Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSe 6] buddhiprabhA. (The Light of Reason brahmAnandavidhAnake paTutaraM zAntigrahadyotakam / satyAsatyavivekadaM bhavabhaya bhrAntivyavacchedakam // mithyAmArganivartakaM vijayatAM syAdvAdadharmamadam / loke sUryaprakAzakamidaM ' buddhiprabhA' mAsikam // tA. 15 okaTobara, sane 1914, nUtana varSa mubAraka. - adAkAntA. bhAnu gaiA pUrvanAM naba rA bhAge, AnaMda Aja prIvara ! sarve prakAze; ganavarSe AjathI sA vistRta Ave, jANe navuMja nuM su kAi Ape ! gatarka ApyuM. Aje nayane tare che, ne cakra jevI zubhAzubha karaNI kare che ! je zubha kAryo gatavarSa mAMhI karyAnAM, sabALatA hRdaya A maiM cItAM ! ! ne che. hRdya mA du:khathI ve A, naNI arjuna karyAM gatavarSamAMnA ( harigIta ). prIyavara tame A pAmo tama hRdayamAM AnaMda A, ne azubha karme thAya echAM zubha karmadho ahA ! hA ! ema karatAM ulaTuM na paDe te ApanA, karajo prIyavara tame A prastAva karI sthApanA ! e sthApanAthI zuddha banIne hRdaya tama nIhALarjA, AnaMda AnaMda je sthaLe terA tame tyAM bALaze. saMkalpa karI tema hRdayamAM nyAye taNA paMce vA, ne zel tama jIMdagI ahA bahu sukhane preme vahe ! dhana ane sati taNA kare taMgI nakha vahe, anukULatA sA rIte AnathI harIsa lahe. navIna varSa premathI prIyavara tame Aje ladA, kusumAMlI A rAIno tAja muvAla ahe * [7 me,
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 buddhi bhA. vaidaka dRSTile bhAratavarSanuM prAkRtika jJAna. (lekhakaH-vaiva vidyApura ApaNe ema jANIe chIe ke pAzcAta sAyansamAM bhAre kudaratanuM na meLavIe chIe ane teno yathAyogya upaga karI zakIe chIe temaja pAzcAta dezavAsIone prAkRtika jJAnanA bhAve uca eNu para caDelA che, paNa pAzcAta sAyansathI prakRtinAM mULatatve potera mAnela. che te ApaNI prApurUvAe paMcabhUta mAnelAM che. pAzcAta sAyansanAM paMcotera tava padArthamAM paramANue bhamatAM rahe che tathA te paramANu vA AonA nAtIka vA rasAyanI parI vartana thai padArthonAM rUpAntara thAya che eTale ubhava ane laya thate vAya che. sAyansamAM padArthane amara kahela che. padArthone ke kALe nAza thatuM nathI, paNa tenuM rUpAntara thAya che. je rUpAntara najare joIe chIe tene ubhava rUpAntara thaze ema kahIe chIe ane je najare jovAmAM nathI AvatuM tene layanuM rUpAntara thayuM ema gaNIe chIe. sAyansanI rItIe jyAre mULatatvIka padArtho paramANunI dazAmAM hoya tyAre joi zakAtA nathI. paMcotera tatva sAyansa gaNela che te tanAM judAM judAM paramANu bhamatAM rahe che ane pitAnA natiguNanAM bIja paramANuo maLavAthI je te padArthonA paramANu aNuonA rUpamAM AvI tathA evAM aneka aneka aNuonAM saMmelana thaI mULatatva 5 thI khaLa bhULanA saLA padArtha banelA che ema jaDa jJAnanA bhAve jANIe chIe. kArbana, hAjana, okisajana, nAiTrojana, pirAzayama, soDIyama, tAmrarogya, loha, magna vigere paMcotera tatva necarara-nAM sUkSma tathA skUla ANuothI banelAM che ane te muLatatvIka padArthonA ochA vanA bhAge-khaze bhULanA dareka padArthamAM rahelA che. keTalAka padArthamAM piTAziyamano bhAga hoya che to keTalAkamAM kAInano bhAga hoya che. koIka padArtha okisajana ane hAIjanathI banela hoya che jema pANI, te kokamAM oksijana kArbana ane nAiTejanAdi hoya che. jema vAyu te keTalAMkamAM leha- tAkisajana. ghaNAM tatavIka padArthathI banela hoya che. jema - rasAyanarItI anusAra jenA buddhithI paNa vibhAga na thaI zake tene paNa kahe che. A paramANuenA maLanA guNone gAdA saMmelanathI dareka sUkSma ane sthUla padArtha banela che. leha eka maLanave padArtha che. tenA bhAga ApaNA zarIramAM raktanA kayatA rajakaNamAM maLI Ave che. 1ImAM hIrAkasI, sevanamAsika, romAkisaka, tathA vanaspati ane AkAzamAM vicaratAM aNuomAM lehanAM paNa aNuo che; Aja khATA guNanAM A AMbalI, cItrAmAyAM, lIMbu, phaTakaDI, vigeremAM azva guNanAM aNuo cho vadhatAM hoya te pramANe tenuM vizIchatva gurUtva paNa hoya. piTAzIyamane mATe paNa tema jANavuM. ApaNe deza javakhAra kADhIe chIe te paNa eka piTAlIyama ja che. A kSArarUpa poTAza dareka vanaspatimAMthI nIkaLe che mATe dareka vanaspatinA dvAra paNa piTAzIyamamAM ja gaNAya, temaja paziyamano keTaloka bhAga "pRthvImAMthI nIkaLatA sAromAM paNa maLI Ave che tevIja rIte seDIyamane bhAga paNa pRthvImAMthI maLe, temaja vanaspatimAMthI paNa maLI Ave che. kArbanane bhAga sAkara, gharane
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaidaka dRSTie bhAratavarSanuM prAkRtika jJAna. se; sa, vAyu, hIrA vigerenAM che. Ana Adhunika sAyansathI siddha thatAM ApaNuM prAcIna zAstromAM AvA gAdha nathI ane jANI ApaNo ttie te tarake cI thatI nathI. A uparathI ApaNA prAcIna prApurUSoe prAkRtika jJAnane kaI zodha karyA nathI ema mAnI pavidyAnA siddhAMte grahaNa karIe chIe jhUmAM ApaNI buddhinIja aichArI che. te ke pAzcAta zaiAdha pratyakSa pramANathI siddhidAyaka temaja zuddha ane saraLa upayegI thai paDe evI che ema manAya tepaNa temAM aMtIma parINAma du:khadAi thai paDe che. dAkhalA tarIke daMta kathAmAM evI vAta pracalIta che ke, pUrva hiMdustAnamAM baLInu vAvetara vizeSa thatuM ane tethI dezI paradezI dareka lokane enA upayoganI 8rUra hovAthI hiMdanA kRSikArA keTalAka penA gaLInA vAvetarathI pedA karI peAtAnA nItu calAvatA tathA temanA khetaramAM keTalAka garIMba marchA kAme jaI potAnA nIrvAha karatA. temAM sAyansathI hInA paramANuenuM svarUpa samache eTale upara jaNAvela tatvo paikI kayA tattvanA aNuthI gaLI jevA padArtha bane che. te nirNaya karI khanIja dravyAnA mIzraNathI kRtrima gaLI thavA lAgI ane tethI vAvetara karanAra kRSikAra tathA temanA mattura vargane gaLIthI thatA vAvetaranA dhAgadhI thatA nIrvAhamAM khAmI AvI ane loka bhukhanA du:khamAM paDavA lAgyA, temaja padArtha vidyAnA je meTAM umeTAM yAnA sAdhanathI lAMbe pthe dareka vastu taiyAra thavA lAgI, tethI zrImaMtAnA ghAnAM adaLaka dravya bheguM thavA lAgyuM. paNa garImAnI potAnA hunnara udyoganA nArAthI atyaMta durdazA dinapratidina thavA lAgI kAraNu meTAM ane yAMtrika kArakhAnAM thavAthI macchurI karanAra mAdhukAnA pa ojhA thavA lAgyo. hunnara kArIgarI Adi dhAgore jAtamahenatanA hatA temA nAza thaye; matalaba ke rasAyatazAstra karatAM te ApaNA prAcIna prAna purUSAe gatanA kalyANa nimitte je yatna karelA che te stutIpAtra che. upara batAvyA pramANe sAyansudhI amuka jAtanAM tatvaja prAdhyAna che te ApaNA prApta purUSoe kudaratanuM vIvaNa kaMI duSa kareluM, ane te jJAnamAM sudhArA vadhAro karavA pUchu Avazyaka che. tema keTalIka virodha rodhanI pazu ja che. te te thatI rahe te ApaNI prAkRtika vidyA huM chatAM upayogamAM Ave ane tethI dinapratidIna vRzcita pAmatI jAya tyAre ApaNe anya AzrayanI jara rahe nahi. A vAta anubhavIoe lakSamAM levA jevI che. ApaNe jene prakRti kaDDIe chIe. vastuta: anAdI che tenuM rUpAntara thAya che eTale vikRta parINAmane pAme che athavA avargIkRta parINAma pAme che. dudhanuM dahIM thAya ane temAMthI krI dudha na thAya te vikRta purINAma kahevAya. pANIthI khara thAya ane arathI pAchuM pANI thAya tene adhikRta parINAma kahe che. jene sAyansanI rItIthI padArthonuM bhAtika ane rAsAyanIka parIvartana thayuM gaNe che. aNu ane parmANathI jagatanA saghaLA padArtha banelA che ane saghaLA mULatatvIka pakSonuM mULatatva eka lAyuja che ema sAyansathI naNavAmAM Ave che, paNa te vAyune AkAzAdi avakAza Apo sadhare che tathA AkAzAdine prakRti avakAza ApI sadhare che tethI saghaLA padArthA !~rUpa zaktithI prakRtimAM rahe che. prakRti sadA svarUpe chAtI sattAne leI satapa che tethI prakRtine asaratva dhaTe che. tenAM rUpAntara thAya eTale vistRta parIAmane pAme che tathA sa'kAcane pAme che eTale sthUla rUpe pratIta thAya che ane marUpe rahe che tethI prakRti bhUgeALa khoLanA saghaLA padArthInuM upAdAna gaNAya che.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabA. (maithuna tyAgaw) trahmacarya vrata.) (lekhaka-pAnAcaMda jecaMda mANekapura) harigIta (cAla che. kumArikA vaLI bhADuti vezyA vigere jANIe, vidhavA strI aMganA zuM viSaya citta na ANIe; . nava nirakhIe vikAra najare zIyala vratane Are, te sujana vAna jagamAM ahoniza dharmavija dhAraNa kare. brahmacArI nara guNavAna tyAge sakaLa nArI nehare, satApI zrAvaka nija dhIyA nava anyamAM IcchA kare; nara janma jIvana jANIe zIvasaMpatti vege vare, te sujana jana jJamAM ahoniza dharmezvaja dhAraNa kare. mana vacana kAyA yogathI nava rAcIe rAmA kadI, vairAgyamAM mana vALatAM thAe chAnI satI; vratamAMhi sahu zAradAra evuM vrata anupama jANIe, sAdhaka bane tenA kharekhara mukitadAyaka mAnIe. alakha zakti AbhA karI premathI pragaTAvie, samayakatva ujvaLa thAya rUDI bhakti citamAM vAvie; kaMda kerA daryane haNavA muni udyama kare, cuke nahi nija dhyAna mAMhi acaLa merUnI pare. je je upAye kAma jAge te thakI dUra rahe, nArIta nakhare na cuke brahmamahi sthIratA dhare; nija nArIthI paNuM sujana jana vivekathI varate sadA, TALe dhirajathI sarvathA je kAma karI ApadA. je khAna bhajana parapurughanuM satyavaratI nava kare, parapurUSane vaLI tela mardana aMga bughaNu nava dhare; parapurUva sAthe nava navA khele karI khele nahI, parapurUSa kerA bALane nava kaMcukI eLe sahI. parapurUva kerA pAya caMpana nava kare gata dhAraNI, paraMpurUSa karA hAthanuM baLa varaje lakSaNa; nija nAtha viNa parapurUva sAthe paMthamAM cAle nahIM, nija jeTha sasarA anyathI nava mazakarI karIe sahI. ekAntamAM parapurUpa sAthe vAta nava karie tihAM, daSTi taNo meLApa thAe ema nava varate chatAM, - pativrata dhArI. 2 kAMsA, pha salakSaNA.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ (mathuna tyAgarU5-brahmacarya vrata) saMkatamAM vAto kare nirlajapaNe bhaTake nahi, brahmacArINI brahma pALatAM muzkelIo moTI kahI. parapurapa suto hoya tyAM nija aMga vacce DhAMkavuM, para dekhatAM ALasa vicare aMga khulluM mukavuM ( nahI); guma avayava zarIranA khullA kadI karavA nahI, aNujA gharamAM ekalA nava divasa jAvuM nahI. nava piyaramAM rahevuM ati rahevuM patinA saMgamAM, pALe zIyaLatrata ema zrAvizva ati umaMgamAM; satIo taNAM vana sAcavIne zrAvikAo che havi, apavAdane dare karI udhata kara thAe sahi. navavA pALe noramalI tyAM kAma hAma navi dhare, te vIra mAnava prANu nIleja kAma saheje vaza kare; ciMtAmaNuM sama pAmI narabhava vyartha nava jAye are, te sujana vagamAM sadA zubha acI karIne vare. satIo ane satAo kacerImAM kazI kaMcana pare, agni saMge hemavata nija jIvanane nirmala dhare; pite varyA zIva saMpadA jagamAM yazasvI thaI khare, te sujana jana jagamAM ahoniza dharmadhvaja dhAraNa kare. strI napuMzaka pazu vinAnA sthAnake brahma pALavuM, nArI kathAo kAma pragaTe tema citta na vALavuM; nArI taNA Asana mahi brahnacArI to bese nadI, nava niraNe aMgopAMga nArInAM sarAge te sI. jyAM bIta aMtara daMpatI tyAM kAma kIDAmaya thatAM, brahmacArI nara te sthAnathI vege karI dare jatAM; pUrve karyA saMga nArInA hRdaya lAve nahI, nava sarasa bhojana khAya jethI kAma nava jAge sahI. je mAta bhajana Adare nava zarIranI zobhA dhare, je nija parAyuM pAra AnaMda nijamAMhI dhare; je ya vAtA dhyAnamAMhi magnatI je Adare, tevA no Age bicAro kAma te zuM kare. nizcaya thakI cetana rUpane parapariNatI tyAgIe, nijapara taNuM je jJAna tene ghaTa mahi utarAvIe; para pudgalo huM bhogavuM jaga eMDamAM bhamatA are, viTAmathI zuM rAyavuM vicAra cetana zuM kare. mathuna nizcaya bega pula te tune ghaTatuM nathI, nija pariNamAM nAtha rahevuM ema kahuM chuM satyathI;
