Book Title: Stambhanadhish Prabandh sangraha Bhumika
Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229309/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIstaMbhanAdhIzaprabandhasaMgraha : bhUmikA ___-vijayazIlacandrasUri "staMbhanAdhIzaprabandhasaMgraha" e saMbhavata: nAgendragacchIya ane 'prabandhacintAmaNi' kAra zrImerutuMgAcAryanI eka vidvadbhogya pragalbha racanA che. dekhItI rote ja, A racanAmAM aitihAsika karatAM paurANika viSayavastunuM prAcurya tathA prAdhAnya che. kartA pote paNa "stambhanendrapurANa" nAmathI Ane oLakhAve che te A saMdarbhamAM noMdhavA yogya che (pra. 23), jo ke paurANika viSayanirUpaNamA paNa rasikatA to bhArobhAra chalakAya che. zabdonI bhabhaka, bhASAnI jhamaka, sthaLo tathA vyaktionAM nAmonuM vaividhya-A badhuM kartAnA vizada pANDityano saMketa ApanAeM che. vaLI, purANakathA hovA chatAM varNita prasaMgo lagabhaga apUrva cha : anya jaina graMtho ke purANagraMthomAM bhAgye ja A prasaMgo jovA maLe. ghaDIbhara zaMkA thAya ke A racanA nigamamatanI to nahi hoya ne ? e hade AmAM nAvInya che. paraMtu, navIna hovA chatAM A vAtone sAva apramANika mAnI levAnuM sAhasa karI zakAya tema nathI. tenAM 3 kAraNo cha : 1. kartA pote A racanAnA AdhAra lekhe je sAdhanono ullekha kare che te dhyAnArha che : zaMkhinImata, 'dUSamagaNDikAbandha, bhairavIcarita, 'vidyAkalpa, "mantrasAra, 'zrIbindusAracUlA, "yoniprAbhRtakarNikA, devamahimasAgara, prAbhRtapaTala; uparAMta, devendrastava (prabandha - 32); A badhAM graMthonAM nAmo che, jemAMnA eka-bene bAda karatAM eka paNa graMtha Aje koI svarUpe labhya lAgatA nathI. mAtra 'devendrastava' upalabdha che, ane 'yoniprAbhUta'nI eka khaNDita prati ja mAtra (pUnA BOIR) upalabdha che. saMbhava che ke A badhA graMtha te samaye graMthakArane hAthavagA hoya ane kAlAMtare kAlagrasta banyA hoya. jo ke kartA pAse bIjAM paNa sAdhano che ja, je AbhyaMtara vA aMgata gaNAya tevAM che : 'sadgurunA mukhe sAMbhaLIne, 'bahuzruto dvArA prApta 'Adeza' ne AdhAre, 'padmAvatIdevInI ArAdhanAnA prabhAve (prabandha 31mAM paNa juo), 'sarasvatIdevInI kRpAthI tathA anya vArtAkAra vidvAnonA sahakArathI-ema 5 AdhAro A racanA mATe kartAe meLavyA che. 2. A racanA navIna ane pUrvasUrionI graMthaparaMparAthI sAva bhinna hovArnu Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 } to kartA pote ja A zabdoM dvArA kabUla kare che : 'abhinavagranthArambhaM cainaM zramyAmi' (pra- 1 ) tathA 'zrIstambhanajinacarite, sUri zrImerUtuGgamatilikhite / ' (pra. 1, aMta); Ama chatAM, eka gItArtha, zAstra tathA paraMparAne vaphAdAra, doSabhIru evA jaina AcArya tarIke pote kyAMya bhUlamAMya utsUtra--sUtraviparIta Alekhana nathI karI nAkhatA ne ? tevI tapAsa - jAtanirIkSaNa -pote vAraMvAra karatA rahe che, ane potAthI ajANapaNe paNa tevuM thayuM hoya to te badala kSamAprArthanA paNa karyA kare che, je teonI pAradarzaka pramANikatAnuM dyotana kare che. jema ke (1) madIyaM vitathaM vAkyaM satyaM vA vetti ko'pi kim ? / prAyaH pramAdinAM yasmAd, duHSamAyAM vaco'nRtam // ( pra . 1 Adi). (2) zrImerutuGgasUrermA bhUdutsUtrapAtakam / mA bhUdAzAtanA vArtA, devastambhanavarNane // (pra. 10) (3) AdiSTaM madguruNA, matpurato yad yathaiva caritamidam / zrImerutuGgasUri- stathaiva tallikhati na paravaca: / (pra. 15) (4) zrutvA ke'pi hasiSyanti, prabandhAMstalinAzayA / vrajiSyanti mudaM cA'nye, sUrayo gUNabhUrayaH // (pra. 17) (5) utsUtrapAtabhItasya mithyAduH kRtamastu me // (pra. 27) (6) na deyaM dUSaNaM mahyaM kadA ko'pi viparyayaH / durjJeyaM caritaM citraM, ko jAnAti mahAtmanAm !! (pra. 28) (7) yadA pravarttamAneSu prabandheSu vaco'nRtam / zodhayantu kRpAM kRtvA, tajjJAtAraH kRto'JjaliH // (pra. 30) (8) ihotsUtraM bhavet kiJcit pramAdAtpatitaM mama / zodhayantu kRpAM kRtvA, tadavadyaM bahuzrutAH // (pra. 32) 3. ane A racanAnA aMtabhAgamA kartA svayaM sUcave che tema A racanA maladhAragacchanA vaDA zrIrAjazekharasUri ('prabandhakoza' nA praNetA) vageree pramANita karyA pachI ja kartAe tene vahetI mUkI che; A rahyaM e sUcaka padya : maladhArigacchanAyakasUri zrIrAjazekharapramukhaiH / gaNabhRdbhirguNavadbhirgrantho'yaM zodhitaH sakRpaiH // Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAra e ke aneka sAdhanAMno AdhAra laIne racelo. samakAlIna mAnya puruSoe pramANelo, ane potAthI jANye ajANye khoTuM na lakhAI jAya te mATe khUba sabhAna rahenArA sarjake sarjelo A graMtha ane temAMnI camatkArika jaNAtI vAtone sadaMtara apramANika mAnavAnuM sAhasa karI na zakAya 3 kartAno mukhya sUra zrIstaMbhanapArzvanAthanI pratimAno mahimA gAvAno che. e pratimA pratye temanA cittamAM ananya zraddhA-bhakti che, te ahIM sarvatra anubhavI zakAya che. jo ke prasaMgopAtta. paraMparAgata paddhatie, ajaina mAnyatAoMne jaina DhAMcAmA DhALavAno ke temanuM jaina arthaghaTana karavAno temano prayAsa jovA maLe che, je keTaleka aMze ghaNo maulika lAge ( pra 4, 16 vagere). to 29 mA prabandhamA itara darzanonI khabara paNa temaNe laI nAkhI che. Ama chatAM graMthakAra ayonijena yenedaM sarvaM sRSTaM carAcaram / sarvazaktiparItAya tasmai vizvAtmane namaH // (pra. 16) 1 vizvAnyamUni vizvAni yena sRSTAni zaktitaH / anAdinidhano devaH svayaM siddho mude'stu vaH // (pra.22) AvAM padyo lakhe che, te joIne bhAre Azcarya upaje tema che. kartAnI tAttvika samanvayadRSTino ja A badhAmAM paricaya maLe che, evaM tAraNa kADhIe to te ayogya na gaNAya. A racanA taddana purANAtmaka nathI. AmAM itihAsanAM chAMTaNAM paNa che kharA. Ane koI daMtakathA lekhe varNavI zake jarUra. paraMtu badhI daMtakathA apramANika ja hoya - evo nizcaya rAkhIne cAlanAra itihAsazodhaka bhAgye ja vizvasanIya ane satyAnveSI gaNAya, e paNa, ahIM ja, spaSTa karavuM paDe. to itihAsopayogI aMzo ApaNe joIe : 1. 27mA prabandhama jhaMjhUvADA, tyAMnA sUryamaMdiranI kathA, paMcAzraya- je kartAnA vakhatamAM paMcAsara nAme prasiddha thaI cUkeluM te AjanuM paMcAsara gAma, tenI najIkanuM pADalA gAma-je Aje paNa e ja nAme vikhyAta che; tyAMnI neminAthanI jIvatpratimA (neminAthanI vidyamAnatAmAM ja banela tathA pratiSThita pratimA ) - je atyAre taLAjA tIrthe parvata upara lAvI hovAnuM jANItuM che; zaMkhezvaranI mUla Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAnA sthAne atyAre (kartAnA samayamAM) anya pratimA hovAnuM vidhAna, -A badhI vAto itihAsanI veravikhera zRMkhalA samI che ja. ane kartA svayaM cokhavaTa kare che ke - 'A vAta (zaMkhezvaranI pratimAnI vAta) mane yoniprAbhRtanA saMketathI jANavA maLI che, mATe koIe bhrAMti na karavI.' 2. ssayogI nAgArjune rasasiddhi mATe staMbhanapArzvanAtha-pratimAnuM AlaMbana lIdhelaM, tyArathI te pratimAnuM nAma-rasastaMbhana thavAthI-'staMbhana' pArzvanAtha paDeluM. te pratimA dvArA jyAM rasasiddhi meLavI, te 'seDhI' nadInA kAMThAnA gAmanuM nAma paNa tyArathI staMbhanapura paDyu-ema A graMthakAra varNave che (pra.31). aMne e staMbhanapura te AjanuM thAmaNA - umareTha pAsenuM gAma. staMbhana-thaMbhaNa-thamaNa-thAmaNa, (staMbhanaka parathI thAmaNA). 3. thAmaNA kSetramAthI staMbhanapArzvanAthanI e pratimA kAlAMtare khaMbhAtastaMbhanatIrthe AvI hovAnuM to jagajAhera che. paNa te kayA varSamAM ane zA mATe AvI tenI vigata kyAMya maLatI nathI. A graMthamA prathamavAra A vigata A pramANe maLe che: 1368 varSe idaM ca bimbaM zrIstambhatIrthe samAyAtaM-bhavikAnugrahaNAya / / " (pra. 32) atyAre sAmAnya mAnyatA evI che ke thAmaNAmAM derAsara hatuM ane tyAM A pratimA pUjAtI hatI, paNa muslima AkramaNanA kAraNe pratimA khaMbhAta laI javAI hatI; A vAta have Uparano saMdarbha jotAM binapAyAdAra Thare che. . A graMthanI mAtra eka ja prati adyAvadhi maLI he je uparathI aTakaLa thAya che ke A racanAne paraMparAe bahu Adara ke saMmati nathI ApI. navI vAta Ave tyAre teno jaladI svIkAra bhAgye ja thato hoya che. eka prati maLe che te pATaNanA zrIhemacandrAcArya jJAnabhaMDAranI che (DA. 312, naM. 14965). 93 patronI A prati. graMthanI racanA (saM. 1413) thayAnA 11 varSe ja (saM. 1424) lakhAyelI hovAthI pramANamAM zuddha che. A pratinI presa kopI AgamaprabhAkara pUjya munirAja zrIpuNyavijayajI mahArAje varSo agAU karAvelI hatI, tenA AdhAre temaja pATaNanI pratinI jheroksa nakalanA AdhAre A graMtha saMpAdita karI atre rajU ko che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATaNanI pratimA 24 25, 28 29, 32-33, 43, 56. 82, 84 ema kula 10 patro nathI. tethI graMtha ta aMze khaMDita che. bIjI pratio meLavavA mATe anaka bhaMDAromAM zodha karI. paraMtu A graMthanI prati kyAyathI maLI nahi. hA, A graMthanA sAroddhArarUpa lakhAyelI katinI 2 pratio jarUra maLI paNa te kati A racanAnA tUTatA pAThane sAMdhavA mATe sakSama nathI jaNAI. pATaNa - pratinA aMtima-93mA patra para "merutuMgasUrikRtastaMbhanAdhIzaprabandhAH 32" Avo ullekha hovAthI A saMpAdanamAM "staMbhanAdhIzaprabandhasaMgraha" evaM nAma Apela che. pATaNanI pratinI nakala ApavA badala pATaNa hemacandrAcArya bhaMDAranA kAryavAhako pratye, tathA pratinI presa kaoNpI ApavA badala prAkRta grantha pariSad(PTS) nA kAryavAhako pratye AbhAranI lAgaNI darzAyU~ chu. *** Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // arham // zrI stambhanAdhIzaprabaMdhasaMgrahaH || (prabandhaH 1) sarvabhItivinAzArthaM, sarvamaukhyaikakAraNAm / stambhanendramukhaM pazye(pazyet) sarvadA sarvatomukham // 1 // zAsanAcArasUrINAM vaipakSyaM yatra jAyate / sUri zrImerutuGgasya, mithyAduH kRtamastu me || || 2 || madIyaM vitathaM vAkyaM satyaM vA vetti ko'pi kim / prAyaH prabhAdinAM yasmAd, duHSamAyAM vaco'nRtam // 3 // api ca zaGkhinImatAt dusamada( ga ? )NDikAbandhAt bhairavIcaritAt vidyAkalpAt mantrasArAt zrIbindusAracUlAyA yoniprAbhUtakarNikAyA devamahimasAgarAt prAbhRtapaTalAt zrIsadgurumukhAt bahuzrutAdezAt zrIpadmAvatIsamArAdhanaprabhAvAt zrIbhAratIprasAdAt anyeSAmapi ca vArtAviduSAM sAnnidhyAd asyaiva zrIstambhanAya kasyAnupre ( gra) hAt svayaMsamudbhUtanibiDatarabhakta bharasamullasitAnta: karaNAnAhata vacovilAsAt kuNThaku (ka? ) po'pi jaDajihvo'pi amukharamukho'pi talinaprajJo'pi anatizayavacanaracano'pi akaviyaza (za: ? ) spRho'pi zrIstambhanendraprabandhAn imAn dvAtriMzatpramitAn vakti / sUrizrImerutuGgeNa, vAdihavyakRzAnunA / vAdivezyAbhujaGgena, zvetavastrAM hireNunA / / sabhAyA (yAM) bAhumuddhRtya jinazAsanavairiNaH / ekayA velayA sarve, triyante jayavAdinaH // yena sUrazrImerutuGgetthaM caturdikSu galagarjiH pratanyate svadarzanaprasAdAt / anyaccAhaM caturvidhasya zrIsaGgasya kRtanatirbaddhAJjali vArta (?) sarvathA nirjarArthaM devastutivAkyamAtraM abhinavagranthArambhaM cainaM zramyAmi kubja iva nRtyaM vitanvan vidvadbhirazeSairupahAsyamAno'pi TuNTa iva kaNDakavimocanakrIDAdurlalitaH / Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "tathA'pi zraddhAmugdho'haM, yathA jJAtaM tathA vacaH / racayAmi prabandheSu, prasAda kuru vANi / me // " tathA'tra prArabhyate - jambUnAmadvIpe bharatakSetre ikSvAkubhuvi vinItAyAM puri asyAmaMdhAvasarpiNya tRtIyArakasuH(su)SamaduHSamAnAmni ekapUrvakATihIne ghartati pati zrInAbhinAmasaptamakulagurukAle yugalarotthA marudevAkukSAvadhAtarat zrIdhanasArthavAhajIvaH sarvArthasiddhinAmavimAnAt cyutvA / sAdhASTamadinanavamAsa(mAsa 9 dina 7)garbhavAsaduHkhabhukteranantaraM caitrakRSNASTamyAM RSabhasya janurjAyate sma / paDhamittha vimala vAhaNa ca vakhuma- jasamaM caDatdha mabhicaMde / tatto ya pase jIe, maru deve ceva nA bhI ya // 1 // iti zrI AdinAthakulaguravaH sapta bhaNyante / tato madhyarAtrAveva SaTpaJcAzaddikumArIbhiH kRte sUtikarmaNi merugirI ca catuHSaSTibhirindraiH sacaturvidhadevanikAyaiH kRte janmamahotsave vavRdhe vibhuH / krameNa paJcabhisti-thibhirbAlacandra iva nistandramUrtilolyamAnaH sampUrNaH suvRttaH jIvAtmA(tma)vat paJcabhirindriyaiH paribhrAjamAnaH kAle yuvarAjA saMvRttaH / sunandA-sumaGgalAbhyAM kRtapANigrahaNaH paJcabhiviSayairUpasevyamAne(naiH?) dai (de)vopamAn mAnuSyi(Sya)kAn bhogAn bhuJjAno viMzatipUrvalakSamitAyAM kumAratAyAmatItAyAmindrAdibhI rAjye nivezita: / triSaSTipUrvalakSANi rAjyaM kRtvA putrI sundarI brAhmIM ca putrazataM ca prasUya vibhajya sarvAM vasumatI zataputrAya datvA ca sve pade mUlarAjye bharataM nivezya svayaM bhagavAn nAbheyA dIkSAM jagrAha / vratadinAdArabhya jAtavarSopavAsaH kArita zreyAMsakumArapAraNAbhyAsa utpannake valajJAno vijahAra vasuMdharAm / dharmatIrthamavatArayan bharato'pi cakravartI jajJe yasya cakravartitAM varNayataH suragurorapi rasanA avaidagdhyamadhureva vibhAti / yasyAdimacakriNaH prAjyarAjyalIlA saudharmendrasyApi spRhAkarI vismayakarI ratnakhAniriva / tattAdazaM cakravattitvaM bhuJjatastasyArSabherbharatasya dakSiNakukSau sU(zU)laM AvirabhUt kRte digvijaye kathamapi pUrvopacitaM mithyAhAravihArAbhyAm / tataH zrIbharatezakuzalapraznArthaM maghavA nA(A)yayau / vajriNA pRSTaM kathAprasaGge nAnAraGge pravRtte-kimadyApi mahatI pIDA'sti vohe (vo dehe) ? / zrIbharatacakriNA'pyuktaM dainyasvAjanyavinayamaitryoparodhanikSaraM - he biDauja (ja:)! Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N samAdyAdhunA prANAnAmaprayANaM bhavadAsyasudhAMzuvAksudhAdhArA mahadantarAyaM vilasati / vAsava uvAca - kimiti caturdaza ratnAni tava bhavane, navApi nidhAnAni ca, devyo devAstu SaTkhaNDanivAsinaH kiGkaratvakAriNaH anyeSAM bhUbhujAmAjJAvidhAyitA / kimuta digvijayaM vidarbhAdbhirbhavadbhiH kimapi duSkarmApi tAdazaM kRtamasti ? iti zrutvA cakkI vadati bhavatAM jJAninAM kimapi ajJAtamasti !; dhanurlIlaM sahAsyaM saguNaM svamAnanaM kurvanto bhavanto mAM kiM kadarthayanti kRpAlavo'dhunA ? / yasmAnmayA "rAjyaM narakAntaM" iti nItizAstropadezaM rAjagrantharahasye SADguNyagranthAmnAyaM vismRtya kAni kAni pApAni na kRtAni ? 