Pushpamala

Author(s): Pratap J Tolia
Publisher: Shrimad Rajchandra Mission
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032317/1

Page #1

€29
પરમકૃપાળુદેવ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરચિત
પુષ્પમાળા
વર્ષ - ૨૦૧૬

Page #2

પરમકૃપાળુદેવ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી વિરચિત
પુષ્પમાળા
શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર મિશન
ધરમપુર

Page #3

પ્રકાશક : શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર મિશન ધરમપુર મોહનગઢ, ધરમપુર-૩૯૬૦૫૦, જિલ્લો વલસાડ, ગુજરાત, ભારત. ૮+૯૧ ૭૨૮૫૦૪OOOO +૯૧ ૨૬૩૩ ૨૪૧૬૦૦
મુંબઈ કેન્દ્ર : ભૂપતિ ચેમ્બર્સ, ત્રીજા માળે, પ્લોટ નં. ૧૩, મેય્ રોડ, ઓપેરા હાઉસ, મુંબઈ-જOOOO૪. ભારત. +૯૧ ૨૨ ૪૦૦૨૩૩૭૭
Website : www.shrimadrajchandramission.org Email : divineshop@shrimadrajchandramission.org
અનુવાદક : પ્રો. પ્રતાપકુમાર જ. ટોલિયા
શ્રીમતી સુમિત્રાબેન પ્ર. ટોલિયા
પ્રથમ આવૃત્તિ : ૨૦૧૬ કિંમત : ૪ ૨૫/મુદ્રક : ભાલચંદ્ર પ્રીન્ટર્સ

Page #4

શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર

Page #5


Page #6

પ્રસ્તાવના
લાંબી ટૂંકી કે ક્રમાનુક્રમ ગમે તે સ્વરૂપે આ મારી કહેલી, પવિત્રતાનાં પુષ્પોથી છવાયેલી માળા પ્રભાતના વખતમાં, સાયંકાળે અને અન્ય અનુકૂળ નિવૃત્તિએ વિચારવાથી મંગળદાયક થશે. વિશેષ શું કહ્યું?'
| ('પુષ્પમાળા', પુષ્પ ૧૦૮) પરમ જ્ઞાનાવતાર, સનાતન વીતરાગમાર્ગના ઉદ્ધારક, પ્રચંડ આત્મપરિણામી, અપ્રમત્ત યોગીશ્વર પરમકૃપાળુદેવ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીનિર્દિષ્ટ સસ્પંથ ઉપર વિચરનારા તેઓશ્રીના પરમ ભક્ત પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રી રાકેશભાઈની બળવતી પ્રેરણાથી ધરમપુરની ધન્ય ધરા ઉપર સ્થપાયેલ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર આશ્રમમાં યોજાતી સત્સંગશિબિરોમાં પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રીની આત્મશ્રેયસ્કારી નિશ્રામાં વિવિધ પરમાર્થપ્રધાન ગ્રંથો કે રચનાઓનું તલસ્પર્શી અધ્યયન કરવામાં આવે છે. આ શિબિરો ઉપરાંત પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રીના માર્ગદર્શન હેઠળ વિવિધ સ્વાધ્યાયકારો દ્વારા પ્રતિવર્ષ પરમકૃપાળુદેવની કોઈ એક કૃતિ ઉપર આશ્રમમાં તથા દેશવિદેશમાં અનેક સ્થળોએ સમગ્ર વર્ષ દરમ્યાન સ્વાધ્યાયશ્રેણી યોજાય છે. તેમાં નિર્ધારિત વિષયની વિશિષ્ટ છણાવટ કરવામાં આવે છે, જેથી પરમકૃપાળુદેવનાં વચનોનું હાર્દ સમજાય અને માહાસ્ય જાગે. આ રીતે ૨૦૦૮માં “હે પ્રભુ! હે પ્રભુ!', ૨૦૦૯માં ‘ક્ષમાપના', ૨૦૧૦માં છ પદનો પત્ર', ૨૦૧૧માં “શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર', ૨૦૧૨માં ‘દેવવંદન' અને ૨૦૧૩ થી ૨૦૧૫ના ત્રિવર્ષીય ગાળા દરમ્યાન “રાજપદ' (પરમકૃપાળુદેવ રચિત

Page #7

પદ્યકૃતિઓ) ઉપર સ્વાધ્યાયશ્રેણીઓ યોજવામાં આવી હતી અને હવે ૨૦૧૬ની સ્વાધ્યાયશ્રેણી માટેનો વિષય છે પરમકૃપાળુદેવકૃત પુષ્પમાળા'.
‘પુષ્પમાળા' એટલે પરમકૃપાળુદેવે સત્તરમા વર્ષની વય પૂર્વે પ્રજ્ઞાના પરિપાકરૂપ, નિષ્કારણ કરુણાના નિષ્કર્ષરૂપ, પરોપકારિતાના પરિમલરૂપ અને પ્રતિભાની પ્રગલ્કતાથી પ્રકાશિત ૧૦૮ મંગલમય સુભાષિતરૂપ પુષ્પો ગૂંથીને સર્જેલ બોધવચનમાળા. સાચી સમજણના સુરતરુ સમી આ કલાત્મક કૃતિમાં ધર્મ, દયા, પવિત્રતા વગેરે અનેકાનેક વિષયોને આવરી લેતાં તથા સમાજના વિવિધ વર્ગના મનુષ્યોને સમુચિત માર્ગદર્શન આપતાં ૧૦૮ સુવાક્યોની કૌશલ્યપૂર્ણ યોજના કરવામાં આવી છે. શાંતિની શોધમાં ભોમિયારૂપ બને એવા સદાચારના સુબોધની સુંદર સંકલના એમાં શબ્દ શબ્દ ઝળકે છે. કર્તવ્યની વિચારણા પ્રેરી સાધકને શાશ્વત ધ્યેય તરફ દોરી જતી આ કલ્યાણકૃતિ માટે પંડિત સુખલાલજી લખે છે –
તે કોઈ વિશિષ્ટ સંપ્રદાયને અનુલક્ષીને નહિ, પણ સર્વસાધારણ નૈતિકધર્મ અને કર્તવ્યની દષ્ટિએ લખાયેલી છે. માળામાં ૧૦૮ મણકા હોય તેમ આ કૃતિ ૧૦૮ નૈતિક પુષ્પોથી ગૂંથાયેલી અને કોઈ પણ ધર્મ, પંથ કે જાતિના
સ્ત્રી કે પુરુષને નિત્ય ગળે ધારણ કરવા જેવી, અર્થાત પાક્ય અને ચિંત્ય છે. આની વિશેષતા જોકે બીજી રીતે પણ છે, છતાં તેની ધ્યાનાકર્ષક વિશેષતા તો એ છે કે તે સોળ વર્ષની ઉંમર પહેલાં લખાયેલી છે. એક વાર કાંઈ વાતચીત પ્રસંગે મહાત્માજીએ આ કૃતિ વિષે મને એક જ વાક્ય કહેલું,