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 02 buddhiprabhA. paramAM paDI mujhAya nara brahmAMDamAM bhu 5 , kyAM evuM jaI bAraNuM kyAM meha dAvAnaLa na. re re anupama mAnavI cIMtAmaNI karamAM paDyo, bhulya kharekhara bhAna bheLA ca gatImAM raDava; zubha zaraNa gurUvara AdarI zIkha hItane suvI are, hA saMdha tuM samajIza tyAre dIvya aMjananI pare. ( vyavahAra nizcaya mithune tyAgarUpa brahmacaryavrata) khaTarasa taNuM bhajana karIne kAma kuMjara dAbIo, vArAMganAne hAva bhAve te tapasI nava caLe; sthaLabhadra jaya aNagAra tuja sama anya trIbhuvanako nathI, dhanya dhanya brahmacArI munizvara namana karIe premathI. dInA ghera ucharIA paTa naMdanA vasudevanA, sukha bhega sarave paraharIne seja madhuna rovanA: yAvakave chaTha tapa Adare zIva suMdarInA kAraNe, mithuna tyAge prANAyA huM jAuM tenA vAra. devakIne laghunaMdana kRSNa baMdhava dha re, rAjematinA nAtha pAse saMjamAM kAusaLa dhare; hA mastake aMgAra phora nuM balI aNagAra, mithuna tyAre prANuo huM jAu tehane vAraNe. sannata kumAre samajatAM nija dehanI mamatA tajI, vikarALa vyAdhi pAmatAM paNa sabaLa suraviratA sa; samajAvatA vaLa devane te bhAva roganA kAraNe, mithuna tyAge prANIyA huM jAuM tene vAraNa. varSa bAdaza kaThaNa tapasyA carama anavara jaga jA, aMdhakAra paDado dUra thatAM udheAta jJAna taNe thaye; mUkAviyA maithunathI bhavi chava kerA prANane, mathuna tyAge je nara huM jAuM tene vAraNe. brahmacarya mahimA nija mati anusAra kIdhe premathI, tama manana vAMcana eka citta sAMbhaLe je snehathI; karaze amala naranArI rUDAM sAta pAmaze, zIva suMdarI rasiyA bane jyAM prema avihaDa jAmaze. AcArya zrImada gadhAraka buddhisAgarane namuM, tasa zISya pAnAcaMda zrAvaka brahmadhArakane stavuM; aniza sukhanA kAraNe brahmacArIvratane Adare, jaga baMdhano toDI halAM muktipada vege vare.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukha. 2 0 3 muva. (lekhaka:--nAgaradAsa narottamadAsa saMghavI. mu. Ame.) jaMdagInAM sukha duHkhanuM samatala rAkhavAmAM manuSyanA prayane keTale aMze phateha pAmyA che-tenA itihAsanuM digdarzana karatAM aMgreja kavI geDa smItha kahe che. Vain very vain, my weary search to find, That bliss which only centres in the mind Still to ourselves in every place consigned Our own felicity we make or fiind. je sukhanuM madhyabiMdu ApaNu manamAM ja che tene mATe zodha karavI phekaTa che, are. tadana phekaTa che. "je sthitimAM ApaNe hoe te sthitimAM ApaNe ApaNuM sukha pedA karI zakIe chIe; ane jodhI zakIe chIe." - AtmiyasattAnuM jJAna ApavAne mATe asaMkhya dharmAtmAne agAdha prayatna havA chatAM manuSyo ATalAM badhAM zaMkAzIla ane vahemI che mATe rahe che? kharI rIte duniyA camatkArane mahAna mAne che. sAmAnya manuSya daSTithI vadhAre baLa mAluma paDatA hareka kRtyamAM kAMke camatkAra che; ema dareka mANasa mAne che. evA camatkAronI kalpanAone anusaravAthI ApaNane jotAM sukha maLaze ema mAnIne duniyAmAM pitAnI mAlI jema tema dhakele jAya che. paisA pedA karavAnI, mAna meLavavAnI, strIputrAdika kuTuMba meLavavAnI vagere vArthi AzAomAM badhuM bhUlI javAya che. A AzAonI chAyA te vastuo jayAre AvI maLe ane sukha Ape che tenA karatAM vadhAre sukhadAyaka mAluma paDe che. te te vastuomAM paNa aneka prakAranA camatkAra daSTie paDe che, jemanI pAse paisA ochA hoya che, teo ema mAne che ke paisAvALAone kevAe prakAranAM sukha haze. chokarAM vagaranAM, chokarAM vALAomAM paNa emaja mAne che. mAna meLavavAnI AzA vALAo jyAM tyAM jaMpalAI paDatAM bIlakula Dara khAtA nathI. AvAM badhAM bhANasane eka ja raste nyAya maLe che. "mA mA cA 3ra ane." vyavahAramAM ubhAM thatAM ane prasaMge AvI paDatAM duHkhanI jALamAMthI dIlAso meLavavA, dhArmika tAcaraNanI mAraphate sukha meLavavA ghaNuM mana cAhanA rAkhe che. mAnasIka sadguNe sivAyanAM trAgarathI, zarira upara bahu mAThI asara pedA thAya che. A raste sukhane badale du:kha vadhu paDe che. aMte camatkArane tAbe thAya che. bhArI upara badhI AzA enI dorI laMbAI che. - paropakAra dvArA mAnasika ane zArIrika sukha maLe che. kAraNa ke " Mercy is double blessing, it bless and in th.lt giveta a el niin ont recivesha" dayA, (popakAra karavAnI lAgaNI karanAra ane meLavanAra bane sarakhI rIte sukhadAtA che. . dhana e sahelAmAM saheluM paropakAra karavAnuM che. kAraNa ke zArirIka parizrama karavAne mATe hamezanI TevanI jarUra che ane mAnasIka parizrama uThAvavAne jJAnanI jarUra che.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhibhA. "To live and not to live is to live in debt. 'prema vinAnuM jIvatara, e mRtyu samAna che. ' premapUrvaka jIvavu e 'sukha ' che. prema rahIta jIvavuM teja ' duHkha' che. strI putrAdikamAM prema svAbhAvaka hoya che; paraMtu 'vasudhaiva kuTum ( AkhI duniyAne kuTuMba samAna mAnavI. ) enuMja nAma prema che. sAre raste rahIne vyavahArika sukhAdi meLavavAne tRpta rahevu. nahi to jAgatAnI pADI ane uMdhatAnA pADA.' kAraNa ke; Aste bhagaAsInasyordhvastiSThati tiSThataH / zete nipadyamAnasyacarAti carato bhagaH // ( kSetraryAkSaLa-sannamasihA, ) beThelAnuM nasIba esI jAya che, ubhA thayelAnu ubhu thAya che, sutelAnuM suI naya che ane cAlanAranu nazIba cAle che. kArya vyavasthA ane niyamitapaNu e e vyavahArIka sukhanAM mukhya sAdhanA che. sukha du:kha vAstavika rUpe mAtra mananI kalpanAeja che. kAraNa ke * One man's meat is another's poison ' eka mAsanuM sukha bInnarane duHkharUpa thai paDe che. mananI kalpanAnI dorI hAthamAM rAkhI rahevuM emAMja manuSya chaMdagI sArthaka thAya che, zAnti hRdaye rAkhIne, bhrAnti hIMg karI mana; duniyAnI utkrAMtimAM, aNu karavu tana. sukha duHkha mApa samAna che, mana rIta sA sAtha; taraganA akaLAyI, bharatI nahe kaMI khAtha prabhumAM zraddhA rAkhavI, sI prANI para prIta; vyavahAre vatAM sadA, dIlathI rAkhI hIta. dharma mAtra che nItimAM, dharmAdhI mA dhama; marma humajavAM jagatanAM, yAgI Atmiya garva. kRti jagatanI zvete, karavAM kRtya dareka; eja nItinI rIta che, nAgaranI rIta eka. 204 1 33 ra " bhaluM krodha karanAranI sAme krodha karavA nahi, gALa ApanArane paNa thAe, ema kahevuM, cakSu, kahyuM, nAsikA, vhiTTA, vacA, mana ane smRddhi e samArAthI nIkaLatI evI vANI vaDe aa melavuM nahi. ( manusmRti,) prasaMga pramANeja vacana kahevuM. sadbhAva pramANeja priya kArya karavuM, ane potAnI zakti pramANe krodha karavA, eTalAM vAnAM je purUSa nage che te pati che. (hitApadeza) kAma krodha tathA lAbha meM traNa prakAranAM narakanAM hAra che; ane te dvAra AtmAnA nAza ( kharAbI ) karanAra che, mATe e traNatA tyAga karavA, e traNa narka dvArAthI chUTA paDelA mAsa potAnA kayyANanuM sAdhana karI zake che, ane tethI parama gatine pAme che. ( zrImad bhagavadgItA. ) mithyA vacana khelavAnuM cheDI devu, vinA mAgeja bIjAnuM bhalu karavuM, ane kAmane, krodhane tathA devane Adhina thane dharmanA tyAga karavo niha. ( vanaparva. )
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmavRddhinuM kAraNa. // sadguru zrImad buddhisAgara sUribhyonamaH dharmavRddhinuM kAraNa. 201 ( lekhaka muni ajItasAgara. ) vhAlA suna pAThaka nA ! A sAra rAhata anAdi anata sasAra sAgara madhye paribramaNu karanArA jIvAtmAone janma, jarA, bharaNu, cyAdhi, vyAdhi ne upAdhi vigere nAnA prakAranA kaSTAthI bacAvanAra phakta eka dharma sivAya anya koi paNa avalAkAtuM nathI. ema sarva darzananA siddhAntA mukta kare karyo che. khAndhave ! e uparathI spaSTa rIte avamedhAya che ke dharma e zabda te duniyAmAM manuSya mAtrane mAnya cheja paraMtu mAnyatAnI pRthaka pRthakatAnA lIdhe dharmanI pRthakatA avalAkAya che. prabhunA premI bhakato dharma e sabda kaeNve! majhAtA che ke jenA uccAra tathA zravaNa mAtrathIja AnaMda AnaMda udbhave che teA pazcAt tenI zuddha zraddhApUrvaka ArAdhana karanArane niraMtara paramAnaMda prApta thAya temAM Azcarya zuM ? pyArA Atma hitecchuo ! uparakta paramAnaMdane arpaNa karanArA evA je dharma tenuM mULa tA paripUrNa yAja che. 3 4 RttA po dharma paramadharma tenuMja nAma ke jemAM jIvavAta khIlakula nathI temaja duniyAnA tamAma dharmI dayAnA Azraya karInendra rahyA che, jemake:kRpaandii mahA tIre sarvadharmA stRNAGkurAH tasyAM zoSamupetAyAM kiyannandantite ciram // 1 // dayA rUpI mahAna saritAnA kinArA para sarve dharmarUpI taNAMkurA lIlAlahera uDAvI rahelA che te kRpAnadI zeSaI gaye te lAMbe kALa Ananda karyothI bogavI zake ? tasmAta kAraNAt dayA sivAya dharma meLavI zakAto nathI ane sarvAMge dharma meLavyA sivAya koi paNa kALe akSaya padanI prApti thatI nathI jethI karIne akSaraSadanA icchakajanAe nirantara sarvotkRSTa yAnuM pUraNa pyArathI sevana karavuM khAsa jaranuM che. A akhila sasAramAM cAlatA sarva matAvala khIjanA uparokta dayAne amala kare che kharA, tatrApi dAnA svarUpane yathAyogya nahi jANavAthI te pUrNaze dayA pALavAne bhAgyazALI banI zakatA nathI ane sIrI dayAnA ArAdhata sivAya tene yathAtathya dharmanA lAba maLI zakatA nathI ! uparAkta dharmanuM khAsa mULa je dayA teno sarvavaMze svikArate phakta jaina matAvalakhI janAeja karyo che ema kahetAM jarA mAtra paNa atizayokti nahija gaNAya. kAraNu dayAnI khAtara temanAtha prabhue rAjaeNmatine tyAga karyo, dharma rUcI anugA prANanA tyAga karyo, ne megharatha rAjAe dehanA tyAga karyA, e zu kAryanA jANuvA bahAra che? evI apUrva dayAnA siddhAntathI sarva darzanamAM jaina darzana mukhya gaNAya che. mATe dayAnAM upayoga karavAnI khAsa jarUra che. yathA koI ghaTA na ghaTa banAvavAnI khAtara smRtikA, cakra, daMDa Adi samagra sAmagrI ekatra kare ane ghaTa banAve tatrApi temAM ekAda paNa cija apUrNa rahe te ghaTa kharekhara banI zake nahi, temaja sAze dayAne ArAdhI zakAya temaja akhaDAnandane samarpanAra