1 tadyathA pitRpAdairvrataM gRhNadbhi svapadAdhIzaH kRtaH kuTumbanAyakaJcAham / mayA'pi svakulaM prati kAlasvarUpaM dhRtaM asuravijayineva tAvat pUrvaM te bAndhavA mahApuruSA aSTAnavatipramANA pitRdattapRthvyaMzabhoktAro'pi balino'pi vrataM jagRhuH iti mAmavagaNayya svecchAcAriNaM pitrAjJAbhaGgakAriNaM sarvasaMhAriNaM pApinaM lobhinamadraSTavyamukham / anyacca sa bAhubalirmayA cakreNa raNe kaNThe spRSTa idamAlapyAlaM ca / he indra ! mAM tvaM kiM khedayase 21 ya kamapi tamupAyaM viracaya yena nIrug bhavAmi / ityuktaprAnte jJAnena jJAtvA himAdrau pAhUde sahastrayojananAlapRthvIkAyakamalopari sahasrapatrakaNikAsthitaM jagadAnandananAmadevabimbaM hariNegameSiNA padAtyanIkezena AnAyya vajrI tattrAtrAmbhasA cakriNaM nIrujaM cakAra / jAtamAGgaliko nAbheyaM natvA labdhAzIrvAdazcakI pArzvasthe zake papraccha zUlakAraNam / avadada bhagavAMzca - "ito vyatIte tRtIye bhave zrIvajrasenatIrthaMkaraputratve mahAvidehakSetre puSkalAvatIvijaye puNDarIkiNyAM nagaryAM bAhunAmA jAtastvam / vrataM jagrAha tasyaiva pituH pArzve / caturdazapUrvavarSalakSANi amuM niyamaM pAlitavAn paJcazatIM sAdhUnAM nijalabdhilabdhena vizuddhabhikSAnnapAnena pAraNakaM kArapyAhaM bhokSye nAnyathA / ekadA bhiHsaTAmizritAhAradAnapApena anAlocitapratikrAntena karmodayena bharateza ! te zUlaM jAtam / " tat zrutvA pramuditaH sa cakrI / tataH sarve'pIndrAdayo devA narAzca karmamarma durbhedyaM pratipadyante sma / tato 'ntaH pure prAptakevalajJAno abhaGgavairAgyaraGgataraGgatayA vrataM gRhItvA lokavyavahAreNa -- mokSaM yayau / . zrIstambhanajinacarite, sUrizrImerutuGgamatilikhite / rogopasaMhArI, prathamo bhastaprabandho'yam // 1 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti amandajagadAnandadAyini AcAryazrIperuGga viracite zrIdevAdhideva-paTale dharmazAstre zrIstambhanezvaracaritra pavitra dvAtriMzatprabandhabandhura prathamaH zrIbharatezvara prabandhaH samAptaH / / mA kupyantu kRpAvantaH, prati mAM kavikacarAH / kavikoTakatulyA'haM, hantavyA nAsyamAmatA // 1 // *** (prabandhaH 2) yadekamapi saMsAre, nAnAkArakarambitam / darzanairapi durlakSyaM, tad jyotiH praNidadhmahe / / 1 / / kA pi devA na ke santi bhaktA api tathApyahA~ / sevakasvAmitA kApi, zrImeru stambhanendrayoH // 2 // asminnetra jambUdvIpe bharate ca varSe anyo' vyAyAM zrIyugAdidavanirvANa kalyANakadinAt suSamaduHkhamArake tRtIya varSatrayasaptadazapakSahIna vyatikrAnte paJcAzatkoTilakSasAgaropameSu gateSu sagarAjitajanma / sagarasya cakravartitvaM vyAkhyeyam / ekadA ca tasmin zrIsagaracakravatini sabhAsIne sati akasmAt kuto'pyAgatya ke nApyavadhUtaveSa dhAriNA nareNa nivArakai nivArya mANe nApi svAbhyAde za na pratIhArasahamadhyapraviSTanaikaM mRtabAlakaM upadAvad rAjJo'graM vimucya sabhAntarityUdAnam(rityuditaM) -- he rAjan ! muSTo'smi devena, mRtA'kAle me putro'yaM, kuru meM prasAdaM yathA jIvatyasau / tat zrutvA rAjovAca- bho puruSa ! mayi vijayini akAlamaraNaM kutaH sambhAvyate azrutapUrvam ? / svAmitrahaM na jAne daivavilasitam / ityudita tasmin duHkhite puruSe rAjavaidyavRndAya sajIvakaraNAya taM mRtamabhakaM dadau / te'pi pAlocya vidagdhA vaidyAH sapayocitamuttaraM vijJaptavantaH -- he rAjan ! yatra gRhe ko'pi kadApi na mRto'sti bharate'tra pratigRhaM zodhayitvA tadgRharakSAM samAnIya sajIva eSa vidhIyate / tathA kRte na labdhA / tataH sagara: provAca . bhA pratkArakAraka ! ki rodanazIlI bhavAn naivaM vetti sarveSAmapi jIvAnAM maraNAntamava jIvitam ? / tataH kimarthaM klizyate svAtmA vivakavikalaiH pumbhi : ? / rAjAktaM sa pratkAravAn vicArya sAkSepaM vacaH provAca- bho narendra ! mayeti na jJAtaM mahALyAma iva bhavAn saMsArasvarUpaM vyAkhyAtuM vairAgyaM taraGgacita paNDitatvaM kariSyati / prajAnAtha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 iva sevakaduHkhamUlaM samUlamunmUlayiSyati bhavAn / he sagaracakravartin ! nijAGgajavipattibhRzaduHkhakAriNI hRdayagatA kSurikeva duHsahA syAt / rAjJeti brUtaM tataH, bho! duHkhitazoko'yaM nityabuddherhadi dAryaM bibharti na tu anityatAsampannasya ataH kAraNAd rase rasAntarasaGkramaNa vairasyAya sampadyate / dravyANAM pariNatiH pariNAmavizrA syAt / rAjJo'pi raGkasyApi mRtyuH putraviyogAdiduHkhAnyapi bhavanti, paraM bhUbhujo bahuputrAH, sAmAnyo'yaM janaH putraiko vA naikaputro'pi syAt / yathA me SaSTisahastrANyaGgajAnI tavaiko'GgajanmA / tataH so'vadhUtaveSI iti rAjJA procyamAne vacanavyUhe chalenAntaH praviSTaH - bho dvitIyacakravartin ! dhIro bhava / vIratvaM avalambasva / sAvadhAnaH zRNu / yathA'sau matputro dRSTastvayA tathA tava putraSaSTisahastrANi mRtAni mayA dRSTAni / iti zrutvA mumUrccha cakI / papAta siMhAsanAt / bhuvaM dadarza / sarvatra sarodano hAhAkAra: prasasAra / vilalApa vihvalaM nikhilalokaH sazokaH / tato dakSaiH zItalopacAraiH svasthIkRtaH pRthvInAthaH taM puruSaM pAripArzvakairbaddhaM kadarthyamAnaM vilokya sukhinaM kRtvA papraccha / tataH sa zakro dvijarUpadhArI pragalbhavAk jajalpa vAcaM bho bharatanAtha! te tava sutAstavAntikAnnirgatA prAptAdezA nAnAzcaryadharAM dharAM bhrAntvA bharatacaitya paripArTI viracayanto nijecchAM pUrayanto'STApadaM gatvA pUrvajapratiSThitaM devagRhaM ca nirIkSya hRSTAH procuH bho mantriNaH ! kvApi vilokayantu IdazamaparamacalaM yatrAsmAbhirapi nijA kIrtiH pratiSThIyate devagRhadevabimbAdi saptakSetradravyavyayena / tathA kRte na prAptaH kvApi tAdRzo'calaH mantribhiH / taiH tadduHkhanivAraNArthaM bahu vipRzya kRta upAyaH / tataH sacivAste procuH he kumArAH ! ataH pazcAnnRpAH pApino lobhinazca bhaviSyanti / tIrthopadravakAriNaH suvarNamANikyAdidravyaluNyakAzca / tato'bhiyogaH kriyate / tat pUrvajakAritatIrtharakSArthaM paritaH parikhA khanyate / daNDaralena tathA kRtam / sahasrayojanA gartA papAta paJcazatayojanapRthulA / tato vyantaranagareSu upadruteSu jvalanaprabhanAgakumArarAjAgamanam, kumAravinayabhASaNakopApaharaNaM, zikSAdAnaM, 'madAjJAM vinA pRthvIkarma na kAryaM datveti ca svasthAnagamanam / tato he mahArAja ! parikhAkaNThe ye kecid jIvA araNyacAriNa AyAnti te sarve mUrchA gatvA madhye patanti / tathA dRSTvA mantripArzve kumAraiH pRSTaM - katijIvAnAmasthibhiH sampUrNA bhaviSyatyeSA ? | kimetat pApaM kAritA bhavadbhi: ? / tataste sacivA: pravadanti Yong yadi jalApUrNA bhavati na patanti tadA yathA araNyAnyAM jalAzayeSu / evaM zrutvA daNDaratnena mUlagaGgApravAhAdAkRSyAmbhaH pAtitavantaH tasyAM parikhAyAM kailAzaM Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I paritaH / tathAkRte mahAnupadravo babhUva / utvastaM vyantarakulam / ananubhUtapUrva iva pralayakAlaH saMvRttaH / avadhijJAnena jJAtvA nijAnanulagnAn 'tAta ! mAtar ! bhrAtar ! trAta he zaraNavIra ! dhIra ! asmAna zaraNyAn rakSa rakSa' iti bruvANAn mRdubhASaNapRSTihastadAnAdinA vizokAn vidyAyASTApadAdhatti (dhitya) kAyAM zibirAntaH kumArANAM paTakuTISu sarvAsvapi SaSTisahasrANi dRSTiviSasarparUpANi vaikiyANi nirmAya zeSapoSapUrNaH svayaM jvalanaprabhastamyAM (svAM) tasthau / te'pi kumArAH prage apanidritA prathamotthAna eva prathamAkSisannipAtenaiva taM bhujagendraM tathArUpaM sarve'pi samakAlaM pazyanti sma / kSaNAd bhasmasAd babhUvuH / sainyajananA'pi kASThabhakSavidhiH sUtritaH / tataH saudharmendrAsanakampena mahadariSTamApatitaM bharatakhaNDe vibhAvya mamedamAbhAvyaM dakSiNabharatArdhAdhipatyAt nizcityeti sarvasainyalokaM varAkaM tathA'pakramamANaM gireti nivArya 'bho lokA ! prANAn mA tyajantu bhavantaH / rAjAgre bho lokA ! ahaM kathayiSye 'mRtAste sarve'pi putrAH ' / sainyaM tu sarvamAgatamakuzasphATaM te he bhUjAne ! | tatastasyAnulagnaM ayodhyApuri praviSTam / so'pi mRtabAlakapUtkArabalena bhUbhujo darzanaM sulabhaM bhaviSyati prapaJcenAnena sarvaM vRttAntaM kathitavAn / tamenaM mAM zakraM jAnIhi tvam / tatrAntare eka (ka: ) sthAnapuruSaH pUtkurvan sametya bhRtA parikhA gaGgApravAheNa ullaTitA ca plAvyate madhyapradeza: iti vijJApanAM cakAra he mahArAja ! kuru rakSAm / kumAravilasitaM zrotamupyazakyam / tato jahnukumAranAmA pautraH pitAmahaM sagaraM tadambhorakSArthaM calantaM nivArya svayamekAkI prAptAdezazcacAla | rAtrilabdhatattA dRzazubhasvapnadviguNitocchA (tsA) habalena so'pi gacchan nirbhayaM gagane zabdaM daivaM azrauSIt - 'bho jahro ! kumArazreSTha ! idaM karma kurvatA bhavatA kasyApyAzAtanA na vidheyA' iti pitAmahadattAM zikSAmAziSamiva mUrdhA (rdhnA) vahan bhoH ! kalye mAkandanAmasarasi rukmiNIvaTasyAdho vAsavadevakulikAyAM nivAsArthaM rAtrau stheym| tatra vizvezvaranAmA devaste manorathaM pUrayitA / tathA cakAra so'pi tadvacaH / rAtrau tasya kumArasya vAsArthaM kRtasthiterindrAdidevairupAsyamAno vizvezvaranAmA sa devaH parituSTaH devAdhiSThAyakaiH satilakAkSatapUrvaM tasya jahnoH kaNThe varamAlA nyastA pRSTahastazca dattaH / uktaM ca-gRhANainaM daNDaM bho mahAvIra ! zRNu devAdezam- 'Agacchato gaGgApravAhasya purA daNDenAnena rekhA prakAzyA tvayA / rekhAM daSTvA ajalpitA vyAghuTya vrajiSyati / bhavannAmnA jAhnavI gaGgeti prasiddhi yAsyati ca / tathaiva jAtaM dvitIye'hni / nanu acintyo hi maNimantrauSadhIguruprAsAdadevatArAdhanazubhakarmodayAnAM prabhAvaH / Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 raso rasAyanaM yogo, mantro vattirathAJjanam / siddhayanti sarvakarmANi, prasanne paramAtmani / / 1 / / bha(bhA)gIrathiprabandho'yaM, dvitIyastu samarthitaH / salilopasargahArI, carite stambhanaprabhoH / / iti amandajagadAnandadAyini AcArya zrImerutuGgaviracite zrIdevAdhidevapaTale dharmazAstre zrIstambhanezvaracaritre pavitre dvAtrizataprabandhabandhure dvitIyaH prabandhaH !! **** * (prabandhaH 3) namo mamAhate tasmai, kasmai bhavatu bhAvataH / yadojasA tamastrastaM, smaraghasmarakAriNA // 1 // jambUdvIpe bharate ca dakSiNasyAM dizi vidarbhadeze kuNDinapure mAndhAtA nAma rAjA / tatpattI ca mandodarI / tayoH putro madanadevarAjA rAjyaM karoti / svabhAvAt saptamanarakatAlakakuJcikAprAye pApinAM paramapriye paradArAbhilASarase svabhAvAdeva tasya lAmpaTyaM varvati / tata ekadA tena rAjJA tannagaranivAsidevazarmanAmabhUdevapraNayinI rUpazvinI nAma jalake livihArArthaM gatena dadRze / sA'pyudyAnikA dina nimittakRtamajjanA vidyudiva samullasantI vibhrameNa rAjJA balAdapahatA / zyenena cillIva nIyamAnA vilalApa sA'pi ciraM iti - 'he rAjan ! he prajAnAtha ! rAjarakSitAni dharmavanAni yasmAt, vRtau cirbhayani bhakSayituM samudyatAyAM kasyAgre pUtkriyate ? / dinakarakulAdandhakAraprasUtiH, sudhAMzumaNDalAdaGgAravarSaNaM tadidaM jAtaM mahArAja ! yanmAdazyA varAkyA anicchantyA pativratalopo vidhiiyte|' ityuktiprAnta eva dharmazAstrakuNThairvaNThai rAjAntaHpurakSiptA mumuurch| atha so'pi tatpriyo svazakterasusAreNa jIvitamapi paNIkRtya bhUpaM vijJApya vijJApya, sarveSAM rAjavargiNAM kAryasvAminAmagre pUtkRtya pUtkRtya, pratibhavanaM pratijanaM vilapya vilapya, grathilavat bhrAntvA bhrAntvA, alabdhottararAjadvArapravezaprAptArdhacandro'pi bhasmoddhUlitAGgo'pi kRtakaupIno'pi ekAkyapi anIzvaratvaM prAptaH / tataH sa dvijaH priyaaviyogaattto jAtadezapaTTo dezAntara lan raGkavat bubhukSAdimahAduHkhavedanAbhiH kASThabhakSaNena vipannaH pazvAdagnikumAro devo jAtaH / kAle samayaM prApya tena vaireNa sarvaM jvAlayituM dezaM sannaddhaH / tathA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 sati rAjJA sapradhAnena tasya pratikArAya ghanaM mantritaM punastasya ko'pyupAyo na lgnH| yasmAd daive nirundhati sati pravAsapuruSANi pauruSANi nibandhanatAM na vahanti / tatastatra pure sImandharasUrinAmakevalI sasaGghaH suvarNakamalopaviSTo dharma kathayan rAjJA bAhyAlIM kartuM gatena satA nirIkSitaH / rAjJA'bhivandya ca vijJaptaH he prabho ! dharmagurava eva bhavantaH saMsAratArakA abodhabodhadA bodhipAragrAmadA vA AmuSmikaM alpapuNyAnAM mAdRzA hitakAri prAsaGgikaM nimittam / gururAha ki pRcchasi bho janapate ! madantike dezopadravanidAnaM rakSopAyaM ca praSTukAmo'si ?, tat zRNu bho rAjan ! viprabhAryAzIlalopakalpanayA duHkhamidaM anubhavannasi, paratra ghoraM ca narakaM yAsyasi akRtapratIkAraH / tato mumoca tat viprakalatraM sa rAjA / aGgIkRtaM svadArasantoSanAma vratam / atha zrIsaGghoparodhAd rAjavijJApanAnantaraM tadduSTadevadamanAya guruNoktA zikSA bho bhUminetaH / dakSiNadizi malayAdrI candanavane panthAsarasi devakule jagajjyotirnAma bimbaM pArzvezasya samArAdhaya / tatra gaccha / tatastadvimbaM tataH sthAnakAt gRhItvA dakSiNakarakaniSThAGgulyagre saMsthApya alagnasthalAgraM pure'trasamAnaya / mahatA vistareNa pravezamahaM kuru / aSTAhnikAM racaya / dezAntaDiNDimaDambaraM racaya | ambaraM sAmbaraM kuru / lokAnAkArya sakaladharmavidhau devapUjane vitaraNe ca zikSAM dehi / AdhvajAMtaM gartApUrAt jinabhavanaM hemastambhaM maNibhitti ratnabaddhabhUmi sarvopahArapUjAvastusambhUtaM sarvadevaparicArijanAkINaM viracayya devapUjApaNDitAn paramArhatAn mahAzrAtrakAn zAntikAdikarmamarmanipuNAn mAnaya / mAnyAn agre kuru / dhanaM nidhanaM vimRzya tRNopamAM zriyaM sambhAvya vitara dAnam / kArAgAraM vyarthanAma racaya / vairaM muJca / sarvaiH sArdhaM vinayaM kuru / mithyAduH kRtaM dehi saMsArAmbhodhitaraNapravahaNam / anayA rItyA mahAcaitye nivezya tat zrIjagajjyotirnAma devabimbaM mahApUjanamahAmantrasmaraNamahAstrAtrakaraNa zrIsaGgha vAtsalyAdibhirupAyairvigalite kRzAnUpadrave tvaM sukhI bhava he nRpa ! / evaM cAnuziSTe sati sa duSTadevoM dezAntaH praveza na kartA taddevabhaktasuragaNena bhASitaH / pazcAd vyAkhyA zravaNAgatavidyAdharavRndena sAdharmika vAtsalyArthaM tatra sarovaragamane rAjJaH sAhAyyaM cakre / evaM vihite ca tat tathA jAtaM, rAjA'pi samyagdRSTirjAtaH prapatradvAdazavrataH / mahatI jinazAsanaprabhAvanA jAtA / tatra pure sarvadA sumanovrajasambhRte devabhavane tasmina azeSavizeSagatazokaiH suzrAvakairviracitAH samayocitAzcaityapariparipATayaH prAkaTyamAnazire atuccha mahotsavA prasazruH / Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ analopasargahArI, stambhanacarite tRtIyabandho'yam / sujanahRdAnandakare, caritaM zrImadanadevasya // 1 // ***** (prabandhaH 4) . ye jIvAH karmavazato, matto'pi jaDabuddhayaH / teSAM hitAya gadataH, saphalo me parizramaH // 1 // paravastusaGgrahamRte, nirvAho naiva cAtra kasyApi / paraputribhirlokaH, karoti pANigrahaM yasmAt // 2 // sevAhevAkadevAsuranaranikarasphArakoTIrakoTIkoTIvyATIkamAnadhumaNisamamaNizreNibhA veNikAnAm / rAjannIrAjanazrIcaraNanakhazikhAdyotividyotamAnaH, stheya zreyaH sa deyAt tava vizadadazAbandhuraM pArzvanAthaH // 3 // ye kecid vidvAMso, bhuvane vilasanti bhAratIputrAH / gRNAmi tatkavitvaM, mama sarve sahodarA yasmAt // 4 // asminneva jambUdvIpanAmadvIpe bharatakSetre ayodhyAtaH pazcimAyAM vANArase deze kAzyAM nagaryAM samAropitakodaNDAkAranibhAyAM paJcagavyUtimAtrakSetrAyAM hiraNyanAmo rAja'bhUt / tasya priyA kamalA / tayoH putrI jaratkumArInAma kumArI / sA prAptavayAH satI satIziromaNiH sakhIvRtA vanAntaM krIDArthamekadA gatA / praviSTA tAmasikAyAM vATikAyAM yatra dhArAgRhaM ulbaNoSNakAlauSadhaM ca / yatra ca meghamaNDapo nidAghadAghadhanvantariH, yatra ca tApapratApaprazAntakAriNI aguDilabuhala(bahula)jalakallolAkulA SaDDoSalikAmahAvidyA vidyotate / tasmin pradeze puSpAvacayaM kurvatI jAtigahvare praviSTA / yAvat kareNa puSpaM cinoti tAvad dandazUkena dakSiNakarAGguSTe daSTA / tayA dhanyayA sadayayA na pUtkRtaM 'mA'sya ko'pi pIDAM karotu mama vAcaM zrutvA' / smRtapaJcaparameSThinamaskArA jAtaviSApahArA kSaNArdhena jAtA / tuSTazcAsau nAgakumAradevaH sarparUpI / datto vara: 'ahaM pAtAlezasya zeSanAgasya mukuTavardhananAmA putro'smi, tava pitRgRhaM nAgaloko'dya prabhRti, tava rasAtale gatiraskhalitA'stu' / tato devaH svasthAnaM yayau / kumAryapi jAtapramodA ciraM ratvA jagAma svaM vezma / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 athaikadA rAjJA vanavAsine jaratkumAranAmaRSaye soparodhaM sabhAsamakSaM dattA pAdayonipatya uktveti ca - 'pUraya me paNamIdRzaM puroktaM yo matputryA nAmnA RSirbhaviSyati tasmai dAsye'haM svasutAm' / so'pi jaratkumAranAmA anicchatrapi pariNIya vanAntaM(ntaH) pratasthe / iti sanmukhaM paNaM vidhAya- 'yadA madabhaktA eSA tatra putrI bhaviSyati tadA tyakSyAmi' / 'astu'-rAjJoktam / sA'pi ca yauvanaM saphalaM kRtavatI patirasena nirvyAjena / so'pi nijAyai tasyai priyAyai paJcendriyAlAdakAri paJcadhA vaiSayika sukhaM upaDhaukitavAn / tato dvAdaze varSe ApannasattvA'bhavat / athaikadA ca dinAste sandhyAvratalopaM vibhAvya sutaM pati jAgarayAJcakAra / 'mayi nidrAbhaGgakAriNyAM eSa kopaM kRtvA zApaM dAsyati mattyAgaM kariSyati varamidamastu' ityaGgIkRtya pAdAGgaSThanipIDanena sahasotthApitaH / so'pyuttasthau / daNDAd ghaTTitabhujaGga iva vAg buhala(bahula)ragaralavarSI kena pApinotthApito'smyaham ? / sA'vocat-na kenApi, prANeza he ! mayA'nayA tvaM vinidritaH pApinyA / 'yadyevaM tyaktAsi re ! mayA durAcAriNi ! bhatrabhakte ! smara svaM paNaM, dUre bhava, mA spRza mAM, adya prabhRti svecchayA vAnaprastho'haM tapaH kariSye' / sA'pi taM prati vinayanatA vijJaptavatIti'kSamasva mamAparAdhaM enaM matkRtaM, na punaH kariSye, prANanAthaM(tha!) gacchatprANatrANopAyaM kuru' / tat zrutvA jagau muni: 'he putrajananI(ni!) mama bIjAdhAnaM tavodarAntaH pradhAnaM nidhAnaM, dAsyati te samAdhAnaM, mA kuru khedaM, he sundari ! kukarmakavacaH kAlAdatruTat tava pratipannapitRgRhasya sakalanAgalokasya satakSakasya sendrasya devalokasyApi ca sarpasatrasAGkaTye vikaTe sati abhayadAnadAtRtayA tribhuvanopakArI padaGgajo bhaviSyati / ' munirityuktvA vane tapastepe / sA'pi pitRgRhamAgatya sukhena dinAnyativAhayati pAtAle yAti ca / pUrvaprAptavarabalena jAtaH putraH samaye 1 tathA AstIka iti nAma dattam / zeSanAgaprabhRtInAM bhAgineyatayA mAnyaH pAtAle nAgakumAraiH sArdhaM niraGkuzaH krIDati / kAle ca sa paThitavAn vedaM dhanurvedaM ca / atha tatrAntare narmadAtaTe vindhyAdrau dvAdazazatapallIvanamadhye rAjabhavananAmasthAnake candravaMzI pANDavasantAnI parIkSi [ ta ] rAjaputraH ji( ja )nmejayanAmA sarpasatraM kArayan vartate / tatra ca yajJavATake vedikAyAH puro yajJastambhe nihite gAha(ha)patyAhva(hava)nIyavedinAmasu triSu agnikuNDeSu jAtavedaHsu sarvasampUrNasamitsamRddheSu yAjJikairmantreNAkRSya sarvasmin nAgaloke jinapramitAGgalavizvayoninAmazruc zRGgAne avatArite sati, agnikuNDApari sendrAya satakSakAya nAgalokAya he dvijendra ! Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 Ahuti dehi kuru sarvaM svAhAbhuksAt iti / rAjAjJayA tathA kRte purastAdeva prAdurAsIt tAvatA sa AstIkanAmA kumAraH / tato vANArasIkSetrAt kenApyAnIta utthAdyaH (utpATyaH ?) brahmeva vedoccAraM darzayan vizuddhaM sarvato vilokya nijenAbhayadAnAmRtavarSiNA locanenAzvAsya pralayakAlarUpiNi dharmasya yajJe sarvathA mRtaM dharmaM samUlaM dayAlakSaNaM jIvaM vidhAya sarvazubhadharmeSu sAmrAjyamiva saMsthApya tathA cedaM sabhAnta: papATha sotsAhaM sakRpaM savinayaM yathA sarve yAjJikAdayaH zlathIkRtasvakRtyAstasthuH / taizca hRdi mImAMsitaM ciraM tadadRSTapUrvakautukamiva dRSTvA AH kimetat jAtam ?, kautastyo'yaM ko'pyAkasmika eSaH kAraNapuruSa: prAptaH ? 1 ayaM pUrNamanorathaH san yajJaphalopamaH sambhAvyate, hatecchaH punaryajJopaplavarUpIva vibhAti / zApAnugrahasaGgrahavigrahagraho'yaM yasmAdeSa darIdRzyate asmanmanastvaM puruSasyAnucaravadanusarIsarIti / bahu kiM bambhaNyate ? asya vapurvarcastathA pariposphurIti yathA'sya kimapyasAdhyaM mahApuruSasya nAsti / tatastaiH sarvaiH sambhUya 'sarvasyAbhyAgato guru' rityAmnAyaM dharmazAstrANAM smaradbhiH yathocitaM sabahumAnaM savinayaM AsanAJjalibandhAdarapUrvaM praNipAtAdi tasya cakre / niSiddhastu vedaM paThan na ca tiSThati / tataH sa rAjA savinayaM natazirAH prAJjalirjajalpa - 'mahApuruSa ! virama pAThazramAt / tavepsitaM yat tadahaM dAsye / paraM etAM me vijJApanAM sAvadhAno'vadhAraya / cirakAlepsitaM mamedaM yAvadadya puSpa zriyamadhirohati tAvad bhavatA sudhAsamenApi sA kalikaiva dandahyamAnA sambhAvyate / anyacca he mahotsAha! mahAbAho ! kumAra ! maulakyasyAsya yAjJikasya bhAradvAjanAmnaH pitA mamApi ca takSakena daSTau mRtau ityAlapyAlaM "te putrAH ye piturbhaktA" iti vAkyaM smarantau cAvAM amuM kratuM kartuM upakrAntau / sarvanAgakulAhutiH satakSakA hotavyA zruco'gre dRzyate / eSa AvayodvayoH cirasvIkRto niyamo 'sti / amuM dharmaM mAM prati prakaTayanto'mI dvijA vedavidaH prArthitayajJabhAgAH sarva'pi tvAM bahu mAnayanti / tataH kSaNArdhaM ekaM tava manaH pIDayituM vilambena vayamalambhUSNavaH / tataH pUrNamanorathA mahatIM bhaktiM kariSyAmaH / athavA tvaM kiM yAcase ? tvaM bhaNa tad gRhANa pUrvam / ityukte sa provAca dazanadyutibhiH sarvatamAMsi kaNThe gRhNanniva prakRtisundara: bhadrakabhAva: AstikaziromaNiH sarvAnAhUtasahAyaH sarvajIvagaNaniSkAraNavatsalaH atuccha: svacchaH sakRpaH satrapaH satyavAk paradhananidhanadRzvA sakalazabdabrahmavedI dAtA trAtA ca brahmacArI paropakArI paramArhataH yazaH zAzvataH pArzvanAthavaMzAbharaNaM parAkramI gambhIraH dhIro vIrava Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 rAjatsphAtiH kSatriyajAtiH zubhanItiH pradarzitapuNyarItiH dUrIkRtabhItiH rasanendriyAmRtamocana: dayArdralocanaH sarvaguNaH anabhyarthitasadAsarvasAdhuH asambandha bAndhavarUpa: / 'bho ! bho ! zRNvantu sarva sAvadhAnAH / vANArase deze kAzyAM jaratkA ( tkumAramaharSiputro'haM jaratkArI ( tkumArI ) kukSisambhUta AstIkanAmA / madhyAhne gaGgAtaTe kRtasnAnaH pavanaguMjayotpATitaH sukhAsanAdhikasukhaM anubhavan sindUragirau raktazRGgasAnuni devadAruvane dvAdazakoTinAmavaizvAnarakuNDe siMhAsanasthaM sarvadevopAsitaM sarvanAthanAthaM amRtezanAmadevabimbamadrAkSamadya / tataH svAmI praNAmamAtreNa tuSTaH vAkyasiddhirbhavatu bho AstIka ! te varamiti dadau mahyaM bhagavAn / ityAdezaM ca dattavAn-nijamAtRpitRgRhasya satakSakasya nAgalokasya sendrasya ca devalokasyApi ca jIvitAbhayadAnadAnAt taM ca janamejayaM nRpaM kudharmakarmazarmAvalokinaM pApinaM nirAparAdhajIvavadhapAtakinaM kuzAstrapraNItakumArgAndhakArabhAraprahatanayanaM pApanubandhiphalena rAjyena pApAnubandhyeva phalaM cinvantaM samuddhara / tribhuvanamapi ca / tato rAjan ! bhoH ! sa deva AziSaM dattavAniti ca mahyaM sarvopAsakadevasamakSaM 'zivAste santu panthAnaH ' | "kuzalaM kuzalaM ni (?) bindavo munisandhyAvidhayaH sRjantu me I api santu zivA divAnizaM havize helimakhA havirbhujaH / / " iti khe devavANI ucchalitA / puSpavRSTiH zirasi me jAtA / devAdiSTaM mAM prati "gaccha vaccha(vatsa) zIghraM pradIyamAnAM tatra yajJAgnau mUlAhutiM yAcasva zruco'grAt" ityuktAnte taddevaprabhAveNa tataH sthAnakAt huGgAroccArasamaM sametosmi / mUlAhutimenAM yAce / mA vilambaM kuru bho rAjan ! pradIyatAM sa devo yadi te manasi pramANam / iti nizamya vacaH sarve hatAzAH santo varAkA iva mRtAstasthuH markaTA iva parasparAsyadRzvAnaH kAkapotA iva khasUcinaH x x x x I 1 tu mA mudiraprekSAmIkSAMcakuste brahmaNyA iti zrutvA maraNamivopAgataM iti manyamAnaiH sA tasmai dattA mUlAhutiH / kare dakSiNe muktA / hutA ivAtmAnaM manyamAnA sudhAMzumaNDalazItalaM AstIka karatalaM kamalakomalamalaJcakuH te viSadharAH labdhacetanA svasambhAlitazarIraH kRtapavanAhArA vigatadurdazAbhArAH sukhasaJcArA sabhAgata svadIptiprakArA AstIkastutimukhavyApArA varadAnodArAH tamAstIkaM dRSTvA praNamya 1. atra 22 tama patra nAstIti pATastruTitaH // Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 stutvA satArasvaraM varadAnapUrvaM procuH - sarpApasarpabhadraM te, dUraM gaccha mahAviSa / jinmejayasya satrAnte, AstIkavacaM smarA(ra) // 1 // AstIkavacanaM zrutvA, yadi sarpo na nivarttate / saptadhA bhidyate mUrdhni, zaMsavRkSaphalaM yathA // 2 // AstIkenorugaiH sArdha, purA ya: samayaH kRtaH / sa yadA samayaH satyo, jantuM hiMsantu mA'hayaH // 3 // sa me zaraNamAstIkaH, putro yo jaratkArayoH / yatprItibaddhamanaso, na dazanti bhujaGgamAH // 4 // AstIkasya ca yatrAjJA, varadAstatra pannagAH / / dayAguruNA AstIkena sambhASitA iti (?) // 5 // prANAtipAtaviramaNavratA jAtAH / tato nAgamataM jJAnamataM ca kathyate / paJcamIdine nAgapUjanaM tato loke prasiddhimagamat / AstIkenApi dayAdharmo vyAkhyAtasteSAmagre / damo devagurUpAstiAnamadhyayanaM tapaH / sarvamapyetadaphalaM,' x xxx ** *** (prabandhaH 5) asyA rAjaputryA apahatAlaGkArAyA kenApi durdazApatitAyAH / tato'cIkathat sa vidyAdharezvaraH sarvapratyakSaM vimAnaM nizcalIkRtya svAM priyAM he priye ! vidyAdharezvaro vaitADhye, rathanUpure nagare rAjA'sti / tasya devatAvasarapUjyamAna-jagatpAlanAmabimbAgamanenA'trAsyAH kumAryAH kAryasiddhiriti uktvA tirodadhe / kathitAMta eva kumArImAtulo maNicUla: sameto mIlanArthaM tatra tadA rAjJA'pi ca maNicUDamuparodhya tadvimbaM AnAyitaM caitye sthApitam / tatsnAtrAmbhasA sarvatrAmRtA'bhiSekaH kRtaH / pUjanAnantarArAtrikasamaye tadvimbabhaktadevagaNena ziraHstharatnAlaGkAramoTo(?) gADhaM baddho muSTibhistADyamAno bhRzamAraTan devapAdamUle kSiptaH divyavAcA pratibuddho 1. atra 24-25 tamapatradvayaM nAsti, ataH pAThaH khaNDitaH // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1) jinazAsanArAdhako jAtaH / yaduktam .. . tvAM sadAdhiguNadharmaropiNaM. ye'rihantarabhayAya bhejire / tAn kadApi na bhavATavIpathe. dasyuvat pratiruNaddhi moharAT // 1 // pavitraH kuntalAnAma prabandhaH paJcamaH smRtaH / carite stambhanAthasya, vAJchitArthaphalaprade // (prabandhaH 6) siddhyanti siddhayaH sarvAH, stambhanAyakanAmataH / avApyate na ki yasmAt, cintAmaNiparigrahAt // 1 // vaGgadeze tAmaliptIpure puSpazekharo rAjA / puSpavatI priyA / sa rAjA rAjyaM kurvan pApodayena sarvarAjakAryeSu pramAdI jAtaH / AlasyatvAt (alasatvAt) sarveSAM dviSTazca / kiM bahu ?, yathA tathA kRtvA sa rAjA rAjyAnnirvAsitaH / atha sa dezAddezaM rulan kASThavikrayeNa jIvaM pAlayan ekasmin dine zamIvRkSamUla makhanat / tatra vivaraM vilokya praviSTaH / tatra pathi vrajan nAgapuramekamadrAkSIt / tatparisare gaGgApuSkarataDAgapAlIzirasi anekadevArAdhyamAnaM devagRhamadhyasthaM purANapuruSanAma devabimbaM apazyat / sa puruSaH snAtrapUjAstutibhirArAdhayAmAsa tryahaM mahadbhaktyA / nirAhArazca kAmaM sambhAlya sarvabhaktapratyakSaM mahatA zabdena ghaNTAnAdapUrvaM suptaH / kAle prabuddhazca punastaM devaM praNatavAn / tato devavaiyAvRtyakAribhirdevaiH sAdharmikavAtsalyena sabahumAnaM stutyAlApapUrva devaprasAda pArijAtapuSpaM "bho bhakta! tvaM gRhANedaM ajAmaraM ( ajarAmaraM) nAma' / "mahAprasAdo'yaM me" ityuktvA gRhItaM tena / devaizca tasyetyAdiSTaM "bho ! devabhakta ! idaM puSpaM smaraNIyaM ripuM dRSTvA, yastvAM na mAnayiSyati tasya mUrdhA sphirayiSyati / sa ceti labdhaprasAdo devaprasAdIkRtaM devaprasAdanAmAnamazvamAruhya tarjanenAmumazvaM vAramekaM hatvA svanagare sve siMhAsane svasmAdazvAduttIrya puSpaM pheraNIyaM gaganagatyA - 'skhalitapracAro'stu" / tatastena rAjJA tathaiva cakre / sarve'pi pratIpabhUpAdayo lokAzca tatpuro vilapanto kuNThakaNThanihitakuThArAH taM zaraNamIyuH / tenA'pi ca rAjJA dharmavijayinA muktAste sarve'pi jIvantaH / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadAha - upakAriNi vItamatsare, sadayatvaM yadi tatra ko'tirekaH / ahite sahasA'palabdhe, saghRNaM yasya manaH satAM sa dhuryaH // 1 // tAvat kopo vilasati, mahatAM kriyate na pAdayoH praNatiH / rAmo vibhISaNAya, praNatAya sa dattavAllaMkAm // 2 // rAjA'pi jAtasukhazciraM rAjyaM bhuktavAn / krameNA''rhato jAtaH / kAle paNDitamaraNena samAdhinA mRtaH svarge samutpannaH / bubhuje divi sukham / uktaH SaSThaH / / . (prabandhaH 7) 'lokaH yamakiGkarapratyAhatisaJjAtakATakabhATakAdikuTakaM ca tataste yamabhaktAH caNDAdayo dAsA yamAgre taM parAbhavaM avadanto'pi svasya mahImanamuNDA iva saziraHsphoTa bhagnA'sthikUTAH jharat jharaM rudhiraM nijairaGgaivarSanazchannA bhinnAGgA AtmAnaM tathA parAbhUtaM darzayanti sma / sUrpaNakheva rAvaNAne ajalpantyapi zrIrAmagauravaM prakaTaM cakAra / yamo'pi roSAruNAkSaH tatra jinagRhe prAptaH / taM trizaGkaM dRSTvA vihnirivoSarapatito vidhyAtaH, ulmaka iva nirvANaH, pannaga iva tAkSyAkAnto nirviSaH, jaladhirivAgastisamAkAnto vyatItajalaH, mArtaNDa iva rAhumukhaprApto vitejAH jAtaH / tataH kRtAnto'yaM taM devAdhidevaM rAjAnaM ca natvA stutvA sarvapratyakSa bhaTTa iva kIrtighoSaNAM tatAna "bho bho bhavyalokA: ! ahaM kAla: kalayitumenamAgAM rAjAnam / navagrahapIDA'pi mama sAhAyyaM cakAra / yadyenamupAyaM nAkariSyadasau tadA mamaikakavalo'bhaviSyaH he rAjan ! tvaM / ato'yaM devo grahapIDAzAntikArI bhavati bhavinAM bhaktAnAm / anyacca azubhaM karma kSayaM yAti zubhaM ca vardhate / prabandhaM enaM udIrya jagAma yamaH / rAjA'pi dRSTaprabhAvo bahUn jIvAn dharme jaine sthirIkRtya svasthAne gatvA rAjyaM prAjyaM bhuktavAn / kAle vrataM gRhItvA prApa tridivam / prabandhaH saptamo jAtastrizaMkorgrahazAntike / carite stambhanAthasya, mahAnandasakhaprade // 1 // 7 // ******* 1. 28-29 tamapatradvayaM na, ataH pATho'pi truTitaH / / Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (prabandhaH 8) dUSayanti nava nokaSAbakA, durgrahA api na taM grahA iva / yastvaduktavidhinA surakSitaM, svaM karoti karuNaikasAgara / / 1 / / rAjabhayayakSarAkSasabhUtapratAH pizAcazAkinyaH / nAyAnti tasya mUlaM, stambhanajinanAma hRdi yasya // 2 // kaliGgadeze kAJcanapure padmanAbho rAjA / padmAvatI priyA / itazca : tatrAgataH kevalI subAhunAmA hamakamalopaviSTaH karoti vyAkhyAm / dRSTazca sa rAjJA bAhye vAjikrIDAM vitantratA / natvA pRSTazca ihAgamanakAraNam / asmin vindhyagirau ravAtaTe hastibhuvi caturvizatiyojanapathalazAkhAvyApo dvAdazayojanonnataH kuJjararAjanAma vaTo'sti tatrAste sarvadu:khavAraNasya bhuvanatrayatAraNanAmadevAdhidevasya pratimA ! tAM vanditumihAgato'smi he rAjan !, taveti praznottaram / iti zrutvA hRSTA gatAH sarve'pi samyaktvadhAriNo jAtAH / ekadA tu sa rAjA vanyagandhagajabandhanakrIDA) hastibhUmau gajAkare rarAma / tatrAntare akAlajaladajalasiktabhUmisurabhimRtsnAgandhAghrANe nAsikApuTakuTIkuTumbitAM gate pronmattagandhagajavRndenAkrAntaH / palAyitAH pUrvameva padAtayaH tRNAnIva asArANi patramAneneva / tato bhaTA nezuH apaNDitamukhe vacanarasA iva / tato'zvAH petuH avinItajanaguNA iva / tato gajAH sainikA mumUrchaH sulocanA savilAsalocanAJcalAcAntA rAgigaNA iva / kSaNAt tat sainyaM sarvambhavasvarUpamiva vizrasApariNAmajAtaM vigata' . ** *** (prabandhaH 9) vezite janavallabho rAjA nAmnA pariNAmena ca pratiSThAkUrmaH jagajje(jjye)SThaH vairavArAha: arividAraNanArasiMha: parAkramaparazurAmaH unnatimeruH agAdhatAsamudraH maryAdAmakarAkaraH kSamAkSmAsamaH viveka zrIvAsudevaH ariyavAsakavAridAvatAra: pUrvajAcArabhAragovardhanoddharaNagovindaH rAjanItipArvatIparitoSasukhArdhanArInaTezvaraH samastavijJAna vizvakarmAvatAra: prajArakSaNadAmodaraH saMsArasarvasvaraGgalIlArambhAbhAvavAsavaH anujIvidurdazAduHkhadhAraNIgirizreNIdalanadambholiH nyAyAnyAyadugdhanIra 1. 