Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taMtrI cImanalAla gokaLadAsa zAha A 00 , , , varSa 11 : aMka 3 ] amadAvAda : 15-12-45 [ kramAMka 123 vi Sa ya - 6 zuM na navI madada TAITala pAnuM ? - 1 Avaka DuMgarakRta khaMbhAta-caitya-paripATI : pU. mu. ma. zrI. ramaNikavijayajI : 65 2 dIvAlIkalpakI eka sacitra prati zrI. bhaMvaralAlajI nAhaTA / 3 'gaNi' zabdanI upaSatti ityAdi ; che. hIrAlAla 2. kApaDiyA : 68 4 mUrti pUjAno prabhAva pU. mu, ma. zrI. bhadra karavijayajI 5 kaMIka zaMkhezvara sAhitya : zrImatI DaM. zAraleTe krAujha ; 73 -6 kaliMganuM zatrujayAvatAra tIrtha : pU. 9. ma. zrI. siddhimunijI : 81 -7 pATalIputranI yazogAthA : zrI. mehanalAla dIpacaMda cekasI : 88 8 namidUta ke kartA vikrama digambara the?: zrI. agaracandajI nAhaTA : & jIvake karmabandha aura mokSakA anAditva: pU. A. ma. zrI. jinaharisAgarasarijI : ra 10 khima(kSama) RSinA abhigraho : zrI. 5. lAlacaMdra bha. gAMdhI : 94 11 bhinnabhinna jIvAnuM AyuSya : pU. yu. e. zrI. abhayasAgarajI : 96 - cAmAcAra : 72 lavAjama-vArSika be rUpiyA : chUTaka cAlu aMka-traNa AnA For Private And Personal use only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navI madada | mu.ma. zrI. vallabhavijayajInA sadupadezathI bIkAneramAMthI nIce mujaba vadhu madada maLI che, 101) zeTha rAvatamalajI bhairavadAnajI koThArI, bIkAnera 55) zeTha jJAnacaMdajI kAcara, bIkAnera 51) zeTha aNuM damalajI maMgalacaMdajI kocara, bIkAnera 51) zeTha lAlacaMdajI ThArI, bIkAnera 51) zeTha kanaiyAlAlajI gAlechI, bIkAnera pA) zeTha hIrAlAlajI sAbhAcaMdajI rAmapurIyA, bIkAnera 25) pU. 5. ma. zrI. zAMtivijayajInA sadupadezathI gAyApara vizA nImA paMca, godharA 20) pU. pa ma zrI. devendrasAgarajInA sadupadezathI zAMtAkrajha jaina tapagaccha saMdha, zAMtAkajha 10) pU. 5. ma. zrI. sumativijayajInA sadupadezathI jaina saMdha, sIpAra es. = pU. A. ma. zrI. vijayakalyANusUrijInA sadupadezathI muMbaI zrI goDIjI mahArAjanA. upAzraya mAraphata nIce mujaba madada maLI che :- Do 25) zeTha -mUlacaMda bulAkhIdAsa 5) zeTha choTAlAla mANekacaMda jarIvAlA 15) zeTha choTAlAla bhIkhAbhAI 5) zeTha semacaMda cunIlAla S ' 11) zeTha sAkaracaMda khuzAlacaMdaon 5) zeTha kIratIlAla kaMpanI. 11) zeTha kasturacaMda sAMkaLacaMda - 5) zeTha ratanajI jecaMdabhAI 5) zeTha navalacaMda khemacaMda > - * 5) zeTha zAMtilAla odhavajI De 5) zeTha mUlajIbhAI jagajIvanadAsa '' che pa) zeTha maganalAla dalIcaMda : " " : 5) zeTha bhagubhAI. rIkhavacaMda : 5) zeTha caMdulAla kaMpanI che ' 5) zeTha varadhIlAla vaLazIrA 5) zeTha jIvaNacaMda nagInacaMda jhaverI | choTAlAla lakSmIcaMda 5) zeTha nagInacaMda phulacaMda ustAda 5) zeTha hIrAcaMda rAmacaMda raTha vrajalAla maganalAla = 5) zeTha giradharabhAI jIvaNabhAI 5) zeTha maganalAla dalIcaMda 5) zeTha hajArIgalajI gulAbacaMdajI 5) zeTha mANekalAla kevaLadAsa 1) zeTha kezavalAla abhecaMda = ? A pramANe madada uparAMta 27 grAhake noMdhAyA che. madada mATe upadeza ApanAra pUjya AcArya mahArAja Adi munivarone ane madada ApanAra sAMdhe temaja sadgRhasthAne ame AbhAra mAnIe chIe, ane anya sAne - madada mokalI ApavA vinaMtI karIe chIe. For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org varSa 11 aMka 3 // am // akhila bhAratavarSIya jaina zvetAmbara mUrtipUjaka munisammelana saMsthApita zrI jainadharma satyaprakAzaka samitituM mAsika mukhapatra zrI jaina satya prakAza jezIMgabhAInI vADI : ghIkAMTAroDa vikrama sa. 2002 : vIrana, sa, 2472 : I. sa, 1945 mAgazara zudi 11 : zanivAra 15mI DIsembara : Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amadAvAda (gujarAta) zrAvaka DuMgarakRta khaMbhAta-caitya-paripATI For Private And Personal Use Only saMpAdaka-pUjya munimahArAja zrI ramaNikavijayajI sarasati sAmiNui karau pasAu majhae karahA hai, kha'bhanayarijinabhavana ai tihAM caityapravADe; thaMbhaNupuranau pAsa Asa bhaviyaNa jiSNu pUra, sevaka jana sAdhara sAra sakaTa vi cUrai jaza la'Ni dharaNiMda iMda pumAvaI sahIe, tihAM murati anAdi Adi te kuhiM na kahIya; udAvasahI tihuM khAri zrI pAsa jijJesara, jimaNuU gamaI zrI jIrAulau paNamI paramesara tihu dehere zrI AdinAtha vaMdevA jAuM, te pazumI zromunisuvrata vIsamuM rAhuM; dharama jiSNusara dharama kAji dhanavaMta ArAhaI, AdIsara vaDu taNuu e zurUA guNa gAI phAlhAvasahI pAsanAha ati uMcaI deharaI, Adi jijJesara vIie thAnika bhAvaDA haraI; suhaDA sAhaI AdinAtha manavati daisiI, thirAvasai zrI zAMtinAtha saMgha zAMti karasiI prathama tIrthaMkara pUchayaI pItalamaI pAmI, seDhi taNui pADai achaI zrI ajItajI svAmI; dhana" sAhi karAvI ati thAnaka DuM, zrI mahAvIra tihAM vasaie niva elai phUDavuM" aSTApadi cauvIsa jiSNu vIA mani mArai, vardhamAna jina pekhIyaIe chai jimaNuI erai; // 1 // // 2 // // 3 // // 4 // // 5 // kramAMka 123
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza [ vaSa 11 bampaTTisUri ANue vAmaI neminA, AmarAya pratibaMdhIe mani huu utsAha || 6 | vaDupAsa hiva pAmIyaIe mani mugati nihAlAI, prathama tIrthaMkara pUchaIe pUnamaI devAI; pahelIvAli guri thApIe AThamau tIrthakara, khArU vADaI paNamIe tihAM zrI sImaMdhara che 7 che pUjA saMghavI deharaIe AdIsara jANuuM, rAjahaMsa paMDyA taNuI e zrI pAsa vayANuM mallinAtha mani mAhiraIe ANuM divAraI, ariThanema jiNesaraIe dUtara te tAraI | | 8 | bhUhiM mAMhi jaI namuMe gurUo AdinAtha, vira jisara vInavaee a@i hUA sanAtha; nAIli ga7i zrI sumatinAtha ahi sumati ja mAgad, vIradAna AdinAtha tihAM calaNe lAgauM || 9 | muhura vasahIa pAsanAha prabhu pratyAsAra, kharataravasahI ajitanAtha sevaka sAdhAra; AligavasahI AdinAtha sAmala manamUrati, suratANu puri zrI zAMtinAtha prabhA AzA pUraI che 10 che sAlavI vADaI pAsanAra jina pUjA kI jaI, pIrAjapuri zrI sumatinAtha paNamI phala lI jaI; mahammadapuri zrI AdinAtha ahadina ArAdhI, muphatepuri zrI zAMtinAtha mahAmaMtriI sAdhuM che 11 che prathama tirthakara sAlavaIe manasudhi pUchajaI, bhavIaNu jiNa savi riddhi vRddha sukha saMpaka pUjAI; evaMkAraI aNuM citya sAtriIsa mahara, avara devAlA gaNuuM pAMca kahI dIgaMbara che 12 che thAnaki baIThA je bhaNuI mani ANI ThANi, paNamyAnauM phala pAmisie mani nizcale jANuI, manavaMchita phala parisie thaMbhaNapura pAse, DuMgara bhaNaI bhaviaNuM taNI tihAM purAI Aso che 17 khaMbhAtanI A aprasiddha citya-paripATI eka junA hastalikhita pAnA uparathI utAravAmAM AvI che. lipi uparathI pAnuM solamI zatAbdimAM lakhAyeluM jaNAya che. For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'dIvAlIkalpa' kI eka prAcIna sacitra prati lekhaka - zrIyuta bhaMvaralAlajI nAhaTA bhAratIya citrakalAmeM jaina sacitra pratiyoMkA sthAna apUrva hai / vividha jaina bhaNDAroMmeM prApya sacitra granthoMkI saMkhyA hajAroM para hai, jinameM pahalA sthAna kalpasUtra aura kAlakAcAryakathAko pratiyoMkA hai| ina donoM graMthoMke atirikta uttarAdhyayana, jJAtAsUtra, kSetrasamAsAdi evaM zrIpAlarAsa, caMdarAsa, siMhalaputa priyamelakarAsa, caMdanamalayAgiri caupaI Adiko hastalikhita sacitra pratiyAM bhI dekhane meM AI haiM / zrIjinasundarasUrikRta dIvAlIkalpa eka AkarSaka aura rocaka aitihAsika graMtha hai / isakI eka prAcIna aura sundara akSaroMmeM likhI huI 14 patrakI prati bIkAnerake zrIyukta jauharI motIcaMdajI khajAnacIke saMgrahameM hai| isameM 21 citra haiM jinameM lAla va pIle raMgakA prAdhAnya hai| ye citra lagabhaga 500 varSa prAcIna honeke sAtha sAtha aitihAsika viSayake honeke kAraNa mahattvapUrNa bhI haiM / isa granthakI prazasti deneke pazcAt citroMkI sUcI dI jAtI hai / sUcImeM jo nAma haiM ve mUla prati para hI citroM ke pAsa haoNsiye para likhe hue haiN| " iti zrItapAgacchAdhirAja zrIsomasundarasUriziSya bhaTTAraka prabhu zrIjinasuMdarasUrikRtaH ||chH|| zrIdIpAlikAkalpaH samAptaM // // 1 // saMvat 1523 varSe ||m. dhanA likhitaM // " isake bAda pIchese bhinna akSaroM dvArA isa prakAra likhA hai:" tapAgaNe paMDita zrIvarasiMgaSigaNiziSya gaNi zubhavijaya graM0 434" citroMkI sUci (1) zrIsuhastisUri saMprati rAjA (12) dattarAjyAbhiSeka (2) rAjA puNyapAlasvapnAni (13) vaitADhya gaMgAsindhu madhye manuSya bIja (3) zrIvIrarAjA puNyapAlasvapnAni kathA (14) saptakulagarA (4) rAjA pUrNa naimittika (15) zrIvIramokSaH (5) zrIsiddhasenasUri rAjA vikramAditya (16) zrIgautamakevalajJAnam (6) zrI mahAvIra rAjA Ama (17) rAjA naMdivarddhana sudarzana bhA bIja (7) pAMca pAMDava eka kalikAla (8) zrI hemAcArya rAjA kumArapAla (18) zrIsuvratAcAryasya ziSya (9) yazo guro kalkijanmavicAraNA (19) viSNukumAra RSi maMtri namuciH (10) kalaMkI dezasAdhanA (20) zrIvIraprAsAda snAtrotsavaH (11) kalaMkI indreNa hataH (21) zrIgautama zrIvIraparivAraH For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNi" zabdanI utpatti ityAdi (le. pra. hIrAlAla rasikadAsa kApaDiyA ema. e.) jene saMskRta sAhityamAM ane jene janatAmAM prasiddha evA keTalAka zabdo che je anyatra jaNAtA nathI. praratuta gaNi' zabda e prakArano che. abhidhAnacittAmaNi (kAMDa 1, zlo. 78) mAM e noMdhAyelo che. prastuta padya nIce mujaba che - ___"anuyogakRdAcArya upAdhyAyastu pAThakaH / anUvanaH pravarane kathItI jaf aH 78 ." veda ane vedAMgamAM pravINa e artha mAM A zabda kumArasaMbhava (sa . . 15) mAM vaparAya che. ahIM "aMbasahita pravacanamAM niSNuta" e arthavALA gaNi' zabdanA paryAyape e apAyo che. abhidhAnacintAmaNinI pas vizvati (pR. 25) mAM gANuM zabdanI vyutpatti ane niSpatti nIce pramANe apAyelI che. japatha pUtaLA pAsa ni " 4 (3r. 6. 6) " pUjyapaNe gaNAya te "gaNi. "gaNi' e jaina munivaranI padavI che, ane e padavI prAcIna samayathI te Aja dina sudhI apAtI AvI che. vAcakavarya umAsvAtikata tAryAdhigamasUtranI bhASyAnusAriNI TIkAnA traNetA gaMdhahastI' siddhasenamaNinA gurunA praguru A padavIthI vibhUSita hatA ema A siddhasenagaNinI uparyukta TIkAnI prazaritanA prathama padyanI nimnalikhita pati uparathI joI zakAya che "A viHi mAtramAM kApat va aaH " A saMbaMdhamAM vizva evuM pAThAMtara che. e uparathI temaja zrI. bhAyANI jevA maNizabdanA prayogane bhUla gaNe che e uparathI ahIM e prazna vicAravA samucita jaNAya che. ajaina saMskRtamAM "gaNina' zabda che ane e nAma temaja vizeSaNa ema baMne prakArano che. nAmarUpa gaNina' zabdane artha "zikSaka' che, jyAre vizeSaNarUpa "gaNina' zabdano artha "samUha dharAvanAra che. raghuvaMza (sa. 9, sle pa3) mAM pavitra eve yoga che. nAmarUpa "maNina' zabdanA arthamAM jaina sAhityAdimAM 'gaNi zabda pracalita che eTale zuM mULamAM zabda haze ane enuM pAiya rU5 gaNi' pracAramAM AvatAM e pAIyamAM ane sAthe sAthe e pAIya bhASA ane sAhityanI sAthe vizeSa saMbaMdha dharAvanArA jaina lekhane hAthe saMskRtamAM paNa sthAna pAmyo haze? pAiya bhASAmAM anya vyaMjanano lepa thAya che e niyamano vaidika saMskRta sAhityamAM paNa amuka ramaze amala thayela jovAya che. jemake "pazcAta'ne badale "pacyo ityAdi. vedamAM paNa anArya zabdo dAkhala thaI gayA che ane zuddha uccAraNa mATe khUba prayAsa ane sAvacetI rAkhavA chatAM azuddha uccAraNuM phUTI nIkaLyAM che ane e cAhane paNa zuha mAnI calAvavuM paDayuM che to gaNinInuM gaNi rUpAntara che ema mAnI laIe topaNa have ene beTo prayoga gaNavAnuM kahevuM e prAkRtIkaraNanI vyA5ktAnI anabijhatA ane cokhaliyApaNAne atireka sUcave che. saMskRtamAM-ane saMskRtamAM paNa eka ja arthavAcA (paMDita) suri ane arina jevA zabdo che to gaNi ane maNina mATe vAMdho uThAva kayAM sudhI nyAya gaNAya? gopIpurA surata, tA. 4-6-4pa 1 juo "zrI phArbasa gujarAtI sabhA saimAsika" (pR 8, . 