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. apUrva dharmanI prApti thAya. anyathA dayAmAM jema jema nyunatA tema tema dharmamAM paNa nyunatA avabodhavI. sarva mAvalaMbI janone dayA bhAnya che sahi, tatrApi sarve janonI mAnyatAnA bhinnapaNAne lIdhe zreSTatApUrvaka dayAne saze kharo upayoga teo karI zakatA nathI. udAharaNa tarIke keTalAka matAvalaMbI janenI evA prakAranI mAnyatA che ke, pazuo nAnA prakAranA duHAthI pIDAya che mATe teone vadha karave jethI teo pazu jamanA duHkhamAMthI mukta thAya. evA prakAranI mAnyatAne lIdhe hapUrvaka pazuvadha karI teo temAMja dayA mAne che. anya keTalAka janonI mAnyatA evA prakAranI che ke pAvana paryanta pAe tandurasta heya tAvata paryanta temanI dayA pALavI paraMtu jyAre te vyAdhigrasta banI judA judA prakAranI pIDA anubhavatA hoya tyAre temano vadha karI temane thatI pIDAmAMthI mukta karavA temAM ja dayA che. vaLI keTalAka manuSyonI evA prakAranI paNa mAnyatA che ke beTA tathA nAnA je je prANIo manuSyone takalIpha Ape che jemake ju, cAMcaDa, mAMkaDa, macchara, DAMsa e nAnAM tathA uMdara, vIMchI, sarpa, de Adi moTA teno saMhAra karavA eja dayA. punaH keTalAka dhadha jane hasti, azva, mahiba, Aja Adi pazuono yajJanimitta nAza karI temAM ja dharmadhurandharatA mAne che. AgaLa cAlatAM keTalAka jananI evA prakAranI paNa mAnyatA che ke keTalAka prANuo ati sUkSma che je ApA daSTie avakI paNa zakAtA nathI tenI jarA mAtra paNa kALajI karavI ApaNe jarUrI nathI. phakta praSTie jaNAtA meTA meTA nI dayA pALavI eja kharI dayA. - uparokta prakAre bhinna bhinnapaNe anya matAvalaMbIjane dayAne svecchAnusAre upara kare che trApi teo sarva prabhue kathita-svadayA, paradaya, divyadayA, bhAvadayA, nizcayadayA, vyavahAdiyA, svarUpadayA, anubandhadayA Adi aneka prakAra dayAnA che je ghaNuja vistAra pUrvaka jaina siddhAntomAM varNavelA che te pramANe vartI kharI dayAnA kharA svarUpane nayazelIpUrvaka samajavA adhikArI banI zakatA nathI. temaja dayAnA svarUpane jANyA sivAya tenI ArAdhanA paNa teothI banI zakatI nathI kAraNa teonI matimAM ajJAna dazAe pUrNa jora zerathI vAsa karyo che ane pUrvokta kathIta ajJAna dazAnA baLathI bhramita thaelI che mati jenI evA matAvalaMbI janone mata kapi kALe paNa zuddha gaNAya ja nahi. paraMtu paripUrNa rIte AtmapadArthanuM A paNuM jaNAvavApUrvaka, savaze davAnuM svarUpa keda paNa darzane varNavyuM hoya to te jaina darzana che, ke je bhAgye ja sAkSara jana jANavA bahAra haze ! jethI karIne jaina dharma saveda gaNAya che te sarvathA rIte satya che. pUrvakathita sarvathA prakAre satya e je jainadharma tenA cAra bheda che, jemake AcAra dharma, dayAdharma, kiyAdharma, vastudharmAdie uparokata dharmanA je cAra bheda kahyA tenAM dAna, zIla, tapa, nAva e cAra kAraNe zAstrakAra prabhue kathana karyA che. temAM paNa dAna devAnI khAtara dhana baLanI jarUrata paDe che, ane zIla pALavA mATe mana baLanI apekSA rahe che. temaja nipanA mATe zArIrika baLanI khAsa agatya che. have AgaLa cAlatAM bhAvane mATe te khAsa samyaka nAnobaLa joIe, kAraNa sabhya jJAnathI ja bhAva dharmanI vRddhi thAya che, ane e je bhAvadharma che te dAna, zIla, tapa e traNe karatAM adhikAdhika che tenuM spaSTIkaraNa karatAM
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmavRddhinuM kAraNa. 23 jaNAya che ke bhAvadharmanuM kAraNu jJAnabaLa che ane te jJAnabaLathI sakaLa carAcara vastu dharmano avamedha thai zake che. evA prakAranA jJAna thakI je Atmonnati vA Atma sarakSaNa thAya che, te pahelA traNa eTale dAna, zIla, tapavaDe thaI rAkatuM nathI tenuM sabhya kAraNu e che je tapa, nikSepa, pramANu, cAra anuyegane vicAra, samabagI, paddhavya vicAra, ItyAdi padArthonuM avamedhana jJAna sivAya pAmI zakAtuM nathI ane uparokta padArthonA avadha sivAya AtmapadArtha oNLakhI zakAtA nathI, temaja AtmapadArthane ALakhyA sivAya dAna, zIla, tapa e Atma sukha ApI zakatAM nathI mATe bhAvadharma je jJAna thI thAya che te uparAta traNu karatAM breka kacela che. temaja zAstrAr mahArAjanI dazavaikAlika sUtramAM kathe che ke, paDhamaM nAnaM soA prathama jJAnane pazcAt dayA atre paNa jJAnane eTale bhAvadharmane prathama pada arpela che. temaja paMcamInA stavanamAM pazu kahyuM che ke, paheluM jJAna te pachI kriyA, nahi AI jJAna samAnar, ahIyAM paNu jJAna eTale bhAvadharmane mukhya kahela che. tenuM kharuM kAraNa eja che ke jJAna vinAnI je je kriyAo che te sarve kta kalerArUpa che. kemake kriyA je che taMto jJAna mahArAjAzrInI dAsta che. jJAnavAna purUSanI karelI azpakriyA paNa mahAna kakSane arpaNa karanArI thAya che teTalA mATe uttarAdhyana tramAM paNa zAstrakAre jaNAvyuM che je jJAnavAna hAya tene suni kahevA. tenA uparathI paththu nAnanuM atyutkRSTa mAhAtmya jaNAya che. punaH vaLA zrImahAnizItha sUtramAM paNa jJAnane apratipAtI varNavyuM che. AgaLa cAlatAM zrImadevI mAtAne hasti skandhe beThAM kevaLa nona prApta thayuM tathA cha khaMDAdhipati bharata mahArAjAne ArisAjIvanamAM krarmAnI vimuktatA thaI tenuM mULa kAraNa paNa nAnaja hatuM. evI rIte jJAnarUpI netra prakaTa thayAM che jene evA muni mahArAjA>>Ane vadana punaH punaH thAe ema upadeza mALAmAM paNa kahyuM che. jJAnanA pUrNa pratApathI devAcArya zrImAn mAvAdI pramukha mahAtmAo mAdhArdika anya matAvala jenAne chatI jagatamAM yazAvAda laI zayA che. je je aMze jJAnanI tIkSNatA te te aneM cAritranuM adhapaNuM navuM. je nikAcita karmonA karoDA varSa paryanta paNa dAna, zIla, tapathI kSaya thaI zakato nathI tenA jJAnathI eka dhAsozvAsamAM nArA thaI nava che teTalA mATe kriyA gurUne pIpalAnA pAna sadRzya kahyA che ane jJAnI gurUne samudra samAna kahyA che. samyaktapaNuM jJAna vinA TakI zakatuM nathI temaja jJAna sivAya dhyAna mArga paNu samajhAtA nathI. zAstrAkta samasta kriyAonuM mULa zraddhA che ane te zraddhAnuM kAraNu jJAna che kemake jJAna vinA zraddAnI prApti thatI nathI. duniyAnA samagra padArthane sananavanAra evuM je jJAna tenA zAstrakAre pAMca bheda varNavyA che. mati, zruta, atri, mana:paryava ane kevala-uparokta jJAnanA pAMca bhedamAMthI dvitIya bheda je zruta che te sarvathA adhikApayogI che. kAraNa te padArtha mAtranuM prakAzaka che. svamata tathA paramata khannene paripUrNu prakAza karanArUM paNa zruta jJAnaja che. ajJAnarUpI aMdhakArano nAza karavAne mATe tA dinakara samAna tathA dukhama kALarUpa rajanIne viSe to dIpaka samAna zrutajJAna che. bAkInAM cAra jJAnanuM kAraNuM paNa poteja che. vitarAga prabhue zrutajJAnane sarvyava hAraka kahyuM che. uddeza, saMdeza, AnA tyAdika vyavahAranA lAbha zrutajJAnadhI thAya che. vaLI svarUpa tathA pasvarUpanI samajaNu paNa vratonathIja thAya che. bAkInA cAra nA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ nanA prabhAvathI jANeluM svarUpa te paNa zrutajJAnathI ja kaLI zakAya che. mATe atyAdika cAra jJAna sthApavA pega che paraMtu tenAthI anya jIvone upadeza ApI upakAra karI zakAto nathI. upadeza ApavAnA mATe to zrutajJAna je che te ja mahAna upakArI che evA zrutajJAnanA zravaNa karavAthI zuddhAtmika paramapadanI prApti thAya che jethI karIne zrutajJAna khAsa meTuM nimitta kAraNa che. zrutajJAnanuM niraMtara zravaNa karavAthI chavAmAne zuddha svarUpa, vizuddha, zraddhAna udabhave che. jenAthI zuddhAtmAnuM AcaraNa, Asevana tathA anubhava utpanna thAya che te ja paramapadanI prApti avabodhavI. zrutajJAna zravaNanA prabhAva thakI jIvAtmA dharma vize avabodhI zake che ane dharmanA avabodha thakI viveka pagaTe che te jJAnabaLathI aMte makSa meLavI zakAya che mATe sarva Atmahitecchu janee niraMtara zrutajJAnane zuddha bhAvathI Adara kara. catutimAM paribhramaNa karatA jIvAtmAone zrutajJAnanI prApti ghaNIja kaThINuM che. zrutajJAnanI prAptithI pUrve zrIgautama svAmI, sudharmA svAmI, jaMbu svAmI, vigere ghaNuM mahAtmAe saMsAra sAgarane tarI gayA che. vartamAnakAle mahAvideha kSetrane viSe vicaratA zrI madharAdika inavaronA sadupadezane zravaNa karIne ghaNuM tare che. bhaviSyakALe zrI padmanAbha vigere tirthakaronI vANane zravaNa karIne zrIdhanI vigere ghaNuM jIvAtmAe tarase temaja A bharatakSetramAM hAla paNa je jIvAtmAe zuddhabhAvathI atajJAnane sAMbhaLaze, bhaNaze, antaHkaraNuthI tenA upara zraddhA karaze te sulabhabadhI thaze, ane halu (laghu) kama thaI paraMparAe mukti meLavavA bhAgyazALI banI zakaze. evA zrutajJAnanuM mUla dvAdazAMgI che temaja te zrutajJAnanA, vAMcanA, pUchanA, parAvartanA, anuprekSA ane dharmakathA Adi ghaNA bhedo che temAM paNa dharmasthAnA cAra bhede zrI uvAI sUtramAM kathana karyA che te A pramANe che:-AkSepiNuM, vikSepiNI, nidinI ane vedinI. have je thakI eka tatvamArgamAM pravRtti thAya tene AkSepaNa kahIe, jenAvaDe mithyAtvanI nivRtti thAya tene vikSepiNI kahIe, jenA zravaNathI mokSanI abilAvA utpanna thAya tene niyaMdinI kahIe; ane je thakI vairAgya bhAvanI utpatti thAya tene saMvedinI kahIe. evuM parama paropakArI zrutajJAna cAra prakAranI dharmakathA saMyukta traNa gaDhanA majayabhAgamAM devoe racelA siMhAsana upara tathA azoka vRkSanI heThaLa birAjamAna thaI eka ejananA pramANavALA samavasaraNunI bhavya bAra jAtanI khadAnA sanmukha devAdhideva zrI tirthaMkara prabhu saMsArI jIvAtmAonA hitanA mATe kathana kare che ane tenA zravaNa mAtrathI zrIgaNadhara mahArAjAe dvAdazAMgInI racanA kare che te khAsa sutra tarIke gaNAya che. uparokta rIte dareka jInezvara prabhunA sAsanamAM jANavuM. temaja vaLI zrIjInarAja prabhunA zAsanamAM pratyeka budha, cAda pUrvadhara ane daza pUrvadhara sudhInA mahAna jJAnavAna purU je je nibaMdhanI racanA kare che tene paNa sUtra saMjJA hovAthI dvAdazAMgInA bAmA draSTivAdamAM tene antarabhAva thAya che. vartamAna, paramakRpALu, dinabaMdhu, dinAnAtha zrImAna mahAvIra prabhunA cAlatA sAsanamAM je pIstAlIza chanAme che te sarve zrIkrutajJA nanAja bheda che ema avadhavuM. anya paNuM akSara-anakSarAdika cAda ane paryAya-paryAya - mAsAdika vIsabheda paNa tenAja che. vartamAna duHkhama paMcama kALamAM phakta zrutajJAna ja prakaTapaNe che. kAraNa matIna che paraMtu te to zrutajJAnarUpa che kemake zrutajJAnanuM je samavAyI kAraNa te mAne che, ane kAraNathI kAryanI te abhinnatA che, kintu ! bhinnapaNuM nathI. anya avadhi, manameva ane kevaLa e traNa jJAna to vartamAna samayamAM kSetra kAlAdika bhedane anu
