Book Title: Jagannathpuri
Author(s): Madhavrav B Karnik, Jaybhikkhu
Publisher: Vidyarthi Vachanmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005437/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitA ' HEaa DIBImAMthI, saMpAdaka: jyabhiug zreNI AThamI 16-156 jagannAthapurI We, : lekhaka : mAdhavarAva bhA. karNika ! gurjara graMtharatna kAryAlaya - gAMdhIno amadAvAdaional ha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi ghA thavA cana mALA saMpAdaka : zrI. jayabhikhu [pustikAonA sarva hakka prakAzakane svAdhIna] pisTeja ATha AnA ne rajisTrezana ATha AnA vadhu 9. daza zreNInA eka sAthe 40--0. pAkAM pUThAnAM rUA. 50-00.. zreNI pahelI zreNu bIjI zreNu trIjI 1 zrIrAma 2 zrIkRSNa 3 bhagavAna buddha 4 bhagavAna mahAvIra 5 vIra hanumAna 6 bhaDavIra bhISma 7 satI damayaMtI 8 kaca-devayAnI 9 samrATa azoka 10 cakravatI caMdragupta 11 rAjA bhartuhari 12 saMta tukArAma 13 bhakta suradAsa 14 narasiMha mahetA 15 mIrAMbAI 16 svAmI sahajAnaMda 17 zrI dayAnaMda sarasvatI 18 lokamAnya TiLaka 19 mahAtmA gAMdhI 20 ravIndranAtha TAgora 21 Adyakavi vAlmIki 41 mahAmuni vaziSTha 22 munirAja agatya | 42 madAlasA 23 zakuntalA 43 rAjakumAra dhruva 24 dAnezvarI kaNa | 44 satI sAvitrI 25 mahArathI arjuna 5 draupadI 26 vIra abhimanyu 46 vIra vikrama 27 satyavAdI harizcaMdra 47 rAjA bheja 28 bhakta prahnAda 48 kavi kAlidAsa 29 pitRbhakta zravaNa 49 vIra durgAdAsa 30 celaiyo 31 mahAtmA tulasIdAsajI | 50 mahArANA pratApa 32 gopIcaMda 51 sikImano sapUta 33 satI pazvinI 52 dAnavIra jagahU 34 svAmI rAmakRSNa 53 siddharAja jayasiMha paramahaMsa 35 svAmI vivekAnaMda 54 jagata zeTha 36 svAmI rAmatIrtha 55 paMDita motIlAlajI 37 zrImad rAjacaMdra pa6 jagadIzacaMdra bojha 57 zrI araviMda ghoSa mAlavIya 39 saradAra vallabhabhAI | 58 vIra viThThalabhAI 40 zrImatI sarojinI | 59 pro. gheDio kezava karve nAyaDuI 60 zrI enI besanTa For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivAthI vAcanamALa zreNI AThamI : 16-156 zrI. jagannAthapurI lekhaka zrI. mAdhavarAva bhA. kaNika bhAratavarSanI ekatAnA hetuthI hiMdu dharmanA AcAryoe cAra dhAmanI yejanA karelI che. A cAra dhAma bhAratavarSanI cAra dizAmAM AvelAM che. uttara dizAmAM himagirInI godamAM badri-kedAranAthanuM dhAma AveluM che, dakSiNa dizAmAM sAgarataTe rAmezvaranuM adUbhuta dhAma che, jyAre pazcima sAgarataTe dvArakA ane For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyArthI vAcanamALA-8 pUrva sAgarataTe jagannAthapurInAM dhAma AvelAM che. jagannAthapurInuM dhAma ghaNuM ja prAcIna che. jagannAthapurI e bhAratavarSanI sAta pavitra purIomAMnI eka che. prAraMbhamAM A dhAmanA itihAsa para eka daSTipAta karI laIe. [2] itihAsakArone evA purAvA maLyA che, ke cheka prAcIna Rgyeda kALamAM viSNubhakta AryonuM eka ToLuM utkala prAMtamAM AvyuM hatuM ane ahIM temaNe eka maMdira bAMdhI, tyAM yajJavedI sthApI hatI. jagannAthapurInuM e sauthI paheluM pavitra sthaLa hatuM. te pachI I.sa. pUrve traNa hajAra varSa upara eTale AjathI pAMca hajAra varSa upara pAMDa ahIM AvyA hatA ane temaNe paNa e pavitra vedInAM darzana karyA hatAM. je vakhate Aryo paMjAba prAMta choDI orisAmAM AvyA, ane ahIM maMdira bAMdhyuM, te vakhate ahIM zivara nAmanI jaMgalI jAtinuM rAjya hatuM. A jAtine Aryo aspRzya gaNatA hatA. paNa ema jaNAya che For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapurI ke svaro sudharelA hatA ane temanuM rAjya baLavAna hatuM. varaso vItI javA sAthe ApaNA dezamAM dharmanA aneka kalaho utpanna thayA hatA. A kalaheAne aMte hiMdudharmAMnI paDatI dazA AvI ane bauddha dharma