32-33 tama patradvayaM nAstIti pAThaH khaNDitaH / / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecanarAjahaMsaH caturudadhikAJcivasumatImaNDalasitacchatritakItimaNDalaH guNamaNirohaNa: adrohaNaH kaviriva kaviH vAcaspatirivavAkpatitve vidyotamAnaH bhAratIva bhAratipriyaH dayAjImUtavAhanaH paruSArthalIlApAkazAsanaH satyavAgyudhiSThiraH rAjyaM karoti / tatra deze durlabho nAmA kauTumbikaH kSetraM rakSan munimekaM jainaM kSudhAta tRSArtaM ca bhaktAnapAnapratilAbhanAvaiyAvRttyAbhyAM zuzrUSitavAn / tenApi sahajasiddha nAmavItarAgabimbe bhaktiH kAryA tvayeti upadiSTam / sa ca muniryayau / tasyApi karSakasya saptame'hni amutra mRtanagarezvarajanavallabharAjakulakamAyAtAmAtyAdhivAsitapaJcadivyAdhiSThAyikadaivataiH paTTAbhiSeka: kRtaH / tathApi tasyAjJAvidhAyI tAdRzaH ko'pi na jAtaH / anyacca pratipakSarAjAnastasya puraM veSTitavanto mithazca mantrayitvA nirvAsyate ko'yamupaviSTo raGko'sti / evaM vyAkulIbhUte loke calitoDumaNDalanabhastalopame nagare kalpAntakAlavizAlapavano tanakacakrasamudrodaravivarabhayaGkare nagaraloke ca itazvetazcAbhraMlihalaharihelAvidalitakSatidramithogharSacUrNIbhavattimikulasaGkulajaladhijalavaisaMsthalyopamite sa vidyAcAraNo muniH vidyAsAgaranAmAnaM rAjAnaM vandApayitumiyAya / vavande rAjA ca munim / tataH provAcAzI:pUrvaM sa sAdhuH bho rAjan / mA bhaiSIH, tava sarvaM ramyaM bhaviSyati / jJAtaH sarvo'yaM vyatikara: sarvathA te'dhunA sa sahajasiddhanAmA devaH zaraNaM zreyaskAri / ityuditvA jagAma muniH / atrAntare rodasI vAnayana janamukhArAvaH prollalAva hA he ti hA heti kiM deva ! bhaviSyati ? / tatrAntare nagarabuha(bahu)madhyadezabhAgasthitAt sAdhanakUpAcca taddevabimbamudgataM jalasyopari saparikaraM gaganamalaJcakAra / mahAmahotsavo'jani / puSpavRSTirnabhastaH papAta / devadundubhayaH praNeduH / divyavANI prasasAra / vardhApitaH kSitipatiH / tataH saparivAro rAjA sametastatra / bhUmau lulotth| devabhaktairutthApitaH / sarvasamakSaM praNatavAn / harSotkarSavazaMvadaH stutiM cakAreti - kiM pIyUSamayI kimunnatimayI kiM kalpavallImayI, kiM saubhAgyamayI kimu(ma)dbhutamayI kiM jJAnalakSmImayI / kiM vAtsalyamayI kimutsavamayI kiM vi[zvasaukhyAvanI ?] [dRSTve]tthaM vimRzanti te sukRtino mUrti jagatpAvanIm / / viracita... prabhAvanA / kRtA pUjA jagadIzabimbe / tatazca vIrakoTIkoTyaH sahuGkAranirghoSAH prAdurAsan / tato vairiNo bhItA phutkArAkrAntA api jajakArA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krAntijAniviSAH pannagA itra vyapamadA upadApUrvaM taM svAminaM zaraNaM yayuH / ye ca na namantyenaM nazyanti cakSubhyAM na pazyanti te tato devagirA pratibuddhA jAtAH sevakAH / tasya nAma dattaM devAdezana devaiH mArtaNDa iti / rAjA prasiddhi gataH / caitye ca devaM taM nivezya mahAbhaktyA pUjayitvA cAkhaNDaprabhAvazciraM rAjyaM cakAra : samarabhayazAntikArI, mArtaNDanRpeNa pUjito bhaktyA / zrIstambhanajinanAthastaccarita navamabandho'yam / / 1 / / duHkaSAyacaturaGgavAhinI, prauDharAgatRpakalpitaH kaliH / tvatrizuddhikRtabhaktizaktibhirbhAsurairyadi naraiH samApyate // 2 // (prabandhaH 10) zrImarutuGgasUrermA, bhUdutsUtrapAtakam / mA bhUdAzAtanAvArtA, devastambhanavarNane / / 1 / / sauvIradeze vItabhaye pattane zrIvIraseno nAma rAjA / vIramatI bhAryA'sya ca / tatra zrInivAsanAmA daridrI goSThI ghRtakUpaM zirasA vahan sandhyAkSaNe pathi devanirmitabhavane lakSmIkAntanAma bimbaM vilokya nanAma / pUjAM kRtvA nijakUpaghRtena svapaTI vibhidya dIpavati vidhAya dIpaM kRtvA cAgre susvApa(vApa) / tuSTo devendraH / tasmai varaM datvA AdezaM kRtavAn - he zreSThin ! jaladhestIraM yAhi / tatra gatastvaM maddattavaraparaprA - tataH so'pi tathA cakAra / itazcA'kSubdhAbdhikallolahastAgraniSi(ba) NNA lakSmIstaM zreSThinaM ratnAkaratIrasthaM samAgatya samAliliGgabhujopapIDam / ciravirahAturA preyasIva nijaM priyaM prApya sapulakA suptaM samutthApya / dvitIyasyAM velAyAM dvitIyAlola kallolAgrAdhirUDhA hayA gajA AgatAH / tathaiva tRtIyAyAM tRtIyottaGgaprattaraGgataraGgAgre raGgattararatnanikaro'kSayakozanAmA nidhizca samAgataH / devA api khe sva(su)sthitalavaNAdhipapramukhAH sabhaktikaM taM stuvantaH / zrInivAsasya svapuraM samAgatasya sataH tatpurezena zrIvIrasenena aputriNA svaM rAjyaM datvA vrataM jgRhe| gaganavAdyamAnadevadundubhikriyamANakusumavRSTinRtyamAnamadhukarInAmanATaka saharSagIyamAnazrIkAntadevaprasAdAvadAtaparamparAprakaTitasarvarAjamaNDalamahAcamatkArAkarasya ihabhave'pi lakSmIkAntadevaprasAdana mahArAjA(jo) jAtaH / Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 dhaNao dhatthiyANaM, kAmatthINaM ca savvakAmakaro / saggApavaggasaMgamaheU jiNadesio dhammo || 1 / / zrInivAsaprabandho'yaM, dazamaH kArmaNaM zriyaH / stambhanAthacaritre'smin, vANIjADyaviSAmRte / / 2 // (prabandhaH 11) lIlayA'pi tava nAma narA ye, gRhNate narakanAzakarasya / tebhya eca narakairucitA bhIste tu bibhyatu kathaM narakebhyaH // 1 // AjanmamudradAridra(ya)samudrAvartapAtinam / stambhanAyaka ! mAM pAhi, kAntatIrthakarazriyaH / / 2 / / dakSiNasyAM dizi magadhadeze rAjagRhe pure narakAnto nAma rAjA / pUrvakRtanijapAtakodayena sarvarAjakAryamahodyato'pi medurarogAd akiJcitkaro jAtaH / sa caikadA gaGgAyAM snAtuM gataH jalamAnuSadampatI vArtA kurvantau dRSTavAn / zRNoti smeti ca - 'kalye nandIzvarASTAhnikAmahaM kRtvA'tra vizrAntA devA, jalakrIDAM kurvadbhistairdaivaizcAnyonyaM kathitaM, nRpo'sau nagarezo vairibhirnagarAnniAsyate lagna: parAbhavapadaM bhaviSyati / paraM he priye ! nagarezasya jayavAdavidhi nizi kthyissye'| iti nizamya rAjA tatraiva tathAgatya pracchannaM sthitvA tAbhyAM kathitaM jayavAdopAyaM sa(zu) zruve / tato rAjA vaTagahvarAd vinirgatya vaTamUlAd utkhanitvA paThitasiddhAM gaganavidyAM patrasthAM vAcayitvA nandIzvarayAtrikadevapradarzitajayopAyaM kartuM gagane cacAla / malayAcale kaGkolIvane kumbhodbhavasyAzrame agnizRGgazikhare sindUrakuNDAntaH siddhairupAsyamAnaM jayapatinAma jinanAthabimbaM protpATya yAvadAyAti svapuraM tAvat tatpuraM tasya ripurAjabhirveSTitaM so'drAkSIt / puramadhye bAhye ca kalpAntabhrAnta pAthodharanikararavaprArthyamAnapratAne nizvAnanizvAne jagato'pi karNAnudIrNe jvarayati sati sarvAGga, janasya zabdAdvaitamiva yajJe advaitavAdinAM pramANabhASAyAmiva / rAjJA'pi ca sa devo'ntaHpura muktaH siMhAsane / svayaM tasyAnucaro jAtaH / bhaNitaM ceti ca "tvaM rAjA he prabho ! me'dhunaa|" atrAntare pratolI svayamudghaTitA / dadhvAna devadundubhiH khe / ripukaTakaM mUkaM vikalAGgaM jAtaM sat tasya rAjJaH pAdayornipatya jIvitA'bhayaM Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 prAthitavAn / devabhaktyA taddalaM jIvan mukaM anucarIbhUtaM paTTe'bhiSiktaH sarvaiH sambhUya / jAto mahArAjA zrAvakazca / bhuktvA rAjyaM mRtaH svarga gataH / adbhutacarite carite, stambhanAthasya dattajayavAda / narakAntanAmanRpaterekAdazamaprabandho'yam / / ***** (prabandhaH 12) dravyabhAvatamasAM vinAzanaM, dravyabhAvamahasAM prakAzanam / bhaktibhAranatapAkazAsanaM, tAvakaM zirasi me'stu zAsanam || sA dhanya rasanA nRNAM, stauti yA stambhanezvaram / saiva prabhA raveH zlAghyA. nyA puSNAti dinazriyam / / / / naktamAladeze zrImakuranagare zrIbhImaseno rAjA / hemAsanA kalatraM ca / tatrAnyadA ca zrIbuddhisAgarasUrinAmAno dharmaguravaH aiyaruH / sA'pi rAjA vanditvA taM guruM dharma papraccha / ahaM zatruJjaye tIrthayAtrAM katuM bhagavannAlaM, antarA rAkSasadezamadhyAgamanopadravabhayena / tatA kSemaGkaranAmadevaprasAdabalena kariSyasi tvaM tIrthayAtrAM bho rAjan ! / he bhagavanahaM kathaM taM devaM jJAsyAmi ? kvAste sa devaH? / rAjJokteranantaraM gururuvAca 'mAnuSottaraparvate sahasrabhujavirAjitayA tribhuvanasvAminI nAmadevyA samupAsyamAno'sti / kAlavazAt zrIsaGghakAyotsargabalena zAsanadevI tvAM tatra neSyati / tvayi tatra sthAne gate zrIsaGghasya nidrA sameSyati / idamabhijJAnaM kAryasiddhayai jJAtavyam / tvamapi he pRthvIpate ! tatra sthAnake kRtASTAhnikotsavaH samArAdhanaprAptadevaprasAdaH prAptavaraH sampUrNa manorathaH taddevavaiyAvRttyakaradevagaNa nirmApitadvAdazayojanapramANapralambanavapRthulajaGgamasuvarNavapramadhyagataH sametya svapure caturvidhena zrIsaGghana samaM siddhakSetramahAtIrthamahAyAtrAM mahAbhaktyA mahAdravyavyayena nirantaravidhIyamA[na]jinazAsanaprabhAvanAraJjitacaturvidhadevanikAyabalena mahAmahotsavena nirupadravaH annapAnIyatRNendhanAdinA sukhI san vyAghuTya svanagaramAyAsyasi / tribhuvanajanakutukamidaM adRSTapUrvaM kariSyasi tvam / tenA'pi bhujA sugurUpadaze tatsarvaM tathA nirmame 1 itthaM kRte zrIjinazAsanaprabhAvanA bhUtale udbhatA'bhavat / mithyAtvaM sarvatrA'pi samyaktvasahasrakiraNAdayena himavajjagAla / kalpadrumAvatAratulyena Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmeNa pApaM dAridramiva vidrANaM gaGgApravAheNeva paGkasamparka prayAti kA'tra bhrAntiH viduSAM hRdayeSu / sukRtopArjanayA duritasantatidUre bhavati ghUmarIva dinakaraprabhayA / so'pi rAjaghastasyeva paramezvarasyAdezena jaganmalaM nAma putraM paTTe'bhiSicya taddevopAsanAprajApAlananyAyazikSAsamAdezadAnapUrva jAtavairAgyarAgaH sarvasaGgavirato gRhItapaJcamahAvrataH zukladhyAnena sakalakarmakSaye jAte antakRtkevalajJAnotpattiH dvAdazatayA prabandhaH pUrNo'yaM bhImasenabhUpasya / stambhanajinapaticarite, vAgjanmavilAsakalpatarau // 26 ***** ( prabandhaH 13 ) sarvamaGgalamaye tvadAgame, sarvavighnaharaNe kRtAtmanAm / nAtha ! du:zakunavRddhizRGkhalAH kurvate kimu kutIthikoktayaH // 1 // " akSayA pratibhAtIva, vANI stambhanavarNane / ayaM devaH paraM brahma pradatte yadupAsitaH // ( 2 ) // narmadApaTTadeze zubhaniveze zrInandapuranAmapure candrakAntApatiH candracUDo rAjA / tasya ekaviMzatipUrvajAH pApadidhavyApAditamaNibandhanAmasiMhajIvena prAptavyantarajanmanA mAritAH / asyA'pi candracUDasya tatkulodbhavatvAt sa pApadhiraso mahIyAn jAgatiM / ekadA vanakrIDAM kurvan AkheTakarasena sa rAjA vindhyagirigahvare toraNamAlanAmaparvatAntarazikhare AmrAgame akhAte udumbaranAmasarasi narmadAjalApUrNe sAjaNa-gAjae "mAnaM udumbaravRkSadrayaM dRSTavAn / muniM ca jainaM salIlaM locanayugaleA'drAkSIt niSedha pantya vilAkya cetastato muniM taM natvA papraccha-bhagavan ! bhoH ! ke bhavantaH ? kimatrAgatAH ? ko heturvA'trAgamane ? kimarthaM bhUmireSA padakSuNNA ? kiM mImAMsvata ? anyacca udumbarasyA'dho bhUmau kasya jIvasya padAnyamUrti nirIkSyante ? / tataH sa sunirAha karNATadezasya vikaTotkacanApagataH putro'haM ghaTotkacanAmA / munidarzanajAtapUrva bhavasaH kamanidAnasmRtisamutpannavairAgyAM vihAya tRNavat straiNaM kanakaM kanakavat tyaktvA gRhaM pretagRhavadvibhAvya samAzritazrAmaNyaH zabaranAthanAmadevaM praNantumatrAgAmH taveti praznottaraM jAnIhi he rAjagajan ! / tato rAjovAca- he mune / kimiti na pazye'haM tAM yd -- Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 pratimAm ? / guruNoktaM tataH udumbaravRkSasyAntaH / nRpaH prAha savismayaM bhagavana bhagavan ! mAM anugRhANa prasAdIkriyatAM anenodantena / muninoktam-zRNu rAjan ! guptAd guptataraM vacanamidaM purA zApaprabhAvopalabdhazabararUpeNa mahAdevena pArvatIpreritena zUkaravadhArthaM vRkSasyA'sya mUle zarazcikSepa / zarastu taM na pasparza / IzvaraH kSatavratI jAtaH / tasya manasi ca zAntarasaH saGkrAntaH pUrvamaspRSTo'pi / tataH so'cintayacca navInaM kutukamidaM prollasati spRzAsma(sparzAzma)samparkAdivAyasi kaladhautatvaM parispho(posphu)rIti / satyaM mattasyA'pi mahiSasya zirasi bhAratyA svakare datte cAnAhataH sArasvatolAso varIvarNyate / tat kiM kvApi devAdidevazrIvItarAgapratimA mAdRzAmavivekinAM tAraNI mahAnarakanipAtanivAraNI Asannaiva sambhAvyate / yanmama citte hiMsArasaniSThure'pi sakaruNA zAnti(nta)rasazrIH sarvAGgamanusarIsarIti sma ! tadukteranta eva puraH prAdurabhUt prabhupratimA / praNatA ca tAbhyAm / munirvakti puna:bho rAjan ! tadA prabhRti zabararUpadhAriNA mahezva[reNa sthApito'yaM devo'tra kAraNenAnena ca zabaranAtha nAma jA' (prabandhaH 14) tArakA api gaNyante, gaNyante vAddhibindavaH / stambhanendraguNazcaiko, gaNyate nAmarairapi / / tilaGgadeze haMsapattane DhorasamudranAmasarovarazobhite naravibhramApatiH naravibhramo nAma rAjA / ekadA ca rAjapArTI vinodena bhraman vane tRSArto jAtaH / vaidyaiAntrikairgaNakaizcopacAravidhiH kRtaH, sarvo'pi viphalo'jani / nRpo'pi vaikalyena ca ekAkI san gRhAdvinirgatya gaGgAtaTe ciJcAdvayAntare niSasAda / etAvatyavasare samakAlameva ekasyAM bhujaGgamo'parasyAM ciJcAyAM bheko ni:sasAra / tatastau mitha: savaira jalpataH sma / bhekenoktam- bho bhoH / ko'pyasti ya enaM sAdharma mArayati? mArayitvA cAsya ziromaNi gRhNAti ? / ityukte sakrodhaM roSAruNalocanaH sarpaH prAha-haM ho ! dardura hatvA asyaivAdhanastanabhUmisthaM akSayaM ratnanidhi gRhNAti yaH sa ko'pi nAsti ? kiM dardurasyApi vyApAdane kasyA'pi hatyA lagati ? / ityuktvA indrajAlavat tadyugaM vilInaM svayameva / tatazcaikato rAkSasaH anyato rAkSasI gagane 1. 43 tama patra tAstyataH pAThacuTitaH / / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 raNaM kartumudyatau / sa rAjA tatrAsIno vilokyati sma / kSaNena gaganAt to dampatI patitvA rAjJo'gre mRtau / atrAntare vimAnastho vidyAdharezvaro'vocat.. bho rAjan ! durmanA iva kiM lakSyase ? / bho mahArAja ! jagAmA'daivaM tava, prAptaM tvayA sarva samIhitaM, nanAza vikalatvaM pUrvabhavazramaNAbhyAkhyAnadAnaphalam / anyacca gaGgAvelAjalasthApyamAnadakSiNamadhuciJcAmUlAdhasthitapuruSottamanAmabimbasnAtrajalaM piba / tadAkarNya rAjJA tadvidyAdharavacanaM tathA cakre / tajjalaM devadravyamapi sat "savvasamAhivattIyAgAreNaM" ityAgArapadabalena "mahattarAgAreNaM" ca asyApi padasya balena sarvasaGkena militvA kRtAnugraha: papau devastrAtramapi / tato vaakpttutaa'bhvt| jajJe kalyANam / sarvadeze mahotsavaH prasastre / jAnapadikAH sotsAhAH kRtasnAnA sapuSpazirasaH kaNThadAmAbhirAmA sanandanAH sacandanAH gatarogAH kRtabhogAH paridhRtavicitrAmbarAH pratigRhapratipATakapratirathyAmukhapraticatvaratrikatUryA - sphAlananinAdapratininaditAmbarAH sagItAH sphItAH sanRtyArambhAM vItazaGkA vigatAtaGkA lakSmIvantaH sapakSAH dakSA aviSAdAH prAptarAjaprasAdA; ghanadAnAH sthUlahastA jabAdijalaharA bITikAvajrAkarAH sUtkaTIsamudrA vairivairakaraNavArAhAH pratiSThAniSThA variSThAH paNDitAH akhaNDitAH baddhanijanijajAtiTolA vikasatkapolA tAmbalotphullagallamukhAravindAH sAnandAH gajagatayaH sumatayaH kRtamanovAJchitabhojanA yAcakajanadIyamAnasamIhAdhikadhanabharavigalitajinAH sanmArjitanagararathyAsaJcArAH pavitrAcArA mArgaNapravezabohanikA nirgamazambalaviradAH sarvAGgaviracitAbharaNAH sarvazaraNAH gRhasthAH svasthA aduHsthAH zAntA lakSmIkAntA udArAH paropakArasArAH sabalAH nijanijavyavasAyaprAptaphalAH sarvato'pi khelanti sma / anyatazca rAjanyakA rAjakulAzca sAmantA maNDalikAH zalyahastA daNDanAyakA dalapatayazcamUsAdhanikA rAjaputrAH senAnyaH padAtayazca zrIkaraNA vyayakaraNA madhyakaraNA aGgalekhakAH sUNalekhakA mantriNaH adhikAriNaH vasiSThAH zreSThinaH nAyakA mahattarA mahattamA anye'pi ca sAmAnyalokAH catvAro varNAH SaDapi darzanAni caturazItimahAjanA aSTadazaprakRtayaH SaTtrizad rAjakulyaH SaTtriMzat pravaNyaH SaNNavatirAjarItikA SaNNavatipAkhaNDAni viMzatyadhikasaptazatamatAni ca svecchayA rAjaprasAdanirargalaM ramanti sma / gAyanAni svarazuddhimAdhuryarasena vizvAvasuM hasanti sma / nartakIgaNA devanartakI rambhApramukhI svatAlazuddhisamanakhAdinartanasUkSmazuddhivaida'dhyena tarkayanti sma / vAditropAdhyAyAH zivavADazaktivADahastavANipramukhAkSarazuddhi Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 dhvanimAnajJAnAvirbhAvena indramArdaGgikAn mAmAmUmUmukhyAn viDambayanti sma / itthamaSTAhnikaM vardhApanaM jAtaM deze rAjakule ca / tato rAjA taM devaM mahAdravyavyayanirmite caitye nivezya SaNmAsIM yAvat mahAmahotsavaM cakAra / evaM zrAvakatvaM zuddhaM pAlayitvA sugurUpadezena prAnte ca vrataM gRhItvA punargRhItasaMstArakadIkSAvihitacatuH zaraNagamanaH kRtaduHkRtagarhaH vihitasukRtAnumAdanaH vizuddhabhUmaNDalabaddhaparyaGkAsanaH vihitadevavandanaH " savvaloe arihaMtaceIyANaM" ityAdi daNDakoccAraNapUrva sarvajIvAn prati mithyAduH