Book Title: Jinabhashita 2007 08
Author(s): Ratanchand Jain
Publisher: Sarvoday Jain Vidyapith Agra
Catalog link: https://jainqq.org/explore/524319/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinabhASita vIra nirvANa saM. 2533 zrI di. jaina atizaya kSetra kuNDalagiri konI jI, pATana kA eka vihaMgama dRzya zrAvaNa, vi.saM. 2064 agasta, 2007 0 mUlya 10/ Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrI vidyAsAgara jI ke dohe 64 55 nyAyAlaya meM nyAya nA, nyAyazAstra meM nyaay| jhUTha chUTatA, satya para, TUTa par3e anyaay|| 56 kara para kara dhara karaNi kara, kala-kala mata kara aur| varanA kitanA kara cukA-kara maranA nA chor|| 65 yAna kare bahare idhara, udhara yAna meM shaant| korA kolAhala yahA~, bhItara to ekAnta // 66 saraja daraja ho bhale. bharI gagana meM dhl| sara meM para nIraja khile, dhIraja ho bharapUra // 167 sImA taka to sahana ho, aba to sImA paar| pApa de rahA daNDa hai, par3e puNya para maar|| 57 sau-sau kumhar3e laTakate, bela bhalI baariik| bhAra nahIM anubhUta ho, bhale saMgha guru tthiik|| 58 jisake svAmIpana rahe, nahIM lage vaha bhaar| nijI kAya bhI bhAra kyA lagatA kabhI kbhaar?|| 59 karttApana kI gandha bina, sadA kare krttvy| svAmIpana Upara dhare, dhruva para ho mntvy|| 60 santoM ke Agamana se, sukha kA rahe na paar| santoM kA jaba gamana ho, lagatA jagata asaar|| 61 suna, suna guru-upadeza ko, buna buna mata aghjaal| kuna-kuna kara pariNAma tU, puni puni puNya sNbhaal|| 62 nirdhanatA varadAna hai, adhika dhanikatA paap|| satya tathya kI khoja meM, nirguNatA abhishaap|| 63 nIra nIra hai kSIra nA, kSIra kSIra nA niir| cIra cIra hai jIva nA, jIva jIva nA ciir|| bAndhava ripu ko sama gino, saMtoM kI yaha baat| phUla cubhana kyA jJAta hai! zula cubhana to jJAta // 68 kSetra kAla ke viSaya meM, Age pIche aur| Upara nIce dhyAna hU~, ora dikhe nA chor|| 69 svarNa-pAtra meM siMhanI, dugdha Tike naa'nytr| vinaya pAtra meM zeSa bhI, guNa Tikate ektr|| 70 parasana se to rAga ho, harSaNa se ho daag| gharSaNa se to Aga ho, darzana se ho jaag|| 71 mA~ga sakA ziva mA~ga le, bhAga sakA cira bhaag| tyAga sakA agha-tyAga le, jAga sakA cira jAga // 72 sAdhu-santa kRta zAstra kA, sadA karo svaadhyaay| dhyeya, moha kA pralaya ho, khyAti-lAbha vyvsaay|| 'pUrNodayazataka' se sAbhAra Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raji. naM. UPHIN/2006/16750 agasta 2007 varSa 6, aGka ___mAsika jinabhASita sampAdaka pro. ratanacandra jaina antastattva pRSTha A.pR.2 kAryAlaya e/2, mAnasarovara, zAhapurA bhopAla- 462 039 (ma.pra.) phona naM. 0755-2424666 AcArya zrI vidyAsAgara jI ke dohe sampAdakIya : 'diyA' de diyA pravacana AtmAnubhUti hI samayasAra : AcArya zrI vidyAsAgara jI sahayogI sampAdaka paM. mUlacandra luhAr3iyA, madanagaMja kizanagar3ha paM. ratanalAla bainAr3A, AgarA DaoN. zItalacandra jaina, jayapura DaoN. zreyAMsa kumAra jaina, bar3auta pro. vRSabha prasAda jaina, lakhanaU DaoN. surendra jaina 'bhAratI', burahAnapura . saMskRta kAvya / . zrIzAntyaSTakam : muni zrI praNamyasAgara jI * zAntijina-stavanam : paM. zivacaranalAla jaina A.pR.3 ziromaNi saMrakSaka zrI ratanalAla ka~varalAla pATanI (me. Ara.ke.mArbala) kizanagar3ha (rAja.) zrI gaNeza kumAra rANA, jayapura prakAzaka sarvodaya jaina vidyApITha 1/205, prophesarsa kaoNlonI, AgarA-282 002 (u.pra.) phona : 0562-2851428, 2852278|| . lekha * jainI kauna ho sakatA hai? : sva. paM. jugalakizora jI mukhtAra 12 * virodha akAlamaraNa kA, poSaNa niyativAda kA : sva.paM. zyAmasundaralAla jI zAstrI 18 * adarzana-parISahajaya : DaoN. ramezacandra jaina * prastAvoM kI bhAvanA samajheM : DaoN. zItalacandra jaina * bhagavAn mahAvIra kI mUrti meM parivartana : TI. esa. subramaniyana . jijJAsA-samAdhAna : paM. ratanalAla bainAr3A 27 sadasyatA zulka ziromaNi saMrakSaka 5,00,000 ru. parama saMrakSaka 51,000 ru. saMrakSaka 5,000 ru. AjIvana 1100 ru. vArSika 150 ru. eka prati 15 ru. sadasyatA zulka prakAzaka ko bhejeN| samAcAra - 9, 11, 23, 29, 32 lekhaka ke vicAroM se sampAdaka kA sahamata honA Avazyaka nahIM hai| 'jinabhASita' se sambandhita samasta vivAdoM ke liye nyAyakSetra bhopAlahI mAnya hogaa| Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdakIya 'diyA' de diyA zrI digambara jaina siddhakSetra kuNDalagiri-kuNDalapura, jilA-damoha (ma.pra.) meM saMta ziromaNi AcArya zrI vidyAsAgara jI mahArAja ke sAnnidhya meM dinAMka 14, 15, 16 maI, 2006 ko tridivasIya zrutArAdhanA zivira kA Ayojana kiyA gyaa| zrI di. jaina siddhakSetra prabaMdha samiti ke Agraha para Ayojita isa zivira meM deza ke khyAti prApta manISiyoM ne apanI sahabhAgitA nibhaaii| isI kar3I meM dinAMka 16 maI, 2007 ko AcAryazrI jJAnasAgarajI mahArAja ke 35veM samAdhi divasa para unhIM ke pramukha, prakhara ziSya AcAryazrI vidyAsAgara jI mahArAja ne apanI 'kRtajJatAJjali' meM apane gurudeva ke viSaya meM jo yathArtha bhAvabhUti lie hue zabdacitra prastuta kiyA, use jinhoMne sunA unheM lagA ki "guru ho to vaisA aura ziSya ho to aisaa"| Apa bhI isa vaktavya ko par3heMge to gurubhakti ke bhAva jAgRta hue binA nahIM rheNge| yaha merA parama saubhAgya thA ki maiMne usa vaktavya ko turanta lekhanIbaddha kara liyA thA, use hI hUbahU yahA~ prastuta kiyA jA rahA hai| aSTapAhur3a meM AcArya kundakunda svAmI ne likhA hai ki hiMsArahie dhamme aTThArahadosavajjie deve| NiggaMthe pavvayaNe saddahaNaM hoi smmtN|| arthAt hiMsA rahita dharma, aThAraha doSoM se rahita deva aura nirgrantha guru meM jo zraddhA hai vaha samyagdarzana hai| AcArya kundakunda deva ke dvArA prAbhRta graMthoM kI racanA huii| yaha kevala Atmatattva kI hI bAta karate haiN| dhyAna rakheM ratnakaraNDa zrAvakAcAra kI gAthA zraddhAnaM prmaarthaanaamaaptaagm-tpobhRtaam| trimUDhApoDhamaSTAGgam, smygdrshnmsmym|| arthAt mokSamArga ke kAraNasvarUpa deva-zAstra-guru kA tInamUr3hatA rahita, aSTa aMga sahita, ATha mada rahita zraddhAna (vizvAsa) karanA samyagdarzana hai| maiM isa gAthA ko pUrvokta gAthA kI chAyA mAnatA huuN| hiMsA se rahita dharma ho, aThAraha doSoM se rahita deva ho, nirgrantha guru ho, inameM zraddhAna honA hI samyagdarzana hai| cAra kathAe~ haiM- saMvega, nirveda, aakssepinnii,vikssepinnii| gurudeva (AcArya zrI jJAnasAgara jI mahArAja)kI kathA saMvega, nirveda kI kathA hai| AkSepiNI, vikSepiNI kathA yaha nyAya ke viSaya haiN| gurudeva (AcArya zrI jJAnasAgara jI mahArAja) svayaM saMskRtajJa prAkRtajJa the| ve kanar3a bhASI (vidyAdhara) ko kaise samajhAe~ge? unakI assI varSa kI avasthA, mu~ha meM dA~ta nahIM, palakeM sapheda aura bdd'ii| zarIra batA rahA hai ki aMtima par3Ava para haiM lekina saMvega aura nirveda kI kathA unake pAsa hai| unameM kitanI dayA, karuNA hogI ki yaha bhI nahIM pUchA ki kitane par3he ho? pUchate to hama batAte kyA (kannar3a meM) kaisA saMyoga? ve kucha pratIkSA meM the| aisA lagA ki jaise cAhate hoM ki jo hai use de jAyeM aura jaayeN| kyA bhAvanA? kyA uddezya? svayaM meM to jAgRta the hI,mA~ kI trh| mA~ bhojana karatI hai to garbhastha zizu ko mila hI jAtA hai| maiM karake hI rahU~gA; aisA Azraya mata rkho| guru ne mujhe pragaTa kara diyA, diyA de diyA aura ve cala diye| ve apane Apa meM to the hI; unhoMne mujhase jo kahA usameM zikSA dene kA bhAva thaa| ve sadA zikSita, dIkSita karanA cAhate the| yadi ve sallekhanA nahIM lete to mujhe sallekhanA se zikSita kaise karate? loga pUchate haiM Apane unheM kaise sa~bhAlA? maiM socatA hU~ unhoMne mujhe kaise sa~bhAlA? vRddha, bAlaka, praur3ha, vidvAn unake pAsa A jAe to unake pAsa sabhI ko samajhAne kI zailI thI? ve hamezA kahA karate the- udAharaNa ke btaur| unake mana meM 2 agasta 2007 jinabhASita Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hicakicAhaTa, akkhar3apana nahIM thaa| ve prAyaH kahA karate the ki kyoM kAna phar3aphar3Ate ho? zrI mUlacanda luhAr3iyA (kizanagar3ha) unake pAsa Ate the| ye jisa taraha abhI jora se bolate haiM vaise hI usa samaya bhI jora se bolate the| gurudeva taba unase kahate the- tuma to javAna ho, dhIre se bolo| paMcamakAla meM tUphAna cAroM ora rhe| aise meM diyA (dIpaka) bujhane na deM aura apane saMskAra dUsarI pIr3hI ko sauMpa deN| saMvega aura nirveda hamezA unake pAsa bane rahate the| mokSamArga meM khyAti, pUjA, lAbha se bacanA muzkila hai| gurudakSiNA se isa bAlaka ko (mujhe) bA~dha diyaa| eka bhI bAta kahIM se nikAla lo unakI pariNati se zikSA milatI thii| una do varSoM meM vahA~ pAnI kI kamI thii| reta ur3a kara AtI thI to bhar3abhUje kI Ar3a kI garma reta jaisI lagatI thii| prazna uThatA thA ki sallekhanA cAra upavAsa ke sAtha jaba kAyA chUTI taba aisI kAyA thI ki RddhidhArI ke samAna lagatI thii| abhimAna kI bAta unheM chUtI nahIM thii| sallekhanA ke lie apanI upAdhi chor3akara unhoMne mahAn sallekhanA ko prApta kiyaa| pA~ca-cha: varSa taka unake sAnnidhya meM jo kucha prApta kiyA vaha durlabha hai| Apa logoM ke mukha se sunA ki unakI samAdhi hue paiMtIsa varSa ho gae, hameM to lagatA hI nhiiN| hama vinatI jAnate haiM, ginatI nhiiN| samaya to samaya hai| parasamaya ko chor3akara svasamaya meM A jaaeN| unake upakAra kA badalA to ho nahIM sakatA kiMtu yahI bhAvanA hai ki jaba taka jIvana rahe unakA upakAra yAda rahe; kyoMki moha se vipatha bhI ho sakatA hai| unhoMne upakaraNa diye aura kahA jA beTA, aba tumheM aura koI AvazyakatA nahIM pdd'egii| upakaraNa cAra prakAra ke hote haiM- (1) sUtra kA adhyayana (2)guru kA vacana (3) vinaya (4) yathAjAta diikssaa| yathAjAta dIkSA denA yaha aMtima upakAra hai| vinaya ko mokSa kA dvAra kahA hai- viNao mokkhdvaarN| hameM chor3A kahA~? hameM to surakSita karake cale ge| ve vizvasta hokara cale ge| yaha socakara ki isakA kucha nahIM hogA; kyoMki isake cAra upakaraNa haiN| unake pAsa bhI cAra upakaraNa the| yahI kAraNa hai ki unhoMne kitanI bhI kaThinAI A jAe samatA nahIM chodd'ii| aMta meM samatA ko dhAraNa kara cale ge| bhISaNa garmI thI; calane meM parezAnI hotI thI, sAiTikA se pIr3ita the kiMtu unakI AsthA bar3I prabala thii| unase acchI sallekhanA nahIM ho sakatI; kyoMki vaha AMtarika thii| zrI bhAgacanda sonI (ajamera) unake pAsa Ate the| ve mahAsabhA ke adhyakSa pada se nivRtta hue the| ve parivAra sahita aae| sallekhanA kA 14vA~ dina cala rahA thaa| zarIra niSpanda thA kiMtu jAgata the| hamane kaha ki darzana de do to A~kha khola dii| kitane jAgRta the ve? yadi sUtra meM eka bhI galatI ho jAe to turaMta uMgalI uTha jAtI thii| ve prakAzana se dUra the| ve pracAraka nahIM sAdhaka the| yaha kalA unase le lenI caahie| usake saMvega, nirveda kI kathA lenI caahie| ve svAbhimAna ko nahIM chor3ate hue abhimAna nahIM karate the| parIkSA ko hamezA mAnate the| jisa taraha dukAnadAra grAhaka dekhakara bhAva badala lete haiM vaise ve nahIM the| eka hI bhAva thA unake paas| unakI bhAva praNAlI eka thii| yaha dekhakara hRdaya gadgad hotA thaa| maiM apane lie gauravazAlI mAnatA hU~ ki ve hameM mile| eka bAra maiMne prazna kiyA ki hameM kaisA karanA? unhoMne uttara diyA jaise kiyA, vaisA krnaa| unake vacana hameM pUrNa karanA haiN| leM to deM bhii| le liyA aura nahIM diyA, yaha ThIka nahIM; isalie unhoMne diyA (dIpaka) de diyaa| hameM bhI usa kSaNa kI talAza hai jisa dina ekatva vibhakta ho akelA bananA hai| AcArya pada karttavya niSThA ke lie hai| vaise hama pratidina "Namo loe savva sAhUNaM" kahate haiN| isa bAra gurudeva kI sallekhanA ke viSaya meM vizeSa dRSTi gii| isa bAta kA zreya zruta ArAdhanA zivira ko hI jAtA hai| taraNi jJAnasAgara guro tAro mujhe Rssiish| karuNAkara karuNA karo, kara se do AzISa // DaoN. surendrakumAra jaina 'bhAratI' - agasta 2007 jinabhASita 3 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnubhUti hI samayasAra AcArya zrI vidyAsAgara jI saMsArI prANI ko jo ki sukha kA icchuka hai use| jayapura se AgarA kI ora jAyeMge to AgarA kA vItarAga, sarvajJa, hitopadezI bhagavAn upadeza dekara hita kA sAina borDa milegA aura AgarA se jayapura kI ora AyeMge mArga prazasta karate haiN| ve bhagavAn jinakA hita ho cukA | to jayapura kA sAina borDa milegA mIla kA patthara eka hai phira bhI jo hita cAhatA hai usake lie ve hita kA hI hai mArga bhI eka hI hai dizA badala jAtI hai to vahI mArga prazasta karate haiM / kRtakRtya hone ke uparAMta bhI ve sahArA | AgarA jAtA hai aura vahI jayapura jAtA hai| isa ora se dete haiM aura hameM bhI bhagavAn ke rUpa meM dekhanA cAhate | jAte haiM to AgarA likhA milatA hai aura udhara se Ate haiN| saMsArI prANI sukha kA bhAjana to bana sakatA hai kiMtu | haiM to jayapura likhA milatA hai| 'samyagdarzanajJAnacAritrANi apanI pAtratA ko bhalA haA hai apanI Atma-zakti ko | mokSamArga:'- samyagdarzana jJAna aura cAritra yaha mArga mokSa kA bhalA haA hai isalie sakhI nahIM bana paataa| mahAvIra bhagavAna hai| isake viparIta mithyAdarzana jJAna aura cAritra yaha saMsAra ne aura usake uparAMta hone vAle sabhI AcAryoM ne isI bAta | kA mArga bana jAtA hai| calane vAlA vyakti eka hai aura para jora diyA ki hama jo bhI dhArmika kriyAe~ kareM, yaha rAstA bhI eka hI hai dizAyeM do haiN| aura dizA bhI koI socakara kareM ki maiM bhagavAn bnuuN| kyoMki maiM bhagavAn bana | cIja nahIM hai jaba calatA hai taba dizA banatI hai| jaba gati sakatA huuN| sArI dhArmika kriyAe~ yadi isa lakSya ko lekara | prArambha ho jAtI hai taba dizA-bodha kI AvazyakatA hotI hotI haiM to zreyaskara haiN| anyathA jise bhagavAn banane kI hai| jaba calanA prArambha hotA hai tabhI ulTA-sIdhA isa taraha kalpanA taka nahIM hai to usakI sArI kI sArI dhArmika kI bAta dhyAna meM rakhanA Avazyaka hotA hai| bhagavAna banane kriyAe~ sAMsArika hI khlaaeNgii| kriyAe~ apane ApameM na ke lie jo bhI Agama ke anurUpa Apa kriyA kareMge vaha sAMsArika haiM na dhArmika haiM, dRSTi ke mAdhyama se hI ve dhArmika saba mokSamArga bana jaayegaa| mokSamArga para krama se jaba hama ho jAtI haiN| kadama bar3hayeMge to avazya saphalatA milatI calI jaayegii| ___calanA Avazyaka hai kiMtu dRSTi banAkara calanA hai| saphalatA krama ke anurUpa calane se milatI hai aura krama jaba taka dRSTi nahIM banatI taba taka calane kA koI aucitya | se milatI hai| nahIM hai| jaise Apa gAr3I calA rahe haiM calAte-calAte use samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakvAritra tInoM milakara roka dete haiM aura rivarsa meM DAla dete haiN| gAr3I calatI hai | mokSa kA mArga banatA hai| yaha hama sunate haiM aura sunAte haiN| kiMtu ulTI-dizA meM calane lagatI hai| mukha bhale hI sAmane | kiMtu usa ora hamArA jIvana DhalatA nahIM hai isalie hai para vaha lakSya kI ora na jAkara viparIta jA rahI hai| | anubhUti nahIM ho paatii| jJAna se bhI adhika mahattva anubhUti isIprakAra dRSTi ke abhAva meM sArI kI sArI kriyAe~ rivarsa | ko AcAryoM ne diyA hai| anubhUti ke sAtha jJAna to rahatA gAr3I ke anurUpa ho jAtI haiM, dikhatA hai ki hama jA rahe | hI hai| jJAna pahale ho aura anubhUti bAda meM ho aisA bhI haiN| cala rahe haiM kiMtu abhiprAya yadi saMsAra kI ora ho | koI niyama nahIM hai jJAna jahA~ ho vahA~ anubhUti ho hI yaha bhagavAn banane kA abhiprAya na ho to kriyAe~ mokSamArga ke | niyama nahIM hai lekina jisa samaya anubhUti hogI usa samaya aMtargata nahIM A sktiiN| mokSamArga para calanA to tabhI | jJAna avazya hogaa| laukika dRSTi se samajhane ke lie jaise kahalAyegA jaba hamArI mokSa pAne kI icchA ho aura kadama | koI DaoNkTara ema.bI.bI.esa ho jAtA hai to bhI upAdhi mAtra mokSamArga para Age bar3heM pIche kI ora na jaayeN| hamAre kadama se DaoNkTara nahIM khlaataa| use prekTisa karanA bhI anivArya apanI zakti ke anurUpa usI ora bar3heM jisa ora bhagavAn | hotA hai| jo jJAna ke mAdhyama se parokSa rUpa se jAnA thA gaye haiM mukti kA patha jisa ora hai| do hI to patha haiM eka | use prekTisa ke daurAna pratyakSa rUpa se anubhava karanA hotA mukti kA aura dUsarA saMsAra kaa| vaise mArga eka hI hai mukti | hai| eka do sAla prazikSaNa (TreniMga) lenA par3atI hai| tabhI kA lakSya banAkara sAmane calanA mukti kA mArga hai aura | rogI kI cikitsA karane kI yogyatA AtI hai| pIche saMsAra kA lakSya banAkara muDa jAnA yahI saMsAra kA hamane jJAna kisalie prApta kiyA? to kahanA hogA mArga hai| | ki usa vastu ko jAnane ke lie usa Atma-tattva kI 4 agasta 2007 jinabhASita Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubhUti ke lie kiyaa| jaba jJAna ke mAdhyama se usa aatmaa| sabhI saMsArI jIvoM kI jo anubhUti hai vaha sAmAnya kI anubhUti kI ora kadama bar3ha jAte haiM to vahI mokSamArga | rUpa se rAgAnubhUti hai| usa anubhUti kI hama bAta nahIM kara bana jAtA hai| anyathA usa jJAna kA koI mUlya nahIM rhtaa|| rahe kiMtu mokSamArga meM hone vAlI vItarAga anubhUti kI bAta anubhUti bhI rAgAnurUpa ho rahI hai yA vItarAgAnurUpa ho rahI | yahA~ hai| AtmA ke vikAsa ke lie svasaMvedana kI hai yaha bhI dekhanA Avazyaka hai kyoMki pariNAma usI ke | AvazyakatA hai para vItarAga svasaMvedana kI hai| dhIre-dhIre anurUpa milane vAlA hai| mokSamArga kI anubhati, vItarAgamArga | apanI dRSTi ko, jina-jina padArthoM ko lekara rAga-dveSa kI anubhUti