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAnuM sAmartha. sarIne vIra prabhunA sAsanamAM tene viccheda thayo che. phakta matimRtarUpa zrutajJAna prasAra hAlamAM ane vidyamAna che. pUrvakathita zrutajJAnanA udeza-samudeza, anujJA ane anuga e. cAra prakAra zAstrakAre jaNAvyA che temAM sAmAnyapaNe je kathana karavuM tenuM nAma udeza, vizeSapaNe kathana karavuM tenuM nAma samudeza, AjJA ApavI tathA anudana karavuM tenuM nAma anujJA; ane prazna, pRcchA, prArthanA pramukha karavuM tenuM nAma anuga mahAna puruSoe kayo che. uparokta sakaLa kAraNone lIdhe vyAkhyAna kathana karavAmAM paNa phakta zrutajJAna upayogI che tetrApi anya nathI. tethI karIne vartamAnakALamAM zrutajJAnanI vRddhi tathA saMrakSaNa karavuM khAsa jarUranuM che tenA mATe kANe ThekANe pAThazALAo, borDIMga ne gurUkuLa sthApavAnI khAsa jarUra che. e jJAna vRddhine mATe ane jJAna saMrakSaNanA mATe ThekANe ThekANe jJAna bhaMDAro taiyAra thavA joIe che. uparokta pramANe je bhavyAtmA pitAnI manobaLa vRttine tathA dhana baLa zaktine temaja zArIrika zaktine jJAnaddhi tathA jJAna saMrakSaNamAM vApare che te jIvAtmAja kharekharI rIte dharmanuM saMrakSaNa tathA vRddhi karavApUrvaka dharmano ArAdhaka banI ma kalyANa karavA bhAgyazALI banI zake che. kAraNa ke A ThekANe jJAna je che te kAraNa che ane dharma kAryarUpa che ane kAraNa kAryanI abhinnatA che, mATe jJAnanA upara vadhAre lakSa rAkhavAnI jarUra che. have dAkhalA tarike jema pati tathA pradhAna ubhaya prajAnI vRddhine mATe temaja saMrakSaNanI khAtara taiyAra rahe che ane bane bane khUba premathI pALe che temaja anne dvAdazAMgarUpa zrutajJAnamAM je mULa su che te rAjA samAna che ane tenA artharUpa TIkA bhANa curNapramukha padhAna tulya che tethI satra ane TIkA e sarve dharmanI vRddhi tathA saMrakSaNane mATe ja khAsa che ane te sarva zrutajJAnarUpa che tethI kRtatAnanI vRddhi tathA saMrakSaNanA mATe bhavyAtmAoe jarA mAtra paNa vilaMba karo jarUra nathI. jema bane tema jaladI kaTIbaddha thaI tanamana ane dhanavaDe zrutajJAnanI vRddhi karavI jarUranI che kAraNa enA jevuM anya koI paNa dharmavRddhi karavAnuM atyuttama sAdhana nathI. vANI sAmarthya. (lekhaka:-zaMkaralAla maganalAla vyAsa mu. nAMdela.) yathA citaM tathA vAco yathA vAcastathA kriyA / cise vAci kriyAyAM ca sAdhunAmeka rupatA / / bhAvArtha-jevuM citta tevI vANI, ne jevI vANI tevI kriyA. cittamAM, vAcA ne kriyAmAM sAdhuonuM ekarUpapaNuM che, arthAta sajajane daMbha kepaTAdithI rahIta hoya che. bANathI ke pharIthI kApI nAkheluM vana punarapi nava vava thAya che; paNa nadArUpa vANuthI chedAyeluM mana kadI prasanna thatuM nathI. arthAta vANuno ghA rUjhAto nathI. vidura nIti kudarate ApaNane je amUlya cIjo vinA mUlya bakSIsa ApI che temAM vANuM-vAcA paNa eka che. A saghaLI cIjone upaga barAbara karatAM AvaDe te vicAravAne mana ApyuM che ke je vaDe tene sadupayoga karavAne joitA vicAro jaDI Ave che. vakIla ke baeNrisTara
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 buddhiprabhA. -- v - - - - * * - - - - - = = - - - - - - - - - - - - - - jema kAyadAnA pustakanA AdhAre mahAna kAryomAM phatehamaMda nivaDI zake che; temaja kudarate bakSelI cIjone barAbara upayoga karavAne zuddha mananI salAha vaDe vijayI nivaDI zakAya che. je kAyadAnA pustakamAM je vaDe vijayI nivaDAya te lakhANa na hoya ne tene badale bIjuM ja tethI ulaTuM pustaka hAtha dharyuM hoya to teno abhyAsa kadI vijayI nivaDato nathI paNa ulaTuM pustaka pastAvAne kAraNe thaI paDe che, temaja zuddha aMta:karaNa ke tene mATe nirvirI bALaka magarUrI dharAve che tenI salAha vaDe bhayaMkara kAryo paNu nirvine pasAra karI zakAya che paNuM nAdurasta takatAmAM jovAthI jema zuddhapaNe joI zakAtuM nathI tema durgagurUpI melanuM paDa jenA para pharI vaLeluM che evI manarUpI ArasImAM jovA kiMvA salAha yuvAthI kadI joItI mAhItI saMpUrNapaNe meLavI zakAtI nathI mATe pahelAM to Asa para mela dura karavA prayatna kare hitakara che. jyAre A melane jema jema ocho thayo me joze hema hema mArA nirmaLa aMtaHkaraNa rUpI camatkRtidarzaka darpa vaDe mArA bhaviSyanA havAle nare jevA vA sAMbhaLavA jeTalA nirvikArI hame thaze TahAre hene upayoga mATe pote kara e te vAraja nahi lAgavAnI ! je emaja che to kudaratI bakSIsone kaI raste sa6oga karI zakAya te vicAravAne hame bhulI javAnA nathI. sAthe e paNa vicAravAnuM nahi bhule ke kaI vANI ApaNane zreyaskara nivaDe che, ane kaI vANuM ApaNane nukazAnakattAM haiya che ! kAraNa ke varaNI paNa eka kudaratI bakSisa che ne tene paNa be rIte upayoga thaI zake che paNa je viAne teonA Antara manane pUchI te pramANe varyA hatA ne temAM himada nivaDyA hatA temanA zabdo TAMkI lekhane AgaLa calAvIzuM. pratyeka manuSyane be prakAranI keLavaNI maLe che, paheluM anya jana tene bhaNAvI gaNAvIne keLave che ane bIjI ghaNI agatyanI e che ke manuSya pota-pitAnI jAtane sudhAre che ane keLavaNI Ape che te. binasArA che para prIti rAkhavA karatAM jAteja sArA jIvananA graMtharUpa thavuM e vadhAre sArUM che. nelana adekhAI e sarva vikAramAM atyanta nIca ane siMdha che. Atmastuti karavA mATe eka ja rIta che ne te eke je guNa ApaNAmAM che tene ja anyamAM joi tenAM vakhANa karavAM eTale karyA pramANe potAnI stuti thaze ane kharAba dekhAze nahi. bekana, ekaja cIjano be rIte upayoga thaI zake che. eka rIta evI hoya che ke te ghaNI upayogI thaI paDe che ne teja cIjane bIjI rIte upaga karatAM te ghaNuM nukazAna kartA nIvaDatI jaNAya che. tevI ja rIte pANInuM paNa samajavuM. je manuSyomAM saghaLone rAjI karavAnI ane jenI sAthe vAta kare tene prema meLavI levAnI bhAre yukti hoya che te mANasa te vaDe baLavAna thAya che. oNrDa cesTara phIlDa. je lhArAM kAryo nirveine pasAra karavAne hame cahAtA haiva te jevA vaDe te pUrNa thavAnAM che tenI stutipAtra vANIne upayoga karo. tema karavAthI hame hamArA kAryamAM avazya kahamada nivaDaze ane tethI ulaTuM nIMdA yukta vANathI bhAre saMkaTamAM AvI paDazo. mahAtmA kAranAtha,
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ AsthA ! AzA ! ane dAna ! ! 211 je vANI niHsvArthapaNe dAMbhIkatAnA DoLa sivAya belAyelI hoya che. te zretAnAhRdayane 'pAMgaLAvI nAkhavAne kadI sutI ja nathI. svArtha sAdhavAne paNa kadI sabhyatAnI hada eLagI jaI amukanI mAtra nIMdAja karavA maMDI paDavuM nahi. temaja mAtra vakhANa karavA paNa maMDI paDavuM nahi. kadI ema paNa bane ke jene mATe tame vakhANa kare che te hamArI vArtA sAMbhaLanArane apriya hovAne kAraNa rUpa paNa hAya ! hene mATe pahelAM hame jene vinA kahevA dhAre che ke je vicAro darzAvavA IchA rAkhe che te bAbata upara tAnA vicAra kiMvA abiprAya jANI lIdhA pachI ja tenA vicArane maLatuM ne tenI bhASAne ja maLatA zabdamAM hamArI hakIkata jaNAve. vArtA zravaNa karatI vakhate hene emaja thavuM joie ke A belAnA zabdo mahArA pakSane mAtA che, athavA hArA jevA ja che !!! sArA bela bolavAthI dareka manuSya prasanna thAya che. mATe hamezAM manahara balavuM kemake miTa vacana sarakho eka uttama vazIkaraNa maMtra nathI. hipadeza. avasara upara egya za do vAparI svAmInuM mana raMjana karI le teja subuddhivaMta kabIra je nuM mahAjana maMDaLanI maherabAnI meLavavA hA heya to suMdara bolatAM zIkha. zukAcArya, ekaja jIbhathI bolAyalA de vaDe me zatranA bhAvavALA ja che ne e ja jIbha vaDe belAyelA zabdo vaDe hame kharekhara premanI garaja sAre che, ne jenI sAthe hame vArtAlApa kare che te tamane kharA hitevI dhArI tana, mana ne dhana vaDe upayogI thaI paDaze. A viSe je lakhavA dhAruM chuM te paikI ghaNuM AgaLa lakhAI gayuM che ne te ApanA smaraNamAM jhUryA kare ja che paNa te vicArone jAgRta karI pratyeka kAryAraMbha agAu ochAmAM ochI pAMca mInITa paNa hamArA nirmaLa aMtaHkaraNanI salAha pUchavAne rekI, pachI zabdaricAra karavAno maMtra zikhavI A lekhane pUrNa karavAmAM Ave che. astu. dareka mANase pitaja pitAnI jAtane keLavavA prayAsamAM rahevuM joIe. graM ke zikSake te mAtra AdhArarUpa che. kAma to enuM pitAnuM ja haze to phaLa maLaze. aNInA samaya para dhArelo hetu pAra pADavAne mATe pUrNa samAM potAnI magajazakti vAparavAnI zakti jyAM sudhI nathI tyAM sudhI mANasa keLavAnuM kahevAyaja nahi ! Deniyala vesTara mAthA ! bAza! mane tAna !! are A saMsAre, nahi nahi dayA, sahAnubhutInA ? ahaMkAre purA ! vIrala janasevAnI kRtInA !! are ! svAtha svAtha, jagata jana se sAnuM karanA ! nathI haiDAM ko'dI, anupa, jana sevAthI bharatA ? ! dayA to svarganI devI, dayA deva banAvatI; dayA to svarganI kuMcI, nave nidha apAvatI ! pArakara. varasAda rahI gaye, paNa rAta bahu aMdhArI hatI. nadInA pulapara DAnase hatAM, paNa pulanI vacamAM cAlatu mANasa phAnasa nA Ave tyAre dekhAtuM. e pula para eka garIba
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 buddhiprabhA. apaMga De dhIme dhIme cAlato hato. tenI bagalamAM jevI tevI eka sAraMgI hatI, ane aMgapara purAM pAdharAM vastra paNa na hovAthI te dhrujate hato. pula parathI te meTAM suMdara makAnavALI eka zerImAM Avyo. e bArIomAMthI, rozanI ane mejazakhamAM paDelA paisAdAra mANasonA AnaMdI svara ane gAyana saMbhaLAtAM hatAM. e bArIo tarapha joDIvAra jai rahI, DosAe pitAnuM dIna vadana nIcuM namAvyuM, ane eka khuNAnA aMdhArAmAM jaI bAMdhelI nIka AgaLa ubho rahyA. pachI teNe pitAnI kharI sAraMgI vagADavA mAMDI. paisAnI tene jarUra hatI, ane gAyana sivAya kamANunuM tenI pAse kaMI sAdhana nahatuM. juvAnImAM te eka nATaka maMDaLImAM hatA. eTale bAI vagADI sAruM jANato hato, paNa hAla tenI sAraMgI sArI nahatI, ane Aje tenuM mana cheka du:khI ane udAsa hatuM, eTale gAyanamAM tenuM mana bahu vAra rahyuM nahi. tenI sAraMgI dhImI ane besura bolavA lAgI, ane tenI AMkhamAMthI rahI rahIne eka eka meTuM TIpu TapakavA mAMDayuM. evAmAM eka pAsathI traNa khubasurata ane juvAna chokarAo doDatA, eka bIjAnI sAthe gamata karatA, ne hasatA hasatA AvyA. emAMnA vacalAnI aDaphaTamAM pile ose AvI gabaDI paDe, ane tenI sAraMgI nIkamAM paDI bhAgI gaI. Doso DasakAM khAvA lAgyo, te sAMbarI pele chokare tene uThADe ne mApha mAMgI. Dose ekathI bIjA tarapha jovA lAgyo ne cItazrama thayelA jevo dekhAvA lAgyo, paNa keTalIka vAre enA mukhamAMthI, mArI chokarI, mArI sAraMgI chokarI evA zabdo nizvAsa mAphaka nIkaLyA. traNe chokarAo enI AsapAsa vITaLAI vinyA, ane thoDIvAramAM naramAzathI badhI hakIkata jANI lIdhI. e DosAnI ekanI eka chokarI kSayanI Ajare mAvA paDI hatI, ane tenI pAse javAne rastA para mATe paNa DosA pAse eka pAI paNa na hatI. dIkarInI hAyamAM DosAe traNa upavAsa karyA hatA, ane Aje eka lAcAra banI, dIkarI pAse javAnA paisA meLavavA sArU sAraMgI vagADI bhIkha mAMgavAno, nIca udhama teNe mAMDe, tyAM to sAruM gaI have buTTAnA mananI vedanA tathA zarIranI sthiti joI traNe vicAramAM paDyA. ghaDIka vAramAM sauthI moTAe pitAnI sAraMga choDI sura meLavavA mAMDyo. eTale pilA be jaNA ene manasune samajI gayA. eka pitAnA hAthamAM buddAnI TepI lIdhI, ane bIjAe pitAno kaMTha, sAraMgI sAthe meLavyo ke gAyana zarU thayuM. traNe juvAnee nAnI ummaramAM gAyanano abhyAsa karI sArI kuzaLatA meLavI hatI. A chokarAe Ama zA mATe kare che, te pele buddo na samaye paNa emanA manahara gAyanathI enuM duHkha dhIme dhIme pAchuM haThayuM, ane mana gAyanamAM lIna thavA lAgyuM. thoDI vAramAM te ThekANe lokonI tathA gADIenI meTI haTha bAjhI, ane bunI TepI senAnAM ane rUpAnAM nANAthI bharAi-lakAI gaI e juvAnonI traNe TopIe paNa bharAI gaI. meTA chokarAe sAraMgI baMdha karI. traNe maLI buddhA pAse gayA ane enA gajavAmAM TopIo bebe khobe khAlI karavA maMDayA, e joI dese dIMga thaI gayo. chokarAoe puTha pheravI javA mAMDayuM, eTale meTAne pAchaLathI jhAlI, Doso bolI uThaze. bhAI tamArU nAma ? jarAka paMcAI teNe gaMbhIratAthI javAba Apyo "AsthA.' DosAnI AMkha bAjA tarapha vaLI bhAI tamArU? " AzA." DosAe gabharAI trIja tarapha joyuM ane puchayuM-namArU? "dAna! "
