Book Title: Suvas 1940 09 Pustak 03 Ank 04
Author(s): Suvas Karyalay
Publisher: Suvas Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034632/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lavAjama hajI na mokalAvyuM hoya te tarataja mekalAvI Ape. suvAsa kAryAlaya rAvapurA, vaDe darA. nivedana 1. lavAjama cAra mahinA thayAM 'suvAsa' trIjA varSamAM pravezI cUkyuM che. chatAM hajI, vAraMvAranI vinaMtio chatAM, keTalAka grAhakonAM navA varSanAM lavAjama nathI maLyAM. A grAhaka-baMdhuone ame pharIpharIne vinaMti karIe chIe ke teo amane vI. pI. ke patravyavahAranA nAhaka kharcamAM na utAratAM, tarataja pitAnAM lavAjama manIorDarathI mokalAvI Ape. ane jemanI, navA varSanAM lavAjama bharavAnI icchA ja na hoya teo, temaNe svIkArI lIdhelA cAra aMkanI kiMmata peTe, amane rU. 1-1-0 mokalAvI ApI tarataja nA jaNAve. A mahinAthI grAhakone navA varSanI 'suvAsa'DAyarI-bheTa mokalavAnuM zarU thAya che. jemanAM lavAjama manIorDarathI maLI jaze temane tarata ja te bheTa mokalAvI apAze. vI. pI. nI prathA grAhakane ane amane baMnene nukazAnakartA-grAhakane traNa AnAne vadhAre kharca, amane te pAchuM pharavAno bhaya-che. paraMtu je grAhake vI. pI. thI ja nANAM mokalAvavAnuM pasaMda karatA hoya teo te lakhI jaNAvaze te temane tarataja vI. pI. karAze. 2. vyavasthA-niyamitatA atyArasudhI suvAsa' hiMdu mahinAonI gaNatarIe pragaTa thatuM hatuM. paNa temAM piosTa khAtuM, bajeTa ne lavAjamanI vArSika gaNatarI vagere vyavasthA jALavavAne aMgrejI mahinA sAthe paNa meLa sAcavI rAkha paDatA hatA. Ama thavAthI 'suvAsa' tArIkhomAM kaMIka pAchaLa paDI gayuM. jyAre pisTanA kAyadA pramANe rajIsTarDa patro mATe tArIkhanI niyamitatA anivArya che. eTale amAre mATe mAsikane have aMgrejI mahinAnI gaNatarI para mUkavuM jarUrI banyuM che. havethI ame amArI mULa pAMcamI tArIkhe ja dareka aMka niyamita rIte bahAra pADavAnuM TheravyuM che. zrAvaNa mahinAno A eka sapTembaranI zarUAtamAM pragaTa thAya che. ane have pachInA dareka aMka paNa aMgrejI tArIkhane niyamita rahI pAMcamI tArIkhe ravAnA thaI jaze. 3. lAbha-viziSTatA- game te mahinAthI "suvAsa' nA grAhaka banI zakAya che. - "suvAsa' ne namUnAne aMka patra lakhI jaNAvanArane vinAmUlya mokalavAmAM Ave che. dareka viSayanA lekhane A mAsikamAM sthAna apAya che. paNa abhyAsapUrNa chatAM suvAsa, saraLa ane rasika lekhane prathama pasaMdagI maLaze. joDaNI saMbaMdhamAM vidyApIThanA kezane anusaravuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2 ] "suvAsa' mAM pragaTa thatA dareka lekhanA lekhakane, je puraskAra svIkAravAnI temanI icchA haze te, pAnA dITha ATha AnAthI eka rUpiyA sudhI puraskAra apAze. Avo puraskAra meLavavA mATe lekhake "suvAsa" nA "lekhakamaMDaLa' mAM joDAvuM joIe. e maMDaLamAM joDAvAthI lekhake bheTa, pustaka-prakAzana, salAhakAra-maMDaLa" mAM pratinidhitva vagere aneka lAbho meLavI zake che. maMDaLamAM joDAvA mATe "suvAsa' para eka savAMgasuMdara lekha ja mokalavAno rahe che. dareka lekhakane temanA pragaTa thatA lekhanI pAMca nakala ne suvAsa" nA cAlu aMka mekalAya che. suvAsa" ne eka yA bIjI rIte sahAyaka banavA IcchatA "mitramaMDaLa" ke "vAcaka maMDaLa'nA sabhyone bheTa temaja AkarSaka inAmo apAya che. eka ke ekathI vadhu grAhake banAvI mokalanAra vyakti "suvAsa" nA mitramaMDaLa" mAM joDAI zake che. "suvAsa' nA lekhake, grAhake, ke mitro, pragaTa thaelA taratanA aMke para dara traNa mahine pitAne abhiprAya ke sUcane mokalAvI, "vAcaka maMDaLa'mAM joDAI zake che, ne rokaDa InAma para potAne hakka noMdhAvI zake che. "suvAsa pracAramAM madada karanAra mitromAMthI jeo eka grAhaka meLavI Ape temane suMdara suzobhita "suvAsa "-pekeTa DAyarI, be grAhaka meLavI Ape temane AMkha ane cazmA" (kAcuM pUThuM) nuM pustaka; traNa grAhaka meLavI Ape temane te ja pustaka (pAkuM pUThuM); cAra grAhaka meLavI lAvanArane DAyarI ne pustaka baMne; pAMca grAhaka meLavanArane vinA lavAjame "suvAsa " mokalAya che; ane te uparAMta vizeSa grAhake meLavI lAvanArane bhinna bhinna prakAre puraskAra apAya che. sAhityanA pracArakene A prakAranA lAbha bIje paNa kadAca maLI zakatA haze paNa 'suvAsa" mAM eTalI vizeSa sagavaDatA che ke temAM tevA mitra pracArake para lavAjama ugharAvavAnI ke bIjA koI prakAranI javAbadArI nathI. teo phakta nAma sUcave ane pachI ame prayAsa karIe. te prayAsamAM jeTalI saphaLatA maLe tene yaza ane lAbha nAma sUcavanArane phALe noMdhAya. "prAcIna bhAratavarSa' ke "Ancient India" nA grAhakone prathama varSe ardhA lavAjame [ 1-8-0 lavAjama + 0-4-0 pisTeja = rU. 1-12-0 ] ane te pachI paNa lavAjama rU. 2-4-0] mAM "suvAsa " maLI zake che. 4. vinaMti aDhI varSanA gALAmAM ame amArAthI banatA badhe ja bhoga ApIne "suvAsa" dvArA gujarAtI prajA ane sAhityanI sevA bajAvI che. prajAe ane vidvAnoe tene prazaMsAthI vadhAvI paNa lIdhuM che. paNa kaI paNa vastu kevaLa bhega para haMmeza mATe TakI na zake, ne kevaLa prazaMsAthI tenuM peTa na bharAI zake. tene pitAnA jIvanaTakAva mATe prajA taraphathI Arthika sahakAranI AzA rAkhavI ja paDe. ame gujarAtanI sAMskArika prajA ane saMsthAo pAse Aje evA sahakAranI AzA rAkhIe chIe. amane tRSNa nathI. paNa amAre Arthika dRSTie svataMtra ne svayajIvI banavuM che, paga para UbhA rahevuM che, dina pratidina vikAsa pAmo prajA ane sAhityanI vadhu ne vadhu sevA karavI che. te mATe ame Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ 3 ] gujarAta samakSa 100 vadhArAnA grAhakanI ja mAgaNI mUkIe chIe. dareka 'suvAsa "-premI amArI A mAgaNI-vinatine satiSavAmAM amane sahAyaka bane evI ame AzA rAkhIe chIe. 5. cImakI- vidvAno ke avidvAno-paNa lakSmIdevIe jemanA para kRpAdRSTi TheravI che tevA ApaNuM sajjane, moTe bhAge, sarasvatInI kiMmata AMkavAne, mahAdevI lakSmIne paDadAmAMthI bahAra nathI kADhatA. yuropIya umarAvo viSe ema kahevAya che ke temane maLavAne seMkaDe ramaNIo AvI zake che, paNa temAMthI koIne umarAvapatnInI najare caDavAnI chUTa nathI hotI. tema ApaNuM lakSmIvato pitAne tyAM AvatI sarasvatIo [pustaka, sAmayiko vagere ] jo bheTa tarIke Ave to tene mATe teo chUTa rAkhe che; paNa e sarasvatImAMthI koI je temanAM gRhadevI lakSmInuM moM jovAnI AzA rAkhe che te sarasvatIne bAraNuM ja batAvAya che. paNa have A atithisatkAramAM kaMIka sudhAro thavA ghaTe che. 6. patrakAra-badhuone- 'suvAsa' mAM pragaTa thatA lekho keTalAMka sAmayikamAM pharI pragaTa thatA jovAya che. temAMthI ghaNuM saujanyanirdeza kare che, paNa keTalAMka patromAM, vAraMvAranI sUcanAo chatAM, haju tevo nirdeza karAto nathI. te thoDAMkane to patra lakhI jaNAvavA chatAM te pratye dhyAna apAyuM nathI. te tevAM patrone pharI jAhera vinaMti ane sUcanA karavAmAM Ave che ke temaNe 'suvAsa, mAMthI AkhA lekhane ke lekhanA mahatvanA bhAgone pharI pragaTa karatI vakhate nAma nirdeza karavAnuM koI paNa saMyogomAM cUkI na javuM. bALaka kaI paNa patra sAthe joDAyeluM nathI bALaka mAsika bALaka mATeja pragaTa thAya che. sAdI ne sIdhI bhASA hoI AjanA praDha-zikSaNanA jamAnAmAM akSarajJAnanI zarUAta karanArAone temAMthI kaMI kaMI maLI raheze. chatAM lavAjama varasanA phakta rUpiyA be varasa tamArI saMsthA ke gharamAM bAM avazya hovuM joIe, kemake nirdoSa bAluDAM bALaka vAMcavA ghaNA Atura hoya che : tathA ca navA varasathI ghaNe pheraphAra thayo che. "bALaka" kAryAlaya, rAvapurA-vaDodarA rIte 18 pragaTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strI upayogI pustako 6 S 0 0. 0-5 | 0 0-1 0 1 0 1 0 1 0 (A 1 1 0 0 - 0 - 0 -4 | 0 0 strI zakti graMthamALA 1 vaMdhyA 0-4 36 mAtRprema 0-3 37 pArasI lagnagIte 3 kAyadAmAM strInuM sthAna 38 satatiniyamana 4 aganA (vArtA) 39 vahemI pati 5 gRhavyavasthAnI vAte 40 Arogya ane sukha 6 khAyaNAM (lekagIta) 41 sAmAjika vAte 0-5 7 balidAna (preraka gIta) 42 ramUjI vAto 0-4 8 bhavATavI 43 bhalI bhAbhI 9 mA (vArtA) 44 pati prabhu che 10 jayAnA patro (kasoTImaya lagna) 44 mAMdagI ane mAvajata 11 patinI pasaMdagI 0-4. 46 vAtanuM vatesara 12 lIlInI AtmakathA 47 ghareNAMne zekha 13 phoI 48 pArasI satIe 14 pArasI vAnIo | 49 ekAdazI 15 vidhavA (vArtA) 50 rANakadevI 16 kene paraNuM? (vArtA) 51 zivAjInI bA 17 sughaDatA ane suMdaratA para sAsunI zikhAmaNa 18 hAsyano phuvAro 53 kAyamanuM ajJAna 19 bhUtanA bhaDakA (vArtA) 1-12 54 nAma vagaranI navalakathA 20 viSavRkSa (vArtA) 55 nArI abhiSeka 21 hAsyakalApa (ramUjI) 56 mAsika dharma 22 devI caudharANI 1-8 | 57 navA sAthiyA 23 vIra rejhA (kALu gulAba) 1-0 58-59 vIra tArA (be bhAga) 2-4 24 hAsya jharaNAM (ramUjI) 60 goramAnAM gIta 0-1 25 "jarA cAha mUkajo" 1-0 61 meDama DamIDA -12 26 garabAvaLI (rASTrIya) 0-4 62 sAmAjika vAte 27 jIvanapalaTo (vArtA) 0-4 63 guNIyala gRhiNI 28 sukhI ghara (bodhaka) 0-3 64 strI svAtaMtrya 29 bharata gUMthaNa 0-10 65 dakSiNI rAMdhaNakaLA 0-3 30 esInuM cakkara 31 rajhIyA begama 66 satI jasamA 32 gRha viveka 33 sukhInA patra 68 bhUmimAtA AnaMdamaTha 34 sTavanuM zAstra 0-3 | 69 bALavidhavA 0-2 35 strI hRdaya 0-3 ' 70 sAcAM sahedara : 1-8 - strI zakti graMthamALAne A seTa Ajeja vasave. kula 70 pustake bahAra paDayAM che. te rUA. 3ramAM maLe che. pustako chUTAM paNa maLI zakaze. nara jAdu. ' lakhaH sazakita, keLAMpITha, surata 1-8 - | 67 saMsAradarzana 0-8 | 1-0 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- - - - - - - - - - ------- ajJAnatimirAndhAnAM jJAnAMjanazalAkayA / bhetramunmIlitaM yena tasmai zrIgurave nmH|| yh sh y @ my@ my@ mh ywm my@ my@ my my@ my@ my@ my@ my@ my h w by by ty hh mh rh mh yh bh by by by by by by pustaka 3 ] vi. saM. 1996 : zrAvaNa saMpatti ' rA saMpattine artha keTalIka vakhate dravyanI vipulatA karavAmAM Ave che. paNa te satyathI kaMIka vegaLo che. tene kharo artha to pitAnA dravyanI sAthe sarakhAvatAM samAjanA moTA bhAganI vyaktionA dravyanuM pramANa ghaNuM ochuM hovuM, pitAnI jarUriyAto karatAM bIjA anekanI jarUriyAta TUMkI hovI ne anekanI pAse na hoya te ekanI pAse hevuM che. che eka mAnavI pAse bhale pacIza hajAranI ja mUDI hoya, mAsika pAMcasenI ja bhale tenI Avaka heya. paNa je AsapAsanI prajAmAMnA moTA varganI milakta ke Avaka e karatAM ghaNI ochI hoya. te mAnavI je kapaDAM pahere tene banAvanAra mIla-majUra; te je rAcaracIluM vApare tene taiyAra karanAra kArIgara; te je dhAtuo ke vAsaNo kharIde tene meLavanAra ke ghaDanAra khANiyA ke majUre; te je pustake ke patro vAMce tene kaMpojha karanAra kapijhITaro, te aMge kAgaLa banAvanAra mIlanA majUro, ne keTalIka vakhate tene taiyAra karanAra lekhake paNa, ]; te je anAja vApare tene ugADanAra kheDUte; te je phaLa-phUla-zAka vApare tene ucheranAra mALI; senA ke je lAkaDAM baLe tene jaMgalamAMthI phADI lAvanAra majUra; tenAM dUdha-ghI mATe gAya maLanAra hAravADa; te je cA-sAkara-goLa vApare tenI utpattimAM mahatvano phALo noMdhAvanAra mukAmo; tene baMgale bAMdhanAra kaDiyA, sutAra, luhAra, kuMbhAra, majUra; tenI sevA uThAvanAra nokarI; tenI gRhalakSmIne zArIrika zramamAMthI ugArI lenAra majUraNa ke rasAyaNa; tenAM gIone ramADanAra bALake ke AyAe; tenAM saMtAnone Tayuzana ApanAra paMtujIe; te je mArga para vAhana deDAve tene bAMdhanAra majUre; te je rAjapamAM rahe tenuM rakSaNa karanAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 suvAsa zrAvaNa 196 sipAI ke tenI vyavasthA jALavanAra kArakuna-e badhA je, potAnI tanatoDa majurInA badalAmAM, khAvAne sUke zaTalo, paheravAne phATayAM-tUTayAM vastra, rahevAne jhUMpaDI ke maccharamAMkaDa-udarothI bharela ne 5DuM pa thaI rahela sastA bhADAnI kholI ne svaicchika saMtAnamAM saMtatiniyamanathI ja saMtoSa mAnatA hoya. ane e mAnavI, kalA ke balA game te nAme, bIjAne alabhya evI keTalIka vastuonuM pitAnA gharamAM pradarzana karI zakato hoya ke ghaNuM kharAM pAse na hoya evA ekAda vAhanane te mAlika heya te, te saMpattizALI lekhAya che. te baMgale baMdhAvI zake che, tene AMgaNe nokara-cAkara pharavAnA che te AnaMda-upaga bhegavI zake che; tene salAma bharAvAnI che, te AchAM smitathI bIjAne alpa banAvI zakavAne che. paNa samAjanI dareka vyakti pAse je jarUra pUratuM nANuM heya. mAnavajIvananI jarUriyAta, upabhoge ke mahecchAo satiSatA uparokta varge jo sukhanI AzA dharAvatA thAya, pitAnA rahevA mATe teo gaMdI khelI ke nAnI jhUMpaDIne badale eka sAruM makAna mAge; temanAM saMtAna mATe teo je suMdara uchera ne sArI keLavaNI Icche; pitAnI strIo mATe teo je vastrAlaMkAra jhaMkhe; paheravAne teo je sArAM kapaDAM ne khAvAne piSaka padArtha mAge; mAMdagImAM teo je sAravAra ne zAMti icche, te- bhalene eka vyakti pAse daza lAkhanI mUDI hAya, hajAranI tenI Avaka hoya; paNa- nathI tenA baMgalA pUrA thaI zakavAnA; nathI te pitAne tyAM nekaranI hAramALA bAMdhI zakavAne; nathI tene vaibhava aphATa banI zakavAne. nekaronA pagAranuM UMcuM dhoraNa ne majUronA ne gulAma prajAonA jIvananA svIkAra sAthe ja jIvanamAM jarUrI cIjonA behada vadhI gayelA bhAve tenA dravyane kheMcI javAnA che. garIba pratyenI hamadardIthI bharelAM gIta lalakAranAra keTalAka vaibhavI mAnavane ke lekhakone je pUchavAmAM Ave che, ......e sthitimAM tamane pitAne ATalI saMpatti ke AvA vaibhavane ze adhikAra che?'- te tarataja, jema barnArDa zoe eka pRcakane uttara dIdhuM hatuM tema, uttara deze ke, "huM garIba pratye hamadardI dharAvuM chuM tene artha e nahi ke huM temanA je garIba banI javA IcchuM chuM. paNa mArI bhAvanA te te badhAne paNa mArA jeTaluM sukha maLe evI che. " ne te prasaMge e bhAvanAvAdIne uttara apA ghaTe ke, "bhalA mANasa, tArA jIvanane AvuM sukhI ne vaibhavI banAvavA pAchaLa je seMkaDe prakAranAM, hajAro-lAkhe ke karoDanI saMkhyA dharAvatAM ne kevaLa reTIne khAtara kALI majUrI karatAM zramajIvIo paDelAM che te badhAM je tArA jevuM sukha mANavA mAMDe to tAro vaibhava, tArI pAse che te karatAM tuM daza gaNa mUDI kharca tepaNa, nathI TakI zakavAne; te samaye tArA dhananI vipulatA e saMpatti nahi, sikkAne bAje banavAnuM che. hamaNuM te, tAruM sukha bIjAnAM dukhane AbhArI che, tAre vaibhava bIjAMnI kaMgAliyatane AbhArI che, tArI saMpatti bIjAnI daridratAne AbhArI che. kaMgAla ne duHkhIo pratye tane je sAcI ja hamadardI hoya to te badhAnI mUDI vadhArIne tAre vaibhava ghaTADavA karatAM tAro vaibhava maryAdita karIne tArI vadhArAnI mUDIne te badhAnA sukhamAM vaparAvA de te vadhAre suMdara che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpatti - 147 paNa mAnavI potAnAM dhana, saMpatti, vaibhava, ke aizvarya te ochAM karavAne taiyAra nathI hAtA. te teA daridro pratyenI hamadardImAM, vAMjhiyAnA putranI Dhabe, eTaluM ja Icche che ke daridro paNa pAtAnA jevA sukhI ane, te tenA upAya tarIke vadhu pUche! tA eTaluMja jaNAve ke, " peAtAnA karatAM vadhAre meTA saMpattizALI hAya temanuM dhana kheMcAI jAya' [-pariNAme pote sauthI vadhAre saMpattizALI gaNAI zake. ] paNa te vIsarI jAya che ke meTA saMpattizALIe paNa e ja icchatA heAya che ke, * peAtAnA karatAM vadhAre meATA saMpattizALIonuM dravya lUTAi jAya'-ne e IcchAnI dIpakamALAe garIkhAne mATe tA haiyAnI DhALI ja anI rahe che. dravya echuM hAya ke vipula-pazu saMpatti khIjAMnI kaMgAliyatane sApekSa che; sAMsArika vaibhava khIjA anekanA duHkhane AbhArI che. te mATeja, sAcI saMpatti [ zuddha sAmyabhAvanAne vikasAve e arthamAM ] khIjAMnI garIbAI para pe|te dravyavAna khanavAmAM nahi, khIjAMnAM du:kha para pote sukhI banavAmAM nahi, bIjAMnI apatA para pAte mahAna banavAmAM nahi, pAte miSTAnna jamatI vakhate darekane evuM miSTAnna maLe evI aphaLa zAbdika bhAvanA bhAvavAmAM nahi, pazu-prabhunA saMtAna tarIke, jIvamAtranI sAthe samAnasukhI banavAmAM, thALImAM roTala hAya te| temAMthI paNa bhUkhyA bAMdhavane TukaDA ApavAmAM rahelI che. zAne? 'himadUta ( sragdharA soneTa ) thAye vaMToLa Abhe, sakaLa diza mahIM AMdhI phelAI jAye, gAMDA thaine dhasantA anila sUsavatA, garvamAM matta thAye; sattvA trAse dharAnAM, taruvara dhrUjatAM, cIsa pADI DhaLatAM, pRthvI AkhI chavAye ajita sama ahe! AvI aMdhAdhUMdhImAM ! AraMbhe mAtariyA udgaSi-u52 vIcie kerI sAthe DAranuM nRtya bhUMDuM DamarUpati samuM, ghUghavATa karAve ambhAdhimAM parANe, jagata dhrUjavavA, rAjyane sthApavAne pAtA keruM ja svArthI, avanitala pare zakti dekhADavAne. vAje, ne sUsavATA 'maruta ! madabharyAM. sUsavI khUba leje, jhaMjhAvAtA manAvI, jaladhi--paTapare deha tArA pachADI thAkI jAje; tathApi ura-uSi paTe sujJa kerA na thAze. aMdhAdhUdhI, prayatnA tava aphaLa jaze hINu--utpAtakArI. zAne yatne nakAmA anila sama haze . agdhAthI thAtA pIDIne nirmaLAne bahu, nija gurutA-dAMDI pITavAnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apUrNa sAdhanA " "mahArAja' lakSmaNa bAro, "e UMDA taLAvamAM je dhana che tethI te ApaNuM maMDalagaDhanA sarve bhaMDAra bharapUra thaI jaze." kaMIka mauna sevyA pachI mahArAja dalapatizAha bolyA, "paratu lakSmaNe eka lekavAyakAne AdhAre e taLAvane khedAvavA javuM e janatAmAM hAMsIpAtra thaze tathA enAthI kaMI na nIkaLyuM te te khodavAmAM karela kharca vyartha jaze." - lakSmaNa kaMIka vicAramAM paDI gayo ane thoDIvAre belyo, "mahArAja, paNa maMgaLa dhImara (mAchIme mAchalIne mATe jALa nAMkhatI vakhate potAnA paga nIcethI eka suvarNamudrA maLI hatI e spaSTa batAve che ke kavAyakAmAM kaMIka satyane aMza che." - dalapatizAha bolyA, "paNa bhoLamadeva mahAdevanA pUjArI te e taLAvamAM nitya snAna kare che. zuM emane mudrA nathI maLI?" mahArAja, pUjArI to eka brAhmaNanI mAphaka DUbakI mArI bahAra AvI rahe che emane kayAMthI maLe ?" ' kaMIka thaMbhIne mahArAja bolyA, 'vAru, huM jAte tyAM AgaLa javA icchuM chuM. samarasiMha bhUmi-parIkSAmAM ghaNe kuzaLa che. tene sAthe laI lezuM. badhu dhImara pANIne rAjA che, tene paNa laI lezuM. tyAM gayA pachI vAta !' mahArAja dalapatizAhe jyAre bheLamadeva taLAvanA gupta dhananI vAta rANI durgAvatIne kahI tyAre teNe kahyuM, "mahArAja gupta dhananI sAthe haMmeza te dhana mUkanArano AtmA saMkabAyale heya che ane e dhana Apane maLyuM te kadAca te AtmA kaMI aniSTa paNa karI zake che.' - dalapatizAha hasIne belyA, 'priye, e tAre bhaya nirmaLa che. ApaNane kaMI paNa aniSTa thaze nahIM.' mahArAjanA AvAsamAM eka bhUtye AvI khabara ApI ke, te taLAva para javAnI sarva taiyArI thaI cUkI hatI. mahArAja pravAse nIkaLyA. mahArAjanA rasAlIne paDAva bheLamadeva mahAdevanA maMdira pAse paDaze. tyAMnA vRddha pUjArIe mAsanuM svAgata karyuM. mahArAja belA, "pUjArIjI, A taLAvamAM aDhaLaka lAmI che ema meM sAMbhaLyuM che. zuM e vAta kharI che?' mahArAja, mArA pUrvajoe mane kahyuM che ke nAgarAja rAmacaMdranA samayamAM A taLAvamAM pArasamaNI hevAnI vAta hatI ane te zodhavA mATe nAgavaMzIya kSatriyoe aneka pAMca kIdhA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apUrNa sAdhanA pariNAma zuM AvyuM?' mahArAja, eka hAthIne lokhaMDanI sAMkaLe bAMdhIne A taLAvamAM pheravyuM ane jyAre bahAra nIkaLe tyAre te sAMkaLa senAnI thaI gaI hatI evI kRti che. e kadAca kalpanAmaya mastiSkane AviSkAra paNa hoya ! mahArAja, eka vAta te huM tamane khAtrIpUrvaka kahI zakuM chuM ke pratyeka rAtrIe ahIM kaMI Abhuta avAja Ave che ane pele kAMThe kaMIka jhAMkhI manuSyamUrtio haratI pharatI dekhAya che!" zuM e pratyeka rAtrIe dekhAya che?' 'hA, mahArAja." ane tame kaI jAtane avAja sAMbhaLo cho ?" 'mahArAja, e svara eka rtinAdane maLatA Ave che.' 