ke je A dharmonI ja eka zAkhA hatI, tenuM baLa vadhyuM. A kALamAM jagannAthapurInuM mahattva ghaTI gayuM. thoDA kALa pachI bauddha dharmImAM ane temanA dha gurUmAM paNa kSati dAkhala thaI. tene pariNAme e dharmanA ApaNA dezamAMthI nAza thayA. e arasAmAM jagannAthajInA maMdiranuM mahattva ghaTI gayuM hatuM, chatAM tenA zavara pUjArIA madiranuM kArya jevI tevI hAlatamAM calAvI rahyA hatA. te pachI purInA bAhmaNAe pharIthI hiMdu vaidika dharmanA ahIM punaruddhAra karyo ane brAhmaNAnI sattA pharI sthapAI. A brAhmaNAe zavarone aspRzya gaNIne temane tirakAryA nahi, paNa temane sudhAryA, upavIta paherAvI temane brAhmaNatvanA saMskAra ApyA ane maMdira pharIthI jAhojalAlImAM AvyuM 3 jagannAthapurInI pratiSThA ane mahimA cAre khAnu vyApI gayAM hatAM. hiMdanA khUNekhUNAmAMthI For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyArthI vAcanamALA-Ta 4 hajAro yAtrIe jagannAthajInI yAtrA karavA mATe ahIM AvatA hatA. eja prasage mahArAjA harSavardhane caDAI karI, ane A utkala deza jItI lIdheA. i. sa. 245nA arasAmAM raktabAhu nAmanA cIna taraphanA senApatie utkala deza para caDhAI karI hatI. e vakhate utkalanI paDozanA ja zivagupta nAmanA rAjA jagannAtha-purInI pratimAone laI gayA ane tene zoNapuranA jaMgaleAmAM satADI rAkhI. raktabAhunI caDhAI pachI jagannAthajInuM maMdira kIrti vihoNuM thaI gayuM. tIkSetranA mahimA ghaTI gayA ane bhakatAmAM bhAre nirAzA vyApI gaI. e vakhate Azare navamA saikAmAM purInA siMha / athavA kesarIvaMzanA rAjAoe jagannAthajInI pratimAnA pharIthI punaruddhAra karyo. temaNe mATe kharace maMdira pharI baMdhAvyuM ane zANupurathI mUrti A lAvIne tenI pharathI brAhmaNonI pAse sthApanA karAvI. kaisarIvazanA hAthamAMthI utkaladeza gagavazanA rAjAAe jItI lIdhA. A gagavaMzanA rAjAe jagannAthajInuM mahattva khUba vadhAryuM. temaNe potAnA For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapurI rAjyanI tamAma Avaka maMdirane ApI dIdhI hatI. teo pote jagannAthadevanA dvArapALa kahevAtA ane jyAre jagannAthanI savArI nIkaLatI, tyAre A rAjAo jhADu laI rathanI AgaLa raste sApha karatA cAlatA hatA. A vaMzanA bhIma rAjAe I. sa. 1196 mAM 40 lAkha rUpiyAno kharca zrI jagannAthajInuM maMdira pharIthI baMdhAvyuM hatuM, je maMdira hajI sudhI kAyama che. gaMgavaMza pachI sUryavaMzanA rAjAo utkala dezanA adhikArI thayA. temaNe rAjyanAM saMkhyAbaMdha gAme maMdirane arpaNa karyA. eka moTuM sudarzanacakra banAvI te maMdirane arpaNa karyuM, je adyApiparyanta purInA maMdiramAM mojuda che. e arasAmAM eTale I. sa. 153 mAM baMgALanA jANItA mahAtmA citanyadeva ahIM AvyA hatA. temaNe AkhI jiMdagI ahIM pUrI karI hatI. temaNe maMdiranI khyAti khUba vadhArI. atyAra sudhI utsala rAjya upara Ama aneka Aphata AvI hatI, paraMtu tenI maMdira upara kAMI jhAjhI asara thaI na hatI. have purIne mATe kharekhara For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyArthI vAcanamALA-8 du devane kALa AvyA. mahArAjA pratApadranA samayathI eTale I. sa. 1503nA varSathI musalamAnanI orisA uparanI caDhAIo zarU thaI musalamAnone uddeza jagannAthajInuM maMdira bhAMgavAne ane mUrtine nAza karavAnuM hatuM. musalamAna senAne senApati kALo pahADa eka khUba baLavAna saradAra hatuM. te asalane baMgALI brAhmaNa hatA, teNe ahIM kALA kera vartAvI mUkyo. kALApahADe orisA jItI lIdhuM ane te purI tarapha dhasyo. A samAcArathI purImAM ulkApAta macI gaye. lAkha loko potAnA prANapyArA devamaMdirane rakSavA mATe maMdira AgaLa AvIne bhegA thayA. ahIM jabaruM yuddha jAmyuM. Akhare hiMduonI saMkhyA ochI hovAthI temanI hAra thaI, ane kALe pahADa talavAra laI, jagannAthajInI