Page #8

જે તેની વિશેષતા વાસ્તે પૂરતું છે. તે વાક્ય એ કે “અરે, એ “પુષ્પમાળા' તો પુનર્જન્મની સાક્ષી છે.” (‘દર્શન અને ચિંતન', ભાગ-૨, પૃષ્ઠ ૭૮૨) | સરળ ગુજરાતી ગદ્યમાં લખાયેલ આ વચનોમાં નિહિત નિરુપમ નિધાનને સાંપ્રત સમાજનો યુવાવર્ગ તથા ગુજરાતી ભાષા નહીં સમજનાર વર્ગ પણ સરળતાથી પામી શકે તે માટે પ્રસ્તુત સંકલનમાં પરમકૃપાળુદેવનાં મૂળ વચન સાથે તેનું અંગ્રેજી ભાષાંતર પણ સમાવિષ્ટ કરેલ છે. પ્રસ્તુત ભાષાંતર માનનીય પ્રોફેસર શ્રી પ્રતાપકુમારજી ટોલિયા અને તેમનાં ધર્મપત્ની સુમિત્રાબેન દ્વારા રચિત-સંપાદિત તથા જિનભારતી, બેંગ્લોર દ્વારા પ્રકાશિત પંચભાષી પુષ્પમાળા'માંથી ઉદ્ભત કરેલ છે, જે અર્થે તેમના ઋણનો સ્વીકાર કરીએ છીએ.
આ અવસરે “પુષ્પમાળા'ની શિબિરોનું સંચાલન કરનાર સર્વ સ્વાધ્યાયકારોને તેમજ પુસ્તિકા પ્રગટ કરવાના સત્કાર્યમાં ભક્તિસભર યોગદાન આપનાર સર્વ મુમુક્ષુઓને ધન્યવાદ પાઠવીએ છીએ.
પરમકૃપાળુદેવની સ્વાનુભૂતિસમૃદ્ધ વાણીના પ્રભાવથી આ પુષ્પોને પોતાની જીવનચર્યામાં ગૂંથી લઈ સહુ જીવો જીવનસાર્થકતાના પંથે પ્રયાણ કરી પ્રગતિ સાધે અને પરમની પ્રાપ્તિ કરે એ જ ભાવના. સપુરુષોનું યોગબળ જગતનું કલ્યાણ કરો.”
વિનીત, તા. ૦૧-૦૧-૨૦૧૬
ટ્રસ્ટીગણ, શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર મિશન ધરમપુર

Page #9


Page #10

મંગલાચરણ
હે કોઈ રાજરસ પીઓ રે, મનખા જનમ તો જાય છે રે. હે રાજવાણીનું અમૃત એ, ઝેર સંસારનું ઉતારશે રે; હે કોઈ રાજરસ પીઓ રે, શુદ્ધ ભક્તિને પામવા રે. ૧ | હે નિજ અનુભવરસ છે એ, જે રાજ રાજેશ્વર રેલાવતા રે; હે કોઈ રાજરસ પીઓ રે, આત્મ અનુભવ પામવા રે. ૨ હે કરી શ્રવણ-અવગાહન રે, આશય રહીએ અંતરમાં રે; હે કોઈ રાજરસ પીઓ રે, અજર અમર પદ પામવા રે. ૩ હે કોઈ રાજરસ, નિજાનંદરસ, શુદ્ધ ભક્તિરસ પીઓ રે,
જે રાજ રાજેશ્વર રેલાવતા રે.

Page #11

પુષ્પ ૧
રાત્રિ વ્યતિક્રમી ગઈ, પ્રભાત થયું, નિદ્રાથી મુક્ત થયા. ભાવનિદ્રા ટળવાનો પ્રયત્ન કરજો. Gone is the night, the dawn-divine has descended. You are freed from the clutches of sleep (Now) try to awaken from the age-old inner sleep of ignorance.
પુષ્પ ૨
- - વ્યતીત રાત્રિ અને ગઈ જિંદગી પર દષ્ટિ ફેરવી જાઓ. Contemplate and glance introspectively upon the night and the life that has passed before the dawn.
પુષ્પ ૩
સફળ થયેલા વખતને માટે આનંદ માનો, અને આજનો દિવસ પણ સફળ કરો. નિષ્ફળ થયેલા દિવસને માટે પશ્ચાત્તાપ કરી નિષ્ફળતા વિસ્તૃત કરો. Rejoice at the time that has passed fruitfully and let this day also be as fruitful. For a day that has been futile, repent and then forget its futility.

Page #12


Page #13

|| જ
પુષ્પ ૪
- - ક્ષણ ક્ષણ જતાં અનંતકાળ વ્યતીત થયો, છતાં સિદ્ધિ થઈ નહીં. Moment after moment and thus infinite time has slipped by; and yet nothing noteworthy had been achieved!
પુષ્પ ૫
સફળજન્ય એકે બનાવ તારાથી જો ન બન્યો હોય તો ફરી ફરીને શરમા. Be ashamed of yourself over and over again if no good deed has been performed by you.
પુષ્પ ૬
અઘટિત કૃત્યો થયાં હોય તો શરમાઈને મન, વચન, કાયાના યોગથી તે ન કરવાની પ્રતિજ્ઞા લે. In case you have performed any unworthy act, feel sorry and resolve not to repeat the same verbally, mentally or physically.