'vAru, tyAre ApaNe e bAbatanuM nirIkSaNa Aje rAtre karIzuM.' rAtrinI nIravatAmAM bheLamadevanuM taLAva zAMta hatuM. mahArAjanA zibiramAM sarve beThA hatA. nAgavaMzIya rAjAonI vAta cAlatI hatI. pUjArI pitAnA bApadAdAonA samayathI kathA sAMbhaLate AveluM hatuM. kevI rIte vidIzAnA prathama nAgarAja zeSanAge vidIzAnI kIrti vadhArI ane pachI tenA putroe hiMdudharmanI punaracanA AcAryo pAse karAvI ityAdi kathA te rasapUrvaka karato hato. ekAeka satrinI zAMtine bhaMga karatI eka cIsa saMbhaLAI. sarve camakIne cAre bAju jovA lAgyA. punaH e cIsa jeramAM saMbhaLAI ane e kharekhara hRdayabhedaka hatI. pUjArI be, "mahArAja, zibiranI bahAra pelI manuSyamUrtio Apane dekhAze." * sarve bahAra AvyA. rAtrinA aMdhakAramAM taLAvane bIje kAMThe dasabAra manuSyamUrtio dekhAI. cIsa bIjI be vAra saMbhaLAI ane pachI rAtrInI kSati punaH sthApita thaI mUrtio paNa adazya thaI gaI. A dazya joIne sarve vicAramAM paDI gayA. mahArAjane nidrA AvI nahIM ane samarata rAtrI temaNe taLAvamAM dhananI tapAsa karavI ke nahIM tenI gaDamathalamAM kADhI. prAtaHkAlamAM mahArAjane bhaye khabara ApI ke eka sAdhu temaneM maLavA mAgatA hatA, mahArAje tene aMdara lAvavA kahyuM. eka jaTAdhArI mUrti zibiramAM dAkhala thaI "mahArAja, Apa eka Adarza nareza che. mATe ja meM mArI rIti chI Apane maLavAnuM paigya dhAryuM." te be. he mahAtmana, Apane mArA para ghaNuM ja anugraha che." mahArAja, A taLAvanI lakSmI prApta karavAnI ceSTA choDI de." : mahArAja, e lakSmI prApta karavAmAM aneka viTabaNAo che. te prApta karyA pachI prApta karanAra paNa jIvI zakavAno nathI." * "enuM zuM kAraNa?" : mahArAja, nAgarAja rAmacaMdanI pachI jyAre zakanuM AkramaNa thayuM tyAre zikSaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa0 suvAsa : zrAvaNa 1996 nAgarAja-kuTuMba peAtAnuM dravya ane jhaverAta laine palAyana karI gayuM. ' mahArAja ane khIjAe cUpacApa sAMbhaLatA hatA. * CO zAne nAgarAjonI aDhaLaka lakSmInI khabara hatI ane teeAnI eka TukaDIe rAjakuTuMbane pIcho pakaDayo. zakeAnA trAsathI e kuTuMba A sthAne AvyuM. A jagyAe mArA gurune Azrama hatA. ' sarve utsuktApUrvaka sAMbhaLatA hatA. 'mArA gurue rAjakuTuMbane abhayadAna ApyuM. paraMtu zakrAnI TukaDIe AvI ahIM e kuTuMbane gherI lIdhuM.' - ' pachI zuM thayuM ? '--mahArAja pAtAne rokI na zakayA. 'mArA gurunI aneka vinavaNI chatAM paNa zakrAe rAjakuTuMbane keda karavAnA prayatna karyA. rAjakuTuMbe khacavAnA kAipaNa rasto na joyA tyAre peAtAnI lakSmInI sAthe pelA khaDaka parathI taLAvamAM paDatuM mUkayuM. paDatuM mUkavA pahelAM sarvee viSapAna karyuM hatuM.' save gheADIvAra zAMta rahyA. 'mahArAja, mArA gurujIne A banAvathI apAra vedanA thai ane temaNe zakrAne zrApa ApyA ke temanuM sAmrAjya naSTa thai jaze ane je kAIpaNa nAgarAjakuTuMbanI lakSmIne laI javAnI ceSTA karaze tenuM sAmrAjya paNa naSTa thai jaze.' A zabdoe eka adbhuta zAMti phelAvI. 'mahArAja, zakAne paNa te lakSmI prApta thai nahIM. taLAva dhaNuM UMDu che. ekAeka lakSmaNa khelyA, ' pachI tamArA gurujInuM zuM thayuM ? * gautamIputra sAtaNie zaMkAnuM unmUlana kIdhuM e sAMbhaLI saMtASanI sAthe emaNe samAdhI lIdhI. ' kaMIka vicArIne lakSmaNe dalIla kIdhI, vAr mahAtmAjI, paNa nAgarAjane tA thayAMne hajAra varSanI pazu upara thaI gayAM che. tame te vakhate katyAMthI hAi zake ? ' kaMIka hasIne sAdhu khelyA, ' mahArAja, gurujInA eka Adeza bhAratamAM dharmarAjya sthApavAne apUrNa rahyo che, je pUrNa thaye huM paNu A dehane tyAga karIza.' " pazu ATalA varSoM sudhI Apa kayAM rahyA? " huM paryaTana karUM chuM ane avAranavAra A sthAna para gurujInuM dhyAna dharUM chuM. samaya teA eka anaMta pravAha che ane jema brahmAnI eka rAtri ane eka divasa seA se| varSanA thAya che tema ame yAgI leAkA sAdhAraNa samayapravAhanI para gurukRpAthI jaI zakIe chIe.' zibiramAM zAMti hatI. sAdhunA vizvAsa karavA ke na karavA e AAbatamAM sarvenA sanamAM gaDamathala cAlatI hatI. ekAeka sAdhu khelyA, ' mahArAja, ApanA manamAM hajI paNa saMzaya che. hAya re hatabhAgI bhAratabhUmi tArUM zuM thavA kheThuM che !' sAdhu tIranA vege adRzya thaI gayA. gheADIvAra zAMtinA bhaMga karatI rANI durgAvatI khelI, 'mahArAja, e lakSmIne meLavavAnI vAta javA de. mArUM mana ajJAta bhayathI kaMpI rahyuM che.' lakSmaNa khelyA, ' mahArAja, lakSmInA heAvAnI vAta tA have puravAra thaI gaI che, mATe have e kaDhAvavAmAM vilaMba thavA na joie. ' paraMtu lakSmaNu pelA yAgIneA zrApa che tenuM zuM ? ' ' mahArAja, e zrApa tA lakSmI zodhI thavA taiyAra chuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat kADhanArane lAgaze. huM e zrApane bhega www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apUrNa sAdhanA 151 pUjArIjI bolyA, "mahArAja, dharmanA kAmamAM tarka sAre nathI." mahArAja vicAramAM paDI gayA. thoDIvAre bolyA, "vAru, lakSmaNa tuM tArI javAbadArI para taLAvane khodAva." lakSmaNa khuza thaI bolyo, "vAru!" taLAva khodAvA lAgyuM. prathama eka saptAhamAM eka ghaDe suvarNamudrAthI bharelo maLyo. te maMDalagaDhamAM mokalI ApavAmAM Avyo. khodakAma jArI rahyuM. eka divase mahArAja dalapatizAha mRgayAthI pAchA pharIne jvarathI paTakAI paDayA. mahArAjanI sthiti be traNa divasamAM gaMbhIra thaI gaI. rANI durgAvatI eka ajJAta bhayathI kaMpI UThI. teNe tarata AjJA kIdhI ke taLAvane khodAvavAnuM kAma baMdha karavuM ane taLAvamAMthI maLelA ghaDe pAcho taLAvamAM pheMkAvI de. paraMtu mahArAja dalapatizAhanI sthiti bagaDatI cAlI ane traNa divasa pachI mahArAje mAnavalIlA saMkelI lIdhI. maMDalagaDhamAM hAhAkAra vatI rahyo. sarveno roSa lakSmaNa para Utaryo, paraMtu te to palAyana karI gayo hato. rAjakumAra viramadeva bALaka hovAthI rANI durgAvatI rAjakAja calAvavA lAgI. akabaranA senApatie maMDalagaDha para AkramaNa karyuM. rANI durgAvatIe senA taiyAra karI pitAnI rakSAnI taiyArI karavA mAMDI. paraMtu mahAna senA AgaLa maMDalagaDhanI svataMtratA naSTa thaI gaI. yuddhanA aMtima divase rANI durgAvatInI daSTi yavanasenAmAM laDatA lakSmaNa para paDI. rANInA kemaLa hAthAe eka zarathI lakSmaNanuM mAthuM uDAvI dIdhuM. - maMDalagaDha paDayuM. rANI durgAvatI ane anya mahAvIre vIragatine prApta thayA. maMDalagaDhanA paDavA pachI tyAM pratyeka zrAvaNa mAsanI puname eka sAdhu AvI pitAnuM mAthuM phUTato hato ane kUTe che ema lakavAyakA che. zuM haju paNa te sAdhunI sAdhanA apUrNa rahI gaI che ? bhoLamadeva mahAdevanuM maMdira ane taLAva Aje paNa te gupta dhana ane zrApa laIne madhyaprAMtanA chattisagaDha pradezamAM UbhuM che. Aje paNa rAtre te ArtanAdanA bhaNakAra kaIka samaye lekene saMbhaLAya che. Aja ! naitima AMgaNe mAre Aja AvI tuM ! AMgaNe mAre Aja ! cahu dize aMdhAra jAmyAM 'tAM sUne paDayo te" sAja. jyAre tuM AMgaNe AvI Aja ! tAre pagale phUlaDAM pharyA, hAryA ura parAgaH raNajhaNa mUka bIna UThayuM A ughaDayAM Aja subhAga! " jyAre te cheDayA anupa rAga ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMtrika khetI cImanalAla saMghavI eka samaya hatuM, jyAre hiMdanI prajA pitAne hAthe velA roNA sUramAMthI mulAyara vo vaNatI ne te paherIne saMtoSa anubhavatI. paNa vaNakaronA aMguThA kApI lenArI parIkakArI gorI prajAne lAgyuM ke, 'hiMdane vaNakara zAhukAranA paMjA nIce karAI rahyo che; ene koIpaNa upAye ugArI levuM joIe." ne hidane mATe vastro banAvavAnI mahenata eNe pote upADI lIdhI, hiMdamAM paNa vastrayaMtro-molanI sthApanA karI. pariNAme vaNakare svataMtra banyA, hiMdI prajAnI mahenata bacI, avanavAM vastro sevA bhAve maLavAM lAgyAM. paNa bIjI bAjue, bhavya AkAza nIce, kudaratanA khoLAmAM, gIta lalakAratAM vastra vaNate vaNakara ne enI samIpamAM, svaccha suzobhita AMgaNAmAM, sUtara kAMtatAM enAM strI--saMtAna ke vRddhajane pitAne vyavasAya gumAvI beThAM; vaNakara zaherane kIDe bane, mIlanI dhUNI ane enI Agane sahavAsI banya, mIla ane enA mAlikane gulAma bane, zaherI jIvanane moMdhuM ane roganI ane gaMdakInI gaTara jevuM banAvavAmAM te kAraNabhUta banyo, pitAnuM janmasthAna tane teNe relave ne pisTa khAtAnI Avaka vadhArI, pitAnI patnI ane kuTuMbathI cheTe jaI teNe azAMti ne anItinA mArgane mokaLa banAvyo; yaMtronI kharIdInA bahAne prajAnuM dhana paradezanI tijorImAM pahoMcavA lAgyuM, vaNakara ne AvakAranA varga tUTI mAlika ne majUranA varga sthapAyA. samaya jatAM prajAnA agraNIo camakyA. temane jaNAvyuM ke yaMtrane hetaravAmAM pote bhUla karI che. ne e bhUla sudhAravA mATe emaNe reMTiyo lIdho. pazu keTalIka vakhate prajAkIya, sAMskRtika ke vyApaka Arthika bhUle evI nIvaDe che ke jene sudhAratAM saikAo vIte, ne te sudhAravA icchanArane pUrvanI bhUle janmAvela navI vyavasthAne paNa dhyAnamAM rAkhavI paDe. yAMtrika vastronI bhUla paNa kaMIka evIja nIvaDI che. paNa e bhUlane pATha jANe adhUro lAgatA heya tema hiMdI prajA Aje aneka navI bhUlone AvakArI rahI che. e navI bhUlemAMnI eka ane mukhya te yAMtrika khetI. vaNakaranI svataMtratAno ukela karI nAMkhyA pachI, hiMdanI pavitra bhUmine kaNekaNa cUsI lenAra gerI prajAne lAgyuM ke, "hiMdane kheDUta zAhukAranA pA nIce dabAI gayo che, tene koIpaNuM upAye ugArI levuM joIe." ne teNe yAMtrika khetI AgaLa dharI che ne reMTiyAne pUjanArI prajA paNa evI khetIne mISTa maunathI AvakArI rahI che. yAMtrika khetInA lAbha agaNita darzAvAya che. tenI madadathI kheDUta zAhukAranA paMjAmAMthI chUTI jaze; jamInamAMthI te anekagaNe lAbha nIpajAvI zakaze; pedAza vadhaze; kharAba jamIna paNa sonA jevI banI jaze, TADha-taDake-varSAda-ujAgarA ne tanatoDa majUrInA paMjAmAMthI kheDUta bacI jaze...vagere. alabatta, bIjI bAjue, e khetInA pariNAme, gerI prajAne mATe hiMdamAM TrekTare, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . yAMtrika khetI 1pa3 baLataNa ne tailI padArthonAM bajAra khullAM thaze. khetInA kahevAtA vikAsanA nAme hiMdanuM nANuM paradezanI tijorImAM ghasaDAze; hiMdanuM khetI viSayaka utpanna eTaluM badhuM vadhI paDaze ke kAM to te retInA bhAve vecAze ane nahitara, amerikAmAM ke raziyAmAM keTalIka vakhate bane che tema, vadhArAnuM utpanna saLagAvI mUkavuM paDaze; athavA te paradezamAM pitAnA mAla mATe bajAra meLavavAne hindane yuropIya rAjyonI jema kAvAdAvA khelavA paDaze. kheDUta zAhukArane deNadAra maTIne rAjyane ke benkano devAdAra banaze; yaMtra ane maMtra-mAlikane te majUrI ne gulAma banaze. yAMtrika khetI gaucarane adazya karaze, TaeNrone te binajarUrI banAvaze ane pariNAmamAM gAyonA abhAve ghI- dUdhano abhAva ne mAMsAhAra anivArya banaze. dezI haLa adazya thatAM suthAra-luhArane zeSavuM paDaze ne rAkSasI yAMtrika haLAmAM kaMIka bagADo thatAM seMkaDonA pagAradAra yaMtra-vizAradane bahetaravA paDaze. nAnA pAyA paranI yAMtrika khetI asaMbhavita hoI mUDIdAre ja kheDUta kahevAI zakaze ane sAcA kheDUta te emanA majUra ke gulAma banaze. cAlu khetI kheDUtanI je saMkhyAne poSe che tenA 3 bhAgane yAMtrika khetI bekAra banAvaze. khetI-vibhAgomAM benkanI zAkhAo sthapAze ne bekAra banelA 3 kheDUto, keTaleka bIjo zramajIvI varga ane saghaLo ja zAhukAra varga roTalo raLavAne zahere bAju dhasaze; te relave ne pisTa khAtAnI Avaka vadhAraze ne zaherI jIvanane hajI paNa vadhAre regika ne meMvuM banAvavAmAM madadartA banaze-A badhAM yAMtrika vanI jema yAMtrika khetInAM svAbhAvika pariNAma che. paNa e khetIne kyA dharaNe ne kyA mArge vikasAvavAmAM Ave che, prajA emAM zI rIte phasAya che ne e khetI sivAya, kheDUtanI mukti ane enA vikAsanA bIjA mArgo che ke kema e badhA prazno paNa ahIM vicArI levA jarUrI che. - vartamAna gorI prajAnI rAjanIti, kALI prajAnA dezone jItIne, judI judI yojanAothI temane lazkarI dRSTie nirbaLa banAvavAmAM ke temanuM dravya harI levAmAM ja kevaLa nathI samAI jatI. paNa kAI khATakI pitAnuM aizvarya vadhAravAmAM upayogI evuM satata Una meLavavAne, anukULatAe ane jarUriyAta pramANe aharniza mAMsa meLavavAne, ane pitAnI pAzavI vRttionA pradarzana mATe gaLAM kApavAne jema pitAne AMgaNe gheTAMonI hAramALA bAMdhI rAkhe tema kALI prajAne Aje aneka baMdhane bAMdhavAmAM Ave che. temane dharmanA, lAgaNInA ke mAnavatAnA nAma para ane jarUra paDe tyAM goLIo calAvIne paNa nirbaLa banAvI mUkavAmAM Ave che. mAra khAvAno ja jemAM upadeza ApavAmAM Avyo hoya evA dhameM ke vAdanA sIdhA ke ADakatarA pracArathI emane mUraviheNI ane gheTAMnAM jevI nirbaLa, pratikArahIna ane svarakSaNamAM azakta banAvavAmAM Ave che. tene evAM mojazekhanAM sAdhano apAya che je potAnA vepArane vadhAratAM hoya; tene evAM vastro paherAvavAmAM Ave che jene banAvavAmAM pitAnA lAbhane mahattvano hisso jaLavAyo heya; tene evI davAo ne evAM mAdaka pINAM pAvAmAM Ave che ke je pitAne tyAM ja banelAM hoyatene evI keLavaNI ApavAmAM Ave che ke jethI e bicArI prajA pitAnA pUrvajonI niMdAmAM ne pitAnA mAlikenAM guNagAnamAM masta banI jAya; tenAmAM e dharma ane evA saMskAra siMcavAmAM Ave che ke je pitAnI sAthe baMdhabesatAM hoya, tene e khorAka ApavAmAM Ave che ke je potAnAM yaMtronI madadathIja jamInamAMthI bahAra kADhavAmAM Avyo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ masa suvAsa : zrAvaNa 1996 heya; te prajAsAMnA amuka zramajIvI vargo jyAre pitAnI cUsaNanItithI taddana dravyahIna banIne kacarAI jAya tyAre te vargone bIjA vargo sAme uzkeravAmAM Ave che ne pachI e zramajIvI vargone popakAranA bahAne evuM nANuM dhIravAmAM Ave che ke je te dezamAMthI ja haravAmAM AvyuM hoya, ene bIje kayAMya saMgharavAnuM ThekANuM na hoya te ahIM dhIratAM je pitAne mATe sAruM, surakSita ne satata vyAja lAvavAnuM hoya; te prajA je kaMI zrama kare tenA lAbhamAM pitAno vipula hisso cha devAmAM Ave che ne pariNAmamAM jyAre evI prajAo pUrNapaNe gheTAMne samAMtara banI jAya che tyAre khATakI potAnA gheTAnI pITha thAbaDatAM jema kahe ke, "A te mAruM mitra che," tema gorI prajAo uparokta rIte meLavelI kALI prajAonI pITha thAbaDatAM kahe che ke, "A te amArI mitra prajA che.' prajA-keLavaNInA uparokta kAryakramamAMthI lazkarI baLane nAza, dravya-haraNa, paradezI vyApAravikAsa, dharmapracAra vagere vibhAgo to hindI prajAnA khyAlamAM ja che. dezI dArUnA udyogane nAza ne paradezI dArUnI khIlavaNIne kAryakrama prajAe tAjetaramAM ja anubhavyo che. paNa yAMtrika khetI ane enI sAthe saMkaLAyelA kAryakrame tarapha prajAe hajI joIe tevI najara nathI deDAvI. e kAryakrama kharekhara romAMcaka che. hada e khetIpradhAna deza che. ne khetInAM kendro gAmaDAM ja banI zake eTale gAmaDAM e hindI prajAjIvanane mukhya AdhAra che. hindu samAjavidhAyakAe e gAmaDAomAM rahenArI prajAne be mukhya vibhAgomAM vahecI nAMkhI. eka khetI karanAra varga (kheData); bIje e khetI aMge kheDUtane joItI nANunI madada karanAra, ene dareka prakAranI vastuo pUrI pADanAra ane taiyAra thatA pAkanI vyApArika vyavasthA karanAra varga (zAhukAra che. kheDUta khetI uparAMta pazupAlana kare, gRhaudyogo calAve; ne zAhukAra dhIradhAra uparAMta vepAra kare, banatI hade pazupAlana kare ne saMbhavita gRhaudyoga paNa calAve. A be varganI vacce eka trIjo varga vikAsa pAme ane te vaNakara. kheDUta pAsethI te rU meLave, zAhukAra pAsethI jarUrI nANAMkIya madada meLave ane pitAthI taiyAra thato mAla te vecANa artha zAhukArane Ape. A traNe vargo paraspara sAthe haLImaLIne AnaMda ane zAMtimAM pitAnuM jIvana vItAve ane kalA, dharma ane suMdaratAnA vikAsamAM potAne yogya phALo neMdhAve. te traNe vargone AzrayIne gAmaDAmAM suthAra, luhAra, ghAMcI, mocI, sonI, brAhmaNa, kSatriya aneka vargo paNu TakAva pAme. gAmaDAmAM rahevAthI A vargonI jarUriyAta ochI ane temane potAnA dhaMdhA uparAMta pazupAlananI sagavaDatA. gacaromAM gAya AnaMdathI caryA kare ne dUdha-ghI Ape. gAmaDAMnI A prakAranI badhI aphATa upajenI zaheromAM vyavasthA thAya. rAjasattAne dharma te pitAnA TakAva mATe ane jamIna ane saMrakSaNanA badalAmAM kheDUta pAsethI tenI upajane chaThTho bhAga ane bIjA vargo pAsethI saMrakSaNanA badalAmAM najevo kara levAne ane e badhA vargo sukha, zAMti ne saMtoSamAM jIvI zake e jevAne. duSkALa prasaMge evA karamAMthI mukti apAya ne jarUra paDatAM madada paNa karAya. - upara pramANe vyavasthA jaLavAI rahetAM koI paNa vargane duHkhanuM kaMI kAraNa na hoI zake. ne ema chatAM saikAonA gALe kaI varga para beje vadhAre AvI paDe ke tenuM aNu vadhI jAya te rAjasattA te RNa cUkavI ApIne temane RNamukta banAve ne temanA jIvananI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMtrika khetI paMpe navesarathI suMdara vyavasthA karI Ape. vikrama, zAlIvAhane ne zrIharSe e rIte prajAnA RNI banelA vargonAM RNa cUkavI ApelAM che. muslIma zAsakoe aneka prakAranA atyAcAra karyA chatAM uparokta vyavasthAmAM dAkhala karavAnuM vyAjabI na dhAryuM. paNa pitAnuM aizvarya vadhAravAne hiMdane yabheguM karavA IcchatI gorI prajAne lAgyuM ke je upara pramANe vyavasthA cAlu rahe te muslIma zAsakenI jema pite paNa eka nAmadhArI rAjasattA banI rahe. ne pitAnA dezanA udyogo mATe A dezane vepArI pIThuM banAvavuM; prajAne hamezanI nirbaLa ane gulAma banAvavI; pitAnI saMskRtinuM jhera pAI tene prazaMsaka, pratikArahIna ne sevaka banAvavI; potAnI rAjasattAne ahIM aphara banAvavI; ane pitAnA dezanA bephATa aizvaryane A dezanA lehImAMthI satata piSaNa maLatuM rahe e sthitineM kAyama karavI e badhI IcchAo te aNupUrI ja rahI jAya. pariNAme eNe e vyavasthAne krame krame toDI nAMkhavAne kAryakrama hAtha dharyo. e kAryakramamAM teNe sauthI pahelAM vaNakarane pakaDyo. gorA vepArIoe A vaNakarane nANAM, dezI zAhukArone badale potAnI pAsethI levAnI ne badalAmAM mAla pitAne ja ApavAnI pharaja pADI. vaNakaroe A yojanAmAM svecchAe sahakAra na ApatAM gorA vepArIo temanA gharomAM rAtre rUpiyA naMkhAvatA 4ne temane khAtedAra lekhI temane ma paDAvI letA. [ A kAryakrame pitAne dAnavI paMjo te che ke mukhyatve baMgALa ane bihAramAM ja batAvyo paNa tenI asara dhIme dhIme AkhA hiMda para thaI.] A aMge virodha kare evA saMkhyAbaMdha vaNakaronA aMguThA kApI levAmAM AvyA. pariNAma e AvyuM ke gAmaDAMonA TakAvana vaNakararUpI eka pAyo tUTI paDyo ne dhIme dhIme e vepAra paradezI ke dezI molenA hAthamAM cAlyo gayo. vaNakaronA praznanA nikAla pachI aneka paradezI banAvaToe grAmya udyoga sAme harIphAI AdarI ne grAmya-udyoganI kiMmata dhIme dhIme ghaTavA lAgI. samaya jatAM te udyoga adazya thavA lAgyA. pariNAma e AvyuM ke TakAvanAM uparokta sAdhananA hAsathI kheDUta ane zAhukAra baMne ekameka para vadhu ne vadhu AdhAra rAkhatA thayA. gaucare dhIme dhIme ochAM thatAM gayAM; kare vadhatA gayA ne carabInA (vejITebala) ghInI harIphAIthI zuddha ghInI vaparAza paNa ghaTatI gaI. pariNAme gopAlana madhu ne ochuM lAbhakartA nIvaDavA lAgyuM. yAMtrika ghANIo ne yAMtrika vAhane baLada, gheDA, UMTa vagerenAM ucherathI gAmaDAMone maLatA lAbhane paNa pitAne hastaka karI lIdhuM. ne je gAmaDAo pitAnAM udyogo, pitAno zrama ane pitAnAM vAhane zaherane lAbha ApI zaheramAMthI nANuM meLavatAM hatAM te gAmaDAo aneka paradezI vastuo ne vAhanathI AkarSAI pitAnuM a85 nANuM paNa bahAra kADhavA lAgyAM. aMtamAM, gAmaDAomAM, zAhukAra pakSe dhIradhAra ane binanaphAkAraka vyApAra ane kheDUta pakSe khetI ane bina naphAkAraka pazupAlana eTalA ja vyavasAya rahyA. pariNAme zAhukAra ne kheDUta baMnenA TakAvano AdhAra ekameka para AvI rahyo. baMne paraspara pratye ghUrakavA lAgyA. kheDUta deNuM vadhArate gaye ne te pAchuM vALavAnI naitika javAbadArImAM zithila banavA lAgyo. zAhukAra kheDUtane cUsavA lAgyo ne tene korTamAM dhasaDavA