to tabhI hogI jaba jaisA hamane usa mArga ke | utpanna ho rahe haiM una padArthoM se haTAte cale jAyeM aura dRSTi bAre meM sunA, dekhA, jAnA hai, zraddhAna aura jJAna kiyA hai | ko 'sva' kI ora mor3ate cale jAyeM to vItarAgatA Ane usako vaisA hI anubhava meM lAne kA puruSArtha kreNge| jAnane | meM dera nahIM lgegii| jina padArthoM ke samparka se hamArA mana ke lie utanA puruSArtha nahIM karanA par3atA jitanA ki | rAga meM jAtA hai hamArA jJAna rAga kA anubhava karanA prAraMbha anubhava karane ke lie Avazyaka hai| anubhUti binA puruSArtha | kara detA hai una padArthoM se alagAva rakheM aura jJAna kI zuddhi ke nahIM hotii| karanA prArambha kara deN| dhIre-dhIre 'para' se haTane ke kAraNa baiThe-baiThe jAnA jA sakatA hai kiMtu baiThe-baiThe calA Apa apanI ora A jaayeNge| aisA koI zArTakaTa nahIM hai nahIM jA sktaa| calate samaya dekhA bhI jAtA hai aura jAnA jisake mAdhyama se 'para' ke sAtha saMbaMdha rakhate hue bhI hama bhI jAtA hai| maiM sadaiva kahatA hU~ dekhabhAla clnaa| jIvana | AtmAnubhUti taka pahu~ca jaayeN| rAstA eka hI hai dizA meM jaba bhI anubhUti hotI hai vaha ina tInoM kI | badalanI hogii| rAga kI sAmagrI se use haTAkara vItarAgatA (dekha+bhAla+calanA-darzana+jJAna+cAritra) kI samaSTi ke | kI ora AnA hogaa| sAtha hI hotI hai| rAgAnubhava ke sAtha jJAna kitanA bhI ho eka seThajI the| bhagavAn ke ananya bhkt| eka dina usase zAnti, sukha, AnaMda jo milanA cAhiye vaha nahIM | ve gajAnana-gaNeza kI pratimA lekara Aye aura khUba dhUmadhAma mila pAtA hai| 'so iMdra nAga narendra vA ahamiMdra ke nAhIM | se pUjA karanA prArambha kara diyaa| gajAnana ko modaka bahuta kahyo'- vItarAgatA ke sAtha jo AnaMda hai vaha cAhe iMdra | priya hote haiM isalie eka thAlI meM modaka sajAkara naivedya ho, nAgeMdra ho, nareMdra arthAt cakravartI ho yA ahamiMdra bhI | ke rUpa meM rkhe| seThajI pratimA ke sAmane praNipAta hue mAlA kyoM na ho use prApta nahIM ho sktaa| kyoMki ye sAre ke | pherI, usakI AratI kI phira vahIM baiThe-baiThe usa pratimA sAre asaMyamI haiN| saMyama ke sAtha vItarAgatA ke sAtha jo | ko nihArane lge| usI bIca eka cUhA AyA aura usa AtmA kI anubhUti hai vaha eka prakAra se zuddha pariNati | thAlI meM se eka modaka lekara calA gyaa| seThajI ke mana meM vicAra AyA ki dekho, bhagavAn kA svarUpa batAte hue __ jo vyakti bhagavAn bananA cAhatA hai use sarvaprathama kahA hai ki jo sabase bar3A hai vaha bhagavAn hai aura vaha bhagavAn ke darzana karane hoMge, usake mAdhyama se bodha prApta sarvazaktimAna hai| ye gajAnana to bhagavAn nahIM dikhate haiN| karanA hogA phira use svayaM ke anubhava meM lAne kA prayAsa | yadi ye bhagavAn hote to isa cUhe kA avazya hI pratikAra karanA hogaa| maiM bhagavAn bana sakatA hU~- isa prakAra kA krte| eka adanA sA cUhA inakA modaka uThA le gayA jo vicAra uThegA vaha bhagavAn ko dekhe binA nahIM uThegA | aura ye kucha na bole| use haTAne kI sAmarthya hI nahIM hai isalie pahale bhagavAn kA darzana Avazyaka hai| bhagavAn | inameM / ho sakatA hai ki cUhA, bhagavAn se bar3A ho mere samajhane ke darzana se bhAvanA prabala ho jAtI hai ki mujhe bhagavAn | meM kahIM bhUla ho gayI hai| aura usa dina se seThajI ne cUhe bananA hai| para itane mAtra se koI bhagavAn nahIM bntaa| Age kI pUjA prArambha kara dii| kI prakriyA bhI apanAnI pdd'egii| A~khoM se dekhA jAtA hai | do tIna dina ke uparAMta eka dina cUhA jaba bAhara pAyA nahIM jaataa| pAne ke lie to svayaM vItarAga mArga para | AyA to use billI pakar3a le gaI o ho! aba anubhava calanA hogA, saMyama dhAraNa karanA hogA, usake uparAMta apane | hotA jA rahA hai mujhe, seTha jI ne socA maiM aba anubhava Apa meM lInatA aayegii| anubhUti tabhI hogii| tabhI paramAtma | kI ora bar3hatA jA rahA huuN| jaise-jaise seTha jI kA anubhava svarUpa kI upalabdhi hogii| bar3hatA gayA unakA ArAdhya bhI badalatA gyaa| aba billI hai| agasta 2007 jinabhASita 5 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjA meM lIna ho gye| sabase bar3I yahI hai / jisa cUhe ko gajAnana nahIM pakar3a sake usa cUhe ko isane pakar3a liyA / yahI sabase bar3I upAsya hai / sAta-ATha dina vyatIta ho gye| billI kA svabhAva hotA hai ki kitanA bhI acchA khilA pilA do vaha corI avazya kregii| eka dina aMgIThI ke Upara dUdha kI bhagaunI rakhI thI billI corI se dUdha pIne lagI, seThAnI ne dekha liyA aura krodha meM Akara usane billI kI pITha para eka lAThI mAra dI, billI mara gii| seThajI ko jaba sArI ghaTanA mAlUma par3I to pahale to kheda huA lekina turaMta vicAra AyA ki jo mara gayA vaha kamajora hai / vaha bhagavAn nahIM ho sktaa| lagatA hai seThAnI bar3I hai| usane gajaba kara diyaa| gajAnana cUhe se Dara gaye, cUhA billI kI pakar3a meM A gayA aura aba billI seThAnI ke hAthoM samApta ho gayI / hai seThajI usake caraNoM meM baiTha gye| aba seThAnI kI pUjA prAraMbha ho gayI / anubhava dhIre-dhIre bar3ha rahA hai| eka dina prAtaH seThajI ne seThAnI se kahA ki Aja hameM dukAna meM kAma adhika hai| hama sAr3he dasa baje khAnA khAyeMge, khAnA taiyAra ho jAnA caahiye| seThAnI ne kahA ThIka hai| para pratidina pUjA hone ke kAraNa seThAnI pramAdI ho gaI thI, samaya para rasoI nahIM bana paayii| jaba seThajI Aye to bolI Aiye, aaiye| abhI taiyAra ho jAtI hai| seThajI krodhita ho uThe aura seThAnI para vAra kara diyA seThAnI mUrchita ho gayI jaba hoza AyA taba seThajI soca meM par3a gaye ki abhI taka to maiM seThAnI ko sabase bar3A samajha rahA thA kiMtu aba patA calA ki maiM hI bar3A huuN| aba mujhe anubhava ho gayA ki mujha se bar3A koI bhagavAn nahIM hai aura vaha apane ApameM lIna ho gyaa| Apa sArI bAta samajha gaye hoNge| yaha to mAtra kahAnI hai| isase Azaya yahI nikalA ki 'sva' kI ora AnA zreyaskara / sva kI ora Ane kA rAstA mila sakatA hai to sacce deva-guru-zAstra se hI mila sakatA hai anya kisI se nahIM mila sakatA hai| isalie unako bar3A mAnanA hai aura unakA sahArA taba taka lenA hai jaba taka ki hama apane Apa meM lIna na ho jaayeN| bhagavAn kA darzana, bhagavAn kI pUjana, bhagavAn banane ke lie karanA hai / bhagavAn kI pUjA zrImAn banane ke lie nahIM hai| bhagavat pada kI upalabdhi sAMsArika dRSTikoNa rakhakara nahIM ho sakatI / dRSTi meM paramArtha honA caahiye| hama jaise-jaise paramArthabhUta 6 agasta 2007 jinabhASita kriyAoM ke mAdhyama se rAga-dveSa ko kama karate cale jAyeMge, vaise-vaise apanI AtmA ke pAsa pahu~cate jaayeNge| yaha prakriyA aisI hI hai isake binA koI bhagavAn nahIM bana sktaa| devaguruzAstra ke mAdhyama se jisa vyakti ne apane Apake jIvana ko vItarAgatA kI ora mor3a liyA, vItarAga keMdra kI ora mor3a liyA vaha avazya eka dina AtmA meM virAma paayegaa| kiMtu yadi devaguruzAstra ke mAdhyama se jo jIvana meM bAharI upalabdhi kI bAMchA rakhatA ho to use vahI cIja mila jAyegI Atmopalabdhi nahIM hogii| mujhe, eka bAra eka vyakti ne Akara kahA ki mahArAja 'hamane apane jIvana meM eka sau bIsa bAra samayasAra kA avalokana kara liyA ! kaMThastha ho gayA mjhe|' aba unase kyA kahatA mana meM vicAra AyA ki kahU~ Apane mAtra kaMThastha kara liyA hai / aura maiMne hRdayastha kara liyA hai| Apane use ziroGgama karake apane mastiSka meM sthAna diyA hai| Apako AnaMda AyA yA nahIM para hamAre AnaMda kA pAra nahIM hai| baMdhuo / AtmAnubhUti hI samayasAra hai| mAtra jAnanA samayasAra nahIM samayasAra kA artha hai 'samIcIna rUpeNa ayatigacchati vyApnoti jAnAti pariNamati svakIyAn zuddhaguNaparyAyAn yaH saH samayaH'- arthAt jo samIcIna rUpa se apane zuddha guNa paryAyoM kI anubhUti karatA hai unako jAnatA hai unako pahacAnatA hai unameM vyApta hokara rahatA hai usI maya jIvana banA letA hai vaha hai 'samaya' aura usa 'samaya' kA jo sAra hai vaha hai samayasAra / aise samayasAra ke sAtha vyAkhyAna kA koI saMbaMdha nahIM vahA~ to mAtra eka raha jAtA hai / eka: ahaM khalu zuddhAtmA - eka maiM svayaM shuddhaatmaa| aisA kundakundAcArya ne likhA hai| tAza meM bAdazAha se bhI adhika mahattva rahatA hai ikke kA / eka apane ApameM mahattvapUrNa hai vaha zuddhAtmA / apanI ora Ane kA rAstA batAne vAle devaguruzAstra haiN| sacce deva ke mAdhyama se zuddhAtmA kA bhAna hotA hai| guru ke mAdhyama se vItarAgatA kI ora dRSTi jAtI hai zuddhatva kI pratIti hotI hai aura guruoM ke mAdhyama se prApta jo jinavANI hai usameM kahIM bhI rAga-dveSa kA koI sthAna nahIM rahatA usake pratyeka akSara se vItarAgatA mukharita hotI hai| isa taraha ina tInoM ke dvArA vItarAgatA kA bodha hotA hai, vItarAgatA ko hameM jIvana kA keMdra banAnA cAhiye / eka vyakti ne kahA ki mahArAja itanI carcA Adi Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hama sunate haiM to kucha na kucha aMza meM hameM bhI vItarAgI | AtmAnubhUti kI ora kadama nahIM bar3ha pA rahe haiN| jo javAna mAnanA caahiye| maiMne kahA ki bhaiyA ApakI vItarAgatA dUsare | haiM yA jo praur3ha haiM unameM koI parivartana nahIM AtA to koI taraha kI hai Apa aise vItarAgI haiM ki ApakA AtmA ke | bAta nahIM kiMtu jo vRddha haiM unameM bhI koI antara nahIM A prati rAga nahIM hai| ApakI apekSA maiM rAgI hU~ kyoMki merA rhaa| vRddhattva ke uparAnta bhI vRddhattva nahIM A rhaa| vahI AtmA ke prati rAga hai| lekina ApakI AtmA ke prati | rAga-dveSa vahI viSaya-kaSAya jo anAdikAla se calA A upekSA kA yaha pariNAma hai ki jIvana meM AtmasaMtoSa nahIM | rahA hai, usI ora Aja bhI kadama bar3ha rahe haiN| hai| sArA anubhava rAga-dveSa kA hai rAga-dveSa yukta azuddha manuSya jIvana eka prakAra kA pleTaphArma hai sTezana paryAya kA hai| bhagavAn kI dezanA to yaha hai ki sabhI ke | hai| anAdikAla se jo jIvana rAga-dveSa kI ora mur3a gayA pAsa bhagavattA vidyamAna hai kiMtu avyakta rUpa se hai zakti | hai| usa mukha ko hama vItarAgatA kI ora mor3a sakate haiM rUpa se hai vyakta rUpa meM nahIM hai| jo bhItara hai usakA | aura usa ora jIvana kI gAr3I ko isI manuSya jIvana udghATana karanA hai usI ke lie mokSamArga kI dezanA hai|| rUpI sTezana se hI calA sakate haiN| yadi isa sTezana para jise eka bAra 'samaya' kI anubhati ho gayI kyA | A jAne para bhI Apako nIMda A jAtI hai, Alasya A vaha apane samaya ko duniyAdArI meM vyartha kharca kregaa| vaha | jAtA hai to eka bAra isa sTezana se gAr3I nikala jAne samaya kA apavyaya kabhI nahIM kregaa| jisa vyakti ko ke bAda vaha mur3a nahIM skegii| Alasya ko Apa karma kA Atmanidhi mila gayI kyA vaha dasa bIsa rupaye ko corI | udaya mAnakara mata baiThe rhiye| yaha Apake puruSArtha kI kamI kregaa| yadi karatA hai to samajhanA abhI samayasAra kaMThastha | | mAnI jaayegii| loga kahate haiM ki jaise hI sAmAyika karane huA hai jIvana meM nahIM AyA hai| eka vaidyajI ke pAsa eka | baiThatA hU~ jApa karane baiThatA hU~ svAdhyAya karane ke liye sabhA rogI AyA aura zIghra roga mukta ho jAU~ aisI davA maaNgii| meM A jAtA hU~ to nidrA Ane lagatI hai| maiM socatA hU~ ApakI vaidyajI ne parace para davAI likha dI aura kahA ki use | nidrA bar3I sayAnI hai| jisa samaya Apa dukAna para baiThate dUdha meM milAkara pI lenaa| rogI ghara AyA aura dUdha meM | haiM aura rupaye ginate haiM usa samaya kabhI nidrA nahIM aayii| usa parce ko gholakara pI gyaa| dUsare dina jaba ArAma nahIM | vahA~ para nahIM AtI aura yahA~ para AtI hai isakA artha, lagA to vaidyajI se zikAyata kI ki davA kA asara nahIM | puruSArtha kI kamI hai| ruci kI kamI hai| huaa| vaidyajI ne kahA aisA ho nahIM sakatA auSadhi eka | eka zAstra sabhA jur3I thii| eka dina eka vyakti dina meM hI roga ThIka karane vAlI thii| batAo kauna sI ko sote dekhakara paMDita jI ne pUchA kyoM bhaiyA! so to dukAna se davA le gaye the| rogI ne kahA Apane jo kAgaja | nahIM rahe ho| vaha kahatA hai nhiiN| vaha UMgha rahA thA phira diyA thA vahI to thI aussdhi| hamane usI ko gholakara pI | bhI vaha nahIM hI kahatA hai| eka do bAra phira aisA hI pUchA liyaa| to usane vahI javAba diyA aura UMghatA bhI rhaa| phira paMDita bhaiyA! yahI hama kara rahe haiN| koI graMtha auSadhi thor3e | jI ne apanA vAkya badala diyA aura kahA ki bhaiyA suna hI hai| graMtha meM jo auSadhi likhI hai use khojanA hogA use | to nahIM rahe ho| usane turaMta uttara diyA nahIM to| bAta samajha prApta karake usakA sevana karanA hogaa| tabhI anAdikAlIna | meM A gyii| sIdhe-sIdhe pUchane se pakar3a meM nahIM A rahA janma-jarA-maraNa kA roga naSTa hogaa| vItarAgatA hI auSadhi | thaa| yahA~ para AcArya kuMdakuMda svAmI pUcha rahe haiM ki hai usake sevana se use jIvana meM aGgIkAra karane se hI | samayasAra par3ha rahe ho to sabhI kaha deMge ki par3ha to rahe hama janma-mRtyu ke pAra hoNge| AtmA kI anubhUti kara | haiM yadi par3ha rahe haiM to parivartana kyoM nahIM A rahA hai| so skeNge| Apa logoM ke lie maMdira vahIM hai deva-guru-zAstra | rahe haiM kiMtu kaha rahe haiM ki suna rahe haiN| yahI pramAda hai| bhI vahIM haiM saba kucha hai kiMtu isake uparAnta bhI ApakI | samayasAra par3hane sunane akele kI cIja nahIM hai| pramAda gati usa ora nahIM ho rahI hai usase viparIta ho rahI hai| chor3akara apramatta dazA kI ora Ane kI cIja hai| eka jaise telI kA baila ghUmakara vahIM A jAtA hai| isIprakAra | hI gAthA jIvana ko AtmAnubhUti kI ora le jAne ke lie ApakA jIvana vyatIta ho rahA hai| bAhya sAmagrI ko lekara | paryApta hai pUrA samayasAra raTane se kucha nahIM hogaa| jIvana Apa svayaM ko bar3e mAna rahe haiN| kiMtu khar3e vahIM para haiN|| usake anurUpa banAnA hogaa| samayasAra jIvana kA nAma hai - agasta 2007 jinabhASita 7 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetana kA nAma hai aura zuddha pariNati kA nAma hai para kI upalabdhi vItarAgatA ke dvArA hI saMbhava hai| bAta nahIM sva kI bAta hai / Apa kaha sakate haiM ki mahArAja Apa bAra-bAra inhIM bAtoM kI punarAvRtti karate jA rahe haiM to bhaiyA! Apa AtmA kI bAta sunanA cAhate haiM yA dUsarI bAteM sunanA cAhate haiN| dUsarI saMsAra kI bAteM to Apa logoM ko mAlUma hI haiN| AtmA kI bAta anUThI hai| use abhI taka nahIM sunaa| usameM ruci nahIM jAgI, usI ruci ko to jagAnA hai| jisa ora ruci hai usako batAne kI AvazyakatA nahIM hai| dharmopadeza viSayoM meM ruci jagAne ke lie nahIM hai AtmA kI ruci jagAne ke lie dharmopadeza hai| eka bacce ne apanI mA~ se kahA ki mA~ mujhe bhUkha nahIM lagI Aja kucha nahIM khAU~gA / 'kyoM' beTA ! bAta kyA ho gaI mA~ ne kahA / 'kucha nahIM maaN'| to khAne kA samaya ho gayA khA le, saba zuddha hai, zuddha ATA hai ghI hai|' 'mujhe bhUkha nahIM hai / ' bAta yaha hai ki Apane jo eka rupayA diyA thA na, vaha rakhA thA usase Aja maiMne cATa-pakaur3I khAlI / " jise cATa pakor3I kI Adata par3a gaI, aba use zuddha rasoI rucikara laganA muzkila hai| aise hI jise viSayoM meM ruci ho gayI use AtmA kI bAta rucikara mAlUma nahIM pdd'tii| bhAI ! thor3A viSayoM ko kama karo aura AtmA ko cakho to sahI, kitanA acchA lagatA hai| svAda meM badalAhaTa tabhI AyegI jaba viSaya sAmagrI meM ruci hote hue bhI usameM prayatna pUrvaka kamI lAyI jAyegI eka hAtha se yaha bhI khAte raheM, aura dUsare se vaha, to hAtha bhale hI do haiM kiMtu muMha to do nahIM haiN| jivhA to eka hI hai| svAda lene kI zakti to eka hI hai| sabhI milAoge to mizraNa ho jAyegA ThIka svAda nahIM AyegA / / svAtmAnubhUti kA saMvedana AtmA kA jo svAda hai vaha svAda svarga meM rahane vAle devoM ke lie durlabha hai / kahIM bhI saMsAra meM cale jAo sabhI ke lie durlabha hai| kevala usI ke lie vaha sAdhyabhUta hai, saMbhava hai jinhoMne apane saMskAroM ko parimArjita kara liyA hai, arthAt manuSya bhava pAkara jo rAga-dveSa se Upara uTha gaye haiN| jinakI anubhUti meM vItarAgatA utara AyI hai / Apa bhI yadi eka bAra devaguruzAstra ke prati vizvAsa karake, isa kAma ko hAtha meM le lo, to maiM Apako vizvAsa dilAtA hU~, dilAnA kyA vizvAsa Apako svayaM karanA hogA, vizvAsa dilAyA bhI nahIM jA sakatA svayaM kiyA jA sakatA hai ki AtmA kI / agasta 2007 jinabhASita 8 kahA gayA hai ki aisA kauna sA buddhimAna hogA jo parokSa jJAna ke mAdhyama se zraddhAna meM utarane vAlI cIja ko hAtha meM rakhakara dikhA ske| kevalI bhagavAn apanI AtmA ko jAnate dekhate haiM kiMtu dikhA nahIM skte| AtmA ko to svayaM dekhanA hogA, koI dUsarA dikhA nahIM sktaa| zakti ke dhAraka hokara bhI kevalI bhagavAn apanI AtmA ko hAtha para rakhakara dikhA nahIM skte| AtmA dikhane kI vastu nahIM hai AtmA to dekhane kI vastu hai| svarUpa to batAyA jA sakatA hai| lekina jJAta hone ke bAda ApakA yaha parama kartavya hai ki pratyakSajJAna ko prApta karake usakA saMvedana kareM / jaise mArga para jAtI huI gAr3I ko rokanA yA calAte rahanA to AsAna hai lekina usakI dizA badalanA use sahI dizA meM mor3anA AsAna nahIM hai prayatna sAdhya isIprakAra jIvana kI dhArA ko vItarAgatA kI ora mor3ane meM prayAsa kI AvazyakatA hai| kiMtu vItarAga se rAga kI ora jAne meM koI prayAsa Avazyaka nahIM hai vaha to anAdikAla se usI ora jAne meM abhyasta hai| Upara kI ora koI cIja pheMkane ke lie to prayAsa kI AvazyakatA hai para nIce to vaha apane Apa A jAyegI, prayAsa nahIM karanA par3atA / Apa kA abhyAsa to aisA hai ki abhI yahA~ se nivRtta hote hI Apake kadama ghara kI ora bar3ha jaayeNge| para nija