Page #14


Page #15

પુષ્પ ૭
- - જો તું સ્વતંત્ર હોય તો સંસારસમાગમે તારા આજના દિવસના નીચે પ્રમાણે ભાગ પાડ :
(૧) ૧ પ્રહર – ભક્તિકર્તવ્ય. (૨) ૧ પ્રહર – ધર્મકર્તવ્ય. (૩) ૧ પ્રહર – આહારપ્રયોજન. (૪) ૧ પ્રહર – વિદ્યાપ્રયોજન. (૫) ૨ પ્રહર – નિદ્રા. (૬) ૨ પ્રહર – સંસારપ્રયોજન.
૮ પ્રહર Apart from the worldly transactions, divide this day of yours in the following parts if you are independent:
(1) 1 Prahara = 3 Hours – Devotional duties (2) 1 Prahara = 3 Hours - Religious duties (3) 1 Prahara = 3 Hours – Meals (4) 1 Prahara = 3 Hours – Activities pertaining
to acquisition
of knowledge (5) 2 Prahara = 6 Hours – Sleep (6) 2 Prahara = 6 Hours – Worldly activities
8 Prahara = 24 Hours

Page #16


Page #17

પુષ્પ ૮
- - જો તું ત્યાગી હોય તો ત્વચા વગરની વનિતાનું સ્વરૂપ વિચારીને સંસાર ભણી દૃષ્ટિ કરજે. If you are an ascetic who has renounced the world, glance at the world by thinking upon the form of a woman sans skin.
પુષ્પ ૯
જો તને ધર્મનું અસ્તિત્વ અનુકૂળ ન આવતું હોય તો નીચે કહું છું તે વિચારી જે :| (૧) તું જે સ્થિતિ ભોગવે છે તે શા પ્રમાણથી? (૨) આવતી કાલની વાત શા માટે જાણી શકતો નથી? (૩) તું જે ઇચ્છે છે તે શા માટે મળતું નથી? (૪) ચિત્રવિચિત્રતાનું પ્રયોજન શું છે? Ponder upon the following, if you do not have faith in the existence of religion:(1) How and on what logical basis are you in your present condition? (2) Why are you unable to know about the things that are going to happen tomorrow? (3) Why are you not attaining the things desired by you? (4) What is the purpose of the strangeness of things?

Page #18


Page #19

૧૦
પુષ્પ ૧૦
- - જો તને અસ્તિત્વ પ્રમાણભૂત લાગતું હોય અને તેના મૂળતત્ત્વની આશંકા હોય તો નીચે કહું છું :If you have faith in the existence of religion, but you have doubts in its fundamental principles, then I suggest the following:
પુષ્પ ૧૧
સર્વ પ્રાણીમાં સમદષ્ટિ,Equanimity, oneness towards all creatures.
પુષ્પ ૧૨
કિંવા કોઈ પ્રાણીને જીવિતવ્યરહિત કરવાં નહીં, ગજા ઉપરાંત તેનાથી કામ લેવું નહીં. Or not to deprive any living being of LIFE; do not extract work from it beyond its capacity.

Page #20


Page #21

૧૨
પુષ્પ ૧૩
કિંવા સત્પુરુષો જે રસ્તે ચાલ્યા તે.
Or the path trodden by the saints.
પુષ્પ ૧૪
મૂળતત્ત્વમાં ક્યાંય ભેદ નથી, માત્ર દૃષ્ટિમાં ભેદ છે એમ ગણી આશય સમજી પવિત્ર ધર્મમાં પ્રવર્તન કરજે.
Follow pure religion by thinking and understanding its motive and considering that there is no difference in the basic principles. The difference exists only in perception.
પુષ્પ ૧૫
તું ગમે તે ધર્મ માનતો હોય તેનો મને પક્ષપાત નથી, માત્ર કહેવાનું તાત્પર્ય કે જે રાહથી સંસારમળ નાશ થાય તે ભક્તિ, તે ધર્મ અને તે સદાચારને તું સેવજે.
I am not partial to any religion. You may follow whatever religion you like. (The purport behind what I am saying is,) follow that religion and see that your devotion and conduct are capable of eradicating the worldly filth.

Page #22

૧૩

Page #23

૧૪
પુષ્પ ૧૬
ગમે તેટલો પરતંત્ર હો તોપણ મનથી પવિત્રતાને વિસ્મરણ કર્યા વગર આજનો દિવસ રમણીય કરજે. Make this day worthwhile, fruitful, and exalting without forgetting purity of the mind, howsoever dependent you may be.
પુષ્પ ૧૭
–આજે જો તું દુષ્કૃતમાં દોરાતા હો તો મરણને સ્મર. Remember death if you are being led to committing any misdeed today.
પુષ્પ ૧૮
તારા દુઃખ-સુખના બનાવોની નોંધ આજે કોઈને દુઃખ આપવા તત્પર થાય તો સંભારી જા. If you are inclined to cause harm (grief) to anyone, recapitulate the happy and unhappy events of (your life.

Page #24

૧૫

Page #25

૧૬
પુષ્પ ૧૯
રાજા હો કે રંક હો - ગમે તે હો, પરંતુ આ વિચાર વિચારી સદાચાર ભણી આવજો કે આ કાયાનાં પુદ્ગલ થોડા વખતને માટે માત્ર સાડાત્રણ હાથ ભૂમિ માંગનાર છે. Whether you are a king or a pauper, turn towards righteousness by contemplating upon this thought that remains (relics) of this body are going to require not more than five to six feet of land and that too for a brief period of time!
પુષ્પ ૨૦
તું રાજા હો તો ફિકર નહીં, પણ પ્રમાદ ન કર, કારણ નીચમાં નીચ, અધમમાં અધમ, વ્યભિચારનો, ગર્ભપાતનો, નિર્વશનો, ચંડાલનો, કસાઈનો અને વેશ્યાનો એવો કણ તું ખાય છે. તો પછી? It doesn't matter if you are a king. Do not lose yourself to unawareness and idleness, since you are eating the bread (by extracting Taxes) from people of lowest among lowest, of meanest among meanest, of adultery, of abortion, of heirless person, of outcastes, of butchers and of prostitute. What then....?