mUrti teDavA aMdara dho. kALo pahADa jevo aMdara dha, tevA ja mUrti nA pUjArIo pratimAne laI cilkA sarovara tarapha nAsI gayA. kALe pahADa temanI pAchaLa paDyo. bacavAnuM sAdhana na rahevAthI, bhaktoe eka katharoTa For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapurI laI, temAM pratimAe mUkI tene saLagAvI dIdhI. musalamAno katharoTa khUMcavI levA Ave che, e joI bhaktoe katharoTa mahAnadImAM pheMkI dIdhI. nadImAM paDelI e baLelI pratimAne laI ne eka sevaka kuMjaga gAma tarapha nATho ane ahIM eka khaDAyatanA gharamAM yUrti Ane satADI mUkI. vIsa varSa pachI erisAnA rAjA rAmacaMdradevanA vakhatamAM e mUrti ene pharIthI sudhArI temanI pharIthI sthApanA karavAmAM AvI. A vakhate samrATa akabare e sthAna tarapha bhAre bhaktibhAva batAvyo ane tenu rakSaNa karyuM. samrATa akabaranA senApatie rAjA jayisaMha tathA rAjA mAnasihe madarane sekaDo piyA ApI, maMdiranuM gaurava vadhAryuM. I. sa. 1592. te pachI drasiMha nAmane rAjA gAdIe beTho. enA samayamAM bAdazAha aura'gajhee dharmAdhavRttithI maMdira bhAMgavA ane tenA nAza karavA pIramahamadanI saradArI nIce jabaruM lazkara mAkalyu. mahArAjA dravyasihamAM auraMgajheba sAme thavAnI tAkAta na hatI AthI teNe kapaTa racIne pratimAone bacAvI lIdhI. For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = vidyArthI vAcanamALA-8 AgaLa, evuM ja navuM devagRha banAvI tyAM jagannAthajInI ratnajaDita pracaMDa mUrti banAvIne goThavI. dravyasiMhe jAte pIramahamadanI mulAkAta laI, teo mUrti bhAMge te sAme pitAne vAMdho nathI ema jaNAvyuM. pachI baMne jaNa maMdire gayA. pIramahamadane AgalA raMgamaMDapamAM laI gayA. teNe e pracaMDa mUrti bhAMgI ane bhAMgelI mRti tathA mUrtinAM netramAM jaDelA be hIrA auraMgajhebane mokalI ApyA. auraMgajhebane A kAvatarAnI khabara paDe, te pahelAM te maraNa pAmyA ane te pachI tarata ja ahIM marAThAoe caDhAI karI. marAThA vIroe orisAmAM suleha ane zAMti phelAvyAM, maMdirane lAkha rUpiyAnuM dAna karyuM ane teo atyaMta zraddhAbhaktithI maMdiranuM gaurava karavA lAgyA. maMdiramAMnA siMhadvAramAM gaDastaMbha hato, tene nAza thaI gayo hate. marAThA vIroe keNAkane pASANathaMbha lAvIne jagannAthajInA maMdiramAM UbhuM karyuM, je thaMbha Aja sudhI kAyama che. I. sa. 1804mAM marAThAonA hAthamAMthI aMgree orisA jItI lIdhuM ane temaNe maMdirane vahIvaTa For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapurI karavA mAMDayo. paNa eka khristI rAjasattA hiMdu maMdira nA vahIvaTa kare; e mUrtipUjAnA virodhI pAdarIethI sahana na thayuM. temanA virodhathI aMgreja sarakAre rAjavahIvaTa cheADI dIdhA ane te jagannAthapurInA dezI rAjAnA hAthamAM soMpI dIdhA : te vahIvaTa rajavADAMonuM vilInIkaraNa thayuM tyAM sudhI temanA hAthamAM hatA. je prajA mAMhomAMhenA kalahamAM paDIne, potAnA deza khAI de che, tenA kevA bUrA hAla thAya che, tenuM udAharaNa jagannAthajInA pavitra maMdiranA itihAsa pUro pADe che. [3] jagannAthanuM AjanuM maMdira ramaNIya sAgara taTe Avelu che. e sthAnane asala nIlAcala kahetA hatA. AjanuM jagannAtha maMdira cAra bhAgAmAM vaheMcAyelu che. madiranu AMgaNuM pUrva pazcima 665 phUTa ane uttara dakSiNa tarapha 664 phUTa jeTalu vistAravALuM che. enI cAre bAju kALA pASANunI 24 phUTa UMcI eka majabUta dIvAla che. A dIvAla rAjA purUSottamadevanA samayamAM banAvavAmAM AvI hatI. dIvAlamAM cAra khAraNAM che. tene siMhadvAra, khAjAdvAra, hastidvAra ane For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 10 vidyArthI vAcanamALA-8 addhAra kahe che. siMhadvAra kALA pASANunuM che, temAM e bAjue siMhanI bhavya mUrtio che. A dvAra zilpakaLAne