ghara kahA~ hai isa ora kisI kA dhyAna nahIM hai| muni kA abhyAsa apanI ora mor3ane kA hai aura ApakA gRhastha kA abhyAsa ghara kI ora jAne, usI ora bar3hane kA hai| vItarAgatA kI ora mor3ane ke lie vAcanika prayAsa, mAnasika prayAsa aura zArIrika prayAsa sabhI prayAsa honA Avazyaka hai| eka bAra svabhAva kI upalabdhi ho jAyegI to phira vibhAva kI ora jAnA saMbhava nahIM hai| eka bAra prayAsa karake Apa usa ora bar3ha jAyeM phira yAtrA prArambha ho jaayeNgii| thor3A parizrama hogA, pasInA AyegA, koI bAta nahIM Ane do| TikaTa kharIdate samaya pasInA AtA hai, lAIna meM lagate samaya pasInA A jAtA hai Trena meM car3hane samaya pasInA A jAtA hai kiMtu phira bAda meM baiTha jAne ke uparAMta Trena calane lagegI taba ArAma ke sAtha yAtrA hogii| isI prakAra mokSamArga meM calate-calate thor3I takalIpha lagegI para bAda meM AnaMda bhI milegaa| prArambha meM auSadhi kar3avI lagatI hai para bAda meM Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAma mIThA nikalatA hai| yaha mokSamArga rUpa auSadhi bhI | rhegaa| jIvana meM sivAya du:kha ke kucha hAtha nahIM aayegaa| aisI hI hai jo anAdikAlIna roga ko nikAla degI aura | apanAnA hai to ekamAtra apanAne yogya mokSamArga hai jo ki zuddha caitanya tattva kI utpatti usameM se hogI aura AnaMda | svAzrita hai| deva-guru-zastra usa svAzrita mokSamArga meM anivArya hI AnaMda rahegA usmeN| adhyAtma ko par3hakara apane jIvana | Alambana haiN| inake AlaMbana se hama bhavasAgara se pAra utara ko usI ora DhAlane kA prayAsa karanA cAhiye, yahI | sakate haiM aura anaMta kAla ke lie apane zuddhAtmA meM lIna svAdhyAya kA aura deva-guru-zAstra kI upAsanA kA vAstavika | ho sakate haiN| phala hai| yadi prayAsa mokSamArga ke lie nahIM kiyA jAyegA 'samagra' 'caturthakhaNDa' se sAbhAra to saMsAra mArga anAdikAla se cala rahA hai aura calatA AcArya zrI vidyAsAgara jI ke zubhAzIrvacana mokSamArga-mohamArga kA aMtara ukta vacana dinAMka 27-06-2007 ko kuNDalapura meM AcArya zrI vidyAsAgara jI ne vidvAn prazikSaNArthiyoM ko AzIrvAda dete hae vyakta kiye| zAstripariSada ke zatAdhika vidvAn bhopAla meM Ayojita upAdhyAya zrI jJAnasAgara jI mahArAja ke sAnnidhya meM vidvAn prazikSaNa ziviroparAMta bhopAla paMcAyata kameTI ke sAtha bra. jayanizAMta TIkamagar3ha, paM. pavana dIvAna murainA, paM. jayaMtakumAra sIkara ke netRtva meM kuNDalapura phuNce| kSetra kI vaMdanA-lAbhoparAMta, vizeSa dharmasabhA kA maMgalAcaraNa paM. akhileza jaina DikaulI ne gAthAsUtroM se kiyaa| vidvadvarga va paMcAyata kameTI bhopAla ne zrIphala bheMTa kiye|"jinbhaassit" kA zrutArAdhanA- vizeSAMka paM. pavana dIvAna, "pratiSThAparAga" kA nayA saMskaraNa paM. manISa TIkamagar3ha va "preraNA'" smArikA paM. manISa zAhagar3ha ne AcArya zrI ko bheMTa kiye| zivira kI upalabdhiyoM para saMskRta bhASA meM paM. sonala jaina digaur3A ne va "naI pIr3hI ko dizA" biMdu para paM. paMkaja jaina vArANasI ne prakAza ddaalaa| anaMtara AcArya zrI ne zubhAzISa vacanoM ko ukta zIrSaka se prAraMbha karate huye kahA ki mokSamArga-mAhamArga meM itanA aMtara hai jitanA kI pUrva-pazcima meM, dharatI-AkAza meM, sukha-duHkha meM va sva-para ke bIca meM hai| jaba se saMsAra hai tabhI se mokSa hai, mokSamArga para calane se mohamArga ukhar3atA hai| yogya pAtrAbhAva meM bha. mahAvIra kI divyadhvani 66 dina nahIM khirI, taba indra dvArA nimitta upasthita kiyA gyaa| muni banAyA nahIM jAtA muni bana jAtA hai| pahale dIkSA, phira pravacana ho, Aja pahale pravacana sikhAte haiN| munirAjoM ko bhI pravacana sikhAte haiN| Aja AcaraNa/saMyama pAlana kI nitAnta AvazyakatA hai| AcArya samantabhadra jI ke anusAra pApa zatru hai, dharma baMdhu hai| ina donoM ko samajhane vAlA zreyo jJAtA kahalAtA hai| moha kI vRddhi meM jJAna kuMThita ho jAtA hai| jaba gautama kA moha galA taba vaha svataH dIkSita ho gayA, vItarAgatA kA pradarzana na ho| AtmamaMthana hone para kevalajJAna hotA hai| tIrthaMkara mahAguru hote haiM unake saMsarga se indrabhUti bhI guru ho gaye, navodita vidvAnoM ko jJAna ke sAtha AcaraNa kI ora bar3hanA caahie| kevala jJAnotpati meM moha hI bAdhaka hai ataH moha naSTa karane hetu kamara kasanA caahie| Aja belTa kasate haiN| jabaki pahale dhotI vAle kamara kasate the| vItarAgatA ko kevala zabdoM meM nahIM cintana meM laao| hama moha va mokSa donoM nAvoM meM savAra nahIM hoN| sahI nAva kI pahicAna kara guru kA Azraya leN| guru tAraNa-taraNa hote haiN| saMsAra kI bhUla-bhUlaiyA meM mata phNso| AcArya zrI ne kahA ki svapuruSArtha balena moha para prahAra kareM usake prabhAva meM na aaveN| aMta meM AcArya zrI ne AcArya kundakunda svAmI va AcArya jJAnasAgara jI ko namana kiyaa| paM. pavana kumAra dIvAna pracAra maMtrI/zivira saMyojaka a.bhA.di. jaina zAstripariSada agasta 2007 jinabhASita , Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIzAntyaSTakam (vaMzasthacchandaH) muni zrI praNamyasAgara jI (AcArya zrI vidyAsAgara jI saMghastha) subhArate yelugame nivAsako bhAvArtha- sAtagauDA kA nauvarSa kI Ayu meM kisI hi bhImagauDA sujnessttpaattilH| kanyA ke sAtha vivAha unake mAtA-pitA ne karA diyA thaa| susatyavatyAtmaja eva bhUtale vaha kanyA kucha samaya uparAMta maraNa ko prApta ho gii| isake sa sAtagauDA munishaantisaagrH||1|| bAda sAtagauDA ne phira vivAha nahIM kiyA aura jIvana paryanta anvayArtha- (subhArate) isa zreSTha bhArata deza meM | bahmacarya vata ke sAtha brahmacarya vrata ke sAtha rahakara bAda meM munivrata aGgIkAra (yelugame) dakSiNA-patha ke yelugama nAmaka grAma meM | | karake mukti strI kI sevA kI thii| (nivAsakaH) nivAsa karane vAle (sujaneSTapATila:) zreSTha digambarIbhUya saran svayaM purA vyaktiyoM ke iSTa pATila (bhImagaur3A) bhImagauDA (hi) tathA prabodhayan luptmuniprvRttikaan| (susatyavatyAtmaja) zrImatI satyavatI ke putra (eva) hI nijAtmasiddhiM samavApa sundarI (bhUtale) isa dharA para (sa sAtagauDA) vaha sAtagauDA sa zAntisindhurhadi me sadA vset|| 4 // (munizAntisAgaraH) muni zAntisAgara hue the| anvayArtha- (svayaM purA) jo svayaM hI pahile suropamaGgazca baliSThadehavAn (digambarIbhUya) digambara dIkSA lekara (saran) vihAra karate tathA'ntaraGgo jina vrtmniiritH| rahe aura (luptamuni pravRttikAn) lopa ko prApta ho rahI mahIbhuvo yo nirapekSabAMdhavaH muni saMbaMdhI pravRttiyoM ko (prabodhayan) samajhAte hue sa zAntisindhurhadi me sadA vset||2|| (nijAtmasiddhiM) apanI Atma siddhi vAlI (sundarI) anvayArtha- (yaH)jo (suropamaGgaH) devoM sI upamA | sandarI ko (samavApa) prApta kiye| (saH) vaha (zAntisindhuH) vAle zarIra (ca) aura (baliSThadehavAn) baliSThadeha vAle | zrI zAntisAgara AcArya (me) mere (hRdi) hRdaya meM (sadA) tathA antaraGaH) tathA jinakA antaraGga (jinavartmani) hamezA (vaseta) nivAsa kreN| jinamArga meM (IritaH) daur3atA rahatA thaa| jo (mahIbhuva:) zaThairjanaiImavizAlapannagaiH dharA para utpanna hue jIvoM ke (nirapekSabAMdhava:) nirapekSa pipIlikAbhiH prcuropsrgtH| baMdhu the| (sa) vaha (zAntisindhuH) zAntisAgara AcArya tapodhano'kSobhata yogato na yaH (me) mere (hadi) hRdaya meM (sadA) hamezA (vaset) vAsa sa zAntisindhuIdi me sadA vset||5|| kreN| anvayArtha- (zaThai :janaiH)duSTa janoM ke dvArA navAbdike'lpAyuSi yadvivAhito (bhImavizAlapannagaiH) bhayaMkara baDe-baDe so dvArA aura mRte'pi tasyA na tathA punaH kRtH| (pipIlikAbhiH) cIMTiyoM ke dvArA kiye gaye (pracuropasargataH) yenA''yuSo muktiramA susevitA pracura upasarga se (yaH tapodhanaH) jo tapaHpUta (na akSobhata) sa zAntisindhurhadi me vaset sadA // 3 // kSobha ko prApta nahIM hue the (saH) vaha (zAntisindhuH) zrI anvayArtha- (yat) cU~ki (navAbdike) nava varSa kI zAntisAgara AcArya (me) mere (hRdi) hRdaya meM (sadA vaset) (alpAyuSi) alpa Ayu meM vaha (vivAhitaH) vivAhita | hamezA vAsa kreN| hue the| (tasyAH ) usa strI ke (mRte'pi) mara jAne para mahAvrataprAjya vibhUtaye kalA bhI (tathA na punaH kRtaH) unhoMne punaH vivAha nahIM kiyaa| sudhIgaNAnAM pariveSato vRtH| (yena) jinhoMne (A AyuSaH) Ayuparyanta (muktiramA) zazAGkazobheva vizobhate sma yaH muktirUpI strI kI (susevitA) acchI taraha sevA kI (sa)| sa zAntisindhuIdi me sadA vset||6|| vaha (zAntisindhuH) zrI zAntisAgara AcArya (me) mere anvArtha- (yaH) jo (mahAvrataprAjyavibhUtaye) mahAvratoM (hadi) hRdaya meM (sadA) hamezA (vaset) vAsa kreN| / kI vizAla vibhUti ke liye (kalA) candramA kI kalA 10 agasta 2007 jinabhASita Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAna the, (sudhIgaNAnAM) vidvAnoM ke samUhoM ke (pariveSataH) / cakAra bhinnaJca cidAtmasaMpadA maNDala se (vrataH) ghire rahate the| (zazAGkazobhA iva) candramA sa zAntisindhuIdi me sadA vset||8|| kI zobhA ke samAna jo (vizobhate sma) suzobhita hote the, ___ anvayArtha- (subuddhipUrvaka:) jinhoMne acchI taraha (saH) vaha (zAntisindhuH) zrI zAntisAgarAcArya (me hRdi) | buddhi pUrvaka (samAdhim AdAya) samAdhi ko grahaNa karake mere hRdaya meM (sadA vaset) sadA nivAsa kreN| (ca dehataH) deha kA (sAraM) phala (tapaHzrutaM) tapa aura zruta bhAvArtha- jisa prakAra candramA kI kalAyeM hI usakA (avApya) prApta karake (cidAtmasaMpadAM) caitanya Atma vaibhava hotI haiM jisake kAraNa vaha saMpUrNa jagata meM camakatA, saMpadA ko (bhinnaM) bhinna (cakAra) kiyA thA (saH) vaha hai aura zAMti detA hai usI prakAra mahAvratoM kA utkRSTa vaibhava | (zAntisindhuH) zrI zAntisAgara AcArya (me hRdi) mere hRdaya unakI kalA samAna thA tathA candramA jisaprakAra nabha | meM (sadA vaset) hamezA nivAsa kreN| meM aneka tArAgaNoM-nakSatroM se ghirA rahatA huA suzobhita hotA bhAvArtha- zruta kI ArAdhanA aura tapasyA karanA yahI hai usI prakAra AcArya deva vidvAn munirAjoM Adi sAdhugaNoM | isa deha dhAraNa kA phala hai, samAdhi grahaNa karane se isa se ghire hue candramA ke samAna suzobhita hote the| phala kI prApti hotI hai aura usI se AtmA, deha se bhinna zilASu tigme zizire tarostale pratibhAsatI hai, aisI samAdhi jinhoMne baddhipUrvaka aGgIkAra girau guhAyAM smdhaadymdvym| kI ve zAntisAgara AcArya hamAre hRdaya meM nivAsa kreN| tapastapasyan samatAM vicintayan bhAdra zukle dvitIyAyAM kunthale parvate shubhe| sa zAMtisindhurhadi me sadA vset||7|| pakSaikazUnyapakSe hi vikrame sa divaM yyau|| 9 // anvayArtha- (tigme) grISmakAla meM (zilASu) zilAoM| anvayArtha- (zubhe) zrI dezabhUSaNa- kulabhUSaNa mahArAja para (zizire) zItakAla meM (tarostale) vRkSa ke tala meM, | kI samAdhi sthalI hone se zubha (kunthale parvate) zrI (girau) parvata para (guhAyA) guphAoM meM (tapaH tapasyan) | kunthalagirikSetra para (bhAdre) bhAdramAsa ke (zukle) zukla aneka prakAra ke tapa se tapasyA karate hue (samatAM | pakSa kI (dvitIyAyAM) doja ko (vikrame) vikramasaMvatsara vicintayan) samatAbhAva kA cintavana karate hue (yamadvayam) | (pakSakazUnyapakSe) 2102 aGkAnAM vAmato gati ke anusAra antaraGga aura bahiraGga yama ko (samadhAt) jinhoMne dhAraNa | 2012 meM (saH) vaha munizreSTa (hi) spaSTataH (divaM) svarga kiyA thA (saH) (zAntisindhuH) zrI zAntisAgarAcArya (me | ko (yayau) cale gye| hRdi) mere hRdaya meM (sadA vaset) niraMtara sthira rheN| / bhAvArtha- vikrama saM. 2012 meM zrI kunthalagiri siddha samAdhimAdAya subuddhipUrvaka | kSetra para bhAdra zuklA dvitIyA tithi meM sallekhanA pUrNa huii| stapaHzrutaM sAramavApya dehtH| namra nivedana 'jinabhASita' ke zulka meM vRddhi "jinabhASita' ke prakAzana meM vyaya adhika ho rahA hai aura Aya km| isalie prakAzana-saMsthAna bar3I Arthika kaThinAI kA sAmanA kara rahA hai| patrikA kA prakAzana akhaNDa banAye rakhane ke lie isake zulka meM vRddhi kA nirNaya kiyA gayA hai, jo isa prakAra hai1. AjIvana sadasyatA zulka 1100 ru. 2. vArSika sadasyatA zulka 150 ru. 3. eka prati kA mUlya 15 ru. vartamAna AjIvana sadasyoM se vinamra anurodha hai ki ve yadi patrikA ke sahAyatArtha dAna ke rUpa meM 600 ru. kI rAzi prakAzaka ke pAsa bhejane kI kRpA kareM, to hama unake atyanta AbhArI rheNge| dhnyvaad| vinIta ratanalAla bainAr3A prakAzaka - agasta 2007 jinabhASita 11 ation International Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainI kauna ho sakatA hai? sva. paM. jugala kizora jI mukhtAra / jo jIva jainadharma ko dhAraNa karatA hai vaha jainI kahalAtA hai| paraMtu Ajakala ke jainI jainadharma ko kevala apanI hI paitRka saMpatti (maurUsI tarakA) samajha baiThe haiM aura yahI kAraNa hai ki, ve jainadharma dUsaroM ko nahIM batalAte aura na kisI ko jainI banAte haiN| zAyada unheM isa bAta kA bhaya ho ki, kahIM dUsare logoM ke zAmila ho jAne se isa maurUsI tarake meM adhika bhAgAnubhAga hokara hamAre hisse meM bahuta hI thor3A sA jainadharma bAkI na raha jAya ! paraMtu yaha saba unakI bar3I bhArI bhUla tathA galatI hai aura Aja isI bhUla tathA galatI ko sudhArane kA yatna kiyA jAtA karAne vAlA jainadharma hai / athavA dUsare zabdoM meM yoM kahiye ki, jainadharma hI saba jIvoM kA nijadharma hai| isaliye pratyeka jIva ko jainadharma ke dhAraNa karane kA adhikAra prApta hai / isI se hamAre pUjya tIrthaMkaroM tathA RSi-muniyoM ne pazupakSiyoM taka ko jainadharma kA upadeza diyA hai aura unako jainadharma dhAraNa karAyA hai, jinake saikar3oM hI nahIM kiMtu hajAroM dRSTAMta prathamAnuyoga ke zAstroM (kathAgraMthoM) ko dekhane se mAlUma ho sakate haiN| I hamAre aMtima tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmI' jaba apane isa janma se nau janma pahale siMha kI paryAya meM the taba unheM kisI vana meM eka mahAtmA ke darzana karate hI jAtismaraNa ho AyA thaa| unhoMne usIsamaya, ukta mahAtmA ke upadeza se, zrAvaka ke bAraha vrata dhAraNa kiye, kesarI siMha hokara bhI kisI jIva ko mAranA aura mA~sa khAnA chor3a diyA, aura isaprakAra jainadharma ko pAlate hue siMha paryAya ko chor3akara ve pahale svarga meM deva hue aura vahA~ se unnati karate-karate aMta meM jainadharma ke prasAda se unhoMne tIrthaMkara pada prApta kiyA / 'pArzvanAthapurANa' meM, araviMda muni ke upadeza se eka hAthI ke jainadharma dhAraNa karane aura zrAvaka ke vrata pAlana karane ke saMbaMdha meM isaprakAra likhA hai: aba hAthI saMjama saadhai| trasa jIva na bhUla virAdhai // samabhAva chipA ura Anai / ari mitra barAbara jAnai // kAyA kasi indrI daMDai / sAhasa dhari proSadha maMDai // sUkhe tRNa pallava bhacchai / paramardita mAraga gacchai // hAthIgaNa Dohyo pAnI / so pIvai gajapati jJAnI // dekhe bina pA~va na raakhai| tana pAnI paMka na nAkhai // nijazIla kabhI nahiM khovai| hathinI diza bhUla na jovai // upasarga sahai ati bhArI / durdhyAna tajai dukhakArI // agha ke bhaya aMga na hAlai / dRr3ha dhIra pratijJA pAlai // cirauM durddhara tapa kIno / balahIna bhayo tanachIno // parameSThi paramapada dhyaavai| aise gaja kAla gamAvai // ekai dina adhika tisAyau / taba vegavatItaTa Ayau // jala pIvana udyama kIdhau / kAdodraha kunjara bIdhau // nizcaya jaba maraNa vicArau / saMnyAsa sudhI taba dhArau // isase sApha pragaTa hai ki acchA nimitta mila jAne hamAre jainI bhAI isa bAta ko jAnate haiM aura zAstroM meM jagaha-jagaha hamAre parama pUjya AcAryoM kA yahI upadeza hai ki, saMsAra meM do prakAra kI vastue~ haiM- eka cetana aura dUsarI acetana | cetana ko jIva aura acetana ko ajIva kahate haiM / jitane jIva haiM ve saba dravyatva kI apekSA athavA dravyadRSTi se barAbara haiM- kisI meM kucha bheda nahIM hai - sabakA asalI svabhAva aura guNa eka hI hai| paraMtu anAdikAla se jIvoM ke sAtha karma-mala lagA huA hai, jisake kAraNa unakA asalI svabhAva AcchAdita hai, aura ve nAnA prakAra kI paryAyeM dhAraNa karate hue najara Ate haiN| kIr3A, makor3A, kuttA, billI, zera, bagherA, hAthI, ghor3A, U~Ta, gAya, baila, manuSya, pazu, deva, aura nArakI Adika samasta avasthAe~ usI karma - mala ke pariNAma haiM, aura jIva kI isa avasthA ko 'vibhAvapariNati' kahate haiN| jaba taka jIvoM meM yaha vibhAvapariNati banI rahatI hai taba hI taka unako 'saMsArI' kahate haiM aura tabhI taka unako saMsAra meM nAnA prakAra ke rUpa dhAraNa karake paribhramaNa karanA hotA hai| paraMtu jaba kisI jIva kI yaha vibhAvapariNati miTa jAtI hai| aura usakA nijasvabhAva sarvAGgarUpa se athavA pUrNatayA vikasita hotA hai taba vaha jIva mukti ko prApta ho jAtA hai; aura isaprakAra jIva ke 'saMsArI' tathA 'mukta' aise do bheda kahe jAte haiN| isa kathana se spaSTa hai ki jIvoM kA jo asalI svabhAva hai vahI unakA dharma hai, aura usI dharma ko prApta 12 agasta 2007 jinabhASita Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aura zubha karma kA udaya A jAne para pazuoM meM bhI manuSyatA | lekara jinako adhika dharmAtmA pAyA unakA eka brAhmaNa A jAtI hai aura ve manuSyoM ke samAna dharma kA pAlana karane | varNa sthApita kiyA thA usa samaya to brAhmaNa loga gRhastha lagate haiN| kyoMki dravyatva kI apekSA saba jIva, cAhe ve | jainiyoM ke pUjya samajhe jAte the aura bahuta kAla taka barAbara kisI bhI paryAya meM kyoM na hoM, Apasa meM barAbara haiN| yahI | pUjya bane rhe| paraMtu pIche se jaba ve svacchaMda hokara apane hAthI kA jIva, jainadharma ke prasAda se, isa pazuparyAya ko | jainadharma-karma meM zithila ho gaye aura jainadharma se gira