Page #26


Page #27

૧૮
પુષ્પ ૨૧
પ્રજાનાં દુઃખ, અન્યાય, કર એને તપાસી જઈ આજે ઓછાં | કર. તું પણ હે રાજા! કાળને ઘેર આવેલો પરૂણો છે. By inquiring (investigating) into the miseries, | injustices and taxations of your subjects, (you) reduce them, oh king! As you are also a guest at the doorstep of Time, of Death!
પુષ્પ ૨૨
- - વકીલ હો તો એથી અર્ધા વિચારને મનન કરી જજે. If you are a lawyer, ruminate over half of the above thought.
પુષ્પ ૨૩
- - શ્રીમંત હો તો પૈસાના ઉપયોગને વિચારજે. રળવાનું કારણ આજે શોધીને કહેજે. If you're a wealthy person, do think over the usage of your money. Find out and tell me the cause of earning today.

Page #28

૧૯

Page #29

૨૦
પુષ્પ ૨૪
ધાન્યાદિકમાં વ્યાપારથી થતી અસંખ્ય હિંસા સંભારી ન્યાયસંપન્ન વ્યાપારમાં આજે તારું ચિત્ત ખેંચ. Considering the immeasurable violence and harm caused in dealing of grain etc., lead your mind towards the business transaction which is fair and just.
પુષ્પ ૨૫
જો તું કસાઈ હોય તો તારા જીવના સુખનો વિચાર કરી આજના દિવસમાં પ્રવેશ કર. If you are a butcher, start this day by thinking of the happiness of your own soul.
પુષ્પ ૨૬
-
-
જો તું સમજણો બાલક હોય તો વિદ્યા ભણી અને આજ્ઞા ભણી દષ્ટિ કર. If you are a matured child of understanding age, keep your eyes upon learning and obedience.

Page #30

૨૧

Page #31

૨૨
પુષ્પ ૨૭
- - જો તું યુવાન હોય તો ઉદ્યમ અને બ્રહ્મચર્ય ભણી દૃષ્ટિ કર. If you are a young person, keep your eyes upon industriousness and celibacy.
પુષ્પ ૨૮
જો તું વૃદ્ધ હોય તો મોત ભણી દૃષ્ટિ કરી આજના દિવસમાં પ્રવેશ કર. If you are an old person, begin this day by keeping your eyes upon death
પુષ્પ ૨૯
- -- જો તું સ્ત્રી હોય તો તારા પતિ પ્રત્યેની ધર્મકરણીને સંભાર; - દોષ થયા હોય તેની ક્ષમા યાચ અને કુટુંબ ભણી દષ્ટિ કર. If you are a women, remember your religious duties towards your husband, ask for forgiveness for the faults committed by you and keep your eye upon the family.

Page #32

२3

Page #33

૨૪
પુષ્પ ૩૦
– – જો તું કવિ હોય તો અસંભવિત પ્રશંસાને સંભારી જઈ | આજના દિવસમાં પ્રવેશ કર. If you are a poet, enter into this day by remembering undue, exaggerated praise (flattery).
પુષ્પ ૩૧
| જો તું કૃપણ હોય તો, –
If you are a miser...
પુષ્પ ૩૨
જો તું અમલમસ્ત હોય તો નેપોલિયન બોનાપાર્ટને બન્ને સ્થિતિથી સ્મરણ કર. If you are a power-intoxicated, power-hungry person, then remember Napoleon Bonaparte in both of his conditions.

Page #34

૨૫.

Page #35

૨૬
પુષ્પ ૩૩
- - ગઈ કાલે કોઈ કૃત્ય અપૂર્ણ રહ્યું હોય તો પૂર્ણ કરવાનો સુવિચાર કરી આજના દિવસમાં પ્રવેશ કર. Begin this day by resolving a good thought of finishing the work that might have been left unaccomplished yesterday.
પુષ્પ ૩૪
- - આજે કોઈ કૃત્યનો આરંભ કરવા ધારતો હો તો વિવેકથી સમય, શક્તિ અને પરિણામને વિચારી આજના દિવસમાં પ્રવેશ કર. If you are contemplating to begin any work today, then enter into this day by weighing discriminately your time, ability and the result.
પુષ્પ ૩૫
- - | પગ મૂકતાં પાપ છે, જોતાં ઝેર છે, અને માથે મરણ રહ્યું | છે; એ વિચારી આજના દિવસમાં પ્રવેશ કર. Enter into this day by keeping in mind that at every step there is sin, at every sight there is poison and at every moment Death is knocking at the door readily awaiting and hanging overhead.

Page #36

૨૭

Page #37

૨૮
પુષ્પ ૩૬
અઘોર કર્મ કરવામાં આજે તારે પડવું હોય તો રાજપુત્ર હો તોપણ ભિક્ષાચરી માન્ય કરી આજના દિવસમાં પ્રવેશ કરજે. Even if you are a prince and going to undertake a hideous deed today, start this day by accepting beggarhood.
પુષ્પ ૩૭
ભાગ્યશાલી હો તો તેના આનંદમાં બીજાને ભાગ્યશાલી કરજે, પરંતુ દુર્ભાગ્યશાલી હો તો અન્યનું બૂરું કરતાં રોકાઈ આજના દિવસમાં પ્રવેશ કરજે. If you are a fortunate person, then make others also fortunate in its delight, but if you are an unfortunate one, then desist from doing harm to others while entering this day.
પુષ્પ ૩૮
- - ધર્માચાર્ય હો તો તારા અનાચાર ભણી કટાક્ષદષ્ટિ કરી આજના દિવસમાં પ્રવેશ કરજે. If you are a religious head, enter into this day by casting a critical-glance of despise to your misconduct.