uttama namUne che. dvArapradezamAM denA dvArapALa jaya ane vijayanI pratimAo che. daravAjAnI sAme 44 phUTa UMce aruNataMbha nAme taMbha che. khAjAdvAramAM koI mUti nathI. hastidvAramAM be hAthI ane athadvAramAM be ghaDAnAM bhavya citro che. pUrvadvAramAM dAkhala thAo eTale tyAMthI maMdirane bhavya ane vizALa dekhAva dekhAze. e dekhAva tamArI daSTine khacita ja AMjI nAMkhaze. DAbI bAjue zrIkAzI vizvanAtha ane zrI rAmacaMdrajInI pratimAo che. ahIMthI bAvIsa pagathiyAM caDhIne nIce Utaro, eTale tame aMdaranA AMgaNAmAM dAkhala thaze. A AMgaNuM pUrva-pazcima 400 phUTa ane uttara dakSiNa ra78 phUTa jeTaluM lAMbuM che. A AMgaNAnI cAre dizAe cAra pravezadvAra che. AMgaNAnI vacamAM jagannAthajInuM bhavya ane bhadra maMdira vidyamAna che. A maMdiranI cAre bAjue devadevIonAM bIjAM asaMkhya maMdiro che. bhagavAna jagannAthajInA maMdiranA cAra bhAga che. For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapurI cheka pazcimamAM jagannAthajInuM maMdira che. tenI AgaLa mohanamaMdira che. tenI AgaLa nATyamaMdira che, ane tenI AgaLa bhegamaMDapa che. bhagamaMDapa pUrva pazcima 58 phUTa ane uttara dakSiNa pa6 phUTa jeTaluM vizALa che. maMDapanA dvAra upara nava grahanI navI suMdara kRtio vidyamAna che. enA paNa cAra pravezadvAra che. paNa ahIM nivedyAnna mukAtuM hovAthI, pazcima sivAyanA bIjA daravAjA hamezAM baMdha rahe che. bhegamaMdiranI pAchaLa nATyamaMdira che. nAyamaMdira 80 phUTa lAMbuM ane paheluM che. tene cAra daravAjA che. pUrva dvAramAM jayavijayanI mUrtio che. nATayamaMdiranI pAchaLa mehanamaMdira che. A maMdira pa0 phUTa jamIna upara AveluM che. A maMdiranI dIvAla 120 phUTa UMcI che. tene dekhAva taMbU athavA pirAmiDa jevo che. tenI pAchaLa jagannAthajInuM mukhya maMdira che. A mULa devAlaya je hAlamAM astitvamAM che, te mahArAjA cauDagaMga je gaMgavaMzane eka rAjA thaI gayo, teNe banAvyuM hatuM. A maMdira 80 phUTa bhUmi roke che. tenA For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 vidyAthIvAcanamALA-La kalAyukta dhummaTa che. A dhummaTa 192 phUTa UMco che. AthI ghaNe dUrathI ja A ghummaTa dekhAvA mAMDe che. jagannAthadevanA yAtrIo siMhadvAramAM thaIne maMdiramAM dAkhala thAya che. tyAM darzana karyA pachI nATyamaMdiramAM AvavuM paDe che. pachI mehanamaMdiramAM jaI tyAMthI gaDamUrtinI pUjA karavI paDe che. tyAMthI AgaLa vadhIne mahAdInI pAse AvI pahoMcAya che. mahAdI upara 16 phUTa lAMbI 4 phUTa UMcI che. A mahAdInA dakSiNabhAgamAM balarAma, tenA pachI subhadrA ane tenI pAchaLa jagannAthajI eTale bhagavAna zrI kRSNa ane chevaTe sudarzananI mUrtio che. A pratimAonI sAme sonAnI lakSmIjInI mUrtio che. rUpAnI vizvadhAtrI smRti che ane pittalanI zrI kRSNanI mUrti che. pratimAovALo oraDe ane mohanamaMdira, e benI vacce eka sthaLe UbhA rahI pratimAnAM darzana karavAM paDe che. maMdiramAM aMdhakAra rahe che. ahIM phakta dhInA be ja dIvA saLage che. e dIvAnA jhAMkhA prakAzamAM ja jagannAthajInAM aspaSTa darzana karavA paDe che. - dararoja savAre AratI thAya che. te vakhate prati For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapurI mAone zaNagAre che. AratI thaI rahyA pachI, na zaNagAra caDhe che. A bIjA zaNagArane ArAmazaNugAra kahe che. bapore dviprahara zaNagAra, cAreka vAge caMdanazaNagAra, ane rAtre zayanazaNagAra thAya che. dareka vakhate pratimAone navanavAM vastro paherAve che ane tevA svarUpamAM janatAne darzana karAvavAmAM Ave che. koI koI vAra navAM navAM vastro paherAvatI vakhate dAmodara vAmana vagerenA veza paNa mUrtione Ape che. - savAre DholIo dudubhi vagADe che, te sAthe maMgala AratI