lAge. * * A hakIktanAM vigatavAra ane sattAvAra pramANe mATe nA-"bhAratamAM jya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 suvAsa : zrAvaNa 1996 gArI prajAne A bhAvatuM hatuM. vizALa hiMdunI khetImAM peAtAnA vyApArI lAbha sAMkaLI devAne, aMtamAM tene kabaje karavAne ane pariNAme prajAne niHsattva banAvI devAne ja teNe A taka UbhI karI hatI. jo hiMdI prana sukhethI jIve evI tenI icchA haiAta te mUDIbhaktone dabAvIne, kheDUtone RNamuktimAM madada karIne ane A vaijJAnika yugamAM paNa aneka saMbhavita vyavasAyeA gAmaDAMomAM khAlavIne te uparAkta praznane nikAla karI zakata. paNa tene teA potAnA vyApArane vikasAvavAne, ahIMthI haraNa karelI mUDIne ahIM ja vAvavAne khetI ane gAmaDAM kabaje karavAnAM che ane grAmyaprAne zaherAmAM haDaselI mUkI tene ekAra, duHkhI, niHsatva ane paraspara sAme ghUrakatI banAvIne kacarI nAMkhavAnI che. pariNAme kheDUta ane zAhukAra aMte parasparathI chUTA paDe e ene rucatuM che. Aje gAmaDAomAM zAhukAra te kheDUta baMnenI sthiti bhISaNu che. kheDUta jo kAI ene zAhukAranA paMjAmAMthI cheADAve tA te dAnavane jo svIkAravAne paNa taiyAra che ne zAhukAra jo eNe dhIrelI mUDIne ardho bhAga paNa jo kAI pANe! apAve te gAmaDAM tajI javAne taiyAra che. pracAranA khaLe ghaNI vakhata dhArI levAmAM Ave che tema hiMdunAM gAmaDAMomAM dhIradhAra karanAra varga khUba paisAdAra nathI heAtA. temAMnA meTA bhAga tA keTalIka vakhate deNuM karIne ke vastuo vecIne potAne dhaMdhA TakAvI rAkhe che. Aje e baMne varga bahAranI uzkeraNIthI paraspara pratye khIjavAI rahyA che te e khIja hidanI khetI kabaje karavA IcchanArAone mATe tA siddhinuM mukhya pagaluM che. e siddhAntanI jhAMkhI rUparekhA saheje samajI zakAya tevI che: zarUAtamAM kheDUtane rakSaNu ApavAnA bahAne gAmaDAMomAMthI zAhukArAnAM hitAne naSTa karavAM. pariNAme ekAra banatA e varga zaherane mArge vaLe ane tyAM khAjArUpa banI te hiMdI prajAnA sAmudAyika ane sArvatrika nAzamAM hathiyArarUpa thai paDe. te pachI ochA vyAje nANAM dhIravAnI lAlace, khetI sudhAravAne upadeza ApI, kheDUtane yAMtrika khetInA mArge vALavA. te e rIte hiMdanI khetIvADIne potAnAM yaMtro, vilAyato baLataNu te tailI padArthInA vecANunuM ne yAMtrikAnA TakAvanuM bajAra banAvI devuM. --ne samasta hiMdustAnanA kheDUtavargane amuka varSanA gALA mATe ochA vyAje nANAM dhIravAnuM zakaya banAvatA mArga paNuM ajanma che. garIbAI ane UMcA bhAvAnA kAraNe hiMdanI dhAtusaMpatti, ane sthAvara milkata viSayaka aneka prakAranA karAnA kAraNe hiMdanI sthAvarasaMpatti-baMne, varSothI, rAMkaDa mUDInA rUpamAM pheravAI rahyAM che. A mUDInuM nivAsasthAna e aa che. TUMkANamAM jo rATalA, kapaDAM, cAlu vaparAzanI halakI cIjo ne mUrkha (?) pUrvajonA rItarivAjothI jaLavAi rahela ta jevA dhAtunA alaMkArAne bAda karIe te| hiMdI prajAnI badhI ja saMpatti dhIme. dhIme akrAmAM pravezelI che. pariNAme e kAnA vyAjanA - dara dhaTatA ja rahyA che te najIvA vyAje lIdhelI mUDI ekA Aje peAtAnA ADatIAe dvArA kheDUtAne sAmAnya vyAje sahelAIthI dhIrI zake tema che. paNa kheDUta jyAre pUrepUrA hAthamAM AvI jaze tyAre A yeAjanA kaMIka juduMja svarUpa dAkhavaze. varSo pUrve hiMdane vadhArAnA paradezI mAlathI lAdI devAne te hiMdanuM dhana kheMcI levAne hUMDiyAmaNunA dara dhaTADAyalA. have gerI prajAe samajI gaI che ke hiMdamAM kheMcavA jevuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAMtrika khetI - 157 dhana lagabhaga AvI rahyuM che. pariNAme temane have e kheMceluM nANuM sAruM vyAja maLI zake e sthitimAM ahIM dhIravuM che. paNa jo TUMDiyAmaNanA dara ghaTADavAmAM Ave te nANuM hiMdamAM pravezatAM ja savAyuM banI jAya. te aMge daranA ghaTADAnI mAgaNIne vahetI mUkI devANI che. jyAre kheDUta hAthamAM AvI gayo haze, taka anukULa banI haze tyAre uparokta mAgaNIne mAna ApavAnA bahAne hUMDiyAmaNanA dara ghaTADI devAze. pariNAme paradezI mUDI hidamAM dhasI AvI hiMdI beMkane kabaje leze. hiMdI prajA pAse te vakhate beMkamAM mUkavA jeTalI mUDI haze ja nahi eTale paradezIonuM hita jALavavAne bekanA vyAjanA dara UMcA caDI jaze. te prasaMge kheDUtone ochA vyAje maLatAM nANuM aTakI jaze. ane te ane tenI jamIna baMne paradezI mUDIdAranA kabajAmAM cAlyAM jaze, yAMtrika khetI sArvatrika banaze. ' dhIme dhIme yAMtrika khetI kheDUtavarganA moTA bhAgane bekAra banAvaze. e bekAra varga majUrImAM evI harIphAI karaze ke gorA mUDIdAra, jema Aje teo bAra bAra rUpiye meTrika thayelA kArakuno meLave che tema, roTalAnA TukaDAnA badalAmAM ja majUra meLavI zakaze. ne hiMdI prajAnI dazA dhIme dhIme gulAma karatAM paNa badatara banI jaze. yAMtrika khetInAM uparokta pariNAma samajanAra varga paNa keTalIka vakhate to maina seve che. te ema mAne che ke A vizALa hiMdamAM e yojanA saphaLa thavAnI ja nathI. ne evA varganI e mAnyatA paNa yAMtrika khetI-pracArakone te madadakartA ja thaI paDe che. paNa e varga je AMkaDAo pratye najara doDAve te tenI AMkha tarata ja khUlI jaze. ' 'hiMdamAM vadhumAM vadhu jIvadayApremI pradeza gujarAta che ne yAMtrika khetIthI gaucara, bIDe ane khetI viSayaka pazupAlana asaMbhavita thaI javAnAM te te tevI khetInA pracArake paNa kabUle che. Ama chatAM gujarAtane moTo bhAga jemAM samAI jAya che evA vaDodarArAjyanA ja AMkaDA jo avakIe tema jaNAya che ke 1937-38 nA varSamAM te rAjyamAM 595 vIdhAM jamIna, 1938-38 nA varSamAM 1865-9 vIghAM jamIna ne 1939-40nA varSamAM 3085-6 vIghAM jamIna TrekaTarathI kheDavAmAM AvI che. ane chellA varSamAM, yuddhanA kAraNe, TrekaTara, vilAyatI baLataNa ne paradezI tailI padArtho vagerenA bhAvo je caDI na gayA hota to te varSane AMkaDe che te karatAM paNa meTa heta. kheDUta ne zAhukAra vaccenI takarAra ane pazudhana pratyenA amAnurSika vartananA prasaMge te vadhI ja rahyA che. hiMdu kheDUto hajI pazudhananA nAzathI kaMIka kare che. paNa pitAnI hadanAM gaucare ane bIDone pazuonA upayoga sAme baMdha karavAmAM ahiMdu kheDUta mahattvane phALe noMdhAvI rahyA che. uttara gujarAtanA hArIja-rAdhanapura vagere pradezomAM tAjetaramAM banI gayelA ne banatA keTalAka banA pratye najara doDAvIe te te hakIkatane khyAla AvI zake che. . A sthitimAM ne A jhaDape vikAsa sAdhatI yAMtrika khetInA guNadoSa prajAe tvarAe vicArI levA ghaTe che. | levA ghaTe che. * amerikA jevA svataMtra dezamAM paNa beMkoe kheDUtane kevo gulAma banAvI mUkayo che, tene Abehuba citra tAjetaranI jagavikhyAta navalakathA Grapes of Wrath mAM deravAmAM AvyuM che. kheDUtane bacAvavA mATe sarakArane aneka prayAso chatAM te svataMtra dezamAM A sthiti che te ahIM te kheDatanI, paradezIonA hAthe, zI dazA saMbhavI zake te to kalpanAnI paNa bahArano viSaya gaNAya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharaNa pramA | magadhapati zreNIkanA bagIcAmAMthI eka caMDALe eka samaye, pitAnI apUrva vidyAnA baLe, keTalIka karI corI. e aMge coranI dharapakaDa karavAmAM AvI. paNa tene sajA karatAM pahelAM zreNIkamAM tenI pAsethI e vidyA zIkhI levAne talasATa jAge. zreNIka caMDALa pAsethI vidyA zIkhavA lAge, paNa keme karatAM te tene gaLe na UtarI. e prasaMge tenA buddhimAna yuvarAja ne mahAmaMtrI abhayakumAre kahyuM, "rAjana, Apa siMhAsane bese, ne caMDALa bheya para besI Apane vidyA zIkhave e vidyA Apane na samajAI zake. vidyA je kharekhara zIkhavI ja heya to caMDALane Asane besADI Ape bhaya para besavuM ghaTe.' zreNake e salAhane amala karatAM ja vighA tene gaLe UtarI gaI. ne antamAM abhayakumAre guru banelA corane rAjA pAse kSamA apAvI. rAjA osvAlDa eka samaye jamavAne beThe hato. tenI samakSa judI judI vAnIothI bharelA, ne hIrA-motIthI jaDelA senAnA thALa pADyA hatA. paNa te te vAnIomAMthI ekAdane paNa sparze te pahelAM teNe rAjamahelanA bAraNethI Avato sAmudAyika avAja sAMbhaLyo. anucarone teNe te avAjanuM kAraNa pUchyuM. nAmadAra," anucare AgaLa AvI kahyuM, "e te bhikhArIonuM eka ToLuM ekatra thaI bhIkha mAgavA AvyuM che. ne ApaNuM sainike ene mArI haThAve che." zuM?" e svAhaDa Asana parathI UThI jatAM gamyuM, "mArAM prajAjanone bhUkhyAM rAkhIne mAre jamavAnuM che?" ne ekAda kSaNa thobhI teNe umeryuM, "bIjA anAjanI sAthesAtha A thALAo paNa emane vaheMcI Apo." anucaro rAjavInI AjJAne anusaryA ne thALamAMnI addabhUta vAnIo bhikhArIone vahecI ApI teo khAlI thALa laI pAchA pharyA. thALa pAchA kema lAvyA ?" rAjAe pUchayuM. ne anucara e praznano Azaya samajI zake te pahelAM ja rAjA be, "jAo, e thALAonA kakaDA karI mArAM garIba prajAjanone vaheMcI Ape. ne mAre bhajana paNa mArAM prajAjanenA jevA ja sAdA thALamAM lAvaje." eka mAtAe nAnapaNathI ja pitAnA putrane satyane maMtra zIkhave. e putra kaMIka meTa thatAM tene bahAragAma javAnuM thayuM. mAtAe tene, saMkaTamAM upayogI thaI paDaze ema mAnI, cALIza sonAmahora ApI. paNa te corAI na jAya te mATe teNe te putranI baMDInA aMdaranA bhAgamAM sIvI lIdhI; ne putrane teNe eka saMdha sAthe ravAnA karyo. * raste te saMgha lUMTAye. saMghanI dareke dareka vyaktinI jhaDatI laI tenI pAse je kaMI hoya te gUMTavI levAyuM. temAM pUrvokta kumAranI paNa jhaDatI levAmAM AvI. paNa carabI najara sonAmahore na caDI. ne temaNe tene javA dIdhe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharaNa-15 paNa mArI baMDInA aMdaravA bhAgamAM senAmahore rahI jAya che te?" kumAra jhaDatI lenArane kahyuM. ' cera Azcarya pAmyo. te e kumArane pitAnA saradAra samIpa laI gayA. saradAre sonAmahero avaletAM kahyuM, "sAmAnya mAnavI te AvA saMgamAM pitAne mAla chupAvavA mathe. tene badale tuM chupAvelane paNa khullo kare che!" - "mArI mAtAe mane satyane na chupAvavAnuM zIkhavyuM che." kumAra daDhatApUrvaka belo, ane huM ene vaphAdAra chuM." " zAbAza" saradAre kumArane tenI senAmahero sAthe javA dIdho, -paNa pachI te pote paNa vicAramAM paDayo ke, "je eka bALaka pitAnI mAtAne vaphAdAra rahI zake to huM zuM izvarane paNa vaphAdAra na rahI zakuM ?" -ne teNe tarataja saMghane tene mAla pAcho soMpI sahIsalAmatIpUrvaka javA dIdhe, . pitAnI mALAmAMthI eka matI gUma thatAM eka ramaNa jhaverIne tyAM te mALA samarAvavAne gaI. jhaverIe khUTatuM motI umerIne mALA pharI bAMdhI ApavAnA pAMca hajAra rUpiyA mAgyA. "hai !" ramaNIe camakIne pUchyuM, "paNa AkhI mALA ja huM rUpiyA pacAzamAM lai gaI chuM te." hA bahena," jhaverIe kaMIka khinna vadane kahyuM, "Ape banAvaTI motInI mALA mAgelI che tenI kiMmata Apane rUpiyA pacAsa jaNavAyelI. paNa nekare bhUlathI Apane banAvaTIne badale sAcAM khetInI mALA ApI dIdhI. tenI kharI kiMmata rUpiyA savA lAkhanI che." e nekaranuM tame zuM karyuM?" ramaNae kaMIka vismayapUrvaka pUchayuM. "amane enI prAmANikatA para vizvAsa hato." jhaverIe kahyuM, "eTale ene keTamAM ghasaDavAnuM amane ucita na jaNAyuM. paNa e bhulakaNe mANasa pharI nukazAna na karI bese te khAtara ame tene nokarI parathI dUra karyo che." ThIka." ramaNIe hasIne kahyuM, "huM keInI gaphalatane lAbha levA nathI IcchatI. ne sAcAM motInI huM bhUkhI paNa nathI. tame tamArI A mALA pAchI le. ne badalAmAM mArI eka IcchA saMte." zI?" harSathI UbharAtA aMtare jhaverIe pUchyuM. "mArA kAraNe baratarapha banelA nokarane pAcho rAkhI le." jhaverIe ramaNInI IcchA saMtoSI, eTaluM ja nahi, e ramaNInI mahAnubhAvatAnI smRti jALavavAne tene teNe sAcAM motInuM eka lekITa bheTa mekalAvyuM. paramAra rAjavI kIrtirAjanI putrI kAmalatAe eka prasaMge bAlaramatamAM "kUle, nAme eka govALiyAne dhaNI ka9pI lIdho. samaya jatAM te yuvatI banI paNa te ramatamAM paNa eka puruSane pati mAnI lIdhuM che te te na vIsarI. jyAre tenA pitAe tene mATe vara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 suvAsa : zrAvaNa 1996 zodhavAne rAjakumAro para najara doDAvavA mAMDI tyAre te belI ke, "bhale ramatamAM, paNa je puruSane mATe mArA mukhamAMthI "pati" zabda nIkaLI gayo che te ja mArA hAthane. adhikArI thaI zake.' ne tema na bane te govALiyAne manathI pati lekhI teNe AjIvana brahmacAriNI rahevAnuM nidhAryuM. kIrtirAja putrInI mahattAne tarata pArakhI gayo. ne lokanItine bAjue mUkI teNe aNudhaDa govALiyAne potAnI kuMvarI paraNAvI. pati govALiyo, chatAM kAmalatAnA satItva prabhAve evA putrane janma Apyo ke je samaya jatAM kacchane rAjA banyo. teNe ekavIza vakhata gUrjarapati mULarAjane uparAuparI hAra khavarAvI. paNa chelA yuddhamAM mULarAjanI aphATa senAe tene eka nAnakaDA killAmAM gherI lIdhuM. lAkho tarataja killAnI bahAra Avyo ne tene mULarAja sAthe kaMThayuddha thayuM. traNa divasa sudhI cAlelA A yuddhane mAtA kAmalatA killAmAMthI premabharI najare joI rahI. chelle divase mULarAje lAkhAne mArI nAkhyo ne kAmalatA zatrunA e zauryane paNa eTalI ja zAMtithI nihALI rahI. - paNa mULarAje garvamAM AvI jyAre bhUmi para paDelA lAkhAnI dADhIne mazkarImAM paga aDADayo tyAre te dasya avakI rahelI kAmalatA belIH yuddhanItino bhaMga karI, bhUmi para paDelA mArA vIra putranA zabanuM apamAna karanAra o rAjA, tane ane tArA vaMzane kaDhane roga naDajo." che ne te pachI gujarAtane ekeeka selaMkI rAjA aMta samaye e rogane bhoga banela che. IzvaracaMdra vidyAsAgarane eka samaye zikSaNa samitimAM eka gerA sAthIdAra sAthe kAma karavAne prasaMga Avyo. te aMge teo eka vakhate te sAthIdArane maLavAne tene ghera gayA. te samaye gorA sAheba Tebala para paga laMbAvI khurazImAM paDayA paDayA sIgAreTa phUMkatA hatA. temaNe DokuM namAvI Izvaracandrane pAsenI khurazImAM besavAnI AMkhathI IzArata karI. izvaracandra e prasaMge apamAnane gaLI gayA ne temaNe gorA sAhebane pitAne tyAM padhAravAnuM vaLatuM AmaMtraNa ApyuM. ' bIje divase gorA sAheba izvaracandrane ghera gayA. Izvaracandra te vakhate mAthe pAghaDI lagAvI Tebala para paga laMbAvIkhurazImAM paDyA paDyA ho ke gaDagaDAvatA hatA. temaNe hekAnI naLIne meMmAM ja rAkhI sAhebane pAsenI khurazImAM besavAnI AMkhathI izArata karI. sAheba rAtApILA banIne cAlyA gayA ne uparI adhikArI samakSa temaNe phariyAda karI. te aMge adhikArIe izvaracandra pAse mAnapUrvaka khulAso mAgatAM. IzvaracanTe pUrvokta hakIkata jaNAvI kahyuM, "amAre tyAM-Arya prajAmAM te evo rivAja che ke ghera atithi Ave tyAre UbhA thaI tenuM sanmAna karavuM. paNa gorA sAhebe Tebala para paga laMbAvI mane je suMdara AvakAra Apyo te jotAM mane lAgyuM ke gorI sabhyatAne A paNa kaIka viziSTa prakAra haze. eTale meM paNa enuM anukaraNa karyuM." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana jharaNuM 161 resIDanTa rAIsane jyAre gupta samAcAra maLyA ke mULu mANeka nAme bahAravaTiye, pitAnA keTalAka sAthIdAro sAthe, rAghaDA gAmamAM rAtavAso rahyo che tyAre te potAnA eka aMgreja sAthIdAra ne baluconI vizALa senA sAthe te gAmamAM jaI pahoMcyuM. teNe tekSiNa gAmane saLagAvI mUkavAno prayAsa te karyo paNa temAM niSphaLa nIvaDavAthI tenI senAe gAmane gherI lIdhuM ne sAheba pitAnA tabumAM sidhAvyA. rAtre bahAravaTiyA duzmana-senAne vIMdhIne cAlI nIkaLyA, paheregIree jyAre adhikArIone A samAcAra pahoMcADyA tyAre uttara maLyo ke "svapna AvyuM haze. AvI TADhamAM bahAra keI na nIkaLI zake." savAre e senAe gAma luMTayuM, gAmanI abaLAonI AbarU lUMTI. ne eka suMdara ahevAla taiyAra karyo ke, "te keTalI apUrva bahAdurIpUrvaka bahAravaTiyAone nasADI mUkyA che." IrAnanA zahenazAha mahAna sAyarase jyAre kAzvara upara caDAI karI tyAre tenI ajaye senA sAme tyAM rAjA emasa hArI gayo, ne keda pakaDAya. paNa e prasaMge emasanI rANI spArezrA yuddhane mokhare AvI. teNe bhAgatA sainyane ekatra karyuM ne apUrva vIratApUrvaka sAIrasanI senAne pAchI pADI eTaluM ja nahi paNa sAIrasanA saMkhyAbaMdha amaladArene teNe keda karyA. sAIrase jyAre e amaladAronI mukti mArga pUchAvyA tyAre spArezAe kahAvyuM, "mArA patinI mukti ne mArA dezanuM svAtaMtrya." X citoDanA rANAe eka prasaMge AvezamAM AvI pratijJA lIdhI ke "bundIno gaDha toDayA pahelAM annajaLa harAma che." - maMtrIo gabharAyA. raNakuzaLa hADA rajapUtAnA hAthamAMthI e gaDha jhUMTavatAM ke ene DitAM varSo vItI jAya ne tyAM sudhImAM te pratijJAbaddha rAjavI jIvana gumAvI bese.." ne temaNe eka yukti ajamAvI. cittoDanI hadamAM ja temaNe rAtorAta bundInA je ja eka nakalI gaDha banAvI dIdhuM. ne e gaDha teDavAthI pratijJA jaLavAI zake che evuM temaNe cittoDapatinA mana para ThasAvyuM. ne cittoDapati e gaDha teDavA cAlyA. e samaye cittoDamAM kumbha nAme eka hADo rajapUta rahetA hatA. tene A nakalI gaDhanI ramatamAM paNa hADAonuM apamAna jaNAyuM. ne te cittoDapati ne tenI vizALa senA sAme e nakalI gaDhanuM saMrakSaNa karavAne ekale jaI Ubhe. cittoDapati pite banAvarAvelA. nakalI gaDhane paNa e vIranA raktathI raMgyAM pahelAM te na ja teDI zakayA. : x IglAMDanA mahAmaMtrI robarTa velapele bIjA maMtrIo saMbaMdhI rAjA trIjA ja samakSa keTalIka phariyAda karI. ne rAjAe tene lagatA badhA ahevAla jevAne mAgyA. mahAmaMtrI rAjAnI A valaNathI gabharAI UThayA. paNa temanA rANA bhAIe temane zikhAmaNa ApI ke, "gabharAvAnI jarUra nathI. rAjA mAge che karatAM anekagaNuM ahevAle tene batAvavAnI goThavaNa kare." bIje divase savAramAM, kAgaLanA thekaDAthI bharelI eka gADI rAja mahela pAse Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akkalane upayoga veNIlAla bUca keI kAMi vagara vicAryuM ke mUrkhAibharyuM kAma kare tyAre ema kahevAya che ke, "enI parImAM magaja ja kayAM che, e akkalane Iskotare che paraMtu cAvI gIre mUkI che, ene upale mALa khAlI che, e bhejAgepa che.' kharI hakIkata e che ke dareka mANasanA mAthAnA sahuthI upalA bhAgamAM parI nIce magaja agara to jene bhejuM kahevAmAM Ave che te hoya che kharuM paraMtu teno upayoga kema karo te AvaData nathI hotI. - koI be--pAMca mitro ekaThA maLI kAMI carcA karatA hoya temAM koI mitra ekAda bhUlabhareluM vidhAna rajU kare te bIjo koI TIkhaLI mitra kaheze, "bhAI jarA badAmanuM sevana karo te sArUM. zIrSAsana karatAM zIkho." je mANasanI buddhi khIlelI nathI hotI, jene mAnasika vikAsa ocho thayo hoya che tenAthI koI upayogI kAryo thaI zakatAM nathI. buddhi vagarane mANasa saMDha vagaranA vahANa jevo hoya che. te game tyAM DhasaDAI jAya che, kayAMya TakI zakatA nathI, athaDAya che, kuTAya che, ane bhAgIne bhUko thaI jAya che. mANasanI buddhizaktine-akkalane upayoga kema kare e paNa zIkhavuM joIe. jema sAIkala upara besatAM ke ghoDesvArI karatAM zIkhavA mATe zeDI Teva pADavI paDe che ane TevAI jatAM sAikala ke ghoDA upara barAbara kAbU AvI jAya che, tema jIvananAM dareka kSetramAM akkalane ye upayoga karavA TevAI gayele mANasa kayAMya khattA khAtA nathI, paraMtu te AgaLane AgaLa pragati kare jAya che. zarIrane vyavasthita rIte kAma karavAnI Teva pADavI joIe tema magajane paNa vyavasthitapaNe vicAra karavAnI Teva pADavI joIe. A Teva eTale ja kasarata. jema zarIravikAsa mATe zArirIka vyAyAma hoya che tema mAnasika vikAsa mATe mAnasika vyAyAma heAya che. * keTalAMka mANasanA magajamAM aneka jAtanA vicAro ane mAhitIo ThAMsIThAMsIne bharI hoya che paraMtu vyavasthita rIte eno upayoga karavAnI Teva na pADelI hovAthI tenA AvIne thobhI. ne lapale te gADImAMthI UtarI rAjA samakSa jatAM kahyuM, "Ape maMgAvelA ahevAlanI eka gADI huM sAthe ja leto Avyo chuM. ne bIjI pAMca pAchaLa AvI rahI che." rAja valapalanI gADImAM pAkelA ceka jatAM te tapAsI jovAnI kalpanAthI ja gabharAI UThayo ne bolyo, "hamaNAM e badhuM mulatavI rAkhe." rAjabhASAmAM "mulatavI rAkho' e zabdano artha zo thAya che te volapela sArI rIte jANato hato, eTale teNe gADIomAM bharelA raddI kAgaLiyA gaTarane raste vaLAvyA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akkalanA upayoga .. 