gaye chor3akara bArahaveM svarga meM deva huA aura phira unnati ke | taba jainiyoM ne Ama taura se unakA pUjanA aura mAnanA chor3a sopAna para car3hatA-car3hatA kucha hI janma lene ke pazcAt diyaa| paraMtu phira bhI isa brAhmaNa varNa meM barAbara jainI hote pUjya tIrthaMkara 'zrIpArzvanAtha' huA thaa| hI rhe| hamAre parama pUjya gautama gaNadhara, bhadrabAhu svAmI isItaraha aura bahuta se pazuoM ne jainadharma ko dhAraNa | aura pAtrakesarI Adika bahuta se AcArya brAhmaNa hI the, karake apane AtmA kA vikAsa aura kalyANa kiyA hai| jinhoMne cahu~ ora jainadharma kA DaMkA bajAkara jagat ke jIvoM jaba pazuoM taka ne jainadharma ko dhAraNa kiyA hai, taba phira kA upakAra kiyA hai| rahe vaizya loga, ve jaise isa vakta manuSyoM kA to kahanA hI kyA? ve to sarva prakAra se isake | jainadharma ko pAlana karate haiM, vaise hI pahale bhI pAlana karate yogya aura dasare jIvoM ko isa dharma meM lagAne vAle tthhre| the| aisI hI hAlata zadroM kI hai. ve bhI kabhI jainadharma ko saca pUchA jAya to, kisI bhI deza, jAti yA varNa ke manuSya dhAraNa karane se nahIM cUke aura gyArahavIM pratimA ke dhAraka ko isa dharma ke dhAraNa karane kI koI manAhI (niSedha) nahIM | kSullaka taka to hote hI rahe haiN| isa vakta bhI jainiyoM meM hai| pratyeka manuSya khuzI se jainadharma ko dhAraNa kara sakatA hai| zUdra jainI maujUda haiN| bahuta se jainI zUdroM kA karma (pezA) isI se somadevasUri ne kahA hai ki: karate haiN| aura zUdra hI kyoM? hamAre pUrvaja tIrthaMkaroM tathA "manovAkkAyadharmAya matAH srve'pijntvH|" RSi-muniyoM ne to cAMDAloM, bhIloM aura mlecchoM taka ko arthAt- mana, vacana, kAya se kiye jAne vAle dharma | jainadharma kA upadeza dekara unheM jainI batAyA hai, aura na kA anuSThAna karane ke liye sabhI jIva adhikArI haiN| | kevala jainadharma kA zraddhAna hI unake hRdayoM meM utpanna kiyA jaina-zAstroM tathA itihAsa-graMthoM ke dekhane se bhI yaha | hai balki zrAvaka ke vrata bhI una se pAlana karAye haiM, jinakI bAta bilkula spaSTa ho jAtI hai aura isameM koI saMdeha | saiMkar3oM kathAe~ zAstroM meM maujUda haiN| nahIM rahatA ki, prAyaH sabhI jAtiyoM ke manuSya hamezA se harivaMzapurANa' meM likhA hai ki, eka 'tripada' nAma isa pavitra jainadharma ko dhAraNa karate Ae haiM aura unhoMne | ke dhIvara (kahAra) kI lar3akI kA jisakA nAma 'pUtigaMdhA' bar3I bhakti tathA bhAva ke sAtha isakA pAlana kiyA hai| | thA aura jisake zarIra se durgaMdha AtI thI samAdhigupta muni dekhiye, kSatriya loga pahale adhikatara jainadharma kA | ne zrAvaka ke vrata diye| vaha lar3akI bahuta dinoM taka hI pAlana karate the| isa dharma se unako vizeSa anurAga | AryikAoM ke sAtha rahI, aMta meM sanyAsa dhAraNa karake aura prIti thii| ve jagata kA aura apanI AtmA kA kalyANa | marI tathA solahaveM svarga meM jAkara devI huI aura phira vahA~ karanevAlA isI dharma ko samajhate the| hajAroM rAjA aise ho | se Akara zrIkRSNa kI paTarAnI 'rukmiNI' huii| cuke haiM jo jainI the athavA jinhoMne jainadharma kI dIkSA dhAraNa | campApura nagara meM 'agnibhUta' muni ne, apane guru kI thii| khAsakara, hamAre jitane tIrthaMkara hue haiM ve saba | sUryamitra munirAja kI AjJA se, eka cAMDAla lar3akI ko, hI kSatriya the| isa samaya bhI jainiyoM meM bahuta se jainI aise | jo janma se aMdhI paidA huI thI aura jisakI deha se itanI haiM- jo kSatriyoM kI santAna meM se haiM paraMtu unhoMne kSatriyoM durgaMdha AtI thI ki koI usake pAsa jAnA nahIM cAhatA kA karma chor3akara vaizya kA karma aGgIkAra kara liyA hai, | thA aura isIkAraNa vaha bahuta dukhI thI, jainadharma kA upadeza isaliye vaizya kahalAte haiN| isIprakAra brAhmaNa loga bhI pahale | dekara zrAvaka ke vrata dhAraNa karAye the| isakI kathA jainadharma ko pAlana karate the aura isa samaya bhI kahIM- kahIM | sukumAlacaritrAdika zAstroM meM maujUda hai| yahI cAMDAlI kA saikar3oM brAhmaNa jainI pAye jAte haiN| jisasamaya bhagavAn | jIva do janma lene ke pazcAt tIsare janma meM 'sukumAla' RSabhadeva ke patra bharata cakravartI ne kSatriyoM Adi kI parIkSA agasta 2007 jinabhASita 13 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ho ske| 'pUrNabhadra' aura 'mAnabhadra' nAma ke do vaizya bhAiyoM / ke saMdeha athavA bhrama kA aura bhI acchI taraha nirasana ne eka cAMDAla ko zrAvaka ke vrata grahaNa karAe the aura una vratoM ke kAraNa vaha cAMDAla marakara solahaveM svarga meM bar3I Rddhi kA dhAraka deva huA thA, jisakI kathA puNyAsrava kathAkoza meM pAI jAtI 1 'harivaMzapurANa' meM likhA hai ki, gaMdhamAdana parvata para eka 'paravartaka' nAma ke bhIla ko zrIdhara Adika do cAraNa muniyoM ne zrAvaka ke vrata diye / isIprakAra mlecchoM ke jainadharma dhAraNa karane ke saMbaMdha meM bhI bahuta sI kathAe~ vidyamAna haiM, jabaki jainI cakravartI rAjAoM ne to mlecchoM kI kanyAoM se vivAha taka kiyA hai| aise vivAhoM se utpanna huI santAna muni dIkSA le sakatI thI, itanA hI nahIM kiMtu mleccha dezoM se Ae hue mleccha taka bhI munidIkSA ke adhikArI ThaharAye gaye haiM / zrIneminAtha ke cacA vasudevajI ne bhI eka mleccha rAjA kI putrI se, jisakA nAma jarA thA, vivAha kiyA thA, aura usase 'jaratkumAra' utpanna huA thA, jo jainadharma kA bar3A bhArI zraddhAnI thA aura jisane aMta meM jainadharma kI munidIkSA dhAraNa kI thI / yaha kathA bhI harivaMzapurANa meM likhI hai| aura isI purANa meM, jahA~ para zrImahAvIra svAmI ke samavasaraNa kA varNana hai vahA~ para yaha bhI likhA hai ki samavasaraNa meM jaba zrImahAvIra svAmI ne munidharma aura zrAvakadharma kA upadeza diyA to usako sunakara 'bahuta se brAhmaNa, kSatriya aura vaizya loga muni ho gaye aura cAroM hI varNa ke strI-puruSoM ne zrAvaka ke bAraha vrata dhAraNa kiye' / itanA hI kyoM? unakI pavitra vANI kA yahA~ taka prabhAva par3A ki kucha jAnavaroM ne bhI apanI zakti ke anusAra zrAvaka ke vrata dhAraNa kiye| isase bhalI-bhAMti prakaTa hai ki, pratyeka manuSya hI nahIM balki pratyeka jIva jainadharma ko dhAraNa kara sakatA hai| isaliye jainadharma sabako batalAnA cAhiye / (1) 'pUjAsAra' ke zloka naM. 16 meM jinendradeva kI pUjA karanevAle ke do bheda varNana kiye haiM- eka nitya pUjana karanevAlA, jisako 'pUjaka' kahate haiM aura dUsarA pratiSThAdi vidhAna karanevAlA, jisako 'pUjakAcArya' kahate haiN| isake pazcAt do zloka meM Adya (prathama) bheda 'pUjaka' kA svarUpa diyA hai aura usameM brAhmaNa, kSatriya, vaizya tathA zudra ina cAroM hI varNoM ke manuSyoM ko pUjA karane kA adhikArI ThaharAyA hai / yathAH brAhmaNaH kSatriyo vaizyaH zUdo vA''dyaH suzIlavAn / dRDhavrato dRDhAcAraH satyazaucasamanvitaH // 17 // (2) isIprakAra 'dharmasaMgraha zrAvakAcAra' ke 9 veM adhikAra ke zloka naM. 142 meM zrIjinendradeva kI pUjA karane vAle ke uparyukta donoM bhedoM kA kathana karane ke anaMtara hI eka zloka meM- 'pUjaka' ke svarUpa kathana meMbrAhmaNAdika cAroM varNoM ke manuSyoM ko pUjA karane kA adhikArI batalAyA hai| vaha zloka yaha hai brAhmaNAdicaturvarNya AdyaH zIlavratAnvitaH / satyazaucadRDhAcAro hiMsAdyavratadUragaH // 143 // aura isI 9 veM adhikAra ke zloka naM. 225 meM brAhmaNoM ke pUjana karanA, pUjana karAnA, par3hanA, par3hAnA, dAna denA aura dAna lenA, aise chaha karma varNana karake usase agale zloka "yajanAdhyayane dAnaM pareSAM trINi te punaH " isa vacana se kSatriya, vaizya aura zUdroM ke pUjana karanA, par3hanA aura dAna denA, aise tIna karma varNana kiye haiM / ina donoM zAstroM ke pramANoM se bhalI-bhAMti prakaTa hai ki, brAhmaNa, kSatriya, vaizya aura zUdra cAroM varNoM ke manuSya jainadharma ko dhAraNa karake jainI ho sakate haiN| taba hI to ve zrIjinendradeva kI pUjA karane ke adhikArI varNana kiye gaye haiM / (3) 'sAgAradharmAmRta' meM paM. AzAdhara jI ne likhA hai ki: ina saba ullekhoM para se, yadyapi pratyeka manuSya khuzI se yaha natIjA nikAla sakatA hai ki, jainadharma Aja-kala ke jainiyoM kI khAsa mIrAsa nahIM hai, usa para manuSya kyA, 3 mAtra ko pUrA-pUrA adhikAra prApta hai aura pratyeka manuSya apanI zakti athavA sAmarthya ke anusAra usako dhAraNa aura pAlana kara sakatA hai, phira bhI yahA~ para kucha thor3e se pramANa aura upasthita kiye jAte haiM jisase isa viSaya | mAMsa aura maMdirA Adi ke tyAga se jisakA AcaraNa pavitra zUdropyupaskarAcAravapuH zudhyA'stu tAdRzaH / jAtyA hIno'pi kAlAdilabdhau hyAtmAsti dharmabhAk // ( a.2 zloka 22 ) arthAt- Asana aura bartana vagairaha jisake zuddha ho, 14 agasta 2007 jinabhASita Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ho aura nitya snAna Adi ke karane se jisakA zarIra zuddha / apekSA se kahe gaye haiM, jainadharma ko pAlana karane meM ina rahatA ho, aisA zUdra bhI brAhmaNAdika varNoM ke sadRza zrAvaka | cAroM vargoM ke manuSya parama samartha haiM aura use pAlana karate dharma kA pAlana karane ke yogya hai| kyoMki jAti se hIna | hue ve saba Apasa meM bhAI-bhAI ke samAna haiN|' AtmA bhI kAlAdika labdhi ko pAkara jainadharma kA ina saba pramANoM se siddhAMta kI apekSA, pravRtti kI adhikArI hotA hai| apekSA, aura zAstrAdhAra kI apekSA saba prakAra se yaha bAta isItaraha zrIsomadeva AcArya ne bhI, 'nItivAkyAmRta' | ki, pratyeka manuSya jainadharma ko dhAraNa kara sakatA hai, ke nIce likhe vAkya meM, uparyukta tInoM zuddhiyoM ke hone | kitanI spaSTa aura sApha taura para siddha hai, isakA anumAna se zUdroM ko dharmasAdhana ke yogya batalAyA hai:- hamAre pAThaka svayaM kara sakate haiM aura mAlUma kara sakate "AcArA'navadyatvaM zucirupaskAraH zarIra zuddhizca | haiM ki vartamAna jainiyoM kI yaha kitanI bhArI galatI aura karoti zUdrAnapi devadvijAtitapasviparikarmasu yogyaan|" | besamajhI hai jo kevala apane Apako hI jainadharma kA maurUsI (4) ratnakaraNDa zrAvakAcAra meM svAmi samantabhadrAcArya | hakadAra samajha baiThe haiN| likhate haiM ki: ___aphasosa! jinake pUjya puruSoM, tIrthaMkaroM aura RSisamyagdarzanasampannamapi maatnggdehjm| muniyoM Adi kA to isa dharma ke viSaya meM yaha khyAla devA devaM vidurbhsmguuddhaanggaaraantraujsm||28|| | aura yaha koziza thI ki koI jIva bhI isa dharma se vaMcita arthAt- samyagdarzana se yukta- jainadharma ke zraddhAnI- | na rahe- yathAsAdhya pratyeka jIva ko isa dharma meM lagAkara cAMDAla putra ko bhI gaNadharAdi devoM ne 'deva' kahA hai- | usakA hita sAdhana karanA cAhiye, unhIM jainiyoM kI Aja "ArAdhya' batalAyA hai- usakI dazA usa aMgAra ke sadRza | yaha hAlata hai ki ve kaMjasa aura kapaNa kI taraha jainadharma hai jo bAhma meM bhasma se AcchAdita hone para bhI aMtaraGga | ko chipAte phirate haiN| na Apa isa dharmaratna se lAbha uThAte meM teja tathA prakAza ko liye hue hai aura isaliye kadApi | haiM aura na dUsaroM ko hI lAbha uThAne dete haiN| isase mAlUma upekSaNIya nahIM hotaa| hotA hai ki, Ajakala ke jainI bahuta hI taMgadila isase cAMDAla kA jainI bana sakanA bhalI-bhAMti (saMkIrNahRdaya) haiM aura isI taMgadilI ne una para saMgadilI prakaTa hI nahIM kiMtu abhimata jAna par3atA hai| isake sivAya, (pASANahRdayatA) kI ghaTA chA rakkhI hai|khudgrjii (svArthaparatA) samyagdarzana kI prApti to cauthe guNasthAna meM hI ho jAtI | kA unake cAroM tarapha rAjya hai| yahI kAraNa hai ki ve dUsaroM hai, caMDAla isase bhI Upara jA sakatA hai aura zrAvaka ke kA upakAra karanA nahIM cAhate aura na kisI ko jainadharma vrata dhAraNa kara sakatA hai| isameM kisI ko bhI Apatti kA zraddhAnI banAne kI koI khAsa ceSTA hI karate haiN| unakI nahIM hai| raviSeNAcArya ne to 'padmapurANa' meM aise vratI cANDAla tarapha se koI DUbo yA tiro, unako isase kucha prayojana ko 'brAhmaNa' kA darjA pradAna kiyA hai aura likhA hai ki | nhiiN| apane bhAIyoM kI isa avasthA ko dekha kara bar3A koI bhI jAti burI athavA tiraskAra ke yogya nahIM hai- | hI daHkha hotA hai| sabhI guNadharma kI adhikAriNI haiN| yathA: pyAre jainiyoM! Apa una vIrapuruSoM kI saMtAna ho, na jAtigarhitA kaacidgunnaa:klyaannkaarnnm| jinhoMne svArtha-buddhi ko kabhI apane pAsa taka phaTakane vratasthamapi cANDAlaM taM devA brAhmaNaM viduH // 11-203 // | | nahIM diyA, pauruSahInatA aura bhIrutA kA kabhI svapna meM (5) somasena ke traivarNikAcAra meM bhI eka purAtana | bhI jinako darzana nahIM huA, jinake vicAra bar3e hI vizuddha, zloka nimnaprakAra se pAyA jAtA hai: gaMbhIra tathA hRdaya vistIrNa the aura jo saMsAra bhara ke sacce viprakSatriyaviTzUdraH proktAH kriyaavishesstH|| zubhaciMtaka tathA saba jIvoM kA hita sAdhana karane meM hI jainadharma parAH zaktAste sarve baandhvopmaaH|| apane ko kRtArtha samajhane vAle the| Apa unhIM kI (a.7 zloka 142) 42) | vaMzaparamparA meM utpanna haiM jinakA sArA manobala, vacanabala, isameM likhA hai ki- 'brAhmaNa, kSatriya, vaizya aura | baddhibala aura kAyabala niraMtara paropakAra meM hI lagA rahatA zUdra ye cAroM varNa apane-apane niyata karma-vizeSa kI! thA, dhArmika joza se jinakA mukhamaMDala (ceharA) sadA agasta 2007 jinabhASita 15 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ damakatA thA, jo apanI AtmA ke samAna dUsare jIvoM kI rakSA karate the aura isa saMsAra ko samajhakara niraMtara apanA tathA dUsare jIvoM kA kalyANa karane meM hI lage rahate the; aura aise hI pUjya puruSoM kA Apa apane Apako anuyAyI tathA upAsaka bhI batalAte haiM jo jJAna-vijJAna ke pUrNa svAmI the, jinakI sabhA meM pazu-pakSI taka bhI upadeza sunane ke lie Ate the, jinhoMne jainadharma dhAraNa karAkara karor3oM jIvoM kA uddhAra kiyA thA aura bhinna dharmAvalaMbiyoM para jainiyoM ke ahiMsA dharma kI chApa jamAI thii| isalie Apa hI jarA vicAra kIjiye ki kyA apanI aisI hAlata banAnA aura dUsaroM kA upakAra karane se isa prakAra hAtha khIMca lenA athavA jI curAnA Apake lie ucita aura yogya hai ? kadApi nahIM / pyAre dharma baMdhuoM ! hameM apanI isa hAlata para bahuta hI lajjita tathA zokita honA caahiye| hamArI isa lAparavAhI ( udAsInatA) aura khAmozI ( maunavRtti) se jainajAti ko bar3A bhArI dhakkA aura dhabbA laga rahA / hamane apane pUjya puruSoM - RSimuniyoM ke nAma ko baTTA lagA rakhA hai| yaha sa hamArI svArthaparatA, niSpauruSatA, saMkIrNahRdayatA aura viparIta buddhi kA pariNAma hai| isakA sArA kalaGka hamAre hI Upara hai / vAstava hama bar3e bhArI aparAdhI haiN| jaba hama apanI A~khoM ke sAmane isa bAta ko dekha rahe haiM ki ajJAna se aMdhe prANI bilkula besudha hue mithyAtvarUpI ku~e ke sanmukha jA rahe haiM aura usameM gira rahe haiM, aura phira bhI hama maunAvalambI hue cupacApa baiThe haiM- na una becAroM ko usa ku~e se sUcita karate haiM, na ku~e meM girane se bacAte haiM aura na ku~e meM gire huoM ko nikAlane kA prayatna karate haiM, to isase adhika aura kyA aparAdha ho sakatA hai? aba hamako isa kalaGka aura aparAdha se mukta hone ke lie avazya prayatnazIla honA caahie| sabase prathama hameM apane meM se ina svArthaparatA Adika doSoM ko nikAla DAlanA caahie| phira utsAha kI kaTi bAMdhakara aura paropakAra ko hI apanA mukhya dharma saMkalpa karake apane pUjya puruSoM athavA RSi-muniyoM ke mArga kA anusaraNa karanA cAhie aura dUsare jIvoM para dayA karake unako mithyAtvarUpI aMdhakAra se nikAla kara jinavANI ke prakAzarUpa jainadharma kI zaraNa meM lAnA cAhie / yahI hamArA isasamaya mukhya karttavya hai aura isI karttavya ko pUrA 16 agasta 2007 jinabhASita karane se hama uparyukta kalaGka se vimukta ho sakate haiM / athavA yoM kahiyeM kI apane mastaka para jo kAlimA kA TIkA lagA huA hai usako dUra kara sakate haiM / hamako cAhiye ki, apane isa karttavya kA pAlana karane meM aba kucha bhI vilaMba na kreN| kyoMki isa vakta kAla kI gati jainiyoM ke anukUla hai| aba vaha samaya nahIM rahA ki, jaba anyAyI aura niSThura rAjA tathA bAdazAhoM ke anyAya aura atyAcAroM ke kAraNa jainI apane ko jainI kahate hue Darate the aura apane dharma tathA zAstroM ko chipAne ke lie bAdhya hote the / aba vaha samaya A gayA hai ki, logoM kI pravRtti satyatA kI khoja aura niSpakSapAtatA kI ora hotI jA rahI hai / isalie jainiyoM ke lie yaha samaya bar3A hI amUlya I aise avasara para avazya apane dharmaratna kA prakAza sarvasAdhAraNa meM phailAnA caahie| sarvamanuSyoM para jainadharma ke siddhAMta aura unakA mahattva pragaTa karanA cAhie aura unako batalAnA cAhie ki kaise jainadharma hI sabhI cIjoM kA kalyANa kara sakatA hai aura unako vAstavika sukha kI prApti karA sakatA hai| isasamaya hamAre bhAIyoM ko sirpha thor3I sI himmata aura paropakAra buddhi kI jarUrata hai| bAkI yaha khUbI khuda jainadharma meM maujUda hai ki, vaha dUsaroM ko apanI ora AkarSita kara leve| paraMtu dUsaroM ko isa dharma se paricaya aura jAnakArI karAnA mukhya hai aura jainiyoM kA karttavya hai| ataH pyAre jainiyoM! Apa kucha bhI na ghabarAte hue isa dharmaratna ko hAtha meM lekara caur3e maidAna meM khar3e ho jAiye aura jauhariyoM se pukAra kara kahiye ki, ve Akara isa ratna kI parIkSA kreN| phira Apa dekhegeM kI kitane dharmajauharI isa dharmaratna ko dekhakara mohita hote haiM aura kisa para apanA jIvana arpaNa karane ke lie udyamI najara Ate haiN| abhI hAla meM kucha logoM ke kAnoM taka isa dharma kA zubha samAcAra pahu~cA hI thA ki, ve turaMta manavacana - kAya