thAya che. te pachI mukha dhovuM, nAna, bAlabhoga ane prAta:bheganAM darzana ane naivedya thAya che. bAlabheganA nivedyamAM dahIM, dhANI, kepa vagere hoya che. prAta:bheganA nivedyamAM phaLa vagere hoya che. te pachI bapore bhojananA thALane naivedya dharAya che. sAMje cAra vAge nidrAbhaMga thAya che. te vakhate jalebIne naivedya dharAvavAmAM Ave che. te pachI saMdhyA naivedya thAya che. e vakhate vividha prakAranI mIThAIone bhega dharAvavAmAM Ave che. te pachI mahAzRMgAra bhoga dharAvavAmAM Ave che. e vakhate purInA rAjA taraphathI AvatI For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 vidyArthI vAcanamALA-8 gopAlavallabha nAmanI mIThAIne nivedya thAya che. dareke dareka naivedya vakhate pahelI pUjA, pachI nivedya ane chevaTe AratI thAya che. bhagavAnane dharAvele bhAtane nivedya mahAprasAda kahevAya che. A prasAda zavara nAmanA apU. banAve che ane te prasAda jAtapAtanA bheda vinA brAhmaNathI mAMDIne bhaMgI sudhI dareka hiMdu khAya che. pavitra jagannAthajInA mukha AgaLa hiMdumAtra samAna gaNAya che. A pramANenI jagannAthajInA maMdiranI nityakriyA che. e sivAya bIjA mahotsava ujavAya che e judA. mahotsave mukhyatve karIne nIce jaNAvyA pramAsenA che. (1) vaizAkha mAsamAM akSaya trIjathI rara divasa sudhI caMdanayAtrA utsava thAya che. e vakhate pratimAone najIkanA narendra sarovaramAM laI jaIne vahANamAM pheravavAmAM Ave che. (2) vaizAkha suda agiyAraze pratiSThA mahotsava thAya che, kAraNa ke mahArAjA Indraghanne e divase pratimAnI pahelavahelI pratiSThA karI hatI. For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapurI 15 ( 3 ) jeTha mAsamAM suda ekAdazIne divase najIkanAguDIcAnA maMdiramAM jaI rUkimaNIharaNanI vidhi karavAmAM Ave che, ane rAtre lagna thAya che. (4) jeTha mAsanI pUrNimAe snAnayAtrA utsava thAya che. e divase mUrtine sarovara upara laI jaI snAna karAve che. te pachI paMdara divasa smRtine ekAMtagRhamAM rAkhavAmAM Ave che. snAnanA zramathI bhagavAnane vara thayA che, ema mAne che. ane paMdara si pUjA, naivedya, darzana badhu khaMdha rahe che. (5) aSADa suda bIje rathayAtrA utsava UjavAya che. e sauthI meTAmAM moTA utsava che. A utsavanI UjavaNI mATe dara varSe traNa navA sthA banAve che. jagannAthajInA ratha 48 phUTa UMcA ane 35 phUTa lAMbA pahoLA hoya che. emAM 7 phUTa vyAsanA 16 lAhacakra hoya che. rathanA ghummaTa upara cakra athavA gaDanI mUrti hoya che. A ratha garuDadhvaja ratha kahevAya che. balarAmanA ratha 44 phUTa UMcA ane 34 phUTa lAMbA paheALA hoya che. enA upara tAlanuM cihna hovAthI, te tAladhvaja ratha kahevAya che. For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 vidyArthI vAcanamALA subhadrAne ratha 43 phUTa UMco ane 32 phUTa lAMbo pahoLA hoya che. emAM 6 phUTa vyAsanAM 1racakra hoya che. enA zikhara upara kamala hovAthI te kamaladhvaja ratha kahevAya che. rathayAtrAnA divase muktinA apUrNa hAthapagane sonArUpAnA hAthapaga joDe che. e divase purInA rAjA ratnajaDita jhADu laIne rAjavezamAM Ave che, ane ratha sAmene kacaro sApha kare che. pachI pUjA kare che ane rathanI rezamI dorI pakaDI rathane eklA kheMce che. mahArAjAe AraMbha karyA pachI 4ra00 majUro tathA yAtrIo kheMcavAnA kAryamAM mahArAjane madada kare che. A utsava ATha divasa cAle che. (6) aSADa ekAdazIe trimatine palaMga upara savADe che. e zayanotsava che. (7) zrAvaNa mAsamAM suda ekAdazIthI pUrNimA sudhI maMDapamAM hIMcakA upara mUrtione mUkIne temane hIMcoLe che. e hiMDoLA utsava kahevAya che. e samaye maMDapamAM nAca, gANuM vagere khUba thAya che. (8) zrAvaNa mahinAmAM vada AThame janmotsava