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAjhana. Dosa page paDI che, mArI chokarIne jAna ApanAra bhAgyazALIo tamArAM kharAM nAma te kahetA jAva! huM kone AbhAra mAnuM? sethI meTA chokarAnA mhoM para heja hasavuM jaNAyuM! AchAM thatAM vAdaLAMvALA AkAza tarapha, tene jamaNA hAtha uce thayo, ane prasanna kaMThe te beH "AbhAra te dayALu prabhune." traNe juvAne ubharAtA AnaMda sAthe vegathI daDI gayA. kevA khubasurata chokarAo ! zuM sundara gAyata? pelI cIja te nATakavALAo karatAM e acchI thaI gaI, vigere vacano bolI zokhIna naranArIo vIkharAyAM, gADIo cAlI gaI. ane zerI pAchI hatI tevI thaI gaI. tyAra pachI DI vAre vAdaLAmAMthI nIkaLatA candrane ajavALe pilo budA nadIno pula oLaMgI gayo ! aMgrejI vidhAthI vibhUSita thayelA, pijhIzana ne phezanamAM phasAyelA keTalAka abaja bhAratanA vidyArthIo, A chokarAonI viveka vinaya kRtatA ne sadudhamavALI dayA ApaNuM AryAvartamAM batAvavA bahAra paDaze ! rASTranA thAMbhalArUpa evA kartavyaniSTha yuvAne hamArI kamamAM ne dezamAM ghaNA ne savara pAke eja cho. # zAMti 3. saMkuTira. KrasamAla; vacanAmRta. lekhaka -oganida muni buddhisAgara sUri.) 1. sarva dhArmika zAsenuM manana smaraNa karIne tene heyaneya ane upAdeya buddhithI viveka karavAnI jarUra che. amuka eka zAstrane sAmAnyapaNe vAMcIne ke jAtane mata bAMdhatAM pUrve upara lakhelI sUcanAne dhyAnamAM levI. koI bAbatane jyAM sudhI pitAne paripUrNa anubhava na thAya tyAM sudhI te bAbata saMbaMdhI amuka nizcama mata bAMdha e gaMbhIra bhUla che. 3. kaI matano tyAga va Adara karatAM pUrve te matanI AdeyatA ane heyatA saMbaMdhI na ane pramANethI paripUrNa vicAra karo ke jethI vartamAnamAM tathA bhaviSyamAM mata pheravavAnI jarUra na paDe. dhathI dhamadhamAyamAna banelo kaI vastu saMbaMdhI samaya vicArI zakato nathI ane bolI zakato nathI. mAna-mAyA ane lobhanA AvezamAM Avele manuSya satya vicArI zakato nathI ane satya prAyaH bolI zakato nathI. pakSapAta, dAkSiNya, ahaMmamatva, IrSyA, deva, vera, svArtha, AzA, mRDhatA, saMkucita daSTi, paravazatA, bhIti, paratejamAM aMjAI javuM ane Agraha ItyAdi cage satyane paripUrNa vicAra thaI zakatuM nathI ane paripUrNa satya bolI zakAtuM nathI. rAjA, gurU, adhikArI vagere manuSyone samayajJatAe sevavA. temanI sAthe prasaMga pAmIne saMbhAvaNuM karavuM ane namratAthI vartavuM. koInI hadabahAra stuti karavI nahi. temaja kedanI nindA karavI nahi. inA saMbaMdhI evo abhiprAya na bAMdha je bhaviSyamAM pherave paDe.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. <. 14 4. buddhibhA jenA AcAro ane vicAremAM mandavIrya, matidArthavyu, svArtha, karNazrutideSa, paravicAramAM aMjAI javuM ane AjubAjunA manuSya vicArAnA pravAhamAM pravahiva ityAdivaDe kSaNe kSaNe pheraphAra thatA hoya tenA vacananA ane AcArano kadI vizvAsa na rAkhaze. evA manuSyonI pratijJAnA vizvAse badhAvuM nahi kAraNa ke kAMI vakhata levA manuSyA sarpanI paiDuM bhayAvaha thAya che. potAnA paricayamAM AvanAra manuSyonI sthiti, rIti, nIti ane prItine anubhava pAmIne tene kaMI kahevuM vA tegmAnI sAthe vyavahAra rAkhave. AtmAnuM hita karavAnAM sAdhanA karyAM karyAM che ane mAmAM vighno karyAM karyAM che teno paripUrNa vicAra ane Atmagalane nizcaya karIne svahitamAM pravRtti karavI. 10. potAnI AmatAnA jete vizvAsa ta heya tene je ka! kathavuM te araNya 6na samAna che. 11. je manuSya zUdra hoya ane je bAbata tene priya na lAgatI hoya tevI bAbatanuM tenI AgaLa varNana pharavuM e araNya rUdana samAna che. 12. je manuSya jeTaluM buddhimAM grAhya karI zake tenA karatAM adhika devuM e tenuM nAza kAraka aNuM che. 13. manuSya potAnA anubhava pramANe sarvane dekhe che paNa sarvanA anubhavAnI sAthe svAnu* bhavanA mukAbalo karIne sarvane dekhe te te svaparanuM dhyeyaH karavAne vizeSa ceAgya tha zake. 14. potAnI AjubAjue hita cintA kANu kANu che ane zatrue kayA che. tenA sabhyaz vicAra pharaveze. 15. kayA kayA pramAdo kevA saMcegAmAM kayAre naDe che ane tene kayAre karyAM kAraNoe tALa thAya tenA vicAra karIne apramatta rahevA pravRtti karavI. 16. peAtAnI sthitinA khyAla karavA ane pazcAta kAryamAM pravRtti karI. peAtAnA AtmAnI zuddhatA ane uccatA tarapha sadA lakSya devuM. 17. dharma vinA nItinA siddhAMta AkAzanA havAI killAnI peThe vaAdhavA. jyAM dharma che tyAM avazya nIti che. 18. saheje kaI vastu maLe dugdha samAna jANavI. je vastu mAgIne levI te pANI aresabara che ane je kheMcIne levuM te vidhara bhara che. 19. rAte za harAvI zake che. sajjanoe zA manuSyothI cetatA rahevuM. 20. kadI koInA khurAmAM ubhA na rahevuM paraMtu kAinA bhalAmAM ubhA rahevuM, khurAmAM uMbA rahevuM e kaMI mahata kArya nathI paNa bhalAmAM ubhA rahevuM e maMtavya che. 21. aneka prakAranA pariSA ane du:khe samabhAve sahana karavAthI jJAnanI pakvatA thAya che. duHkhamAM AtmAnI zuddha dazA darzAvanArUM nAna eja kharUM jJAna che. zAtAvedanIyamAM TakI rahenArUM jJAna puSpa samAna che. du:kha rUpa tApa paDatAM te karamAI jAya che. 22. AtmajJAnanI paripakvatA thatAM sAMsArika duHkhAmAM AtmA samabhAve rahI zake che ane duHkhane vedavAmAM pA pAtA nathI. 23. anya jIvA para jyAM sudhI potAnI kakSA na thAya tyAM sudhI potAnA karatAM ucca mahAtmAonI kakSNAnI asara AkarSavAne peAtAne AtmA samartha na thAya te banavA yAgya che.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ divya prema ane dayA dharma! 215 24. koinI sAthe game te bAbatamAM spardhA karatAM IrSA, deza, nindA Adi denA dAsa na banavuM paDe tene khAsa upaga rAkho. rajoguNuM ane tamaguNa manuSya paraspara spardhAmAM eka bIjAnA zatruo bane che. 25. pitAnI ugratA ane anya manuSyone nIca mAnavAnI buddhi jyAM sudhI che tyAM sudhI paramAtmajJAna ane AtmajJAna seMkaDe gAu dUra rahe che. anya manuSyone nIca dekhAvA eja pitAnI nIcatA jaNAvavAnuM lakSaNa che. divya prema ane dayA dharma ! varSARtunI saMdhyAkALa ! vanapradeza lIlA gAlicAthI sundara banI rahyA che. raMgaberaMgI pupa vaLI te sundaratAmAM vadhAro karI rahyAM che. hamaNAM ja eka jhApaTuM paDI varasAda baMdha paDayo che. pavanathI hAlI uThatAM vRkSa-pakSigaNathI sajIvana banI gayAM che. najIkamAM ja eka nAnakaDuM sarovara jaLadhI ubharAI gayuM che. paNa have pavana jarA baMdha paDa, sUrya prakAzaajavALuM jarA jarA jaNAtuM hatuM. te samaye eka lAlitya bhara-sundara hama yugala sarovaranA sAme tirethI hasyAbaMdha cAlyuM AvatuM jaNAyuM; ne lagabhaga A kinAre AvI aTaka. zobhAyamAna vana pradezane A haMsane haMsinA yuga tujAro gaNuM vadhu zobhAyamAna karI mULyA. ahA ! kudarata: gulaMtAM kSethI amarasanA biMdu karaze, ane davi vAto cakalI mRgalIyAM kahI jaze kumArI kanyA e kudarata tane tyAM paraNaze, ane banne vacce rUcira kiraNe keka vaheze. ( kalApI che. AvA sumadhura samaye eka zikArI zarasaMdhAna karelA dhanuSya sAthe Atura nayanene dhaDakatI chAtIe te sarovarane kInAre AvI ubha. zuM zikArIne A vakhateja zikArane zokha thaI A Aje kezarI savArano kaMIka cintAmAM paDazo jaNAya che. nAnAM bALako kakaLanAM hatAM. temanI dayA lAvIne tenI panie vAsI roTalAnA TukaDA ApI jema tema chAnAM rAkhyAM, ne te dhaNadhaNIANune te agIAraija karavI paDI hatI. pitAnuM to ThIka paNa A nAnAM nAnAM-galarUALakane sAMje zuM khavarAvavuM ! nathI gharamAM anAjane dANe ke nathI eka khAvA pIvA. zuM karavuM. ghaNA tarkavitarka ne aMte kezarIe pitAnAM dhanuSya bANa hAthamAM lIdhAM. beya uMcI caDhAvIne ko mAryo ne vanamAM javA nIkaLyo. zikAra karI lAvI bALa baccAM, ne pitAnuM peTa bharavA teNe manasube karyo ane jaMgalamAM nIkaLI paDe, zikAranI zodhamAM te jaMgalamAM ghaNe rakhaDyo paNa zIkAra mAnyo nahi. chevaTa rakhaDatAM rakhaDatAM dUrathI te haMsa yugalane joI temane zikAra karavAnI lAlacane thobhAvI zako nahi. - have teNe bANa caDhAvyuM je barAbara haMsayugalane anulakSIne te phekyuM ne turtaja kInArAnA chAchara pANImAM te hasa-Doka nAkhI bhoya TuTI pa gata prANu thayo. AMsu sAratItaraphaDatI haMsane mukIne divya lokamAM cAra gayo. pitAnA saphaLa ane sArthaka mAnanA zikArIe have jarA meM malakAvyuM.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ yukilA, ! paNa eTalAmAM to, hatI te zikArInA paga pAse bIlakula dhAstI vinA dhasI AvIne jANe kaMI araja karatI hoya tema uMcu mAM karI AMsu kheravavA lAgI. tenuM dayAmaNuM me ne AMsu bharI AMkhe zikArIne jANe ema na sucavatI hoya ke- mArA svAmIne nA nAMkhyA temane zAmATe jIvatI rAkhI ? bhAre mate paNa mArI nAMkha khIcArI vAca vinAnI husaoN have tArU kANu sAdhI ! have kANu tArI sAthe uMcI DaoNka rAkhI pharaze ? Aja tArI joDe TuTI gaI ! tuM Aja nirAdhAra thai gai ! A hRdaya drAvaka drazya joI zikArInA manamAM dayAno saMcAra thayA-are zikArI te zuM ! paNa paththaranI khetIvALA mAnavIne paNa dayA upanave-are hRdaya 'pIgaLAve tevuM e karUNAjanaka drazya hatuM. 