se isake anuyAyI aura bhakta bana gaye haiM / isalie merA bAra-bAra yahI kahanA hai ki, koI bhI manuSya isa pavitra dharma se vaMcita na rakkhA jAve, kisI na kisI prakAra se pratyeka manuSya ke kAnoM taka isa dharma kI AvAja (pukAra) pahu~ca jAnI cAhie aura isa bAta kA kabhI dila meM khyAla bhI na lAnA cAhie ki amuka manuSya isa dharma ko dhAraNa karane ke ayogya hai athavA isa dharma kA pAtra hI nahIM hai / kyoMki yaha dharma prANI mAtra kA dharma hai / yadi Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI manuSya pUrI taura para isa dharma kA pAlana nahIM kara / hai| usake liye vyartha adhika ciMtA karane athavA kaSTa sakatA to bhI thor3A bahuta pAlana kara sakatA hai| kama se | uThAne kI jarUrata nahIM hai| ataH hamako bilkula nirbhaya kama yadi usakA zraddhAna hI ThIka ho jAyegA to usase bahuta | hokara, sAhasa aura dhairya ke sAtha, saba manuSyoM meM jainadharma kAma nikala jAyegA aura vaha phira dhIre-dhIre yathAvat | kA pracAra karanA caahiye| sabase pahale logoM kA zraddhAna AcaraNa karane meM bhI samartha ho jaayegaa| isIlie zAyada | | ThIka karanA aura phira unakA AcaraNa sudhAranA caahiye| somadeva sUri ne 'yazastilaka' meM likhA hai ki- | jainI banane aura banAne ke lie inhIM do bAtoM kI khAsa "navaiH saMdigdhanirvAha rvidadhyAd gnnvrdhnm|" / | jarUrata hai| inake bAda samAjika vyavahAra hai, jo deza kAla arthAt- aise aise nae manuSyoM se bhI apane samAja | | kI paristhitiyoM- AvazyakatAoM-aura paraspara premamaya kI samUhavRddhi karanI cAhiye jo saMdigdha nirvAha haiM- jinake | sadvartana Adi para vizeSa AdhAra rakhatA hai| usake lie viSaya meM yaha saMdeha hai ki ve samAja ke AcAra-vicAra | koI eka niyama nahIM ho sktaa| vaha jitanA hI nirdoSa, kA yatheSTa pAlana kara skeNge| dRr3ha tathA premamUlaka hogA utanA hI samAja aura usake dharma dUsare nIti kA yaha vAkya hai ki 'ayogyaH puruSo | sthiti liye upayogI tathA hitakArI hogaa|' nAsti yojakastatra durlabhaH' arthAt koI bhI manuSya svabhAva | sandarbha se ayogya nahIM hai| paraMtu kisI manuSya ko yogyatA kI | 1. jaisA ki 'labdhisAra' kI TIkA ke ninna aMza se prakaTa haiora lagAnA yA kisI kI yogyatA se kAma lenA yahI kaThina "mlecchabhUmijamanuSyANAM sakalasaMyamagrahaNaM kathaMbhavatIti kArya hai aura isI para dUsare manuSya kI yogyatA kI parIkSA | nAzaMkitavyaM / digvijayakAle cakravartinA saha AryakhaNDamAgatAnAM nirbhara hai| isaliye yadi hama kisI manuSya ko jainadharma dhAraNa mleccharAjAnAM cakravAdibhiH saha jAtavaivAhikasaMbaMdhAnAM na karAveM yA kisI manuSya ko jainadharma kA zraddhAnI na banA sNymprtipttervirodhaat|athvaa cakravartyAdipariNItAnAM garbheSUtpannasya mAtRpakSApekSayA mlecchavyapadezabhAja:saMyamasaMbhavAt tathA jAtIyakAnAM sakeM, to samajhanA cAhiye ki yaha hamArI hI ayogyatA hai| dIkSAhatve prtissedhaabhaavaat|" isameM usa manuSya kA koI doSa nahIM hai aura na isameM jainadharma | (gAthA na. 193) kA hI koI aparAdha ho sakatA hai| isaliye isa kacce | 2. harivaMzapurANa ke ullekhoM ke liye dikho paM. daulatarAmajI vicAra aura bAlakhyAla ko bilkula hRdaya se nikAla kara dvArA anuvAdita bhASA harivaMzapurANa athavA jinasenAcArya kRta pheMka denA cAhiye ki, amuka manuSya ko to jainadharma | muulgrNth| batalAyA jAve aura amuka ko nhiiN| pratyeka manuSya ko | 3. isa padyase pahale svopajJa TIkA meM yaha pratijJAvAkya bhI diyA jainadharma batalAnA cAhiye aura jainadharma zraddhAnI banAnA | haicaahiye| kyoMki yaha dharma prANI mAtra kA dharma hai- kisI "atha zUdrasyApyAhArAdizuddhimato brAhmaNAdivaddharmakhAsa jAti yA deza se saMbaddha (ba~dhA huA) nahIM hai| | kriyAkAritvaM yathocitamanumanyamAnaH prAha-'" ___yahA~ para saba prakAra ke manuSyoM ko jainadharma kA | 4. AdipurANa meM to mlecchoM taka ko kulazuddhi Adi ke dvArA zraddhAnI athavA jainI banAne se hamAre kisI bhI bhAI ko apane banA lene kI- unheM kramazaH apanI jAti meM zAmila yaha samajhakara bhayabhIta na honA cAhiye ki, aisA hone se kara lene kI- vyavasthA kI gaI hai| jaisA usake nimna vAkya se prakaTa haisabakA khAnA pInA ekadama eka ho jaavegaa| khAnA-pInA svadeze 'nakSaramlecchAn prjaabaadhaavidhaayinH| aura bAta hai- vaha adhikAMza meM apane aicchika vyavahAra kulazuddhipradAnAdyaiH svsaakuryaadupkrmaiH|| para nirbhara hai, lAjimI nahIM-aura dharma dUsarI vastu hai| dUsare (parva 42 vIM) logoM ko jainadharma meM dIkSita karane ke liye hameM prAyaH usI | usA | 5. kucha varSa pahale likhe lekha kI saMzodhita, parivartita aura sanAtana mArga para calanA hogA jisa para hamAre pUjya pUrvaja | parivarddhita naI AvRtti, jo jainamitramaNDala dehalI ke anurodha aura AcArya mahAnubhAva calate Ae haiM aura jisakA ullekha AdipurANAdi ArSa granthoM meM pAyA jAtA hai| hamAre liye 'anekAnta' varSa 1/kiraNa 5 se sAbhAra pahale hI se saba prakAra kI sugamatAoM kA mArga khulA huA | agasta 2007 jinabhASita 17 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virodha akAlamaraNa kA, poSaNa niyativAda kA sva. paM. zyAmasundaralAla jI zAstrI 'ajJAnAdvA pramAdAdvA' ajJAna se athavA pramAda se | kundakunda kI duhAI ke sAtha-sAtha milAvaTa se pradUSita kara jinAgama ke viruddha bolA jAnA. likhA jAnA kadAcita alpa liyA hai| isa prasaMga meM AcAryazrI kI yaha gAthA kitanI pApabaMdha yA abaMdha kA kAraNa ho sakatA hai kiMtu yadi | vastuparaka haiahaMmanyatA yA paMDitamanyatA ke kAraNa yaha prakriyA apanAyI padamakkharaM ca ekkaM pi jo Na rocedi suttnnihitttth| jAtI hai to yaha avazya hI tIvrAtitIvra azubha karmabaMdha sesaM rocato vi hu micchAiTTi munneyvvo||38||bh.aa.|| kA kAraNa ho jAtI hai aura ghora zrutAvarNavAda ke kAraNa jinavANI kA vipula jJAnI bhI yadi bhagavat-jinokta darzanamohanIya kA, jo ananta saMsAra kA kAraNa hai, sasammAna | eka pada yA akSara ko bhI aprAmANika mAnatA hai to vaha AmaMtraNa ho jAtA hai| mithyAdRSTi hI hai| sAdhAraNatayA dekhA jAtA hai katipaya sajjana vigata kucha varSoM se akAlamRtyu yA akAlamaraNa panthavyAmoha, khemAbaMdI athavA svalpakAlika Arthika lAbha | ko lekara yathArthatA se bahuta dUra jo vAtAvaraNa nirmita huA yA khyAtilAbha ke kAraNa janasAdhAraNa meM Agamaviruddha | | hai vaha sarvathA Agamaviruddha to hai hI, niSkriyatA kA bolane meM saMkoca nahIM karate aura apane kheme ke patroM meM | janmadAtA, niyativAda kA poSaka, AtmakalyANa kA vinAzaka yathArthatA ke viparIta kuyuktiyoM se lacchedAra bhASA meM apanA | aura mumukSutA kI gaMdha se bhI bahuta dUra hai| anAgamika pakSa siddha karate rahate haiN| sAdhAraNa yA svalpajJAnI akAlamaraNa:- akAla + maraNa zabda ina do zabdoM loga tAtkAlika prabhAva meM baha jAte haiN| jise apanA mAthA | kA saMyogI zabda hai| AcArya pUjyapAda ne sarvArthasiddhi meM lagAne kA samaya nahIM, mAthA lagAnA AtA nahIM, athavA | 'svapariNAmopAttasyAyuSaH indriyANAM balAnAM ca kAraNavabuddhi hote hue bhI, use vyakta karane kA tarIkA nahIM hai | zAtsaMkSayo maraNaM,' arthAt apane pariNAmoM se prApta huI Ayu aura sAhasa bhI nahIM hai vaha aise anAgamika-suvidhApUrNa | kA, indriyoM kA aura mana-vacana-kAya ina tInoM baloM kA mArga kA pathika bana jAtA hai| kAraNa vizeSa ke milane para nAza honA maraNa hai yaha maraNa siddhAMtacakravartI AcAryapravara nemicandra kI nimna zabda kI vyAkhyA hai| indriyoM aura baloM kA sadbhAva yA likhita do gAthAe~ dhyAna dene yogya haiM abhAva nizcita rUpa se Ayu ke sadbhAva aura abhAva para sammAiTThI jIvo uvai8 pavayaNaM tu sddhdi| nirbhara karatA hai aura isalie dhavalAkara ne pustaka 13 meM saddahadi asabbhAvaM ajANamANo guruNiyogA // 27 // | 'AyuSaH kSayasya maraNahetutvAt' Ayu karma ke kSaya ko maraNa suttAdo taM samma, darasijjaMtaM jadA Na sddhdi| | kA kAraNa mAnA hai| 'anubhUyamAnAyuHsaMjJaka pudgalagalanaM so ceva havai micchAiTThI jIvo tado phudii||28||| maraNaM' isaprakAra Ayukarma ke vinAza ko hI sabhI AcAryoM go.jii.kaaN|| ne maraNa kI saMjJA pradAna kI hai| jisaprakAra jJAnAvaraNIya arthAt samyagdRSTi jIva jinopadiSTa tattva kA | Adi sAtakarma prakRti-sthiti-anubhAga aura pradeza ke bheda zraddhAna karatA hai| kadAcit guru ke anyathopadeza se yA se cAra baMdhayukta haiM usIprakAra yaha Ayukarma bhI cAroM ajJAnatAvaza anyathA zraddhAna bhI kara baiThatA hai vahA~ taka | baMdhayukta hai| jisaprakAra anya karmoM kI sthiti niyata hai usake samyaktva kA vinAza nahIM hotA hai kiMtu yadi koI usI prakAra isa Ayukarma kI sthiti niyata hai| jisa bhava vastutaH tattvavettA use Agama se yathArthatA kA parijJAna karAtA meM badhyamAna Ayu jina pariNAmoM se jisa parimANa meM bA~dhI hai phira bhI vaha apanI ayathArthatA ko badalatA nahIM, to | | gaI hai usa bhava meM una pariNAmoM ke pariNamanavazAt agrima usIsamaya se vaha mithyAdRSTi ho jAtA hai| bhava kI Ayu kI sthiti ghaTa bhI sakatI hai, bar3ha bhI sakatI ye do gAthAyeM una bhramita bhAIyoM ko amRtatulya haiM, | hai| mahArAja zreNika ne yazodhara munirAja ke gale meM mRtasarpa jinhoMne kisI prakAra kI cakAcauMdha meM gRhItamithyAtva | ko DAlakara 33 sAgara kI utkRSTa narakAyu kA baMdha kiyA aGgIkRta kara liyA hai aura apanA tattvazraddhAna bhagavAn / thA, pazcAt bhagavAn vIra prabhu ke caraNa sAnnidhya meM zubha 18 agasta 2007 jinabhASita Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmoM se usa sthiti kA hrAsakara mAtra caurAsI hajAra / ke kAraNoM se Ayu kA kSaya ho jAtA hai| varSa narakAyu raha gaI thii| usIprakAra prathama svarga kI 2 sAgara / kahA~ taka likhA jAya ukta kathana kA suprasiddha kI utkRSTa AyubaMdha karanevAlA jIva samyagdarzana kI | jainAgama zlokavArtika, dhavalA, bhagavatI ArAdhanA Adi vizuddhi yA viziSTa saMyama ke bala se kucha adhika sAgara | | graMthoM meM vizada varNana-samarthana milatA hai| svAmI akalaGadeva kI sthiti le jAkara prathama svarga meM bhoga karatA hai| yaha | apanI sazakta vANI meM kahate haiMkrama bArahaveM svarga taka hai| __akAla mRtyu ke nivAraNa ke lie hI Ayurveda aura deva nArakiyoM kI jitanI Ayu-baMdha kI sthiti hotI | rasAyana-zAstroM kA sRjana kiyA gayA hai| hai utanI niyama se bhogate haiN| usIprakAra tadabhava mokSagAmI sArAMza yaha hai ki niyamataH jo karmabhUmija manuSya evaM bhogabhUmiyA~ jIva bhI pUrI Ayu kA bhoga karate haiN| mahAn | yA tiryaJca apane parva bhavAnta meM Ayukarma kI jitanI sthiti vAle niSeka sAtha meM lAye haiM utanI sthiti taka unakA dehA'saMkhyeyavarSAyuSo'napavAyuSaH" aTala aura anapavAda | upabhoga karate haiM kintu viparIta kAraNoM ke, jina meM kucha yukta hai| zeSa jIva manuSya yA tiryaMca jitanI badhyamAna Ayu kA ullekha Upara (viSa Adi) kiyA gayA hai. milane para lekara calate haiM utanI pUrI kA bhI bhoga karate haiM aura bIca | Ayukarma ke niSeka pUrNa sthiti se pUrva jhar3a jAte haiM (ghar3I meM kAraNavazAt maraNa bhI kara jAte haiN| isI kA nAma | kI cAbI kI bhaaNti)| jisaprakAra anya karmo kI udIraNA kA Agama meM varNana hai usIprakAra (deva. nArakI Adi bhAvapAhur3a meM spaSTa kiyA hai apavAda chor3akara) Ayukarma kI bhI udIraNA ho jAtI hai| viSa khA lene se, vedanA se, rakta kA kSaya ho jAne | paM. daulatarAma jI kA svarNima chanda haise, tIvra bhaya se, zastrAghAta se, saMkleza kI adhikatA se, nija kAla pAya vidhi jharanA tAsauM nija kAja na srnaa| AhAra aura zvAsocchvAsa ke ruka jAne se Ayu kA kSaya ho tapa kari jo karma khipAvai so hI zivasukha drsaavai||5|| jAtA hai|" 11 // chh.|| dhavalAkAra ne pustaka 14 meM kisI-kisI kSudrabhavadhArI | . apamRtyu anekAneka jIvoM kI hotI hai| nArAyaNa sUkSma nigodiyA labdhyaparyAptaka jIva taka ko bhI kadalIghAta | kRSNa, subhauma evaM brahmadatta cakravartIdvaya evaM aneka ardhacakrI (akAla) maraNa vAlA nirupita kiyA hai mahAn tArkikavibhUti | rAjAoM kI bhI mRtyu kA ullekha akAlamRtyu ke rUpa meM AcArya samantabhadra svAmI dvArA samyagdarzana kI mahimA meM | purANazAstroM meM pAyA jAtA hai| sAmAnya manuSya aura tiryaMcoM likhA zloka dhyAna dene yogya hai kI akAlamRtyu to Aja sAdhAraNa bAta ho gaI hai| jinakI samyagdarzanazuddhA naark-tiryk-npuNsk-striitvaani| sakAlatA yA akAlatA hamAre jJAnagocara nahIM hai kiMtu unake duSkulavikRtAlpAyu daridratAM ca vrajanti naapyvrtikaaH|| kAraNa avazya akAla mRtyu ke bhAsate haiN|| avirata zuddha samyagdRSTi jIva bhI naraka (prathama isaprakAra Agama ke prakAza meM akAlamRtyu kA honA rahita), tiryaJcagati, napuMsaka, strI, nIcakula, apamRtyu- | vAstavika tarkasiddha-nyAyasaMgata, karma-phalAnurUpI aura alpAyu aura daridratA ko prApta nahIM hote haiN| ArSaparamparA se mAnya siddha hotA hai, phira bhI hamAre kucheka rAjavArtika meM bhagavAn akalaGkadeva kI tarkayukta | vidvAn apanI haThavAditA ke kAraNa ukta viSaya meM AcAryapravara dezanA yahA~ kitanI prAsaMgika hai svAmikArtikeya kI gAthA ko U~ce svara meM pramukhatA dete __"aprAptakAlasya maraNAnupalabdherapavAbhAva iti cenna, dRsstttvaadaamrphlaadivt| yathA avadhAritapAkakAlAtprAk jaMjassa jammi dese jeNa vihANeNa tammi kaalmmi| sopAyoprakrame satyAmraphalAdInAM dRSTaH pAkaH tathA paricchinna ko TAleduM sakko iMdo vA aha jiNaMdo vaa|| maraNakAlAt prAgudIraNApratyaya AyuSo bhavatyapavartaH" arthAtaprAptakAla meM maraNa kI upalabdhi na hone se Ayu ke arthAt- jo jisakA jisa deza meM jisaprakAra se apavartana (vinAza) kA abhAva hai? nhiiN| jaise puAla Adi | jisakAla meM janma yA maraNa jinendradeva ne niyata rUpa se ke saMyoga se Ama Adi ko samaya se pUrva hI pakA diyA jAnA hai usakA usa deza meM usaprakAra se usakAla meM honA jAtA hai usI taraha nizcita maraNakAla se pahale bhI udIraNA | nizcita hai, use TAlane meM indra athavA jinendra bhI samartha agasta 2007 jinabhASita 19 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahIM haiN| AcArya ke isa sahaja aura sAdhAraNa kathana ko AdhAra banAkara itanA tUla bA~dha diyA hai ki paramAgama jinAgama kI rIr3ha zramaNa saMskRti hI cakanAcUra hone kI sthiti meM A pahu~cI hai / yahA~ vicAraNIya hai ki jinendra bhagavAn kA jJAna aura darzana ananta padArthoM kI ananta paryAyoM kA jJAtA dRSTA hai yA bhagavAn ke darzana meM tIna loka kI trikAlavartI ananta paryAyeM yugapat pratibhAsita hotI haiM una paryAyoM ko bhagavAn eka samaya meM jAnate haiM unakA saMcAlana nahIM karate / bhagavAn kA jJAna koI vairomITara nahIM hai jo baTana dabAte hI kakSA meM sthita upagraha ko dhamAke ke sAtha kakSA ke bAhara kara de, yaha kAma baiTarI kA hai, paraNati padArthoM kI hai| dUrabIna kI nahIM, dUrabIna dekhatI hai, padArtha meM parivartana nahIM krtii| padArthoM kI vyatIta, vartamAna evaM anAgata anaMta paryAyoM kA jJAna kevalajJAnI AtmA kI pariNati athavA paryAya hai| citra lete samaya kaimarA dvArA nAka para baiThI makkhI kA citra A jAnA kaimarA kA kArya hai, nAka para makkhI kA baiThA denA nahIM / jIvana aura maraNa meM pradhAna kAraNa Ayu karma kA udaya, udIraNA aura kSaya hai| usa Ayu karma kI sthiti ko hI kAla kI saMjJA dI gaI hai, kevalI ke jJAna ko nahIM / svAmikArtikeya kI ukta gAthA yahI spaSTa karatI hai ki sabhI jIva apanI sabhI paryAyeM svayaM saMcAlita karate haiN| kevalI bhagavAn unheM dekhate jAnate mAtra haiM, aNumAtra bhI unameM parivartana nahIM kara skte| yadi kevalI ke jJAna se hI jIvana-maraNa Adi paryAyoM ko bAMdha diyA jAve to karma kI udIraNA avasthA hI samApta ho jAvegI, tadanurUpa hI udaya - utkarSaNa - apakarSaNa bhI zabda mAtra raha jAyeMge, kAryakArI nhiiN| phira to " zrAmyati iti zramaNaH " jo AtmamArga kI vizuddhi meM zrama karatA hai vaha zramaNa hai yaha vyutpatyartha mAtra rur3ha raha jAyegA / isa sthiti meM " tapakari jo karma khipAvai " kA susaMgata siddhAMta kyA abhiprAya rakhegA? upasarge durbhikSe jarasi rujAyAM ca niSpratIkAre / dharmAya-tanu-vimocanamAhuH sallekhanAmAryAH // 122 // svAmisamaMtabhadra kI ratnakaraNDa zrAvakAcAragata isa amRtamayIvANI meM zarIra chor3ane kI jisa asAdhAraNa prakriyA ko apanAne ke lie sAhasI vIroM ko AhvAna kiyA hai vaha kisI prakAra tarka saMgata nahIM rhegaa| jabaki padArtha 20 agasta 2007 jinabhASita meM anAgata sabhI paryAyeM dIvAla meM IMToM ke samAna kramabaddha cinI huI hoMgI vaha krama to TUTegA nahIM phira sallekhanAaNuvrata - gupti samiti Adi kevala daMDa-baiThaka hI raha jaaveNge| prAyaH niyatakAlika sallekhanA dhAraNa karanevAle sabhI vIra zramaNarAja akAlamaraNa ko hI Amantrita karate haiM / ve tila-tila sar3akara Ayu ke aMtima niSeka aura kSaNa kI pratIkSA nahIM karate, vIravRtti se bhArI puruSArtha dvArA zarIra se AtmA ko nikAla kara le jAte haiM / isa prakriyA meM Ayu kA pUrNa upabhoga bhI ho sakatA hai aura akAlamaraNa bhI ho sakatA hai, isase kucha lenA denA nahIM hai| AtmapuruSArtha kI niraMtara jAgarukatA meM akAla maraNa ho jAve isameM koI doSa nahIM, doSa hai dInAzaya hokara vivazatA meM zarIra chUTa jAne meM aura 'jo jo dekhI vItarAga ne' kI Ar3a meM kosoM dUra palAyana meM / vItarAga prabhu ne jo dekhA hai vaha avazya hI hogA / yAdavakula candramA nemiprabhu dvArA dvArAvatI dAha kI bhaviSyavANI sunakara pradyumnakumAra - zaMbukumAra Adi zatazaH sahasrazaH digambarI dIkSA dhAraNa kara gaye, aneka dvArikA chor3a gaye, eka