163 jJAnaneA karo| upayAga thatA nathI. keTalIka vAra kAI karAne ' bhaNyA paNa gaNyA nahi ' ema kahevAmAM Ave che. AvA cheAkarAe A kATImAM Ave. temanA magajamAM pustakIyuM jJAna ThAMsIThAMsIne bharyuM heAya che parantu jIvanamAM tene upayAga karatAM nathI AvaDatuM. keTaluM bhaNyA e bahu mahattvanuM nathI parantu kharUM mahattvanuM te che bhaNIne vicAra karavAnI zakti keTalI vadhI te. zALAmAM je kAMi abhyAsa thAya che, je kAMI navuM navuM jJAna maLe che te badhuM jIvana kema sArI rIte--saphaLatAthI ane saraLatAthI--vI zakAya tene vicAra karavAnI mAtra sAmagrIrUpaja hAya che. mAnasika vikAsa--bauddhika vikAsa sAdhavAmAM khAsa karIne avaleAkanazaktinI sahuthI pahelI jarUra che. dareka mANasane e AMkhA hoya che ane sahu joi zake che. paNa jovAjovAmAM phera heAya che. ApaNe sAme paDelI vastu phakta joI e ja chIe ke avaleAkIe paNu chIe, enA uparathI e vastunI AchI ke gherI chApa ApaNA magajamAM paDe che. ekAda vRkSa tarapha jotAM temAM lIlA raMganI AchI gherI keTalI AtanI jhAMI dekhAya che, savAre kAi bAga-bagIcAmAM pharavA nIkaLatAM tyAM keTalI jAtanAM paMkhIone judA judA avAja saMbhaLAya che, ene khyAla Ave che kharA? AnuM nAma avalAkana. kAI dRzya joyuM agara kAI vividha prakAranA avAjo sAMbhaLyA te tenI nAnI moTI vigata bharelI spaSTa chApa magajamAM jaDAI javI joI e. ApaNe kAI kalArasika mitrane ghera gayA hAI e tyAM meja upara suMdara ane AkarSaka rIte pustaka ane anya sAdhane geAThavyAM heAya te ApaNane game kharAM parantu ApaNe ghera jaIne meja upara ApaNAM pustakA ane sAdhane evI rIte gADhavI zakatA nathI. parantu jo barAbara avaleAkana ryuM hoya teA tamAma gAThavaNu magajamAM ThasI jAya che, ane pachI te pramANe vicArapUrvaka ApaNe ghera paNa evI ja vyavasthA karI zakIe chIe. avaleAkanazaktinI sAtheAsAthe rasavRtti pazu hAvI joIe. jene je viSayamAM rasa haiAya te tarapha tenI dRSTi vadhu vaLe che. mANusa kAI dRzyanuM avalAkana kare parantu jo dRzya je viSayane lagatuM heAya temAM jo rasa hAya tAja e ja viSayane lagatuM khIje kayAMya pharIthI kAMi vAMcavAmAM ke jovAmAM Ave ke turata pahelAMnI chApa tAjI thAya che. AthI mAnasika vikAsa sAdhavA mATe avaleAkanakti pachI rasavRtti jijJAsAvRtti keLavavI joI e ane jema vadhu viSayeA pratye rasa keLavAze tema tema jJAna paNa vizALa ane U~Du khanaze, ane e jJAnanA upaceAga karatAM jIvanamAM kAi paNa kSetramAM pAchA paDavApaNuM nahi rahe. krAi paNa viSaya game tevA zuSka hAya tApaNuM tene viSe vadhu ne vadhu jANavA prayatna karavAthI Ape|Apa rasa utpanna thAya che. navalakathAnuM ekAda pustaka jotAM kadAca vAMcavAnuM mana na thAya, ekAda e prakaraNa vAMcavAthI paNa te pUrI karavAnI khUMcchA na thAya paraMtu vadhu be traNa prakaraNa vAMcatAM-vArtAne vikAsa thatAM temAM kAMika rasa paDavA lAge che. pachI vadhu AgaLa vAMcatAM-vArtA vadhu khIlatAM temAM evA teA rasa paDavA lAge che ke enuM vAcana paDatuM mUkavuM gamatuM nathI. ane jyAre vArtAnA aMta Ave che tyAre lekhake lekhAvI hAta tA sArUM hatuM ema manamAM thAya che. vArtA hajI vadhu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 - suvAsa : zrAvaNa 1996 * sAmAnya rIte jaMgaliyAta rAnIparaja kema viSe jANavAnuM ApaNane mana nathI thatuM; evI jaMgalI koma viSe jANIne zuM karavuM che evo paNa vicAra Ave. paraMtu rAnIparaja komanA rItarivAja, temanAM jhuMpaDAMnI bAMdhaNI, raheNIkaraNI, saMgIta, nRtya, ojAro, bhASA vagere viSe thoDuM ja|tAM ApoApa tene viSe vadhu jANavAnuM mana thAya che. ane ekavAra temAM rasa paDatAM dezamAM rAnIparaja kema kayAM kayAM vase chechUTI-chavAI vase che ke dezanA judA judA bhAgamAM amuka rIte saMkaLAyelI rahe che te jANavAnI jijJAsA thAya che ane pachI te judI judI rAnIparaja kemanA jIvananI sarakhAmaNI karavAnI paNa IcchA thAya che ane A rIte A viSayane lagatuM vadhu ne vadhu jANavA prayatna thatAM jijJAsAvRtti paNa vadhatI ja jAya che. mAnasika vikAsa mATe avalokanazakti, jijJAsAvRtti ane pachI kriyAzakti jarUrI che. koI viSaya ApaNane gamI gayA paraMtu ene UMDo abhyAsa na karIe to e viya bhulAI javAne. sutArane sutArI kAma karate joIne sutArakAma tarapha mana vaLe chatAM jAte sutArI ojAro pakaDIne tene upayoga karyA vagara sutArI kAma AvaDI jatuM nathI. A rIte avakana, jijJAsA ane jAtamahenata pachI bIjI mAnasika kriyAo ApoApa thavA lAge che. A mAnasika kriyAo eTale smaraNa, sarakhAmaNI, ane pRthakkaraNa, grahaNa ane nirNaya. ApaNe ekAda chAjalI banAvI bhIMtamAM khovI hoya te tene lagato vicAra AvatAM e kAmane aMge pATiyuM, khIlI, karavata, gIramITa, hADI, ra vagerenI jarUra paDaze e khyAla Ave che. A badhI sAdhana-sAmagrI ApaNI pAse hoya te paNa tene upayoga karatAM na AvaDatuM hoya to sutAranI ke sutArI kAma jANanAranI madada levAnI jarUra jaNAze. pATiyuM gharamAM che ke nahi, nAnuM che ke meTuM, jarUrI laMbAInuM pATiyuM na hoya te be nAnAM pATiyAMne sAMdhI zakAze ke kema ane te kaI rIte sAMdhI zakAze ane vicAra Avaze. jo keine sutArI kAma karatAM barAbara kALajIpUrvaka joyela haze te pATiyuM kayAMthI kApavuM, kyAM kANuM pADavAM, be pATiyAM kema joDavAM, kevI rIte sarakhe mApe TekA mUkavA vagerene spaSTa khyAla Avaze. ane pachI tene amala thaze. ' ApaNe ghaNIvAra joIe chIe ke keTalAka chokarAo muzkela keyaDAo bIjAo karatAM ghaNI sahelAithI ukelI zake che. bIjAe ApelI sUcanA barAbara khyAlamAM rAkhe che. koI yaMtra bagaDI gayuM hoya te temAM kayAM kheTake thayo che te nakkI kahI zake che. aTakI paDelAM yaMtranI khAmI zodhI kADhavI ane muzkela keyaDAo ukelavA baMne eka ja jAtanI kriyAo che. je A jItanAM kAma jaladIthI ane sahelAIthI karI zake ane jene tevAM kAma karavAnuM ghaNuM game che tene buddhine sAre upayoga karatAM AvaDe che ema kahI zakAya. TUMkamAM AnuM ja nAma mAnasika vikAsa, mUMjhavaNabharyA praznone ukela karavAnI jijJAsA ane zakti eTale akkalane upayoga karavAnI AvaData. - kAMI paNa kAma karavuM hoya to tenuM pahelAM avalokana karavuM joIe, avalokanane pariNAme mahattvanI lAgatI bAbato yAda rAkhavI joIe, pachI e badhI bAbato ekabIjI sAthe sarakhAvI temAMnI kaI keTalI mahattvanI che ane kayAre amala karavuM joIe tene -nirNaya karavo joie. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akkalane upayoga-1pa keTalAka mANase ekAda moTara dUrathI joIne e pharDa che ke zevaroleTa, hilamena che pulamena e tarata kahI zake che, kAraNa ke temaNe moTaranI jAte pArakhavAnI Teva pADI hoya che; judI judI banAvaTanI moTaranuM avalokana karI eka bIjI moTara kaI rIte judI paDe che ane vicAra karyo hoya che. koI dUrathI ja meTara joine tenA dekhAva uparathI enI jAta kahI de che. te koIe moTaranI aMdara raheja najara karatAM tenuM yaMtra joIne agara te meTara hAMkavAnI beThaka sAme goThavAyelAM judAM judAM mITaranI racanA joine tenI jAta pArakhavAnI Teva pADI hoya che. akkalanA upayogathI jIvanamAM vegavaMta pragati karanArA aneka mANasonA dAkhalA ApaNe sAMbhaLIe chIe. koI mANasa dorI-leTo laine paradeza gayo ane jAtamahenatathI lakhapati thaye agara 25 varSa pahelAM eka nAnI hATaDI mAMDI beThele Aje dezadezAvaramAM zAkhAvALI meTI vepArI peDhI calAvato thaI gaye. AvuM ghaNIvAra sAMbhaLIe chIe. paraMtu A badhI saphaLatAnI pAchaLa cIvaTathI vyavasthita rIte kAma karavAnI Teva rahelI hoya che. koI paNa kAma hAthamAM letAM te sArAmAM sArI rIte karavAnI vRtti hevI joIe. bIjAo e kAma karatA hoya to temAMthI kenuM kAma uttama che tene khyAla hevo joIe ane pachI e kAma game tevuM sAmAnya ke asAmAnya prakAranuM-halakuM yA bhAre hoya tene vicAra karyA vagara cIvaTathI ane vyavasthita rIte te kAma pAra pADatAM AvaDavuM joIe. AnuM nAma akkalano upayoga. akkalano upayoga karatAM na AvaDe te e akkala ja zA kAmanI? alano upayoga karatAM AvaDatuM hoya to koI kahe paNa kharuM ke, "bhAI jarA zIrSAsananI Teva pADo. thoDI badAma khAo. magajane theDI daMDabeThaka kara !" akkalane upaga karatAM kevaka AvaDe che e jANavA tamArI jAtane nIcenA prazno pUchI joje. 1. tamane jemAM rasa paDato hoya tevI saMkhyAbaMdha vastuo najare caDe che ? tevI vastuo vAraMvAra tamArA mArgamAM Ave che kharI ? - 2. tamane ghaNA prazno pUchavAnuM mana thAya che? che. tamane roja roja navI vastuo najare paDe che ? . * 4. tamane keyaDAo ukelavA game che ? 5. kAjala samayano sadupayoga kare che ? 6. managamatI koI vastu najare caDatAM tene maLatI AvatI agara to te vastu 'uparathI tarata khyAlamAM AvatI kAI bIjI vastu sAthe tame tene sarakhAva cho ? che. tamane navI navI yojanAo ghaDavI game che ? 8. tamane reDiyo banAvatAM agara te sutArI ojArone cogya upayoga karatAM AvaDe che? agara te Tebala upara AkarSaka rIte pustake goThavI zake che ? 9. tamane navI navI ramata game che? evI ramata kema ramAya e zIkhavAnuM "mana thAya che ? * 10 kAMI avanavuM-bIjAne AkarSe tevuM kAma banAvavAmAM pAvaradhA cho ? sicita Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUdhanI dAjhelI [ 2 ] "jagatanA sarajanahAra je kAi haze tene dayALu thavAnA abhakharA thayA na hAta tA Aje mArI A dazA na heAta. e krANu jANe kevIya apazukaniyALa paLa haze ke jyAre teNe mArA jIva para dayA karI tene manakhA avatAra ane temAMya kulIneAmAM kulIna evI brAhmaNa jAtinuM kheALiyuM ApyuM. niya banI teNe mane DheDavAdharInA kUbAmAM janmAvI hAta athavA tethIya vadhu nirdaya thaI mane kUtarAM bilADAMnA janma ApyA hAta te huM khUbakhUba rAjI thAta. dAkatara sAheba ! rastAnuM nirjIva rALuM banI rAhadArInI Thebe caDavuM e khamI zakAya parantu sajIva manakhA avatAra lai jarA sarakhuM paNu apamAnita thavuM te sahuna thatuM nathI. ma. kulInAnA garIba gharamAM huM janmI hatI. putrI chatAM kahevAi 'patharA'. e ' patharA 'te dUdhapItI karatAM mAneA jIva na cAlyA. dhyArUpa rAkSasIe tenA hRdayamAM pesI mArA para vera vALyuM, eTaluM ja nahi parantu pitAjInA chagaramAM jai teNe mArA bhaviSyanI jindagI mATe jheranuM jhADa rAkhyuM. e jhADa hatuM mArUM bhaNatara. garIbaDI dIkarI para dayA karI pitAjIe mane bhaNAvI na heAta tA huM kuMbhAranA gadheDA peThe DAM khAvA chatAM vagara virAje AvaradA pUrA karata. paN tA teA pachI e DAkaNu dayAnuM vera adhUruM rahI jAyane! teNe mane zuddha ApI, ALu evuM marmasthAna ApyuM, lAgaNI ApI te kharuM-khATuM pArakhavAnA viveka ApyA. teNe mane mAkhaNa jevI pecI banAvI. enA leAMdAmAM nAnakaDuM taNu khaluM paNa sAyA peThe pesI jAya che. e mujaba huM jiMdagIbhara nAnAM nAnAM duHkhAthI kArAtI rahI chuM. pitAe niya banI nizALe mUkI na hota, ane temaNe mUkI teA bhale mUkI parantu vidyAdevI yA karI prasanna thai na hAta teA kaMi duHkha hatuM ja nahi. janamatAM veMta ja ' patharA ' kahevAelI huM patharA jevI ja jaDa rahI heAta teA na hatuM dekhavAnuM na hatuM dAjhavAnuM. samAjamAM aneka bALAe dhAbIdhATanA patharAnI peThe pITAya che chatAM te nathI rAtI ke nathI baDabaDatI. huMya dayAneA bhAga na khatI temanA jevI rahI hai|ta tA Aje mAre killAMnI peThe taraphaDavA vAre| na Avata. e duSTa yAnA hallA ekaja mArge na hatA. enA kAraNe gAmanAM anna, havA te jalaneya khIjAM kAI na jaDayuM paNa jaDI huM abhAgaNI. temaNe mArAmAM ThAMsIThAMsIne rUpa ane svAsthya bharyuM. kizAra vaye teA huM gulAbanI kAMti ane hajArImegarAnI puSTie dIpavA lAgI. AkhehavAnI dayAe huM phUTaDI banI ane ethI huM vikArIenI AMkhanuM AkarSaNu ane zikArIonA hAthanuM ramakaDuM banI. e vaye eka jaNe nirdaya banIne mArA para upakAra karavA dhAryuM hatA paNa tene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUdhanI dAjhelI 167 prayatna phogaTa gayo. e asaphaLa upakArI hatI marakI mAtA. teNe pitAne gaLyA, mAtAne gaLI ane chelle mane gaLavA mAMDI. paNa aphasosa! huM aDadhIpaDadhI gaLAI na gaLAI tyAM te mArAM mAmA-mAmI, dayAnI pavanapAvaDIe besI deDI AvyAM. bhANajI upara temane eTaluM badhuM heta UbharAyuM ke bicAro kAgaLiyo temAM taNAI gayo. mane mAmA-mAmI laI gayAM saMsAramAM temanI vAhavAha gavAI. paraMtu mArI dazA zI thaI ? mAmIne mArA para eTaluM badhuM heta ke gharane badhA kArabhAra mane seMpI dIdho. gharanAM badhAM ja kAra-kAme mane maLyAM. rasoI, vAsIduM, pANI ane evAM te ghaNuM kAmone bhAre mAre mAthe AvyA. joyuM ne? mAmA-mAmonI dayA mane kyAM keTalI kAragata AvI! nizALe javA vinA ja huM saMsArane kArabhAra zIkhavA pAmI. mAmInI eka dayAthI te dharAI rahI hatI tyAM mAmAne vaLI bIjI dayAno umaLake Avyo. huM paMdara varSanI thaI chatAM DekamAM maMgaLasUtra nahi e enAthI joyuM na gayuM. e te khabhe khaDi laIne nIkaLI paDayA. ene bhANajInuM strItva sArthaka karavuM hatuM, tene paraNAvavI hatI. gAma paragAma DhaMDhI DhaMDhI eNe eka vara zodhI kADha. mAmAe vara to joyo paNa tenuM ghara na joyuM, kAraNa e hatuM eka paDALiyuM DhALiyuM, temAM jevAnuM zuM heya? teNe varanuM kuLa joyuM paNa tenI ummara na joI; kAraNa evI varaNAgI karavA jatAM te vAMkaDe Apavo paDe. e vAMDhA' hatA, vidhura hatA ke vRddha hatA tenI teNe cokasI na karI; te mArA sobhAgyadAtA thavA taiyAra hatA eTalI ja vAta mArA mAmA mATe basa hatI. kAraNa moTI bairI jevaDI thaI chatAM huM kuMvArI hatI, te tenA dayALu dilathI joyuM jatuM na hatuM. zI e dayA! tarataja mArA bUcA gaLAmAM maMgaLasUtra paDayuM. e sUtra eka alaMkAra hato ke 5ra ghare vecAelI gAyanA gaLenuM deraDuM hatuM tene javAba mArA sivAya bIjA koine na jaDayo. mAre saMsAra cAlu thayo. bhagavAnanI evI dayA hatI ke mArA gharamAM sAsu, sasarA ke naNadI kAIne trAsa na hato. vaLI na hatuM mAre kaMI saMgharavAnuM ke na hatuM kaMI corAI jaze evI dhAstIthI DaravAnuM. patirAja TIpaNuM laI bajAramAM jatA, ekAda jhADa taLe besatA ne AnA-tenA jeza jaI sAMje ATha-bAra AnA kamAI lAvatA. eja emanI mita. rojanuM kamAvuM ne rojanuM khAvuM. koI divasa na kamAya bhUkhA sUI rahevAnuM. mArA pati alakamalakanA joza jotA paNa emaNe pitAne joza je na hato. kSayanI khAMsI enI chAtIne khAlI karI rahI hatI tene patto kadAca enA TIpaNunAM dhanamakara-kuMbhamAM nahi lakhyo hoya emane nahavaDAvato, khavaDAvatI, rAtre pAyacaMpI ne pa karatI. patirAja paNa vyA karI mane-patnIne e sevAne lahAvo levA detA. mArA patideva te eTalI sevAthI rIjhatA hatA. paraMtu sarvanA pitA evA Izvare mArA upara vadhu dayA karavI dhArI. patisevAne e lahAve mane teNe Apyo ke je bahu ochI strIone maLe che. patithI cha mAsa lagI pathArIvaza rahyA. rAta ane divasa eka karI meM temanI UThaveTha karI. eTalI sevA strIonI AdarzadevatA sAvitrIe paNa kadAca nahi karI heya. patirAja Akhare UDI gayA. mane ekalI, anAtha ne nirAdhAra mUkI jatAM temanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 suvAsa : zrAvaNa 1996 manamAM jarAya khaTako na lAge. te hatA jezI rAja eTale temaNe lakhyA lekha mithyA thatA nathI e saMteSa mAnI motanI pacheDI mAthe-moDe oDhI lIdhI. paNa huM e rIte saMtoSa vALI na zakI. huM cheDo vALI raDavA lAgI. mAruM e sadana lUMTAI gayelA saMsArasukha mATe na hatuM paNa hatuM kamabhAgya mATe. daDe geDIne uchALyA kare ema durdeva mane uchALatuM hatuM. mAre zoka e mATe hato. gaLI gaLI hADapiMjara thayeluM patirAjanuM zarIrapiMjara prANapaMkherU uDI jatAM bhayaMkara dekhAvA lAgyuM. AkhI rAtrI AkhA gharamAM maDadA pAse huM ekalI ja hatI. na koI saguM ke vAluM, na koI kuTuMbI ke kabIle. mULe ja e ekaDhALiyuM khaDera jevuM te hatuM ja. te have smazANa jevuM jaNAyuM. ghaDIe ghaDIe mane bhayanA bhaNakArA mI e bhaNakAra ne bhekAre huM raDavuM ya bhUlI gaI. huM DaranA mAre chaLI maravAnI sthiti tarapha ghasaDAvA lAgI. tyAre jo huM chaLI marI hota to kevuM sAruM thAta, dAktara sAheba ! to Aje tamane mArI A rAmakahANI sAMbhaLavI na paData. duniyAnA aneka jIvo mArA maheDAnI gALa ne zrApa pAmyA na hatA. atyAre te samAjanI zerIe zerIe mArA zApa ne nisAsA gAjI rahyA che. huM te divase pati joDe ja satI thaI hota to samAja e zApamAMthI bacI jAta. paraMtu tevuM thavuM sarjAyuM na hatuM. havAra paDatAM te mArA ekAMta ekaDhALiyAmAM jANe ke jAtrA bharAI. meLAmAM hoya che tevI mAre AMgaNe ThaTha jAmI. phaLiyAnI strIo, beDI ane aMbeDAvALI, badhIe mane gherI vaLI. pachI te na sagAinI sagAI nIkaLI. koI mAmI te kaI mAzI, badhAM mane AzvAsana ApavA lAgyAM. chatAM huM chAnI na rahI tyAre teoe sAthe sAthe ke vaLagI raDavA lAgyuM. rotAM rotAM huM mArA manane pUchI rahI hatI.-A aDozI paDozIo Ajeja ATalAM badhAM hatALa kayAMthI thaI gayAM ? emane dayAno dariyo Ajeja kema UbharAI paDayo? zI e lekenI dayA ? bicAruM bakaruM je vadhAre jaLyuM te kharUM evI dayA batAvI koI kasAI tene kAna kApe, hAtha kApe, pUchaDuM kApe ane ema tenuM maraNa laMbAve tevI dazA A mAmI-mAsIoe mArI karI. eka jaNe bhUsyuM mAruM kaMkuma te bIjIe phoDyAM mArAM kaMkaNa ane krame krame huM beDI banI, bUcI banI, DALa pAMkhaDAM ne pAMdaDAM vinAnuM jANe ke ThuMTha jhADavuM banI. - strIonI peThe ja puruSanI dayAne paNa pAra na hato. agnikriyAthI mAMDI uttarakriyA lagInI badhI vyavasthA temaNe karI. zrAddhanA chellA divase e badhAM nara ne nArIo dharAI dhirAIne jamyAM. te divase brahmabhojanamAM bhUde tRpta thayA. zrAddhanA piMDe pitRo ne patine tarpaNa maLyuM. paraMtu mAruM jIvanabharanuM tarpaNa harAI gayuM. kAraNa ke e dayALu kArabhArIoe mArAM ghara ane ghareNAne ghareNe mukAvIne ja A badhI vyavasthA karI hatI. murabbIoe kRpA karI duniyAmAM mArI vAhavAha gavaDAvI. paraMtu mArA haiyAmAM to tyAre hAya hAya UThatI hatI. badhAM AvyAM, beThAM ne dayA vaSavI gayAM. tame lu varasAda joyo che, dAktara sAheba? meM te je che. kAraNa te divasanI sarvenI dayA bhUkhI hatI. ghara gIramAM gayuM ne ghareNuM gayuM ghareNe. chatAM keIe mane na pUchayuM ke kAle cUlA para hAMDalI rahaDaze ke nahi? dAktara sAheba! gharane cUlA na saLagate tyAre mAre peTane cUlo bhaDabhaDa baLate. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dUdhanI dAjhelI 119 emAM IdhaNa hatAM hADakAnAM ne dALabhAta raMdhAtAM lohI-mAMsanAM. Ama potAnAM ja hADamAMsa cUsI cUsI zarIra kyAM sudhI nabhe? te sUkAvA lAgyuM. huM hatI juvAna. mArA peTanI Aga paNa eTalI ja juvAna hatI. tethI mArAthI bhUkhanI vedanA sahana na thaI. aMte meM gharakhUNe choDavA manasUbo karyo. A ene AbhAsa pAmatAM ja ADozI pADozI pharI deDI AvyAM. temaNe mArI eTalI badhI dayA khAdhI ke huM to tenA pUramAM taNAI gaI. teo bolyAM "o bApa! evuM te thAya ?. brAhmaNanI beTI thaIne baDe mAthe pahele ja mahine bAraNuM bahAra jaIza? bahena, vArevAre A jIvane brAhmaNane avatAra nahi maLe ! mATe khUNe maLe che te khUNe besI bhajana karI AvatA bhavanuM bhAthuM bAMdha." . AvatA bhavanA bhAthAnI vAta te pachI paNa prathama cAlu bhavanA bhAthAnA vAMdhA hatA, vAkhA hatA tenuM zuM? tethI meM kahyuM: "bhale khUNe te khUNo, paNa te mane koInuM bharavA-gUMthavAnuM kAma lAvI Ape." "bahena! tuM kAMI pArasInI parI nathI ke pArakAnuM bharata-gUMthaNa kare." to pachI daLavA-khAMDavAnuM kAma Ape." "e kAma te gelAM-vAMcInuM." "te brAhmaNanuM kAma zuM?" meM cIDAIne pUchayuM. gharamAM besIne patinI ne prabhunI mALA bhajavAnuM." eka pADozaNe dhRSTatAbharyA chatAM zAMta svare kahyuM. "paNa mAmI ! mALA bhajatAM bhajatAM peTa bharAtuM nathI te ?" o ha gharamAM kAMI khAvAnuM nathI, te bolatI kema nathI? A vAsaNukasaNa ne rAcaracIlAne zuM joI pIvAnI che? kahetI hoya te tArA mAmAne mokalIza. te maNa be maNanuM sIdhuM apAvI jaze ane A moTI palaMgaDI che te laI jaze." joIne dAktara sAheba! e dayA. e dayAnA kAraNe jyAre mArA varSabharano khUNe pUrA thayo tyAre ghara cheka khAlI thaI gayuM. nA nA te kevaLa khAlI ja na thayuM, paraMtu te gIravIdAranuM paNa thaI gayuM. e vakhate pelAM kAkA, kAkI, mAmA, mAsI badhAM saMtAI gayAM. mAtra bAraNAmAM Ubho dekhAyo mAravADI ane japtIne belipha. huM rastAnI bhikhAraNa banI ke tarataja meM sImane ekAda khAMDiye ku zo . sImane eTalA mATe ke vastInA kUvAne kaNa gojhAre karavA de? tyAre mArA AyurdevatAne pAchI dayA AvI. mArI jIvanaderI laMbAya temAM tene kahyuM jANe ko, sivAya ke mane garIbaDIne vadhu vadhu ribAvavAnA kUra AnaMdane, lADavo maLavAno haze ke tethI te bolyA, "alI tArI derI tUTI nathI." barAbara e ja vakhate eka derI e kUvAmAM UtarI. [ cAlu ] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kirAyuM narmadAzaMkara ha. vyAsa arthazAstramAM kirAyAM-Rent-ne artha sAdhAraNa artha karatAM nirALo che, kirAyAMnA siddhAMtanuM sauthI prathama Recardo nAmanA arthazAstrIe pratipAdana karyuM. kamazI e siddhAMtamAM pheraphAro thatA AvyA che, chatAM Recardone mULa siddhAMta arthazAstramAM ciraMjIva sthAna bhogave che. kirAyuM eTale utpAdakane vadhAre, athavA jamInanI phaLadrupatAnI sarasAIne pariNAme thato phAyado. eka ja mApanA jamInanA be ke traNa kaTakAo upara ekaja sarakhI mUDI ane majUrInuM rokANa karavA chatAM traNe kaTakA uparathI phaLadrupatAnI sarasAI pramANe utpAdana ochuM vadhatuM prApta thAya che. "a", "ba" ne "ka" traNa kaTakA ekabIjAthI UtaratI keTInA che. traNe upara ekasarakhI mUDI ane majUrI rokavAmAM Ave che. paNa "a"mAMthI, dhAro ke, 100 aMza utpAdana prApta thAya che, "ba'mAMthI 80 aMza ane 'kamAMthI 60 aMza utpAdana maLe che. 'ka jo chelA prakAranI jamIna-marginal land-hoya to temAMthI kirAyuM maLatuM nathI, kAraNa ke jeTalA utpAdanakharce e kaTakA uparathI jeTaluM utpAdana maLe che, teTalA utpAdananI vecANukiMmata lagabhaga tenA utpAdanakharcane pahoMcI vaLavA pUratI ja Ave che. siddhAMta evo che ke chelI keTInA kaTakA upara thatA utpAdanakharcathI bajArabhAva nakkI thAya che. pariNAme nIce batAvelA kAThA* pramANe "a" ane "ba"ne kirAyuM maLe che. utpAdananAM aMgo | utpAdana prakAra | jamIna + mUDI + | maNamAM majUrI-aMzamAM utpAdana | vecANa kharca | kiMmata 1 | rUpiyA | maNanI rU. kula prApti kirAyuM rUpiyAmAM 1 + 1 + 1 100 100 1 + 1 + 1 bajArabhAva chelI keTInA kaTakA upara thatA utpAdana kharcathI zA mATe nakkI thAya che te samajI levA jevuM che. chelI keTInA kaTakA uparathI utpAdananA je aMza maLe che, - keDAmAM ApelA AMkaDAo aMza-Unit tarIke samajavAnA che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kizaMkuM vaka te pratyeka zo utpAdanakharca upalA prakAranA kaTakAomAMthI utpanna thatA aMzana kharca karatAM vadhAre hoya che. "Price is determined by the highest cost of production." je e pramANe na thAya to ke' upara kasvAmAM AvatuM utpAdana zakaya na banI zake kAraNa ke tenI vecANa-hiMmata tenA utpAdana kharcane DhAMkI zake nahi. "ka" upara thatuM utpAdana baMdha thAya eTale pUrati-supplymAM khAmI Ave, jyAre mAMga teTalI ne teTalI ja heya. pariNAme vecANakimata vadhe ane "ka upara pharI pAchuM utpAdana zarU thAya. jema jema samAjanI mAMga vadhatI jAya tema tema nIcI koTInA kaTakAo upara utpAdana thatuM jAya, vecANa-kimata pramANamAM vadhatI jAya ane UMcI keTInA kaTakAomAMthI kirAyuM vadhAre ne vadhAre maLatuM rahe. rikArDo kahe che ke navA zodhAyelA dezamAM zarUAtamAM sArAmAM sArI jamIna uparathI utpAdana levAmAM AvatuM hovAthI utpAdanamAM phera paDato nathI ane kirAyuM paNa jaNAtuM nathI. paNa jema vasatI vadhatI jAya che tema khetInuM kSetra paNa vistRta thatuM jAya che ane ochI phaLadrupa kaTakAo oNDavAmAM Ave che. pariNAme utpAdanamAM phera paDe che ane kirAyuM upasthita thAya che. koI paNa eka samaye amuka prakAranI jamIna to avazya chellI jamIna tarIke-marginal land-hevAnI ja. pragatizIla samAjamAM A jamIna haMmezAM badalAtI jAya che. Aje je jamIna chellI koTInI-marginal-hAtha te pacAsa varSa pachI kirAyuM ApanArI thAya che. rikAnA kizayAnA siddhAMta uparathI e saMbaMdhamAM eka mahattvano muddo nakkI thAya che. kirAyuM utpannanA kharcanuM aMga nathI. utpAdana kharcamAM athavA tenA vadhArA ke ghaTADa sAthe kirAyAne sIdhesIdhe saMbaMdha nathI. vAstavamAM kirAyuM utpAdanakharcanA pariNAmarUpe he che. eTale utpAdana kharca vadhAre teTaluM kirAyuM vizeSa, nahIM ke kirAyuM vizeSa mATe utpAdanakharca vadhAre. chatAM ADakatarI rIte kirAyuM utpAdanakharcanA vadhArA ke ghaTADA sAthe saMbaMdha dharAve che. keI paNa eka prakAranA utpAdanamAMthI kirAyuM bahuM sArA pramANamAM maLavA lAge te tenI asara anya prakAranAM utpAdana upara jarUra thAya ane pariNAme anya prakAranAM utpAdanane kharca vadhe. khetIne vistRta-extensive-karavAmAM Ave tyAre te kirAyuM avazya dekhA de che. kAraNa ke, kudaratI rIte ja khetI vistRta thatAM nIcI keTInA jamInanA kaTakAo utpAdana arthe upayogamAM levAya che, paNa jyAre khetIne ekatrita-intensive-karavAmAM Ave cheeTale ke suMdara phaLadrupatAvALA jamInanA kaTakA upara mUDI ane majUrI vadhAre ne vadhAre pramANamAM rekI vadhAre utpAdana meLavavuM-tyAre paNa kirAyuM dekhA de che. A ghaTanA nIcenA kAMThAnA AkaDAo samajavAthI spaSTa thaI zake che. - | upAdananAM aMgo] utpAdanakharca vecANa | maLatuM jamInane prakAra aDIne mUDI+majUrI kiMmata ] utapAdana prApta majUrI rUpiyAmAM 1 maNanI miNumAM , 1+1+1 - 1 | 100 | 4 1+2+ra 180 | 120 rU. 1 | 180 30 traNa gaNuM 1+7+3 240 - 180. 240. cAra gaNuM | 1+4+4 | 280 | 240... | rU. 1 | 280 | 10. pAMca gaNuM . . 1+5+5 | 300 / 300 , , , 1 3000 : - ii .. 100. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72- suvAsa : zrAvaNa 16 * . jema jema mUDI ne majUrInuM pramANa vadhAravAmAM Ave che tema tema utpAdananuM pramANa ghaTatuM jAya che ane pAMca gaNI mUDI ane majUrI rokavAthI, pAMcamI kakSAnA-marginal landjamInanA kaTakA uparathI jeTaluM utpAdana Ave, jemAMthI kirAyuM prApta na thatuM hoya, teTaluM utpAdana uttama keTInA kaTakA uparathI maLe che. AvI ghaTanA heIne khetI amuka pramANamAM ja ekatrita-intensive-banI zake che, jyAre khetInuM vistRta-extensive banavuM taddana svAbhAvika che. khetIne ekatrita-intensive karavAmAM ghaTatI jatI pedAzane niyama-Law of diminishing returs-lAgu thAya che. ane e ja pramANe pratyeka extractive industries-jevA ke khanIja padArthonI khANane udyoga-mining-jaMgalane udyogaForesting, metI kADhavAno-Diving vageremAM A niyama lAgu paDe che ane upara batAvyA pramANe ja kirAyAnI ghaTanA pratyakSa thAya che. khetInA dhaMdhAmAM jema kirAyuM prApta thAya che tevI ja rIte zaheranI aMdara makAne bAMdhavAnI jamIna uparathI paNa kirAyuM prApta thAya che. A ghaTanAne rikArDoe bahu mahatva ApyuM nathI. paNa Aje A prazna paNa sarakhI ja mahattAne gaNAya che. A kirAyAMne Urban-site-rent-kahevAmAM Ave che. jemake eka ja sarakhI jamIna upara samAna mUDI ane mArI rokI be makAna jAdA jAdA lattAmAM banAvavAmAM AvyAM. baMne makAnanuM bhADuM lattAnI eTale ke jagyAnI-site-nI mahattA pramANe ochAvatuM Ave che. pariNAme ekaja sarakhI mUDInA rokANamAMthI sarakhuM vaLatara nahi maLatAM ochAvadhatuM vaLatara maLe che. be vaLataranA taphAvatane kirAyuM-Economic rent-kahevAmAM Ave che. bajAranA lattAmAM AvelA makAnanuM bhADe dhAro ke rU. 50 Ave che, jyAre teTalI ja mUDInA rokANathI banAvelA sAdhAraNa lattAnA makAnanuM bhADuM rUA. 35 mAsika Ave che, tyAre bajAranA makAnanI jamIna rU. 15 kirAyuM Ape che. AnA uparathI e paNa spaSTa thaze ke sAdhAraNa arthamAM bhADuM ane kirAyuM-Economic rent-e be vacce ghaNe bheda che. kirAyAMnI zAstrIya-technical-bAju joI gayA pachI, mahattvane prazna e upasthita thAya che ke A kirAyuM je mAtra Akasmika naphe accidental gain-che te vyaktigata hevuM joIe ke tenI mAlikI rAjyanI hovI joIe ? utpAdananAM mukhya cAra aMge cheH 1 jamIna, 2 mUDI, 3 majUrI ane 4 vyavasthA. mArInA vaLatararUpe rajI ApavAmAM Ave che. maDInA vaLatararUpe vyAja ApavAmAM A che, ane vyavasthAnA badalAmAM pagAra ApavAmAM Ave che eTale ke rojI, vyAja ne pagAra, -majUrI, mUDI ne vyavasthAzaktinA kharca peTe anukrame ApavAmAM Ave che. paNa kirAyuM jamInanA kharca peTe ApavAmAM AvatuM nathI. jamInadArane je kirAyuM maLe che te mAtra Akasmika ane utpanna 82411321.94121... Producer's surplus-nz}} 24941 al Differential gainsvarUpamAM maLe che, mATe kirAyAnI mAlikI rAjyanI hevI joIe evuM samAjavAdI arthazAstrIoe pratipAdana karyuM che. Arthika kirAyuM vyakti bhegavI zake nahi, rAjya tene upayoga samasta rAjya ane samAjanI unnati mATe karI zake che. kirAyAMne kabaje rAjya laI le te paNa jamInanI pUratI-supply mAM kaI jAtanI asara thAya nahi. - have ApaNe A vastu keTalI hada sudhI vyavahArika che te joIe. jamInanI kiMmata baktinI mahenatathI ochIvattI thatI nathI paNa sAmAjika AMdolane ane sAmAjika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kirAyuM 17 pragatine pariNAme ja thAya che. vastImAM vadhAro, AgagADInI khIlavaNI, vyavasthita rAjya taMtra vijJAnanI zodhakhoLo e badhAne pariNAme jamInanI kiMmata vadhe che. kirAyuM vadhAravA mATe koI paNa eka vyaktine prayAsa saphaLa thatA nathI. Arthika kirAyuM ane tene vadhAre kevaLa sAmAjika pragatine aMgeja heIne te naphe rAjyane, prajAhitArthe laI levAne dareka jAtano adhikAra che. A jAtanI dalIla samAjavAdIe rajU kare che. vAstavika rIte mAtra jamInanI ja kimata nahi paNa dareka cIjanI kiMmata sAmAjika dRSTithI ja nakkI thAya che. je jamIna uparathI maLatuM kirAyuM rAjyane laI levAne hakka hoya te jyAre saMjogonA parivartanane pariNAme te ja jamIna uparathI kirAyuM maLavAne badale nukazAna thAya che, tyAre rAjaye te nukazAnanA badalAmAM paNa vyaktine kaMI ApavuM joIe. sauthI moTI muzkelI te e che ke utpAdanamAMthI je napho maLe che temAMthI keTalA TakA kirAyuM che te nakkI karavuM ghaNuM muzkela che. kadAca evuM paNa bane ke kirAyuM laI letAM mUDInA badalAmAM maLatuM vaLatara paNa laI levAya. je badhI ja jamIna rAjyanI mAlikInI ja heya te kirAyuM rAjya sahelAIthI meLavI zake che. paNa jamInanI mAlikI jyAM sudhI vyaktigata che tyAM sudhI rAjya mATe kirAyAne kabaje levo sahela nathI temaja nyAyakAraka paNa nathI. chatAM rAjya kara dvArA kirAyAMne amuka bhAga laI zake che paNa karane je vAstavika rIte jamInadAra upara paDe che ke kheDUta tathA majUro upara paDe che te kara nAMkhatAM pahelAM rAjya khAsa javuM joIe. kirAyAnI ghaTanA jamIna mahesUla ane jamIna uparanI rAjyanI vighoTIthI tadana judI che. jamInamahesUlano vadhAro ke ghaTADe kirAyAnA pramANa upara asara pahoMcADe che. temaja mahesUla nakkI karatI vakhate khAsa karIne kirAyAnuM pramANa nahi paNa jamInanI phaLadrupatA upara khAsa dhyAna ApavAmAM Ave che. kirAyuM mAtra Akasmika heIne mahesUla nakkI karavAmAM, utpAdanakharca nakkI karavAmAM ke vecANakimata nakkI karavAmAM tene prAthamika vicAra thaI zakatuM nathI. balka utpAdana kharca, vecANakiMmata ke mahesalanA darane pariNAme kirAyAnuM pramANa mAluma paDe che. vinipAta mahendrakumAra desAI [adhUrA ]. dhIme dhIme caDIne, vikaTa apathathI, unnati zalazaMga,. muzkelIthI pahoMce, cira samaya pachI, AtmapASANu UMce nA, nA, tene pajtAM, avanati khINamAM, vAra lAge jarAe, . nIce nAMkhe taLeTI para zikharathI, tyAM sahejamAM pAta thAe, ' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAnuzaMkara nIlakaMTha AcArya . " 'hAruM noma ?" " rAma." "mI! eka kAma karaza?jelanA saLiyA pAchaLathI eka usukatA avAja saMbhaLAyo. "tuM rAjezvarIne oLakhe che?" "kANu, mahAsAmaMtanI dIkarIne?" "hA. tene jaIne kahene ke karNadeva yAda kare che." "nA re bhA, mahArAjane khabara paDe te mane ghANImAM nAkhI pIse." rAmI jhADu kADhI ekadama cAlI gaI. pAchaLa niHzvAsane avAja saMbhaLAyo. rAmIe pAchuM vALI joyuM. tenA nArIhRdaye karNadevanA bhAve vAMcyA; te kAMIka hasI; ane pAchI potAnA raste utAvaLI cAlI gaI. bIje divase savAre hamezanA niyama mujaba jhADu kADhavA eka strI AvI. tenI hilacAla uparathI karNadeva joI zako ke te rAmI na hatI. bahuja nihALIne jotAM ramIne poSAkamAM sajaja thaelI rAjezvarIne teNe oLakhI. "kANa? rAjezvarI!" "ahIM teNe meMkelI ?" "pelI rAmI DheDIe. kema zuM kAma che?" rAjezvarI tuM mane cAhe che?" "temAM pUcho zuM?" "to eka kAma nahIM kare?" bahuja adhIrAIthI ka "mane koI paNa rIte ahIMthI mukta karAva?" " karNadeva! mane dezadrohI te nathI samajatA ne?" nahIM, hArI priyA samajuM chuM." "karNadeva, tame ahIM mArA snehI tarIke nahIM paNa mahArA dezanA duzmana tarIke jelamAM paDayA che. temane mukta karavAno mane zo adhikAra" kAMI ja javAba na maLe. " karNadeva, huM jAuM chuM." thoDI vAra rAjezvarIe kahyuM. bhale." avAjamAM kAMIka karatA hatI. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kedI - 1 bIje divase paroDhiye turaMganA rakSakAe siMha pAse AvI jAhera karyuM ke karNadeva suraMga teDI nAsI gaye hato. eka daMtakathA che. ujayinInA paramAre ane gujarAtanA solaMkIo vacce varSojUnuM vaira hatuM. siddharAja nAmathI ItihAsamAM prasiddha thaela selaMkI siMhe ujjayinI upara ghero ghAlyo hate. kahevAya che ke paramAra ane solaMkIo vaccenuM A yuddha aDhAra varSo sudhI cAlyuM hatuM. kIrtisiMha jayasiMhane eka sAmaMta hatA. tene rAjezvarI nAmanI eka putrI hatI. eka samaye rAjezvarI tenA mAtALa ujayinI gaI hatI. kIrtisiMhanI putrasamovaDI e putrIne ghoDesvArI, talavArabAjI, tIraMdAjI vagere yuddhaviSayaka keLavaNI ApavAmAM AvatI hatI. eka samaye rAjezvarIe eka vRkSa upara beThelA eka pakSI upara nizAna tAkayuM. pakSI UDI gayuM. tIra khAlI gayuM. nirAza thaI teNe kAmAM pheMkI dIdhuM. pAchaLathI aTTahAsyane avAja saMbhaLA. rAjezvarIe joyuM ke eka paramAra yuvaka khulA mukhe hasI rahyo hato. nAlAyaka! temAM hase che zAne ?" roSathI rAjezvarIe kahyuM. "suMdarI! tame nizAna cUkyAM te upara nahIM, paraMtu tamArI nirAzA upara." "eTale?" rAjezvarIne gussa kAMIka ocho thase hato. "eTale ke tame kaI solaMkInI putrI lAge che ! paramAro kadI nirAza thatAja nathI." A maheNuM rAjezvarIne vasamuM te lAgyuM, paNa tene uDAvI devA teNe kRtrima hAsya karyuM. paramAre te jANe badhAmAM niSNAta ja heya ne!" teNe kaTAkSa karyo. "hAsto. juo.." ema kahI teNe eka patthara jamIna uparathI laI jhADa upara mAryo. palakamAM be pakSIonAM mRta zarIra jhADa parathI jamIna para paDayAM. yuvaka pharIthI hasya. rAjezvarI te mudha banI jeIja rahI. thoDIvAre te sAnamAM AvI. ekabIjAnAM nAme pUchAyAM. banne ekabIjAthI paricita thayAM. karNadeva rAjezvarIne zastravidyAne guru banyo; zaiDA divaso pasAra thatAM ane premI banyAM. Akhare rAjezvarI pATaNa AvI; ane premIo judAM paDayAM. varSa be varSamAM paramAro ane solaMkIo vacce vigraha zarU thayo. karNadeva paramAra sainikenI eka TukaDIne saradAra banyo, ane laDatAM solaMkI rAjAnA hAthamAM keda pakaDAyo. mahAzivarAtrIne divase ujayinImAM bhagavAna mahAkAlane utsava thato. te prasaMge meTa meLo bharAte. bahAragAmathI hajAro yAtrALuo bhagavAna mahAkAlanAM darzane AvatA. vigrahane aMge utsava baMdha na rahe ane dara varSe AvatA yAtrALuone niyama bhaMga na thAya te mATe solaMkIo ane paramAre vaccene vigraha cAra divasa sudhI baMdha raheto. zaheranA daravAjAo khullA mUkAtA; paraMtu zarata e karavAmAM AvatI ke yuddhavirAma daramiyAna khullA daravAjAne lAbha laI keIpaNa selaMkIe zaheramAM dAkhala thavuM nahIM. sAMjano samaya hato. karNadeva pitAnA taMbu pAse ArAmathI ekAMtamAM lAMbo thaI sUte hatA. tevAmAM pUrajozathI ghoDo deDAvI AvatA eka sainikane teNe dUrathI nihALyo. te sainika tenI tarapha ja AvI rahyo hato. te bha thayo. DIvAre sainika bilakula najIka AvI paheo ghoDA uparathI nIce UtarI nIcA namI teNe mujaro karyo. karNadeva camakapuruSaveSamAM teNe rAjezvarIne oLakhI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zi76 - suvAsa : zrAvaNa 1996 kezu? rAjezvarI! ahIM!" "hA." " rAjezvarI ! koI paNa solaMkI zaheramAM dAkhala na thaI zake te zaratane te bhaga karyo che. zaratabhaMga mATe huM tane keda karuM chuM." rAjezvarIe mAtra hAsyathI ja pratyuttara Ape. "kema hase che ?" karNadeva! huM ja tamane keda karavA AvI chuM." - " mane ?" "hA. tame turaMga teDI nAsI chUTayA che. mahArAjA jayasihe tamane pakaDavA hukama bahAra pADayo che ane te hukamanI javAbadArI meM svIkArI che. huM tamane keda karIza." " zI rIte ?" rAjezvarIe talavAra bacI ThaMdvayuddhanuM AmaMtraNa karyuM. karNadeve saharSa te svIkAryuM. banne vacce tumula yuddha zarU thayuM. Akhare karNadevanA hAtha upara sakhta ghA paDo, hAthamAMthI talavAra chUTI paDI. karNadeva hAryo. rAjezvarIe tene keda karI gheDA upara besADo. banne zahera bahAra nIkaLyAM. karNadevanA kapila para becAra azrubiMduo camakyAM. - karNadeva! raDe che ?" rAjezvarIe dhImethI pUchayuM. javAba na maLyo. karNadeva! paramAra baccAne vaLI nirAzA kevI ?" kAMIka majAka ane kAMika kaTAkSamAM rAjezvarIe kahyuM. kumArI! mane tamArI dayA Ave che tethI rahuM chuM. nirAzAthI nahIM." karNadevanI AMkhamAM camakAra jaNa. * " hArI dayA ?" hA. yAda che te divasanI pratijJA -"rAjezvarIne deha arpaNa thaze karNadevane agara te yamadevane !" karNadeve yAda ApatAM kahyuM kumArI! te pratijJAna have kadAca bhaMga thaze.." cI.." "rAjezvarI! karNadevane mATe muktibhikSA yAcavA tuM AvI cho?" "hA, mahArAja." "paNa te kedamAMthI nAsI chUTelo rAjadrohI che. rAjadrohanuM inAma vadha ja heya." " mahArAja......." rAjezvarI! huM tene bacAvuM, paraMtu eka zarate.." "zI?" rAjezvarInA sAdamAM adhIrAI AvI. "eja ke tuM raNamala sAthe paraNavA kabUla thA che." rAjezvarIe ni:zvAsa mUka. "kema zuM vicAra che " jayasiMhe prazna karyo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuMdI - 197 "1 " "tyAre thArAM lagna thayA bAda turataja karNadeva mukta thaze. " jayasiMhe nyAya cUkavyeA. . 6 majUra che mahArAja. X X x rAjezvarI ane raNamala paraNyAM. mahArAjA jayasiMhanI murAda pUrI cai. jAna dhara tarapha prayANa karavA tatpara thaI. rUpAnAM patarAMthI jaDelI vela varadhAMDiyAMne ghera laI javA taiyAra UbhI hatI. gAtrIjane page lAgIne raNamala ane rAjezvarI dharabahAra nIkaLI velamAM esavA mATe sajja thayAM. puruSA ekakhIjA sAthe AnaMdageADhI karI rahyA hatA. strIe gItA gAvAmAM mazagUla hatI. vAjiMtro vAgI rahyAM hatAM. eka kaMgALa kedI jevA jAtA mANusa hAMphatA hAMkatA TALAmAMthI rastA karatA AgaLa AvI rahyo. sahunuM dhyAna teNe khecyuM. ', " kANu ? karNadeva ! " rAjezvarIe ghUTa UMcA karI pUchyuM. "krANu ? rAjezvarI ! hajI jIve che?" hA, ApanA chellA darzana mATe. ' ekadama kapaDAmAM chUpAvI rAkhelI kaTAra rAjezvarIe bahAra kADhI peAtAnA hRdayamAM bheAMkI. sahu cakita thaI joI ja rahyAM. OU (6 ', karNadeva...mhArI pratijJA... pUrNa thAya che. " chellA zvAsa letAM rAjezvarIe. zabdo pUrA karyAM.tra vINAvatIne- [ nRtya gIta ] karatAle vana tAla pUrI, nabha-gaMga-sragdhAriNI ! AveA; nartane nupUra mAna aDhelI, kalpana-raMga-vidhAyinI ! AvA karatAle. aMtarA ) bhAvanAnA meghadhanu cItarI; smita maMDanA ! ciraMtanA ! Ave; cetanAnA divya tattu verI, 25 25 veza dharI ( aMtarA ) sukAmalA kasuMkhalA AtamAnA spaMdanAe aNukI eka tAra nava acaMcalA, vINAvatI ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat prabhulAla zukla Ave--karatAle. pagale, jAge; gAne, AvA--karatAle. x E'tathAnAM pAtro ane prasaMgeAmAM navalikAne anukUla yAgya pheraphAra yAjavAmAM AvyA che.