2 mheM bhUla karI-pApI peTane khAtara eka kudaratanA bAlakanA-vatA prANIne nAga karyo ! tene mArI nAMkhyuM ! arere ! ApaNane eka kAMTA vAgatAM kevuM darda thAya che! te AvuM tikSaNa bAju te cArA kAmaLa hasane vAgatAM tene kevI pIDA thaI haze ! ne A vicAre tene eka kaMpArI chuTI-arere ! khIcArA niparAdhine mhe. nArI nAkhyuM ! mArA bALako mATe-mAthA vinAnuM-sundara pakSI-A hasInA AdhArane mheM chuTavI lIdhuM ! hAya ! mhe khoTuM karyuM he pApa karyuM ! arere! bhula thaI ! dayAmaNA mhAMvALI tusAnI nIDaratA sthitie zikArInA hRdayamAM dayA utpanna karI hatI, te have te pastAtA hateA. tenI bhukha uDI gai, ne tene badale duHkha AvI kheDuM paNa eTalAmAM karIne hasIe uMcu joI pharIyAda karI. je potAnA svAmInA khUnane mATe InsAka mAgavA lAgI. potAnA premapAtra-prANAdhArano vinA vAMke nAza karavA mATe pAtAne gayalI-kadI na purAya tevI khoTane mA-gunehagAranI pAseja te nyAya mAgavA lAgI, ne te bicArI vAcA vinAnI ha'saunirAza-duHkhI-mRtaprAya hasI uMcu DArka rAkhI zikArI sAme joi rahI. have zikArIthI rahevAyuM nahi. peAtAnA premI prIyatama mATe talapatI, vyAkuLa thatI, AMsu varasAvatI haMsInI dayAmaNI mudrAe tene vyAkuLa banAvI meklyA te pote kareluM pApa tene phAlI khAvA lAgyuM, ne je banatuM hAya teA hasane A dunIyAmAM pAchA lAvI ApIne hasIne sukhI karavAnA vicAro karavA lAgyA. paNa tre-te hasa! hasInA prIyatama! have pATha krama Ave ! te te game te yeja ! have sauthI paNa dhiraja dharAI nahi, te vadhu ne vadhu niDara banatI gaI. manuSya atithI DarI bhAgI janAra A pakSI-zikArI jevA ghAtakI--patAnA patinAja khunI pAse nIDaratAthI ubhI rahI ane jarA vadhu najIka AvI, pAse paDelA eka paththarapara potAnuM mAthu paTI marI ga--peAtAnA prANa tyAga karyo. pUrNa pazcAtApa vacce AMsu varasAvatA zikArIe yu ke te divya premavALI- pati viyAgI--ha sau potAnA ravAnInA akSaya milana mATe yAranIe svarge saMcarI hatI. arere ! divya premavALI-devI ! tane phANu pakSI kaheze ! AvA utkaTa pati preba ! mAnava ! natinAthI paNa vadhAre uMcA darajjAnA pati prema tane dhanya che! pati pAchaLa sati thayelI A hasaoN joI zikArInA paga bhAMgI gayA, te mATethI raDI paDayA. huMsa ne haMsImAM eka rAkha teNe ekaDAM karyA. ane dhrujatA hAthe te dhaDakatI chAtIe ene agni saMskAra karyo ane potAnAM dhanuSya paNa dUra pheMkI dai e
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ divya prema ane dayA dharma ra1pa divya premavALA pakSIe ! bhRta dayAnA pArTe A amane tame Aja zikhavADayA che ! ucca premanuM vAkyamAna dAMta tame Aja mane ane AkhI Alamane purU pADayu che. AthI A dhanuSya bANune te A pApa dhaMdhAne chellA praNAma che. A vanamAM have huM zakAra karIza nahiM, <: khAlI hAthe zikArI potAnI jhuMpaDI tarapha pAchA vaLyA, teA potAnAM bALako ane patnI ghasaghasATa uMghatAM hatAM. te rAtrI te khIlakula uMdhI zakye nahi, mAtra pAchalI rAtre jarA nIdrA AvatAMja teNe svapnAmAM potAne sukhI thayele joyA. te turtaja umeda sUrya uMce Avyo huto. pote svaccha thaI prArthanA karavA ekA ne pachAtApathI potAnuM pApa peAvA lAgyA hA ! pastAvo vipula jharaNuM, svargathI utaryu che ! pApI temAM akI daine, pUrvazALA ane kezarIe ghaNI rIte pAtAnI, peAtAnA karmanI, te potAnI kRtInI nI-dA karI ane petAnuM zuM thaze tenI cintAmAM te paDyA. potAnAM bALacAM, pAtAnA udara nirvAhane vyava sAya, ane gai kAle anele kAjanaka anAva-sa ane haMsI e khayuM tenI dRSTi maryodAmAM taravarI ghRmAM kaMika nizcayavALA thaI te punaH dhanuSya bANu vinA khAlI hAtheja nadi z2AnAre AvyA, haMsa ane hu'saunI citA uparanI rAkha thoDI ochI thayelI paNa gata kALanI smRtI ApatI hatI. paNa teNe potAnI annayI vacce zuM joyuM? koI mahA tejavALI, sa'sArathI vIrA, sAdhu vyakti dhyAnastha dazAmAM te citA nakaja taitra mIcI ubhI che. te mahAtmAnA vizALa kapALa uparathIja teo buddhinA samudra sarakhA zAnta, ane paropakArI dayALu jaNAI AvatA hatA. kezarI temane page paDye, ne mahAtmAe dhyAnamukta thaI tene " dharmalAbha evA AzIrvAda ApyA tyAreja teNe temanA caraNa yugala mukyA. pherIe pAtAnuM karyuM kareluM sarva vRttAMta temane nivedana karyuM. gurUe paNa tene anAcuM pAtra jo yA dharmano upadeza karyAM. divya prema bALakI huM sahasIe yAne saMcAra karAvI hiMsAthI vIramavA jeTalo upadeza te ApyA hatAja have budinA nidhAna evA gurU mahArAje tene sthULa ane sukSma rIte dayA dharma tene samajhAvI zrAvakanAM ta tene ApyAM, ne gurU bIje sthaLe cAlyA gayA. A zuM kezarIja ! nA ! nA ! kayAM zikArI TaMkArI ane yAM A sAdhutAvALI sAmya mudrAvALe! parama dayALu mAtmA ? vAcaka ! sakalpa vikalpa tyAgI de! te phezarI che. dayAnA prabhAvathI te atula lakSminA bhAtA thayA che. bhArata dhArI zrAvaka thavAthI te ke zAle che, sAMbhaLe te pheika Ale cheH-- puSpa pAMkha jyAM dubhAya, tyAM navaranI nahiM AjJAya; sarva jIvanuM che sakha zrI mahAvIranI zikSA mukhya ! thayA che. svarganA devI !-dayA deva banAvatA dhyAnathI ulhArI / mukti rAjya aAvatI ! dhanya che. e divya premavALAM ha'sa yugalane, dayALu kezarIne ane evA buddhini dhAna gurUmahArAjane ! sakuri rasamala
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 buddha bhA. svIkAra ane avalokana. ena porana ja ne rIporTa (saM. 1869) jyAre muMbaImAM koi paNa saMsthA jenuM hita jaLavavAne hastImAM hatI te samaye muMbaIja nahi paNa samagra hIMdano jenenA lAbhArthe A esesIezane judI judI bAbatomAM ghaNuM ja sAruM kAma karyA bAda keTalAka varSa nidA prApta karI hatI. paNa be varSathI keTalAka gRhasthanA prayatna karI jAgRta thaI che-paMcAyata phaMDa" khAte rU. 25000) jevI sArI rakama hayAta che tenA vyAjamAMthI vidhArthIone rkolarazIpa ApavAmAM AvI che, temaja kaeNnapharasanA aMge nIrAthata khAtA mAraphate nIrAzrItone madada ApavAmAM AvI che. pAlItANA ane junAgaDhanA rAjya kartA-kumAronA vilAyata gamana prasaMge, tathA bhAI makanajI je. mahetA, bArIsTaranI parIkSA pasAra karI AvyA te prasaMge sanmAna baLa meLAvaDA karavAmAM AvyA che. muMbaI jatAM moTA relave pula upara muni mahArAjAne cAlavuM paDe che je mATe prathabhathI paravAno meLavavA paDe che temAM jetI sagavaDatA mATe patra vyavahAra calAvI lagabhaga sAdhuone pulo uparathI javA AvavAne chuTa bI. bI. enDa rahI. AI. relavenA ejaMTa taraphathI meLavavAmAM AvI che. rIpArTavALA varSamAM mukhya kAma ATalAM che. vidyAbhyAsa khAte rU. 500) ane nIrAzrItane madada khAte rU. 900) khacAya che tathA phIsa kharca mATe rU. 800) kharacAyA che jyAre pustakoddhAra ane jIrNoddhAra khAte kaMI paNa kAma thayuM nathI. navIna varSamAM thavAnI umeda batAvavAmAM AvI che, paNa kaMi janA haju bahAra paDI jovAI nathI. to paNa "jAge pAve" ane "udhe khuve" e nyAye esesIezana jAgRta thaI te eTaluM paNa kArya thayuM che. sabhAsadonI saMkhyA 30) jeTalI che, je ezosIezananA vizALa hetue ane tevA navA lavAjama tara jotAM ghaNaja najIvI che. rIporTamAM chavA mujaba 300 te zuM paNa 3000 nI saMkhyA thavI e muMbaI ane deza paradezanA jene jotAM azakaya nathI. "azakayamAM azakaya vastu premathI zakya bane che " e niyame mAtra premanI prathama jarUra che. premanI khAmIe kAma thatuM nathI, premathI anaMta gaNuM thAya che. aDhI akSarane zabda "prema" mAM joDAyo tyAM beDe pAra ane chuTo eTale thayelI mahenata barabAda, A rIta jene mATe te atyAre sarva dekANe pitAnuM jora jamAvI beThI che. konapharansa devIne paNa prema vinA sthira thavuM paDayuM che. premathI maitrI nabhI rahe che ne tenA vinA asaM. teSa vadhatAM laDAI-TA ityAdi thAya che. game te he paNa premapUrvaka A esosIezanane naizanala koMgresanI muMbaI ilAkAnI "e presIDansI ezosIezana" jevI banAvavA yAne konapharansanI ophIsa teneja banAvavAnI jarUra che. zaktino vyaya judA judA nAme judI rIte thatAM game te paNa bAhoza mANasa paNa kaMTALI jAya temAM paNa hAlanA samayamAM paramArtha vRtio-premapUrvaka kAma karanArAnI te ghaNuM ja achata jovAya che. je konpharansa meLavavAmAM Ave ane konpharansanuM cAlu kAma karanAra esosIezanane murU karavAmAM Ave tathA tenA eNrIsa kharca mATe lavAjamanA je vargo che temAM dareka gAmanA gRhasthone joDavAmAM Ave te kIsa kharca mATe judA phaMDanI AvazyakatA he nahi ane cAra AnA
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAra ane avalokana. kaMDa jevuM ochI mahenate sArI Avaka karI zake tevI janAvALuM koI paNa kaMDa heya te kanpharansa karavAnAM keLavaNI datyAdi kAme ghaNI sahelAIthI pAra paDI zake. benDa ane neTa je aDAnA nAma upara che temAM khAlI paDela nAma vagara DhIle umeravAnI AvazyakatA che temaja vyAja vakhatasara meLavavAmAM AvyuM jaNAtuM nathI te mATe kamITIe sAvacetI rAkhavAnI jarUra che. esosIezananA aMge "muMbaI samAcAra'ne agra lekha je eja rIporTamAM prakaTa paNa thayo che te tarapha samagra jaina samAjanuM dhyAna kheMcavuM vyAjabI jaNAya che. zrI kuMvA mAMjha nAma:--zarTa (saM. 18) muMbaInA jaina mATe keLavaNI saMbaMdhI jAgRtI ANanAra ane tene lagatAM kAma bajAvanAra A sabAne ema rIperTa mAM tenA uttama aMdhAraNane laI dhIme dhIme te AgaLa vadhatI jAya che ema jaNAya che. najIvuM phaMDa chanAM sakhI gRhanA preme sabhAsadonI saMkhyA ThIka hovAthI vivAjamanI Avaka tathA bIjI madada sArI hovAthI tene upADelAM kAryo nI rahyAM che. jo ke kamITInI umeda pramANe karavAnAM kAmo *Te vadhAre phaMDanI ane sabhAsadamAM vadhAro thavAnI jarUra che. nAmamAM vizALatA thayA bAda mAMgaroLavAsI baMdhuonA pramANamAM anya gAmonA rahIzonuM pramANa meTuM che kharuM paNa peTrana ane lAi6 varga jevA upalA vargamAM mAMgaroLanA vatanIonAMja nA javAya che je mATe anya zrImaMta vage pitAnI udAratA batAvavAnI AvazyakatA che. sabhA - strI ane kanyA zikSaNazALA calAve che. muMbaI jaina mahilA samAjane paNa vahIvaTa calAve che ane bhASaNa zreNIvaDe jene utsAha vadhAravAnuM uttama kArya bajAve che. vAvaka kharca lagabhaga rU. 3000) upara thAya che. je jaDa vadhAravAne lebha na rAkhatAM vinA saMkoce udAra dIlanA sabhAsado upara AdhAra rAkhI kharacAya che. rIporTamAM jaNAvyuM che ke lavAjama, khAsa madada, sarakArI grAnTa e badhI Avaka khacAtAM vaTAva khAtAmAMthI rU. 550) A varSe levA paDyA che arthAta 2013-8-0 vAva khAte zIlaka hatA te ghaTI 1508-15-11 rahyA che. kharcanuM nasIba meTuM che. A varSe sakhI gRhasthanI madade khoTa purI paDaze ema IcchIzuM. traNa piTana sabhAsadonI oNIla penTa chabIo gata varSamAM sabhAe khullI muke che tevI rIte anya lAyaka gRhanI kadara karavAnuM kArya sabhA prasaMga Ave cukathI nathI ema rIporTa uparathI jaNAya che. sabhAnI AgaLa vadhatI irachAo ane muMbaInA jene mATenI jarUrIAto viSe rIpeTenA pRSTha 14-15 me asarakAraka vivecana karavAmAM AvyuM che ane sabhAnI najadIka AvatI 25) mAM varSanI kyubIlI vakhate eka khAsa makAnanI khoTa purI pADavAnI vinaMtI karavAmAM AvI che ane te ghaTIta jaNAya che. e mane khyA zikSaNAtrA-(muMbaI) ne rIporTa A varSe khAsa jude ( sane 1913-14 ne ) prakaTa karavAmAM Avyo che. A kAryanI phateha mATe mI. u. da. khareDIyA jeo e suprinTenDanTa che teonI sabhA AbhArI jaNAya che. dhIme dhIme tene sarakArI grAnTa meLavatI karI che. myunisipala suprInTenDanTa mI. aMjArIA M. A. e