aise bhI the jo bhagavAn kI vANI ko cunautI dene phira dvArikA lauTa Aye, astu / unheM to bhagavAn kI vANI sunane kA sAkSAt suavasara milA thA tadanusAra apanI-apanI zraddhAnusAra unhoMne AcaraNa kiyA kiMtu Aja hameM to zrImajjinendra ke mukha se vANI sunane kA avasara hI upalabdha nahIM hai aura koI kAna meM cupake se kaha bhI nahIM gayA hai| kyoM na hama phira citra kA dUsarA pahalU uThAkara dekheM / AryakSetra, manuSyajanma, uttama kula, digambara dharma, nirgratha sAdhu samAgama, bhavya dezanA hameM isa nikRSTa kalikAla meM prApta huI hai| avazya hI agale kucha bhavoM meM mokSaprApti kI balavatI sambhAvanA hai, sammedazikhara tIrtharAja kI vaMdanA adhika se adhika 41 bhavoM kA saMketa hai| yadi samAdhipUrvaka maraNa ho jAve to 7-8 bhavoM meM hI parigamana kA vIjA prApta samajhiye / isaprakAra anuloma vicAra va ciMtana kI ora kyoM nahIM bar3hate / yadi pratiloma vicAra va cintana hai to avazya hI kisI kaMpA dene vAle pAriNAmika bhAva ke dyotaka haiN| mRtyu sakAla hove yA akAla hove isase koI vAstA nahIM -koI ciMtA nahIM, vItarAga prabhu se eka hI prArthanA hai ki vaha samAdhipUrvaka hove / vAtsalyaratnAkara (tRtIya khaNDa) se sAbhAra Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adarzana - parISaha - jaya DaoN. ramezacandra jaina kSudhAdivedanA ke hone para karmoM kI nirjarA karane ke| darzanamohanIya ke udaya se hotA hai, isalie ise darzanamohanIya lie usa vedanA ko saha lenA, parISaha kA jItanA pariSaha- kA kArya kahA hai| bhojanAdi padArthoM ke na prApta hone se jaya hai / antima pariSaha adarzana pariSaha hai| isakA lakSaNa alAbha ko lAbhAntarAya karma kA kArya kahA / para ke batalAte hue AcArya pUjyapAda ne kahA hai ki parama vairAgya lAbha ko sva kA lAbha mAnanA mithyAtva darzanamohanIya kA kI bhAvanA se merA hRdaya zuddha hai, maiMne samasta padArthoM ke kArya hai / isalie yahA~ isakI vivakSA nahIM hai / yahA~ to rahasya ko jAna liyA hai, maiM arahanta, Ayatana, sAdhu aura alAbha pariNAma kisake udaya meM hotA hai, isakA hI vicAra dharma kA upAsaka hU~, cirakAla se maiM pravrajita hU~, to bhI kiyA gayA hai| isaprakAra adarzanabhAva mohanIya karma kA mere abhI taka bhI jJAna kA atizaya utpanna nahIM huA aura alAbhabhAva lAbhAntarAya karma kA kArya hai| yaha nizcita hai| mahopavAsa Adi kA anuSThAna karanevAloM ke prAtihArya hotA hai| vizeSa utpanna hue, yaha saba pralApa mAtra hai, yaha pravrajyA anarthaka hai, vratoM kA pAlana nirarthaka hai- ityAdi bAtoM kA darzanavizuddhi ke yoga se mana meM nahIM vicAra karanevAle ke adarzana-pariSaha-jaya jAnanA caahie| darzanamoha ke sadbhAva meM adarzana pariSaha hotI hai| isakI vyAkhyA karate hue siddhAntAcArya paM. phUlacandra zAstrI ne kahA hai- darzanamoha se yahA~ samyaktvamohanIya prakRti lI gayI hai / isakA udaya rahate hue, cala, mala aura agAr3ha doSa utpanna hote haiN| samyaktva ke rahate hue bhI Apta, Agama aura padArthoM ke viSaya meM nAnA vikalpa honA 'cala' doSa hai / jisaprakAra jala ke svaccha hote hue bhI usameM vAyu ke nimitta se taraGga mAlA uThA karatI hai, usIprakAra samyagdRSTi puruSa yadyapi aneka svarUpa meM sthira rahatA hai tathApi samyaktvamohanIya ke udaya se Apta, Agama aura padArtha ke viSaya meM usakI buddhi calAyamAna hotI rahatI hai yahI cala doSa hai / mala kA artha maila hai| zaGkAdi doSoM ke nimitta se samyagdarzana kA malina honA mala doSa hai, yaha bhI samyaktvamohanIya ke udaya meM hotA hai tathA agAr3ha kA artha hai- sthira na rahanA / samyagdRSTi jIva laukika prayojana vaza kadAcit tattva se calAyamAna hone lagatA hai| udAharaNArtha, anya anya kA kartA nahIM hotA, yaha siddhAnta hai aura samyagdRSTi ise bhalI prakAra jAnatA hai, para rAgavaza vaha isa siddhAnta para sthira nahIM raha paataa| vaha pAramArthika kArya ko bhI laukika prayojana kA prayojaka mAna baiThatA hai| isaprakAra samyaktva mohanIya ke udaya se ye tIna doSa hote haiN| ye tInoM eka haiM, phira bhI bhinna-bhinna abhiprAya kI dRSTi se yahA~ inheM pRthak-pRthak parigaNita kiyA hai| yahA~ isI doSa ko dhyAna meM rakhakara adarzana parISaha kA nirdeza kiyA hai ki yaha 1 yahA~ viziSTa kAraNa darzanamoha ko kahA gayA 1 ataH yahA~ avadhidarzana Adi viSayaka sandeha nahIM rahatA hai / yadyapi darzana ke zraddhAna aura Alocana ye do artha hote haiN| para yahA~ mati Adi pA~ca jJAnoM ke avyabhicArI zraddhAnarUpa darzana kA grahaNa / alocanarUpa darzana zruta aura mana:paryaya jJAnoM meM nahIM hotA ataH usakA grahaNa nahIM hai| yadyapi avadhidarzana Adi ke utpanna hone para bhI 'isameM ve guNa nahIM haiM' Adi rUpa avadhidarzana Adi sambandhI parISaha ho sakate haiM, para vastutaH ye darzana apane-apane jJAnoM ke sahacArI haiM, ataH ajJAna parISaha meM hI inakA antarbhAva ho jAtA hai| jaise sUrya ke prakAza ke abhAva meM pratApa nahIM hotA, usI taraha avadhijJAna ke abhAva meM avadhidarzana nahIM hotA / ataH ajJAnaparISaha meM hI una-una avadhidarzana bhAva Adi parISahoM kA antarbhAva hai| isIprakAra zraddhAnarUpa darzana ko jJAnAvinAbhAvI mAnakara usakA prajJA-parISaha meM antarbhA nahIM kiyA jA sakatA, kyoMki kabhI-kabhI prajJA ke hone para bhI tattvArthazraddhAna kA abhAva dekhA jAtA hai, ataH vyabhicArI hai / darzanamoha ke tIna bheda haiM- 1. samyaktva, 2. mithyAtva aura 3 tadubhaya / darzanamoha bandha kI apekSA eka hokara bhI satkarma kI apekSA tIna prakAra kA hai| ina tInoM meM se jisake udaya se yaha jIva sarvajJa praNIta mArga se vimukha, tattvArthoM ke zraddhAna karane meM nirutsuka tathA hitAhita kA vicAra karane meM asamartha aisA mithyAdRSTi hotA hai, vaha mithyAtva darzanamohanIya hai| vahI mithyAtva jaba zuddha pariNAmoM ke kAraNa apane svarasa (vipAka) ko roka detA hai aura udAsIna rUpa se avasthita rahakara AtmA ke zraddhAna ko nahIM rokatA hai, taba samyaktva hai| isakA vedana karanevAlA agasta 2007 jinabhASita 21 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSa samyagdRSTi kahA jAtA hai| vahI mithyAtva prakSAlana vizeSa ke kAraNa kSINa madazaktivAle kodoM ke samAna arddhazuddha svarasa vAlA hone para tadubhaya kahA jAtA hai| isI kA dUsarA nAma samyagmithyAtva hai| isake udaya se arddhazuddha madazaktivAle kodoM aura odana se prApta hue mizra pariNAma ke samAna ubhayAtmaka pariNAma hotA hai| darzanamoharUpa jIva kI avasthA kA varNana ToDaramala jI ne bahuta hI sundara DhaMga se kiyA / unake kathanAnusAra darzanamoha ke udaya se jo mithyAtvabhAva hotA hai, usase yaha jIva anyathA pratIti rUpa atattva zraddhAna karatA hai| jaisA hai vaisA to nahIM mAnatA aura jaisA nahIM hai, vaisA mAnatA hai| amUrtika pradezoM kA puMja, prasiddha jJAnAdiguNoM kA dhArI anAdinidhana vastu Apa hai aura mUrtika pudgala dravyoM kA piNDa, prasiddha jJAnAdikoM se rahita, jinakA navIna saMyoga huA, aise pudgalAdi para haiM, inake saMyoga rUpa nAnA prakAra kI manuSya tiryaJcAdika paryAyeM hotIM haiM una paryAyoM meM ahaMbuddhi dhAraNa karatA hai, sva-para kA bheda nahIM kara sktaa| jo paryAya prApta kare, usa hI ko Apa rUpa mAnatA hai| usa paryAya meM jo jJAnAdika haiM ve to apane guNa haiM aura rAgAdika haiM ve apane karmanimitta se aupAdhika bhAva hue haiM tathA varNAdika haiM ve zarIrAdika pudgala ke guNa haiM aura zarIrAdika meM varNAdikoM kA tathA paramANuoM kA nAnA prakAra palaTanA hotA hai, vaha pudgala kI avasthA hai / vaha ina sabako hI apanA svarUpa mAnatA hai, svabhAva kA viveka nahIM ho paataa| manuSyAdi paryAyoM meM dhana, kuTumba Adi kA sambandha hotA hai, ve pratyakSa apane se bhinna haiM tathA ve apane adhIna nahIM pariNamita hote, tathApi unameM mamakAra karatA hai ki ye mere haiM, vAstava meM ve kisI prakAra apane nahIM hote hai / (mohI jIva) manuSyAdi paryAyoM meM kadAcit devAdi kI yA tattvoM kI anyathA svarUpa jo kalpita kriyA hai, usakI pratIti to karatA hai, parantu yathArtha svarUpa jaisA hai, vaisI pratIti nahIM karatA / isaprakAra darzanamoha ke udaya se jIva ko atattva zraddhAnarUpa mithyAbhAva hotA hai| jahA~ tIvra udaya hotA hai, vahA~ satyazraddhAna se bahuta viparIta zraddhAna hotA hai| jaba manda udaya hotA hai to satyazraddhAna se thor3A viparIta zraddhAna hotA hai| AcArya pUjyapAda ne moha kI pariNati ke viSaya meM kahA hai mohena saMvRtaM jJAnaM svabhAvaM labhate na hi / mattaH pumAn padArthAnAM yathA madanakrodravaiH // 22 agasta 2007 jinabhASita (iSTopadeza/7) arthAt moha se AvRta jJAnavAlA vyakti svabhAva ko prApta nahIM karatA hai, jisa prakAra madanakodravoM se matta huA vyakti padArthoM ke svabhAva ko nahIM jAna pAtA 1 darzanamohanIya kA upazama, kSaya yA kSayopazama hone para samyagdarzana kI prApti hone se, jise samyagjJAna prApta ho gayA hai aisA bhavya jIva rAga aura dveSa kI nivRtti ke lie samyakcAritra ko dhAraNa karatA hai| jaisA ki AcArya samantabhadra ne kahA hai mohatimirApaharaNe darzanalAbhAdavAptasaMjJAnaH / rAgadveSanivRtyai caraNaM pratipadyate sAdhuH // (ratnakaraNDa zrAvakAcAra - 47 ) samyagdarzana, jJAna aura cAritra kI apekSA utkRSTapane ko prApta hotA hai, isalie samyagdarzana mokSamArga meM khevaTiyA ke samAna kahA jAtA hai| jisaprakAra mUlakAraNa bIja ke na hone para vRkSa kI utpatti, sthiti, vRddhi aura phalotpatti nahIM hotI, usIprakAra mokSamArga meM mUlakAraNa samyagdarzana ke binA samyagjJAna aura samyakcAritra kI phalotpatti nahIM ho sakatI hai Upara samyaktva ke ullekha kiyA gayA hai| ve vidyAvRttasya sambhUti-sthiti- vRddhi - phalodayaH / na santyasati samyaktve bIjAbhAve taroriva // (ratnakaraNDa zrAvakAcAra - 32) mUloM meM zaGkAdika doSoM kA pA~ca haiM- 1. zaGkA, 2. kAMkSA, 3. vicikitsA, 4. anyadRSTisaMstava aura 5. anyadRSTiprazaMsA / niHzaGkitatva Adi ke pratipakSI zaGkA Adi haiN| mithyAdRSTi ke jJAna - cAritra guNoM kA mana se abhinandana karanA prazaMsA hai tathA vacana se vidyamAna avidyamAna guNoM kA kathana saMstava hai / ' adarzana parISaha sahana karane hetu darzanavizuddhi bhAvanA kA yoga Avazyaka / akalaGkadeva ne kahA hai " ArttaraudradhyAnapariNAmasaMklezastadabhAvo vizuddhirAtmasvAtmanyasthAnam" arthAt ArtadhyAna aura raudradhyAna pariNAmoM ko saMkleza kahate haiM aura usake abhAva ko arthAt dharmadhyAna, zukladhyAna rUpa pariNAmoM ko vizuddhi kahate haiM / usa vizuddhi ke hone para hI AtmA meM sthiratA hotI hai| AcArya vidyAnanda ne kahA hai "mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogA bandhahetava / ta eva saMkleza pariNAma iti na virudhyate teSAmArttaraudradhyAnapariNAma - kAraNatvena saMklezAGgatvavacanAt / " arthAt bandha ke kAraNa mithyAdarzana, avirati, pramAda, n Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAya aura yoga hI saMkleza pariNAma haiM aura kyoMki ve / hai / zarIra ko atyanta azuci mAnakara usameM zucitva ke Arta aura raudra dhyAnarUpa pariNAmoM ke kAraNa haiM, isIlie unheM saMkleza kA kAraNa kahA hai| mithyAsaMkalpa ko chor3a denA athavA arhanta ke dvArA upadiSTa pravacana meM 'yaha ayukta hai, ghora kaSTa hai, yaha saba nahIM dhavalA bhAga 4 (pRSTha 141 ) meM vIrasena svAmI banatA' Adi prakAra kI azubha bhAvanAoM se cittavicikitsA nahIM karanA nirvicikitsA aGga hai| bahuta prakAra ke mithyAnayavAdiyoM ke darzanoM meM tattvabuddhi aura yuktiyuktatA ko chor3akara moharahita honA amUDhadRSTitA hai / uttamakSA dharmabhAvanAoM se AtmA kI dharmavRddhi karanA upabRMhaNa hai / kaSAyodaya Adi se dharmabhraSTa hone ke kAraNa upasthita hone para bhI apane dharma se paricyuta nahIM honA usakA barAbara pAlana karanA sthitikaraNa hai| jinapraNIta dharmAmRta se nitya anurAga karanA vAtsalya hai| samyagdarzana, jJAna aura cAritra rUpa ratnatraya ke prabhAva se AtmA ko prakAzamAna karanA prabhAvanA hai| ne likhA hai -- " kA nAma visohI? jesupariNAmesu samuppaNNesu kasAyANaM hANi hodi| thira, suha, subhaga, sAda sussarAdINaM suhapayaDINaM baMdha ca te pariNAmA visohINA / " arthAt jIva ke jina pariNAmoM ke hone para kaSAyoM kI hAni hotI hai sthira, zubha, subhaga, sAtA aura susvara Adi zubha prakRtiyoM kA bandha hotA hai, una pariNAmoM kA nAma vizuddhi hai / samyagdarzana sahita vizuddhi kA nAma darzanavizuddhi hai| yaha usI ke hotI hai, jisakI jinopadiSTa mokSamArga meM ruci ho / darzanavizuddhi ke ATha aGga haiM- ihaloka, paraloka, vyAdhi, maraNa, agupti, arakSaNa aura Akasmika ina sAta bhayoM se mukta rahanA athavA jinopadiSTa tattva meM 'yaha hai yA nahIM' isa prakAra kI zaGkA nahIM karanA niHzaGkita aGga hai| dharma ko dhAraNa karake isa loka aura paraloka meM viSayopabhoga kI AkAMkSA nahIM karanA aura anya mithyAdRSTi sambandhI AkAMkSAoM kA nirAsa karanA ni:kAMkSita aGga paryuSaNa Adi parvo meM vidvAn hetu saMparka kareM jaisA ki Apa sabhI ko vidita hai ki zrI 1008 jambUsvAmI di. jaina siddhakSetra caurAsI mathurA meM 11 julAI 2001 meM sthApita zramaNa jJAna bhAratI saMsthAna jainadharma kI zikSA dekara vidvAnoM ko taiyAra kara rahI hai / isa saMsthAna dvArA prazikSita vidvAn Apake nagara evaM gA~va meM paryuSaNaparva evaM aSTAnhikA parva Adi anya avasaroM para pravacana vidhi-vidhAna hetu upalabdha haiM / yadi Apa vidvAn bulAne ke icchuka haiM to nimna pate para saMparka kareM niraMjanalAla bainAr3A 1/205 prophesarsa kAlonI AgarA (u. pra. ) mo.- 09927091970 isa prakAra darzanavizuddhi ke yoga se apane zraddhAna ko dRr3ha karanA adarzana parISaha-jaya hai| muni ko ise avazya hI dhAraNa karanA caahie| maiM cirakAla ghora tapa kInA ajahUM Rddhi atizaya nahIM jAge / tapa bala siddhi hoya saba suniyata so kucha bAta jhUTha sI lAge / yoM kadApi cita meM nahiM cintita samakita zuddha zAMti rasa pAge / soI sAdhu adarzana vijaI tAke darzana se agha bhAge // 'vAtsalyaratnAkara' (tRtIya khaNDa) se sAbhAra AyuSmAn bharata evaM AyuSmatI subhadrA kA pariNaya saMpanna rajavAMsa (sAgara,ma.pra.) / jaina jagata ke labdhapratiSThi yugala vidvAn bhrAtAdvaya paM. sanatakumAra, vinoda kumAra jaina ke nAma se vikhyAta pratiSThAcArya paM. zrI vinoda kumAra jaina ke yazasvI suputra AyuSmAn bharata kumAra zAstrI kA zubha vivAha dinAMka 1.07.2007 kI zubhabelA meM sAgara nivAsI siMghaI zrI subhASa jaina kI suputrI sau. kAM. subhadrA / rekhA jaina ke sAtha iSTa mitroM, riztedAroM, zubha ciMtakoM va vidvadvarga ke madhya garimApUrNa samAroha ke sAtha saMpanna huA / siMghaI arihaMta jaina murainA agasta 2007 jinabhASita 23 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvoM kI bhAvanA samajheM DaoN. zItalacandra jaina udayapura meM 4 akTUbara 2006 ko pUjya muni puGgava / digvijaya ke agale aGkoM meM cunautI cetAvanI denA prArambha sudhAsAgara jI mahArAja ke sAnnidhya meM bhagavatI ArAdhanA kara dI jo Apa jaise mahAnubhAva ke liye garimApUrNa nahIM jaise mahAn granthAdhirAja para a0 bhA0 vidvatsaMgoSThI Ayojita hai| thii| vastutaH pUjya muni zrI dvArA saMgoSThiyoM meM cAroM anuyogoM kA zodhapUrNa mArga-darzana prApta hotA hai, vaha mahattvapUrNa evaM prAmANika hotA hai| yahI kAraNa hai ki pUjya muni zrI ke sAnnidhya meM Ayojita saMgoSThiyoM meM jAne ke liye vidvAn varSabhara se pratIkSA karate haiM, aura ina saMgoSThiyoM meM viSaya kA parimArjana to hotA hI hai| sAtha meM a0bhA0 stara ke jaina-ajaina cintanazIla vidvAn evaM zodhArthI upasthita hote haiN| saMgoSThiyoM kA pratiphala hai ki zAstripariSad evaM vidvatpariSad kA eka maMca para aanaa| jaba donoM pariSadoM kA saMyukta adhivezana huA to kaI mahattvapUrNa viSayoM para carcA honA svAbhAvika hai| pariNAma svarUpa kucha saiddhAntika evaM sAmAjika prastAva samAja ke sAmane rakhe gaye jinakA katipaya pUrvAgraha grasita vidvAnoM ko chor3akara sabhI ne svAgata evaM sarAhanA kI / 24 agasta 2007 jinabhASita saMyukta adhivezana meM jo bhI prastAva pArita hue ve zramaNa saMskRti kI vaidika saMskRti se pRthak pahicAna banAye rakhane ke liye haiN| anyathA vartamAna meM jo kriyAyeM pracalita ho gayIM haiM unase donoM saMskRtiyoM meM koI antara nahIM raha jaayegaa| hama dekhate haiM ki kaI munirAjoM, pratiSThAcAryoM evaM zrAvakoM dvArA vaidika saMskRti ke anurUpa kriyAyeM karane kI kRta- kArita - anumodanAyeM ho rahIM haiN| jaise kucha udAharaNa isaprakAra haiN| (1) vaidika saMskRti meM sarAgI deva deviyoM kI pUjana vidhAna, anuSThAna pracalita haiM aura prAyaH rAtri meM hote haiM usI prakAra hamAre yahA~ bhI rAtri meM zAsana devI, devatAoM kI pUjana, vidhAna, anuSThAna munirAja svayaM baiThakara karavAne kI preraNA dete haiN| adhivezana meM jo prastAva rakhe gaye una para gambhIratA se vicAra vimarza huA aura sarvasammati se pArita huye / ina prastAvoM para pUjya muni zrI kA kahIM bhI Agraha - durAgraha nahIM thA balki prathama prastAva para pUjya muni zrI kA kahanA thA ki samAja ke kucha vidvAnoM evaM zrAvakoM ko Apatti ho sakatI hai kyoMki samAja meM svAdhyAya kI kamI hai| mujhe yaha bilkula bhI AzA nahIM thI ki paM0 hemanta kAlA jI jaise mahAnubhAva vItarAgI jainadharma kI bhAvanA ko nahIM samajha paayeNge| Azcarya to taba huA jaba janavarI 2007 meM digvijaya kA aGka pUjya muni puGgava sudhAsAgara jI mahArAja kI samAlocanA meM nikAla diyA jabaki saMyukta