kRtaM datvA kSamayAmi sarvAn sattvAn, sarve kSAmyantu te mayi / maitrayasti teSu sarveSu tvadekazaraNasya me // 1 // iti kSAmaNakapUrva yogAbhyAsena samAvarjitaprANAyAmaparisphando nAzA(sA)granyastadRgdvandvo zrIniraJjanAptopadezAbhyastaparabrahmamarmopacIyamAnaikAntAntaH karaNazaraNaH iti papATha pATham - sattveSu maitrIM guNiSu pramodaM kliSTeSu jIveSu kRpAparatvam / madhyasthabhAvaM viparItavRttau sadA mamAtmA vidadhAtu deva ! | ekendriyAdyA yadi deva ! dehinaH, pramAdina saJcaratA yatastataH / kSatA vibhinnA malitA nipIDitAstadastu mithyAduranuSThitaM prabho ! // 2 // atikramaM yaM vimatirvyatikramaM jinAticAraM svacaritrakarmaNaH / vyadhAmanAcAramapi pramAdataH, pratikramantasya karomi zuddhaye // 3 // J ityAdi paNDitamaraNaceSTayA pratalIkurvan karmANi kSapaka zreNIM praviSTaH zukladhyAnAntyabhedayugalIM vihitaghAtikarmakSayo vizramya zeSe samayadvaye nidrAdyA prakRtI: kSayaM nItvA kevalI bhUtaH san pUrvakoTyAyuH pramitaM ca trayodazamaguNasthAnaM sayoginAma muktvA apUrvakaraNaprayogeNa caramaM guNasthAnaM ayoginAma spRSTvA laghupaJcAkSarapramANaM muktiM gataH / evaM cobhayathA mahAmohavyAmohasandohahantA'yaM paramezvarazrIpArzvanAthanAmA | naravarmamahIpAlaprabandho'yaM samarthitaH / caturdazatayA zrImatstambhendracarite hi // 1 // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ( prabandhaH 15 ) AdiSTaM madguruNA, matpurato yad yathaiva caritamidam / zrImerutuGgasUristathaiva tallikhati na paravacaH // 1 // gauDadeze kolApure nArAyaNo rAjA / naradevA'sya ca rAjJI / rAjA svabhAvAdeva darzanabhaktaH / ekadA ca nAstikenaikena bhUtAkarSaNapUrvaM bhUtAkarSaNavidyA pradattA ca ( cu?) kopArAdhanavelAyAM grathilo jAtaH / madhyArdhapatitagRhago dhAvat nimIlitAkSaH ubhayoSThAgranipIDitAgrarasanastiSThati / sa ca ekadA niryayau / avantyAmagacchat / gajendrapadanAmasmazAne ziprAnadItIre siddhavaTasamIpe rAmasAgaranAmAnamekaM muniM dRSTavAn / praNanAma sa ca taM munim / tasyApi ca munerjJAnamutpAdi tadaiva nizi / tasya vikalasya rAjJaH pazyata eva tatra surAH kevalajJAnotsavArthamIyuH / tatau devaiH sa rAjA munisamakSaM pRSTaH svavRttAntamAcakhyau / munisevako'yaM cirantana iti vimRzya sAdharmikabuddhyA maNDapadurge gacchadbhiH sadbhiH sa rAjA sArdhaM nItaH / tatra tu maNDakezvarAdidevagaNaiH pUjyamAnaM bhadragartopari maNikarNakazRGge kuNDapaJcakasamIpe siddhAyatanasthaM niraJjananAmadevaM nayanayoratithIcakAra / devA api zatasahasralakSa koTikoTIkoTibindunAmakuNDebhyo jalaM gRhItvA te devaM asistrapan / pratyakSA SaDapi RtavaH svaiH svaiH kusumaistaM devamAnarcuH / itthaM kRtvA jagmuste prabhAvanAm / sa rAjA vaikalyAt tathaiva tasthau SaNmAsAn yAvat kRtopavAsaH dattadevAsyadRSTiH / mAsaSaTkAnte tuSTo devazca SaTpaJcAzatkoTiphaNiphaNAvalItalasparzamAnapadakamalatalaH navakulanAganAthasanAthobhayapArzvaH miladalikajjalagavalakAlakAlAmbudanirmalaH kuvalayatAlatamAlabAlakuntalasamapudgalaH / tatastaddevena tasya puro sakuraNAM (sakaruNAM ) dRzaM vidhAya ratnatrayaM vyAkhyAtam / sa rAjA ca sajjo jAtaH / mahAmAyA jagAla / devasevAkAribhiramarairutpATya sa rAjA rAjye nItaH / paTTe'bhiSiktaH / divyaM astraH auSadhIrdivyAH cintAmaNi ca devAstasmai tuSTA daduH / tena tadvimbaM svapure samAninye taddevaprabhAveNa sa trikhaNDAdhipatirjajJe / niyadavtramaDavvajiNaMdabhavaNajiNabiMbavarapaya(i) TThAsu / viyara pasatputthayasutitthatitthayarajattAsu // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 iti siddhAntapraNIteSu saptasu kSetreSu vittavyayaM nirmame / sa mahIpAlaH duSTAn daNDayan sAdhUn pratipAlayan kozavRddhi nyAyena kurvan paropakAreNa ca yathAyogyaM sarvajIvAn prati upakurvan nijaM dezaM sarvathA vividhopadravebhyAM rakSan anaya (yA) rAjarItyA rAjyaM kRtvA rAjyaM narakAntaM vimucya prAnte kRtasaMyamazaraNo vihitamaraNa: saJjAtaH svargI | nArAyaNasya kSa (kSi) tipasya jajJe, rasAlayaH paJcadazaH prabandhaH / asmijjinastambhapatezcaritre prabhAvaratnodgamarohaNasya // ( prabandha : 16 ) avandhyaM taddhAma tvamasi bhagavan ! yatra na namo (tamo ?) na cAlokaH kazcit phalamiha na jAne stutigirAm / tathApi stotuM mAM tvarayati muhurbhaktijaDatA jaDaH kiM kurvANaH phalavadaphalaM vA kalayati // 1 // ayonijena yenedaM sarvaM sRSTaM carAcaram / sarvazaktiparItAya tasmai vizvAtmane namaH || 11 paJcAladeze kAmpilyapure brahmabandhunAma rAjA / tatkalatraM tArAdevI kSAyikasamyaktvadhAraNI mahAzramaNopAsikA zIlavatI guNavatI rUpavatI dayAvatI sudatI catuHSaSTiyuvatijanajanmavijJAnavedinI / atha bhISme grISme vyatIte samete ca varSAkAle tatra pure ekaH prabhAcandranAmA munirnadyA eva madhye kAyotsargeNa tasthau 1 prAvRSi cAkhila bhUtalabuhala (bahula) jalavilasitAyAM sA nadI na papATa / tasyAM rAjagartAnAmadhyanadyAM(?) nIraM samApatat / devyA jinazAsanasambandhinyA niSiddhaM manemtasyopasargasambhavatvAt / devatA ca tannagaropari sphaTikaratnazilAM nirmitavatI I tasyAM tArakAdi sarvaM pratyakSameva vilokyate / nagaropari patitaM jalaM vaprabAhye patati tayA ratnadRSadAcchannarUpiNyA / anyacca rAsabhasyopamito'yaM tannivAsI niSkAraNavairI apazabdakukSimbhariH tadudriraNazIlaH azlIlabhASI anAthavidyAvinodo jinadarzanadarzanasamutpannamatsarabharo loko'nekAnupasargAMzcakAra tasya nadyAM sthitasya prabhAcandranAmamuneH / tato niraGkuzaiH pApabhirlokai " nAyaM tapasvI kintu kauTilyakalApAtraM Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAmbhika eSa kautastya" iti praghoSaNAM kRtvA samakAlameva ekaloSTavadhaH kRtaH sa muniH / pANaccae vi pAvaM, avi je egidiyassa nicchaMti / te kaha jaI apAvA, pAvAI karaMti annassa / / 1 / / jiNapahaapaMDiyANaM, pANaharANaMpi paharamANANaM / na karaMti ya pAvAi, pAvassa phalaM viyANaMtA / / iti sarvaviratipratyAkhyAnasya tattvamuSTimAkalayya sarvathA karmabAhalyAt tatparISahopasargavedanAsamuddhAtaM nitAntamanubhUya paNDitamaraNavidhIn sarvAn spRSTavA ca zailezI pratipadya lezyAM gatakarmA jAtaH, siddhiM gataH, lokamastakAgrasthaH siddho'bhavat / dharmAstikAyabalena gatipUrvaprayogeNApi ca karmarahito'pi AtmA saptarajjupramANaM lokAkAzamutpatati ityAgamamarma / api ca sa munirjAnapadikaistathA vadhyamAno rAjJA na niSiddhaH / rAjJI ca pazcAttApaM yayau / yato vArido nAzvAsayati vasudhAM svAmbunA yadA tadA lokasya kAM prIti janayati vidyut svena sphuraNena / tatazcukopa dharmadevI "vavarSa mahAjala !" / tato meghavRSTyA plAvitaM tannagaraM sarvam / rAjJI ca svagRhAne vaTamAruroha / "namo arihaMtANaM" ityuktvA zIlavatyAstasyAH puNyAtizayena saphalasarvadharmAyAH kAberInarmadAsaGgame kapilAnAmanadyAzca taTe sa vaTa: sthitaH / tadAdi sa tatrastho vaTa: prasiddhimagamat / __atha tArAdevyA svapnAdezapramANena tasyaiva vaTasyAdhastAt AdirUpanAma devabimbaM khanApya bimbaM maNDApitaM svanAmnA tArAvihArazca kAritaH / svanAmnA tArApuraM ca / khanyakarmaNi prArabdhe ratnanidhirakSayazca prAptaH / devasyAgre svamUrtiH kAritA / tArAnAthanAmnA sa devAdhidevo jAtaH / dravyavyayena zAsanaprabhAvanA tArayA cakre / kAle gacchati sA devI tArAmUrtistArAdevI jAtA / bauddhamate sA'dyApi sarvArthakAmasiddhidA bauddhadarzanAdhiSThAyikA prasiddhA / "dhyAtvA bhaktijuSastaranti vipadastArAM tu toyaplave // " ityAmnAyapramANAt / tArAdevyapi vrataM gRhItvA muktiM gatA / citre caritre'tizayaiH pavitre, stambhezituH sarvasukhaGkarasya / tArAprabandhaH khalu SoDazo'yaM, zrImerutuGgaNa mudA prabaddhaH / / 1 / / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 ( prabandhaH 17 ) vizvarUpakRtavizva ! kiyat te, vaibhavAdbhutamaNau hRdi kuva / hema nahyati kiyantrajacIre, kAJcanAdrimadhigatya daridraH || 1 || zrutvA ke'pi hasiSyanti prabandhAMstalinAzayA / vajiSyanti mudaM cAnye, sUrayo guNabhUrayaH || || hastipure harizcandro rAjA rAtrau nidrAM gataH svapnaM dadarza " ko'pi mahAdevatA zvetavAmAH su( sa ) prasAdaM jagAdeti - he rAjan ! prabhAte tava vAhyAlIM gatasya ko'pi pumAnnetrAtithirbhavati tena sAkaM maitryaM jAgaryaM bhavatA " / svapnAnte ca gatanidraH prAtarutthitaH zrutabandijanamAGgalikakalakalaH maGgalapAThakAhamahamikApaThyamAnabiruda zreNIni zreNIsamadharohitakIrtinaTIparAkramanaTa-tadrUpArdhanArInarezvaranATakaraJjitacamatkRtatribhuvanajanaH kRtadevagurusmaraNa: kli (klU) - sapaJcaparameSThipaJcapadIccaraNa: dinodayasArdhasamArabdhakanakavitaraNaH prakaTita-SaTtriMzaddaNDAyudhaparAkramaH parulI - bhUmaNDalAntarAlAnekazaikSakoparnAmatarAjanya kumArapradarzitayuddhAGgaNaraGgataraGgaparAhatisvAGgarakSAdvyAzrayakathAvyavahAravicAra: svedabindakitagodhiradhIrastrA (vA) sa: ( ? ) saJjAta-sarvAGgaprayAsaH kRtadantapAvanaH vilokitadarpaNavadanaH kiGkaradUrIkRtaparigrahaH javanikAntaritaH tyaktacaraNaH namadatyaktacaraNaH paridhRtajalArdraH caturvidhavizrAmaNAvidagdhajanavihitamardanaH prAkkuraGga madamIlitamauliH yakSakardamamRdUnmRditAGgo'GganAbhirAplavanecchurgandhavAribhirabhiSiktaH rAjA / tato gandhakASAyatrAsasA zoSitasarvAGgajalabinduvRndaH samAzritAraktAmbarakheSadharaH kRtakanakamaNimauktikAbharaNazRGgAraH kRtadevAdhidevapUjanaH vihitottarAsaGgaH pramadottaraGgaH pradattadAnIyajanadAnavitAnaH evaM prAbhAtikakRtakRtyaH devagRhAt samAsvAdita sasAkSikatAmbUlaH samAzritasarvAvasaraH prapaJcitapaJcAnanAsanAsanaH zira upari dhRtazvetAtapatraH sakAdarza sadRzavIjyamAno bhayapakSacAmaraH sanAndInirghoSa jAtanIrAjanAvidhiH vAmAGgavilasitaSADguNyapustakaH locanAgrajAgratsakala dharmazAstraH nItigranthasanAthadakSiNAGabhAgaH vividhavidezAgata pratIpabhUpAlapradhAnajanakriyamANopadAvicitrIyamANasabhyahRdayaH sabhAbhartA puro'bhavat nAnAsphItasaGgItakavilasadrasasamAptasakaladurdazAduHkhasamudayaH kSitipAla icchayA kAle lokaM visRjya pratIhAramukhena pallayayanikairhayamAnIyAzvavArairazvavAratAM kArApya vAsava ivoccaiH zravasaM svayaM Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 turagamAruroha pazcAt / atha sa rAjA ekaM nRpaM tRSArta bhUpatitaM dRSTvA samIpasthasa pallayayanAzvaM ca svabhAvopakRtibuddhyA jalena chAyayA vAtavyajanAdinA sajjIkRtya svagRhaM nItvA maitrIM cakAra / tAvatyantare sametaM tasya sainyam / virATadezAdhipo'yaM jane vizrutaM (taH ) sa pradyumno nAma rAjA / virATezvara ( : ) svagRhaM prati yayau / mahoparodhena haricandraM visarjyeti coktvA rAjan ! sakhe ! harizcandra ! tatrAnRNI bhavituM nAsmyalam / paraM aspaddezaM jhADamaNDalamadhye ratnApurabhUmaNDalabaddhagandhamAdanagirau gajakuNDasiddhAyatane sarvArthasiddhinAmAnaM devaM vandApayAmi tvaM yadi eSyasi / tathaiva cakre rAjA / vavande ca taM devam / tatra sa SaNmAsAM stasthau nityakRtalakSavyayadhanapUjanaH / prasanno devaH / sa varaM dadau " yatte samIhitaM tadAsye tubhyam" / rAjovAca nAtha ! satyaM meM hitaM mamAnta: karaNAt prANAnte'pi nAyAtu / tat satyaM iti varaM prApya svaM gRhe gatvA ciraM cikrIDa / api ca sa ekadA rAjA * nRpacaryayA vane gataH viparItazikSitAzvena vane kSipto bhUmau pArApatapallIsamIpe cauravaTe / tatra ca ratnanidhAnaM ekaM kUpaM dadarza / sa ca rAjA paribhraman etAvati kSaNe caurapadapramANena tatra vAharA sametA / "cauro'yaM " bhaNitvA sa rAjA tatrastho baddhaH sajjanapurezasya naradevanAmnaH padamUle kSiptaH / tataH sa rAjA naradevena pRSTaH kimapi nottaraM dadau / rAjJA khedaM gatena cArakSakapArzvat sUlAyAM protavyo'yaM vadhArthamityAdiSTaH / sa rAjA harizcandro na mriyate kenApyupAyena / tathAkRte'pi tamekaM deva * ( prabandhaH 18 ) maM pUjAnantaraM devavANI jAtA - bho nRpa ! zRNu / asau mantrisUH parabhave bhUnAgamekamavadhat daNDAgreNa krIDayA / tatpAtakena mArinAmA kasarogaH saJjAtaH / tato rAjJoktaM - he jinendra ! adya prabhRti mayA prANiprANAtipAto na kAryaH / vizeSeNa cA'nAthAnAM kRte mayA svaprANA api dAtavyA iti vrataM me / iti stutvA jagAma rAjA devAlayAt svagRhaM / ekadA ca gu ( ga ) ruDacu(ca) JjhuputroTyamAnaM vadhyazilAyAM yamadaMSTrAbhidhAnAyAM pAtitaM pAtAladAkRSya sa gacchan rAja'pazyat nAgendram / rAjJA'pi ca svazarIraM mAMsapaNaM kRtvA sa nAganAtho mocitaH / divyavANyA stutirjAtA 1. 56 tamaM patraM nAsti ataH pAThaH khaNDitaH || Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasya jImUtavAhanasya paraprANairnijaprANAn, sarve rakSanti jantavaH / nijaprANaiH paraprANAneko jImUtavAhanaH / / 1 / / devAH svayambhUnAmadevasya bhaktAstatra prakaTIbabhUvuH / rAjJo mAMgalikAni vidadhuH / aSTAdazaprabandho'yaM, carite stambhanaprabhoH / jImUtavAhanakathA, kathitA merusUriNA / / (prabandhaH 19) purANAni purANAni, tRNAnIva yadagrataH / eka: sa jIyAt siddhAnta, ekaikAkSaramuktidaH // 1 // divi vA bhuvi vA mamAstu vAso, narake vA narakAta(nta)kaprakAmam // avadhIritazAradAravindau, caraNau te maraNe'pi cintayAmi / / vANArase deze vArANasyAM nagaryAM kapilabrAhmaNenAzvamedhazcake / so'zvo mRtvA gaurjAtaH / sa dvijo'pyantajo'jani kAlAbhidhAnaH / tena kAlAbhidhAnena janaGgamena sA ghoTakajIvagauH kambitA / daivayogena sa caNDAlastanmAMsAdanAt vibhAvaryAM mamAra | zubhamanuSyAnupurvIsamudayena lezyAvazAt samupacitamanuSyagatiH sahajasaJjAtakarmanirjarAbalAt bIjauradeze mahantakapure kAlaseno nAma rAjA jAtaH / gojIvo'pi tasyaiva rAjJo mahAdevanAmA mantrI jAtaH / paramanyonyaM mahAvirodhena rAjyakarmANi kurutastau / ekadA ca rAjJA kenApi chalena dhRtaH sa mantrI sUlyAM dApito mRtaH zubhabhAvAdvayantaro jAtaH / prastAvaM prApya svaM vairaM vidhAtuM lagnaH sa pAtakI vyantarApasada: khAdayituM lokAn / tato deze DiNDimo dApito rAjJA -yo jAnAti mAntriko mantravAdaM vidhAtuM enaM sa vyantaraM vazIkarotu / ityarthe madIyAdezo'sti / tato maNDalamuddRtya sa balAdAkRSTaH nastitavRSa ivAyayau / mAntrikaizca chalenAkramya vAktritayena baddhaH nityaM manuSyamekaM tubhyaM deyaM iti paNe sthApitaH / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ itthaM dineSu gacchatsu sarvezvaranAmA sUrivadhijJAnI tatrAgataH / rAjApi ca taM vanapAlapardhAvanikAdvAreNa tatra samavasRtaM jJAtvA sametya ca natvA ca papraccha tara tadvyantaramArikAraNam / guruNoktaM tatsarvaM pUrvabhavavaktavyaM, kathAnte ca so'pyAgataH / tatropaviSTayorubhayomithyAduHkRtaM jAtam / gurudRSTyA kSamAmRtavarSiNyA tayoH kopapralayo'bhavat / atrAntare tasya sUrerapi kevalajJAnaM prAdurAsa sakala - ghAtikarmakSayAt / tato devaiH kevalamahotsavazcake / tata: sarvapratyakSaM tena bhUtAnandanAmnA vyantareNa pRSTaM gurusamIpe, kathamahaM ni:pApo bhaveyam ? / gururapi cAha- aviratiguNasthAnakyapi bhavAn samyagdaSTirbhavatu / sarvapApApahAranAmAnaM devaM AnIya sthApayitvA'tra nagare samArAdhaya pUjayA / tena coktam - vAste taddevabimbam ? / mahAkuraladeze mAnasasara:samIpe kAlakUTagirau madanonmAdakuNDatIrasthasyAzokavRkSasyAdhaH / punastabdimbaM kAmakuJjaranAmnA kAmakelidurlalitena grastaM devenA'sti / anyacca so'pi kAmakuJjaranAmA devo vihitaparadArAsvIkAravikArAda hataujA bAhubalinAmadevena tadapahatastrIpatinA sva(zva)stanadine prabhAte 'yuddhaM dehi me re pApa!' ityuktaH skandhalaguDAhato lulitadRSTigatiskhalito bhaviSyati / tasminnavasare he bhUtAnanda ! vyantarezvara ! tatra gatvA buddhisUtreNaiva tadvimbamatrAnaya, zrI jinazAsanaprabhAvanAM viracaya / etannizamya tena tatkarma