Page #38

૨૯

Page #39

૩૦
પુષ્પ ૩૯
અનુચર હો તો પ્રિયમાં પ્રિય એવા શરીરના નિભાવનાર તારા અધિરાજની નિમકહલાલી ઇચ્છી આજના દિવસમાં પ્રવેશ કરજે. If you are a servant, then enter into this day wishing loyalty and faithfulness towards your employer, who is the sustainer of your body, which is dearest of all to you.
પુષ્પ ૪૦
- - દુરાચારી હો તો તારી આરોગ્યતા, ભય, પરતંત્રતા, સ્થિતિ અને સુખ એને વિચારી આજના દિવસમાં પ્રવેશ કરજે. If you are the person with bad character, then enter into this day by thinking of your health, fear, dependency, your condition and happiness.
પુષ્પ ૪૧
દુઃખી હો તો (આજની) આજીવિકા જેટલી આશા રાખી આજના દિવસમાં પ્રવેશ કરજે. If you are an unhappy person, enter into this day by hoping for livelihood enough for the day.

Page #40

૩૧

Page #41

પુષ્પ ૪૨
ધર્મકરણીનો અવશ્ય વખત મેળવી આજની વ્યવહારસિદ્ધિમાં તું પ્રવેશ કરજે. Enter into the accomplishment of today's transactions after certainly having spared time for religious duties.
પુષ્પ ૪૩
- - કદાપિ પ્રથમ પ્રવેશે અનુકૂળતા ન હોય તોપણ રોજ જતા દિવસનું સ્વરૂપ વિચારી આજે ગમે ત્યારે પણ તે પવિત્ર વસ્તુનું મનન કરજે. Considering the nature of every passing day, contemplate over that pure thing any time during the day, even if it has not been feasible at the start of the day.
પુષ્પ ૪૪
આહાર, વિહાર, નિહાર એ સંબંધીની તારી પ્રક્રિયા તપાસી આજના દિવસમાં પ્રવેશ કરજે. Enter into this day by inquiring into your way of living with respect to diet, movement and | personal hygiene.

Page #42


Page #43

૩૪
પુષ્પ ૪૫
તું કારીગર હો તો આળસ અને શક્તિના ગેરઉપયોગનો વિચાર કરી જઈ આજના દિવસમાં પ્રવેશ કરજે. If you are an artisan, then enter into this day by thinking of idleness and abuse of ability.
પુષ્પ ૪૬
- - તું ગમે તે ધંધાર્થી હો, પરંતુ આજીવિકાથે અન્યાયસંપન્ન દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરીશ નહીં. Whatever your vocation, don't accumulate unjustlyearned money for the sake of your livelihood.
પુષ્પ ૪૭
એ સ્મૃતિ ગ્રહણ કર્યા પછી શૌચક્રિયાયુક્ત થઈ ભગવદ્ભક્તિમાં લીન થઈ ક્ષમાપના યાચ. After having accepted this in your mind, cleanse yourself, get absorbed in divine worship and beg for forbearance.

Page #44

૩૫

Page #45

પુષ્પ ૪૮
- - સંસારપ્રયોજનમાં જો તું તારા હિતને અર્થે અમુક સમુદાયનું અહિત કરી નાખતો હો તો અટકજે. If you are contemplating to do harm to any particular group for the sake of your own benefit in worldly dealings, desist from it.
પુષ્પ ૪૯
- - જુલમીને, કામીને, અનાડીને ઉત્તેજન આપતો હો તો અટકશે. Desist if you are encouraging a despot, a licentious person or a mischeifmonger.
પુષ્પ ૫૦
ઓછામાં ઓછો પણ અર્ધ પ્રહર ધર્મકર્તવ્ય અને વિદ્યાસંપત્તિમાં ગ્રાહ્ય કરજે. Reserve at least an hour and a half for religious duties and advancement of learning.

Page #46

उ७

Page #47

30
પુષ્પ પ૧
- - જિંદગી ટૂંકી છે, અને જંજાળ લાંબી છે, માટે જંજાળ ટૂંકી કર તો સુખરૂપે જિંદગી લાંબી લાગશે. Life is too short and the web of worldly affairs too widespread. Therefore curtail the web of worldly efforts and yours will be a life which is happy, long and worth living.
પુષ્પ પર
- - સ્ત્રી, પુત્ર, કુટુંબ, લક્ષ્મી ઇત્યાદિ બધાં સુખ તારે ઘેર હોય તોપણ એ સુખમાં ગૌણતાએ દુઃખ રહ્યું છે એમ ગણી આજના દિવસમાં પ્રવેશ કર. Even if your home may be blessed with all comforts in life like Good Wife, Son, Family, Wealth, etc.; you enter this day considering that misery underlies all these pleasures.
પુષ્પ પ૩
પવિત્રતાનું મૂળ સદાચાર છે. Good conduct is the base of purity.

Page #48

૩૯

Page #49

૪૦
પુષ્પ ૫૪
મન દોરંગી થઈ જતું જાળવવાને,
To take care that the mind does not become sensitive.
પુષ્પ ૫૫
વચન શાંત, મધુર, કોમળ, સત્ય અને શૌચ બોલવાની સામાન્ય પ્રતિજ્ઞા લઈ આજના દિવસમાં પ્રવેશ કરજે.
Enter into this day with a simple resolve to speak Moderate, Cool & Collected (tranquil), Pleasant (Sweet), true and soft words.
પુષ્પ ૫૬
કાયા મળમૂત્રનું અસ્તિત્વ છે, તે માટે ‘હું આ શું અયોગ્ય પ્રયોજન કરી આનંદ માનું છું' એમ આજે વિચારજે.
The body itself is the home of filth and dirt. For such a mean thing, why should I feel happy by indulging in any unworthy cause? Do ponder over it today.
.......

Page #50

૪૧

Page #51

૪૨
પુષ્પ ૫૭
તારે હાથે કોઈની આજીવિકા આજે તૂટવાની હોય તો,If anybody's livelihood is going to be snatched by your hands today (................. think over and stop: implied meaning.)
પુષ્પ ૫૮
- - આહારક્રિયામાં હવે તે પ્રવેશ કર્યો. મિતાહારી અકબર સર્વોત્તમ બાદશાહ ગણાયો. You have now entered into the process of dining. Temperate, limited and less-eater Akbar has been considered as the Greatest Emperor.
પુષ્પ ૫૯
- - જો આજે દિવસે તેને સૂવાનું મન થાય, તો તે વખતે ઈશ્વરભક્તિપરાયણ થજે, કે સત્શાસ્ત્રનો લાભ લઈ લેજે. If you feel like sleeping during daytime today, then get absorbed in God's devotion or benefit ( from Holy, right scriptures.