1-2 5. paha) 2 vizeSa udAharaNa mATe juo gujarAtI bhASAnI utkrAMti (pR. 54-55). For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUrtipUjAne prabhAva lekhA-5. mu. ma. zrI bhadrakavijayajI [pU.A.bha.zrI.vijayarAmacaMdrasUriziSya] ( kramAMka 121 thI zarU H gatAMkathI cAlu H A aMke saMpUrNa) prazna mUrtipUjA zA mATe karavI ? uttara 8-1. paramAtmA taraphathI prApta thayelA lAbhonA badalAmAM temanI tarapha vyAvahArika kRtajJatA batAvavA satkAra rUpe paramAtmAnI bhakti karavAnI che. 2. pitAnA AtmavikAsamAM avalaMbana rUpe, preraka rUpe, Adarza rUpe ane daSTAMta rUpe paramAtmAnI bhakti karavAnI che. e be prakAre karavAnI bhakti paramAtma-mUrti mAraphata thaI zake che. prazna -paramAtmA niraMjana nirAkAra che, to tenI mUrti karavI e tenA mULa varUpane bagADavA barAbara nathI ? uttara 9-paramAtmA jema niraMjana nirAkAra che, tema apekSAe sAMjana ane sAkAra paNa che. eTale mUrtithI tenA svarUpane bagADavAnuM nahi paraMtu tenA svarUpanI pratIti karAvavAnuM thAya che, ethI ghaNu jIvonI AdhyAtmika unnati thAya che. prazna 10-sIvI rIte paramAtmAnA upadezane amalamAM mUkIne je bhakti karI zake, te mUrtipUjA na kare to zo vAMdha? - uttara 1-dareka jIvo mATe e zakaya nathI. eTale je jIvo mATe tema banI zakatuM nathI, teo mATe mUrtipUjAno garbhita rIte ravIkAra tamArAthI paNa thaI ja jAya che. paraMtu evI rIte sAkSAta bhakti karanArA te yogIo ja hoI zake che. tevA yogIemAM paNa aneka prakAra hoya che. sAlaMbanadhyAnI ane nirAlaMbanadhAnI. temAM sAlaMbanadhyAnIne mUrti AdikanI jarUra paDe che. nirAlaMkhanAnione jarUra paDatI nathI, chatAM teo AtmavikAsanA kAraNu tarIkenuM mUrti pUjAnuM sthAna niSedhI zakatA nathI. sAMsArika jIvanamAM racyApacyA che mATe jeo mUrti pUjAno niSedha kare che, e aNasamaja che. prazna 11-mUrti pUjAmAM hiMsA thAya che, tenuM kema ? uttara 12-mahAahiMsAnI madadagAra nAnI hiMsA te hiMsA nathI paNa ahiMsA che. mahAhiMsAnI poSaka moTI ahiMsA te paNa hiMsA che, paNa ahiMsA nathI. mahA satyanuM paSaka avAMtara asaya paNa satya che kintu asatya nathI. mahAasatyanuM pika avAMtara satya paNa asatya che kintu satya nathI. te ja pramANe mUrtipUjA ratnatrayInI piSaka hoya to tadatargata hiMsA paNa ahiMsA che. vihAra vakhate tIrthaMkaradeva pitAnA gAmanI najIka thaIne pasAra thatA hoya tyAre te ghoDe temanA darzana karavA kaI chava Ave che temAM hiMsA thatI nathI ema to na kahI zakAya, paraMtu prabhudarzana e mithyAtva-aviratI karAya vagere karmabaMdhanAM kAraNe rodhaka hevAthI pariNAme parama ahiMsAmaya che. tethI tenA kAraNarUpa deDate ghoDe AvavAthI thatI hiMsA e paNa ahiMsA ja che. prazna 12-mUrtipUjAno niSedha karanAranI koI paNa dalIla vajudavALI che ke nahi ? uttara 12-Aja sudhInAM ghaNuM pustako ane temAMnI ghaNuM dalIla-vAMcI, chatAM hajusudhI kaMI paNa vajudavALI dalIla javAmAM AvI nathI, ke je dalIla saTa ane vidAmAlya heya, gaLe utare tevI hoya ane vAstavika satyane sparza karatI heya. For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir - 70 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 11 prazna 13-avI kaI kaI khAsa dalAlA che ? uttara 13-vyAvahArika dalAlo ane zAstrIya dalIle. prazna 14-mUrtipUjAnI siddhimAM zAstrIya dalIla kaI kaI che ? uttara 14-jaina zAstromAM zAzvata ane azAzvata banneya pratimAonAM varNana Ave che. devalokamAM zAzvata pratimAonAM varNana che ane aSTApada parvata upara bharatamahArAjAe stUpo ane pratimAo bharAvyAnuM varNana zrI jaMbudvipapattimAM che. zAzvata mati pUjAnA ullekha tathA devalokanI mUrtipUjAnA ullekho sUryadeva ane vijayadevanA adhikAramAM spaSTa che. chatAM mUrtine nahi mAnanArAo taraphathI tenA upara zAbdika jAlasaMthaNI karavAmAM Ave che. Akhare teo mUrti mAne che, paNa arihaMta prabhunI mUrti mAnavA sAme vAMdho le che. arihaMtathI zAzvata mUrtionuM varNana zAstromAM Ave che to zAzvata pratimAne zAstrathI svIkAratA hoya te zAzvata pratimAone vaMdana namaskAra roja karavAno koI paNa prakAra teo koI paNa dharmavidhimAM kema goThavyuM nathI ? mUrti sAme virodhe na hoya paNa mUrtipUjA sAme virodha hoya te khAlI mUrtio bharAvIne maMdira kema karAvatA nathI ? eTale mUrti sAme vAMdhe che ? ke mUrti pUjA sAme vAMdho che ? te spaSTa thatuM nathI. hiMsA sAme vAMdho hoya te ahiMsaka sAdhanothI pUjA karI zakAya. matimAM paNa zAzvata sAme vAMdho che ? ke azAzvata sAme vAMdho che ? azAzvata sAme vadhe hoya to zAzvata pratimAone vaMdananuM ekAda stavana ke stuti to roja bAlavI joIe ke nahi? | sarvaviratidhara sAdhuonI pUjA sAme vAMdho hoya te dezaviratidhara gRhastho mATe pAne mArga khullo rAkhavo joIe. dezaviratidhara zrAvake mATe vAMdhe heAya te avirati samyagudaSTi adhikArIo mATe mArga khullo rAkhavo joIe. pudagalanI sevAmAM mithyAtva hoya te gurunuM zarIra paNa pudgala che. tathA guranA dharmopakaraNo paNa pudgala che, tenI sevAmAM paNa mithyAtva lAgavuM joIe. paththara prabhu nathI to kAgaLa hajAra rUpiyAnI noTa nathI. saMskArathI ane mukhya adhikArInI sahIthI noTa hajAra rUpiyAnI kiMmatanI bane che, te AcAryo karelA pratiSThAnavidhithI paththara paramAtmA banI zake che. khUbI to e che ke eka tarapha mUrtipUjAnA virAdhiA ja bIjI tarapha eka vA bIjA prakAre mUrtipUjA karatA hoya che. mUrti pUjAno virodha karanAra. dezane enAM bAvalo Thera Thera besADe che. dareka AryasamAjISTa bhAratamaMdiramAM bhAratamAtAnI mUrtine praNAma kare che. IslAmI bhAIo pegaMbara sAhebanA cAMdInA hAthane vAjate gAjate pitAne ghera padharAve che. A sthitimAM mUrtipUjAnI viruddhanI vAtamAM kaI paNa taththAMza sAbIta thaI zakato nathI. prazna 15-matine dekhIne paramAtmAne bhAsa thato nathI ke bhAva utpanna thato nathI tenuM kema? uttara 15-nAnA bALakanI ramatamAM yuvakane ke yuvakanA rativilAsamAM bALakane bhAvalAsa thatuM nathI, tenuM zuM kAraNa haze? tevAM ja kAraNe AmAM paNa rahelAM che. For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 3 ] martipUjAno prabhAva [ 71 1. paramAtmA pratyenI bhAvanA na jAgI haya, 2. paramAtmA ane tenI mUrtine saMbaMdha che tenuM jJAna na hoya ke mUrtipUjA viruddha pUrvagraha baMdhAyelo hoya, te paramAtmAnI matine jovAthI bhAllA na paNa jAge. pAtranI lAyakAta ane AtmAnI bhUmikA upara badho AdhAra che. jeNe paramAtmA ane paramAtmAnI pratimA pratye rasavRtti keLavI na hoya tene bAvollAsa ne paNa jAge. prazna 16-bhAvollAsa jAgyA vinA mUrtipUjAthI phaLa zuM thAya? uttara 16-bhAllAsa jAgyA vinA paNa mUrtipUjAne abhyAsa kaIka vakhate paNa bhAllAsanuM kAraNa bane che. temanA tarapha mamatA keLavAya che. tenI AzAtanA ane apamAna vakhate virodha uThAvavAnuM thAya che tethI paNa vaphAdArI keLavAya che. jeTalo vakhata mUrtinuM AlaMbana levAya che, teTalo vakhata (mati sa6 AlaMbana hevAthI) asA pravRttine aTakAve che ane dAna, zIla, tapa, bhAvamAM vRddhi kare che. mATe bAvalAsa na jAge tene paNa mUrtipUjA ADakataro phAya kare che. prazna 17-sAdhuo mUrtinI dravya pUjA kema karatA nathI? uttara 17-sAdhuo paNa prabhumatinI dravyapUjA ghaNe aMze kare che. je dravya pUjA na karatA hoya te potAne sthAnethI jinamaMdira jAya nahi. pitAne sthAne ke jinamaMdiramAM beThA beThA hAtha joDe che, mastaka namAve che, stuti stotra bole che, khamAsamaNAM de che, pradakSiNA de che, e vagere vastutaH dravya pUja ja che. je munione ekalI bhAva pUjA ja heya te mAtra pitAnA sthAna upara besIne mAnasika namaskAra ja kare paraMtu tema na karatAM paNa dravya pravRttio kare che. caityavaMdana bhAvapUjA chatAM temAM sUkSama daSTithI jotAM kAyika vaMdanAdi dravyapUjA che. dravyapUjAne hisAbe ja prabhanA varaghoDA tathA rathayAtrAnA utsavamAM sAdhuo bhAga le che. tIrthayAtrA mATe te bhUmine dravya sparza karavA jAya che. nahitara temane kayAMya paNa javAnI jarUra zI? sAdhu dravyapUjA nathI karatA e vAyanuM tAtparya eTaluM ja che ke sAdhuo gharanA tyAgI levAthI, dhUpa, dIpa, cokhA, kezara, sukha, jaLa vagere pUjAmAM vaparAtAM dravyane upayoga karI zakatA nathI, kemake temanI pAse potAnI mAlIkInA e dravyo nathI mATe te dravyathI pUjA nathI karatA eTalA pUratI ja mAtra dravyapUjA nathI. bAkInI aneka prakAra dravyapUjA teo kare che. prazna 18mUrtipUjAnI tarapheNamAM ATalI badhI sacoTa dalIla chatAM dilamAM mUrtipUjAne bhAva kema jAgato nathI? uttara 18- tathA prakAranAM aMtarAya karmane udaya athavA mUrtipUjA-virAdhanA saMskArathI samyaphapratibaMdhaka karmanI prabaLatA. miyAdaSTi jIvane jema jenadharma tarapha bhAva nathI thato tevuM kAMI AmAM paNa kAraNa hevuM joIe. triloka-pUjya devAdhidevane lattara vinaya karavAnI A uttama sagavaDa che. jenadharma pAmavA chatAM keTalAka cha saMsAravaza enAthI vaMcita rahe che, ane sAmIvALA mAnavabhavane eLe gumAve For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza [varSa 11 che. mUrtine virodha pariNAme devatatvanI ArAdhanAnA virodhamAM pariName che e sUkSma bhUla samajavAmAM nahi AvavAthI keTalAka jIvo mahAghora karmo baMdhatAM paNa anubhavAya che. jinapratimAnI pUjA na karavI hoya to bhale na kare, paNa tene virodha karavAthI bhAva mithyAtva ane ajJAna aMdhakArane TALanAra devatattvane virodha thAya che. te ati bhayaMkara kRtya che. tene zAMta citte samajavA prayAsa karavo joIe. prazna 19-mUrtipUjakAnI koI paNa bhUla ja nathI ? uttara 19-je mUrtipUjake ema mAnatA hoya ke mUrtipUjA sivAya bIjo koI paramAtmA prAptine upAya ja nathI, mAtra mUrtipUjA ja eka ja mArga che, ema ekAMta pakaDI beThA hoya te te teonI bhUla che. ane zAstrokta vidhithI nirapekSa rahIne mUrtipUjAmAM jeTalI khoTI ghAlamela karatA hoya, avidhithI pUjA karatA hoya te vagere teonI paNa bhUla gaNAya. te sivAya bhUla nathI. prazna 20-tIrthaMkaranI pUjA kaI rIte thAya ? uttara 20--trilothapUjya