tathA kRtaM bimbamutpATyAnItaM pAdukAyugaM agrasthaM tatraiva sthAne tasthau / adyApi tatra deze sarvapApaharapAdukAyugaM sarvalokadaivataM prasiddha asti / rAjJA'pi ca zrAvakatvaM prapede / vyantarastu rAjJaH sakhA jAtaH / rAjye(jyaM) kurvan kAle mRtvA divaM yayau / eSa kRSNamahIpAlaprabandhaH kathito mayA / ekonaviMzatimitaH, carite stambhanaprabhoH / / (prabandhaH 20) virAjante na zAstrANi, sattattvArthojjhitAni ca / ajalAni sarAMsIvA'jIvAnIva vapUMSyapi // 1 // mAlavadeze avantyAM trivikramo rAjA / ratnAdevI priyA / tasya putraH zArdUlanAmA sarvavyasanAkaro jAtaH / rAjJA nirvAsitaH svadezAtsa putraH / rulana gajapure sa gataH / tatra dyUtAdisaptakutryasanakoTibhiH kadarthyamAno labdhavyasanAkarA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 I paranAmA nirgatya gatAM dezAntaraM anyat / tato malayAcalaM prAptaH tatra paribhraman haMsaM saro'pazyat / jalaM pItvA pAlivizrAntaH akasmAdAgataM tatra kuraMGgIdvayaM zRGgAbhyAM taM ghnataH / tenApyuktaM yadItthaM ramaNIdvayaM madaGgaM stanAbhyAM spRzati tadA tatsukhAkaroti vacanAnte tadindrajAlavad vilInam / tataH protthAya lagno'gre gantum / vivaraM vilokya praviSTaH / tato'gre calito yuvatIdvayaM ziro dhutikArakaM stanAbhyAM hantuM lagnaM taM prati / kathitamiti ca tena yuvatiyugalena " bho vyasanAkara ! yat prArthitaM tvayA kSaNArdhAt pUrva tallabdham / tataH sa jagAma zIghrapadam / tathA krIDAkadarthito'gre ajagiriNA'ttumArabdhaH naMSTvA tarumadhiruDhaH / punaruttIrya gantum pravRtto hastinA - ''krAntaH / hastyapi ca puraH samutthita: (ta) siMhabhayAt trastaH / siMho'pi ca tamagre daNDavat bhUpatitaM vilokyaM dhUrtatayA ca "mAM khAda mAtula he !" iti bhaNantaM zirasA praNamantaM ca 'ekakavalamAtramasi me tava ghAte meM parAkramaH samarasaNTaGkakoTiTIkAM nATIkate' / anyacca , utkaTakarikaTikaTasphaTapATanasupuTakoTibhiH kuTilaiH / khele'pi na khalu nakharaiH ullikhati hariH khurairAkhum // 1 // api ca siMhaH karoti vikramamalikulajhaGkArasUcite kariNi / na punarnakhamukhavila (li) khitabhUtalavivarasthitenakule // tato rAjakumAro girizikharaM gataH / rAhumukhamukto dinapatiriva udayAcalacUlAvalambI tatrasthaH kiJcinmanuSyAdikaM na pazyati yAvat, tAvad giripAtecchurjAtaH / niSidhdastu cArudattanAmnA muninA gahvarasthena vAstrayaM "mA pateti" / tato bhrAntvA vilokito vanditazca saH / dezanA kRtA tasyAgre / AlApaH saJjAtaH / mitho dharmagoSThIrasaH pravRttaH / "bhagavan ! kasmAdrakSito'haM maraNaM kurvan ? kiM ko'pi dAsyati me rAjyam ?" / muninoktam - "kAJcanatAraNanAma caityai pAragatezvaraM pathA'nena gatvA samArAdhaya" / tuSTo devaH saptopavAsaiH / taddevabhaktairutpATya suptaH san nizi nIto'vantyAm / pitari rAtrimRte prage paTTe'bhiSiktaH / kAle jAto mahAvikramI zrAvakazca gRhItavrato mRtazca mAhendre devo jAtaH / narazArdUlanAma dattaM devaistasya rAjyaM kurvataH / - Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narazArdUlamahIpaprabandha eSa prabhAvaparipUrNe / zrImerutuGgalikhite, stambhacaritre dvidazakama(mi)taH / / 1 / / (prabandha- 21) dhamAMgamArthayuktebhya sajjanebhyaH sadA namaH / namo me durjanebhyo'pi, yatprasAdAdvicakSaNaH // 1 // kAsmIradeze utpalabhaTTAnagare naravAhano nAma vizAMpatirabhUt / tasyAntaHpurImallikA vanamAlA'bhUt / tayoraGgajo megharatho daurbhAgyena bhogAntarAyanAmakarmaNA ca sahasravAraM yAvat melitapANigrahaNo'pi na pariNItaH / tato lokalajjayA nizi maraNodyataH pratasthe / jagAma kvApi mahAraNye / Aruroha bhImabhISaNanAmAnaM girim / nidhanArthaM jhampAM dAtumanAH niSidhdo devAdhiSThAyakena / zabdAnusArAt yAvat sarvA dizo vilokayati tAvat puraH prAdurAsIt divyadeho naraH / tena ca sa dadRze / tata ityavocat kumAraH sa taM prati - "bho mahAbAho ! vRndArakottama ! kimarthaM tvayA'haM niSiddhaH paJcatvaM svasya tanvan ? tvaM kiM mahyaM dadAsi manogatam ?" ityukte babhANa so'maraH kumAraM taM - "tubhyaM manISAM pUrayiSyati devo'yaM prabhAvasAgaranAmA zikharizikharamadhyamadhyAdhirUDhaH, tasmAnmayA sAkamehi devAyatane, devaM vandasva" / tataH sa kumArastatra gtH| vavande devAdhidevam bhagnAnyantarAyANi / bhogopabhogasya pariNAmavizeSabhaktizaktyA samArAdhanabuddhyA ca tutoSa sa prabhuH / vaiyAvRttyakaramukhena dadau varaM icchArUpanAmAnaM parakAyApravezaM ca / tataH katiciddinAni tatra tasthau devopAstiparAyaNaH / atrAntare gauDadezezo gaGgAdharanAmA ratnapurAt tatra girisamIpe upatti(tya)kAyAM kaTakanivezenAvadhiSThitaH mahArASTradezAdhipatailapadevasya putrI vizvavibhramAM nAma pariNetumanAH / nizIthe ca daivAt mamAra sa rAjA / megharathastu devAdhiSThAyakasamAdezena vRttAntamenaM parijJAya mRtAM rAjagaGgAdharatunaM (tanuM) varavidyAbalena pravizya svAM tanuM ca tasyaiva devasyAgre devaM vandamAnAM vimucya tAM kanyAM pariNIya gauDadeze ratnapuranAmanagare gatvA rAjyaM cakAra / prastAve ca prabhAvasAgaraM devaM vanditvA pUrvamuktAM devaM vandamAnAM nijAM tanuM pravizya gaGgAdharatanuM ca tatra muktvA megharathaH svanagaraM yayau / pitrA ca rAjyaM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 dattaM dvAtriMzatkanyA rAjabhiraparairdattA / itthaM kRtavAn rAjyaM ciram / jinAyatanamaNDanamaNDitAM samudrakAntAM kRtvA kAle sadguruzrIdharmazekharapadapaGkajamUle zritasaMyamaH paJcatvaM prapannaH paJcamagatiM zizrAya kevalAtmaiva babhUva / ekAdazadazasaGkhyaH stambhanacaritAntare prabandho'yam / nRpatermegharathasya prAbhRtavastUpame ca saGghasya // ( prabandhaH 22 ) vacanAni maduktAni prAjJAjJapriyavipriyANi sahajena / dinakarakiraNAni yathA sukamalakumudavrajasya saMsAre // 1 // vizvAnyamUni vizvAni yena sRSTAni zaktitaH / anAdinidhano devaH svayaM siddho mudestu vaH // 2 // surASTramaNDale uSAmaNDalAdhipatiH sumitrAprANanAtho rAjA sumitro nAmA'bhUt / tatputrazca muJjalakSaNo muJjaghoSAbhidhAno nijarAjakelikalAvikalaH sakalakulakalaGkazIlaH sarvakulakSaNakozAgAratayA nirvAsito rAjJA mahatyaraNye papAta / pipAsApizAcI saGkrAntA vapuSi / atrAntare, haMsamithunena svapatracchAyA cakre tasyopari chatravat / pakSavrajena cAmaralIlApyanucakre 1 zItalopacArArthaM ca jalabhinnapatatravigaladvAribandujalapAnenApi ca kSaNArdhena madhureNa nijena kalarAvAlaptisukhodayakarNa zrutipAtena svasthIkRtaH nItastena rAjahaMsayugalena svAzrayavRkSakuttAyaM sa rAjaku | zarkarAnAmavaTamUle muktaH tAbhyAM drAbhyAM nijAt pRSThAduttIrya mANibhadrasarastIre / tataH kamalakandaiH zarkarAvaTaphalairapi anyairapi ca nIvAratuMdalairvividharasapezalairbuha (bahu) lai: phalai sukhIkRtaH / krameNa ca tAbhyAM tatpRSTiyugalAdhirUDhaH pRthvIM paryaTati / sarvatra pazyati nAnAzcaryANi / ekadA casa UrmilanAmA rAjahaMsaH svapriyAdhamillAnAmno rAjahaMsyA dohadapUraNAya pratasthe svarNakamalasambalasabalaH / tato mArge gacchatA pRSTaM muJjaghoSeNa "bho ! mitrAdyava gamyate gaganAdhvanA ?" haMsenApi coktaM- devasyopayAcitaM deyaM asti yatprabhAvAdAvAM mAnavIM bhASAM bruvantau vartAvahe; tasya pUjayA'dya dohada: sampUrNo bhaviSyati / iti kathanavasAne te prAptA nIlagiriM kumArasAgaratayakAntike tAlIvane / tatra prabhAvAkaraM Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 nAma devaM vanditvA gataM haMsamithunaM tat / tatraiva sa muJjaghoSaH sthito devArAdhanArthaM mahAduH khArditaH / catuHSaSTiupavAsaiH kRtairlAbhodaye samudghaTite tuSTo devaH / varo labdhaH " rAjyaM prApnuhi bho bhakta !" evaM sa sukhI jAtaH / tena haMsena pUritAH pUjopahArA: / sAnnidhyaM ca kRtam / haMsabalena gataH svaM dezam / pitrAbhiSiktaH paTTe sve / tena rAjJA haMsamithunaM Atmavat AtmasamIpe sthApitam / pratyahaM haMsayugalAsanavAhanena devaM vandayituM gagane gacchan haMsAsano nAma rAjA jAtaH / kAlena tat mithunaM mRtvA haMsasya tasyaiva muJjaghoSasya rAjJo gRhe putradvayaM jAtam / kAlena tadyugale jyeSThaM abhayazekharaM nAma putraM rAjye nivezya svayaM jagrAha dIkSAM jainIM jainAcAryAntike / kRtasaMlekhanaH prapanno'nazanaM samAzritasaMstArakaH kRtaduH kRtagarhaH sukRtAnumodanApradhAnaH pradattasarvajIvamithyAduH kRtaH azubhakarmakSayAkAGkSI antaHkaraNena prAptakevalaH zailezIM avasthAM gatvA caturbhiH samayaiH karmANi hatvA caturdazamAnte siddhiM gataH / dvAviMzatisaGkhyo'yaM, merutuGgeNa sUriNA / prabandho muJjaghoSasya stambhezacarite kRtaH // 1 // ( prabandhaH 23 ) dhanyAnAM te narA dhanyA, ye ratA jinazAsane / tad dviSanti punarye ca kA teSAM bhAvinI gatiH // 1 // 1 jAlandharadeze candravaTe pure rukmiNIpatiH meghanAdo rAjA / anyadA sa rAjA cauraM vyApAdayituM dattavAnAdezaM nagararakSakAya / caureNa mAryamANena ca vidyAdvayaM dattaM rAjJe / tato muktazcauraH / padminInAma tasya priyA'sti / lakSaNenA'pi padminI / sA rAjJo vidyArAdhanakAle agnau AhutIrdattavatI / tuSTA vidyA / ekadA ca tasya rAjJo jalakIDAM kurvato nadyAM zabamAgatam / nirviSIkRtya pariNItA sA kumArI dakSiNakarAGgalInyastamudrAlikhitanAmapramANena sarvaM vyatikaraM jJAtvA tayA saha sasainyo gato nepAladeze haricandrapurIzvare'mRtacandrAprANanAthaveSTitaH / jAtaM yuddham / raNe jitaH svasuraH / pradattaM ca rAjyam / vrataM gRhItaM narasundareNa / mokSaM gataH / meghanAdo'pi narasundaraputryA tayA candralekhayA paTTarAjyA zuzubhe lalATasthayA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 candrakalayA tArakezvarakizorazekhara iva / sa meghanAdo rAjA ekadA'raNyAnIM nIto viparItazikSitenAzvena vizrAntastApasAzrame taiH sArdhaM gataH sa rAjA kRpAkozAgAranAma devaM vanditum / sa tasthau rAjA taddevAne yAvat yojitAJjalireva - "gaganagamane zaktirastu te" iti tuSTena devena varo dattastasmai / sa ca jagAma svagRhaM gaganamArgeNa / jAtaM mAGgalikam / rAjyaM ca vairibhirAkrAntam / nagarabAhya eva pAraNakavidhizcakre / tatastaddevaprabhAveNa sarvepyarAtayaH padAtayaH samabhUvan / nazyanto na pazyanti padau na calataH / vairirAjAno jIvitayAcitAro jAtAH / tataH sa samrAT jAtaH / nityAbhinavavimAnaracanayA varSalakSaM yAvaddevamitthaM vavande / sa mRtazca mAhendre devo jAtaH / ayaM trayoviMzatimaprabandhaH, zrImeghanAdasya gurUpadezAt / zrIstambhanAthaprabhusaccaritre, zrImerutuGgeNa mudA prabaddhaH / / (prabandhaH 24) padavAkyapramANAni, vidyante kasya nAnane / namo'rhate vadatyuccairyadAsyaM tadvayaM stumaH // 1 // hImauradeze hIrapure haridatto rAjA / harikAntA nAma priyA / ekadA ca sa nRpo nizIthe bAlAmekAM rudatIM zrutvA svAzrayAt sahasA samAyAto bahiH tasyAH samIpe / pRSTavAn rAjA svarUpaM - "he kalyANi ! kalyA(ni) tavaGgakAni?" sA prAha taM ca prati - "he mahAbhAga ! ahaM kokaNadezasyAdhipateH kumArezvarasya putrI bhavanamaJjarI nAma haridattAnurAgiNI satI gadAdharanAmavidyAdhareNa atrAhamAnItAsmi / sa cAdya sandhyAyAM siddhavidyo mAM pariNeSyati" / iti zrutvA tena haridattena vaMzIjAlamadhyo vidyAM sAdhayan gadAdharo labdhaH / jAtamubhayo raNam / raNe jito gadAdharaH / haridattenApi sA pariNItA tatraiva / tato dampatI tau gRhaM jagmatuH / so'pi gadAdharaH saJjAto vilakSaH prApta: svasadya / anyadA ca sa haridattaHsvaprAsAdacandrazAlAsasiMhAsanagato vidyAdharyA caikayA samutpATya nIto vaitALyagirau nAgapuraM nAma nagaram / tannagarezena vidyunmAlinAmavidyAdharezvareNa pariNAyito nAgadattAM nijAM putrIm / katiciddinAnte vidyunmAlinA sa jAmAtA haridatto rAjA mahatyA vibhUtyA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturaGgadalasabalaH gaganapurezasya ratnacUDasya vijayArthaM dakSiNazreNyAM prahitaH / haridattena raNe svazaktyA parAjito ratnacUDaH / tato ratnacUDenApi kanyAzataM haridatto vivAhitaH / karamocane prajJaptI nAma mahAvidyA dattA rAjJA haridattAya / sahastraM ca hastinAM vAjinAM ca lakSaM padAtikoTi ca ayutaM grAmANAM ca prayutaM ca dAsInAM ardhaprayutaM ca dAsAnAm / itthaM pariNIya nAgapuraM punarAyAtaH / tatra mahAsukhaM kiyantyahAni sthitvA sabalavAhanaH prApa svagRhaM vimAnena / api cetthaM rAjasukhaM bhuJjAnasya tasya jalazoSo'gninAzazva bhAgyakSayAt yajJe (jate) dezamadhye / kalpAntakAlopamA jAtA / tato hAhAkAre prasarati bumbAraveNa rodasI vivaraM dalAyati (?) / pUtkArabhAranirbhara bhavanAntaraM prasarati kRtasnAnaH kRtadevagurusmaraNastuti mantrapAThaparAyaNaH samAvajitadevavrajaH samAhvAnanapUrvaM samAkarSitadevIvRndaH kR tavA (svA)GgarakSaH svAM kuladevImArAdhayAmAsa / tatastasyA Adezena "kurukSetramaNDale paJcahUdAdadUravartini vicitrakUTagirI trikUTazRGge sthitaM paramezvaranAma jinabimbaM AnIya mahAzAntikArthakRtasnAtrajaladhArayA sarvaM lokaM sukhIkuru" / kRtamitthaM ca tena rAjJA / itthaM zaradAM lakSaM yAvad bhaktyA pUjitaH / itthaM dharmamanekadhA vidhAya surAGgAnAnAM nayanAtithirbabhUva / haridattaprabandho'yaM dvidAdazatayA mitaH / stambhanendracaritre'sminnaghaughaghasmarApahe / / (prabandhaH 25) niraJjano nirAkAro, muktistho'pi hi sarvagaH / agrAhyazcendriyANAM yaH sa devo hRdi me sadA // 1 // hastinAgapure kAmaseno rAjA / kAmapatAkAnAmavAmAGgalakSmI: cAsya / tatpure aSTau sahasrANi naigamAnAM aSTAsu dikSu vyavasAyArthaM prasaranti yasya sa kArtikanAmA dhanada iva dhanado nivasati mahA zreSThI / garIyaH sugariSThaH zrImunisuvratasvAmicaraNAmbhojabhRGgarAjaH paramArhataH vizuddhasamyagdarzanaH / anyaccocyate zAsya-kArtikazreSThimitraM gaGgadattanAmA saMsAraviraktakamalAghavatayA saMyama jagrAha / sa ca kArtikanAmA tena gaGgadattena SaNmAsI yAvada Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43. mahAsaMvegarasodAharaNainityavairibhiH anekaizca nirvedajanakai: zrIbharatAdikathAprapaJcaiH pratibodhito'pi saMyamabhAradhuraM udvoDhuM na protsahate padame kamapi gaurgaliriva pranodaduvinodatodaviDambito'pi mahAlasyaviSayalAlasyadurlalitatayA / gaGgadatto'pi niraticAraM cAritraM samAcacAra 1 tridivavimAnavAsaM vavAsa kAle parAzuH(suH) san maraNArAdhanayA ca gnggdtto'pi| kArtikazreSThI sAvadhaM sopaklezaM sambandhaM bahusAdhAraNakAmabhogaM asAtabahulaM gRhasthavAsaM samAsAdya vivartamAno vyavahAramArga yAvadasti tAvadantare rAjJAso parodhamabhyathitaH zreSThI - "asau maharSiH pAraNakadine aDDanikAsthAne tava pRSThe sthAlaM datvA bhojanacikIrasti / daivAt mayApi svIkRtametaduktam / adhunA sA velA / he mahAzreSThin ! kRtArthaya / cedanyathA kariSyasi maduktaM tadA'sau kopavAn zApamapi dAsyati / " zrutveti kArtiko rAjoktaM tat tathA cakAra / "rAyAbhiogo ya gaNAbhiogo" ityAgAraM jinoktaM rAjAdisaGkaTaM patitAnAM hRdi smaran / tato gato gehaM vicintya sarvaM parigrahamutsRjya naigamasahasrASTaka parivRtaH zrImunisuvratapArve gRhItavrato jAtaH / mAsaM yAvatkRtakAyotsargaH kAkAdiduSTapakSivyUhaistattApasabhikSukRtatapta: reyIbhAjanataladagdhasphaTitamAMsabhakSyamANapRSTapIThaphalakaH zraddhAsoDhamahopasargo mRtvA jAtaH saudharme zakraH / so'pi tApasa: satAmaso'jJAnakaSTena mRto'sya indrasya vAhanaM airAvaNanAmA jAtaH / tena zrAvakaparAbhavalakSaNena pApena yadvabaddhaM nIcairnAmagotrakarma tat phalitam / anyatkAraNaM zRNu he bhavya ! yena karmaNA zakratvaM prAptaM. azrutvA ko'pi na vidagdhaH syAt / yadAhuH zrIzayyambhavasvAmipAdAH maNakanAmaziSyaputraM prati - "succA jANai kallANaM, succA jANai pAvagaM / / " anena zreSThinA darzanapratimAnAma prathamA zrAvakapratimA zatavAraM vyUDhA ! zrIparameSThinAmajinabimbe