Page #52

४३
-

Page #53

४४
પુષ્પ ૬૦
હું સમજું છું કે એમ થવું દુર્ઘટ છે, તો પણ અભ્યાસ સર્વનો ઉપાય છે. I do understand that to do so is very difficult, but however, habitual practice and study is the cure for all.
પુષ્પ ૬૧
| ચાલ્યું આવતું વૈર આજે નિર્મૂળ કરાય તો ઉત્તમ, નહીં તો તેની સાવચેતી રાખજે. It is best, if a long-drawn enmity is rooted out today, otherwise beware of it.
પુષ્પ ૬૨
તેમ નવું વૈર વધારીશ નહીં, કારણ વૈર કરી કેટલા કાળનું સુખ ભોગવવું છે એ વિચાર તત્ત્વજ્ઞાનીઓ કરે છે. Similarly, do not add new enmity, because as the philosophers say, for how long is this happiness to be enjoyed?

Page #54


Page #55

૪૬
પુષ્પ ૬૩
મહારંભી, હિંસાયુક્ત વ્યાપારમાં આજે પડવું પડતું હોય તો અટકજે.
Desist if you have to involve in any sort of highly sinful Violent Trade.
પુષ્પ ૬૪
બહોળી લક્ષ્મી મળતાં છતાં આજે અન્યાયથી કોઈનો જીવ જતો હોય તો અટકજે.
Desist if, while obtaining vast fortune, somebody's life is to be unjustly sacrificed.
પુષ્પ ૬૫
વખત અમૂલ્ય છે, એ વાત વિચારી આજના દિવસની ૨,૧૬,૦૦૦ વિપળનો ઉપયોગ કરજે.
Utilize well today's 2,16,000 seconds (moments) reflecting that time is very precious.

Page #56


Page #57

४८
પુષ્પ ૬૬
વાસ્તવિક સુખ માત્ર વિરાગમાં છે માટે જંજાળમોહિનીથી આજે અત્યંતરમોહિની વધારીશ નહીં. Real, long-lasting happiness lies only in detachment; hence do not expand internal delusion by allurement of worldly attractions.
પુષ્પ ૬૭
- - નવરાશનો દિવસ હોય તો આગળ કહેલી સ્વતંત્રતા પ્રમાણે ચાલજે. If you have got a day of leisure, then act according to previously mentioned freedom.
પુષ્પ ૬૮
કોઈ પ્રકારની નિષ્પાપી ગમ્મત કિવા અન્ય કંઈ નિષ્પાપી સાધન આજની આનંદનીયતાને માટે શોધજે. Seek any type of innocuous amusement or any other sinless, righteous resources for today's pleasure.

Page #58

४८

Page #59

૫૦
પુષ્પ ૬૯
--
સુયોજક કૃત્ય કરવામાં દોરાવું હોય તો વિલંબ કરવાનો આજનો દિવસ નથી, કારણ આજ જેવો મંગળદાયક દિવસ બીજો નથી.
If you intend to an embark on a well-intended Deed, then not to delay this day, since there is no other auspicious day like this day.
પુષ્પ ૭૦
અધિકારી હો તોપણ પ્રજાહિત ભૂલીશ નહીં, કારણ જેનું (રાજાનું) તું લૂણ ખાય છે, તે પણ પ્રજાના માનીતા નોકર છે. Do not forget the welfare and well-being of the people even if you are an empowered officer, because even the king, whose bread you are eating, is an honoured servant of his subjects, of his people.
પુષ્પ ૭૧
વ્યાવહારિક પ્રયોજનમાં પણ ઉપયોગપૂર્વક વિવેકી રહેવાની સતિજ્ઞા માની આજના દિવસમાં વર્તજે.
Behave this day by accepting the Good vow of remaining discreet even in Social (worldly) purposes.

Page #60

૫૧

Page #61

પર,
પુષ્પ ૭૨
સાયંકાળ થયા પછી વિશેષ શાંતિ લેજે. Have special tranquil quietness unto yourself after sun-set.
પુષ્પ ૭૩
- - આજના દિવસમાં આટલી વસ્તુને બાધ ન અણાય તો જ || વાસ્તવિક વિચક્ષણતા ગણાય : (૧) આરોગ્યતા. (૨) મહત્તા. (૩) પવિત્રતા. (૪) ફરજ. It will be considered wise if there is no hindrance caused to the following matters in this day: (1) Health. (2) Dignity (Greatness). (3) Purity. (4) Duty.
પુષ્પ ૭૪
જો આજે તારાથી કોઈ મહાન કામ થતું હોય તો તારા સર્વ સુખનો ભોગ પણ આપી દેજે. If any great work can be accomplished by you today, then if need be, sacrifice even all your happiness.

Page #62

પ૩

Page #63

૫૪
પુષ્પ ૭૫
કરજ એ નીચ રજ (ક+રજ) છે; કરજ એ યમના હાથથી નીપજેલી વસ્તુ છે; (કર+જ) કર એ રાક્ષસી રાજાનો જુલમી કર ઉઘરાવનાર છે. એ હોય તો આજે ઉતારજે, અને નવું કરતાં અટકજે. Debt is like mean dust; it is a thing sprung from the Death God Yama's hands: it is the despotic tax-collector of devilish king. If you are indebted, unburden it today and desist from incurring a fresh one.
પુષ્પ ૭૬
દિવસ સંબંધી કૃત્યનો ગણિતભાવ હવે જોઈ જા. Have a Glance at the calculations of day-related duties (chores)
પુષ્પ ૭૭
સવારે સ્મૃતિ આપી છે છતાં કંઈ અયોગ્ય થયું હોય તો પશ્ચાત્તાપ કર અને શિક્ષા લે. According to the warning given in the morning, if anything improper is committed, repent for it and learn a lesson. ૧ કરજ (કર+જ)

Page #64

૫૫

Page #65

પ૬
પુષ્પ ૭૮
કંઈ પરોપકાર, દાન, લાભ કે અન્યનું હિત કરીને આવ્યો હો તો આનંદ માન, નિરભિમાની રહે. If you have come after doing some benevolence, charity, gain or some beneficial act for others, then feel delighted and remain humble.
પુષ્પ ૭૯
જાણતાં અજાણતાં પણ વિપરીત થયું હોય તો હવે તે માટે અટકજે. If anything contrary is done knowingly or unknowingly then desist from it now.
પુષ્પ ૮૦
વ્યવહારનો નિયમ રાખજે અને નવરાશે સંસારની નિવૃત્તિ શોધજે. Regulate properly your worldly activities and seek retirement from worldly affairs at leisure.

