDaLe 72 0 518 bhAganI vRddhi karatA jatAM ane pratimaMDaLe paraspasnI abAdhA vicAratAM jatAM jyAre sarvabAhAmaMDaLe ( 184mAM ) je avasare bane canho sAmasAmI dizAvatI pharatA hoya te vakhate eka candrathI bIjA candrane aMtara pramANa 100654 yojanAnuM hoya che. zakA-sUryamaMDaLa prasaMge sarvabAhAmaMDale vartatA sUryonI paraspara vyAghAtika abAdhA pUrNa 100660 ejana thAya che. ane bannenuM cArakSetra samAna che te pachI 16 aMza jeTalo taphAvata paDavAnuM kAraNa zuM ? 85 yo. bhA. pratibhAga 35-30-4 eka bAjunuM aMtara 35-30-ja aMtara praha saravALe karatAM 70---60-8 - +112 baMne bAju candramaMDaLa - 70--172-98 [ vistAranA +1 sAta pra0 bhAgano 1 bhAga 70-173-1 [ umeratA +2 --122 72-51--8 paraspara aMtara pramANa 2 anya rIte maMDala aMtara prApti ce. bhA. pra. bhA. 35-30-4 +56 35-86--4. +1 -61 36-25-4 42-442 kare-50-8 71-11-1 javAba AvyuM yo0 ekasaTTIyAbhAga-pratibhAga 72 51 javAba Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candrama DaleAnI paraspara aAdhA. 57 samAdhAnaH--candramaMDaLanu carakSetra 510 yA0 48 bhAga che. e kSetranI zarUAta sarvoyantaramaMDaLanI zarUAtathI thAya che, te pramANe A ukta akhAdhApramANa prApta karavA mATe candranuM pa6 bhAga vistAranuM prathama maMDaLakSetra e kSetra-ma'DaLanI Adi ( jammUdrIpa tarapha ) thI lai ( eTale prathama maMDaLa sahita ) antima sabAhyamaMDaLa 509 cA. pR bhAga dUravatI hAya, jyAre sUryamaMDaLa pUrNa 510 yA. dUravatI hAya-A banne vacce ekaMdara 16 aMza taphAvata paDyo temAM kAraNa e che ke sUryamaMDaLa ekasaThThIyA 48 bhAga vistAravALuM hAvAthI khanne khAjInu 510 yA0 48 bhAga je carakSetra temAMthI uparanA aDatALIza-aDatALIza aMzanA banne mArjIne aMtima maMDaLanA vistAra khAda thAya ( kAraNake maMDaLanI prAthamika hada levAnI che paraMtu aMtima maDaLanA samagra vistAra bhegeA gaNavAnA nathI ) ema karatAM banne bAjue 510 yA. nuM kSetra rahe, jyAre ahIMA candramaMDaLa ekasaThThIyA pa6 bhAganu hAvAthI anne bAjue sUryamaMDaLa vistAranI apekSAe candramaDaLanA ATha ATha aza vadhe, e azapaNu 510 ceAnA sUryamaMDaLa kSetramAMthI echA thatAM sabAhyamaMDaLe prati khAjue sarvAbhyantaramaMDaLanI apekSAe 59 0 bhAga pramANa kSetra hAya e banne mAjI vatI kSetrane saravALe karatAM [ 509 +509=] 1019 5 bhAga thAya [ ATaluM kSetra caiAda maMDaLa kSetra ane caiAda aMtarakSetravaDe pUrAya che. ] e kSetramAM sarvAbhyantaramaMDaLanu paraspara merU vyAghrAtika vacaluM kSetra pramANa 99640 ceAjananuM prakSepatAM [ 1019 yA. 45 bhAga+9640 ce.=] 10069 yA0 45 bhAganuM sabAhyamaMDaLe candracandrane je atara kahyuM te yathArtha AvI rahe che. A pramANe candramaMDaLanI adhikatAnA kAraNe ja 19 aMzanA paDatA taphAvata jaNAvAyA. [ bIjI rIte vicArIe teA candranA daramaDale thatu aMtaravRddhi pramANu maDaLa tathA atara vistAra sahita 72 cA. 51 bhAga 1 prati. hAya che ane candramaMDaLanA aMtara 14 che tethI te aMtaravRddhi pramANa sAthe aiAde guNatAM 1019 ye0 45 bhAga pramANukSetra prApta thaze, ityAdika gaNitazAstranI aneka rItie hAvAthI gaNitajJa purUSA ataravRddhithI maDaLakSetra, maDaLavRddhithI aMtarakSetra ityAdika koi paNa pramANa te te rItie dvArA svata: prApta karI zake che. ] iti maNDale