paramAtmAnI kepattara bhakti mATe pAtra pramANe jene zAomAM saMkhyAbaMdha prakAre batAvyA che. kemake koI paNa eka prakAre temanI pUjA bhakti pUrI nathI thatI. temaja dareka jIva dareka prakAranI bhakti karI zake tema na bane. mATe pAtrabhede vividha prakAre batAvI rolekaya-pUjayatA sAbita karI batAvI che. traNa prakArI, pAMca prakArI, aSTa prakArI, 17 prakArI, 21 prakArI, 64 prakArI, 99 prakArI, 108 prakArI, vagere saMkhyAbaMdha bhaktinA pravAho batAnyA che. temanA upadezano amala paNa temanI eka prakAranI pUjA che ja. mUrtinI pUjA karavI joIe, e upadeza paNa temaNe ja Apelo che. saMpUrNa samAcAra pratiSThA- amadAvAdamAM elIsabrIjamAM mAgasara zudi 6 ne somavAranA roja pU. A. ma. zrI vijayanemisUrIzvarajI ma. AdinI nizrAmAM zeTha hIrAcaMda ratanacaMdanA baMgalAnA ghararAsaranI pratiSThA karAvavAmAM AvI. viapraveza-amadAvAdamAM jenasosAyaTInAM jana derAsaramAM mAgasara zudi 8 ne budhavAre prabhujInI pratimAne praveza karavAmAM AvyuM. upAdhyAyapada-amadAvAdamAM nAgajI bhudaranI paLamAM mAgazara zudi bIjanA rAja pU. A. bha. zrI. vijayanemisurIzvarajI ma. AdinI nizrAmAM pU. paM. ma. zrI. dharmavijayajI ma. ne upAdhyAya pada ApavAmAM AvyuM. - gaNipada tathA paMnyAsapada--amadAvAdamAM zrIvIravijayanA upAzrayamAM pU. A. ma. zrI. vijayaharasUrijInI nizrAmAM pU. mu. ma. zrI caraNavijaya ne mAgasara zudi 2 nA roja maNIpada tathA zudi 5 nA rAja paMnyAsa pada ApavAmAM AvyuM. For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaMika zaMkhezvara sAhitya lekhikAH zrImatI zAraloTe kAu, Do. li., bhAratIya sAhityavizAradA, yureTara, siMdhiyA orieMTala InisTaTayUTa, ujajena. vajana nagarInuM nAma prAtaHsmaraNIya zrI avaMtisukamala, prauDhapratApI zrI sihasena divAkara, tejasvI zrI kAlakAcArya, zAsanaprabhAvaka mahArAjA saMprati, ane zrI vikramAdityanAM caritronA nimittathI jene atiparicita ane AdaraNIya che. A nagarI Aje zrImaMta siMdhiyA sarakAranA gvAliyara rAjyanuM bIjuM zahera che. bhUtakALanA yazavI sAhityanA pUjAsthAna rUpe tyAM keTalAMka varSothI prAcIna hastalikhita graMthonuM eka sarakArI saMgrahAlaya vidyamAna che je zrI siMdhiyA erieMTala insTiTayUTanAM nAmathI prasiha che. A saMsthAnA Azare 7500 graMthamAM eka nAnakaDe aMza jaina maLe che, jemAM kaMIka evI vastuo maLI AvI che ke je vidvAnanuM lakSya gAkAta kare. - pUjyapAda zAMtamukti munirAja zrI jayaMtavijayajI mahArAja dvArA viracita "zaMkhezvara mahAtIrtha" nAmanA sundara ane upayogI pustakanuM nirIkSaNa karatI vakhata vidita thayuM ke zrI siMdhiyA erieMTala chansTiTayUTanA saMgrahamAM maLI AveluM keTaluM zaMkhezvara pArzvanAthanA saMbaMdhanuM sAhitya uparyukta pustakamAM vidyamAna nathI. temAM nizvalikhita cityavaMdana ane stavano che, jemAMnAM keTalAMka evAM che ke je mAdhuni rucinA hisAbe paNa geya ane mane raMjaka lAge. pahelI kavitA nirNamaka che, jayAre bIjI ane trIjI kavitAnA eka ja kartA zrI hamIravijayajInA ziSya zrI uttamavijayajI che, ane cothI te ja uttamavijayajInA ziSya zrI mohanavijyajInI kRti lAge che. pAMcamI ane chaThThI kavitA prasiddha bhaktakavi zrI jinasukhasarinI kRtio che, ane sAtamI kavitA zrI udayaratnanA nAmathI aMkita che. A stavana mAravADI bhASAnA prayogothI ane zRMgArarasa-adhivAsita alaMkArothI zobhita che. A vizeSatAthI anumAna thAya che ke A kavi e ja udayaratna levA joIe ke jemanI prasiddha kavitAo saM. 1749 thI 1799 sudhI racAela male che, ane jemane emanI keTalI kRtio zagArarasathI atipUrNa hovAthI eka vakhata saMdhADA bahAra karavAmAM AvyA hatA. (zrI. mo. da dezAI, jaina gurjara kavio, bIjo bhAga, . 414), (2) hAlezvara jaityavaMdana' zrIzaMkhezvara gAMmamAM, zrIsaMkhesvara pAsa / tihAM uThA prabhu pUra, sahU kerI Asa // 1 // ThAma ThAmanA tihAM mileM bahu saMgha apAra / parne praNameM ni thuNe, keI keI kare johAra // 2 // tehanA paMchIta pUrae, prabhujI pAsa jiNaMda / deSAveM mahImA ghaNo paumAvaI dharaNiMda // 3 // lakhelI.) : prata naMbara 855 naM. 9, (saM. 1880 varSe mAla kRSNa caturthe zrI zamIna mare" For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 74 ] zrI jaina satya prakAza (2) saMSezvara pAsa jinastavana zrI uttamakRta (saM. 1849) saMSezvara jina-rAya caraNe rASo, svAMma, bhamatAM bhavaha majAra bhAga yoge bhagavaMta, mahira karo, mahArAya, meTo moha jaMjAla, anubhava rasa, mahArAya, bagaso, garIba navAja, cAtaka cAhe manne lobhI mana layalIna jima madhukara mana mAMhe tima prabhuno dharUM tuma darasaNa deSaMta jAM tuM dilanI vAta yAdavapatinI jIta tAryA nAga turaMta tuM gyAMnI guNavaMta, palakanI pUro paMta, ugaNa paMcAse mAna zudI saptamI vesASa, www.kobatirth.org sahara pratApagaDha mAMhe jaga pasaryo jasa vAsa, dila meM bhAyo re, saraNe Ayo re / nahI prabhu pAyo re, darasaNa sevaka toro re, mohi kara soro ra / mujane dIjye re, pAyo re // 1 // Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAraja sIjhe re // 2 // ahanisa ghanane re, cAhe dhanane re / ketakI cAhe re, dhyAna hIyaDA mAMhe re // 3 // hIyaDuM haraSe re, tuM huM paraSe re / sarasa sudhArI re, tuma guNa bhArI re // 4 // ghaNuM syuM kahI re, biruda vahI re | saMvata aDhAre re, valI budhavAro re // 5 // Apa virAjyA re, bAjA vAjyA re / paracyA pUre pAsa, bhAve saMgha umAha, zrevIsamA jina-rAya, muja manaDAnI Asa araja suNIje re, saphala karIjye re 1 je nara karasye re, pAsa prabhUnI seva kahe uttama, nara teha maMgala varasye re // 7 // 2. ata naM. 5078 patra naM. 1 ( sahiyAnI prazasti nathI. ) sahu mana bhAyA re, tujhane pAyA re // 6 // For Private And Personal Use Only [ varSa 11
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [75 kaMika zaMkhezvara sAhitya ___ (3) saMkhesara stavana maMdira-varNana-garbhita zrIuttamakRta (saM. 1849) sarasatI, karo supasAya, narmU AnaMde re, . prabhunA guNa gAtAMha pApa nikaMde re / suMdara sUrata eha saMkhesaranI re, comuSa pratimA cyAra AdIsaranI re // 1 // paMca merune bhAva pUjA karII re, comuSa e pUrjata cihuM gati harII re| samavasaraNake mAhe Apa virAjyA re, caumuSa TAlI marma, dharma prakAse re // 2 // balI RSamAnana deva, caMdrAnanajI re, vAriSeNa, varddhamAna, naMdIsarajI re| phira comuSa vaMdaMta, paMca velAM karI re, mAnu vIse veharamAMna praNamyA hita dharI re // 3 // atItAnAgata vartamAna jina AnaMdo re, gaNadhara gotama sAMma, puMDarIka vaMdo re / tapagaccha dharmasUriMda caraNa nagInA re, pagalyA parataragaccha dAdAjInA re // 4 // dAdA dolita deva kare gahagATe re, sevakane pe sukha vATe ghATe re| ThAma ThAmano saMgha AvI vaMde re, lahe suSa saMpati koDa jananAM vRMde re // 5 // saMvata aThArA mAMhe guNapacAse re, zudi saptamI vesApa budha ulAse re| karIya pratiSThA sAra subha morato re, nayara pratApagaDha mAMhe AnaMda varatI re||6|| sivano tIrtha suThAMma dIpesarajI re, pAse prabhu paramesa saMSesarajI re| na. na. 2. 2. For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 1 zrI jaina satya prakAza vAvI, sarovara, thAna, vADI sohe re, tihAM prAsAda uttaMga jana-mana mohe re // 7 // vADIlIyA raghunAtha mANakacaMdathI re, thayo jinadharma * uchAha saMgha sAnidhathI re| hamIravijaya guru-rAya uttama ziSye re, padamAvatI dharaNeMdra phalyA paratyaSya re // 8 // (4) saMSesara stavana zrImohanakRta saMSezvara jina-rAyA, ho mana bhAyA, saMgha samastane, suNa svAmI aradAsa / suNIya, suNa mana jAMNI, ho mata kADho, kAnA mAgale, muja dIjyo visavAsa // saM0 // 1 // kAsI deza vANArasI, ho bahu sarasI, nagarI rAjanI, janamyA jihAM jIna-rAya / azvasena kulanaMdA, ho AnaMdA, vAmA mAtajI, sarpa-laMchaNa jasa pAya // saM0 // 2 // saMgha sai umAhI, ho uchAhI, Ave rAjane, caraNa lagADI bhaal| pAsa jInaMdane seve, ho atipreme, rogAdika same, hove maMgala-mAla // saM0 // 3 // mAta pitA aru bhrAtA, ho nahI trAtA, sagapaNa kAramo, nahI koI suSa-dAtAra / mohanI karmane bhoge, ho saMyoge, e saMsAramA, miliyo zuM kiratAra saM0 // 4 // . mUraSa nara pratibodhI, ho cita sodhI, ANe mArage, ehavo tAharo dharma / vANI amRta samANI, ho guNa-SANo, zravaNe je suNe, na rahe tehane marma // saM0 // 5 // have prabhu saraNo lIdho, ho sahu sIdho, kAraja mAMharo, guru uttama supasAya / 4, menA. na. 2, patra na. 2. For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaMika zaMkhezvara sAhitya ghaNu syuM kahuM kara joDo, ho mada choDI, svAmI sAMbhalo, kahe mohana cita lAya // saM0 // 6 // (5) saMkhesara svAmI stavana zrIjinasukhasUrikRta adhika ulAsa, ho praNamau pAsa jiNesara, zrIsaMkhesara sAmi / iNa saMsAra, ho Arai paMcama suratara, kAmita pUrai kAma // a0 // 1 // jaga sahu Avai, ho bhAvai mili mili jAtarA, gAvai prabhu guNa gAna / bahu dhana parace, ho arace, savai sugati suM, paracai mugati pradhAna // a0 // 2 // Aja iNa velA, ho mahimA atighaNo, dUra harai dukha dNd| sukha sahu Apai, ho thApai ANaMda iNa bhave, parabhava paramAnaMda // a0 // 3 // mana maiM UmAho, ho hutau divasa ghaNA taNau, jAI kIjai jAta / teha juhAryo, ho vAyau~ bhamavau bhava bhavai, gyAMna giNyau e gAta // 10 // 4 // hoyaDau haraNyau, ho paraNyau samakita sudha sahI, nayana thayA nehAla / jigamukhamAi, ho bhAvai pUrai bheTIyo. pAtaka paraho SAla // a0 // 5 // (6) saMSesara sAhiba stavana zrIjinasukhasarikRta zrIsaMkhesara sAhiba pAsa, mosuM mahira karIjai // dhyAna tumhArau nitta dharIjai, dUjo citta na dIjai // sunijara ehavI kIjai, sAMmI, jima bhakjaladhi tarIjai ||shro0|| 5. prata na. 5177, 5 na. 97. (saliyAnI xalka nayI.) 1.apanA naM. 5, patra na.8. - - For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 78 ] www.kobatirth.org zrI jaina satya prakAza adhikau kahijai tuM upagArI, piNa amhanaiM mUMko vIsArI, sevA karatAM ne suSa Apai, svAratha viNa je dIjai sahunai, thira cita tAharI bhagati na thAyai, piNa paratIta ache e prabhujI, araja karI chai paratiSa ehavI sahakArija maiM karijyo sAMnidhi the cho mhAMrA ThAkurajI, mahira karo mhAM UparaM jI, suNo, sAhibIyA, ho rAja, suNo, sAhibIyA, ho rAja, joyAMri jiNasuM banIjI, AMkhi na joDi uMrasyuMjI, korAM caMdo rUciMjI, syuM the mhAMneM bAlhA hAjI, rAgI mheM chAM, rAulAjI, dila bhelI mhAMsuM milojI, darasaNa thoro deSatAMjI, koDi phalI mana kAmanAMjI, Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sobhA sahu maiM sArI / tau sI mahira tumhArI // zrI0 // 2 // te kIdhA no kIdho / dAna ti kohi ja dIdhau // zrI0 // 3 // Alasa adhikau aMge / suSa thAsyai tujha saMgai // zrI0 // 4 // jinasukhasUri jagI / vidhi vidhi visavA vIse // zrI0 // 5 // (7) zaMSesara pAsa stavana 7 zrIudayaratnakRta ( " vADI mAMhe vaDa ghaNA peMpala guhIra gaMbhIra ", e dezI ) [ varSa 11 mheM cAkara, mahArAja / kAMI araja karAM chAM Aja // kAMI ajaba bani, thAM syuM Asa kI / kAMI navala baNyo, thA suM neha jI // 1 // tIyAMre dila teha / For Private And Personal Use Only jyuM na gami javAsAMne meha // su0 // 2 // cakavi cAhe dIha | kAMI, lAla, lopAM nahI lIha || su0 // 3 // dAsAMrA cha dAsa kAMI prabhu theM, zaMSesara pAsa // su0 // 4 // udayaratana kaheM Aja / saSara pAyo sA suSa sAja // su0 // 5 // (8) zrIzaMkhezvara pArzvanAtha prabaMdha uparyukta sAta bhASAkavitAethI atirikta eka AThamI bhASAkavitA vidyamAna che. A kruvitA zrI bhAnumeruziSya zrI nayasuMdara dvArA 132 padmomAM sa.. 1656 mAM racAela gujarAtI zaMkhezvara pArzvanAtha prAdha che. A prabaMdha svataMtra rUpamAM praznAzita karavAnuM kAma cAlu hAvAthI AnI addhi vadhu vigata ApavAnI jarUrata jaNAtI nathI. 7. ata naM. 6630, patra naM. 1 ( sahiyAnI azasti nathI. )