Page #66

પ૭

Page #67

૫૮
પુષ્પ ૮૧
આજ જેવો ઉત્તમ દિવસ ભોગવ્યો, તેવી તારી જિંદગી ભોગવવાને માટે તું આનંદિત થા તો જ આ— Be delighted to enjoy your life, the way you have enjoyed the best day like today. Then only... (“It is worth”- Implied :Ed.)
પુષ્પ ૮૨
- - આજ જે પળે તું મારી કથા મનન કરે છે, તે જ તારું આયુષ્ય સમજી સવૃત્તિમાં દોરાજે. Think of this moment, at which you are meditating over my narrative, as the duration of your life and get encompassed in good deeds.
પુષ્પ ૮૩
સપુરુષ વિદુરના કહ્યા પ્રમાણે આજે એવું કૃત્ય કરજે કે રાત્રે સુખે સુવાય. As per the saying of Saint Vidur, do such a good deed today that you might sleep peacefully without worry at night.

Page #68

પ૯

Page #69

પુષ્પ ૮૪
આજનો દિવસ સોનેરી છે, પવિત્ર છે, કૃતકૃત્ય થવારૂપ છે, એમ સપુરુષોએ કહ્યું છે; માટે માન્ય કર. Learned great persons have proclaimed this daytoday to be golden, pious and worth -contemplating. Hence accept it.
પુષ્પ ૮૫
જેમ બને તેમ આજના દિવસ સંબંધી, સ્વપત્ની સંબંધી પણ વિષયાસક્ત ઓછો રહેજે. As far as possible, remain less attached to sensual pleasure even with regard to your own wife today.
પુષ્પ ૮૬
આત્મિક અને શારીરિક શક્તિની દિવ્યતાનું તે મૂળ છે, એ જ્ઞાનીઓનું અનુભવસિદ્ધ વચન છે. It is the foundation (base) of the miraculous Physical and Spiritual Power. This is the erudite persons' statement realised with experience.

Page #70

६१

Page #71

૬૨
પુષ્પ ૮૭
તમાકુ સુંઘવા જેવું નાનું વ્યસન પણ હોય તો આજે પૂર્ણ કર.-(0) નવીન વ્યસન કરતાં અટક. Even if you have got a small addiction like taking a pinch of snuff, stop and get rid of it completely today itself. Desist from getting addicted to anything new.
પુષ્પ ૮૮
દેશ, કાળ, મિત્ર એ સઘળાંનો વિચાર સર્વ મનુષ્ય આ પ્રભાતમાં સ્વશક્તિ સમાન કરવો ઉચિત છે. It is proper for all human beings to think of time, place, friends, etc., this morning according to one's ability.
પુષ્પ ૮૯
આજે કેટલા સપુરુષોનો સમાગમ થયો, આજે વાસ્તવિક આનંદસ્વરૂપ શું થયું? એ ચિંતવન વિરલા પુરુષો કરે છે. Very few people reflect, as to how many virtuous people they got associated with today, what blissful countenance was experienced today?

Page #72

૬૩

Page #73

૬૪
પુષ્પ ૯૦
આજે તું ગમે તેવા ભયંકર પણ ઉત્તમ કૃત્યમાં તત્પર હો તો નાહિમ્મત થઈશ નહીં. Do not get disheartened if you are engrossed in howsoever frightful but best deed (action) today.
પુષ્પ -૧
શુદ્ધ સચ્ચિદાનંદ, કરુણામય પરમેશ્વરની ભક્તિ એ આજનાં તારાં સત્કૃત્યનું જીવન છે. Your life of good deed of today is devout worship of pure Supreme Being (Satchidananda), benevolent (merciful) God (Almighty).
પુષ્પ ૯૨
તારું, તારા કુટુંબનું, મિત્રનું, પુત્રનું, પત્નીનું, માતાપિતાનું, ગુરુનું, વિદ્વાનનું, સપુરુષનું યથાશક્તિ હિત, સન્માન, વિનય, લાભનું કર્તવ્ય થયું હોય તો આજના દિવસની તે સુગંધી છે. It will be the fragrance of the day, if to the best of your ability, the work (deed) done by you has resulted in welfare, honour, humility, benefit (profit) for (of) yourself, your family, friend, son, wife, parents, teachers (masters), learned persons and saintly persons.

Page #74

૬૫

Page #75

૬૬
પુષ્પ ૯૩
–જેને ઘેર આ દિવસ ક્લેશ વગરનો, સ્વચ્છતાથી, શૌચતાથી, સંપથી, સંતોષથી, સૌમ્યતાથી, સ્નેહથી, સભ્યતાથી, સુખથી જશે તેને ઘેર પવિત્રતાનો વાસ છે. The home of the fortunate one where this day will pass without quarrel and with cleanliness, with purity, with unity, with contentment, with calmness, with love, with courtesy, with happiness, is the abode of piety and divinity.
પુષ્પ ૯૪
- - કુશલ અને કહ્યાગરા પુત્રો, આજ્ઞાવલંબની ધર્મયુક્ત અનુચરો, સદ્ગુણી સુંદરી, સંપીલું કુટુંબ, સત્પરુષ જેવી | પોતાની દશા જે પુરુષની હશે તેનો આજનો દિવસ આપણે સઘળાને વંદનીય છે. Competent and ever-obeying sons, obedient and religious servants, virtuous wife, united family and one's own state like a saintly person: the one who has got all these things, this day of his deserves salutations from all of us.