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ dipanA. parIkSA leI paNe sAro abhIprAya Apyo che tema uttama rIte sUcanAo paNa karI che ejyukezana borDa tarakanI parIkSAmAM zALAnI bALAo tathA bAIoe bhAga lai inAme meLavyAM che. zALAmAM dhAmaka, vyavahArIka, ane sivaNa bharatanuM zikSaNa apAya che. cAra varSathI pAMcamuM dharaNuM vadhyuM che ane temAM aMgrejI zikSaNa paNa apAve che. saMgItanI paNa goThavaNa che. InTa kula kamITInA abhyAsakrama pramANe zikSaNa apAya che jyAre dhAmaka mATe khAsa abhyAsakrama geDanI kADhavAmAM AvyuM che je rIporTamAM paNa ApavAmAM AvyuM che. ghara kAma paNa zALAnA abhyAsa sAthe zIkhe te mATenI yojanA dAkhala karavAmAM AvI che ane te mATe mI. baDIyA jaNAve che ke, AvuM zirA aThavADIyAmAM che vakhata apAya che. khAsa buka chapAvAmAM AvI che temAM teo ghera ro vagere je kAma kare te mATe mAbApa taraphathI abhiprAya lakha maMgAvavAmAM Ave che ane temAM mAkara ApavAmAM Ave che. AthI vidyArthIo spardhAmAM gharakAma sAruM karatAM zIkhaze. trImAsika inAme, larazI, uttejanAthe DA. dho. phaMDanA vyAjamAMthI apAya che. vArSika InAmane sagavaDa mATe pharIyAda karavAmAM AvI che parazu zrImaMta pAsethI tathA dhArmIka khAtAMonA paDelA piyAmAMthI zerarUpe jyAM sudhI eka bilDIMga na baMdhAvAya tyAM sudhI te bama cAlu rahevAnI chIzuM ke sabhAnA AgevAna sabhAsado e mATe prayAsa karatA raheze. nAmanA meLAvaDA prasaMge bena jamanAbena saIe pramukhapadethI kareluM vivecana bahu mananIya che. icchIzuM ke zikSaNathI temanA jevI aneka bahene uttama grahaNIo tarIke bahAra Ave. kharuM che ke, " ajJAnatA mA bhayaMkara che, ane bhayaMkara che; sarva roganuM. sa ApattinuM, sarva duHkhanuM eja maLe che. e mATe ajJAnatA dura kare te mATenA yogya upA cine yathAzakti sahAya Ape. je potAne svArtha choDIne popakAra kare che te satkRSa kahevAya che, je svArthane dha na lAge tevI rIte paropakAra kare che te madhyama purUva kahevAya che. je svArthane bhAre bIjAnA kalyANane nAza kare che te manuSyamAM rAkSasa samAna kahevAya che. arthAta adhama che, ane je kathA bIjAnA kalyANane nAza kare che te koNa? e ama jANatA nathI, arthAta te to atizaya niMdhaja che. (nItizataka ). javAnAM rakSaNa zreSTa e ThekANe ATha pukha kahyAM che, temAM prathama pukhamAM hiMsA na karavI, ditiya puSamAM indriya nigraha, tRtiya pupamAM sarva jIvapara dayA karavI, e mujaba anukrame ATha puSpa batAvyAM che, ke jenA pALavAthI devatAo paNa prasanna thAya che. (mAkaMDa pUrANa ) je manuSya parastrIne mAtA samAna, para dravyane Teko samAnaane sarva prANIne pitA samAna jue che, te ja kharekharuM jue che. | (cANakya nIti,). niraMtara kriodhathI dUra rahIne tapanI rakSA karavI, IrSAthI dUra rahIne lakSmInI rakSA karavI, mAna apamAnathI dUra rahI vidyAnI rakSA karavI, ane pramAdathI dUra rahIne AtmAnI rakSA karavI. (zAtiparva. ). je parastrIne viratAvALe che, pArakI vastunI jene pRhA nathI, pAkhaMDa tathA dezathI je rahita che, teNe traNa lokane jItyA che. vaLI jene satya eja vrata che. garIba, upara sadA dayA che, ane kAma tathA krodha vaza thayelA che. teNe paNa traNe lekane jItyA che ema samajavuM. (mahAnirvANa)
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka Aya mahilAnI jIvana kathA. eka Arya mahilAnI jIvana kathA. (rAro, paradoghAna-amadAvAda. ) prathama khaMDa. (lekhaka--mI. hari. amadAvAda.) " svAM prasUrti caritraM ca kulamAtmAnameva ca / svaM ca dharme prayatnena jAyAM rakSan hi rakSati || "" 221 ( peAtAnI strInuM sArI rIte rakSaNa karavAthI peAtAnA saMtAnanI, caritranI, kuLanI, peAtAnI ane potAnA dharmanI rakSA thAya che. ) AkAza aMdhakAramaya thaI gayuM che. rAtrIne vakhata che. nAmaDaLamAM tArAo ke cadramAtA khIlakula bhAsa jaNAtA nathI. bhAdaravA mAsanA zukalapakSanI paMcamI che. atyAre rAtrInA ATha sADAAThatA sumAra thayA che. adhAmaya AkAzamAMthI megharALa peAtAnI prIya bhUmikAne AchA AchA varasAdanA chAMTAthI saMtuSTa kare che. pavananI lahera zItaLa ane madhurI vAya che. sarvatra janasamuha potapotAnA vRddha taraka vaLe che, ane keTalAMka tA bIchAnAmAM paDavAnI taiyArImAM che; keTalAka potAnI pAse saghaDI lai tApavA lAgyA che, ane gAmagapATA hAMke che. A samaye janagaranA eka nAnA paNa sArI rIte zaNugArelA makAtamAM eka lAvaNyamaya suMdarI aTArInA kaherAne aDhelIne uparanuM vAkya meAlatI ubhI che. A suMdarInuM varSa sattara aDhAra varSanuM jaNAtuM hatuM. teNI zarIre pAtaLI ane uMcI lAgatI hatI. zarIranA raMga dhauM varNo paNa zrI jaNAtA hatA. tepaNa tene caherA suMdara ane AkarSaka hatA. A samaye teNIe malamalanA chApelA sALu paheryA hatA ane garama lAlInane kamakhA kasIne paherelA hatA. AbhUSaNamAM maMgaLasUcaka ghareNAM sivAya kAMI jaNAtuM nahetuM. teNInuM nAma manAramA hatuM. uparanA kSeAka je vakhate maneramA melI te vakhate gharamAM te ekalI hoya tema lAgatuM hatuM. teNIe dhIme dhIme nIcA sAde khIjA klAka khelavA mAMDyAH " yatra nAryastu pUjyante ramante tatra devatAH / 22 yatraitAstu na pUjyante svasti trAphalAH kriyAH // * ( je kuLamAM strIonuM sanmAna thAya che te kuLamAM devatA prasanna rahe che, ane jyAM teenuM sanmAna thatuM nathI te kuLamAM thatI khIjI sarva zubha kriyAe niSphaLa thAya che.) A zloka khelatAM khelatAM teNInI AMkhamAM zrAvaNa bhAdarave cAlavA lAgyA ane teNInI adekhAI karavAmAM mazagula hoya tema medharAjA paNa vadhAre nesathI paDavA lAgyA. tenAthI vadhAre khelAyuM nahiM ane eka uMDA nizvAsa nAMkho te aTArImAM nIce kheDI ane gaguNavA lAgIH-~~ haidu! me hArUM zuM bagADayuM che ? mane zA mATe A pramANe vItADe che ? arere ! me pUrvajanmamAM zAM pApa kayAM haze? konAM bALako dhAvatAM vacheDayAM huko ? kone vIyeAga
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 buddhiprabhA. riv vvvvvvvvv 5 * * * * * * paDAvyuM haze ke jethI mane A bhave A pramANe du:kha sahana karavuM paDe che. he prANunAtha! meM ApanuM zuM bagADayuM che ke tame mane nirdoSa abaLAne tajI dIdhI? he mAtA samAna pUjya sAsujI! meM ApanuM zuM ahita karyuM che ke jethI Apa mArA prANanAthathI saMyoga thavA detAM nathI ? arere..... hAya ! hAya! have huM zuM karuM re bApalIyA!......mArAthI nathI rahevAtuM re..." vigere kahI mane ramAe Tha mu. paNa teNInI dayA khAnAra, teNIne samajAvI tenA mananA sAntavane upAya karanAra koI hatuM nahi. Akhare acupAta karI-mana khAlI karI potAnI meLe uThI ane eka caTAI upara ADI thaI. paNa nidhadevIe tenA upara kRpA karI nahi. AkhI rAta pAsAM pheravatI ane upara pramANe zabdaccAra karatI teNe paDI hatI ane savAra thavA AvyuM eTale uThI DuM sApha karI nhAvAnI taiyArI karavA lAgI. nAhI be ghaDI Izvara bhajana karyo pachI savAra thayuM eTale devadarzana karavA nIkaLI paDI te ATha sADAATha thatAM pAchI AvI rasoI vigere kAmamAM pI. manoramAne ApaNe jaNAvI tevI rAtrIe varasanA traNaseM pAMsaDamAMthI traNa divasa te jatI hatI. teNInA patie tene nahi bolAvavA-teNInI sAthe koI prakArano saMbaMdha nahi rAkhavAno saMkalpa karyo hato. pite grejyueTa thaI ela. ela. bI. no abhyAsa karato hato paNa vyavahAramAM te nAnA bALaka jeTalI paNa tenI akkala cAlatI nahotI. vasaMtalAlanI mA rUkSma-maramAnI sAsujI--putravadhunuM calaNa putra upara sAMkhI zakatI nahotI. maneramAM eka leDInI mAphaka pitAnuM-pitAne tyAM AvatAM anya sagA saMbaMdhIonuM kAma kare ane pitAne AdhIna rahI dAsatva svIkAre teja teNIne joituM hatuM. bhalene dIkara vahu duHkhI thAya, bhalene teone eka bIjA sAthe virodha paDe paNa potAnI matalabanuM ane pitAnA anya saMbaMdhIone lAbhanuM ja kAma thavuM joIe. "Aje raDe A nA karyuM?" kulANe rajhaLavA gaI hatI !" "paDe zaNe pAse ApaNI badaboI kare che." mane gALA bhADe che." " na kahevAnuM kahe che " ItyAdi vacano dararaja lAga Ave rUkSmaNa vasaMtalAlane kahevA cukatI nahi. ane bicArI bheLe vasaMtalAla bhAnA kahevAnuM kharuM rahusya nahi samajatAM pitAnI strIneja vAMka che ema kabula karate. tene paraNe pAMca sAta varSa thayAM haze paNa koI divasa teNe satya bInA zI che te viSe manoramAne eka divasa paNa puchyuM nahotuM. bicArI manoramA-pitAthI banyuM teTaluM sahana karatAM-na khAtAM svAmIne kahevAne-samajAvavAno nizcaya karI tenA he AgaLa belatAM-vasaMtalAlane AvI vAtAmAM prIyAno ja vAMka jaNAtAM potAnA prArabdhane doSa devA lAgI. vasaMtalAlane pinA-1, udayacaMda-zarIre paheo hato. tenAthI bahAra javAnuM avAtuM nahotuM. pitAnI strIne svabhAva jANute hatA. paNa have tenAthI kahevAtuM nahi. bicArI manoramAnI pakSa lenAra koI nA maLe paNa udayacaMda tene saraLa ane nirdoSa svalAva jANa hato ane vakhato vakhata jyAre te aramAno pakSa laI vasaMtalAlane ke rUkSmaNane kaheto te te banne jaNa maneramA upara ane Dosa upara tuTI paDatAM. te banne upara Aropa mukatAM na kahevAnAM vacane kahetAM. ane sAthI zakti hinatAne laIne ane manoramAthI lAja maryAlathI koIne kAMI kahevAtuM nahi paNa bicArAM muMge moDhe sAMbhaLyA karatAM. A lAga joI vasaMtalAla ane rUkamaNI baMne jaNa ghaNuM ghaNuM vacane saMbhaLAvatAM ane jyAre kAMI paNa javAba na maLatA te dhArI letAM ke e baMne jaNa vacce ADe vyavahAra che,