ujavAya che. e divase keI nartakI devakIne ane For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapurI 17 pUjArI vAsudevanA veza le che ane janmotsava Ujave che. (9) zrAvaNa vada ekAdazIne roja najIkanA mArkanDeya sarovaramAM jaI kAlIyadamana utsava Ujave che. A rIte ekaMdara ekavIsa utsaveA ujavAya che. maMdiranI AsapAsa ane AkhA purI zaheramAM bIjAM asa`khya devAlayA ane pavitra sarovaro che: jemAMnA mArkanDeya sarovara, iMdradhumna sarovara, cakratI sarovara, ane dharmezvara, zvetagaMgA, kapAlamAcana tathA leAkanAtha maMdira e mukhya che. [ 4 ] jagannAthapurI zahera khAsa jovA jevuM nathI. hamaNAM hamaNAM zahera sudharyuM che ane navI ImAratA baMdhAvA pAmI che. samudrikanArA upara kaoNMTa vagere sarakArI makAno che ane unALAmAM ArisAnA aMgrejo ahIM havA khAvA Ave che. ahIM bhASA AlAya che. purI je prAMtamAM Avelu che, te prAMtane ArisA athavA utkala prAMta kahe che. I. sa. 1935nA hiMdIkAyadA pramANe ArisA ravataMtra prAMta banyA che. For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyArthI vAcanamALA-8 jagannAthapurInAM havApANI kharAba che. lAkha mANase avAranavAra ahIM yAtrAthe AvyA ja kare che. hiMdanA khUNekhUNumAM jagannAthanI kIti mazahara che. yAtrIo mATe dharmAdA davAkhAnuM, dharmazALAo vagerenI puSkaLa sagavaDa che. hiMdanA varNabhedamAM vahecAyelA lAkho hiMduo ahIM Ave che, ane teo ahIM varNabheda bhUlI jAya che. hiMdumAtra eka che, koI aspRzya nathI ane koI nIca UMcA nathI, evI bhAvanA jhIlI, teo jagannAthajIne mahAprasAda Aroge che ane e pavitra Adarzane laIne teo svagRhe pAchA phare che. paNa zoka eTale che ke ghera AvatAM ja teo A mahAna ane pavitra zrIkRSNabhUmine samAnatAne saMdezo bhUlI jAya che. jagannAthajInI mUrtine lagatI kathAo hiMdudhamanA brahmapurANu, nAradapurANa, kamapurANa, padmapurANuM, ItyAdi graMthomAM maLI Ave che. te badhAne sAra nIce mujaba che:- ati prAcIna kALamAM mahArAjA indradyumna nAme eka rAjA hatA. teo temanA ratnajaDita palaMga upara For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapuro 19 eka vAra sUtA hatA. temanI pAse hAthamAM paMkhA laI, temanI mahArANI beThAM hatAM. thoDI vAramAM mahArAjA ane mahArANI baMnenI AMkhA mIcAI gaI. eTalAmAM eka AzcaryakAraka banAva banyo ! eka suMdara vimAna dhIme dhIme nIce Utaratu jaNAvA lAgyu. e vimAnamAMthI eka suMdara puruSa bahAra AvyA. A puruSa jeTalA suMdara hatA, teTalA ja bhavya hatA. tenI prabhA ane prabhAva apUva hatAM-ajaba jevAM hatAM ! e bhagavAna viSNu hatA. te rAjAnI bhaktithI prasanna thayA hatA, tethI koI varadAna mAgavA kahyuM. rAjAe vicAra karI kahyuM: ' mArI eka ja yAcanA che ke jagatanuM kalyANu karavA ane AryonA uddhAra karavA Apa sadehe A ja bhUmi upara birAjamAna thAe ! ' tacAratu ' bhagavAna bAlyA ne kahyuM : ' A nIlAcala kSetramAM sAgarane kinAre retInAM medAnamAM eka devavRkSa Ugelu kAle tArI daSTie paDaze. e devavRkSanA kASThamAMthI mArI suMdara pratimA banAvaje. huM e prati ( For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 vidyAthIvAcanamALA-8 mAmAM sadaiva vAsa karIne rahIza ane e kSetra saMsAramAM traNe kALane mATe ajarAmara thaze." eTaluM kahI bhagavAna vimAnamAM besI sadehe svarge cAlyA gayA. bIje divase savAre sUryodaya thatAM pahelAM mahArAjA ane mahArANI UDyAM ane dariyAkinAre gayAM. ahIM khullA retInA medAnamAM choDa ke velA kAMI na hatuM. jhADapAna UgI zake, ke lIlotarI thaI zake, evI eka iMca paNa jagA na hatI. evA sthAnamAM eka suMdara devavRkSa UgeluM ane phUleluMphAleluM mahArAjAnI dRSTie paDayuM. mahArAjAe e devavRkSa (devadAra) kuhADIthI kApavA mAMDyuM ane