--lekhaka 5 www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuropIya saMskRti narasiMha AryAvarta-jagatanI pavitramAM pavitra bhUmi-Aje parataMtra che. tenI prajAne tenA navA zAsakoe pitAnI paddhatie keLavI che, ne hajI keLave che. e keLavaNIe prajAmAM navA saMskAra pragaTAvyA che, navI bhAvanA jagAvI che. navA vicAra relAvyA che, jIvanane navo rAha darzAvyo che. A navIna saMskAra ke bhAvanA-rAha ke vicAranA pravAhanI pAchaLa uddeza zubha che ke azubha te Izvara jANe. paNa pariNAma e AvyuM che ke prA Arya- saMskRtithI vimukha banIne yupIya saMskRtimAM mugdha banI rahI che; sarvane gumAvIne te jIvananI lAlasa banI che; zaktine bAjue mUkIne te jagatane tAravAnI havAI kalpanAo karatI thaI che. tene Arya satItvaprathA jaMgalI lAge che; chUTAcheDAnI prathA nyAyabharI jaNAya che. vizeSa rANIo paraNatA Arya rAjAo ene mUrkha lAge che; rANI tarIke ekane rAkhI anekanAM ziyaLa lUMTatA yuropIya rAjAo tene mahAna jaNAya che. saMyama ane baMdhananA Arya AdarzamAM e gulAmI mAne che. vicAra ane vartana-jIvananA pratyeka aMgamAM, bhISaNa jaMgalamAM rabArIne gumAvI beTheluM gheTAMnuM ToLuM vecchAcAramAM parovAya tema, tene svairavihAra game che. dharma, samAja, nIti, rASTra, mAnavajAta, jIvamAtra ke AtmA pratyenI pharaja ane e pharajane anurUpa baMdhana ene AkarAM lAge che. e evuM vyakti svAtaMtrya Icche che ke je tene kaI paNa kALe sAcA svAtaMtryanAM darzana nathI karavA devAnuM. pati pitAnI vaibhavalAlasAne na saMtoSI zake te patnI tenAthI zrI thavA Icche che, paNa pati dharma ke rASTra pratyenI pharaja cUke te tene mastaka mUkavAnuM te nathI zIkhavI zakatI; pati ugra bane te temAM te apamAna mAnI strI-svAtaMtryanI dhUna lagAve che, paNa mAtA bhAratI saikAothI pArakI lA khAI rahI che tenI ene nathI paDI. patidevane patnI kaMIka kahe ke saheja bhUla kare te hADahADa lAgI jAya che, paNa evA lAkhe patidevone pote gulAma che temAM kazuM nathI lAgatuM. mAtapitA ke vRddhajane keIka prasaMge kaMI Thapake Ape te yuvAna vargane apamAna lAge che, paNa apamAnanI lAMbAmAM lAMbI dhUMsarI gulAmIne te teo hasIne sahana karatAM praNayalIlAo khele che. ne e ja rIte bhinna bhinna dharmo. sarvene ekamekathI svataMtra thaI vijetAonuM saMrakSaNa svIkAravAnuM, pitAnI saMskRtithI alaga thaI yuropIya saMskRtine bheTavAnuM game che. paNa A badhI navA zikSaNe lAvelI jALa che e vicAravAnI koIne nathI paDI. bhArAmAMthI chUTI paDelI lAkaDIonI vArtA temane AvaDe che paNa te vArtAne potAnA para thaI rahele amala temane nathI samajAte. prajAne vyakti svAtaMtryanuM ghena caDAvavAmAM AvyuM che eTale rASTrasvAtaMtryanI kiMmata Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuropIya saMskRti - 179 ghaTI gai che; ane A saMskRtinAM gherAM citro batAvI yurApIya saMskRtinAM tAravelAM mAhaka pRSTha bhaNAvavAmAM AvyAM che, eTale te Arya saMskRtinA Adarza gusrAvI yuresapIya saMskRtinI jALamAM phasAya che. paNa jo tene ekAda vakhata yure|pIya saMskRtinAM kALAM pRSTha nIrakhavAnI taka ApavAmAM Ave te tenI AMkhanAM paDaLa tarata UpaDI jAya. yure|pIya saMskRtinA popaTajIe kahe che ke, 'tyAM strI samAnatA bhAgave che. ' paNa itihrAsa kahe che ke, ' sikaMdarathI mAMDIne vartamAna samaya sudhInA 2300 varSanA gALAmAM yurezIya rAjAee echAmAM ochI eka lAkha guNavatI rANIone chUTAcheDA ApyA che; paNa temAMthI eka paNa rANI punarlagna nathI karI zakI. keTalIkanAM khUna thayAM che, keTalIkane dezapAra karAyalI che te dhaNIne jAptAmAM rakhAyalI che. tallAka devAyalI rANIomAMnI koike jyAre punarlagnanA prayAsa karyo che tyAre meTe bhAge teA te rANI ane tenI sAthe paraNavA taiyAra thanAra puruSa-baMnenAM khUna thayAM che ane nahitara baMnene judA jude dezavaTe apAye che. rAjarANIe uparAMta amIra-umarAvAnI paNa chUTI karAyalI lAkhkhA suMdarIetI e ja sthiti thai che. te rAjavaMzene khAda karIe te sAmAnya prajAmAM paNa mApitAnI adalAbadalIthI ke aparINita sthitimAM janmAvelAM bALakAnA tyAgathI nAnAM nAnAM bALakAnI ne temanI mAtAonI je durdazA thAya che tenAM citronI bhISaNatA te te viSayanA taTastha abhyAsa pachI ja samajAi zake. paNa A sthiti sAme, A rAjAe vizeSa ramaNIonA pati tarIkenI javAbadArI uThAvatA ke A vyavasthAmAM strI--puruSane chUTAM paDavAne adhikAra nathI apAye| tene bhISaNa kahI, yuropIya saMskRtinAM vakhANu te kevaLa te saMskRtinA gulAmA ja karI zake. sattva, saMyama ne balidAnanI bhAvanAthI dUra rahelI yureApIya saMskRtie ItihAsane paNa pAtAnAM kALAM kRtyothI kalaMkita karyA che. vartamAna yuganI gerI prajA A saMskRtimAMthI keTalAMka tattvA laI pAtAnI e saMskRtine sudhAravA mathI rahI che paNa kALI prajAemAM te te peAtAnI agAunI bhraSTa saMskRtinAM ja khIja rApI rahI che. potAne tyAM te chUTAcheDAne te anItine maryAdita karavA mathe che; ahIM te tene pracAra thavA de che. Aje te prajA khristI dharma pALe che te saMskArita ane vyavahArU che, paNa ahIM te tene evA mULa svarUpamAM phelAve che ke jemAM nirvIya thaI mAra khAvAno upadeza ApavAmAM AvyA hAya. tyAM teNe saMtatiniyamana sAme pratibaMdha mUkayA che; ahIM tetema pracAra thAya che. tyAM prajAkIya lazkarI baLane prANa lekhavAmAM Ave che; ahIM tene aita jarUrI gaNAvAya che. peAtAnI agAunI sattvahIna saMskRtie keTalI anIti, kusaMpa ane pariNAmamAM kevAM bhISaNu duHkha te rAgane janmAvyAM che te te prA samajI gaI che; paNu ahIM tA rAga, azakti, kusaMpa vagere phelAya te temane rAcaka thaI paDe tema che. pariNAme peAtAnI e saMskRtine ahIM rApavA mATe te te saMskRtinAM bhayaMkara pariNAma te kALAM aitihAsika pRSThane ahIMnI keLavaNImAMthI chUpAvI de che. paNa yureApanA sUkSma nirIkSakA ke taTastha ItihAsakAroe te nathI chUpAvyAM. e saMskRtinA hiMdamAM vikAsa sAthe uddabhavatAM pariNAma saMbaMdhI lekha ' suvAsa ' mAM agAu ( cUMthAtI mAtAe-aMka 23, 24) pragaDha thai cUkayA che. ahIM, temaNe potAnA itihAsamAMthI keTalAM kALAM pRSThane chUpAvI rAkhyAM che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 suvAsa : zrAvaNa 1996 te, saMkhyAbaMdha mULa ItihAsamAMthI tAravIne, rajU karAyAM che. A rajUAta pAchaLa kaI prajA pratye dveSane uddeza nathI paNa pracAra pAmatI vinAzaka saMskRti sAme lAla battI tarIke ja tene upayoga che. yupIya saMskRtinI kharI zarUAta sikaMdarathI thAya che eTale ahIM paNa tenAthI ja zarU karIzuM. sikaMdara, bebIlonanA rAjamahelamAM, zarAba ane suMdarInA mohapAzamAM phasAIne, yuvAna vaye jIvana gumAvI beThe te te jANItI vAta che. paNa te uparAMta tenA ane tenA kuTuMbanA ItihAsamAM bIjAM paNa aneka kALAM pRSTha che. ItihAsamAM tene phIlIpanA putra tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. paNa kharI rIte to, tenI mAtA ghaNI ugra, svachaMdI ane haThIlA svabhAvanI hoI phIlIpe tenI sAthe saMbaMdha kamI karI nAMkhyo hato. ne aneka ItihAsakAroe kabUlyuM che tema sikaMdarane kharo. pitA, mIsaramAMthI dezapAra thayele, mesoDeniyAmAM rahete ne philIpanI rANI sAthe prema saMbaMdha dharAvatA rAjA nekaTAnabasa hatA. A hakIkatane mIsaranA ItihAsamAMthI paNa Take maLe che. sikaMdare jyAre mIsara para caDAI karI tyAre tyAMnA senApatioe sAmano na karatAM kaheluM ke, "bhale e philIpano kumAra kahevarAvate heya. paNa kharI rIte te te amAro ja rAjakumAra che. tenA vijayamAM te amAre garva levo ghaTe." tene jagatane samartha zAsaka ne mahAna senApati gaNAvavAmAM Ave che. zAsaka tarIke te teNe kazuM kAma bajAvyuM ja nathI. paNa senApati tarIke paNa tenI yogyatA zaMkAspada che. hiMdamAM teNe, sanmAnapUrvaka saMdhi karavAmAM AvelA ne tenA vizvAsa nIce sUtelA 32000 rajapUtanI rAtre je katala karAvI ane aneka sthaLe binalazkarI strI-puruSone teNe je bhegA lIdhe te jotAM tene sAco senApati nahi paNa kei lUTAru ToLIne nAyaka ja gaNI zakAya. pitAnA kahevAtA pitA phIlIpanA khUnamAM tene hAtha hatA ne kharA pitA nekaTAbasane te teNe pitAne hAthe ja mArI nAkhele. sikaMdaranI pachI yurepamAM "mahAna'nuM biruda pAmanAra keTe. tenI patnI marziyAnA rUpamAM phasAyelA tenA mitra ke pAse tenI patnInI mAgaNI karI. ne keToe tene te saMpI dIdhI. alabatta, lakSmI saMpanna mitranA maraNa pachI keTe potAnI pUrvanI patnIne tenA vipula dhana sAthe pitAne ghera pAchI teDI lAvyA. te arasAmAM yuropanA mahAna zAsake ne agraNI puruSa te pimpI ane juliyasasIjhara. pimpIne emIliyA nAme suMdarI para prema jAgatAM te tene garbhavatI sthitimAM ja uThAvI gaye. ne emIliyAnA patine teNe tenI te patnI pitAne paraNAvavAnI pharaja pADI. * nIcenAM prakaraNamAM apAyelI dareka vimAnI nIce, lekhanuM kada vizeSa pramANamAM vadhI javAnA bhaye mULa aitihAsika pramANu DhAMkaryuM nathI. paNa 'Plutarch's, Lives', 'Encyclopedia Britainica' "Roman Empresses" vagere pramANabhUta granthomAMthI te hakIkato levAmAM AvelI he I mULa pramANa icchanAre te grantha tapAsI javA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuropIya saMskRti 181 sIjhara pimpIno sasaro thato. teNe sarvasattAdhIza banavAne jamAInuM khUna karAvyuM. te aneka suMdarIonA mehamAM phasAyelo hato ane temAM mIsaranI mahArANu kalIpeTrA nAmacIna banI che. sIjharanI bIjI patnI papIyAnA premika kaleDiyasa vagere rAjapuruSe strInAM kapaDAM paherIne pimpIyAnI mulAkAte jatA te prasaMga romana sAhityamAM khUba ja romAMcaka lekhAya che. A kaleDiyasa sAme jyAre kesa cAlyo tyAre sAbita thayuM ke te sIjharanI patnI uparAMta pitAnI sagI bahena sAthe paNa vyabhicAra calAvatA hate. sIjharanuM khUna thatAM tene mitra enTanI ane teno vArasa ogasTasa baMnee, eka prasaMge ekamekanI sAthe maLIne te bIjA prasaMge ekamekanA duzmana banIne, romamAM lehInI nadIo vahAvI. A lohImAM paNa mahatvano bhAga anItie ja bhajavyo che. enTanInI patnI phavIyA muktavihAriNI hatI. romanA mahAna rAjanItijJa, yuropanA prathama naMbaranA vaktA ne Arya satiprathAnA prazaMsaka sIseree phIyAnA evA muktavihAra pratye nApasaMdagI darzAvelI. pariNAme phalhIyAe sIsenA khUna mATe enTanIne uzkeryo. enTanIe sIserenuM khUna karAvyuM ne phaQIyAe sIseronA kapAyelA mastakane ghera maMgAvI temAMthI sIserAnI jIbha kApI lIdhI. jyAre enTanI mIsaranI mahArANuM kalIyopeTrAnA premamAM phasAze tyAre pharavIyA uzkerAyuM. ne teNe ogasTasa jo enTanIne harAvI tene vadha kare te tenI rakhAta banavAnuM kahyuM. paNa ogasTase tene dhutakArI kADhI. te pachI pharIyAe enTanIne ogasTasa sAme uzkeryo. baMne vacce bhayaMkara yuddha thayuM. te prasaMge kalIpeTrAe ogasTasano sitAro caDato joI enTanIne pakSa choDI daI ogasTasane madada karavA mAMDI. paNa ogasTase tenA premane svIkAra na karatAM kalIpeTrAe ApaghAta karyo. enTanInA nAza pachI ogasTasa mane zahenazAha banyA. te yuropano eka mahAnamAM mahAna rAjavI gaNAya che. tenA nAma parathI khristI varSanA AThamA mahinAne ogasTa nAma apAyuM che. te ogasTasane lIviyA nAme eka parINita strI para prema janmatAM teNe suvAvaDamAM rahelI pitAnI patnIne deDha divasanI bALakI sAthe kADhI mUkI ne lIviyAnA patine tenI patnI pitAne soMpavAnI, eTaluM ja nahi paNa, lagnamAM hAjara rahI, te patnInA pitA banI potAnI sAthe tene hathevALe karAvavAnI paNa pharaja pADI. oNgasTasanI putrI juliyA bhayaMkara vyabhicAriNI hatI. teNe potAnA premapAzamAM hajAro puruSe uparAMta potAnA pitAne paNa phasAvI dIdhuM hatuM eTale ogasTasa tene kaMI kahI na zakatA. ogasTasa jevo rAjavI putrI sAthe vyabhicAra kare e mAnI na zakAya tevuM che paNa juliyAnI putrI ajhIpInAne putra ne bhaviSyane romana zahenazAha kAlIgulA paNa jAheramAM kalato ke potAnI mAtA apInAno janma ogasTasa ane juliyAnA saMgane AbhArI hato; tyAre zaMkAne mATe ghaNuM ochuM sthAna rahe che. juliyAnI vyabhicAralIlA DhAMkavAne ogasTase tene prathama eka rAjakumAra vere para NAvI, pachI potAnA naukAdhIza vere paraNAvI ane chevaTe, potAnI patnI lIviyAnA AgalA dhaNInA putra TIberiyasane tenI guNavaMtI patnI sAthe chUTAcheDA levarAvarAvI, tene e goDa vaLagADayuM. paNa bicAro TIberiyasa te potAnI navI patnInA saMkhyAbaMdha mikenI dhamakIthI. e gabharAya che te roma choDIne gAmaDAmAM bhAgI gayA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19: suvAsa "zrAvaNa 16 romamAM mArsiyasa devanI eka suMdara pratimA hatI. ane vakIle pote pAchalA divase jeTalA kesa jItI zakya hoya teTalA phUlahAra te pratimAne savAre paherAvatA. paNa juliyAe have eka navI rIta kADhI, tene rAtre vyabhicAra mATe jeTalA suMdara puruSe maLI zakyA hoya teTalA mugaTa te bIjI savAre mAsiyasanA mastake mukAvavA lAgI. eka divasa A juliyAne eka sabhAmAM pUchAyuM ke, "suMdarI, tamArAM saMtAna tamane tamArA patithI thayAM hoya te to lagabhaga asaMbhavita vAta che. chatAM badhAM saMtAnanA caherA tamArA pati sAthe maLatA kema Ave che ?"---uttaramAM juliyAe kahyuM, "bahAranA musApharone te huM tyAre ja sthAna ApuM chuM jyAre mAruM vahANa gharanAMthI bharAI cUkayuM hoya."* : ': juliyAe pitAnA dareka premikane varSAsana bAMdhI ApeluM ne e nANune boja rAmanI tijorIne mAthe paDato. jagavikhyAta mahAkavi vaIla paNa A juliyAnA premikAmane eka hato. ogasTasanI putrI jema vyabhicAriNI hatI tema tenI patnI kAbatrAMbAja hatI. pitAnA AgalA dhaNunA putrane gAdI maLe te mATe teNe egasTasanA dareka saMbhavita vAraso ne naukAdhIza agrIpAnAM putraputrInAM khUna karAvI nAkhelAM. ne aMtamAM teNe potAnA patine paNa jhera ApyuM. khristI bhaktANIno veza bhajavIne ane haraniza jerUsalemanA maMdirane bheTa ekalAvIne teNe prajAnA moTA bhAgane vaza karI lIdhela. eTale ogasTasanA akALa mRtyu pachI te pitAnA AgalA dhaNIne putra TIberiyasane sahelAIthI rAmanI gAdI apAvI zakI. paNa e putra e DAgho nIkaLyo ke AgaLa upara jyAre tenI mAtA para vyabhicAra ane khUnanA Aropa mukAyA tyAre teNe te sAme mAtAne bacAva karavAne badale AropIonA nivedanane vadhu mahatva ApyuM. TIberiyasanI pachI kAlIgulA rAmanI gAdIe Avyo. te e acIpInA putra hato ke je pitA-putrInA saMyogathI utpanna thaI hatI. kAlI gulAe pitAnI kumAravaye TIriyasanA maMtrI mAnI patnIne phasAvelI ne mArkee bhAvI lAbhanI AzAe temAM tene sagavaDatA karI ApelI. paNa gAdIe AvyA pachI kAlIgulAe te baMnenAM khUna karAvI nAkhyAM. kAlIgalAnA vyabhicArI mAnasane hada nahetI. teNe potAnI bahenone temanA dhaNIothI chUTAcheDA levAnI ane pachI potAnI ane pitAnA saMkhyAbaMdha mitronI sAthe vyabhicAra karavAnI pharaja pADI. bahenonI sAthenA A vyabhicAranA pariNAmamAM eka bahene eka putrIne janma Apyo. te pachI kAlIgulAe e bahene para vyabhicArane Arepa mUkI temane dezavaTo dIdho. ne samaya jatAM bahenanA peTe thayelI putrInI sAthe paNa teNe vyabhicAra karyo ne pariNAmamAM bhISaNa atyAcArathI te putrI mRtyu pAmI. | kAlIgulAe mitranuM eka evuM maMDaLa jamAveluM ke je tenA jevuM ja pAzavI hatuM. bahenonI durdazA karyA pachI te badhAe nagaranI suMdarIo para najara doDAvI. teo svarUpavatI strIone hamezAM uThAvavA lAgyA ne temanI sAthe vyabhicAra khelatI vakhate temanA patione samIpa UbhA rahI e bhISaNa dazyanuM avalokana karavAnI pharaja pADavA lAgyA. je patie pitAnI patnIo sAthenA evA vyabhicAranA nirIkSaka banavAne taiyAra nahatA temanAM jAnamAla lUTAvA lAgyo. [ cAlu ] 'Numquam, Nisi plena pavi, tollo vectorem.' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi nhAnAlAla [eka TUMkI nedha ] ramaNalAla va. desAI vIsamI sadIne-vIsamI sadInA gujarAtane ghAnAra sAhityakAromAM kavi nAnAlAlanuM sthAna ajoDa che ema kahIe te ApaNe eka aitihAsika satya uccArIe chIe. sAhityamAM najare caDe evAM aneka UMcAM nIcAM zikharo te che ja. paraMtu temAM riyAmAM UMcuM zikhara te nahAnAlAla. ogaNIsamI ane vIsamI sadInAM sAmAjika, dhArmika ane rAjakIya AMdalane jhIlI taiyAra thayelA mAnasArA vicAra, uccAra ane kalpanAnA paDaghA pADI gUrjarajIvana ane sAhitya mATe navanavA cIlA pADI ApanAra zreSTha sAhityanetA keNa ema kaI pUche te svAbhAvika rIte ja ApaNe hAnAlAlanuM nAma daIe. have kadAca reservations-zreSThatva svIkAra sAthe saMkeca-haze. kAlanuM vahana sarvane ItihAsa banAvI de che, ane etihAsika daSTi khUbIo sAthe khAmIo paNa UbhI kare e saMbhavita che. paraMtu eTaluM te cokkasa ke, vIsamI sadInA atyArasudhInA sAhityamAM UMcAmAM UMcuM zikhara te nahAnAlAla vartamAna sAhityakArenA namUnA-type-nuM nirIkSaNa temanAmAM karIe. navIna yugane je sAhityakArodvArA gujarAtamAM udaya thayo emAMnAM be pratApI nAma te dalapata ane narmada. Adhunika gujarAtane ghaDanAra e be sAhityakAromAMnA eka sabhya sAhityakAra dalapatarAmanA putra tarIke nahAnAlAlane janma. svAmInArAyaNa saMpradAyanI bhakti ane navIna vicAro-sudhArA-no samanvaya Ama prathamathI ja gaLathUthImAM. yunivarsiTIne abhyAsa e bIjuM tattva nhAnAlAlanA ghaDataramAM. aMgrejI ane phArasI bhASAone abhyAsa-chatAM saMskRta zabdAvalIne khUbakhUba paricaya. hAIskUla-kelejanI ramatagamatane zokha e trIjuM tattva. pazcimanA sAhityavAMcanamAMthI uddabhavelI ane gresaThArA pivAyalI dezAbhimAnanI bhAvanA e temanA jIvananuM cothuM tatva. AvA saMjogomAM svazaktinuM jAgatI jota jevuM bhAna-consciousness-ahuM e pAMcamuM tattva. kartavyaniSTha pitA ane ugra mAtAnA racelA kuTuMba-vAtAvaraNamAM vIsamI sadInA bIjA dazakAthI nItibhAvanAnAM badalAI rahelAM svarUpa pratye sahAnubhUti utpanna thAya te pahelAM nItinI daDha baMdhAI gaelI bhAvanA e chaThTha tatva. rasikatA pUrI paratuM te lagnanI maryAdAmAM ja. zaMgArarasa kharo paraMtu te bibhatsa vAstavatAne vaLagate te nahIM ja e mAnasaspaSTatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 - suvAsa : zrAvaNa 1996 cALI caNiye pATalIne ghera, seMthale sALunI senala sera; cheDale AcchAdI urabhAva, lalita lajajAne vadana jamAva; aMga Akheye nija alabela, sALamAM DhAMkatI rUpanI vela. jevuM sarasa rasikatAthI chalakAtuM gUrjaranArInuM varNana bIje vAMcyuM nathI. parantu e varNananI maryAdA Ama aMkAya che: bhAla kumakuma, kara kaMkaNa sAra, kaMthanA sajyA te ja zaNagAra. vaLIgAle DhaLe namaNI pAMpaNa ardha mIMcI, DhAMke vaLI navIna pAlava ura deza; saMkerI kera saratI karavelaDIe, tenA nathI rasika zAstrIya bhASyakAra. jevI adabhuta vyaMgArthamAM rasaniSpatti karatI paMkitao vartamAna kavitAmAM te nhAnAlAla sivAya bIjA kavie utArI jANyAmAM nathI. paraMtu e sarvarasikatAne eka sanAtana cetavaNI e ja kavie ApI cheH o rasatarasyAM bALa, rasanI rIta na bhUlazo ! prabhue bAMdhI pALa, rasasAgaranI puNyathI. janI temaja navI saMskRti baMne pratye udAratA e sAtamuM tatva. kauTuMbika jIvanamAM kavitA nihALavAnI vRtti sAthe sAthe jUnavANI lAja, paDadA, strI-puruSanA sahaja mIlana pratye UbhI thatI saMzaya ane zaMkAnI bhAvanA e sarvane virodha. temaNe kapelAM puruSa ane strI-pAtro gAmaDAMnAM ke zaheranAM hoya, sAmAnya keTInAM hoya ke rajavADI hoya to paNa te bahu chUTathI eka bIjAnI sAthe haLI maLI zake che. Ama AvAM AvAM khIlavaNI pAmelAM tothI ghaDAyelA mAnasanI aMgata viziSTatA paNa bhUlavAnI nathI. upara gaNAvelAM keTalAMka ta e yuganA ghaDataramAM mULabhUta hatAM. paraMtu sahu koI nhAnAlAla banI zakyA nathI, nhAnAlAla haju sudhI eka che ane ajoDa che. e vyaktigata tattva. e aMgata viziSTatAe, e svayaMbhU ame pracalita tane pitAnA jIvanamAM ghaTAvI ucca sAhitya sarjI gujarAtane gauravAnvita karyuM. vidyAthIMyuga pachInA saMskAra paNa jIvanaghaDataramAM bhAre bhAga bhajave che. jo ke bALapaNa ane vidyArthI avasthA e samagra jIvananA pAyArUpa