adhivezana ke prastAvoM se pUjya muni zrI ko kucha lenA denA nahIM thA / ye prastAva vidvAnoM kI zIrSastha do saMsthAoM dvArA pArita haiN| una prastAvoM ke sambandha meM mujhe paM0 bharata jI kAlA kA patra milA to maiMne turanta binA kisI durAgraha ke dinAMka 19.2.07 ko patra likhA ki yadi Apako kisI bhI prakAra kI bhrAnti hai to baiThakara vicAra kareM, samAja ko vyartha meM (7) vizva zAnti mahAyajJa vaidika saMskRti kI dena paMthavAda ke cakkara meM DAlakara bhramita na kareM parantu zrI hai| hamAre yahA~ bhI yahI avadhAraNA prArambha ho gayI / kAlA jI ne hamAre patra para dhyAna hI nahIM diyA aura (8) vaidika vidvAn anuSThAna ke bAda rakSAsUtra (5) vaidika saMskRti meM rAmAyaNa kA akhaNDapATha aura rAtri meM jAgaraNa ke sAtha meM jalapAna, bhojana Adi hotA / vaisA hI zramaNa saMskRti meM bhI praveza ho rahA 1 (6) vaidika saMskRti meM 1008 dIpakoM dvArA AratI savAmana laDDU Adi car3hAnA pracalita hai| usI tarja para apane yahA~ bhI prArambha gyaa| (2) anuSThAna ke pazcAt jaisA vaidika saMskRti meM prasAda vitaraNa hotA hai vaisA hI jaina anuSThAnoM meM hone lagA / itanA hI nahIM, kucha munirAjoM kI AhAracaryA ke bAda bace huye phala vagairaha prasAda meM zrAvaka bATane lge| maiMne zikhara jI meM dekhA ki AratI ke bAda prasAda bA~TA jA rahA thaa| (3) vaidika paramparA meM bAlA jI ke darzana ke bAda sindUra kA TIkA lagAte haiM / yahA~ para bhI jainamaMdiroM meM kSetrapAla jI kA sindUra lekara TIkA lagAneM lage haiM / (4) vaidika paramparA meM navarAtri meM vizeSa anuSThAna hote haiN| zramaNa saMskRti meM bhI katipaya mahAnubhAvoM kI preraNA se gerUvA vastra pahinakara anuSThAna prArambha ho gaye haiM / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khulavAne meM dakSiNA lete haiM, hamAre yahA~ bhI katipaya | apitu samAja kA paryAvaraNa dUSita karanA cAhate haiN| isI pratiSThAcAryoM ne dakSiNA lenA prArambha kara diyA hai| | aGka meM mAnanIya sudarzana kAsalIvAla jI ne anuzAsita (9) isaprakAra santoSImAtA vrata ke tarja para zukravAra cetAvanI prakAzita kI hai| isa sambandha meM nivedana hai ki ko vrata prArambha hue haiN| Apa ina prastAvoM kI bhAvanA ko samajheM aura pR. 80 para (10) munirAjoM dvArA ghara-ghara jAkara maMgalakalaza | prakAzita mere patra ke abhiprAya ko bhI dhyAna meM rkheN| Adi kI sthApanAyeM kraanaa| AdaraNIya prAcArya narendraprakAza jI ne jo likhA hai ki (11) vaidika saMskRti ke sAdhu jisa prakAra nAriyala 'udayapura meM jo prastAva pArita hue haiM ve kevala eka hI aMgUThI, mAlA, yaMtra Adi maMtrita karake dete haiN| vaise hI | sAdhu kI prasannatA ko dhyAna meM rakhakara pArita kiye gaye apane yahA~ bhI prArambha ho gyaa| haiN|' 'ukta bAta yathArtha jAnakArI ke abhAva meM hI likhI (12) katipaya sAdhu saMghoM meM mobAila saMskRti ne | gayI hai prastAva pArita karane kI bhAvanA pUrva meM likha cukA sabhI maryAdAyeM tor3a dI haiN| huuN| maiM tInoM aGko kA uttara taba likhUgA jaba mere 19.2.07 isa prakAra uparokta katipaya udAharaNa diye gaye haiM | ke patra kA uttara mila jaayeNgaa|' yadi likhe jAye to zramaNa saMskRti meM bahuta udAharaNa haiN| abhI 25 maI 07 ke jaina gajaTa meM bAbUlAla seThiyA jinameM visaMgatiyA~ haiM jina para dhyAna denA Avazyaka hai| | nainavA kA lekha bhI prakAzita huA hai| isase samAja kA anyathA donoM saMskRtiyoM meM bheda nahIM raha jaayegaa| eka sthAna | paryAvaraNa hI dUSita hogaa| para dekhA gayA ki eka hI thAlI meM jinendra bhagavAn aura vidvAnoM kA dhyAna racanAtmaka kAryoM meM jAnA cAhiye zAsana devI kA abhiSeka ho rahA hai| bagala meM khar3A huA | Aja bhArata ke vizvavidyAlayoM meM jainavibhAgoM evaM sthApita yuvaka pUcha rahA hai ki apane jainadharma meM bhI rAdhA-kRSNa | jainaceyarsa ko samApta karane kA SaDyaMtra racA jA rahA hai| jaisA vyavahAra hotA hai kyA? usako samaya nahIM thA mujhe | vizvavidyAlayoM ke pAThyakrama meM nirdhArita pustakeM upalabdha bhI samaya nahIM thaa| apane-apane sthAna cala diye| hama | nahIM haiM jabaki vibhinna sAdhu saMsthAoM dvArA itanA sAhitya sabako milakara vicAranA hai ki Age Ane vAlI pIr3hI | prakAzita ho rahA hai ki par3hane vAle nahIM haiN| paMca kalyANaka ko vItarAga poSaka saMskRti kA upAsaka banAnA hai yA sarAgI | asImita ho rahe jabaki jaina vidhA para sArthaka saMgoSThiyA~ saMskati kA possk| Aja kI pIDhI panthoM ko nahIM jAnanA vizvavidyAlayoM meM bilkula hI nahIM ho rahI haiN| pratimAyeM cAhegI apita apane dharma, darzana evaM saMskRti kA svarUpa | itanI taiyAra ho rahIM haiM ki jitane bhakta taiyAra nahIM ho rhe| jAnanA caahegii| hameM panthoM ke nAma lenA banda kara denA merA vinamra anurodha hai ki jo prastAva pArita hue caahie| yaha katipaya paNDitoM kI dena hai,na ki anaadi| | haiM ve kisI kI AsthA para coTa pahu~cAne ke liye nahIM digvijaya patrikA kA mArca-apraila kA aGka par3hakara | haiM apitu vItarAga poSaka zramaNa saMskRti kI pahicAna Age mujhe aisA anubhava huA ki donoM sampAdaka mahodaya (pa0 | Ane vAlI pIr3hI meM banI rahe, isakA mUla uddezya hai| bharata-hemanta jI) viSayoM para baiThakara carcA nahIM karanA cAhate | adhyakSa a.bhA.di.jaina vidvatpariSada, jayapura pramAdI tyajati granthaM bAhyaM muktvApi naantrm| hitvApi kaJcukaM sarpo garalaM na hi munycte||8/31|| (amitagati : yogasAraprAbhRta) pramAdI puruSa bAhya parigraha tyAgakara bhI abhyantara parigraha kA tyAga nahIM krtaa| sarpa keMculI chor3a detA hai, kintu viSa nahIM chodd'taa| kiM vastratyajanena bho munirasAvetAvatA jaayte| kSveDena cyutapannago gataviSaH kiM jAtavAn bhuutle|| mAlliSeNAcAryakRta 'sajjanacittavallabha' koI puruSa vastra tyAgane mAtra se muni ho jAtA hai? kyA sA~pa kevala keMculI tyAga dene se nirviSa ho jAtA hai? - agasta 2007 jinabhASita 25 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAn mahAvIra kI mUrti meM parivartana TI. esa. subramaniyana (kisa prakAra tamilanADu ke gA~va meM sAtavIM zatAbdI kI eka jaina mUrti, devI ammA kI mUrti bana gaI) cennai- tamilanADu ke koyambaTUra jile ke alicara / pratimA prApta huii| zrI gAMdhI rAjana ne batAyA ki unako bAMdha ke kinAre para sthita, pulliyana kaMDI grAma meM, jaina | yaha mAlUma nahIM thA ki yaha bhagavAn mahAvIra kI mUrti hai| dharma ke aMtima tIrthaMkara bhagavAn mahAvIra kI eka sundara | ve palAnI se eka mUrtikAra ko le Aye jisane kSatigrasta mUrti, hindU devI kI mUrti ke rUpa meM parivartita kI jA | mUrti ko hindU devI ke rUpa meM parivartita kara diyaa| bhagavAn cukI hai| yaha mUrti, jisa para trizUla lagAye jA cuke haiM, | mahAvIra kI prAcIna mUrti kA jIrNoddhAra kiyA gayA aura aba 'AdahalI ammA' ke rUpa meM hai| aisA eka zodhArthI | usameM sImenTa se strI kI AkRti nirmita kI gii| ne puSTa kiyA hai| ___ mUrti para AbhUSaNa banA diye gaye aura raMga se AMkheM __ vaha mUrti jo vAstavika rUpa se sAtavIM zatAbdI kI | banA dI gyiiN| tAki vaha eka hindU devImAtA kI taraha hai, usa para bhagavAn mahAvIra kI mUrti hone ke sAre lakSaNa dikhane lage aura usake pIche trizUla lagA diye gye| isako haiN| usa mUrti ke zira ke Upara 3 chatra, donoM tarapha caMvara | eka sAr3I se lapeTa diyA gyaa| logoM ne ise AdahalI dhAraka deva tathA AdhAra para siMha kA cinha hai| bhagavAn | ammA yA akAlI ammA kahanA prAraMbha kara diyaa| eka mahAvIra padmAsana mudrA meM haiN| grenAiTa kI yaha mUrti 4% | pujArI isake samakSa pUjAyeM bhI karatA hai| phITa U~cI tathA 292 phITa caur3I hai aura kadama parAI nadI | zrI gAMdhI rAjana ne noTa kiyA ki devI ke Upara ke taTa para eka patthara meM aMkita hai| tIna chatra kA honA, donoM tarapha caMvara dhAraka kA honA tathA eka kalA itihAsa vizeSajJa ke.TI. gAMdhI rAjana, | nIce AdhAra para siMha kA cinha honA, nizcita rUpa se jinhoMne isa prakAra kI kaI mUrtiyoM kI tamilanADu meM khoja | spaSTa karate haiM ki yaha bhagavAn mahAvIra kI mUrti thii| kI hai, kahate haiM ki unhoMne maI 2007 meM bhagavAn mahAvIra / zrI gAMdhI rAjana ne batAyA ki tamilanADu meM aise kI mI kI 'AdahalI ammA' ke rUpa meM parivartita isa mUrti kI | kaI sthAna haiM jahA~ jaina tIrthaMkara athavA baddha kI martiyAM. khoja kI thii| hindU mUrtiyoM ke rUpa meM parivartita kI gayIM haiN| yaha parivartana lagabhaga 20 varSa pUrva kiyA gayA jaba unhoMne yaha bhI batAyA ki eka jaina kSetra, jo usI nikaTa ke kottUra grAma meM rahane vAle logoM ko yaha pASANa labhapaTTI ke pAsa puttUramalAInAma kA madurai se 35 ki.mI. dUra hai, vahA~ tIna mUrtiyA~ bhagavAn mahAvIra, AdinAtha tathA pArzvanAtha kI, pahAr3a kI talahaTI meM nirmita haiN| lekina ve brahmA, viSNu tathA ziva ke rUpa meM parivartita kara dI gayIM haiN| viSNu tathA ziva to kumakuma tathA rAkha se pute rahate haiM parantu, kyoMki eka mUrti meM tIna zira nahIM jor3e, jA sakate the tAki vaha brahmA kI taraha dikhane lage, to unhoMne isakI eka kathA banAkara brahmA mAna liyA hai| tamilanADu meM jainadharma kA 200 IsApUrva se navI zatAbdI IsavIM taka bahuta pracAra thaa| taba yahA~ jainoM kI bahuta saMkhyA thI aura tamilanADu ke uttara, pUrva evaM dakSiNa ke vizAla kSetra meM, bahusaMkhyA meM jainamaMdira tathA jainamUrtiyoM kA nirmANa huA thaa| 26 agasta 2007 jinabhASita Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jijJAsA-samAdhAna paM0 ratanalAla bainAr3A praznakartA- zrI rAjIva jaina, amarapATana / rAga-dveSa se pUrita haiN| zAstroM meM inake saMbaMdha meM isa prakAra jijJAsA- Agama meM audArika zarIra kI utkRSTa | kahA haisthiti- 3 palya, vaikriyika zarIra kI utkRSTa sthiti 33 1. AcArya kuMdakuMda ne mokSapAhur3a meM kahA haiMsAgara, AhAraka zarIra kI aMtarmaharta, taijasa zarIra kI 66 | kucchiya devaM dhamma, kucchiya liMgaM ca vaMdae jo du| sAgara tathA kArmaNa zarIra kI utkRSTa sthiti 70 koDA| lajjAbhayagAravado, micchAdiTThI have sodu|| 92 // kor3I sAgara kahI hai| to taijasa zarIra kI utkRSTa sthiti ___ artha- jo sUrya, candra, yakSa Adi khoTe devoM kI, se kyA tAtparya hai? khoTe dharma va khoTe liGga kI vaMdanA, namaskAra yA abhivAdana samAdhAna- taijasavargaNAoM se taijasa zarIra kI | mana-vacana-kAya se karatA hai, vaha mithyAdRSTi hotA hai| niSpatti hotI hai| ve taijasa vargaNAyeM AtmA ke sAtha sambaddha 2. zrI vRhadravyasaMgraha gAthA 41 kI TIkA meM kahA hokara rahatI haiN| unameM se koI vargaNA to prApta hone ke | agale samaya meM hI alaga ho jAtI hai aura koI vargaNA "khyAti pUjA lAbha rUpa lAvaNya saubhAgya putra kalatra AtmA ke sAtha 66 sAgara kAla taka saMbaddha raha sakatI rAjyAdi vibhUti nimittaM rAgadveSApahatAta raudra pariNata kSetrapAla caMDikAdi mithyAdevAnAM yadArAdhanaM karoti jIvastadevatA hai| taijasa zarIra sAmAnya to AtmA ke sAtha hamezA rahatA mUDhatvaM bhvyte| na ca te devAH kimapi phalaM prycchti|" hai| kahA bhI hai- 'anAdi saMbaMdhe ca' arthAt taijasa aura kArmaNa zarIra kA saMbaMdha AtmA ke sAtha kitane kAla taka ___ artha- jo jIva khyAti, pUjA, lAbha, rUpa, lAvaNya, raha sakatA hai- isa saMbaMdha meM kahA gayA hai ki taijasa vargaNA saubhAgya, putra, strI, rAjya Adi vaibhava ke liye rAga-dveSa ke rahane kA kAla jaghanya se eka samaya tathA utkRSTa se se Ahata Arta aura raudra pariNAma vAle kSetrapAla, caMDikA 66 sAgara mAnanA caahiye| Adi mithyAdevoM kI ArAdhanA karate haiM use devamUr3hatA kahate praznakartA- sau. raMjanA, belagAMva haiN| ve deva kucha bhI phala nahIM dete| jijJAsA- vartamAna ke kucha AcArya kSetrapAla Adi | ina pramANoM se yaha nizcita hai ki ye kSetraphala Adi yakSoM kI sthApanA kA upadeza dete haiM unakI bAta mAnane devI-devatA kI pUjA-ArAdhanA devamUr3hatA arthAt gRhIta yogya hai yA nahIM? mithyAtva ke aMtargata AtI hai| ataH maMdiroM meM inakI na samAdhAna- Agama meM navadevatAoM kI pUjA kA to sthApanA hI honI cAhiye, aura na pUjA hii| vartamAna meM vidhAna milatA hai| ve navadevatA-paMcaparameSThI, jinAlaya, jo inakI pUjA yA AratI kI jAtI hai vaha mithyAtva ko jinabiMba, jinavANI tathA jinadharma haiN| inake alAvA anya puSTa karatI hai, ataH ekadama galata hai| kisI bhI deva kI pUjA kA vidhAna zAstroM meM nahIM aataa| saca to yaha hai ki koI bhI digambara sAdhu inakI jitane bhI jinAlaya banAye jAte haiM unameM inhIM navadevatAoM | sthApanA yA pUjA ke liye nahIM kaha sktaa| yadi kahatA kI pUjA kI jAtI hai| zrAvaka devapUjA rUpa prathama karttavya hai to vaha jaina siddhAMta ke viruddha hai| phira bhI yadi koI kI bhAvanA se jinamaMdira jAtA hai vahA~ navadevatAoM kI AcArya aisA upadeza dete haiM to unakI prAmANikatA para prazna bhaktibhAva se pUjA karatA hai| ye jinamaMdira isI nimitta se | cinha laga jaayegaa| Aja sabase bar3I samasyA yaha hai ki banAye jAne kI paramparA anAdi kAla se hai| hama zAstroM kA adhyayana nahIM krte| jisakA natIjA yaha sarvaprathama yaha vicAra kareM ki ina jinAlayoM meM hotA hai ki kauna sAdhu yA AcArya prAmANika haiM, Agama kSetrapAla Adi kI mUrti kyoM honI cAhiye? ina jinAlayoM ke anusAra upadeza denevAle haiM yA nahIM, isakA jJAna hameM meM zrAvaka, vItarAgatA prApti ke nimitta AtA hai| vItarAgiyoM nahIM ho paataa| hama bhole haiM, hama to nagna mudrA aura pIchI kI pUjA karatA hai| ina sarAgI devI-devatAoM kI pUjA karane kamaMDalu dekhakara unakI AjJA mAna lete haiM aura mithyAtva se kyA vItarAgatA kI prApti saMbhava hai? kabhI nhiiN| ye svayaM kA poSaNa karane laga jAte haiN| yadi aise hI hama bane rahe, agasta 2007 jinabhASita 27 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to anaMta saMsAra aura bar3hatA hI jAyegA, samyaktva kaise ho / mokSa prApta ho jAtA hai| sakegA? hameM isa durlabha manuSya janma ko vyartha gaMvAnA nahIM praznakartA- DaoN. rAjendra kumAra jaina dehalI caahiye| hameM zAstra adhyayana pUrvaka saca kyA hai aura jhUTha jijJAsA- kyA buddha dharma ke pravartaka gautamabuddha, pUrva kyA hai? heya kyA hai aura upAdeya kyA hai isakA jJAnakara | meM digambara sAdhu the? pramANa dekara smjhaaiye| satyamArga kA Azraya lenA caahiye| niSkarSa yaha hai ki jo samAdhAna- zAkyavaMzI kapilavastu ke rAjA zuddhodhana bhI sAdhu yA AcArya, kSetrapAla, padmAvatI Adi kI sthApanA | ke rAjakumAra mahAtmA buddha, bhagavAn mahAvIra ke samakAlIna yA pUjA kA upadeza dete haiM, yaha unakA apanA mata hai| the| prophesara bhaMDArakara ne (je.eca.ema. ilAhAbAda- pharavarI Agama meM isakA sarvathA niSedha hai| hameM apane samyaktva | 1925 ke pRSTha 25 para) kahA hai ki mahAtmA buddha kucha kI rakSA ke liye aise kAryoM se dUra rahanA caahiye| samaya taka jainamuni rhe| mahAtmA buddha kI caryA kucha samaya jijJAsA- kyA dIkSA lekara parama dhyAna ke pratApa | taka jainamuni ke rUpa meM thii| bauddha graMtha majjhima nikAya se aMtarmuhUrta meM hI nirvANa prApti saMbhava hai? pRSTha 48-49 meM mahAtmA buddha likhate haiM vahA~ sAriputra ! samAdhAna- pU. A. vidyAsAgara jI mahArAja apane | merI yaha tapasvitA thI- acelaka (nagna) thaa| muktAcAra, pravacanoM meM bahutabAra zrI dhavalA jI ke anusAra upadeza dete | hastAvaleTanana (hathacaTTA) naSTa himAdantika (bulAI bhikSA haiM ki eka jIva ko mokSaprApti se pUrva dvitIya, tRtIya, caturtha, kA tyAgI) na tiSTha bhadantika (Thahariye, kahakara dI gaI paMcama, tathA gyArahaveM guNasthAna meM jAnA Avazyaka nahIM hai| bhikSA ko) na apane uddezya se kiye gaye kA aura na nimaMtraNa koI eka anAdi mithyAdRSTi jIva mokSa jAne se aMtarmuhUrta | ko khAtA thaa| --- na machalI, na mAMsa, na zarAba pItA pUrva hI prathama guNasthAna se sIdhA saptama meM Akara, hajAroM bAra (pItA) thaa| --- zAkAhArI thaa| --- keza dAr3hI noMcane chaThe- sAtave guNasthAna meM avarohaNa-ArohaNa karake, apane | vAlA thaa| isase spaSTa hai ki mahAtmAbuddha jainadharma grahaNa vedaka samyaktva ko kSAyika banAkara, kSapaka zreNI mAr3akara | karake jainasAdhu ho gaye the| zrI bhaMDArakara ne Age pRSTha 26 aMtarmuhurta mAtra kAla meM mokSa prApta kara sakatA hai| para kahA hai, mahAtmAbuddha vAstava meM bha. mahAvIra ke upadezoM 1. zrI bhagavatI ArAdhanA meM bhI isa prakAra kahA | se prabhAvita hokara jainasAdhu bana gaye the, parantu jainasAdhu kI kaThina caryA pAlane meM asamartha hone para unhoMne madhyama mArga solasa titthayarANaM, titthuppaNassa par3hama divsmmi| claayaa| yahI madhyama mArga 'bauddhadharma' khlaayaa| sAmaNNaNANa siddhi, bhiNNamuhUtteNa saMpaNNA / / 2022 // bauddhagraMtha majhimanikAya pRSTha 92-93 para aura bhI artha- bhagavAn RSabhadeva se zAMtinAtha tIrthaMkara taka kahA hai- maiMne nirgranthoM se pachA aisI ghora tapasyA kI vedanA solaha tIrthaMkaroM ke tIrtha kI utpatti hone ke prathama dina ko kyoM sahana kara rahe ho? to unhoMne kahA 'nirgrantha jJAta hI bahuta se sAdhu dIkSA lekara eka aMtarmuhUrta meM kevala putra mahAvIra sarvajJa aura sarvadarzI haiN| unhoMne batAyA hai ki jJAna ko prApta kara mukta huye| kaThora tapa karane se karma kaTakara du:kha kSaya hotA hai|' isa 2. zrI paramAtma prakAza meM bhI kahA hai- para buddha kahate haiM "yaha kathana hamAre liye rucikara pratIta appAjhAyahiNimmalau, kiM vahue~ annnnenn| hotA hai aura hamAre mana ko ThIka jacatA hai|" mahAtmA jo jhAyaMtaha paramapau,lambhaha ekka-khaNeNa // 