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 3] kaMIka zaMkhezvara sAhitya [ 79 (9) zrIzadvezvarapAcaprabhustotra evI ja rIte zrI navimalaviracita zrI zaMkhezvara prastutra nAmanuM ra1 ponuM saMskRta kAvya ahiA nAma mAtrathI sUcita karavAmAM Ave che. AzA che ke A kavitA paNa bIjI vastuo sAthe jaladI bahAra paDaze. A uparyulikhita badhI kavitAo evI che ke jeone viSaya zrIzaMkhezvara pArzvanAtha ja che. te atirikta kaMIka graMmAM zrI zaMkhezvara pArzvanAthanA prasaMgopAta ullekhe mAtra maLI Ave che jema ke: (10) AgamanI aSTaprakArI pUjA zrIvIravijayajIkRta zrIsaMSezvara pAsajI, sAhiba suguNa garidu / zumaguru caraNa pasAyathI zruta nidhi nijare dITha // 1 // (11) tapAgaccha guruparaMparA paTTAvalI svAdhyAya zrIdhanavijayajI upAdhyAyaziSya zrIrAmavijayajIkRta ( zrIvijhava-vicAra- ra010 sAdri : zrIsaMSesara-pura dharA-bhAminI tilaka samAno re| praNamI pAsa jiNesaru dina dina vadhataiM vAMno re // 1 // (12) zrI varakANa pArzva jina stavana zrIharSaruciziSya zrIlabdhiruci'2 kRta Adi: zrI zaMkhesara pAsa prabhAvaka praNami paramAnaMda / vasudhA varadAyaka varakANo thuNasyu dharIa AnaMda // 1 // 8. prata naM. 5182 (saM. 1889mAM rAjApuramAM zrI nemavimala dvArA lakhAela; 7 patro), gujarAtI. ha. prata naM. para03 (lahiyAnI prazasti nathI, 1 patra; 19 po), gujarAtI. 10. zrI vijayaprabhasUri saM. 1708 mAM AcArya. thayA. emanA ane zrI rAmavijayajInA saMbaMdhamAM juo me. da. desAI jaina sAhityano saMkSipta itihA, perA ane 79 1. prata naM. 5275 ("maNi pamAvijaya" dvArA lakhAela, 15 5, 25 5), gujarAtI. 12. A kavi saMbaMdhI juo mo. da. dezAI, jaina gurjara kavio, bIjo bhAga. pirA 150. prastuta kRti aprasiddha lAge che. For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jana satya prakAza (13)bAra vrata pUjA zrIvIravijayajIkRta (saM. 1887) duhA suSakara saMSesaru prabhu praNamI zumaguru pAya / sAsana mAyaka gAIzuM zuddha mana jina-rAya // 1 // (14) triNasi pAMsaThi pAsa jina nAmamAlA'4 zrIvimalaharSaziSya zrIpremavijayajIkRta (saM. 1655) - Adi zrI sarasati, muza mati ApI pUrI Asa, nAma grahaNa karesyu triNisi pAsaThi pAsa / saMpresara, saMtu, sIdhubho, caMdraSeNa rAya, savino, suSadAyaka, sAmalo praNamuM pAya // 1 // (15) zrItIrthamAlA-catyavandana5 Adi zrIzatrukSayaraivatAdizikhare dvIpe bhRgoH pattane, . siMhadvIpadhaneramaGgalapure cAjAhare zrIpure / koDInAhaDamantadAhaDapure zrImaNDape cArbude, jIrApalliphalarddhipArakanage zairaMsizaGkezvare // 1 // AzA che ke "zrI khekhara mahAtIrtha"nI bIjI AvRtti bahu jaladI bahAra paDaze ane tenA pariziSTamAM uparyukta sAhityane paNa sthAna maLaze. yadyapi A sAhitya vadhAre prAna nathI tathApi te ahiM prakAzamAM lAvavAmAM Avela che te pUrNatAnI draSTie asthAne nahIM gaNAze evo mane vizvAsa che. -- ETA, sAnapa bhI, vi. sa. 2002. -- 13. prata na. 1583 (hiyAnI prazasti nathA; 12 patrI), Jodidi. 14. pratana.34 (saliyAnI prazasti nayA; , patra; 32 pA), zuzatI. kavi saMbaMdhI juo jena gurjara kavio, bIjo bhAga, pR. 7. 1. pralanaM. 855 (sa. 1880 mA "zamInagare" samApatra na.15 5 bho), saMta. bhAti pay asiyAna che. For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaliMganuM zrI zatruMjayAvatAra tIrtha lekhaka-pUjya upAdhyAyajI mahArAja zrIsiddhimunijI bhagavAna mahAvIra svAmInA kevalIjIvana pUrve kayAreka videhanAra ceTaka mahArAjane dauhitra ane aMgadezanAM dadhivAhana-padmAvatIne putra karakaDa kaI prArabdhanA saMjogomAM ikaliMganA rAjasiMhAsane Avyo hato, ane te pAchaLathI potAnA pitA dadhivAhananA aMgadezano paNa mAlIka banyA hatA. te kAlAMtare vRddha vRSabhane duHsthitimAM jotAM vairAgya pAmI-pratyekabuddha bana-rAjyane cheDI daI tyAgInuM jIvana jIvavA cAlI nIkaLyA hatA. ekaliMgamAM janAra vaidika, koI anokhI saMrakRtinA samAgamanA kAraNe, pharI saMskArane yogya bane che-evI eka ukti che. A anokhI saMskRti anAryanI nahi, paNa kaliMganI sAthe aMga baMga magadhAdine tyAM ullekha thayelo hovAthI AryanI, ane te khAsa karIne jainanI ja havAne nizcaya che. vaidikoe jene saMskRtithI bacavA khAtara Ama karyuM che. 1. cAlu saMpradAya pramANe bhagavAna mahAvIrano kevalIkAla I. sa. pUrve 527 thI 557 sudhI che; paNa himavaMta therAvalI (gu. bhA.) pramANe I. sa. pUrve 467 thI 497 sudhI gaNAyo che. himavaMta zUrAvalI mahAvIranirvANa ane vikramasaMvatanI vacce jena kAlagaNanA pramANe 470 varSanuM aMtara na mAnatAM 410 varSanuM aMtara mAne che. himavaMta therAvalIne A saMpradAya aitihAsika dRSTie bahu ja mahattvane jaNAya che ane te khAsa vicAraNIya lAge che. 2. bIhAramAM gaMgA nadInI uttaramAM AvelA tiraDUta vagerene bhAga te vide. tenI rAjadhAnI vaizAlI hatI. vistRta gaNarAjayane netA ceTaka mahArAjA tyAM rAjya karato hato ane te mahAparAkramI tathA ghaNu rAja sAthe saMbaMdha dharAvanAra ane zrI pArzvanAthanA zAsanane parama upAsaka hato. 3. bIhAranI pUrvamAM Avelo pradeza te kaliMga. enI rAjadhAnInuM nagara, bhAgalapurathI pazcimamAM cAra pAMca maila para AveluM caMpApurI nAmanuM hatuM. 4. samayanA parivartananI sAthe vakhatovakhata kaliMganI sarahada uttara, dakSiNa ane pazcimamAM palaTAtI rahI che. paNa I. sa. pUrve 73ra varSa pahelAM zrI pArzvanAthanA samayamAM kaliMganI sarahada orissAnA dakSiNanA moTA bhAgane samAvI godAvarI nadInA uttara kinArA sudhI laMbAyelI hatI. e vakhate enI rAjadhAnI kAMcanapura hatuM. karakaMkunA samayamAM A kAMcanapura kanakapura nAme oLakhAtuM hatuM, ke je hAlanA kaTaka jillAmAM jyAM bhuvanezvarI AveluM che tyAM vistareluM hatuM. khAravelanA rAjyakALamAM hiMdanA agnikhUNAmAM baMgALAnA upasAgaranI pazcime Avelo mahAnadI ane godAvarI vacceno pradeza adhyakaliMga, mahAnadIthI uttaramAM vaitaraNa nadI sudhIne pradeza uttarakasiMga (ula) ane godAvarIthI dakSiNano keTaloka pradeza dakSiNaliMga tarIke oLakhAtA heI, vikaliMga zabda vyavahAramAM Avyo hovAne saMbhava che. 5. aMgabaMgakaliGgeSu, saurASTramagadheSu ca / tIrthayAtrAM vinA gatvA, punaH saMskAramarhati // For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jena satya prakAza [ aMka 11 AvA AvA chUTAchavAyA keTalAka ullekhe sivAya kaliMgamAMnI prAcIna sarvavyApI jaina saMskRti viSe, huM na bhUlate haiuM te, sAmAnya jaina janatAne ane jenerene Aje ghaNuM ja ochuM jJAna che. kema ke e jJAna meLavavAnAM sAdhana ghaNuM ja ochAM jAheramAM AvyAM che. kaliMganI prAcIna jaina saMskRtinA jJAna viSe je AvI ja dazA che, te pachI kaliMgamAMnA zatru jayAvatAra tIrtha viSe pUratI mAhitI ApaNane Aje na maLe e svAbhAvika che. pAchalA keTalAka saikAo sudhI aMdhArAmAM rahele kaliMgamAMne bhikhurAya urphe khAravelasirine hAlanI hAthIguphAmAMno zilAlekha bahu bahu prayatnathI ukelavA mAMDatAMya tUTelo, gaLI gayelo ane ghasAyelo Adi aneka doSone laI hajusudhI saMdigdha rIte ja ukelAyo che. jyAre kaliMganA rAjatvane ane jainatvane lagatI keTalIka hakIkatone jAhera karate himavaMta therAvalI nAmaka aitihAsika graMtha eka jaina paMDitanA, akSarazaH kadAca na hoya evI bhrAntine utpanna karatA, gujarAtI bhASAMtararUpe ApaNI samakSa thoDAMka varSothI AvI paDe che. jenA parathI e gujarAtI bhASAMtara karavAmAM AvyuM che te himavaMta zUrAvalI, "zrIkaMdilAcAryajInA ziSya zrI himavaMta AcAryajIe racelI' ane gadyapadya rUpe ardhamAgadhI nAmanI prAcIna apabhraMza hevAnI' vAta, aMcaLagacchIyA 6. hAthIguphAnA zilAlekhamAM bhikhurAye pitAnI oLakha ApatAM ullekha karyo che ke, te pite rAjarSivaMzamAMthI nIkaLelo, cetivaMzane vadhAranAra ane kSemarAja tathA vRddharAja pachI kaliMganI gAdIe AvanAra cakravartI rAjA hatA; paNa himavaMta therAvalI ApaNane jaNAve che ke, e karakaMDu rAjarSine mAmo ane kaliMganA rAjA sulocanane jamAI ceTakaputra zobhanarAya, je pitAnA aputrIyA sasarAnI gAdI para Avyo hato, tene vaMzaja hato. therAvalI kahe che ke, zobhanArAyatI pAMcamI peDhIe caMDarAya, AThamI peDhIe kSemarAja ane dazamI peDhI be mahAmeghavAhana bhikhurAya khAravela hato. ( ceTaka ke cetayanA badale "ceti' lakhAyuM vaMcAyuM che zuM? rAjarSi zabdathI karakaMDu ja levo ke kema? jenasAhityamAM jyAM tyAM aputrIya lakhAtA ceTaka rAjAne zobhanA nAmano putra hato ke zuM ? karakaMDa pachI kaI cedIvaMzano sulocana Avyo hato ke? zrI pArzvanAthanA sasarA kuzasthaLanA rAjA prasenajit rAjarSi hatA teo cedivaMzanA heI teno vaMzaja zobhanarAya karakaMDu pachI karinI gAdI para AvelA sucanane jamAI hoya to e "ceti' ane rAjarSi' e zilAlekhanA be zabda vadhAre ghaTI zake ke kema?