maNDale candrayoH parasparamabAdhAprarUpaNA tatsamAptau ca abAdhAprarUpaNASSkhyaM dvAraM samAptam // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatsaMgrahaNI sUtrama. sUcanA--have candramaDaLanI gatine viSe cAra anuyAga (vyAkhyAnA) dvAra kahelA che te kahevAya che. 1 candramaMDaLaparidhiparUpaNAH 58 candranA prathama maDaLanA paridha sUryaMmaDalavat jANavA kAraNake je sthAne candramaDaLa paDe che te ja sthAne, Urdhva bhAge (80 yeA. uMce ) candramaDaLa raheluM che. anya maMDaLeAnA pariridha mATe pUrvamaMDaLathI pazcima maMDaLanI hALAimAM pUrve je 7ra ce. nI vRddhi kahI che tenA jUdo ja paridhi kADhatAM kiMcihna adhika 23 ce. Avaze. e paridhipramANu pUrva pUrvanA maMDaLamAM umeratAM anantaraAgaLa AgaLanA maMDaLanu paridhi pramANa Avaze. AthI sarvAzya0 maMDaLanA ridhimAM 23 cA0 umeratAM bIjA maDalanA 315319, cA0 trIjAnA 68315549 ce, e pramANe karatAM yAvat aMtima maMDaLanA paridhi 318715 cA. prApta thAya. 2 candrasya muhUrttagatiH -- sarvAbhya. maMDaLe saMkramaNu karatA banne candronI muhUrta gati sUrya maDalavat paridhinA hisAbe kADhatAM 50734 cA. nI hAya che, kAraNake eka candramA eka a maDaLane 1 aheArAtra-1 mu. ane upara 15 bhAga muhUrta daramyAna purU kare che, candra bIjo paNa stracArita amaDaLa teTalA ja kALamAM pUrNa karatA heAvAthI te eka maMDaLane pUrNa karatAM 2 aDe|0 23 mu. thAya che, candra vimAnanI mandagatine aMge te maMDaLa 62 mu0 thI adhika samayamAM pUrNa kare che. sarvAzyathI anantara maDaleA mATe pUrva pUrvanA mugatimAnamAM pratimaDaLe thatI sA0 230 cA.nI paridhinI vRddhinA hisAbe 3 cAkuM bhA. eTale kiMcit nyUna kA cA. jeTalI muhUrta gatinI vRddhi karatAM icchitamaMDaLe muhUrtagati kADhatAM aMtimamaDaLe jaizuM tyAre tyAM 5125669 yA. mu. gati Ave che. 3 candrasya dRSTipathaprAptiH sarvo.maDaLe anne candro 472634 yA. thI draSTigeAcara thAya che ane te atimamaDaLe 31831 ceA0 thI leAkeAne dekhAya che, bAkInA maMDaLeA mATe svayaM ullekha jovAmAM AvatA nathI paraMtu sUryamaMDalavata upAya caiAjavAthI AvI zakaze. - 86-caudavAra 230x14=3220 yA. umeratAM 318309 yA. AvavAthI 6 yA. truTe che, te 230 yeAjananeA dezeAna nA yA. na vadhAravAthI truTe che mATe pante vA madhye-pU akasthAne dezAna nA yeAjanathI upajatA aMka vadhAravAthI yathArtha paridhi prApta thaze. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSyakSetravarti-sUrya--candramaMDalAdhikAra. 4 tasya sAdhAraNAsAdhAraNamaMDalAniH 1-3-6-7-8-10-11-15 A ATha maMDaLamAM candrane kadipaNa nakSatrano viraha hoto nathI kAraNake tyAM nakSatrane cAra hamezAM hoya che. je "nakSatra pariziSTa" prasaMge kahevAI gayuM che. 2-4-5-9-12-13-14 tyAM temane nakSatrano viraha ja hoya che, 1-3-11-15 e cAra maMDaLe sUrya-candra tathA nakSatra badhAne sAmAnya che. A cAremAM rAjamArga upara sarvanuM gamana hoya tema sarvenuM gamana hoya che. 6-7-8-9-10 e candra maMDaLamAM sUryanuM jarApaNuM gamana nathI. // iti saMkSepeNa jaMbUdvIpagatacandra-sUryamaMDalAdhikAraH samAptaH // // jambUdvIpavarja samagrasamaya (aDhIdvIpa) kSetre suury-cndrmNddlaadhikaarH|| lavaNasamudra-dhAtakIkhaMDa-kAledadhisamudra ane puSparAgata sUnI vyavasthA ja dvIpagata sUryavat vicAravI, kAraNake