trikAlaM racitA pUjA / tena puNyodayena saudharmendro jAtaH / Adhunika indraH zrIstambhanAyakaparipUjAphalAjjAtaH / prabandhaH kArtikasyAyaM, paJcaviMzatisammitaH / zrImerutuGgaracite, stambhanAthakathAnake // / / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 (prabandhaH 26) kAle gacchati hastinAgapurAt tat zrIjinarAjabimbaM samutpATya zakreNa devaloke nItaM tatra pUjitabhaktyA pUrvabhavavAtsalyAt indrasya mahatI bhaktirabhUt / ayameva mahAdharmaH idameva paraM tapaH / idameva paraM brahma yadbhaktijinazAsane / zrIrAmacaritre kathollekho'yaM - vizeSakAryeNa zrIrAmeNa daNDakAraNye gatena cintitaM ceti sItayA sArdham - "yadi sAmagrI syAt bimbasya tadA pUjyate jinendraH he priye ! / " ityukteranta eva vajriNA sArmikagauraveNa avadhijJAne[na] tanmahApuruSamanorathaM jJAtvA tatrijaM bimbaM sarvaduHkhanivAraNaM nAma devatAvasarAt svasmAt AnIyArpitam / saptamAsadinanavakaM pUjitam / vyAghuTya jigamiSAtaralatayA zrIrAmeNa sItayA ca samarpitaM indrasya / sItA'pi tRtIye dine taddinAd rAvaNena jhe| zrIrAmasya prabandho'yaM, dvitrayodazasaMkhyA / stambhanendrapurANe'smin, sarvopaplavahAriNi / / // ***** (prabandhaH 27) bodhiH samAdhiH pariNAmazuddhiH, svAtmopalabdhiH zivasaukhyasiddhiH / cintAmaNi cintitavastudAne, tvAM vandamAnasya mamAstu deva ! // 1 // dvArakAnAthasya caritrollekho jJeyaH / tathA ca kRSNo rAjA navamo vAsudevaH navamaprativAsudevaraNe saJjAte sati svasainyajIvanArthaM zakrAdezena camarendreNa samarpitaM kRSNamahArAjasya pArzvanAthabimbam / AsanaM ca kRtvA sthApitam / tasya snAnAmbhasA nIruk samajani sarvaM yAdavendrasainyam / gUrjaradezamadhye tadA prabhRti zaGkezvaranagaraM pratiSThitam, yatra bhUmau sthitvA jarAsindhucakreNaiva pratimuktena jarAsindhuzIrSaM china nArAyaNena / jAte jayavAde hariNA pUrvaM karacaTitaH pAJcayajJaH(janyaH) pUritaH / jite sati kRSNena dvArakAyAM purI AtmasamaM nItam / tatra prAsAde pUjitam / mUlasthAnakaM tatraiva / sthaTakaM sapAdukAyugmaM tatraiva paJcAladezamadhye sthitam / tadadyApi sarvalokasya daivataM jAtam / mUlathANanAmA devaH kuSTAdirogahantA nirmaladehadAtA prathitaH zrUyate / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 zrIpArzvanAthabimbe hariNA gRhIte'pi duHsparzadyutibhraMzAdirogopadrutaH sUryaH sametastatra mUlasthAnake prabhuM praNantum / lokAzAH pUritAH ityuktaM ca "svAmI pArzvanAtho'traiva sthito mAnyaH sarvaiH mama dehamanena priyApriyaM kRtaM devena ca surUpaM sukhasparza mRdu, bho lokAH ! vizeSAt tattvamidaM ca mamAdityasyopadezena AdityavAre yAtrA vidheyaa|" itthamasyopAsanena samudayo jAyate / kuSTAni yAnti / duSTAni vilIyante / sUryaH svayaM sametya tatra prabhAvanAM kRtvA pAdayugasya puro bhaktyA baddhAJjaliH stutvA ca lokasya devAzAkArakasya manovAJchitAni datvA yayau svasthAnam / itthaM paJcasaptavAramAgatyA''dityena tIrthasthApanA kRtA / gacchati kAle tatra sUryapratimA nirmAya prAsAdaM sthApitA devArAdhanajAtaprasAdavigatakuSTena devapAladevanAmarAjJA pazcimAzAnAthena / tatra jhaMjhUvADAnAmA grAmo jAtaH / kRSNasya zalyahasto jhaMjhUnAmA yatrottIrNo'bhUt / kaTake avAdhiSThite sati tasya nAmnA vATakaM prasiddhimagamat sainyAntaH / paJcAd lokamadhye'pi ca pANDavAnAmAzrayo'bhUt tatra sthAnake paJcAstrarayo nAma grAmo jAto'dyApi paMcAsaraH kathyate / yatra ca lokairjIvanasvAmI zrInemIzaH praNamyate sma / sthAnake tatra pADalAgrAmo jAtaH jIvacchrInemibimbaM lepamayaM pratiSThitaM indreNa / dharaNendreNApi ca pUrvaM pATalA puSpamAlA kaNThe nyastA prabhoH / tadaiva bhavyA pATalA mAleyaM savailokairuccarati mukhena ata evAyaM pADalAgrAmo jAtaH / anyacca yadA pUrva prativAsudevasainyena hatAn nijAn kSatriyabhaTAn dRSTvA mriyamANAn vidhuro nArAyaNo jayazriyaM durApAM vicintya zrInemi vyupapada(?) jJapayati sma - "he prabho ! kathaM jetavyo'yaM avinAzya svasainyam ? / " tataH zrInemirupAyaM jayasyAdideza hare: / "saudharmAdhipatinA camaracaJcAyAM rAjadhAnyAM camarendrasya pUjArthaM samarpitaM bimbamasti bhAvijinapArzvanAthasya / tasmAdindramArAdhaya tribhirupavAsaistvam / itthaM kRte indrAdezena sa camaro bhavate dAsyati bimbam / " iti prApyAmnAyaM haristathaiva vilalAsa / yatra sarve'pi yAdavA nanartuH jayazrImadena tatra deze AnandapuraM jAtaM tat nagaram / jAtaM ca jhIlANaMdanAma kuNDaM yatra sarveSAM madhyagatAnAM nRNAM strINAM vA uccAnAM nIcAnAM vA kaNThasamaM jalaM gAtratazca bhavati, yatra kuNDe sarve hariprabhRtayo yAdavA anye'pi ca rAjAno lokAzca kSatriyA mitho'vizvasante nijavizvAsotpAdanArthaM divyaM cakruH / ye kUTA bhavanti te majjanti / anyeSAM ca galadadhnameva jalaM syAt divyavelAyAm / yadA ca bimbaM saha nItaM Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 I hariNA tadA lokairiti kathitaM devo devena sArdhaM yayau / punarihaiva mUlasthAnaM tasthau ato'smAkaM mUlasthAnanAmA deva eSa jAtaH / zaGkhazvare yadadhunA bimbaM pUjyate puNyavadbhiH etat stambhanAyaka bimbaparAvartena hareruparodhena dharaNendreNa svadevAlayAta muktaM jJAtavyaM tattvavedibhiH nAtra bhrAntirvicAryA / "joNIpAhuDabhaNio saMkeo esa me neyo|" itIdamasti moktaM tattvaM punaH kevalino vidanti // sUrigaNA bhUriguNA, kSantavyaM durvaco mama / utsUtrapAta bhItasya, midhyAduH kRtamastu me // 1 // nArAyaNaprabandho'yaM saptaviMzatimo'jani / gabhIre cArthagahane, stambhezacarite'ntaya // 2 // ***** ( prabandhaH 28 ) yaH paramAtmA paraM jyotiH paramaH parameSThinAm / AdityavarNastamasaH, purastAd yaH punAtu vaH || 1 // surASTrAdezamadhye dvAramatyAM dagdhAyAM rAmakRSNayornirgatayordvArakAdAghAt jIvamAnayoH punarabdhinIreNa dvAdazayojanapramANAyAM nagarabhUmau plAvitAyAM ekArNavIbhUte bhUtale nagaramadhyasthitarAjaprAsAdastho na jajvAla devo'yaM, payasA'pi ca plAvito nAsau devaH / tatra samaye varuNaH pratIcIpatistaM devaM gRhItvA svagehe devAlaye ekaM dinaM apUjayat / punarapi devAdezAd devAlayAd dvArakApurImadhyagate kRSNakArite prAsAde jalAntaH svena kareNa mukta: varuNena / api ca enameva bimbaM pUrvaM ekAdazalakSANi varSANAM varuNaH pUjayAmAsa / anyacca azItisahasrANi varSANAM takSako'citavAn enaM devam / SaSTisahasravarSANi padmAvatI ArAdhayAmAsa ca / dazasahastrAdhikAni SaSTivarSasahasrANi susthitalavaNAdhipatiH samudrasya nAthaH pUjayati sma paramezvaraM cainam / kiM bahunA ? sakalapAtAlaloke haTakezvarIkalAnAthaH haTakezvaranAma liGgaM caturazItipattaneSu nAgamate prasiddhaM tatrApi devo'yaM samArAdhito nAgalokanivAsibhiH itthamaneke pUjAprabandhAzcAsya prabhoH / na deyaM dUSaNa mahyaM, kadA ko'pi viparyayaH / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 durjJeyaM caritaM citraM, ko jAnAti mahAtmanAm // 1 // nisargadurbodhamabodhaviklavaH kvAhaM kva vA tIrthapatezcaritram / tasya prabhAvo'yamavedi tanmayA, nigUDhatattvaM caritaM tvadIyam // 2 // + varuNAdiprabandhoyaM, stambhezAtizayAgame / aSTAviMzatimo jAto, bahubhaktakathAnvitaH || 3 || ***** ( prabandhaH 29 ) dravaH saGghAtakaThina:, sthUlaH sUkSmo laghurguruH / vyakto vyaktetaracApi, yo na ko'pi sa me prabhuH // 1 // vArANasyAM zrIpArzvanAma kumArI rAjapArTI kRtvA punarAyAto rAjavartmani rAjacatuH pa : pathe pAratIrthikaM triparuSaprAsAde paJcAgninAma tapastapasyantaM dadarza caikaM tapasvinam / caturSu dikSu catvAri svAhApatikuNDAni jvalanti / paJcamaM kaThorakiraNamaNDalaM upari jvalatkuNDaM adhomukhaH UrdhvapAdaH jvAlAjvAla kavalanavihvalaH ajJAnakriyaH pApAdhikaraNasaJcaraNapravaNacaNa: mithyAdRSTiH satyadveSI gADhakaSAyaH duSkarmakarmaThaH kamaThanAmA zaitraH dhUrtatayA sarvaM janapadaM vazIkartuM anuraJjayituM lagno'sti / tadagnikuNDajvalatzuSiramahAkASThasthaM pannagaM gataprANaprAyaM zrIpArzvaH kiGkarairlabdhAdezairAcakarSaH / sa sarpazcandanAdinA svasthIkRtaH pratibuddhaH sudhAsodarayA jagadgurugirA prapannasamarasaH samyaktvaM pratipadya sarvAM tadvelocitAM kriyAM saMlekhanAdisaMstArakArA dhanapUrva anazanapratipatti sarvasaMsAranistAravyApArakAriNa niSkevalaM tridhA vizrAntAM mahAbhakti cAhatIM svIkRtya zubhalezyArasena mRtvA padmAvatIpatirdharaNendro jAtaH / tadA prabhRti sa pUjayAmAsa enaM dvArakAjalamadhyasthaM vijJAyAvadhinA bimbaM pArzvanAthanAmnA anAgataniH patraM bhavanapatIndraH / aho ! ajJAninAM asatkriyAkANDatANDavADambaraH pAkhaNDaDiNDimabidhiriti ( ? ) tattvazUnyahRdaya rodasIsphoTakAnAM iti tatra kSaNe sarvairAstikalau kai : zrIpArzvadarzitajIvadayAdharmodayena truTyatkarmamarmabhiH mahatA raveNa samuccaritaM AH / ko'yaM dharma: ? yatra darzane devo'pyajJAnI vidyate / etadapi na jJAtaM tena yad itthaM tapasi prapaJcite kavaNijAnAmiva nIvIhAnirbhaviSyati ? / mumukSUNAM kuto dehavyaye Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 . apunarbhavapadaphalalAbhaH syAt anena vratena jIvahiMsAnRzaMsena tapasA'pi ca ? / athavA - aho ! devA api khaNDajJAnatayA janaM bhaktaM vipratArayanti, tadA kiM bhaktA taddevA zravAH santo vivekavikalA:? | athavA kimanayA kathayA? sarvaM sadevamanujAsuraM viSayaviDambitaM kAmadevakArAgArasthaM kAminIkiGkaraM tAvat pUrvaM zravaNazItAzanaM ucyate vacanam / svAmI taM zrIpArzva udAsInatayA tatkamaThapratibodhavacanaM svabhAvamRdUktvA tadagnidagdhatadbhujagasadgatikAraNaM dharmamupadizya ca purasthAn janAna amRtataraGgiNyA dRzA kSIrAstravamucA vAcA ca vilokayan jalpan sukhAsanAsIno yAvadAste tAvadeke sabhApatayo bhUtvA pakSaM svIkRtya tarkasamparka vRndArakavANyA ArekAkandakRpANyA upanyAsAbhyAsena spRzanti sma / kecanA'pi ca sabhyA bhUyaH zRNvanti sma / "bho ! bho ! tattvAtattvavicAracaturA ! anAturA ! hiMsArasAvyAmRtAzayAH ! zubhAzayAH ! vizuddhavRSavAsanA ! navyanavyA ! mahAbhavyA ! hRdayadevAlaye bhAvanApradIpe asmadvacanaM suracanaM mUlanAyakatA netavyaM yadi cetanAH stha yUyam / 'nadyAstIre'dya prage guDazakaTamutkaTaparya staM dhAvata dhAvata DimbhakA' ityAdi vipratArakapuruSavacanazravaNAt pravartamAnA vipralambhabhAjo jAyante tathedamasmAkaM vacanaM nA'GgIkAryam / yUyamapi zrotArastAdRzA na stha ! vayamapi vaktAro na tAdRzAH smaH / anyacca - anyeSAM khaNDadRSTInAM, sarvajJavacanAdRte / vacaneSu na vizvAso, vidheyo mokSamicchunA // 1 // atrAntare pratyUhakAraH pakSe samprati cakArA''kSepaM "haM ho ! suvicArasabhAzRGgAra ! udAravacanavyApAra ! kRtapratyakSaparokSanAmapramANayugalIsvIkAra ! yattvayA pakSo'yaM svIkRtaH kRtajJa he ! zrIsarvavedI syAt devAdhidevaH sarvaveditvAt, paramAtmavat / tasmAdayaM prapaJcaH sarvaH / kiM he sarvagranthapanthapathikadevAH / paJca pUrva tadAdiSTAni darzanAni, paJca tadAzravA darzaninaH, paJca taduktAni paJca zAstrANi / " mUlavAgmI prAha - "bho ! AntaramayaM cakSuH samunmIlya anAdyavidyAtimirabharadhvastatejaH prasaraM navaprabodhakRtamadvAkyadinakarodayaspRSTaM vilokya anena dhUrtapaJcakenAlam / etAvataiva prAptA'smAbhirjayazrIH tAvakInapaJcakaprapaJcanena dhRto'si re bAhau mayA / sabhyAdhyakSaM va gamiSyasi ? | padamekamapi vaktuM na zaktaH bhAratIbhUriprasAdaprabhAveNa tvaM mayA vacananigaDena niviDaM nibaddho'si / vicAraya, yadi te paJca devAH Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 1 svasvamatapratiSThAtAra tadA te mitho vibhinnAH, no cet paJcApi me ekAdhvAdiSTArastarhi nijena paJcakatvena lajjitA ApA (api) paJcAnAmekatvaM pratyakSaviruddhaM bambhaNyate / veSeNa AcAreNa grAsagrahaNena tattvopadezena muktvApi ca pratidarzanamevaM dvAtriMzatA bhedaivaibhiNyaM (tryaM) parisphorIti / ata eva nijecchAjalpanAt paJcakatvaM prasiddhaM paJcatvaM teSAM svapratiSThApaJcatvAya babhUva / yena devena yAvanmAtraM yAvat svena jJAnena dRSTaM jJAtaM ca tAvanmAtraM svaziSyebhyaH samAdiSTam / ata eva taM naikamatA naikAcArA naikasiddhAntA naikaveSA naikadevA naikatattvA naikapramANA naikabhikSArItayaH naikarItidevopAsanA naikavidhibhikSAgrAhiNaH / anena tavoditena paJcAtmakena hetunA sarvaveditvamasiddhaM sarvaveditAyAM asiddhAyAM khaNDajJAninAM darzanasvAminAM paJcAnAmapi prasiddhA etasyAM vapuH sthAyAM ca pUjyatAdRgvikalasya darpaNArpaNapratimA sambhAvyate / khaNDajJAnitAyAM jAgradrUpAyAM avivekitaiva pade pade prANinaH prAdurbhavati / tadidaM avivekitAyA mUlalakSaNaM varvarti / yataH taiH svamate mAMsAdanaM dayAvRkSasamUlonmUlanaM svIkRtaM svayaM ca kRtam / jinapati jinabhaktaM ca vihAya sarve devA prajApati - kalpitayajJabhAgAH, anyathA ca kRtamAMsabhakSaNaniyamA jinAzravAzca te jJeyAH / yaduktaM teSAM mate ata eva purakAryo, vedapAThaH prayatnataH / tato dharmasya jijJAsA, svaH kAmo'gni yathA yajet / / 1 / / he ! pratyUhena tattvaM vilokaya, asminneva zloke vyaGgayaM durjJeyaM svaH kAmapadeneti kratukarmaNo muktidAtRtvaM anucitam / tathA cAnyat udagIthaH praNavo yAsAM nyAyaistribhirudIraNam / karmayajJaH phalaM svargastAsAM tvaM prabhavo girAm // atrApi ca phalaM svargaH iti padollekhena yajJAjJAyA AcaraNena kRtena apunarbhavapadaprAptiH prANino na syAt / etena yajJAdikarmANi svArthasArthapratipUrtaye svAdibhirmithyAtvAdibhirnAstikagurubhiH pAtakamUlAni mahArambhANi santyapi samAdriyante / yathA kSatriyairAhavo vidhIyate svArthasiddhaye, yathA gRhamedhibhirvivAhAdyA kriyA mahArambhA'pi satI vallabhetra vallabhA svIkRtA, nAsti evaM yajJakriyA yAjJikairaGgIkRtA / vedasthAnAM dhUmamArgAnubhavaH sambhavati, ato hetorjalpate cetthaM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 "paJca zUnA gRhasthasya tena svargaM na gacchati / " ato dvijAnAM gArhathyaM smbhaavyte| te'pi yadA zikhAsUtradUratarA jyotirmAgigAmina uktAstadA te bhagavanto na mAMsAzinaH, jaTAdharA api mAMsAzino na pratItAH / yadi pizitAzinaste'pi yajJe puroDAzamiSeNa dvijA iva tadA namatinAM ca teSAM ca kimantaraM pratibhAti / bho ! pratipakSakakSAdakSa ! jAgRhi, vinaSTaM ca te matam / durmate ! bhavadarzanaDiNDikagRhamadhyArdhe pradIpanaM adidIpat / kathaM madhyAd bahirbhaviSyasi / vilokaya / bho ! ye devA bhavanmate'GgIkRtAH santi paramAptabuddhyA tAn nirUpaya / yo ve zaghanaH kevalAtmA varNyate taddhyAnAnmuktireva yaduktaM - vItarAgaM smaran yogI, vItarAgatvamaznute / sarAgaM dhyAyatastasya, sarAgatvaM tu nizcitam / yo bhavanmate dazAvatArAvatArito'pi viSNurgIyate muktidaH pratibhavaM bhavaceSTayA vicaran viDambayati sma ya: svaM mInAgrastA bumukSitena / anyad yadi sa vizvoddhartA daityahantA bhuktimuktidAtA tadA sa mInAdibhaveSu svaM durdazAmanubhavantaM kiM na rakSa / yAni krUrakarmANi tena hariNA dazasu bhaveSu kRtAni tAni vayaM zrotumakSamA: / eke punaH paNDitAH sabhAntaH kSaNe lokAnAM puraH prakAzyatAni hiMsAtmakAni caritAni devabuddhyA devapaGktau devaH saMsthApyate / aho vAvadUkAnAM pASTaryaM dyotate / aho ! yasmin dharme haritithau pakSadvaye jAgaraNakSaNe rAdhAdipAradArikavilAsalIlAyitapuSpakANDajayaDiNDimADambara: kalpyate / nanu bho ! anena vItarAgatvena parasyAptAna bhavituM icchanti te kAmaviDambitAH / yo bhavatAmAptaH paragRhe proSA bhUtvA putradvayamajIjanat / anyat yaH kRSNo mahAbhAratagotrakadananibandhanamucyate ubhayapakSahitAhitacintanAt "kRSNo mUlamanarthAnAM" iti bAlAvabodhapAThanAt tasya saddharmamatirna samapAdi kva vItarAgatvaM tAdRzAM saMsArazUkarANAM kaTapUtanAdinAnAmahApAtakodyatasya yaH kAmakikaraNa vrataM vihAya parigrahazcake svasya bhasmeti nAma kRtaM yadapatyaM sa senAnI bhasmAGkara iti prasiddhaH yo rudra itinAmA san priyAprItyai sandhyAdvaye nara iva tANDavADambaraM vitanoti lallipallivacanaiH svAM preyasImanu[na]yan jagAla 1. 