--uparakta banne sthaLanA ulekhomAM AvA AvA prakAranA prazno jarUra nirAkaraNa mAgI rahyA che.) 7. A therAvalImAM himavaMtanA guru Arya skaMdila sudhI ja paTTAvalI krama Ape che, paNa Arya himavata viSe kAMI ullekha karAyo nathI. je himavaMta pachInA sthavire A therAvalI lakhI heta te temanA viSe paNa ullekha thAta. AthI nakkI thAya che ke therAvalInA kartA himata sthavira ja che. Aya kaMdila ane Arya himavaMtane yugapradhAna tarIkeno kALa mahAvIranirvANuthI navamI sadInA pUrvArdhane gaNAyo che. eTale A virAvalI paNa e samayamAM ja kayAreka racavAmAM AvI hoya ema saMbhave che. For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 3 ] kaliMganuM zrI zatruMjayAvatAra tIrtha svargastha munirAja zrI dharma sAgara e mudrita pustakanI prastAvanAmAM karelI che; paNa te prAkRta prati meLavavAnuM kArya mArA mATe muzkela banyuM che. A prati meLavavAnuM saubhAgya mAnanArA ane tene mahattvane eka sAMpradAyika itihAsagraMtha kahenArA eka jaina ItihAsa vida munivaryanA mukhathI meM beeka varSa para sAMbhaLyuM hatuM ke, e gujarAtI bhASAtara kadAca vahIvaMcA mahAtmA monA lekhono anuvAda paNa hoya. saMbhava che ke, vizeSa avalakanane pariNAme teo AvA abhiprAya para AvyA heya. paNa e abhiprAyanAM sava sAdhane tapAsyA sivAya tenI vAstavikatA viSe kAMI paNa kahevuM e nakAmuM che. game te he; ardhI te ApaNe "zatru jyAvatAra' tIrtha viSe ja gaveSaNa karavAnI che. uparokta khAravelanA zilAlekhamAM kumArIgirinuM vAcana karAyuM che ane himavaMta therAvalInA gujarAtI bhASAMtaramAM kumAragiri tathA kumaragirino ullekha karAyo che. paNa te bannemAMthI ekeya sthaLe "zrIzavuM jyAvatAra'nA akSare ApaNane ukelAyA ke ullekhelA maLatA nathI. phakta AcArya zrImeratuMgasUrijI ja aMcalagacchIya nRtpAvalImAM ullekha kare che ke, kaliMganuM kamaragiri tIrtha, enuM bIjuM nAma "zatru yAvatAra' che. kumArIgiri ane kumAragiri e bane parvatomAM jaina mahArAjaoe baMdhAvelA jaina prAsAda, kenarAlI aneka guphAo, te guphAomAM jena zramaNano varSIkAle sthiravAsa ane aneka yugapradhAnAcAryonAM kumaragiri para anazana vagere vagerethI A banne parvata ghaNuM jUnA kALathI zrI zatruMjayanI sthApanA tarIke "zatru jayAvatAra' nAmathI sthApita thayA hoya to te banavAjoga che; te mAM asaMgata ke zAstrathI asammata jevuM kAMI paNa nathI. jenA darzana, sparzana, pUjanathI pApono nAza thAya, puNyanI vRddhi thAya ne karmakSaya thavAthI mukti maLe evA mahAmahimAvaMtA, saurASTramAM AvelA, zAzvatA zrI zatruMjayagirinA atidUrapaNane laI, tenAM darzanAdi na karI zakatI, athavA bhAgye ja darzanAdi karI zakatI bhAvuka jena janatA pitAne bhAvAdinI vRddhinA mATe prAcIna samayamAM ane Aje paNa zrI zatruMjayanI tathA anya tIrthonI vidhavidha rIte sthApanA karatI dekhAya che. A ja nyAye te jUnA kALamAM paNa kaliMganI jaina janatAe 8. AnuM nAma hAlamAM khaMDamari che. AsiyA parvatamALAnA phAMTA tarIke, udaya girinI pAse vacamAM AvelI khINathI tenAthI alaga paDato eka parvata che. kaTaka jillAmAM bhuvanezvarIthI pAMca mAIla para A khaMDagiri ne udayagiri AvelA che. A be parvate anukrame kaliMganA kumArIgiri ne kumAragiri che. 9, mAravADamAM AvelA golavADanI moTI paMcatIrthI mAM nADalAI gAme zrI zatruMjaya ane giranAranI sthApanA karavAmAM AvelI suprasiddha che. zrI pethaDazAhe maMDapadurgamAM zatruMjayAvatAra caityanI sthApanA karI hatI, ema zrI dharmasAgarajI upAdhyAyanI racelI padAvalImAM kahyuM che. zatruMjayanI najIkamAM aMkevAlIyA gAme maMtrIzvara vastupAle bharUcanA azvAvabedha tIrthanI sthApanA karI hatI ema zrI udayaprabhasUri sukRtakokillolinI nAmanA kAvyamAM lakhe che. kahe che ke, mevADanA devakulapaTTaNamAM (delavADAmAM) paNa sthApanA rUpa zatru jayAvatAra tIrtha hatuM. azvAvabodha tIrthanI sthApanAnAM laghu rUpe Aje paNa AbunAM maMdiramAM ApaNane jovA maLe che. For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 84 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 11 kumArIgira ne kumaraziramAM zrIzatruMjayanI sthApanA karI heAya ane tene 'zatruMjayAvatAra'nA yathA nAmathI oLakhAvI hoya tathA tenA darzanAdithI AtmAnI sAdhanA karI heAya te temAM kAMi Azcaya jevuM nathI. kumaragirimAM zatruMjayatI sthApanA AcAya zrI meruttuMgasUrijInA kathana pramANe nizcita che. saMbhava che ke kumArIgirimAM giranAranI sthApanA hAya, paNa e viSe sAdhananA abhAve nizcayAtmaya kAMI paNa kahI zakAya tema nathI. * himavaMta therAvalI 'nA ullekhAnusAre nIce apAtA liMganA kumArIri ane kumarigiranA itihAsa vAcAne khAtrI ApaA ke khaDagara te ugiranA nAme hAla oLakhAtA e banne patA zrIzatruMjayagirinI sthApanA tarIke kevA ne keTalA pavitra che, tathA te banne athavA temAMthI eka zrI zatruMjayAvatAra' tInA nAmane keTalA lAyaka che. zrI mahAvIranirvANuthI pUrve 322 mA varSe jemanuM nirvANu thayuM hatuM te zrIpArzvanAtha bhagavAne kaliMganA kumArIgara ane kramagirinA A zatruMjayAvatAra tIne pAtAnA pAdapadmathI vizeSa punIta karyuM hatuM. 10 bhagavAna mahAvIranA paramabhakta magadhanA zreNika mahArAjAe A tItha mAM marigira para eka atIva maneAhara jinaprAsAda baMdhAvyA hatA ane temAM zrIRSabhadevanI svaNu - pratimA zrIsudharmAMsvAmInA haste pratiSThita karAvI hatI. A prAsAdanuM nAma zuM ApavAmAM AvyuM hatuM tene therAvalImAM ullekha nathI. A jinaprAsAda uparAMta zreNike kumArIgiri ne kumarigiramAM aneka guphAo pazu kAtarAvI hatI, jemAM jetazramaNeA cAturmAMsa gALavA mATI saMkhyAmAM rahetA hatA. mahArAjA zreNikanI jema tenA putra krANuke-ajAtazatrue paNa kumArIgiri ane kumarigiramAM pAMca guphA kAtarAvI hatI. zreNika ane kANike kaliMgamAM uparokta kAryo karyAM, tyAre karaka unA aMgadeza 10. paMDita gaMgAdhara sAmata zarmAM " prAcIna kaliMga "mAM lakhe che ke-pArzvanAthe kaliMgamAM dharmAMcakra pravartAvyuM hatuM. kaliMgamAM temaneA khUba prabhAva paDayo hatA. udayigiramAM rANI haMsapura guphAmAM pArzvanAthanA jIvanaciratranI saMpUNuM ghaTanAonuM Alekhana che tema gaNezayuphAmAM pazu chUTaka chUTaka jIvanadhaTanAe 'kAI che te uparathI bhagavAna pArzvanAthanA zAsananA munioe kaliMgamAM jainadhama pracAranuM puSkaLa kArya kareluM hevuM joIe. e muniee rAjadhAnI pAse khaMDigiramAM eka pITha (?) sthApI hatI. Aje paNu e pITha hayAta che. kha`girimAM pArzvanAthanI pratimA Aje paNa pUjAya dara varSe mAtra mahinAnI sAtame DigiramAM eka meATA meLA bharAya che. ghaNA mAsA emAM bhAga le che. ' ( suzIlakRta ' kaliMganA yuddha ' parathI. ) AmAM paDita zarmAe 'pI' lakhI che, paNa te zrIpA nAthanA avazeSAnA ratubha heAvA saMbhava che. me A kha'DagirimAM giranAranI sthApanA haiAvAnI saMbhAvanA karI che, paNa vadhAre saMbhava zro sammetazikharanI pArzvanAthanI TuMkanA paNa hAI zake. ' prAcIna bhAratavarSa'nA lekhaka DaoN. zAha tA sammetazikharanI taLATI paNa ahIM sudhI laMbAve che, paNa A sarva anizcayAtmaka ne kAlpanika hAvAthI pramANubhUta teA na ja kahI zakAya. ' For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kaliMganuM zrI zatruMjayAvatAra tIrtha [ 85 . magadhanA rAjayamAM joDAI gayo hato e vAta, zreNikanA mRtyu bAda keNike aMgadezamAM caMpAnagarI vasAvI ane tyAM rAjya karavA mAMDayuM e parathI sAbIta thAya che. paNa kaliMga magadhamAM joDAye lAgatuM nathI. kemake himavaMta gherAvalI kaNikanA rAjyakAlamAM sulocana ane zobhanarAya nAmanA rAjAone kaliMgamAM rAjya karatA varNave che. e rAjAo svataMtra hAya ke magadhanA mAMDalika haya, game te sthitimAM zreNika ane keNikane potAnA dharmatIrtha tarIke dhArmika kAryo karavAmAM bAdha na Ave, eTaluM ja nahi, paraMtu vizeSa anukUlatA ja hoya. kemake te rAjAo karakaMDunA vArasa hoI jenadharmanA anurAgI ja hatA. A pachI kAlAMtare, eTale ke mahAvIranirvANathI 149 varSa pachI pATalIputranA atilobhI nandarAjAe kaliMga para caDhAI karI ane dezane pAyamAla karyo tathA zreNike pratiSThita karAvelI zrI RSabhadevanI svarNa pratimAne te pitAnI sAthe pATalIputra laI gayo. ceTakarAjAnA putra zobhanarAyane vaMzaja ane khAravelano pUrvaja caMDarAya A samaye tAje ja kaliMganI gAdIe Avela haI tene AvI rAjakIya ane dhArmika dRSTie ati apamAnabharI hAra khamavI paDI hatI. jo ke A pachI paNa zatru jayAvatAra tIrthane mahimA to te ne tevo ja jIvato rahyo hato, paNa e RSabhadevanI pratimAnA abhAvathI jAgelI glAni TheTha khoravela sudhI ekasarakhI ja khUMcatI rahI hatI. mahAvIranirvANuthI 170 varSe caudapUrvadhara Arya zrIbhadrabAhu svAmI pitAnA aMta samaye kaliMgamAM vicaryA hatA ane teo kumaragiri para eka pakhavADiyAnA tapa pUrvaka pratimA dhAraNa karI rahyA hatA ane tyAM kALa karI svarge gayA hatA. jinakalpanI tulanA karatA zrI AryamahAgirijI paNa A ja kumaragiri para anazana karI saMlekhanA pUrvaka svarge sIdhAvyA hatA, ke jyAre zrI Arya suhastie te mahAsthaviranI ahIM stavanA karI hatI. kSemarAjane putra ane khAravelane pitA vRddharAja, je mahAvIranirvANuthI 25 varSa pachI kaliMganI gAdI para Avyo hato, teNe kumaragiri para jena zramaNane catumasa gALavAmAM 11. zrI hemacaMdrasUri A nandane navamA naMda tarIke oLakhAve che, paNa himavaMta therAvalI tene AThamo nanda lakhe che. Arya yazobhadrasUrinA samaya (ma.ni. saM. 98 thI 148) mAM tenuM rAjya hevAne tyAM "navamo muLagar . tapAvohaM gAo amAro pAka ghauM tathA aDhohI ddA A gAthAdvArA ullekha karavAmAM AvyA che. A rAja mizcAdaSTi thaI gayo hato ane tenA virecana (vararuci hevA saMbhava che) mantrInI preraNAthI te kaliMga para caDhAI laI gayo hato, ema therAvavIkAra 12. Arya mahAgirijIe vidizAmAM jIvitasvAmInAM darzana karI tyAM AvelA gajAgrapada athavA gajendrapada tIrthamAM anazana karyuM ne svarge gayA ema paNa saMpradAya jovAmAM Ave che tenI sAthe kumAragiri para anazana karI svarge gayAne himavaMta therAvalIno ullekha virodha dharAve che. paraMtu theravalIno ullekha vadhAre cokasAI bharyo hoya ema lAge che, Arya suhastie kumagiri para AryAmahAgirinI stavanA karI hatI tene jaNAvatI himavaMta therAvalInI gAthA A pramANe che -fkALavadigvAnA jo kAsi jassa saMthavamakAlI // kumaragirismi suhatthi / taM ajjamahAgiriM vaMde // For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza [ varSa 11 upayogI thaI paDe evI agIAra guphAo kotarAvI hatI. A pachI vIranirvANathI 300 varSa vItyA bAda atiparAkramI mahApArmika bhikhurAya -khAravela kaliMgadezanA kanakapuranI rAjagAdIe AvyA. mahAmedhavAhana aparanArane dhAraNa karatA te rAjAe prathama rAjadhAnI, rAjya ane dezane suvyavasthita tathA samRddha banAvI anya dezone potAnA parAkramano paraco batAvyo. rAjakIya ane khAsa karIne dhArmika badale levAne teNe potAnA rAjyanA AThamA varSe magadha para AkramaNa karyuM, paNa te rAjagRhIthI AgaLa vadhavAmAM saphaLa thayo nahi. rAjayanA navamA varSe eTale mahAvIra nipaNathI 309 mAM varSe jinarAjabhavanarUpa mahAvijalaprAsAdano teNe jIrNoddhAra 13 karAvyA. A pachI rAjarSanA bAramA varSe uttarApathanA rAjAone jItato te uttaramAMthI pATalIputra para caDhI Avyo. potAnA hAthIone sugAMgeya 14 nAmanA prAsAda sudhI laI jaI, tyAMnA rAjA balaspatimitrane 15 potAnA pagamAM namAvI, tenA zilAlekhamAM ullekhelI nandarAjAe laI lIdhelI pelI kaliMga ji mUrti arthAta dhaRSa nadevanI potAnA pUrvajethI pUjAyelI pelI svarNa pratimA kaliMgamAM pAchI laI Avyo, ane teNe ADatrIsa lAkha dravyathI samarAvelA mahAvijaya nAmanA jinaprasAdamAM zrI bhAryasthita ane zrI Arya supratibaddhatA ho te pratimAne pratiSThita karAvI, tenA zilAlekhathI kAMIka evuM sUcita thAya che ke, jinaprAsAdanA zikharane caDAvyA bAda teNe zilpI bane tathA hasti nAva vagerenA kAma karanArAone yatheccha ghoDA, hasti, ratnAdinAM dAna karyA hatAM. saMbhava che ke, kumaragiri parano jINuM prAsAda samarAvyuM tyAre tenuM nAma "mahAvijaya" nahi ApyuM hoya, paNuM magadhane vijaya pratimA pAchI lAvavAnA dhArmika kAraNane laI mahAvijaya manAyo heya ane tenA upalekSaNamAM pita mahAvijaya upanAma dhAraNa karI arvatarAjabhavanane mahAvijaya' nAmathI oLakhAvavAnuM ucita manAyuM hoya. have dharmarAjathI oLakhAyalA khAravelanI eka mahatI pravRttine ullekha karIe ke jene saMbaMdha kumArIgirinI sAthe rahelo che. mahAvIranirvANathI 281 varSe saMprati mahArAjAe avaMtI (ujajaina)mAM zrI zramaNasaMdhanI pariSada bolAvI hatI, tevI ja rIte khAravele paNa vIranirvANathI 313 mA varSe zrIzramaNasaMghanI eka pariSada bolAvI hatI ane e pariSadanuM sthaLa kumArIgiri rAkhyuM 13. himavaMta therAvalImAM "jarNoddhAra' lakhyo che, paNa atibhagna prAsAdane navesarathI karAvatAM paNa jIrNoddhAra kahevAya e daSTie zilAlekhamAM karAvyAno je ullekha che tenI sAthe bilakula vireAdha nathI. 