1-97 // | buddha para bha. mahAvIra kA bahuta prabhAva thA isI kA phala artha- aba aura adhika kahane se kyA? eka nirmala hai ki unhoMne bauddhagraMtha 'dhammapada' ke pRSTha 331 para bha. AtmA kA dhyAna karo, jisase dhyAna karanevAle ko ekakSaNa | mahAvIra kI sarvajJatA ko svIkAra kiyA aura unakI prazaMsA meM paramapada kI prApti ho jAtI hai| kI pro. sila ne (je.eca.ema. navambara 1926 pRSTha 2) kahA isakI TIkA meM brahmadeva sUri likhate haiM- hai ki unhoMne vAstava meM bahuta se jainasiddhAMtoM ko svIkAra "samasta zubhAzubha saMkalpa vikalpa rahitena svazuddhAtma | | kiyaa| DaoN. harmana jaikovI ne di. jaina sUrata patra ke pRSTha tattva dhyAyenAntarmuhUrtena mokSo lbhyte|" 48 para likhA hai ki jainadarzana, bauddhamata kI mAtA hai| zrI artha- samasta zubha-azubha saMkalpa-vikalpa rahita | bAlagaMgAdhara tilaka ne jainadharma mahattva bhAga 2 (sUrata) pRSTha nija zuddha AtmasvarUpa kA dhyAna karane se aMtarmuhUrta meM | 83 para mahAtmA buddha ko bhagavAn mahAvIra kA ziSya svIkAra 28 agasta 2007 jinabhASita Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiyA hai| vidvAnoM kA kathana hai ki bauddhadharma to jainadharma | mithyAtva, nirmANa 1, varNa Adi 4, bhaya, jugupsA, agurulaghu, se nikalA hai| taijasazarIra, kArmaNazarIra, upaghAta 47 / jisa jIva kA jainazAstra darzanasAra meM mahAtmA buddha ko jainAcArya | | prathama guNasthAna hai usake to ina 47 kA niraMtara baMdha hotA pihitAzrava (jo bha. pArzvanAtha ke tIrtha meM huye the) kA ziSya rahatA hai| Upara ke guNasthAnoM meM mithyAtvAdi kA baMdha muni buddhakIrti ke nAma se kahA gayA hai| . yathAyogya honA ruka jAtA hai| uparokta sabhI pramANoM ke anusAra mahAtmA buddha pahale jahA~ taka jJAnAvaraNIya karma kI pAMcoM prakRtiyoM ke jainamuni bane the| parantu jainamuni kI kaThina caryA na pAla | baMdha kA prazna hai, inakA baMdha to dazaveM guNasthAnavartI munirAja sakane ke kAraNa unhoMne bauddhamata calAyA thaa| yaha bauddhagraMthoM taka sabhI jIvoM ke niraMtara pratisamaya hotA hI rahatA hai| se hI siddha hotA hai| ataH hama aura Apa svAdhyAya kara rahe hoM, yA vyApAra meM praznakartA- narendra zAha solApura lage hoM, jJAnAvaraNIya kI pAMcoM prakRtiyoM kA baMdha pratisamaya jijJAsA- jaba hama svAdhyAya karate hote haiM taba bhI | honA hI hai| aMtara itanA avazya hotA hai ki svAdhyAya karate kyA jJAnAvaraNIya karma kA baMdha niraMtara hotA rahatA hai? | samaya, kaSAyoM kI maMdatA hone se, karma prakRtiyoM meM sthiti samAdhAna- vartamAna meM sabhI jIvoM ke, cAhe ve kisI | tathA anubhAga baMdha kama hotA hai, aura sAMsArika kArya karate bhI gati ke hoM (videhakSetra evaM vijayAdha nivAsiyoM ko | samaya kaSAyoM kI tIvratA honA svAbhAvika hone se sthitichor3akara) prathama se saptama guNasthAna taka hI (apanI anubhAga baMdha adhika hotA hai| jJAnAvaraNIya karma kI yogyatAnusAra) pAye jAte haiN| ina sabhI jIvoM ke Ayu ke | prakRtiyoM kA sthiti va anubhAga baMdha kama honA, AtmA apakarSa kAla meM AThoM karmo kA tathA apakarSakAla ke | ke liye zreyaskara hai| ataH svAdhyAya Adi kAryoM meM pravRtta alAvA anya kAla meM Ayu ke alAvA sAtoM karmo kA | honA hI zreSTha hai| pratisamaya baMdha hotA hai| ina sAta karmoM kI nimnalikhita 1/205, prophesarsa kaoNlonI, prakRtiyA~ nirantarabaMdhI (dhruvabaMdhI) haiM AgarA (u.pra.) jJAnAvaraNa 5, darzanAvaraNa 9, aMtarAya 5, kaSAya 16, / paryuSaNa parva hetu AmaMtraNa zIghra bhejeM kI digambara jaina zramaNa saMskRti saMsthAna sAMgAnera se zramaNa saMskati poSaka. kazala vaktA. ArSamArgIya vidvAna vigata dasa varSo se jainadharma kI prabhAvanA ke lie deza-videza ke vibhinna sthAnoM se AmaMtrita kiye jAte haiN| isa varSa yaha parva dinAMka 16.09.07 se 25.09.07 taka samasta jainadharmAnuyAyI baMdhuoM dvArA harSollAsa pUrvaka manAyA para vidhi-vidhAna evaM pravacanArtha vidvAnoM ke AmaMtraNa hetu apanA AmaMtraNa patra dinAMka 31.08.07 taka saMsthAna kAryAlaya meM preSita kareM, jisase samaya rahate samucita vyavasthA kI jA ske| paM. Aloka modI 'jaidarzanAcArya' zrI digambara jaina zramaNa saMskRti saMsthAna, sAMgAnera, jayapura (rAjasthAna) phona : 0141-2730552, mo. 093142 92842, 09887867822 prathame nArjitA vidyA, dvitIye nArjitaM dhnm| tRtIye nArjitaM puNyaM, caturthe kiM krissyti|| jisane bAlyAvasthA meM vidyA nahIM par3hI, yuvAvasthA meM dhana nahIM kamAyA, aura vRddhAvasthA meM dharmasAdhana nahIM kiyA vaha marane ke samaya kyA karegA? (samaya ke durupayoga kA phala) agasta 2007 jinabhASita 29 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAcAra vidvatpariSad kAryakAriNI kI baiThaka saMpanna | dinAMka 31 janavarI, 2007) tathA variSTha vidvAn paM. khUbacanda zrI akhila bhAratavarSIya digambara jaina vidvatpariSada | zAstrI (mar3AvarA, dinAMka 14 janavarI, 2007), paM. dayAcanda kAryakAriNI samiti kI baiThaka DaoN. zItalacandra jaina (jayapura) | jaina (ajayagar3ha, di. 25 disambara, 2006), paM. dayAcandra kI adhyakSatA meM di. 14 maI, 2007 ko zrI mahAvIra | jaina (ujjaina), paM. khuzAlacanda jaina (rajAkher3I-sAgara, di. digambara jaina udAsIna Azrama zrI digambara jaina siddhakSetra, | 17 apraila, 2007) vaidya kesarImala jaina (kaTanI, di. 4 kuNDalapura (jilA-damoha) ma.pra. meM saMpanna huii| maI) zrI surezacanda jaina (lakhanaU), zrI rAjakumAra jaina isa upavezana meM 'vidvatpariSad' ke adhyakSa DaoN. | (mahAvIra presa, vArANasI) ke nidhana para hArdika zoka vyakta zItalacanda jaina ne prastAva diyA ki pariSad ke pUrva adhyakSa | karate hue zoka saMtapta parivArIjanoM ke prati hArdika saMvedanA evaM jainadarzana ke khyAtiprApta adhyetA vidvAn DaoN. ramezacanda | vyakta karatI hai| aMta meM sabhI sadasyoM ke vidvatpariSad ko jaina DI.liT. (bijanaura) kA unakI sudIrgha sevAoM ke | mila rahe sahayoga ke prati adhyakSa DaoN. zItalacanda jaina ne lie akhila bhAratIya stara para abhinandana kiyA jaay|| AbhAra vyakta kiyA tathA bhaviSya meM bhI sahayoga banAye isa upalakSya meM eka abhinaMdana graMtha kA prakAzana kiyA | rakhane kA AhvAna kiyaa| ukta baiThaka ke Ayojana meM jaay| ukta prastAva kA sabhI sadasyoM ne samarthana kiyaa| paM. amaracanda jaina kI mahatI bhUmikA rhii| sabhI vidvAnoM paraspara vicAra-vimarza pUrvaka nizcita kiyA gayA ki DaoN. | ne mahAvIra udAsIna Azrama, kuNDalapura kI vyavasthA evaM ramezacanda jaina ke sammAna meM prakAzita hone vAle abhinaMdana upayogitA kI sarAhanA kii| aMta meM bar3e bAbA ke maMdira graMtha ke saMpAdaka DaoN. jayakumAra jaina (mujaphpharanagara) evaM nirmANa meM sahayoga kI vacanabaddhatA evaM jayaghoSa ke sAtha DaoN. nemicandra jaina (khuraI) hoNge| sabhA visarjita kI gii| anaMtara adhyakSa kI anumati se taya kiyA gayA ki prastuti- DaoN. surendrakumAra jaina saMta ziromaNi AcArya zrI vidyAsAgara jI mahArAja ke maMtrI- a.bhA. digambara jaina vidvatpariSada AgAmI cAturmAsa meM unhIM ke sAnnidhya meM vidvatpariSad sAta | bhopAla meM vidvat-zikSaNa-prazikSaNa-zivira divasIya zruta ArAdhanA zivira Ayojita kara unase dizA saMpanna darzana prApta kregii| bhopAla parama pUjya upAdhyAya zrI jJAnasAgara jI vidvatpariSad kI zrRMkhalA meM vidvAnoM se AcArya praNIta | mahArAja ke sasaMgha sAnnidhya meM a.bhA.di.jaina zAstripariSada laghugraMtha (saMpAdita, anuvAdita, vivecanAtmaka) AmaMtrita | ke dvArA bhopAla paMcAyata kameTI ke saujanya se di. 19 jUna kiye jaayeNge| sarvaprathama saMtaziromaNi AcArya zrI vidyAsAgara | 2006 (zruta paMcamI) se 26 jUna 2007 taka vidvat zikSaNajI mahArAja kI zataka kAvyakRti 'caitanya candrodaya' evaM | prazikSaNa zivira kA aitihAsika Ayojana saMpanna huaa| DaoN. narendrakumAra jaina (sanAvada) kI kRti 'zrAvakAcAra | dhvajArohaNa sahita vizAla "zruta zobhA yAtrA" kA nagara saMhitA' ke prakAzana kA nirNaya liyA gayA tathA bhagavAn | bhramaNa, dIpa prajjvalana, maMgalakalaza sthApanA se udghATana mahAvIra kI janmakalyANaka bhUmi vAsokuNDa-vaizAlI meM | satra prAraMbha huaa| madhyAnha kAla se prazikSaNa kakSAyeM prAraMbha bhagavAn mahAvIra maMdira kA nirmANa yathAzIghra prAraMbha karane | huI, jinameM nityaprati Agama va saiddhAntika prazikSaNa-paM. kI apIla kI gii| zivacaranalAla jI mainapurI, DaoN. ratanacandra jaina bhopAla, vidvatpariSad vigata dinoM divaMgata pariSad ke saMrakSaka | tattvArtha sUtra vivecanA-DaoN. zreyAMsa kumAra jI bar3auta, dazalakSaNa paM. padmacanda jaina (pUrva saMpAdaka-anekAnta, naI dillI, | dharma va vidhividhAna anuSThAna prazikSaNa kramazaH-paM. nihAlacaMda dinAMka 1 janavarI, 2007), DaoN. naMdalAla jaina (rIvA, | jaina bInA, bra. jaya nizAnta TIkamagar3ha evaM dhyAna prANAyAma 30 agasta 2007 jinabhASita Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogAsana kA prazikSaNa- paM. phUlacanda jI yogAcArya chatarapura / pAvanadharA para virAjita AcArya zrI vidyAsAgara jI ke sasaMgha ne diyaa| zivira saMcAlana bra. jaya nizAnta jI ne zivira | darzana lAbhArtha prasthAna kara puNya-dharmalAbha lekara isa saMyojakadvaya paM. vinoda kumAra rajavAMsa va paM. pavana dIvAna | mahAjJAnayajJa ko saMpanna kiyaa| murainA ke sAtha paM. jayanta sIkara evaM paM. manISa zAhagar3ha vidvAn puraskRta ke sahayoga se kiyaa| pratidina prAta: 5 baje IzavaMdanA, dhyAna - pUjya upAdhyAya zrI jJAnasAgara jI ke sasaMgha sAnnidhya prANAyAma yoga se kakSAyeM prArambha hokara dinacaryA nivRtti, meM a.bhA. di. jaina zAstripariSad dvArA di. jainamaMdira cauka zrI jinendrAbhiSeka pUjana (sAmUhika sasaMgIta) kyoM-kaise? | dharmazAlA, bhopAla (ma.pra.) meM Ayojita vidvat zikSaNavivecanAoM ke sAtha, svalpAhAroparAMta prazikSaNa kakSAyeM, | prazikSaNa zivira evaM adhivezana samAroha meM di. 26 jUna, bAla zikSaNa kakSAyeM, upAdhyAya zrI kA samIkSAtmaka pravacana, 2007 ko pariSad ke adhyakSa DaoN. zreyAMsakamAra jI jaina bhojana-madhyAnha prazikSaNa kakSAyeM, pravacana, sAMdhya bhojana, | dvArA nimnalikhita vidvAnoM ko nimnalikhita puraskAroM se gurubhakti, zrIjinaAratI sahita 3-3 navodita vidvAn/ | sammAnita kiyA gayAprazikSaNArthiyoM ke pravacana, unakI samIkSA evaM variSTha vidvAn 1. pratiSThAcArya paM. gulAbacandra jI puSpa, TIkamagar3ha ke pravacana ke sAtha rAtri 10 baje taka zivira dinacaryA | (ma.pra.) pratiSThAvidhi meM vizeSa yogadAna hetu 'paM. bAbUlAla pUrNa hotI thii| zivira meM paMcavarSIya nirdhArita pAThyakrama | jI jamAdAra puraskAra' se sammAnita kiye gye| saMcAlita huaa| 25 jUna kI rAtri zAstripariSad kI | 2. paM. zivacaranalAla jI, mainapurI (u.pra.) kA kAryakAriNI baiThaka saMpanna huI, 26 jUna ko prAtaH zAstri- | sammAna saiddhAMtika-AdhyAtmika pravacanoM se dharmapracAra ke pariSad kA khulA adhivezana 155 vidvAnoM kI upasthiti | upalakSya meM 'paM. prasanna kumAra jI smRti puraskAra' dvArA meM pariSad adhyakSa DaoN. zreyAMsa kumAra jaina bar3auta kI | kiyA gyaa| adhyakSatA meM zubhAraMbha huA, pariSad kI aitihAsika 3. pro. ratanacandra jI jaina, bhopAla (ma.pra.) saiddhAMtika upalabdhiyoM para paM. zivacaranalAla jaina mainapurI ne prakAza | AlekhoM dvArA jinadharma-prabhAvanA ke lie 'dAnavIra zreSThI DAlA, mahattvapUrNa prastAva pArita huye, vividha-vidhAoM ke | | amaracandra jI pahAr3iyA smRti puraskAra' se sammAnita kiye dvArA samyagjJAna kA pracAra-prasAra karane vAle pariSad ko | gye| samarpita vaya-jJAna vRddha vidvAnoM kA puraskAra-samAroha, prazikSaNa | 4. paM. sAgaramala jI vidizA (ma.pra.) kA sammAna kakSAoM kA parIkSA pramANa-patra puraskAra samAroha, madhyAnha | jainadharma-darzana kI prabhAvaka pravacana sevArtha 'dAnavIra zreSThI meM samAgata samasta vidvatavarga kA sammAna samAroha evaM | phUlacanda jI jaina smRti puraskAra' dvArA kiyA gyaa| upAdhyAya zrI kA aMta ArzIvacana, grupa phoTo sezana huaa| 5. paM. munnAlAla jI zAstrI lalitapura (u.pra.) samasta bhopAla paMcAyata kameTI kA atithi satkAra sarasvatI | pUjA-vidhAna dvArA viziSTa dharma prabhAvanA ke lie 'paM. sapUtoM kI sevA suzrUSA bhAvanA stutya rhii| sahArA samaya, | mannUlAla jI pratiSThAcArya smRti puraskAra' se sammAnita dUradarzana cainala sahita vinIta jaina ke mAdhyama se ma.pra. kI | kiye gye| rAjadhAnI ke samasta nyUja peparoM ke dvArA sacitra samAcAra | | 6. DaoN. surezacandra jI jaina dillI kA sammAna jaina prastuti ne krAnti utpanna kii| bhopAla paMcAyata ne puna: apUrva | patrakAritA meM viziSTa avadAna hetu 'paM. rAmasvarUpa smRti aitihAsika samAroha Ayojita karane kA saMkalpa liyA, | puraskAra' se kiyA gyaa| isa avasara para eka kanyA chAtrAvAsa kA zilAnyAsa bhI 7. paM. bAlamukuMda jI zAstrI murainA (ma.pra.) jainavidyA huaa| di. 26 jUna, 2007 ko sAMdhyabelA meM paMcAyata kameTI | ke pracAra-prasAra hetu zrI 'je.ke. ela. TrasTa puraskAra' ke sAtha zatAdhika vidvAnoM ne siddhakSetra kuNDalapura kii| (ahamadAbAda) se sammAnita kiye gye| agasta 2007 jinabhASita 31 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 31 TKT 2007 FFTUTA nimivoro prazAsanika sevA meM cayanita pratyAzI jinakA pUjya muni zrI kSamAsAgara jI ke sAnnidhya meM maitrI samUha dvArA sAgara nagara meM sammAna kiyA gayA S.No. Roll No. Name Father's Name Address Designation Contact Rajeev Jain Shri Veerendra Kumar Jain Jabalpur D.S.P. 98689-27704 133470 Sapna Jain Shri Anil Kumar Jain Guna Dy - Coloctor 98930-59651 209701 Rejesh Jain Shri Suresh Chand jain Madawara (Lalitpur) Commandant 94251-59997 135930 Smt. Abha Jain Shri Satyendra Jain Jabalpur Com. Tax Officer 98272-02628 133472 Ku. Sonali Jain Shri Anil Kumar Jain Guna Com. Tax Officer 98930-59651 209772 Anurag jain Smt. Vidya Bai Jain Hoshangabad Com. Tax Officer 98273-73574 143730 Shilpa Jain Dr. Vijay Ku. Jain Jabalpur Convenor Tri-Welfare Dept. 209753 Sumat Jain Shri Anand Ku. Jain Mahroni (Lalitpur) Convenor Tri-Welfare Dept. 98273-73574 194733 Ragini Jain Shri Rishabh Jain Shivpuri Co-Inspector 07492-401101 153788 Ku. Prachi Jain Shri Damodar Jain Shahgarh (Sagar) Co-Inspector 94253-33939 135418 Sanjay Jain Shri Phool Chand Jain Tikamgarh Co-Inspector 99771-87963 120259 Atul Jain Shri Devendra Ku. Jain Kesli (Sagar) Co- Inspector 209771 Alok Jain Shri P.C. Jain Bina (Sagar) Co-Inspector 94254-53248 148455 Ku. Nidhi Jain Shri Nerendra Ku. Jain Chhapara (Seoni) Co- Inspector 94246-81444 Sudhir Jain Shri Prem Chand Jain Karrapur (Sagar) Co-Inspector 131968 Pradeep Jain Shri Prem Chand Jain Shivpuri Naib Tahsildar 94240-90403 150919 Ku. Vinita Jain Shri Komal Chand Jain Tikamgarh Naib Tahsildar 205134 Akash Singhai Shri K.C. Jain Sagar Naib Tahsildar 99070-16945 151098 Ku. Leena Pankaj Dr. O.P. Jain Tikamgarh Naib Tahsildar 94254-53248 113355 Neelesh Jain Shri Ashok Ku. Jain Kotma Dy.- Jailor 209974 Jinendra Jain Shri Ratan Chand Jain Badagaon (Tikamgarh) Dy.- Jailor 94251-60276 178208 Pankaj Kumar Jain Mandsor Ex. - Inspector 94253-92235 107722 Sanjay Jain Shri Sundar Lal Jain Parol (Lalitpur) Ex.- Inspector 98937-20973 194847 Akhilesh Kumar Jain Badarvas (Shivpur) Ex.- Inspector 140522 Satish Jain Shri K.L. Jain Khamariya Mojilal (Sagar) Ex.- Inspector 94243-10900 156796 Ravindra Jain Late Shri Nirmal Jain Bakal (Katni) Ex. - Inspector 27. 205346 Nishant Samaiya Shri Rajkumar Jain Sagar Ex. - Inspector 93009-27369 103847 Veerendra Jain Co - Inspector 29. 159983 Rajendra Jain Naib Tahsildar 105195 Dr. Archana Jain Ex.- Inspector 31. 177639 Smt. Tripti Shah Ex.- Inspector 19. 24 25. 28. 30. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAntijina-stavanam paM0 zivacaranalAla jaina, mainapurI samagratattvadarpaNaM, vimuktimaargghossnnm| kaSAyamohamocanaM, namAmi zAntijinavaram // namAmi --- trilokavandyabhUSaNaM, bhvaabdhiniirshossnnm| jitendriyaM ajaM jinaM, namAmi zAntijinavaram // namAmi --- akhaNDakhaNDaguNadharaM, prcnnddkaamkhnnddnm| subhavyapadmadinakara, namAmi zAntijinavaram ||nmaami --- 4 ekAntavAdamataharaM, susyaadvaadkaushlm| munIndra-vRnda-sevitaM, namAmi zAntijinavaram ||nmaami --- nRpendracakramaNDanaM, prkrmckrcuurnnm| sudharmacakracAlakaM, namAmi zAntijinavaram // namAmi --- 6 agranthanagnakevalaM, vimokssdhaamketnm| aniSTaghanaprabhaJjanaM, namAmi zAntijinavaram ||nmaami --- mahAzramaNamakiJcanam, akaamkaampddhrm| sutIrthakartRSoDazaM, namAmi zAntijinavaram // namAmi --- mahAvratandharaM varaM dyaakssmaagunnaakrm| sudRSTijJAnavratadharaM, namAmi shaantijinvrm|| namAmi - Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raji naM. UPHIN/2006/16750 zrIdigambara jaina atizaya kSetra kuNDalagiri (konIjI) pATana ke trimUrti jinAlaya meM virAjamAna bhagavAn AdinAtha, bharata evaM bAhubalI svAmI kI pratimAe~ amarakaMTaka se jabalapura kI ora vihAra karate samaya vizrAma ke kSaNoM meM AcArya zrI vidyAsAgara jI, muni zrI candrasAgara jI se carcA karate hue prasanna mudrA meM svAmI, prakAzaka evaM mudraka : ratanalAla bainAr3A dvArA ekalavya oNphaseTa sahakArI mudraNAlaya saMsthA maryAdita, 210, jona-1, ema.pI. nagara, bhopAla (ma.pra.) se mudrita evaM 1/205 prophesara kaoNlonI, AgarA-282002 (u.pra.) se prakAzita / saMpAdaka : ratanacandra jain|