manuSyakSetramAM rahelI merUnI bane bAjuvatI paMktimAM rahelA 13ra87 sUryomAMthI kaIpaNa sUrya AghopAche thato nathI, ethI ja jeTalA naraleke sUryo teTalA ja divase ane teTalI ja rAtri hoya kAraNake sarva sUryonuM gamana ekIsAthe sarvatra hoya che ane ethI ja pratyeka sUryane svasvamaMDalapUrti 6 muhUrtamAM avazya karavAnI ja hoya che. A kAraNathI ahIMA eTaluM vizeSa samajavuM je "lavaNasamudrAdivatI AgaLa AgaLanA sUryo pUrva pUrva sUryagatithI zIdhra zIdhratara gati karanArA hoya che, kAraNake AgaLa AgaLa te sUryamaMDaLa sthAnane paridhi vRddhigata thato hoya che ane te te sthAne koI paNa sUryane maMDalapUti ekIsAthe karavAnI hoya che, AthI ja badrIpanA maMDaLavarNana prasaMge kahevAmAM AvelA 184 maMDalasaMkhyA tathA cArakSetrAdithI laI daSTipatha sudhInI sarva vyavasthA jaMbadvIpanI rIti 87 ahIMA eTaluM vizeSa samajavuM je je sUrya je je sthAne phare che tenI nIce vartatA kSetranA manuSya te ja sUryane juve che. 88 A pramANe aDhIdvIpamAM candra-sUryonuM aMtara jaNAvavAmAM Avela nathI paraMtu abhya. putranA 8 lAkhanA 36 bhAga karavAthI jeTaluM kSetra Ave teTalA antare sUrya sthApavA, temAM mAnuSottara taraphanuM teTaluM atara khAlI rAkhavuM. jaMbu tarapha puSkarArdhanA prAraMbhathI sUrya sthApavA, mAnuSo pAse aDato sUrya na hoya. kAledadhi, mATe 8 lAkhanA 22 mAM bhAga jeTalA aMtare sUrya sthApavA, paranuM prAraMbha paryanta nahi 21 sUryo vacce ja sthApavA ema dhAtakI-lavaNAdi mATe paNa ukata rIte vicArI levuM ghaTe che, tatvajJAnI gamya. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhat saMgraha sUtrama. pramANe paNa te te kSetrasthAnanA paridhi AdinA vistArAnusAre vicArI levI. (phakta gaNitanAM aMke meTA Avaze.) A pramANe sUrya tathA candramaMDaLanuM vivecana karavAmAM AvyuM. A sivAya paurUSI-chAyA Adi sarva prakAranuM savistara varNana jANavAnI jijJAsAvALA mahAnubhAvoe sUryaprakRti-lekaprakAzAdi granthAntarathI jANavA khapI thavuM. samApto'yaM sArdhadvayadvIpavartI sUrya-candramaMDalAdhikAraH // cha0 BesSpaSTa 2030 jAhera khabara koIpaNa saMsthA taraphathI haju sudhI je pAThya pustakanuM prakArAna nathI thayuM evo je grantha 75 phormathI guMthAele daladAra che, judA judA viSayenA sAkSAtkAra thavA ekathI cha raMga sudhInA ghaNI jahemate taiyAra karelA dekhatAM ja cakSune AnaMda ApanArA pacAsa anupama AkarSaka citrothI savizeSa alaMkRta thaela che, je grantha vartamAnanI bhUgaLa upara sacoTa prakAza pheMke che. vadhumAM je granthamAM vidvatApUrvaka lakhAele, pAzcAtyanI sUrya-candra-pRthvI Adi saMbaMdhI mAnyatAnuM yukitapurasara zAstradaSTithI khaMDana karato uccazailIe virya sadaguNazAlI 5. zrI dharmavijayajI mahArAjanI kasAelI kalamathI lakhAela apUrva upodaghAta che ane vaLI jenI AkarSaka chapAI-bAInDIMga kAmothI manane AnaMda Apato zrI laghukSetra samAsa yAne-jaina bhagoLa nAmane grantha Ajeja kharIdo. mahAna kharce taiyAra thaelo 50) bleka chatAM kiMmata mAtra cAra rUpIA. oooos -zrI mahAvIra caritra bhASAMtara- ra. rA. vakIla naMdalAla lalubhAInI kasAelI kalamathI lakhAelo 75 phormane suMdara sAIjhathI navI AvRtti rUpe bahAra paDela vi. paM. zrI dharmavijayajI mahArAjAnA ghaNuM vistRta upodaghAtathI alaMkRta daladAra grantha Aje ja kharIde. kiMmata mAtra-A rUA. maLavAnuM ThekANuM - lAlacaMda naMdalAla vakIla koThIpaLa-vaDedarA. e sivAya amadAvAda-pAlItANAnA jena bukaselarane tyAMthI maLI zakaze. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'UTII Ye BH pa zrI zAntijIna stavana [ Aja kASTha yamunA ke tIre--e rAga. ] Aja kAi prabhuke dvAre, jhaTa jaie, vAMpe banyA he ThATha savaiyA. (3 vAra) Aja. STi hamArI tanapara jAve, Atama dhyAne citta suhAve; zAMti prabhujIse laie. Aja 1 rAta divasa karI sevA me tArI, lAja zarama kahyuM dIlamAM na dhArI; dIje akhI sukha sarveyeA. Aja0 2 kahe karajoDI manamAna! pyAre, ahamArI dIlapara dhAre, suyaza A pAse rahIe. Aja. 3 6 zrI namijina stavana. [ kula mula hamArUM uDI gayuM. jyAM e rAga. ] aNumeAla jIvana klI jaze jyAM, mUti tumArI malI ga; jinada sevana malI jaze tyAM, Adhi upAdhi TalI gai-aNu e Teka. uSAvItI jyAM darzI prabhAte, stuti karI tyAM bhAvathI jAte; aMtaranI mAyA galI gai aNu 1 nirAgI devA, rAgI banAvyA, caraNanI sevA dIla manAvyA; viSayanI velI jalI gai-aNu0 2 nirjina pyArA, Aja vicAre, meAhana ! mArAM kAja sudhAre; suyaza AzA phulo gai--aNu 3 7 sAmAnya jina stavana [ yA mehammada saiyadanAnama...,athavA he yAlu kayAre lezA--e rAga. ] he ! dayAdhana kayAre jozeA, sevakanA ( zAsananA ) ziradA...rahe ardhAgitamAM dAsa DUbyA che, kema kareA che! vA...2 he--e rAha. aSTakaramane dUra jagAvA, viSaya kaSAyakI kITa jalAve; kIje 3 sahA...2 hai dayA 1 bhaveAbhava kIdhAM pApa apArA, jIvana mArA zaraNe sudhAro; AvyA haiM niradhA...2; hai. dayA 2 hAtha jhAlIne jhaTa ugAre; yA i A dAsa tumAreA, tArA tAranahA...; hai yA 3 suyaza sukhaDAM dIlabharI pAve; meAhana ! tArA zaraNe Ave, karadA eDA pA...2; kyA 4 DELE LC jahe L Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 |T|||||3 * ||UTI| BUTI| BUTI||SH |||ISTEE 8 zrI sAmAnya jina stavana [ rAga-tumArI tumArI tumArI rasiyA. ], padhArI padhArI padhArI rasiyA, che dAsane tuM darza padhArI rasiyA;... de tumArI tumArI tumArI rasiyA, tuM Ajase de bhakti tamArI rasiyA... ! meM nAtha dIlame dhyAI tumake, cittame phasAyAjI hamakA-padhArI 1 Avo Avo svAmI, meM nAma dharAyA; pyArAjI khUba japAyA; sudhArI sudhArI sudhArI rasiyA, tu Ajase e dIla sudhArI rasiyA padhArI ra mehana ! hu' vAgI savAyA, mane madire yazake dhAyA; janArI janArI janArI rasiyA, ye jIdagI sevAma' janArI rasiyA...padhArI 3 9 zrI muMbaI baMdara gADIpArzvanAtha pada. A [ gorI dhIre calo...e rAga ] gADI zIre name......goDI zAre name... sakI mUrata jhalakA...ya. gA0 1 du:khahara nAvA, bhavajala sAgara; padavI amara mIla jA...ya. gA0 2 mohamayI pyArA, pArasa gAkara; sadhaLI murada phalajA...ya. gA0 3 mehana ! terA, suyaza pAmara; manathI namata zivapA...ya. ga0 4 10 zrI muMbaibaMdara gADIpAzva stavana pada bIju'. [ rAga. jA ke mathurA meM kAnAne, gAMgarIyAM phADI ] sevA bhaviyAM meM svAmIne, sAMvarIyA geDIe cAla esI mUrti tune punya prabhAve, malI he bhamata bhavADI, hAM hAM hAM-se. 1 pArzvagADI mehamayI ke mAre, bhavajala taravAne hADI, hAM hAM hAM-seva 2 mehana ! mere du:kha nivAre, kahe suyaza karajeDI hAM hAM hAM-se 3 ITI||TI||T || SUFI||SFI| |TI|||IIF IlI|||