14. pATalIputrane rAjamahela "subhAMga" hatuM ema mudrArAkSasamAM kahevAyuM che. A prAsAda nanda ane caMdraguptanA vakhatanA te subhAMga prAsAdathI jude ja che. saMbhava che ke te udAyInA samayamAM baMdhAvelo zrI neminAtha jinaprAsAda hoya ane nandarAjAe kalIMgajinamartine lAvI tyAM rAkhI hoya. 15. bRhaspatimitra e zRMga senApati puSyamitrano putra havA saMbhava che. mahAvIranirvANathI 304 varSe pATalIputranA rAjA vRddharatha, ke je himavaMta gherAvalInA puNyaratha ( purANanA dazaratha) no putra hato, tene mArI tenI jagAe puSamitre potAnA A vaDIla putrane sthApana karyo hate. For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 3 || kaliMganuM zrI zatruMjayAvatAra tIrtha hatuM. khAravele jaina zramaNonI AgaLa vinaMtIpUrvaka dhArmika vicAraNA karavAne prastAva raju karyo hato. A pariSadanI maMtraNanA pariNAme anyAnya dezamAM dharma pracAranA mATe zramaNone mokalavAmAM AvyA hatA; zrIzramaNusaMdhanA agraNe sthavirathI, duSkALanA samayamAM vismRta daSTivAdane vyavasthita karavAnuM kArya sadhAyuM hatuM. Arya zyAma vagere sthaviro dvArA prajJApanA, saniryuktika tattvArtha, aMgavidyA vagere graMthenAM sarjana thayAM hatAM ane khAravelathI jenaAgamAdi sAhityane bhojapatrAdi para lakhAvavAmAM AvyuM hatuM. - zreNikAdinI jema mahArAjA khAraze paNa kumArIgiri ne kumAragiri para suzobhita pratimAo tathA stUpo sahita aneka guphAo kotarAvI hatI. pahelAMnA ane pote karAvelA jinaprAsAda tathA pAne mATe teNe jAthanA garAsanAM zAsana karI ApyAM hatAM. hAthI guphAne zilAlekha kahe che ke, A cakravartI rAjAe siMhaprasthavALI rANInA zreyasane mATe paMcotera lAkha dravyanA kharce veDUrya ratna jaDayA cAra staMbhevALuM (caitya) karAvyuM hatuM. paTarANI ghuSitAe paNa jinaprAsAda ane guphA karAvyAne ullekha eka anya laghu zilAlekhamAM che. zatruMjayAvatAra tIrthanI pavitra chAyA taLe e guphAvasatiomAM saMkhyAbaMdha zramaNa zramaNIo saMyamanI ArAdhanA karatAM varSAkAla vItAvatAM hatAM ane tyAMthI vihAra karatAM teo dharmane pracAra karavA mATe dUra dUra dezAMtaramAM vicaratAM hatAM, tathA temAMnAM keka bane to aMtima ArAdhanAnA mATe A pavitra bhUmi tarapha pAchAM vaLatAM hatAM. mahArAjA khAravela zrI Aryasusthita ane zrI Aryasupratibaddhane savizeSa 16bhakta hato. A banne mahAvire kaliMgamAM ja prAyaH vicaratA hatA. e puNyapuruSoe kamaragiri para sUrimatrane koTi jApa karyo hato. aMte anazana karIne teo A giri para ja mahAvIranirvANathI 327 varSe svarga gayA hatA. khAravele temanA dahana sthAne mahotsavapUrvaka temanA nAmathI aMkita be stUpe baMdhAvyA hatA. A puNyabhUminI AvI pavitratA ane AvuM mAhabhya hatAM.vadhatI jatI enI e pavitratA ane mahAmahimA keTalA kALa sudhI prakAzamAM rahI aMte e kyAre aMdhArAmAM adazya thaI gayAM ene kAMI paNa vyavasthita itihAsa ApaNane Aje hAtha lAgatuM nathI. paNa e nakkI che ke, A zatruMjayAvatAra tIrtha ghaNuM lAMbA kALa sudhI zrI zatruMjaya mahAtIrthanuM eka mahAna pratinidhi thaI rahyuM hatuM, ane agaNita AtmAo tyAM jIvanane javalaMta banAvI AtmArthane sAdhatA hatA tathA saMsAranA pAzone chedI teo vimukta thatA hatA ke vimukta thavAne lAyaka banatA hatA. puNyapuraSonA pAdapavothI ane aneka avadAthI savizeSa pavitra A zrI zatruMjavAvatAra tIrtha eka vAra pharIthI jainatvanA prakAzamAM Avaze ke ? 16. Arya susthita ne Arya supratibaddha khAravelanA samakAlIna ane bhakta hevAno himavaMta therAvIne ullekha A pramANe che:-kuri-suvi ane Turi re namAmi mijaburAvADhiyA- bhAjapa ri pa therAvalI e khAravelanuM mRtyu mahAvIranirvANathI 330 varSe nedhuM che ane tenA pachInI be peDhI vakrarAya ane vidurarAyanI noMdha lIdhI che. paNa temanA viSe khAsa itihAsa kAMI lakhe nathI, tema kumArIgiri ne kumaragiri viSe paNa kAMI kahyuM nathI, te pachI "zatrujayAvatAra' tIrthanI te vAta ja kyAMthI lakhAya ? For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pATalIputra nagaranI yazogAthA lekhaka-zrIyuta mehanalAla dIpacaMda cekasI madhadezamAM I. sa. pUrve chaThThI sadImAM bhagavAna mahAvIra svAmI ane mahAtmA buddha thayA, jemaNe anukrame jainadharma ane bauddhadharmane pracAra karyo. A kSatriya rAjakumAroe ahiMsA' ane "vizvaprema ne kalyANakArI saMdezo jagatane suNAvyo. emanA samakAlIna zizunAga vaMzamAM biMbisAra, ajAtazatru magadhanA rAjA hatA. A vaMzanuM rAjya sADAtraNaso varSa sudhI rahyuM. emanA rAjyakALa sudhI rAjadhAnI rAjagRhImAM hatI. paNa ajAtazatrunA putra udaye (udAyIe) pATalIputra nAmanuM navuM nagara vasAvI tyAM rAjadhAnI pheravI, je magadhadezanA mukhya zahera tarIke sadIo sudhI cAlu rahyuM. A zahera gaMgA ane sana nadInA saMgama para vasyuM hatuM. I. sa. pUrve cothI zatAbdimAM Avela yavanadUta megesthanI ja e sabaMdhamAM A zaheranuM je varNana Ape che teno sArAMza nigna zabdomAM samAya che "e kALanuM pATalIputra "amarapurI' tulya hatuM. enI cAre bAju kASTane kille hato. emAM 64 phATaka ane 570 burajo hatA. e killAne pharatI khAI hatI. emAM saktiA senanuM jaLa vALavAmAM AvyuM hatuM. rAjamahela zaheranA madhya bhAgamAM Avelo hato. nagaranI laMbAI nava mAIlanI ane pahoLAI doDha mAIlanI hatI. Aje jaina sAhityamAM temaja bauddha graMthamAM biMbisAra ane ajAtazatru rAjavIo saMbaMdhI temaja magadha saMbaMdhI je saMkhyAbaMdha ulalebo daSTigocara thAya che e koI ka9panAnA viSayo nathI, paNa e pAchaLa itihAsanI saLaMga kaDI joDAyelI che. e uparAMta enI AsapAsanAM varNane bArIkAIthI avalekavAmAM Ave ane ubhaya mahAtmAnA upadezamAM raheluM sAmya temaja amuka bAbatamAM khAsa judI tarI AvatI bhinnatAno vicAra karavAmAM Ave to keTalAka prasaMgamAM eka bIjAnA sAhityagraMthamAM je judAM judAM Alekhane jovAmAM Ave che eno tALo sahaja meLavI zakAya tema che. gautamabuddhanuM nirvANu bhagavaMta mahAvIranI parve thayuM che e vAta have te lagabhaga moTA bhAganA zodhake svIkArelI che. e viSaya upara muni zrI kalyANavijayajIkRta " kALagaNanA' nAmanA pustaka ThIka prakAza pADe che. vaLI vizAlInA ceTaka mahArAjA temaja licchavI ane mahalakI kSatriyo zrI mahAvIra devanA custa anuyAyIo hatA e paNa Jainism in Northern India" yAne "uttara hiMdamAM jainadharma ' nAmanuM pustakamAM vistArathI samajAveluM che. rAjavI biMbasAra ane jaina kathAnamAM AvatA mahArAjA zreNika e eka ja vyakti che. biMbasAra, bhaMbhAsAra kivA zreNika mahArAjA e zizunAga vaMzanI gAdIe rAjavI prasenajita pachI AvanAra prabhAvazALI vyaktinAM pracalita nAme che. jyAM sudhI biMbasAra vaizAlIpati ceTakarAjanI putrI celaNane nahotA paraNyA tyAM sudhI temanuM For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 3 ] pATalIputra nagaranI yazogAthA valaNa bauddhadharma prati vizeSa hatuM. jo ke zreSThItanayA naMdA sAthenA pANigrahaNathI jainadharma pratye temanAmAM bahumAnanI bhAvanA vRddhi pAmI cUkI hatI, ane emAM emanA putra ane maMtrI evA abhayakumAranA sahavAsathI vadhAre thavA mAMDyo hato. paNa custa jainadharmI ceTakarAjanI putrI celaNAnA paTarANI tarIkenA Agamana pachI keTalAka prasaMgo evA banyA ke je uparathI biMbasArane bauddhadharma pratye abhAva pedA thaye ane jema jema bhagavAna zrI mahAvIra deva sAthe prasaMga vadhato gayo tema tema e jainadharmamAM vadhAre pramANamAM lIna thato gaye. pAchalI avasthAmAM te jenadharmanA eka prakhara sthaMbha tarIke vizeSa khyAtine pAmyo, temaja mahArAjA zreNika tarIke vikhyAta thayo e paNa uparanA kAraNane AbhArI che. enI pachI gAdIe AvanAra kaNika uphe ajAtazatru paNa ubhayanA dharmagraMthomAM dekhA de che. enuM valaNa banne dharmo prati DhaLakatuM dekhAya che. enA jIvananA judA judA prasaMge jotAM ene dharmanI jhAjhI darakAra nahatI ema lAge che. e mahattAkAMkSI bhUpa hato ane samarAMgaNamAM vijayazrI ene varatI evuM enuM parAkrama hatuM. A banne rAjavIonA samayamAM rAjadhAnI rAjagRhamAM hatI. e pheravIne pATalIputramAM laI javAmAM mukhya bhAga udAyIrAje bhajavyo che ane e saMbaMdhamAM jaina sAhityamAM laMbANathI varNana Ave che. udAyI pAke jenadharmI hato. jenadharma ane bauddhadharmanA keTalAka AcAra vicAromAM sAmya hovAthI ghaNuMkharA AMgla lekhake bhUlAvAmAM paDyAM che ane AsapAsanA saMbaMdhe joyA vinA ghaNuMkharUM bauddhadharmanA nAme caDhAvI dIdhuM che ! paNa jema jema itihAsanA aMkeDA buddhimAnene hAthe saMdhAtA jAya che tema tema emAM sudhAraNe thatI Ave che, ane zodhakhoLa je pragati sAdhatI rahI che e uparathI puravAra thavA mAMDayuM che ke jena sAhityamAM je ullekha najare caDhe che e kevaLa svadharmanI zreSThatA batAvavA aMgenuM nathI, tema e mAtra atizayokti bharelAM vRttAMto paNa nathI. e pAchaLa to itihAsanI jhalaka che. jarUra che abhyAsa ane anubhavadhArI avalokanakAronI. Aje nAlaMdAvihAranuM badhuM gaurava bauddha anuyAyIonA nAme caDhayuM che, paNa jena sAhityamAM bhagavAna mahAvIre nAlaMdAmAM eka be nahIM paNa cauda comAsAM karyA ullekha che tyAre e sthAna ati mahatvanuM haze ja, e veLA jenadhamAM prakhara vidvAna ane custa upAsake tyAM vasatA haze, evuM anumAna asthAne nathI. jenadharmanuM hArda samajanArA purAtattvagaSake vinA e upara saMpUrNa ajavALuM paDavAne saMbhava ocho che. cInI musAphara phAhiyAne pATalIputra joyuM hatuM. te jaNAve che ke- e nagara ezvaryamAM ramatuM meM joyuM. azokanA samayanI baDI baDI ImAra, mahAyAna ane hInayAna paMthIonA alaga alaga vihAro paNa meM joyA. e veLAnA bhAratavAsIomAM dharmaniSThA ane dayAnI te jaDa jAmI hatI. zrImaMtonAM hadaya karuNatAthI ubharAI rahyAM hatAM. udyama hatA ane udAratA paNa hatI. svArtha mATe saMpattine upayoga nahoto thato. dharmasaMsthAo hatI. abhyAsIo mATe jage jage prabaMdha hatA. yAtriyo mATe mAragamAM dharmazALAo hatI. annanuM dukha nahotuM. rathayAtrAno mahatsava apUva hato. ' For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'nemidUta' ke kartA vikrama digambara the ? lekhaka:-zrIyuta agaracaMdajI nAhaTA. mahAkavi kAlidAsakRta 'meghadUta' kAvyake caturtha caraNako pAdapUrti rUpa vikrama kavikRta 