82 tamaM patraM nAstIti pAThaluTitaH / / 2. 84 tamaM patraM nAstIti pAThaH khaNDitaH / / Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rudratvaM tasyAnta:karaNAt / itthaM sarve strIdAsA devAH / yaduktaM ye strIzastrAkSasUtrAdirAgAdyaGkakalaGkitA / nigrahAnugrahaparAste devAH syuna muktaye / / 1 / / nATyATTahAsasaGgItAdyupaplavavisaMsthulAH / lambhayeyuH padaM zAMtaM, prapannAn prANinaH katham / / 2 / / kodaNDadaNDacakrAsizUlazaktidharA api / hiMsakA api pUjyante, devabuddhyA durAtmabhiH // 3 // iti vadataH pakSezasya sarasvatI sAnnidhyaM cakAra / vAkpatirapi ca vacanAnupravezaM karoti sma / apare sarve'pi tatrasthA janA ityUcuH - "sAdhu bhoH ! sAdhu bhoH satyamuktam / te'pi mithyAdRzaH prativAdinaH sakampAH sasvedA mudritamukhAstasthuH / " hataM senyamanAyakam "iti nItitattvaM vicintya ko vAdo'smAkaM yadarthaM vAdaste devA mokSadAtAro na syuH / atrAntare dharmadevatA mahatI prabhAvanAM ckaar| AkAzadundubhikusumavRSTyAdi zrIpArzvamUrdhani tadbhaktAnAM ca sarveSAM ziraHsu / sarve tataH svAzrayaM jagmuH / so'pi kamaThaH svapakSahAni nirIkSya vilakSAsyo duHkhAnyanubhUya mRto'jani meghaH kumAra: prastAve'vadhinA vijJAya pUrvabhavavaireNa tena chadmasthaparyAyasthitaM prabhuM zrIpAzrvaM mahAvRSTijalopasargAdinA pIDitaM dharaNendro adha AdhArarUpeNa UrdhvaM chatrAkAraphaNarupeNa jinaM kAyotsargasthaM sukhAkaroti sma / so'pi ca pratibodhito bhagavatA / yadAhuH zrImAnatuGgasUripAdAH - uvasaggaMte kamaThAsureNa jhANAo jo na saMcalio / so suranarakinnarajuvaIhi saMthuo jayau pAsajiNo || iti kamaThenA'pi pUjitaH pArzvanAthanAmnA eSa stambhanaprabhuH / dharaNendraprabandho'yaM, carite stambhanaprabhoH / ekonatriMzattamatAmAzrito'tizayAzritaH // 1 // (prabandhaH 30) jagadyonirayonistvaM, jagadIzopyanIzvaraH / jagadAdiranAdistvaM, jagadantopyanantakaH / / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityAlamAlastutibhiH stuto'nekairanekadhA / tamekaM paramAtmAnaM zaraNyaM zaraNaM zri(zra) ye // yadA pravartamAneSu, prabandheSu vaco'nRtam / zodhayantu kRpAM kRtvA tadjJAtAraH kRto'JjaliH // draviDadeze kAntyAM dhanezvaranAmavyavahAriNo vAhanapaJcazatI paratIsat nijatIramAgacchantI jaladherantaH kuvAyunA jalamArgAdanyatra kSiptA parvatobhayAntare skhalitA sarvamAkulaM jajJe / vilalAsa khevANI / "anyacca yakSakardamasambhRtA kacolikaikA vAridherambhasaH prakaTIjAtA / zreSThin ! gRhANa cainAM, punarmuJca / samudre yatra patati dorakena saha svena hastena tasmAdvimbamuddhRtya sukhena vAhanaiH sArdhaM kAntyAM vraja / asyA'pratimallanAmapArzvasya pUjayA putrI (tro ?) bhaviSyasi / " tathA jAtaM putravardhApanakadine devavANI jAtA'ntarikSe tava hastAnmAM ko'pi gRhItvA yAsyati / tatra deze vikhyAtaM jAtaM tIrtham / dhanezvaraprabandhoyaM, saJjAto dazabhistribhiH / sarvapApApahArAya, zrIstambhacaritastave / / 30 / / (prabandhaH 31) mAlavadeze sAraGgapure jayapAlanAmA / tasya putraH siMhanAmA siMhasvapnasUcitaH jayanazrIkukSisambhUtaH siMha iva parAkramI / pitroH parivArasyApi bhayaGkaraH / tataH pitrA bhayena grAmastyaktaH / tatrApi rAjahastI vazIkRto yatra gato'bhUt / ekadA ca siMhena siMho mAritaH pApaddhirasena sarvajanasamakSaM pitrA kAlAkSaritaH tyaktazca / nirgato dezAntaraM bhraman kanakagirinAmayoginaH ziSyo nAgArjunanAmA jAtaH / ziSyapaJcazatImadhye sarvaguNotkRSTaH utkaTazca / ekadA guruNA "samUlaM vaTamAnayantu he ziSyAH / " ityAdezaM prApya chittvA samUlo vaTaH samAnItaH ziSyaistaiH sarvaiH smbhuuy| nAgArjunenApi ca vaTabIjamekamAnIya dattaM gurave / iti vijJaptAH pUjyapAdAH "he AdezyapAdAH ! samUlo'yaM vaTa" iti vicArya guruNA tadvacaH zrutvA idaM mImAMsitaM atIvAntarmukhaM ca kSodakSamaM ca etasyAho vacaH / mahAyogIndro bhavitA'yam / kAle anyadA "zAkaM madhuramAnaya re !'' gurUktaM zrutvA nAgArjunI yayau bhikSAyAM / andhAyA vezyAyA gRhe zabda: kSiptaH / sA akkA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5.3 dvArAgrahastinIsthA andhA bhikSA anokarat sAdhukiGkaryA / yoginA'pi svArthalobhinA zAkaM yayAce / kuTTinyA proktaM he yogin ! tatra manorathamahaM pUrNIkariSyAmi / tvamapi mamonaM yat tahiM / ekane mUlyena zAkaM dAsye / gRhItaM netraM dattaM yoginA, nijAyAzcaTAGgalyA svanetrAt kanInikAM niSkAzya nakhAgreNa zAkaM prApya dattaM guroH / guruNA proktaM "punarapyAnaya he ziSya ! madhuramidaM zAkam" / so'pi gatastasyA gRhe / tathaivAnIyArpitaM zAkaM bAlikahastAgralagnaM daSTvA'cintayaditi gurustaM ziSyam / " kimiti" gururuvAca "he ziSya ! kimidamamaGgalaM tava dRzyate" / ziSya uvAca - "he guro | vAradvayaM zAkamAnItavAn nijanetradvayaM datvA andhAyai ekasyai akkAyai / guruprItyarthaM karNena jaGghAyAM vajratuNDakRmivyathA sehe / bhagavan ! netrayoH kA kathA ? ziro'pi tRNamAtraM tasmAt " " tvaM vatsa ! calitumazakto'si tiSThA'smin giranAragirau / kAle tvaM ca divyalocanI mahApAtraM bhaviSyasi " / sa sthitastatra sahAjAbhyAsayogasiddhisamRddhyA samutpanne divyaM netre tenA'pi ca nAgArjunena zrIpAdaliptAcAryArAdhanaprasAdAt AkAzagAminI vidyA prAptA / api cAgneyadizi haMsarasAladeze haMsakUTapure tindUsakavane amaraguphAyAM cirpaTinAthaprasAdAt prAptA dhUmravedhavidyA / cirpaTinAmarasasiddhirnAgArjunena yena cirpaTinAthanAmnA yoginA kukkuTezvarapure haMsazekhararAjA kautukArthaM kASThagrAvamRtsrAsatadhAtunirmitamaNDapA dvAdazadvAdazayojanapramANA daza maNDapA ekacirpaTidhUmravedhayogena kalkena suvarNarAzayaH kRtAH / tato mayUragiriparvate sA'bhyastA nAgArjunena vidyA / punarna siddhA / rasaH saNDo jAtaH / tato jAtaviSAdaH zrIpAdaliptAcAryapAdayoH patitvA ruroda / pRSTaH kAraNaM / kathitaM arasasiddhilakSaNaN / tato guruprasAdaprAptAdezaH kAntIpurAt zrIpArzvanAthabimbamAnItaM gaganamArgeNa / muktaH prabhuH mahIyadeze mahendrInAmanadItaTe seDanadItIre ca puragrAmasamIpe tasya bimbasyAgre yogI rasaM sAdhayituM lagnaH / prAcIpatinaktamAlapatnyA saubhAgyamaJjarInAmnA vIrakAnta - vIradhavalajananyA padminIstriyA sarvamauSadhaM vartinaM upahArA mRdAdayaH kRtAzca auSadhInAM rasA AkarSitAH / niSpatro rasaH / SaNmAsyante tatputrAbhyAM "vyApAditaH sa yogI" iti jalpan san he kalyANi ! atIva salavaNamadyamannaM he kalyANi ! kalyANasiddhigurupadezakArike ! / tenA'pi mAryamANena kUpAH padAgreNAhatya nipatatA bhagnAH to ye rasA yatra bhUmaNDale vAtavazena gatAsteSAM vedhastatra samajani / bimbasya stambhananAma Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 jAtam . grAmo'pyanena nAmnA vikhyAto jAtaH iti zrUyate / AnantyAdiha kAlasya, prabandhAnAmanantatA / tathA'pyamI prabandhAstu, dvAtriMzat prakaTIkRtAH // ghaTitastvaM na kenA'pi, khAnimadhyAnna coddhRtaH / svayaM siddhaH purA paJcadhanuHzatatanUnnataH // vitastimAtro bhavitA, zrI pArzvaH stambhanAyakaH / yugapradhAne sUrizrIduHprasabhe pravartati // padmanAbhodaye jAte, punarvapuHsamunnatiH / dhanuHpaJcazatIgAtraH punareSa bhaviSyati / / bharate pralayAkrAnte'GguSThamAtratanuH prabhuH / kRtamAlanATyamAlAbhyAM, pUjAvAnbhaviSyati / / vArteyaM ghaTyamAnApi, durghaTA ghaTatAM kath / padmAvatIprabhAveNa, satyaM sambhAvyate'khilam // niravadyA mahAvidyAH, pArSadyAH ! zrUyatAmidam / devendrastavasaGketAdrahasyaM prakaTIkRtam / / nAgArjunaprabandho'yamekatriMzattamo'jani / carite stambhanAthasya, sarvakalyANakAriNi || || ***** (prabandhaH 32) ameyaguNa ! vAmeya ! prabhAvavibhavaH (va!) prabhuH(bho!) / adambhastambhasaMrambhastambhanAyaka ! pAhi mAm / / 1 / / kalikAlakAliyAhikAlakUTAmRtAkara ! paribhUtamaritrAtaiH, pAhi mAM stambhanAyaka ! // 2 // AjanmAmudradAridyasamudrAvartapAtinam / kAntatIrthakRto lakSmyAH pAhi mAM stambhanAyaka ! || 3 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 prabhAvakaparamparAyAM zrIcandragacche zrIsuvihitaziro'vaMtasavardhamAnasUrinAmA vaDhavANanagare vihAraM kurvanAyayau / labdhasomezvarasvapna(pna:) somezvaranAmA dvijAti: prabhAte vardhamAnasUrirUpa Izvaro'yaM sAkSAdeSa bhagavAnAcAryaH iti svapnAdezapramANena pratipadya svAM yAtrA sampUrNAM manyamAno AcAryAntike ziSyo jAtaH / pade'bhiSiktaH / kAle jAte jinezvarasUrinAmA tasya ziSyaH zrImadabhayadevasUrinavAGgavRttikAraH / so'pi karmodayena kuSThI jAtaH / zrutadevatAdezAt dakSiNadigvibhAgAt dhavalikke samAgatya saGgha yAtrayA zrIstambhanAyakaM praNantuM sa sUrirAgataH / 1131 varSe zrIstambhanAyakaH prakaTIkRtaH / pratidinagrAmabhaTTakapilayA gavA nijodhasya kSaratpayodhArayA saJjAyamAnasnapanasvarUpo'bhUt / tadA ca zrImadabhayadevasUriNA jayatihuyaNadvAtriMzatikA sarvajinazAsanabhaktadaivatagaNaprauDhapratApodayAt guptamahAmantrAkSarA peThe / SoDaze ca kAvye sa sUrirazokabAlakuntalasamapudgalazrIrajani | svAmI ca palAzavRkSamUlAt AvirAsa / tataH zAsanaprabhAvako jAtaH / 1368 varSe idaM ca bimbaM zrIstambhatIrthe samAyAtaM bhavikAnugrahaNAya / itthaM kAlApekSayA nAnAbhaktaiH nAnAnAmagrAhaM nAnA bhaktyA pUjito'yaM paramezvaraH sarvArthasiddhidAtA jAtasteSAm / dvAtriMzatA prabandhairbaddhaM zrIstambhanAthacaritamidam / yatra dviSoDazo'bhUd, bandho'bhayadevasUrikathA // itthaM amandajagadAnandadAyinI AcArya zrImerutuGgaviracite devAdhidevamAhAtmyazAstre zrIstambhanAthacaritre dvAtriMzatprabandhabandhure dvAtriMzattamaH prabandhaH samarthitaH / samAptaM cedaM zrIstambhanAthacaritam / / prazastiH / / svastizrInRpavikramakAlAdekottare-kRtim / caturdazazate varSe, raviyoge trayodaze / / kArtike mAsi sakAyAM, guruvAre sthitodaye / kalyANakAraNaM stambhanAthasya caritaM mudA / / sUrizrI merutuGgeNa, vAdihavyakRzAnunA / vAdivezyAbhujaGgena, zvetavastrAMhireNunA / / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 yenedaM paThyate sarvasamakSaM rAjaparSadi / aGgIkRtya pratijJAnAM, saptakaM ca sudurvaham // sabhAyAM bAhumuddhRtya, jinazAsanavairiNaH / ekayA velayA sarve, viyante jayavAdinA / / anyacca - dambhaprodbhaTavAdizekharamatopanyAsavinyAsata - cchedAbhyucchaladandhakAraparazurvAdIndravezyApatiH / syAdvAdarthavirodhisindhuraziraHsaJcArapaJcAnanaH, patrAlambanamAtanoti jagati zrImerutuGgo guruH / / yasyetthaM kIrtivilasati viduSAM mukheSu, anyacca - maladhAriMgacchanAyakasUrizrIrAjazekharapramukhaiH / gaNabhRdbhirguNavadbhirgrantho'yaM zodhitaH sakRpaiH / / anyacca ihotsUtraM bhavet kiJcit, pramAdAtpatitaM mama / zodhayantu kRpAM kRtvA, tadavayaM bahuzrutAH / / yAvallavaNasamudro, yAvannakSatramaNDito meruH / dinapatirudeti yAvat, tAvadidaM jayatu jinacaritam // saMvat 1424 varSe bhAdrapadakRSNatRtIyAyAM gurau zrIstambhanendraprabandhapustakaM liSitaM tapazcigacchanAyakazrIratnAkarasUriziSyagaNimizrapadyakIrtiH paNDitamizrasAdhumUrtimizrANAmaparodhena bhaktyA ca // cha / tattvasArthakasamAdhijanmabhistApasairmunibhirastatAmasaiH / sAmprataM ca vikale kalau yuge, zAsanaM jinapatevibhUSitam / / zAradendukiraNaikasaudare:, sAdhumUrtivilasadguNAkaraH / kaM naraM vibudhavargazekharaM, no na raJjayati raGgasAgaraH // nabha iva nabho vizAlaM, sAgara iva sAgarastu gambhIraH / zrImadabhayadevaguroH navatapa iva navatapo jayati / / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRtinAmo zaMkhinImata (1) dUSamagaNDikA bhairavIcarita vidyAkalpa mantrasAra bindusAracUlA yoniprAbhUta devamahimasAgara prAbhRtapaTala rAjagrantharahasya SADguNyagranthAmnAya devendrastava (2) staMbhanapratimA - nAmo jagadAnandana vizvezvara jagajjyotiH amRteza jagatpAla purANapuruSa bhuvanatrayatAraNa sahajasiddhi lakSmIkAnta jayapati kSemaMkara zabaranAtha puruSottama prabandha 1 1, 27 1 31 prabandha 3 4 6 8 9 10 11 12 13 14 57 vizeSa nAmo niraJjana AdirUpa tArAnAtha sarvArthasiddhi svayambhU sarvapApApahAra pAragatezvara prabhAvasAgara prabhAvAkara kRpAkozAgAra paramezvara parameSThi sarvaduHkhanivAraNa mUlathANa stambhanAyaka apratimalla pArzvanAtha stambhana sthaLanAmo mAkanda (sarovara) rukmiNIvaTa SaDolikA mahAvidyA ( ? ) sindUragiri kuJjararAjavaTa: naktamAladeza mAnuSottaraparvata siddhakSetra (3) 2 2 2 2 a 15 16 17 18 19 20 21 22 1 x x 2 = 2 ~ ~ 23 24 25 26 27 30 31 31 prabandha 2 " 8 12 "S Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 4 zatrujaya narmadApaTTadeza toraNamAlaparvata udumbara (sara:) sAjaNa-gAjaNa (vRkSa) tilaGgadeza Dhorasamudra (sara:) gauDadeza kolApura avantI gajendrapadasmazAna ziprAnadI siddhavaTa maNDapadurga maNDakezvaradurga bhadragarta maNikarNakazRGga zata-sahasra-lakSa koTikoTi-koTi bindu (kuNDa) kAberI-narmadAsaMgama kapilA nadI tArApura tArAvihAra (caitya) SarulIbhUmaNDala jhAGamaNDala (pradeza) virATadeza ratnApura gandhamAdanagiri gajakuNDasiddhAyatana / pArApatapallI cauravaTa sajjanapura yamadaMSTrA(zilA) bIjauradeza mahantakapura mahAkuraladesa mAnasasaraH kAlakUTagiri madanonmAdakuNDa malayAcala haMsasaraH kAJcanatoraNacaitya kAzmIradeza utpalabhaTTAnagara bhImabhISaNagiri mahArASTra surASTrAmaNDala uSAmaNDala zarkarA-vaTa mANibhadrasaraH kumArasAgarasaraH jAlandharadeza candravarapura hImauradeza 6 hIrapura koMkaNadeza nAgapura kurukSetramaNDala paJcahuda vicitrakUTagiri daNDakAraNya Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 27 .. , 28 28 gUrjaradeza zaMkhezvara nagara dvArikA paJcAla deza mUlathANa jhaMjhUvADA paMcAsaraH pADalAgrAma: Anandapura jhIlANaMda-kuNDa dvAramatI surASTrAdeza tripuruSaprAsAda draviDadeza mAlavadeza sAraGgapura giranAragiri haMsarasAladeza hasakUTapura tindUsakavana amaraguphA kukkuTezvarapura mayUragiri kAntIpura mahIyadeza mahendrInadI seDI nadI vaDhavANa dhavalikkaka stambhatIrtha vyakti vizeSa-nAmo prabandhaH merutuGgasUri 1, 2, 10, 15, 18, 20, 23. jaratkumArI jaratkumAra AstIka parIkSita jinmejaya maulakya bhAraddhAja takSaka tribhuvanasvAminI devI 12 mahAdeva 13 pArvatI zivavADa (vAditropAdhyAya)14 zaktivADa hastavANi mAmA (gandharva) mUmU . , niraJjanAta rAmasAgaramuni prabhAcandramuni tArAdevI (rAjJI, devI) cArudattamuni tailapadeva dharmazekharamuni 30,31 rAma sItA rAvaNa Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRSNa 27 28 . padmAvatI 1, 28 jayapAla(nAgArjuna-pitA) 31 siMha (nAgArjuna) jayanazrI (nAgArjuna mAtA) kanakagiri-yogI nAgArjuna yogI pAdalisAcArya cirpaTinAtha vardhamAnasUri somezvara dvija jinezvarasUri abhayadevasari rAjazekharasari prazasti haTakezvara-liGga AkAzagAminI 31 cirpaTi: (rasasiddhiH) dhUmravedhavidyA (6) graMthamA maLatA vilakSaNa zabda prayogo rulan (pra.3)-roLAto cirbhaTa (pra.3)-cIbhardU sphiyiSyati (pra.6)-pharI jaze pheraNIyaM " pherava jabAdi jalaharAH (pra. 14) bITikA sUtkaTI jAtiTolA ''-jAtinA TolA. bohanikA viradAH pravaNya pratalIkurvan "pAtalaM karato. pallyayanika (pra. 17) palANa nAra vAharA vA'ra-vahAra-kumaka madada karacaTitaH (pra.24)-hAthe caDelo lallipalli (pra.29)-lADa prakIrNa nAgamata 4, 28 jJAnamata nAgapUjana bauddhadarzana icchArUpa(vidyA) parakAyApraveza rAmacaritra noMdhaH paurANika vizeSanAmo graMthamAM ghaNAM hovA chatAM pasaMda karelAMnI ja sUci ahIM Apela che.