tene vacale bhAga temaNe kApI lIdho. e thaDane bhAga laI jaIne temaNe yajJazALAmAM mUkyo. eka divasa darabAra bharIne e kASThanI pratimAo ghaDavAnI rAjyanA zi9pIne AjJA ApI. - zilpIe ghaDavAnuM kArya zarU dIdhuM. paNa karavata calAvatAM tenA dAMtA buThThI thaI gayA! keTalAMye ojAro nakAmAM thaI gayA, paNa e pavitra kASTha para eka paNa For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapurI ghA thaI zakyo nahi. jyAre A khabara mahArAjAne pahoMcI tyAre mahArAjAe AkhA dezamAMthI seMkaDo zilpIone bhegA karyA. paraMtu eka paNa zilpI e kASTha upara pitAnuM hathiyAra calAvI zako nahi. mahArAjA eka divasa ciMtAtura vadane pratimA kevI rIte thaze, ene vicAra karatA beThA hatA. eTalAmAM eka vRddha zipI lapAto chupAto dhrujato dhUta mahArAjA AgaLa AvIne Ubhe rahyo! ne pratimAo ghaDavAnuM kArya potAne seMpavA mAgaNI karI. mahArAjA jIvatA hADapiMjara jevA vRddhanI mAgaNI sAMbhaLIne ThaMDAgAra banI gayA! chatAM eka vadhu yatna khAtara mahArAjAe te vRddhane e kArya soMpyuM. - zilpIe kahyuM : "mAre pratimAo taddana aMdhakAramAM banAvavI paDaze, mATe oraDAnuM bAraNuM baMdha rAkhavAnI ane ekavIsa divasa sudhI te jarA paNa na kholavAnI mArI vinaMti che.' mahArAjAe zilpInI vAta mAnya rAkhI. zi pIne aMdara mUkI mahArAjA bahAra AvyA. bAraNe For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 vidyArthI vAcanamALA-8 tALAM mArI dIdhAM. rAjadUtAnA pahero goThavAyo ane mahArAjA kacerImAM pAchA vaLyA. have pratimAe kayAre taiyAra thAya che, e jANuvAnI mahArAjAne tAlAvelI lAgI rahI hatI. ema ema karatAM karatAM padara divasa vItI gayA. seALame divase acAnaka mahArANIne e vAta sAMbharI AvI. teNe kahyuM : ' e bicAro dharA jIvatA che, ke marelI e joI AvIe. mahArAjA mahArANIne sAthe laIne zipagRha tarapha gayA. bAraNe rAjadUtanI sakhta cAkI hatI. khAraNe devAyelAM tALAM jevAM ne tevAM ja kAyama hatA. mahArAjAe tALAM khAlyAM ne bAraNAM udhADI aMdara peThA. aMdara jue che, tA zilpI na maLe ! ane traNa sihAsanA upara traNa apUrNa pratimA ! koI kuzaLa kArIgara pratimA dhaDatA ghaDatA UThI jAya, te pramANe te badhI apUrNa rahelI hatI. zrIkRSNanI ane temanA moTA bhAI balarAmanI pratimAne be hAtha hatA, paraMtu AMgaLIo na hatI. zrIkRSNanAM bhaginI subhadrAdevInI For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagannAthapurI 23 pratimAne te hAtha paNa na hatA. peluM devakASTha tyAMthI adazya thaI gayuM hatuM. mahArAjAe have samudrakinAre je peluM vRkSa dekhAyuM hatuM, tyAM vizALa maMdira baMdhAvyuM. ane tyAM e pratimAonI pratiSThA karI. e ja pratimAe eka yA bIjI rIte. AjasudhI jALavI rAkhavAmAM AvI che. For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jayabhikhunuM bALake, kizere, navajuvAnone preraNAdAyI zikSaNika saMskArI bALasAhitya dIpaka zreNI 1 devanA dIvA 2 dezanA dIvA 3 dilanA dIvA 4 TInA dIvA 5 dIve dIvA prANIkathAo 1 hiMdudharmanI prANIkathAo 2 bauddhadharmanI prANathAo 3 jainadharmanI prANIkathAo itihAsa kathAo pratApI pUrva bhA. 1 thI 5 (zrI dhUmaketu sAthe) mahAkAvyonI rasika vAto (zrI memAbhAI sAthe) bhAratanA bhAgyavidhAtAe - nItikathAo nItikathAo bhA. 1 thI 4 AMbe Avyo mAra jIvanacaritra phUlanI khuzI mosamanAM phUla javAMmarda zreNI 1 javAMmardI 2 eka kadama Age 3 hiMmate mardI 4 gaI gujarI 5 mAIno lAla 6 udA mahetA 7 yajJa ane iMdhaNa nATake 1 patitapAvana 2 rasiyAvAlama 3 bahurUpI vAcanamALAo 1 sarvodaya vAcanamALA (maMjura) dhoraNa 1 thI 4 mATe 2 sAhitya kiraNAvali (maMjura) dhoraNa 5 thI 7 mATe vidyAthI vAcanamALA 200 pustake (saMpAdana-lekhana) vAcanamALA 1,2,3,(33 pustako) jainabAlagraMthAvali 1 thI 3 (48 pustaka lekhana saMpAdana) ' pazupremakathAvali gajamotIne mahela mAkaDAnuM maMdira lAliye-metiyo pUla vilAyatI prakIrNa dahIMnI vATakI For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ neharu zreNI cethI 86 mahArAjA kumArapALa 112 sva. hamahammada 87 guru goviMdasiMha 61 zrI gajAnana | 113 vIra ladhAbhA 88 rAjA raNajitasiMha | 114 sauMdaryadhAmakAzmIra 62 zrI kArtikeya 89 rANI lakSmIbAI 115 nainitAla 63 caMdrahAsa 90 zrI kezavacaMdrasena | 116 giranAra 64 bhakta sudhanvA 91 zrI IzvaracaMdra 117 dvArakA 65 zrIharSa vidyAsAgara 118 pATanagara dilhI 66 rasakavi jagannAtha 92 mahAdeva goviMda 119 mahesura 67 bhakta nAmadeva rAnaDe 120 tAjamahAla 93 dAdAbhAI navarojI 68 zrI hemacaMdrAcArya 94 zrI gopAlakRSNa zreNe sAtamI 69 chatrapati zivAjI 70 samartha svAmI rAmadAsa gokhale 121 zrI RSabhadeva 95 svAmI zraddhAnaMdajI 71 cAMdabIbI 96 zrI govardhanarAma 122 gorakSanAtha 72 guru nAnaka 123 vIra kuNAla 97 zrI javAharalAla 73 mahAtmA kabIra 124 akabarazAha 74 gaurAMga mahAprabhu 98 subhASacaMdra bojha 125 mahAmaMtrI muMjAla 75 lAlA lajapatarAya | 99 zrI senaguptA 126 kavi dayArAma 127 jayakRSNa drajI 76 zrI cittaraMjanadAsa | 100 tArAmaMDaLa 128 zrI sayAjIrAva 77 zrI tribhuvanadAsa zreNI chaThThI gAyakavADa gajjara 101 mahAdevI sItA 129 mahAvIraprasAda 78 zrI surendranAtha 102 nAgArjuna dvivedI benarajI 103 karmadeva ane mevA- 130 mahAkavi nAnAlAla 79 zrI vijayadharmasUri DanI vIrAMganAo 131 che. rAmamUrti 80 bAbu rAjendraprasAda 104 vIra vanarAja 132 abadulagaphAra khAna 105 hedaraalI 133 seraThI saMta zreNuM pAMcamI 106 mahAkavi premAnaMda] 134 nepAla 81 pArvatI 107 sara TI. mAdhavarAva ! 135 mahAbaLezvara 82 zrI zaMkarAcArya 108 jAma raNajitasihA 136 amaranAtha 83 zrI mAdhavAcArya 137 badarI-kedAranAtha 109 jhaMDu bhaTTajI 138 kalakattA 84 zrImad vallabhAcArya | 110 zilpI karamArakara | 139 pATaNa 85 zrI rAmAnujAcArya | 111 kavi dalapatarAma | 140 anupama chalurA For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyArthI vAcanamALA saMpAdaka : zrI. jyabhikhu pAsTeja ATha AnA ne rajisTrezana ATha AnA vadhu .. daza zreNInA eka sAthe 40-0-0.. pAkA pUThAnAM rUA. 50--- maNI AThamI | navamI zreNI | zreNI dazamI 141 guru dattAtraya | 16 1 zrI jJAnadeva | 181 zrI ekanAtha 142 udayana-vatsarAja | 162 zrI siddhasenadivAkara 182 hajarata mahammara pagale 14 mahAtmA AnaMdadhana 163 upA. yazovijayajI 182 aro jarathusta 144 vastupAla-tejapAla | 16 4 vIra bAlAjI 184 ahalyAbAI 145 sAmaLabhaTTa 165 nAnA phaDanavIsa 185 che. ansArI 146 kavi narmada 16 6 zrI dvijendralAlarAya | 186 zrI ramezacaMdradatta 147 vIra sAvarakara 16 7 rAjArAmamohanarAya | 187 vijayAlakSamIpaMDituM 148 jamazedajI tAtA 168 zrI amRtalAla Thakkara 188 zrI kRSNamati" 149 kavi kalApI 169 5. viSaNudigabara. 189 saMtakavi paDhiyAra 150 pro. sI. vI. rAmana 170 zrI rAmAnaMdaceTara 190 citrakAra ravivarmA 151 zAhasodAgarajamAla 171 bhagavAnalAla IMdrajI | 191 zrI nAradabAbu 152 zilAMga 172 zrI praphullacaMdra rAya 153 zrImatI kasturabA 173 mA abula kalAma bahAravaTiyaza 154 dArjIlIMga 193 motIbhAI amIna Serving JinShasan 194 Abu 155 utAkAmaDa 195 zatrujaya 156 jagannAthapurI 196 gomaTezvara 157 krANI 006702 197 amadAvAda 158 pura gyanmandir@kobatirth.org 198 lukhano 159 drAbAda 179 AgrA | 199 vaDodarA 160 kAverInA jaLadhodha | 180 ajaMtAnI guphAo | 200 gIranAM jaMgale prakAzaka : zakSulAla jagajIbhAI : gUrjara graMtharatna kAryAlaya : gAMdhI rastA : amadAvAda mUka : geviMdalAva jagazIbhAI : zAradA mudraNAlaya : nammA masjida sAme: amadAvAda. AkhA in E