'nemidUta' kAvya pAyA jAtA hai / kavi vikrama sAMgaNakA putra thA isase adhika kucha bhI paricaya apane kAvyameM nahIM detaa| kAvyake viSayAdise yaha zvetAmbara thA yA digambara yaha bhI jAnanekA koI bhI ullekha nahIM pAyA jaataa| paM. nAthurAmajI premIne apane 'jaina sAhitya aura itihAsa ' granthake pR. 493 meM isa kavike digambara honekA anumAna kiyA hai / Apake anumAnakA kAraNa khaMbhAtake ciMtAmaNi pArzvanAtha maMdirakA saM. 1352 kA lekha hai| isa lekhameM huMkAra vaMzake sAMgaNakA ullekha hai use Apane huMbaDa likhake siMhapura vaMzako narasiMhapurA evaM sahasrakIrti yazakIrti nAmako digambara sAdhu mAnakara yaha kalpanA kI hai| para hameM yaha saMgata nahIM pratIta hotii| ukta lekha zvetAmbara mandirameM hai| anya kaI bAtoM para vicAra karanese bhI yaha lekha zvetAmbara sampradAyakA hI saMbhava hai| aura jahAMtaka prastuta sAMgaNa ho vikramake pitA hai isakA nizcita pramANa nahIM mile taba taka isa lekhakA AdhAra kevala kalpanAmAtra hI kahA jA sakatA hai| prastuta nemidUta granthakI pratiyeM bhI abhitaka zve. bhaMDAroMmeM hI adhika prApta huI haiM evaM isa kAvya para zve. kharataragacchake vidvAna mahopAdhyAya guNavijayajo racita TIkA bhI prApta hotI hai| isase bhI vikrama kavike zvetAmbara honekI adhika saMbhAvanA hai| nemidUta kAvyakI vRtti adyAvadhi sAhityasaMsArameM ajJAta hai| bIkAnerake vaidyaratna mho| pAdhyAya rAmalAlajIke saMgrahameM kaI varSa pUrva hamane isakA avalokana kara apane yugapradhAna jinacandrasUri graMthake pR. 200 meM sarvaprathama isakA ullekha mAtra kiyA thaa| isa lekhameM prastuta TIkAkA paricaya bhI de denA Avazyaka samajhakara nIce usakA Adi aMta evaM pratikA paricaya diyA jA rahA hai| prAraMbha-zrIpAce praNipatya satyamanasA sAnandavRMdArakai vandha zrIgururAjabaMdhurapadadvandvaM ca doSApaham / rAjImatyabhivallabhoktiracanAvijJaptirUpAtmakaM satkAvyaM vivirISurasmi vizadaM zrInemidUtAbhidham // 1 // vyAkhyA-prANitrANeti vyAkhyA-zrImAn lakSmIvAn nemirneminAtho jinaH rAmagiryAzrameSu-rAmo ramaNIyo yo girirujjayantAkhyaH parvata-stasyAzramAH / anta-kAlidAsena supadaracitAt zobhanapadavinirmitAn meghadUtAt antyaM avasAnika padaM vRttacaturthAzaM gRhItvA kiMbhUto vikramAkhyaH sAMgaNAt sAMgaNeti kavipiturabhidhAnaM tasmAdAptajanmA AptaM janma yeneti aaptjnmaa| 126 vRttArthaH / iti nemidUtakAvyavRttiH paripUrNAbhavat / cha / For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -- - aMka 3] nimitake kartA vikrama digambara the? prazasti-yugayugarasazazivarSe, vikramato vikramAkhyavaranagare / zrIrAjasiMharAjye, maMtrIzvarakarmacandrADhaye // 1 // labdhajagajjayavarNe, vishissttvrshaastrbodhkaakiirnne| zrImatkharataraganche, guNamaNibhiH sindhuvadatucche // 2 // yaiH proDhimAnamamalaM, prApa vivRNavadbhiradbhutanabAMgo / zrIabhayadevagurubhiH, kSamAramA sakSamA gurubhiH // 3 // tasmin vijayiSu sunayiSu, zrImajinacaMdrasUrisatprabhuSu / bahuvidharatnamaMDitamihAsti yeSAM sadIpAntam // 4 // zrIkSemazAkhAsu babhUvuruccakaiH zrIkSemarAjAbhidhapAThakA bhuvi / AbAlagopAlavicakSaNAvaliM, yeSAM yazo'dyApi camatkaroti // 5 // yeSAmudayinaH ziSyAH, adhutat dIpavadguNaiH / zivasundaranAmAnaH, kanakAhAzva pAThakAH // 6 // vAcanAcAryasaundarya-padaprAptamahAmahAH / / zrIdayAtilakAH kAmaM, tathA kAmitadAyinaH // 7 // yugmam / / teSAM paTTodayakSogI-dharacUlAdivAkarAH / rAjate vAcanAcAryAH siddhineyagaNArcitAH // 8 // pramodamANikyazubhAbhidhAH sudhAmAdhuryavacovilAsinAm (!) / anekazAstrArthasupAThakAnAM, tacchiSyatAvAptasukhodayAnAm // 9 // zrIjayasomagaNInAM, ziSyeNeyaM vinirmitA vRttiH| kAvyasya nemidUtAbhidhasya guNavinayagaNisudhiyA // iti zrImadasaMkhyasaMkhyAvanmukhyadakSazrIjayasomagaNiratnanAM ziSyeNa paMDita zrIguNavinayagaNinA zrInemidUtamahAkAvyavivaraNaM cakre / lekhana--saMvat 1953 AzvinI mAse zuklapakSe tithau 9 myAM guruvAsare prathamayAme / li. paM. dhanarUpasAgareNa zrIzAMtijinaprasAdAt / pratiparicaya--patra 25, pratipatra paMkti 18 (tripATha), pratipaMkti akSara 52 ke lagabhaga hai| vizeSa-aisI hI eka anya prata bhI maho. rAmalAlajIke saMgrahameM hai, para vaha likhate likhate choDa dI jAnese adhUrI raha gaI hai| hamane apane saMgrahAlayake lie prastuta vRttikI presakApI bhI karavA lI ho| jo prakAzita karanA cAheM hamase maMgavA leN| For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvake karmabandha aura mokSakA anAditva (lekhaka: -- pU. AcArya mahArAja zrI jinaharisAgarasUrIzvarajI ) [ terApaMthI yuvaka saMgha - lADala - kI patrikAmeM zrIyuta sohanalAlajI vaidha lADalU-kA " jainadharma pratipAdita jIvake karmabandha tathA mokSake anAditva para eka AlocanAtma dRSTi " - zIrSaka eka lekha prakAzita huA dekhA gayA / lekhameM AlocanA karate samaya lekhaka vAdI, prativAdI aura nyAyAdhIza svayaM banakara jaina mAnyatA ke virodha meM phaisalA detA hai / usIko lakSya meM rakha kara hI yaha lekha likhA gayA hai / ] -: sohanalAlajIke moTe 2 mudde 1 1. jIva choTA bar3A kSetra gheratA hai ataH vaha rabarake phItekI misAla bana jAtA hai jo padArtha sikur3atA phailatA hai, vaha saMyogI hI hotA hai, eka aura akhaMDa nahIM ho sakatA / isase jIvakI paribhASA TUTatI hai / ataH jIvako choTese choTA mAnanA cAhie / :-- 2. saMyoga kabhI anAdi nahIM hotA / jIva pudgala jaba bhinna 2 dravya haiM, to saMyogase pUrva kabhI apane asalI rUpameM rahane hI cAhie / anAdi saMyoga kabhI TUTa nahIM sakatA / 3. sAre mukta jIvoMkI Adi hai, to kyA una sabake pahale muktimArga hI nahIM thA ? agara kitaneka muktoMkI Adi bhI nahIM, aMta bhI nahIM to jaba ve mukta hue, taba kyA koI tithi mitI nahIM thI ? kahA jAya ki thI, taba anAditva kaisA ? kahoge tithi mitI to thI, para hameM isakA patA nahIM to anAditvakI kevala maukhika pratijJA hI hogI / I 4. mukta hone se pahile sAMsArika avasthAkA honA anivArya hai / to mukta hone kI tithi bhI avazya hI honI cAhie / 5. baMdhako anAdi kahA jAtA hai / baMdha TUTe binA mukti nahIM hotI / isa hAlata meM baMdha anAdi mAnA jAya, yA mukti ! 6. anAdiko aMtavAlA mAnanA, aura sAdiko anaMtatAvAlA mAnanA yaha eka saiddhAntika bhUla hai / 7. jisa dravyakA prAgabhAva hai usakA pradhvaMsAbhAva bhI anivArya hai / jo banA hai, vaha bigar3egA / AyA hai, vaha jAyagA / jo banA nahIM, vaha bigar3egA bhI nahIM / jo AyA nahIM vaha jAyagA bhI nahIM / jisakI Adi hai, usakA aMta hai| jisakI Adi nahIM usakA aMta bhI nahIM / For Private And Personal Use Only 8. isa lie samasta mukti jIvoMkI mukta honakI apekSAse Adi hai / koI bhI mukta jIva muktApekSayA anAdi nahIM mAnA jA sakatA /
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 3] chavake karmabandha aura mokSakA anAditya vizleSaNa parIkSaNa aura prayoga. sohanalAlajIne apane lekhameM prayatna kiyA jarUra hai, para vaha saphala nahIM huaa| kAraNa jaina darzanako tarkaNA unhoMne ThIka nahIM samajhI / unako javAba isa rUpameM diyA jA sakatA hai| 1. jIva apane rUpameM asaMkhya pradezAtmaka eka aura akhaMDa rUpa hotA huA bhI saMyogI honese choTe bar3e kSetrameM vyApta ho, rahatA hai| usa para rabara ke phIteko misAla lAgu nahIM hotI, kyoMki rabar3a TUTatA hai, aNu paramANu rUpameM bikhara bhI jAtA hai| jIva aise na TUTatA hai na bikharatA hI hai| karmake saMyogase usameM usa DhaMgakI vyApti paidA hotI hai, jisase ki vaha choTe bar3e kSetrako gheratA hai| 2. saMyoga pravAha rUpase anAdi ho sakatA hai / jIva pudgula bhinna 2 dravya hai, aura asaMkIrNa bhAvase donoM kA saMyoga hotA hai| saMyogakI hAlatameM bhI unakA asalI rUpa miTatA nhiiN| pravAha rUpase anAdi saMyoga kAraNaparaka honese kAraNoM ke abhAvameM TUTa bhI jAtA hai| 3. sAre mukta jIvoMkI mukti honekI apekSAse Adi hai, para kAlakI vicAraNAmeM vaha " Adi" kAla anAdi anaMta honese anAdi anaMtatAse AkrAnta ho jAtI hai / kAlake anAditvako kevala maukhika pratijJA nahIM hai| anAdi anaMtatvakI vicAraNA kAladravyako lakSyameM rakhakara hI yahAM ko gaI hai| 4. mukta honekI tithi avazya hotI hai, para vaha kAlake anAdi anaMtatvase AkrAMta hai| 5. baMdha aura mukti donoM pravAharUpase anAdi kAlase prastuta hai, aura ananta kAla taka hote raheMge / anAdi anaMtakI pratijJA vyaktigata nahIM pravAha rUpase kI gaI hai| 6. avasthAkI apekSAse anAdi aMtavAlA hotA hai, aura Adi anaMtatAvAlA hotA hai| yaha saiddhAntika mUla nahIM, samajhakI bhUla hai| 7. jaina darzana meM kisI bhI sadbhUta dravyakA prAgabhAva vA pradhvaMsAbhAva hotA hI nhiiN| hAM sadbhUta dravyake paryAyoMkA prAgabhAva pradhvaMsAbhAva hotA hI hai| saMsArI aura mukta yaha jIvakI do moTI avasthAeM haiN| inameM donoM kyA cAroMhI abhAva apekSAse ghaTita hote haiN| 8. samasta mukta jIvoMkI mukta honeko apekSAmeM Adi hai jarUra, para kAlApekSayA isa AdikI Adi nahIM hai isalie jaina darzanazAstrI muktike pravAhako anAdi kahate haiN| inhIM ATha muddoMko adhika spaSTatAse batAyA jAtA hai| (kramazaH) For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir khima(kSama) RSinA abhigraha [[le. paM. lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI, vaDodarA] zrI jenasatyaprakAzanA tA. 15-11-45 nA mata aMka (varSa 11, aMka 2, pR. 33) mAM "khima RSinuM pAraNuM" e nAmathI 19 kaDInuM meLavela eka prAcIna kAvya prakaTa karAvatAM, sAcA artha-saMdarbhanI AzA rAkhatA sAkSara bhAI bhegIlAla sAMDesarAe tyAM thoDuM sUcana karyuM che. temAM te kAvyanA kartA, ane hetu saMbaMdhamAM keTalIka x kalpanA karI che, te yogya lAgatI nathI. ethI e saMbaMdhamAM ahiM thoDuM nivedana ucita jaNAze. | vikramanI soLamI sadImAM thaI gayelA prasiddha kavi lAvaNyasamaye vi. saM. 1589 mAM amadAvAdamAM A khimarisi(kSama RSi)ne paNa eka caritra-rAsa racyo hato, je yazobhadrasUri tathA balabhadamuninA bIjA be rAso sAthe etihAsika rAsasaMgraha bhAga bIjAmAM zrIyazavijaya jaina graMthamALA, bhAvanagara dvArA saM. 1973mAM prakaTa thaI gayela che. tenI sAthe A kAvya meLavI zakAya tema che, paraMtu te pustaka ghaNuM vakhatathI duprApya thayuM heI atyAre mahArI sAme nathI. temAM A kAvya antargata thatuM hovAnI saMbhAvanA che. - vaDodarAnA rAjakIya prAcyavidyAmaMdiramAM 7608 naMbaranI 8 patravALI eka prAcIna ha. li. prati che, jenA aMtamAM lekhanasaMvata 1532 4 va. 3, ane le. sthaLa ujayinI jaNAvela che. temAM saMskRta bhASAmAM gadyamAM yazobhadrasUri vagerenA prabaMdhe che; temAM A kSa(ikhima risi no paNa prabaMdha che. tyAM prasaMgane anusaratAM ceDAM prAcIna gUjarAtI padyo paNa che. e prati parathI jaNAya che ke-utkaTa abhigraha( niyama-pratijJA)dhArI A taperavI mahAtmA kSama RSi, vikramanI 11 mI sadInA pUrvArdhamAM, mALavAmAM 