banI jAya che. pachInuM caNatara e pAyA upara ja. - kavi nhAnAlAla rAjavIonA zikSaka banyAH sAdarA ane rAjakoTamAM saphaLa sukhI jIvana dhanasaMcayamAM nahIM paNa saMskArasaMcayamAM, saMskAravinimayamAM, saMskAranI lahANI karavAmAM meja mAnatuM banI gayuM. udAratA, maitrI, utsAha e jIvananAM UchaLatAM aMge banyAM. sAhityamAM paNa bhavya saphaLatA maLI-je bahu ja virala vyaktione maLe che. zaktizALI puruSo sAmya hoya heya temanAmAM svAbhimAna-svabhAna-nathI hatuM ema kahevAya nahIM. zakti ane zakitane sAmudAyika svIkAra game tevA chUpA ahaMne paNa jAgRta ane tIvra rAkhe che. samatApUrvaka sAhityamAM pravezatA e mahAkavinuM ahaM svAbhAvika rIte ja SiAtuM cAlyuM. sAmarthanI zraddhAmAM bahu ja bhavya ane udAtta sAhityaracanAo paNa thaI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi nhAnAlAla 185 zikSakamAMthI keLavaNIkAra tarIke ane vahIvaTI amaladAra-administrator tarIke paNa kavi nhAnAlAla saphaLatApUrvaka vikAsa pAmyA. saddabhAgyanI e vAta hatI ke jIvananI bAhya saphaLatAe temanA sAhityanuM leza mAtra dhana karyuM nahIM. UlaTuM e sthAne ane adhikAro temanA sAhityane piSaka nIvaDyAM. Ajanma sAhityakAra nhAnAlAle e sukhamaya paristhitine pitAnA sAhityavikAsa arthe upayogamAM lIdhI. kAThiyAvADa-ejansInuM keLavaNIkhAtuM temane hastaka AvyuM. hiMdanuM rAjakIya vAtAvaraNa vIsamI sadInI zarUAtathI ugra banatuM jatuM hatuM. baMgabhagano prasaMga, tilaka upara cAle kesa, kAntinAM hiMsaka svarUpa, jarmana yuddha, gAMdhIne hiMdapraveza tathA jaliyAvAlA bAgavALI katala e badhAya prasaMge hiMdane rAjadvArI jAgRti vadhAre ane vadhAre Ape jatA hatA. jaliyAvALA bAganI katale hiMdanI parAdhinatA sAthe briTiza saltanatanA nibura ane vALamAM gUMcavatA svArthabharyA AtmAne cokhA svarUpamAM pradarzita karyo, hiMdavAsIonI krodhAvALA samagra hiMda upara phelAI gaI ane e krodha paNa parAdhinatAne pAtra svarUpamAM pradarzita thaye. * - kavi nhAnAlAlanuM mAnasataMtra AvA pracaMDa pravAhono paDagho na paDe te navAI kahevAya. temaNe sArA pagArane meha ja karyo, amaladArI sattAne bAjue khaseDI ane sArA pagAra ane UMcI sattAne baLe maLatAM sukha-sagavaDane phagAvI daI pitAnI nekarInuM rAjInAmuM ApI dIdhuM. paratu dezasevA mATe mukta banelA A mahAkavine vartamAna rASTra-saMsthAo apanAvI zakI nahIM. kenA svabhAvane, kenA vartanane doSa A sthiti mATe javAbadAra gaNA e nakkI karavuM muzkela che ane ApaNuM kArya mATe binajarUrI che. mAtra ekaja satya ApaNe joI zakyAH kavi nhAnAlAla ane vartamAna rASTravalaNa vacce abhedya aikya vikasI zakayuM nahIM. hAnAlAlanuM dezAbhimAna ane temano svArthatyAga gujarAtane gaurava Ape evAM ta che. chatAM rASTriya pravAha--kaho ke e pravAhane deratAM nahAnAM maheTAM mAnasa ane nhAnAlAlanA mAnasane meLa na maLe. ekaja pakSamAM aneka prabaLa ahaM bhegAM thayAM hatAM ja, e ahaMnA gharSaNanuM A pariNAma haze? dezasevA mATe duHkha AvakAranAra eka virala vyakita Ama ekalI aTulI banI gaI ! e ekalatA-e tyAganI niSphaLatAnuM bhAna mahAkavinA hadayane kevuM khArUM, mahAkavinI vANIne kevI ugra ane mahAkavinA vartanane kevuM vicitra banAvI de che e jovA mATe AjanA kavi nhAnAlAla tarapha najara nAkhI basa thaze. A sthaLe TIkA karavAne Azaya nathI. ApaNI sArvajanika mita-ane bahu ja kiMmatI milkata- sarakhA mahAkavi nhAnAlAlanI kavitA samajavA mATe eka vyakti tarIke temanI vizALa jIvanabhUmikA nIrakhavAnI jarUra hovAthI A prasaMgano ullekha karavAmAM Avyo che. - sAhityane mATe AthI eka duHkhadAyI pariNAma AvyuM. kavi nhAnAlAlanAM- "pArthane kahe caDhAve bANa" jevAM bhavya kUcagItonI sAthe ApaNI sabhAo ane ApaNI kavAyata zarU thavAne badale- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTAM phUla ogasTanI ekavIsamI tArIkhe mekasIkemAM jenuM khUna thayuM te lIyo TaskI jagatane eka vadhumAM vadhu nAmAMkti ne sAthe ja vadhumAM vadhu duHkhI vIra puruSa hato. 1877 mAM, raziyAnA eka sAmAnya nagara belIsTokamAM tene janma thayela. tene patika yahUdI kheDUta hato. keIka vidyApIThamAM TrATakIe pitAnuM zikSaNa lIdhuM. te te samaye raziyAmAM cAlatI jhAravirodhI rAjakIya pravRttine teNe potAnuM jIvana samarpa dIdhuM. jagavikhyAta raziyana nararatna lenIne tene pitAnA ziSya ne sAthI banAvyuM. raziyana ketimAM prANa pUravAmAM TroTaskIna phALe advitIya hate. 1916 mAM te, mahAyuddhanA prasaMge, keneDAmAM aTavAI gayeluM. paNa 1917 mAM tene tyAMthI mukta karavAmAM Avyo. teNe tarataja raziyAmAM jaE pahoMcI saLagatI krAntimAM pitAne phALo nedhA. te kAtie kArane nAza karI raziyAmAM kemyunIsTa zAsananI sthApanA karI. raziyAmAM te samaye lenIna komyunIsTa pakSane ziratAja hatuM, TelIna te pakSane mahAmaMtrI hatA, ne TroTaskI lazkarI adhikArI hatA. paNa lenIna maraNa pAmatAM TroTI ne elIna bane harIpha banyA. roTaskI AdarzavAdI hatA; te AkhA jagatamAM raziyAnA jevI ja krAti phelAvI pRthvI para kemyunIjhama pAtharavA mAgato hato. jyAre elIna yugadaSTA ne vyavahArU vara hatA. teNe krAtine raziyAmAM ja maryAdita rAkhI raziyana prajAnA Arthika uddhArane mahattvanuM sthAna ApyuM. - A harIphAImAM TaskI hArI gayo. tene kokesasamAM dezapAra thavuM paDyuM. tyAMthI te tUrkI gayA ne 1935 mAM nervemAM gayo. paNa dareka sthaLe te TelInane ugra virodha karI navA pakSo jamAvatA eTale elIne dareka dezane TakkIne Azraya ApavA sAme ADakatarI hArAM vAge nagArAM have matanAM re, hajI cetI le e sarakAra !' "AMTIyAnA TAMTIyA bhAgaze kayAM? dharAsaNa bhAI dharAsaNuM !' jevA aziSTa marasiyAothI zarU thavA lAgI. eTaluM ja nahIM, hiMdanI apUrva ahiMsaka rAjakIya jAgRtine bhavya mahAkAvya maLatuM aTakI gayuM. "gujarAtanA tapasvInI bhavya ajoDa pratimA cItaranAra mahAkavi e tapasvInI tapagAthAnAM parve lakhatA aTakI gayA. kavi nhAnAlAla ane gujarAtanI rASTriya pravRtti vacce sumeLa na rahyo emAM mane to A mahaTAmAM mahaTI beTa gaI lAge che. A pArzvabhUmi-Back-ground nA darzana pachI kavi nhAnAlAlanI kavitAnAM tonI TUMkI noMdha ApaNe vicArI laIe. [cAlu che amara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetavaNI ApI. yuzapa-eziyAnA krAi deza teme petAne tyAM nabhAvI na zakyeA. mekasIkAe e hiMmata dAkhavI. chUTAM phUla - 1947 -- paNa chevaTe TrATaskIe mekasIkreAmAM paNa peAtAnI sAmyavAdI pravRtti cAlu rAkhI. sTelIne tene tyAMthI dUra karAvavA prayAsa karyAM paNa temAM niSphaLa jatAM te tenA jIvananA bhUkhyA banyA. TreTarInA khUnamAM chUTAchavAyA prayAsa thavA lAgyA. pazu, sTelIne jyAre hITalara pratye mitrAcArIneAM hAtha laMbAvyA tyAre TroTaskI tene mATe bhayarUpa anyA. myunIjhamane nAjhIjhamamAM palaTAtuM joi raziyAmAM jo AMtaravigraha phATI nIkaLe tA lenInaneA mukhya ziSya ne mahAna kAmyunIsTa TrATakI saheje raziyAnA ziratAja banI jAya. eTale jarmanamaitrI pachI TrATaskI para vAraMvAra humalA thavA lAga ane temAM A chellA jIvaleNa nIvaDayA. X X x bhayaMkara tApa hatI. tene taiyAra utAravAmAM AvI tyAre teNe haNI nAkhelAM. gayA mahAyuddhamAM jarmanI pAse 90 mAIla sudhI goLA pheMkatI khagakharthA' nAme eka karatAM 40 lAkha pauDane kharca thayelA. te tApa jyAre yuddhamAM lIyeAnamAMthI phelA geALAoe perIsamAM seMkaDA mANasAne te pachI vikAsa sAdhatAM jarmanIe 155 mAila dUra gALA pheMkI zake tevI tApa anAvI. tenuM mULa nAma ' Aga emI ' rakhAyuM. paNa janarala gerIMganAM navAM patnInuM nAma emI heAi temanA rUsaNuAthI e nAma badalI naMkhAyuM che. Aje e dAnavI tApa uttara phrAnsamAM gADavAyelI che. x X X 'hiMdanuM itihAsa sAhitya '-~-e viSaya para khelatAM mI. kanaiyAlAla munazI kahe che. * lokajIvananI saLaMga kathA e itihAsa, paradezIenA dRSTivikArathI ApaNuM pratidrAsa sAhitya vimukta thaze tyAre te mAnA dUdha samuM jIvanadAtA thaze. tyAre ApaNA pUrvajo viSenA sahAnubhUtipUraNa jJAnathI ApaNuM " AtmajJAna vizuddha ne samRddha thaze. tyAre ApaNA pratihAsanAM puratakAmAMthI tarI Avaze, sAgarakanyA samI bhAratamAtA-yugeyuge ujavala preraNAnAM payathI bhAvine peSatI, dhatI ne suvarNakrAnti karatI. ' # x X anuhapuramAM bharAyelI bIjI ela-eziyA krAnsamAM, sAranAthamAM AMtararASTriya auddha-vizvavidyAlayanI sthApanA aMge prayAsa karavAmAM AvelA. te prasaMge judA judA vaktA ane zubhecchako taraphathI hiMdamAM, e mauryakAlIna suvaNaeNyuganI punaHsthApanAnI IMtejArI darzA vAyalI ke je yugamAM, eka paNa puruSa asatya naheAtA kheAlatA, eka paNa strI pavitra naheAtI. X X X * Current History 'mAM lakhatAM vInsenTa zIna nAme mahAna amerikana patrakAra kahe che. X Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat vartamAna yuropIya sthitinA zAMta ukela asaMbhavita che. IMglAMDa jo pUrva yurApa jarmanI ane raziyAne soMpI de tA te tenA nAzanuM kAraNa thaI paDe. ane hITalara jo te karatAM AI zarate saMdhi kare tA tene mATe te ApazcAtajanaka ja thai paDe ' X X X www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188. suvAsa : zrAvaNa 1996 ke amerikana prajAe, potAnA pramukhapada mATenA dareka umedavArane, traNa pustako vAMcavAnI ane temane pacAvavAnI bhalAmaNa karI che. te traNa pustaka teH "bAIbala', 'gresa oNpha tha' nAme navalakathA ne hITalaranI AtmakathA." 4 * vartamAna yuddhamAM amerikAnAM saMyukta rAjyanuM sthAna apUrva che. jarmanI ene taTastha rAkhavA Icche che, iglAMDa tene pitAnA pakSe yuddhamAM utAravA mathe che. A aMge, amerikana prajAnAM haiyAM chatavAne baMne pakSoe tyAM addabhuta pracAra Adaryo che. temAM amerikAnI zAMticAhaka prajAne jarmana pracAranI bhIti nathI. kema ke amerikA jarmanInuM mitra bane che te taddana asaMbhavita che. paNa iMglIza pracArathI te gabharAya che-rakhene aMgreja amerikAne yuddhamAM UtaravAne lalacAvavAmAM saphaLa thAya. A aMge paradezI pracAranuM baLa khoLI kADhavAne ne taTasthatAnI virUddha jatA pracArane kAbUmAM lAvavAne amerikana sarakAre sAta seneTanI eka samiti nImI temane 25 hajAra Dolarane kharca karavAnI maMjUrI ApI che. mekasIkenI prajA dezanA koI paNa bhAgamAMthI pitAnA pramukha para vinA kharace tAra karI zake che. X briTanamAMnA hiMdanA mitra tarIke nAmAMkita banelA ane thoDAka mahinA agAu mRtyu pAmelA mI. ja lensabarI mRtyunA thoDA ja divasa pahelAM lakhelA lekhamAM jaNAve che ke, "sAcA khristI tarIke jIvana jIvavAno meM prayAsa karyo che. paNa cAritryanI khalanA ane svabhAvadoSanA kAraNe huM temAM vAraMvAra niSphaLa gayo chuM." divase divase yuropIya praja yuddhamAM keTalI vadhu bhayaMkara banatI jAya che te te dinapratidina AvatA yuddhasamAcArothI saheje samajI zakAya tema che. paNa e yuddhanA gaMjAvara kharca kalpanAne paNa thaMbhAvI de tevA che. ' gata mahAyuddhanA bhISaNamAM bhISaNa varSamAM briTane 170 kareDa pauDane kharca karelo ne te yuddhano kula kharca tene 1357 karoDa 80 lAkha paDa jeTale thayelo. A yuddhanA prathama varSamAM ja tene kharca be abaja paiDa jeTaluM thavA jAya che. kAMse gata yuddhanA bhISaNamAM bhISaNa varSamAM eka abaja paiDano kharca karele ne yuddhane kula kharca tene 796 karoDa 20 lAkha pAunDa thayela. A yuddhamAM prathama varSa pUruM thayA pahelAM ja namI javA chatAM tene 120 karoDa piMDa jeTalo kharca thaI gayo che. cAlu gaNatarI pramANe yuropa-amerikAnAM lazkarI khAtAomAM, sainika dITha, lazkarI saranAma sAthe, sarerAza vArSika 1900 pAunDano kharca Ave che. pacAsa lAkhanuM sainya nabhAvavAne vArSika 950 karoDa pAunDane kharca karavo paDe. ane jarmanI ane raziyAnI sainyasaMkhyA to te karatAM paNa vizeSa che. gata mahAyuddhamAM eka sainikane saMhAra karavAnI pAchaLa sarerAza pAMca hajAra pAunDano kharca thato, paNa A yuddhamAM te karatAM paNa vadhAre kharca thavAne saMbhava che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAra-darzana doDha varSa agAu, muMbaInI mahAsabhAvAdI sarakAre jyAre, navA proparTI TekSa sAthenuM bajeTa dhArAsabhAmAM raju karyuM tyAre "suvAsa' [ phAlgana 1995] nI taMtrInoMdhamAM e bajeTa sAme cetavaNI ApatAM jaNAvAyeluM ke 'mahAsabhAe prAntonuM zAsana sthAyI svarUpe te svIkAryuM nathI. Aje mahAsabhAvAdI sarakAra che. AvatIkAle bIjI paNa Ave. mahAsabhAvAdI sarakAra dArUbaMdhInA kAraNe AvatI khoTane pUravA je navA karaverAnA mArga khulA kare che e karaverAthI game teTaluM nukazAna chatAM prajA te sarakArane potAnI mAnI Aje te calAvI le che. paNa mahAsabhAvAdI sarakAra kadAca rAjInAmAM Ape ane e pachI AvanArI bIjI sarakAro dArUniSedhanI yojanAnA amalane zithila karIne paNa e karaverAne cAlu nahi rAkhe enI kaMi khAtrI? ane evI sarakAro je dArU paranA pratibaMdhane ja uThAvI le te, Aje je zuddha ke azuddha svarUpamAM paNa dezI dArUne udyoga aneka prakAre sacavAI rahyo che; e udyogathI, tene sAcavanAra varga judo paDI gayela che, te samaye dArUnI UbhI gayelI navI jarUriyAtane pUrI karavAne IjAro kevaLa 5radezIone hastaka te nahi cAlyo jAya ne? - "mahAsabhAvAdI sarakAre jyAM sudhI sthira svarUpamAM nathI tyAMsudhI amuka lAbhadAyI yojanAonA amala mATe navA karaverA nAMkhavA e karatAM te amala lenekArA kare vadha vyAjabI che. je mahAsabhAvAdI sarakAra ne dArUniSedhanI yojanA baMne sthira banaze te e leno game te rIte bharapAI karI zakAze; ne sthira banelI yojanAnI khoTa navA karaverAthI pUrI zakAze. paNa Aje nakhAyala navA karaverAthI prajA paricita thaI jatAM bhAvi sarakAro dArUniSedhane zithila banAvIne e navA karaverAne sahelAIthI cAlu rAkhI zakaze ane e rIte vadhelI Avakane upayoga te game te mArga karI zakaze." paNa e cetavaNI niSphaLa gaI. bajeTa maMjUra thayuM. ne Aje prajA enAM kaDavAM pariNAma bhogavI rahI che.-dArUbaMdhI rada thaI che, dezI dArUne udyoga kacarAI gayo che, paradezI dArUnAM bajAra khullAM thayAM che, ane proparTI TekSane je te prajAnI pITha para kAyama ja rahyo che. have gaIgujarIne yAda karavAthI kaMI lAbha nathI. paNa A take ame prajAne be vastuo pratye khAsa dhyAna ApavA vinaMti karIe chIe , "suvAsa" nI rAjakIya vicAraNAo keTalIka vakhate gahana ane keIka prasaMge cAlu pracArathI judA ja mArge vaLatI manAya che. paNa te kevaLa navInatA darzAvavAne ja nathI hotI. tenI pAchaLa sUkama maMthana raheluM hoya che, ane rASTra, dharmane prajAnI sevA e ja tene uddeza hoya che. che ane bIjI vastu e ke rASTra ke prajAjIvanane koI paNa kALe avanavA siddhAMtanI prayogazALA ne mAnI levAM joIe. rASTranIti ke prajA samastane sparzatA navA siddhAMta amalamAM mUkatI vakhate enAM badhAM ja saMbhavita zubha-azubha pariNAma vicArI levAM dhaTe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArA-taNakhAM" kalA-vijJAna - kAzI-vidyApIThanA navA kulapati tarIke AcArya narendradevanI nimaNUka thaI che. madrAsa vidyApIThanA padavIdAna samAraMbha prasaMge sara sanmukha ceTI aMgrejoe hiMdane azakta rAkhyuM te sAme dilagIrI vyakta kare che. e paNa prajApriya banavAnI eka kalA che.] muMbaI vidyApIThanA padavIdAna samAraMbha prasaMge sara akabara haidarIe hiMdanI pragati mATe saMpa para bhAra mUkyo hataH [saMpanI spaSTa vyAkhyA thavI joIe. bAkI vyAkhyA vagarane saMpa te mI. jhINAne paNa pasaMda che. ] muMbaI vidyApIThe lazkarI tAlImanuM khAtuM kholavAnA TharAvane maMjUrI ApI che. [nAkamAMthI UMTa pasAra thayA pachI te kuMbhakarNa paNa UMghamAMthI UThayo hato.] muMbaI vidyApITha taraphathI meTrIkanI parIkSA aMge pharI mAkarsa tapAsarAvavAnI phI rU. 25 levAtI te have rU. 10 levAnuM karyuM che. [lAge che ke vidyApIThamAM vyavahArU arthazAstrIo paNa haze. ] zrI. umAzaMkara joSIne cAlu varSane raNajitarAma suvarNacandraka arpaNa karAyo che. Do. TAgorane okasapharDa vidyApIThe DaoNkaTara opha leTarsanI padavIthI vibhUSita karyA che. cAlu sAlanuM vijJAnanuM nebala-prAIjha esmAniyA vidyApIThanA vaijJAnika DaoN. rajhiuddInane maLavA saMbhava che. 1936 mAM pitAnA rAjyamAM harijana maMdira praveza jAhera karanAra trAvaNakora narezanI pratimA gheLapuranA mahArAjAe trivendramamAM khullI mUkI che. [paraspara prazaMsaMti.] amadAvAdamAM zrI kanaiyAlAla munazIe mahattvAkAMkSA' ane 'hiMdanuM ItihAsa sAhitya" e viSaya para ApelAM pravacana. vaDodarAmAM, saMskAra-maMDaLanA Azraye, zrI. gokuladAsa rAyacurA, zrI paMkaja, Do. dhIrendra mahetA ne pro. IndumatI bahena mahetAnAM anukrame kUcagIta', "saMpAtanI gati', 'bhAratIya lokazAsana" ane "kalAnuM svarUpa ane saMdeza" e viSayo para thayelAM bhASaNo. vaDodarAmAM sahavicAriNI sabhAnA Azraye, nAmAMkita itihAsakAra, rA. ba. zrI. saradesAIe, "pezvAI daphatara'-e viSaya para kareluM pravacana. vaDodarAmAM UjavAyeluM 'vaDodarA rAjya prAthamika zikSaka maMDaLanuM prathama adhivezana, AvatA DIsembara-jAnyuArImAM gujarAtI sAhitya pariSada saMmelana bharavA aMge taiyArI karavAne lagate tenI kArobArIe pasAra karela TharAva. pUnAmAM bharAyelI sthAnika saMsthAonI pariSada. sAMcI khAtenA maurya-vihAramAM khodakAma thatAM mATInA sikkAo, alaMkAra jhaverAta vagere maLI Avela che. harappAnA khodakAmamAM cha hajAra varSa pUrvenI bhAratIya jAhejalAlInA avazeSo maLI AvyA che. nA. vAyasaroya ajaMtAnI mulAkAta le che. kalakattAnA jANItA bhUtatvavidda oN. esa. devane turkastAnanI sarakAre bhUtatvavidda tarIkenI jagyA mATe AmaMtraNa ApyuM che. mahAtmAjInA eka vardhAnivAsI ziSya, jenI madadathI eka kalAkamAM 400 vAra sUtara kAMtI zakAya evI, dhanuSatakalI'nI zodha karI che. tUTe nahi evI grAmophona rekarDonI zodha saphaLa nIvaDI che. belana vizvavidyAlayanA vidyArthIoe nAjhI-virodhI 20000 pustakanI heLI karI che. [ThaMDImAM bIjuM baLataNa nahi maLyuM heya] kalakattAnI najIkanA nyuthiyeTarsa TuDiyomAM Aga lAgavAthI daza lAkha lagabhaganuM nukazAna thayuM che [AganuM e bhISaNa ne sAthe ja svAbhAvika dazya utArI levAyuM heta te cheDeka paNa balo maLI raheta] zrI. munazInA "pRthvIvallabha'nuM digadarzana saMbhALI levAne zrI. devakI bojha muMbaI padhAre che. narasiMha mahetAnI bhUmikA bhajavavAne viSNupata pAganIsane prakAza pIkacarsa che. 20000 ApyA che. prijAo hamezAM sAcAM mAnane nahi paNa nakala karI jANanArane ja paje che tenI A sacoTa sAbitI che. bAkI kharA narasiMha mahetAne te AkhI jiMdagI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAza taNakhA : 191 daramiyAna paNa vIza hajAra rUpiyA na maLyA hota.] 'prabhAta'mAMthI chUTI thayela zAntA ArTane, 'sIrA'e, peAtAnAM be citromAM kAma karavAne, rU. 75000 te uparAMtamAM daza TakAnI rAyalTInI zarate rAkula che, te sIrakAnA 'bhairavI' citramAM dekhA dezeH [kAma anukULa soMpAyuM che. nAmAMkita vijJAnazAstrI sara elIvara leAjanuM avasAna. 