Page #76


Page #77

૬૮
પુષ્પ ૯૫
- - એ સર્વ લક્ષણસંયુક્ત થવા જે પુરુષ વિચક્ષણતાથી પ્રયત્ન કરે છે તેનો દિવસ આપણને માનનીય છે. The day of the person, who intellectually (with all his Prowess) tries (endeavours) to be endowed with all these noble qualifies, is preferable (approvable) by us.
પુષ્પ ૯૬
એથી પ્રતિભાવવાળું વર્તન જ્યાં મચી રહ્યું છે તે ઘર આપણી કટાક્ષદૃષ્ટિની રેખા છે. The house where the disposition is contrary to above behavior (above state) is in line of our Sarcastic (Taunting) glance.
પુષ્પ ૯૭
- - ભલે તારી આજીવિકા જેટલું તું પ્રાપ્ત કરતો હો, પરંતુ નિરુપાધિમય હોય તો ઉપાધિમય પેલું રાજસુખ ઇચ્છી તારો આજનો દિવસ અપવિત્ર કરીશ નહીં. May be your earnings are just sufficient for your livelihood, but if without anxiety, then do not make your day unholy (polluted) by desiring that Royal Pleasure which is full of worries.

Page #78


Page #79

પુષ્પ ૯૮
કોઈએ તને કડવું કથન કહ્યું હોય તે વખતમાં સહનશીલતા–નિરુપયોગી પણ, Be tolerant at the time when somebody has spoken to you unpleasantly (told you a bitter word). It may not be useful, yet........
પુષ્પ ૯
દિવસની ભૂલ માટે રાત્રે હસો, પરંતુ તેવું હસવું ફરીથી ન થાય તે લક્ષિત રાખજે. Do laugh in the night for the mistake committed in the day, but keep in mind that you should not have to laugh again.

Page #80

୨

Page #81

પુષ્પ ૧૦૦
આજે કંઈ બુદ્ધિપ્રભાવ વધાર્યો હોય, આત્મિક શક્તિ ઉજવાળી હોય, પવિત્ર કૃત્યની વૃદ્ધિ કરી હોય તો તે, If (your) faculty of knowledge (understanding, perception) has increased today, If your inner Power (Power of the Soul) has brightened today (achieved more lustre); if you have increased your good deeds (if there is an enhancement in your pure deeds) then, (that is the fragrance of this day: implied completion of the sentence by the Translator).
પુષ્પ ૧૦૧
- - અયોગ્ય રીતે આજે તારી કોઈ શક્તિનો ઉપયોગ કરીશ નહીં,—મર્યાદાલેપનથી કરવો પડે તો પાપભીરુ રહેજે. Don't use your Power today, in any improper (unworthy) way; If still you have to do it on account of Transgression of limits, then be aware of (afraid of) ill deeds (sins).

Page #82

७3

Page #83

૭૪
પુષ્પ ૧૦૨
- - સરળતા એ ધર્મનું બીજસ્વરૂપ છે. પ્રજ્ઞાએ કરી સરળતા સેવાઈ હોય તો આજનો દિવસ સર્વોત્તમ છે. Straightforwardness is the seed of religion. This day is the best of all, if it is followed intellectually.
પુષ્પ ૧૦૩
બાઈ, રાજપત્ની હો કે દીનજનપત્ની હો, પરંતુ મને તેની કંઈ દરકાર નથી. મર્યાદાથી વર્તતી મેં તો શું પણ પવિત્ર જ્ઞાનીઓએ પ્રશંસી છે. Oh Sister! May you be a king's wife, or a poor man's wife, I don't care for that at all. One behaving with modesty is praised even by the holy sages, What to be said by me?
પુષ્પ ૧૦૪
સગુણથી કરીને જો તમારા ઉપર જગતનો પ્રશસ્ત મોહ હશે તો તે બાઈ, તમને હું વંદન કરું છું. If the world bears righteous attachment towards you because of your virtues, then Oh Sister ! I bow unto you.

Page #84

૭૫

Page #85

૭૬
પુષ્પ ૧૦૫
*—
બહુમાન, નમ્રભાવ, વિશુદ્ધ અંતઃકરણથી પરમાત્માના ગુણ સંબંધી ચિંતવન, શ્રવણ, મનન, કીર્તન, પૂજા, અર્ચા એ જ્ઞાનીપુરુષોએ વખાણ્યાં છે, માટે આજનો દિવસ શોભાવજો. High respect, modesty, contemplation, ability to listen, meditation, glorification and worship with regards to the virtues of the Highest Soul: these things are praised by the Seers. Therefore adorn this day (with these virtuous things: implied meaning - Ed.)
પુષ્પ ૧૦૬
સીલવાન સુખી છે. દુરાચારી દુઃખી છે. એ વાત જો માન્ય ન હોય તો અત્યારથી તમે લક્ષ રાખી તે વાત વિચારી
જુઓ.
A person of good character is happy, a person of bad character is miserable. If you do not believe this, then bearing this in mind, think over the same henceforth, from this very moment.

Page #86


Page #87

૭૮
પુષ્પ ૧૦૭
- - આ સઘળાંનો સહેલો ઉપાય આજે કહી દઉં છું કે દોષને ઓળખી દોષને ટાળવા. I unfold and disclose to you today the easy remedy of all this, namely, having recognized one's faults, to get rid of them.
પુષ્પ ૧૦૮
લાંબી ટૂંકી કે ક્રમાનુક્રમ ગમે તે સ્વરૂપે આ મારી કહેલી, પવિત્રતાનાં પુષ્પોથી છવાયેલી માળા પ્રભાતના વખતમાં, સાયંકાળે અને અન્ય અનુકૂળ નિવૃત્તિએ વિચારવાથી મંગળદાયક થશે. વિશેષ શું કહું? Long or short, in proper sequence or not, orderly or without order, in whatever form expressed by me, this anthology strewn with flowers of purity, will turn out to be auspicious by pondering over it in the morning, in the evening or at any other suitable leisure hours. What more shall I say?

Page #88

७८

Page #89


Page #90
MRP {25/ PUSHPAMALA શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર મિશન ધરમપુર A A 0 0 1 1 8 9 9