1400 gajarAjanA ravamI siMdhala(siMdhula-mahArAjA bhejanA pitA)nA samayamAM vidyamAna hatA, tyAM vicaryA hatA, saMDaragacchanA maMtra-zaktivALA prabhAvaka yazobhadrasUrinA ziSya thayA hatA. yazobhadrasUrine svarga-gamana-samaya tyAM saM. 1039 mAM ASADha va. 14 saM. padyamAM sUcavyo che vinAnaMda-viravA-vara-mita-patnare (202). . zucau kRSNacaturdazyAM svarge'gAnmunipuGgavaH // " zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe parISaha sahana karavA mATe dravya, kSetra, kALa, bhAvane lakSyamAM rAkhI keTalAka duHsAdhya azakayaprAya abhigraha lIdhA hatA. mastaka-muMDita, nigaDavALI, traNa divasanI upaSita, uMbarAnI aMdara bahAra paga rAkhIne rahelI, raDatI, rAjakumArI supaDAne khUNethI, aDadanA bAkaLA dAna Ape to levuM. vasumatI(caMdanabAlA) dvArA lagabhaga cha mahine-temane evo abhigraha pUrNa thayAnI ghaTanA jenasamAjamAM ane sAhityamAM sArI rIte prasiddha che. x" kAvyane viSaya vilakSaNa che. A kAvyano ajJAtanAmAM kartA (kadAca enuM nAma ja khima raSi kema na hoya ?) khima RSi kyAre pAraNuM kare, tene mATe keTalIka adabhuta ane azakyavata zarate rajU kare che. A zaratene abhigraha kahI zakAya tema nathI, kAraNa ke kAvyamAMthI mukhyatve vida, hAsya ane bhojanapriyatAne davani nIkaLe che. kartAe kaI prasaMge kevI narma khAtara ja A kAvya lakhyuM hoya evI paNa kapanA thaI zake che. For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org aMka 3 ] khima(kSama) RSinA abhigrahA [ 5 evI rIte e zramaNu bhagavAnanI paraparAmAM thayelA aitihAsika tapasvI A kSamaRSi kSamAzramaNe paNa girika bala parvata vageremAM vasatAM, samayAnusAra vividha zaratAvALA abhiDA lIdhA hatA. jAde jAde samaye seMkaDe vastuomAMthI kakArAdi amuka (kra, kasAra, kAMga, kAdava, karabA, kara, kaTAM), khakArAdi amuka (khAreka, khuDahaDI, khajUra, khAjA, khAMDa, khAMDamI, khIcaDa), JakArAdi amuka (gardU, gALa, guMda, guMdavaDAM, cuNA, geAlA, gArasa) vagere 5, 7 vastue maLe; teA ja pAraNuM karavAnA abhimahA lIdhA hatA. temaNe kula 84 abhigraho lIdhA hatA, ane temanA tapanA prabhAvathI te sarve pUNu thayA hatAtema tyAM jaNAvyuM che. "L Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jenAthI bhikSA maLavAnI kalpanA na thaI zake, tevI vyakti pAsethI, tevI sthitimAM, te vastunI bhikSA meLavavAnA dura-azakaya lAge tevA, Azcaya upajAve tevA keTalAka uddagra abhigraDA paNa temAM hatA. (1) rAjyabhraSTa rAjakumAra, (2) kannaDa karanArI nArI, (3) madAnmatta hAthI, (4) khAMDe! sAMDha, (5) capaLa maTa, (6) taratanI vIMyAelI vANa vagere pAsethI amuka icchita vastu maLe te ja pAraNuM karavAnA abhigraho paNa tyAM darzAvyA che. temAM pahelA traNa mahinA upara ATha divase pUrA thayA hatA; te A pramANe-- (2) nhANukriya rAula kanhaDa, kezi galataI maNi dummaNu9; bhalaI IMgavIsa mAMDA de, tau khamirisa pAraNu kareSTha. bhAvAH--nhAI ne UThele rAula(rAjakulIna)kendvaDa (kRSNu), kreza gaLatA hAya (vALamAMthI pANI TapakatuM hAya) e sthitimAM, manamAM durmAMna hoya, chatAM bhAlA vaDe 21 mAMDA (eka jAtanA roTalA-pUDA) Ape te kSama RSi pAraNuM kare. (19 kaDIvALA kAvyamAM 15 mI kaDImAM sadgaja pheraphAra sAthe jaNAvyuM che 3-te dAna denAra rAjabhraSTa rAjakumAra haiAya ane dheADe caDayo haiAya.) (2) " khaMbha ummUlaya gayavara dhAI, muNivara dekhi pasanna thAI; medaka paMcaka muM(su)iihaM deu, taae khamarisa pAraNuM kare. bhAvA:zreSTha gaja AlAna-sta Mbhane ukheDI nAkhI de|DatA heAya, paraMtu munivarane dekhI prazAMta thAya, te hAthI 5 mAdaka sUMDhavaDe Ape, te kSamaRSi pAraNuM kare. ( A hAthI siMkula rAjAneA paTTahastI hAvA joI e, te greA ma--vizrva banIne gaDha pADatA auAya--tevuM sUcana 19 kaDIvALA kAvyamAM 16mI kaDImAM che, tyAM chapAyela siMghala pAThane badale siMdhala joie.) pAMca mahinA ane 18 divase A abhigraha pU` thayA hatA. (3) " rADIJArI bhaNirDa, sAsU-siu kali karaI paMDa; biDuM gAma vici gula thI pAlI de, taru ma bhAvAH--kalaha karanArI vidhavA brAhmaNI, jeNIe sAmU sAthe pracaMDa kalaha karelahAya; te e gAma vacce geALa, ghI sAthe pALI tA kSamaRSi pAraNuM kare. (19 kaDIvALA kAvyamAMnI 14 mI kaDImAM sUcavyA pramANe- sAthI parAbhava pAmIne pIhara jatI, bahu bhUkhI thayelI ji-vadhU maDaka de.") For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza [varSa 11 "kAlau kaMba(dha)la dhavalau saMDa, nArki tUTaI pUchiha baM saMga karI gula bhUlau deI, ta3 khamaya bhAvArtha-kALA aMdhavALo dhoLo sAM, nAke tUTelo hoya ane pUcho bAMDe hoya; te siMgaDAvaDe goLa bhe(lI) de, to kSamaRSi pAraNuM kare. (19 kaDIvALA kAvyanI 18 mI kaDI thoDA pheraphAra sAthe tene maLatI che.) " hAsaha cheha ki bhadda! vimAsi, kaI saMkala baddhau pAsi; jaI aMbArasa maMkaDa deI, tau khama bhAvArtha -Doke sAMkaLe bAMdhelo mAMkaDe vAnara) je Amra(karIne) rasa Ape, to samaSi pAraNuM kare. (19 kaDIvALA kAvyanI 19 mI kaDImAM jaNAvyA pramANe mAMkaDa, bALaka pAsethI kerI laI hAthe karIne ghoLe ane tene rasa kADhI Ape.') nava-prasta vAdhiNi vikarAla, nayaramAhi bIhAvaI bAla; vaDAM vIsa jau paNumI deI tau khama bhAvArtha -taratanI viyAelI vikarALa vAghaNu nagaramAM bALakone bIvarAvatI hoya, te je praNAma karIne vIza vaDAM Ape to kSamaRSi pAraNuM kare. (19 kaDIvALA kAvyamAM 17 mI kaDImAM nagara-bahAra jaNAvela che.) -A uparathI jaNAze ke 19 kaDIvALuM te kAvya, kartAe nAma khAtara lakhyuM ke racyuM kalpavuM-mAnavuM yogya nathI; tema temAMthI vinoda, hAsya ane bhojanapriyatAne dhavani nIkaLato nathI; paraMtu vikramanI 11 mI sadInA bhAratanA eka prabhAvaka tapasvI saMta mahAtmAnI abhigraha (pratijJA)vALI apUrva tapazaktino-jIvana-dhaTanAno emAMthI khyAla Ave che-- " yad dUraM yad durArAdhyaM, yacca dUre vyavasthitam / tat sarva tapasA sAdhyaM, tapo hi duratikramam // " -emanI viziSTa abhigrahavALI tapazaktine guru-paraMparAthI jANIne prerAyelA pAchaLanA anya kavie e kAvya racyuM mAnavuM yogya gaNAya. tA. 1-12-45. bhinna bhinna jIvenuM AyuSya saMgrAhaka-pUjya muni mahArAja zrI abhayasAgarajI "pUrNAnaMdI [ pU. mu. ma. zrI dharmasAgarajI ziSya ] ApaNAM zAstromAM temaja anya prakaraNadika granthamAM, sAmAnyataH chavibhAganA naratica-manuSya-devaema cAra prakAra karI teone pratyekanA viziSTa bhede batAvI pratyekanuM AyuSya varNana karela che. keTalAka manuSya ane tiryaMcanA viziSTa bhedomAM vartamAna kAlamAM saMbhavatA AyuSyanuM varNana eka prAcIna pustakanA AdhAre ahIM raju thAya che For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 2 ) geDa 20 55. UMTa hm bh dhADA manuSya120 varSa luha katarAM 12 thI 16 - hAthI-120 varSa cIlarI 50 mALI dhADA 32-38-64 varSa 3-mahinA kAca DI (matAMtare A traNeya sArI che e kIDI . 1 5 saMbhavita che ) vIMchI. uMdara, caturiMdriya jIva 1thI6 mahinA * sasalAM 10thI14 kAgaDA- 100 varSa sarSa 120 varSa ziyALa - 13 , gadheDe 24 , samaLI. e 50 che. haraNa. sUvara e 50 che. bilADI sArasa kAnakaraDIyAM vAgoLa 50 varSa sUDA 12 ) phaucapAkSa 100 varSa bapaiyA 30 , siMha 100 , mAchalAM 100thI100 0. bagalo 60 kAcabA 100 thI 1000 varSa | - 25 ,, gheTAM gIdha 180 varSa bheMsa 25 , rUpArelacalI 30 bakarI 16 varSa gAya. - 25 : , a vatamAnakAlanA keTalAka vicArako nIce pramANe thAka AyuSya varNana kare chehAthI 100 varSa . siMha-bhesa-gAya 20 ,, | bakarA 9 varSa e 22 , citto 16 , | mAra * huM e UTa 30 , gadheDA 12 ,, | kabutara 3 , ra5 ,, | vAMdAM kutarAM, sUvara 10 varSa ' uMdara sasalAM nA varSa eka hastalikhita graMthamAM prANionuM - sacitra AyuSyavaNuM na nIce mujaba maLela che. manuSya 125 varSa ? | sasalAM 24 varSa | vAgALa 16 varSa hAthI 125 varSa ? . sihuM 12 0 . lADA 48 , citto haraNa vAMdarAM. khajuranuM jhADa 1000 , ? gAya-baLada UTa 35 , bIjA jhADe: 500 ,? kutarAM kukaDA keLanuM jhADa 3 ,, ? pATa kabutara sAmAnya vanaspati ra01 varSa? mAra geMDe bapaiyA 30 varSa cakAra suvera 50 ,, bakarI 16 ) jharakha" * * 100 ,, 25 kAgaDA ziyALa 20 , kAyala 9 0 - 6 samaLI zAmaLa ( eka jAtanuM . bilADI 150 ,, 12 , haraNuM ) 25 varSa bAja macharenDasaka 4 mahinA ajamera gadheDA makADA e 12 ? tItara e 20 sArasa 24-50 , mAMkaNuM - 12 ? bataka - 2477 so 5 100 0 0 magaramaccha 10 ,,? kIDI 150 che | mAchalI 100 , , | A pramANe sujJa vAcako samakSa jIvenA AyuSya saMbhathI traNa prakAranA kASTakA mUkyAM che. paNa hajI AmAM (?) AvA zaMkAspada sthAne mATe nirNayanI AkAMkSA rahe che keavaiSakAe kayI apekSAe "zikha zALA paripAuM ''A jIvavicAranA vAkyane bhUlI teIdriya Adine 49 dina uparAMta AyuSya lakhyuM haze mArA dhAravA pramANe chAsthasulabha bhUla ja AmAM pradhAna kAraNuM lAge che. tathA manuSya--hAthIne mATe vartamAnamAM 125 varSa paNa ucita lAgatuM nathI. zAstromAM 120 varSanuM utkRSTa AyuSya jaNAvela che. menA 16 che - 4 " . - P 0 '0 bheMsa meM hai. uMdara 2 0 che. 100 55 100 che, ' ra varSa kAcA 60 55 gIdha ju For Private And Personal Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Jaina Satya Prakasha, Regd. No. B. 3801 zrI jaina satya prakAzA. - dareke vasAvavA yogya zrI jaina satya prakAzanA traNa vizeSAMka (1) zrI mahAvIre nirvANa vizeSAMka bhagavAna mahAvIrasvAmInA jIvana saMbaMdhI aneka lekhAthI samRddha aMka : mUlya cha AnA (TapAla kharcane eka Ane vadhu). dIpotsavI aMka | bhagavAna mahAvIrasvAmI pachInAM 10 0 0 varSa pachInAM sAtase varSanA jaina itihAsane lagatA lekhothI samRddha sacitra aMka mUlya savA rUpiyA. - kramAMka 100 : vikrama-vizeSAMka samrATuM vikramAditya sabaMdhI aitihAsika bhinnabhinna lekhAthI samRddha 240 pAnAMnA haLadAra sacitra aMke mUlya dADha rUpiyA. - zrI jaina satya prakAzanA be viziSTa a kA [1] mAMka 43-jainadarzanamAM mAMsAhAra hovAnA AkSeponA javAbarUpa lekhAthI samRddha a ka : mUlya cAra AnA. [2] kramAMke 4pa-ka, sa. zrI hemacaMdrAcAryanA jIvana saMbaMdhI aneka lekhAthI samRddha aMka : mUlya traNa AnA. - kAcI tathA pAkI phAila * zrI jaina satya prakAza nI trIjA, cAyA, pAMcamA, AThamA, dasamA varSa nI kAcI tathA pAkI phAIla taiyAra che. mUlya darekanuM zAcInA be rUpiyA, pAkInA camaDhI rUpiyA. bhagavAna mahAvIrasvAmInuM triraMgI citra gujarAtanA suprasiddha citrakAra zrI kanubhAI desAIe doreluM suMdara citra. 10''x14"nI sAIjha, senerI beDara. mUlya cAra AnA ( TapAla kharcane doDha AnA ). -lAzrI jainama satyaprakAzaka samiti jesiMgabhAInI vADI, ghIkAMTA, amadAvAda. mudraka-maganabhAI choTAbhAI desAI. zrI vIravijaya prInTIMga presa, salApAsa krosaroDa, pa. bA. na. 6 zrI bhaktimArga kAryAlaya-amadAvAda. prakAzaka:-cImanalAla gokaLadAsa zAla. zrI jainadharmadeg satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, jezirgabhAInI vADI, ghIkAMTA roDa-amadAvAda. For Private And Personal Use Only