21 mI AgasTe, mahAna saMgItazAstrI paMDita viSNu digaMbaranI Thera Thera UjavAya navamI mRtyu-tithi. kAThiyAvADamAM Thera Thera vRkSAre paNa. dakSiNanI relvee strIonA DabbAmAM pAraNAM gAThavavAnI yojanA ghaDI che. vaiSNava saMpradAyanAM eka vahujI mahArAje paDadAnI prathA tacha che. bAlTIka ane bleka samudrane joDatI. nIpara kenAla khullI mUkavAmAM AvI che. deza--dArUbaMdhI rada javAthI preAparTI TekSa paNa rada karavAne sarakArane Agraha karavAne ilAkAmAM Thera Thera bharAyalI sabhAe. paMjAbanI dhArAsabhAnI eka divasanI khAnagI beThakanA kharca rU. 25000 AvyeH [khAnagI vastuemAM kharca hamezAM evA ja Ave che. AcInanI dhArAsabhAnA sabhyone mAsika rU. 50 ne pagAra apAze. te dhArAsabhAe pasAra karelA ALalagna pratibaMdhaka kAyade. nA. vAyasarAya taratamAM potAnI kAunsIlane vistRta banAvavAnI, ane yuddhanI pUrNAhUti pachI hiMdanA sAMsthAnika darajjAne vicAra karavAnI jAherAta karatuM nivedana pragaTa kare che. hiMdanI svAtaMtrya-mAgaNInA uttaramAM nA. hiMdI vajhIra kahe che, 'sAMsthAnika svarAjyathI vadhAre UMce rAjakIya darajjo duniyAmAM nathI': [nA. hiMdI vajhIra peAtAnI mAtRbhUmine paNa evA avvala rAjakIya darajjAnA svAnubhava karAvI zake che.] gAMdhIjI ane mahAsabhAnI kArobArI nA. vAisaraoNya ane nA. hindI vajhIranAM nivedanane asvIkArya ne asaMtASajanaka jAhera kare che. hiMdustAnanI tamAma binasarakArI svayaMsevaka saMsthAe gerakAyadesara jAhera thAya che. e svayaMsevaka kUca kare, lazkarI paheraveza pahere, vyavasthita kavAyata kare ke bacAvanAM sAdhanA rAkhe te sAme sakhata pratibaMdha jAhera thayA cheH [zvAsa levo, pANI pIvuM ke khArAka khAveA-traNe kriyA saMpUrNa svataMtra cheH alabatta kAyadAnI hadamAM rahIne.] hiMda-saMrakSaNa-dhArA heThaLa yukta prAMta mahAsabhA samitinA pramukha gIraphatAra. te ja dhArA heThaLa gIraphatAra thayela zrI. indulAla yAjJikane be varSanI sakhata sajA te 3. lahiyAne hAthakaDI: [dareka sarakArI pagalAM kAyadesara ane hindanA saMrakSaNa mATe ja bharavAmAM Ave che. ] brahmadezanA mAjI vaDApradhAnane rAjadroha mATe eka varSanI sajAH [sarakAra kAyadesara khAkhatamAM kASThanIya zarama na rAkhI zake.] cakacArabharyA bhAvAla saMnyAsI kesamAM nyAyAdhIze ne matabheda. cakacArabharyA nAgapura khApA khUna kesa, ke jemAM geradhanadAsa nAme gujarAtI khANumAlika sAme, putravadhU pratyenI badadAnatathI putranA khUnanA AreApa mUkAyalA, temAM esesarAe gAradhanadAsane sarvAnumate binagunhegAra TharAvyA paNa nA. nyAyAdhIzane te gunhegAra jaNAtAM tene dezanikAlanI sA pharamAvavAmAM AvI che. khIDiyAnA darabArane janmaTIpa ApavAmAM AvI che. kalakattAnuM heAvela smAraka eka khristI smazAnamAM khaseDAzeH [sthaLa suyeAgya pasaMda karAyuM che.] mahAsabhAnuM AgAmI adhivezana paMjAbamAM-kurukSetranA raNamedAnamAM bharAze. mahAsabhA te sarakAra vacce samAdhAnane kAi saMbhava nathI. amadAvAda myunisipAlITI cauda lAkhanI leAna la khasasarvisa peAtAne hastaka karavAno yeAjanA dhaDe che. yuddha aMgenAM traNa TakAnAM DIphensa kheAMDamAM 18 karoDa lagabhaga te vagara vyAjanI lenamAM 170 lAkha rUpiyA bharAI cUkavA che. duSkALathI pIDAtA hIsAra (lAheAra) pradeze paNa vAraka Da aMge pAMca lAkhanI lena lIdhI che: [cyAnuM nAma hiMdI rAjabhakti.] paradezanAM vimAnI poSTakArDanA dara cha-te badale cAra AnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 - suvAsa: zrAvaNa 1996 rAkhavAmAM AvyuM che. bAMTavAmAM muslImoe calAvelI guMDAgIrI. baba banAvI dhADa pADavAne dhaMdho karatA eka kAvatrAmaMDaLane varADamAMthI pakaDI pADavAmAM AvyuM che. kaveTAmAM dharatIkaMpa. DhAkAkalakattA relave meIla henAratamAM 34 mRtyu. barmAmAM paNa eTalI ja bhayaMkara relave-henArata. koDInAranI eka hiMdu zikSikA muslIma zikSaka sAthenA premamAM aMdha banI ApaghAta kare che. jene ane pAlItANAnA Thokara vacce cAlatA varSo jUnA jhaghaDAne nikAla Avyo che. paradeza-jApAnano vikasato sAmrAjyavAda. phenca hiMdI cIna para AkramaNa karavAnI tenI taiyArI paNa pachI phrAnsa sAthe samAdhAna. cInamAMthI ITalI ane briTana pitapotAnAM sainya uThAvI le che. amerikA zAMgahAImAM navuM sainya goThave che. cInamAM bhayaMkara jaLapralaya. dakSiNa cInamAM briTiza vahANamAMthI 15 hajAra pAunDane mAla lUMTAya che. yurUgvamAM nAjhI-kAvatrAM. tyAMnA nAjhI netAnI dharapakaDa ane pachIthI tene maLela dezavaTe. tUka para prabhutva sthApavAne jarmanInA dAvapeca. AbeniyAmAM baLavo ne eka AgevAnanuM khUna. te aMge ITalI ane grIsa vacce cakamaka, zAMti te pachI bIjuM khUna, pharI cakamaka ne ITalInI AgekUca. phenca somAlIlenDa dabAvI ITalI briTiza somAlIlenDa para vijaya meLave che. kApujhanA killA para te kAbU meLave che. yugosleviyA briTiza kensalane rUkhasada Ape che. rUmAniyAne bageriyA vacce cakamaka paNa aMtamAM rUmAniyA babberiyAne DabrajA soMpI devAnuM pasaMda kare che. rUmAniyA ne haMgarI vacce cakamaka. haMgarInA vizALa dAvA ne rUmAniyAnI namatuM mUkavAnI anicchA. paNa ate iTalI-jarmanInI daramiyAnagIrIthI TrAnsITuvAniyA haMgarIne sAMpavuM paDe che. soviyeTa pArlAmenTanI sAtamI beThakamAM vaDA pradhAna meM. meleTova. briTana, tUrkI, yunAiTeDa sTeTsa (amerikA) ne IrAna sAme khaphagI jAhera kare che; jarmanI, ITalI ne jApAna sAthe te saMbaMdha sArA ane sudharatA hovAnuM darzAve che. briTiza elacI sara ekeDe kIsa tenI mulAkAte. soviyeTa ne yu. esa vacce vyApArI karAra. yu. esa keneDA sAthe paraspara-saMrakSaNane karAra ghaDe che. yu. esa pharajiyAta lazkarI bharatIne Avazyaka lekhe che. zastra-saraMjAmanAM kArakhAnAMo rAjyane hastaka levAnI ne pAMca varSanA kAryakramathI 34 lAkhanuM sainya taiyAra karavAnI tenI yojanA. ATalAMTikamAMnA briTiza TApuo tene soMpavAmAM Ave che. jUnI DIsTrAyara briTanane ApavAnI pramukha rUjhavelTanI IcchA, koMgresane te sAme virodha paNa aMtamAM dhIme dhIme tevI DIsTreyara briTanane soMpAya che. briTana sAthe naukAkarAra. yueTsamAM taiyAra thaI raheluM jagatanuM moTAmAM moTuM bembara saMpUrNa thavA AvyuM che. aMgreja strI-bALake hiMda, yusTeTsa ne keneDA jaI pahoMce che. keneDAmAM 80000 briTiza bALake. prajAsaMdhanI kacerI paNa keneDAmAM khaseDavAmAM Ave che. keneDA yuddha-saraMjAma pAchaLa sattara karoDa Dolara khacaze. briTana para yuddhanA AMtararASTrIya karArane bhaMga karyAno Aropa mUkI jarmanI IMglAMDane ghero ghAle che. ITalI tene anusare che. mI. cacA~la IMglAMDanI apUrva rakSaNAtmaka zakti varNavI jarmanIne ane hITalarane paDakAre che. IMglAMDa para jarmanIe calAvelo bhayaMkara vimAnI humalo ne badalAmAM briTiza vimAno jarmanI ane ITalI para bomba varSAve che. krAMsane uttara kinArethI jarmanIe briTana para calAvele topamAro. phAMsanI navI sarakAra jarmanIne madada karavAne AphrikAmAMnAM pitAnAM 900 vimAnone svadeza bolAve che. dezapAra thayelA raziyana netA TroTaskI para khUnI humalo ne tenuM maraNa. phIlDa-mArzala ceTavuDanA putre karelo ApaghAta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zazikAnta enDa kuM. cA banAvanArA rAvapurA- TAvara pAse vaDodarA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ==== have muMbaI javAnI jarUra nathI koI paNa naMbaranA kampAunDa kAca arajanTa 4 kalAkamAM amArA pitAnA kArakhAnAmAM banAvI ApIzuM * * * * * * senAnA cAMda meLavanAra zazikAnta cazmAvALA zavapurA-TAvara sAme, vaDodarA amArA kAma mATe je aneka sarTIphIkeTa maLyAM che. temAMnAM ceDAM A sAthe ApyAM che. te vAMcI jevA vinaMti che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka abhiprAyA ( gujarAtI bhASAMtara sAthe ) I have had occasion to deal with Messrs Shashikant & Co., opticians, Raopura, Baroda. I am glad to say that their service is prompt and satisfactory. Sir V. T. Krishnaiaciariar, (Dewan of Baroda) vALA sAthe mAre kAma paDayuM hatuM. huM ApI zake che. sara vI. TI. AimAcArIara divAna, vaDAdarA rA* rAvapurA, vaDAdarAmAM Avela cazmAvAlA zazikAnta enDa kuA. kahevAne khuzI thAuM chuM ke te jhaDapathI ane satASakAraka kAma mArA cazmA mATe dhaNIya vAra meM tamArI salAha lIdhI che ane dareka vakhate mane saMpUrNa satASa thayA che, temaja hara vakhate tvarAthI ane vizvAsapUrvaka kAma karI ApyuM che. nAmadAra zrImatI zakuMtalA rAje manAvI ApyAM che tethI teozrIne vAdarA nAyaba divAna--vaDAdarA (hAla DepyuTI gavarnara rIjharva benka opha InDIA) gAcakavADane je kamAna ane kAca vaDAdarAnI zazikAnta kuM. e pUrepUrA sate|Sa thayA che. e. esa. praNe maNillAla khI, nANAvaTI ema. e.: elaela. khI. sekreTarI, Tu prinsesa, zakuMtalA rAje, gAyakavADa traNa karatAM vadhAre vAra meM zazikAnta kuM. pAse cazmAnuM kAma karAvyuM che. tee tAtkAlika kAma karI Ape che. eTaluM ja nahIM, paNa sAthe sAthe kALajIpUrvaka ane khaMtathI kAma karanAra che. tene dareka prakAre saphaLatA maLe tema IcchuM chuM. visanagara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat (zrImata) dAmAjIrAva gAyakavADa thAya che ke, zazikAnta kA. zighratAthI tathA acchI rIte saradAra jI. ke. rAje ziraka mArUM peAtAnuM tathA je je bhAibaMdhA ane mitrane bhalAmaNa ApI tamAre tyAM melyA hatA te sarvanuM kAma, dhaNA ja sateSa upaje tevuM tamArI dukAne karI ApyuM che. vaLI tame je vastu ApI hatI tenuM dAma, bIjI dukAna vALA je ye che tenI sarakhAmaNImAM paNa tame echuM ja lIdhuM che. dareka muddAmAM zAstrIya rIte ja kAma karavuM te tamArI khAsa khUbI che. ane kahetAM mane AnaMda thAya che ke, A pramANe dareka grAhakanuM kAma dhyAnapUrvaka karI ApavAthI tamArA mATe tene ghaNuM ja sAruM lAgyuM che. jI. ema. tAMbe bI. e., elaela, khI, vakIlahAikorTa-vaDhedA saradAra gaNapatarAva khAzerAva rAje zirakene patra lakhatAM AnaMda caramA manAvanArAe mane joitI ja bhAta, ane jAtanA cazmA bahu ja banAvI ApyA che. ane tethI mane seAe saiA TakA saMtoSa thayA che. www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaithI ane ahIMthI ghaNIvAra caramAnA vepArIoe mane cazmAM ApelAM te karatAM.......... ahiMnA jANItA AMkhanA DAkTara bI. kSatriyanI salAha pramANe tamArA tyAMthI lIdhelA cazmAthI mane ghaNe ja saMtoSa thayo che ane vAparavAmAM paNa mAphaka lAgI, AMkhane ghaNuM besatA AvI, koI paNa jAtanI takalIpha jaNAtI nathI. - vaDodarAmAM tamArI kaMpanI jevI tathA niSNAta kaMpanInI lokone ghaNI jarUra hatI; kiMmata paNa - muMbaI jatAM kaphAyata hoya che. zA. mANekalAla DAkaTara (rAjaratna) adhipati-samAja vijaya, vaDodarA '. AnaMdapUrvaka kabUla karuM chuM ke, zazikAnta ku. ja mArA cazamAM banAvI Ape che. temaNe mane tathA mA kuTuMbamAM keTalAMkane camA banAvI ApyA che. temanA kAmathI amane haMmezAM saMtoSa ja thayo che, bI. ke. lATe, ema. e. (kIja) mInIsTara opha ejyukezana-vaDodarA sTeiTa I have pleasure in certifying that the College Physics Laboratory purchased two lenses for optical instruments from Messrs Shashikant & Co. Baroda and found them to be quite satisfactory. N. K. Apte: S. O. Burrow Prof. of Physics B. Sc. (London) Principal Baroda College zAstrIya prayogazALAnA karIne mATe be kAca ame zazikAnta ku. pAse banAvarAvyA hatA. temanA kAmathI amane saMpUrNa saMtoSa thayo che evuM pramANapatra lakhI ApatAM AnaMda thAya che. esa. jI. baro - ena. ke. mATe bI. esa sI. (laMDana) - prophesara epha DIjhIkasa pransipAla-keleja, barADA na. - vaDodarAnI zazikAna enDa kuM. camAvALA UMcA prakAranuM kAma karanAra che. temanI kAma karavAnI tathI tathA je be camA temaNe banAvI ApyA che tethI, mane saMpUrNa saMtoSa thayo che. vaLI te kAma temaNe ghaNI jhaDapathI karI ApyuM hatuM. ke. esa.vakIla - prinsipAla, t', - dhI mahArANI tArAbAI TIcarsa koleja-kAlahApura - zazikAMta enDa ke.vALA camA saMbaMdhI dareke dareka vigatamAM AkhI jIMdagIne anubhava tathA zAna dharAve che temane mATe mArA mitrane meM bhalAmaNa karI che tathA jAhera janatAne paNa te ja pramANe vinA saMkoce kAma levA bhalAmaNa karuM chuM. : e. bI. paMDayA bI. e elaela. bI. DAyarekaTara opha komarsa, InDIjha enDa lebasa (hAla TreDa kamIzanara phera baroDA sTeTa, laMDana) - - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apa amane pUrA pADelA carama saMbadhe amane pUrA sateja thayo che..... cimanalAla maganalAla DokaTara ema. e., elaela. bI. mAlika, "gujarAta" zazikAnta ke. e bAikala ( daranuM ane najIkanuM, bane kAma eka ja kAcathI karI zakAya tevA) camA mane banAvI ApyA che. temaNe uttama prakAranuM kAma karI ApyuM che, jemane cazmAnuM kAma karAvavuM hoya temane A kaMpanInI bhalAmaNa karuM chuM. je. ema. pAvarI ema. e., elaela. bI. eDavokeTa mArA pitA mATe temaja mitro mATe zazikAnta ku. pAsethI ghaNI vakhata cazmAM kharIdyA che. temaNe je vastu ApI che tathA je kAma karI batAvyuM che te sarvathI bahu AnaMda ane saMtoSa thayo che. cheTAlAla bI. paTela mAlika, sayAjI Ayana vasa-dasa zazikAna enDa ku.e je je mAruM kAma karyuM che te sarvamAM mane saMpUrNa saMtoSa thaye che ema jaNAvatA AnaMda thAya che. teo cAlAka, hoMziyAra ane vAyadAsara kAma karanArA che eTaluM ja nahIM, paNa temanA kAmamAM kAMIja kahevApaNuM rahetuM nathI. vaDedarAmAM AvI dukAnanI ati jarUra hatI. saddabhAgya A kAna thavAthI te khoTa pUrI paDI che. temane huM phateha chachuM . ke. etha. kAmadAra, ema.e. ItihAsanA prophesara-vArA koleja temaNe mAruM kAma saMtoSapUrvaka karI ApyuM che eTaluM ja nahIM paNa Azcarya lAge tevA TUMkA samayamAM. vaLI te kAma suMdara tathA mane joIe tevuM ja hatuM. temaja tenuM dAma paNa madhyama ane vAjabI hatuM. jemaNe sAruM ane sateSapUrNa kAma karAvavuM hoya temaNe sarvee Aja dukAne javAnI huM majabUta bhalAmaNa karuM chuM. goviMdabhAI hAthIbhAI desAI bI. e., elaela, bI. mAru nAyaba divAna-pAdarA sTeITa zasAdAra caramAnI dukAnanI vaDodarAne kharekhara jarUra hatI. zazikAna e pitA zukana A upADavAthI te kheTa purI paDI che; kemake tenA mAlikoe paradezamAM rahIne, te viSayanuM khAsa niyamita zikSaNa lIdhuM che tathA audhogika ane vaijJAnika paddhatie te banAvavAnuM jJAna meLavyuM che. temanI salAha levAne mane prasaMga paDayo hato. ane kahetAM khuzI thAya che, ke te viSayamAM temaNe ApelI dhaMdhAdArI mAhitIthI mane khUba saMtoSa upaja hate. sepeluM kAma taiyAra karI Apa'vAmAM, teo vizvAsapAtra cAlAka tathA niyamita mAluma paDayA che. rAvabahAdura bI. e, lAge piolIsa kamIznara-vaDodarA zahera Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDodarAvALA camA banAvanAra zazikAnta enDa ku.e amadAvAda myunisipAlITI mATe AMkha tapAsavAnI cazmAnI eka peTI banAvI ApI che, te peTInI banAvaTa tathA kAma bahu ja UMcI koTinAM che ema AnaMdathI jaNAvuM chuM. cazamA banAvanAra A hiMdI peDhIne uttejana ApavuM ghaTe che. ema, bI, dvivedI. e, ema, sIravAI DI. e., ema. bI. bI. esa; DI. pI. eya. heltha ophIsara amadAvAda myunisipAlITI A cazmAvALAnA sArA kAma mATe saMteSa...teo kAma pramANikapaNe ane TAImasara kare che tethI jene jarUra hoya tene cazmA A dukAnethI levA bhalAmaNa karuM chuM. sulemAna gulAmahusena bacA saradAra-ThAkora-gAma keTa-mahesANA vaDedarAnI camA banAvanArI zazikAnta ku. e be vakhata mane camA banAvI ApyA che. temanI ' kAryapaddhatithI mane bahu saMtoSa thayo che. grAhakonI jarUriyAta pUrI pADavAmAM tathA vartanamAM teo bahu ja vivekI chetemane dareka prakAre uttejana ApavuM joIe. ena, jI. zide janarala kamAnDIMga-araDA Ama During my stay at Baroda, I have dealt with Messrs Shashikant & Co. They are high class and scientific opticians-their prices are moderate and their personal service to their clients is distinguished by their clerity and .. attention to detail. Weir (Lt. Col.) British Resident at Baroda, A. G. G. for Gujerat States vaDodarAmAM huM hato tyAre zazikAnta ku. pAsethI kAma levuM paDayuM hatuM. teo UMcI koTinA vaijJAnika paddhatithI cazamA banAvanAra che. temane bhAva mAphakasara che. grAhakanuM kAma tvarAthI ane thAnaparvaka karI ApavA mATe teo bahu vakhaNAyelA jaNAya che. lephaTananTa karnala vera briTiza rasIDanTa, vaDodarA ane gujarAtanAM saMsthAnA e. jI. jI. * gaye varSe mArI patnI mATe tame cazamA banAvI ApyA hatA. tenAthI mane taddana saMtoSa thayo che ema vinA saMkoce jaNAvuM chuM. je. bI. desAI polIsa suprITenDanTa-baroDA resIDansI zAbrica niyama pramANe camA banAvanAra tarIke temanI hoziyArInI khAtrI ApatAM mane bahu Anada thAya che. cazamAnA kAmamAM saMtoSa thAya tema zreSTha prakAranuM kAma teo karI Ape che kemake te dhAne temane pareparuM ane sAruM jJAna che. teo bharose rAkhavA lAyaka che. tathA kAma karI ApavAne " hamezAM utsuka jaNAya che. valalabhabhAI ema. paTela menejara, dhI elembIka kemIkala varkasa-vaDodarA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) vaDodarAvALA zazikAnta enDa kA. pAse thoDA vakhata para rIplesa kIpaTaka (dara ane najIka bane kAmamAM Ave tevA ane vaLI kamAna vinAnA ) camA meM banAvarAvyA hatA. te kAma bahu ja suMdara ane uttama prakAranuM banAvyuM hatuM ema kabUla karavuM paDe che. ke. e. nAdIrazA ela. ema. enDa esa. kemIkala enelAijhara-vaDedarA sarakAra caramA banAvanArI vaDodarAvALI prakhyAta zazikAnta ku. sAthe meM aneka vakhata kAma pADayuM che. mane jaNAvatA AnaMda thAya che, ke temaNe cazmAnuM kAma sarasa rIte karI ApI mane saMparNa saMtoSa Ape che. rAjaratna Ara. esa, mAne pATIla ekAunTanTa janarala -vaDodarA sTeITa kaLAbhavananI udyogazALAmAM vaparAtA zAstriya ane vaijJAnika yaMtro mATe sAta kAca banAvavAnI varadhI zazikAnta kA. ne ApI hatI. mane kahetAM AnaMda thAya che ke temanA sarva kAmathI mane saMpUrNa saMtoSa u5yo che. ema. je. vaiSNava kaLAbhUvana vasa-vaDedarA ema. i. eema. AI. i. TI. (laMDana) vaDodarA, rAvapurAnA zazikAnta ku. camAvALAe sateSapUrvaka salAha ApIne eka came mane banAvI Ape. mArI AMkhane te bahu ja mAphaka AvI gaye che tathA tenAthI ArAma rahe che te khAtrIpurvaka jaNAvuM chuM. ema. ema. hakIma, karnala vaDodarA mArI patnI mATe je kAca ane kamAna tame banAvI ApyAM hatAM, te dAktare lakhI ApyA pramANe ja barAbara hatAM. cazamAnA dareka bhAga vAparavAmAM bahu TakAu dekhAya che. jI. vI. AcArya, ema. e. kayureTara, pInsa opha velsa myujhIama, muMbaI Messrs Shashikant & Co. of Baroda have for a long time supplied all my optical needs and I have no hesitation in saying that they have given me entire satisfaction. Their workmanship is undoubtedly excellent. Their presence here has supplied a long felt want of the Baroda Public. Baroda A. W. Decruz Asst. Indian Resident . cazamAne lagatI amArI sarva jarUriAta ghaNuM lAMbA samayathI vaDodarAnI zazikAnta kAM. pAsethI levAya che, ane vinAsaMkece kahuM chuM ke mane saMpUrNa sateSa thayA che. temanuM kAma kharekhara uttama A prakAranuM che. teo ahIM AvavAthI vaDodarAnI janatAne je lAMbA vakhatanI khoTa hatI te pUrI paDI che. - vaDArA e. Dabalayu. Dephujha Asi. InDiyana resiDenTa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8); I bave spectacles made by, Messrs Shashikant & Cae and have been very pleased the result. I cap confidently recommend them to apyong requiring optical work. Maharaj Kumar Bhupatsing) of Gondal. zazikAnta ko pAse mArA cazamA meM banAvarAvyA hatA. pariNAme hu bahuja khuza thayo che. jemane cazamAnuM mamamAvavuM paDe temane vizvAsapUrvaka huM bhalAmaNa karuM . mahArAja kumAra bhupatasiMhajI, goMDaLa ... ...Your workmansbip is of a very high standard... ...prompt attention even for minor orders...... Lieut. N. G. Iyengar Army Veterinary Officer, Rewa, C. I. che tamArI kAma karavAnI paddhati ghaNAja uMcA prakAranI che......nAnA oraDara mATe paNa tAbaDatepa dayAna apApa che. lenDenaena. jI. AyaMbara AmaveTarInarI ophIsara, revA (seMTrala inDiyA) mAsa bagaDelI AMkha chatAM tamArA cazmAoe mane bahuja sateSa Apyo che. sAhebajhAdA jhabaradastakhAna, pAlaNapura zazikAnta enDa ku. mATe De. eca. ema. desAIe mane bhalAmaNa karI hatI. temanuM kAma saMtoSakAraka ane tvasti mane jaNAyuM che.' amadAvAda cInubhAI mAdhavalAla (beroneTa) kAma kharekhara bhalAmaNa karavA yogya thayuM che. vaLI mane khAtrI thaI che ke, kiMmata paNa ghaNI ja bhAjabI che samAya che ke bIjAoe mane nAhaka bAvaDAnuM mAryo hate. junAgaDha bahAdurakhAtA hAIskula ena. eca. vyAsa, bI. e. hatAM bahu khuzAlI upaje che ke temanuM kAma tvarita zazikAnsa enDa kAM. cazamAvALA . ane saMtoSakAraka che. vaDedarA . (zrImaMta) bhadrazIlarAva gAyakavADa, karma sIva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com