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka Arya mahilAnI jIvana kathA. upara pramANe ghaNe divasa-mahInAva cAlavAthI DosA kaMTALyA ane manoramAne pitAnA kharca judI rAkhI. manoramA jyArathI judI rahI tyArathI vasaMtalAle tenI sAthe koIpaNa prakArane saMbaMdha rAkhe nahote, ane mitro AdinI zIkhAmaNathI te saMbaMdha rAkhavA lalacAto tyAre tenI mAtA rUkSmaNIbAI e nizcayane teDI nAMkhatAM ane tethI ja hiNa bhAgyavatI manoramA pati chatAM vidhavAne avatAra gALatI hatI. mane mAnA piyaramAM teNInI eka vidhavA bhejAI sivAya bIjuM koI nahatuM ane te paNa hAlamAM garIbAvasthAmAM AvI paDI hatI eTale maneramAne bIjI koI madada ApI zakAtI nahotI, paNa vakhatovakhata teNIne AzvAsana ApavA sAruM te AvatI, ane pAMca sAta divase manoramAne AnaMda karAvatI. DosAnI avasthA ghaNI jIrNa thavAthI te paNa pitAnI putravadhunuM duHkha joI maryalemAMthI svarga sIdhAvyA. rUkSmaNI vidhavA thayAM paNa svabhAva sudharyo nahi ane manoramAne te ka" lakhelAM duHkha bhogavavAMja paDayAM. vasaMtalAla ela. ela. bI. mAM pAsa thayA. variSTa kirTanI sanaMda lIdhI paNa vakIlAta to vajanagaramAM ja karavA lAgyA. ApaNe jyAre manoramAne khaMDanA prathama bhAgamAM joI tyAre vasaMtalAlane pAsa thaye phakta be mAsa ja thayA hatA ane manoramAnI je AzA hatI ke mane pAsa thayA pachI svAmInAtha svIkAraze-te niSkaLI gaI. maneramAne tenA mAbApa taraphathI sArI keLavaNuM ApavAmAM AvI hatI. temAM saMskRta, aMgrejI ane gujarAtI vigere bhASAonuM teNune sAruM jJAna hatuM. temAM saMgItano teNIe sAre abhyAsa karyo hato. eka vakhate ema banyuM ke vasaMtalAla potAnA eka mitrane tyAM-je manoramAnA gharanI najIka rahetA hatA tene tyAM I kAma prasaMge Avyo haste. mitranI gerahAjarImAM tene tyAM besatAM te khabacA, paNa tenA mitranI patnIe Agraha karI pAchalA khaMDamAM besADayo, ane pote bahAra cAlI gada have vasaMtalAla eTale beTho hato tethI tene pitAne kALa nirgamana karavA sAruM Ama tema joyuM ane Tebala upara paDelI eka saMskRta buka lIdhI ane vAMcavAmAM mazagula thayA. eTalAmAM tenI sAthanA-eTale bAjunA oraDAmAM keI strIo vAta karatI hoya tema lAgyuM. tethI te paDI baMdha karI bArIe zuM vAta cAle che te sAMbhaLavA lAgyA. pahelI strI-bena zA mATe zevAya che ? vakhata Avye sA sArA vAnAM thaze. mATe dhIraja rAkha ane Izvara bhajana kara. bIjI strI-bena, zuM dhIraja rAkhuM? zuM AzA rAkhuM ? mArI AzA ane dhIraja have badhI nAza pAmI gaI che. pahelI mI-je Aje vasaMtalAla atre AvyA che, temanI sAthe prasaMga pAya, ane vAtacIta karya, pachI zuM pariNAma Ave che te mane jaNAva? jA ! maneramAM pitAnI benapaNI bhanAnI atizaya vinaMtithI vasaMtalAla yAM beThe hatA te oraDAmAM AvavA nIkaLI ke tarataja vasaMtalAla pitAnI jagyAe bezI gaye. manoramA aMdara AvI. vasaMtalAle tenA sAmuM joyuM paNa te bemAMthI eke paNa kaMi uccAra karI zakyAM nahi. Akhare vasaMtalAla bolyA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 buddhiprabhA. Aje ahi kema AvI chuM ? tane khabara nathI ke jyAM huM houM tyAM tAre AvavAnI manA che. mATe ahIMthI ja ane tAruM kAma kara." | manoramA-hAlA ! ane Ama zA mATe tarachoDe cho? meM ApanuM zuM bagADayuM che? tame kahe tema vartavA huM baMdhAuM chuM. mane kSamA karo. huM ApanI mAphI mAgu che. vasaMtalAla--No, no, I do not want you. Go and do as you. like; and I warn you hence forth not to meddle with my affairs. 1334 -- My dear, do not be angry with me. Show me my saults and I am willing to suffer the punishments you desire to inilict upon me. Now you are a worthy pleader and have a great iniluence every-where; if I am to defend myself against you, I am sure I shall be defeated. 9216414--As........, for you faults I am not willing to show them to you at present, you will know them by and by, but do not show me your face until I desire it. bhaneramA-hAya ! nazIba ! basa tyAre mane tame dhiAraze ja pharI mAre divasa sudharavAne nahi ja ! vahAlA ! Ama cheka nirdaya nA thAva. mane kSamA Apa ! huM tamArA zaraNuM chuM. huM tamArI gAya chuM. ane mAre yA ugAre. have huM ahIMyAthI ApanI rajA sivAya jaIza nahi. Apane mAre svIkAra na karavo hoya to mane ahIMyAja mArI nAMkhe. ane pachI java. vasaMtalAla-hAM hAM, A zuM bole che ? hamaNAM ja pachI thaI paDaze. nahi to........ zebhane A vakhate bAraNuM pAchaLa ubhI ubhI sAMbhaLatI hatI te AvI bolavA lAgI: " nahi to hamaNAM mArI nAkhuM chuM ? A te zuM kahevAya! paraNyA te badhAye che. tamArA bhAI zuM mane paraNI nathI lAvyA? have mane kema taraDatA nathI ? nA, bA, nA ! A vasaMtabhAI temAM vaLI vakIla sAheba thayA eTale bAIDIne te belAvAya? belAvIe te AbaruM jatI rahe ! hAya bhAI heya ! Aje Aja vakhata che. bena manoramA ! tuja AvI che. zuM karavA AvI ezIyALI kare che? ku havADe maLe che ke nahi ? nahi te karane kerTamAM phariyAda, jakha mArIne vasaMtabhAi namIne Avaze ane Abae emanI jaze. AvI namAlI zuM rahI che ? A to juvo ! bhAIne samajavIye to bhAI chApare caDe che. mIyA paDe paNa taMgI te uMcI rahe ne." evAmAM zebhanAno pati suMdaralAla bahArathI Avyo. gharamAM pitAnI strIne bolatI, vasaMtalAlane tenA sAmuM joine beThele ane mane ramAne sukA bharatI joI te badhe tAla samajI gayo ane A vakhate sArI asara thaze ema jANI chelyA: "bhAI vasaMtalAla ! A zuM kahevAya ? bicArAM maneramAM AMkhamAMthI AMsu kADha che. tamArAM bhAbhI temanI vakIlAta kare che, ane tame jaja che. vakIlAtamAM kAMI khAmI dekhAya che nahi to tamane asara thayA sivAya rahe nahi. have A bAbatane ze nirNaya karyo ? have hada AvI gaI mATe mAne ane A amArAM duHkhI aneramAM benane sukhI karo." vasaMtalAla jANe uMDA vIcAramAMthI jagyA hoya tema Ama tema jovA lAgyo ane thoDIvAra pachI suMdaralAla tara pharI be -mAruM mana to ghaNuM dubhAya che paNa zuM karuM ke
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka A mahilAnI jIvana kathA. 225 mAtAjInI mane bahu bIka lAge che. paNuM... huM tamane vacana ApuM chuM ke tamArAM bhAbhIne huM bolAvIza, paNa hAla nahi, have thayuM." A sAMbhaLI maneramAM ane zobhanA udI cAlatAM thayAM ane suMdaralAla tathA vasaM talAla elAM rahyAM. te paNa potAnI geNI purI thae vikhuTAM paDyAM. dvItIya khaDa. Aje vasaMtalAlane vacana Ape ekAda varasa vahI gayuM che. vasaMtalAla tenA dhaMdhAmAM pa ane vAta visAre paDI. suMdaralAla " lAga AvyA sivAya bolIza nahi" ema kahevA lAgyo. zobhanA ane manoramAM eka bIjAne maLatAM paNa A bAbatamAM te kaMI karI zakayAM nahi, paNa zobhanA manoramAne AzvAsana detI hatI. aneramA divase divase sukAvA lAgI. teNInuM zarIra hADapIMjara rahyuM. mAMsa ke lehInuM eka bIjuM paNa jaNAtuM nahotuM. temAM vaLI upavAsa, Adi vrata karavA lAgI. zobhanAne lAgyuM ke manoramA have A raSTimAM thoDA divarAnI mahemAna che. mATe jema bane tema jaladI teNInuM nakkI karavuM joIe. paNa tenAthI kaMI banI zakyuM nahi, eka divasa maneramAM pitAnA makAnanA jarUkhAmAM ubhI ubhI uDA vicAramAM hoya tema jaNAtuM hatuM. paDozIne eka chokaro abhyAsa karatA hatA ane utAvaLe vAMcate hate. aMgrejI, saMskRta, gujarAtI vigere abhyAsa karatAM karatAM gujarAtI eka kAvya moTethI lalakAvA lAge. jema jema tenA svara manoramAne kAne paDayA tema tema tenI AMkhamAMthI azru vadhAre ne vadhAre nesathI vahevA lAgyAM ane te gAna sAMbhaLavAmAM eTalI to e tallIna thaI gaI hatI ke pitAnI pAchaLa hAthamAM sAdhu ne pila laIne keNa ubhuM che tenuM teNIne bIlakula bhAna nahatuM. vAMcanAra ! cAlo ApaNe paNa te gAna zravaNa karIe. (tenA lekhaka svargastha gevadhanalAla mAdhavalAla trIpada che.) (harigIta . "muja vRtamAM nathI ke navAI, zIvAya paNa huM zuM kahuM ? pUchavuM tathApi tameja to huM nakAra paNa zI rIte bhANuM ? muja jevuM vRtta ghaNuMkanuM zuNaze puchaye AdezamAM, paradezI sajana hIMdue gALeja jIvana jozamAM ? narajAta sukhI haze ahIM kadI mahAlatI svadathI, paNa nArIne rovA vinA nahi karmamAM bIjuM kaMI saMsAra mAMhi prayANa kAja ja mAnya cetana sarva che; be ekathIja bhalAM pravAze vaLI kahyuM evuM ke. e mitratAno hetu, paNa rara aikaya vaNa nahiM mitratA, nahi grahe ura pAra viguNa citta sthaLa para sthiratA. rasa ema viNa mana aikaya nahi e sUtra zIkhavyuM te dine, mana ema viNa nahi mitratA prabhave, gurajI, ke rIte?
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA vigere kaDaka jema jema gavAtI gaI tema tema suMdarInuM hadaya vadhAre ne vadhAre bharAI gayuM. teNInI AMkhamAMthI codhAra AMsupravAha cAlavA lAgyo. teNI manamAM ja belI:-"hAya ! hitaNuM lalATa, lakhyA na le jANatI.' arere ! he vizvezvara! he jaganniyaMtA prabhu ! mArI anAthadhI vahAre dhAva ane mane A khArA jhera jevA samudrarUpI saMsAramAMthI bacAve ! he prabhu ! meM pUve evAM zAM pApa karyA hatAM jethI mane te badale A bhavamAM maLe che ? he karUNAsAgara deva ! mhAruM rakSaNa kare. huM anAtha raMka chuM. mAruM A jagatamAM ApanA sivAya koI anya saMbaMdhI nathI. hAya ! hAya ! he vibhu ! mahAruM zuM thaze ?... have te je thavAnuM haze te thaze paNa cAla jIva be ghaDI vizrAMti lauM." uparanA zabdo bolI jevI te pAchI phare che ke tarata ja teNInI najara zAbanA upara paDI. teNIne jotAM ja te zaramAI gaI. teNIne roro zIyALA je thaI gaye, ane vadhAre vakhata teNInA sAmuM nahi jovAvAthI teNInA khabhA upara tenuM mastaka nAMkhI dhrusake dhrusake revA lAgI. zebhanAe tene lI vakhata tevI ja sthitimAM rahevA daI pachI tenuM mana zAMta karyuM. AvI rAtrIe ane AvA divase dinaparidina cAlyA javA lAgyA paNa manoramAnuM kAMI paNa hIta sacavAyuM nahi. pASANa hRdayI vasaMtalAla kAMI karI zake nahi. Akhare ema banyuM ke suMdaralAlanA dhaNuM samajAvyAthI vasaMtalAle teNIne dara mAse daza rUpiyA ApavAnA TharAvyA paNa teNIne bIjI koI prakArane saMbaMdha rAkhavAnI cokhkhI nA jaNAvI. Aje vasaMtalAla kaMI khuza mIjAjamAM hoya tema jaNAya che. pitAnI khurazI upara te beTho che. Tebala upara brIphanA thokaDA paDyA che. nIce gAdI upara cAra gumAstA dhamadhokAra kAma kare che. asIle Aje rAphaDo phATyo hoya tema eka pachI eka Ave che ane mananuM samAdhAna thaye jAya che. Aja ghaNe vakhata thayAM vasaMtalAlane AvAja taDAkA paDatA hatA. prekaTIsa ghaNI vadhI gaI hatI. rUpiyAnI choLo uchaLAnI hatI. AvA pAMca sAta varasanA arasAmAM teNe rUpIyA daza lAkha ekaThA karyA hatA paNa Ane upayoga karanAra pharajaMda nahi hovAthI tene kAMI kheda thato hato. have suMdaralAlane paNa sArI kamANI thaI hatI. te paNa e paise sukhI hato ane manoramAne pitAthI banatI madada te karato hato. jyAre dhasaMtalAla pitAnI ophIsanA kAmathI paravAryo tyAre te suMdaralAlane ghera gayA ane arasaparasa sukhI samAcAra pUchIne beThA ke nataja zobhanAe vAta upADI. vasaMtabhAI, have kAMI manoramAnuM dhAre. bIcArI Amane Ama marI jaze. tame AvA nirdaya zuM thayA che ? bhAjI paNa kaddAvasthAmAM duHkhI thAya che te temane paNa samajAve. manomA tamane gharamAM bahu upayogI thaze." vasaMtalAla-hA ! paNa...zuM karuM? mahAruM kaMI cAlatuM nathI. haze Aje huM ghera jAuM ke mArI sAthe suMdarabhAine mekalaje. te bhAine samajAvaze ane Aje tene kaMI TharAva karIzuM. pachI che kaI? suMdaralAla-tamArI vAta to sAraAnA paNa balya paLo tyAre, nahi to dhULa upara lapaNa!
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka Aye mahilAnI jvana kathA, zAbanA~~jAva tyAre karI kakunA. AvA tamAne cAM vasaMtalAla-bhAbhI ! javA de e mazkarI. karI cokhA cA u. suMdaralAla ne vamatalAla ane ghera gayA ane mAine samajAvyAM ane kalAka mAthIkuTa karI tyAre mA phaI pIMgaLyAM ane melyAM. rr suMdarabhAi ! tamArI ATalI adhI dA che to khelAza tene, paNa bheLe ! kaMdha kare nahi. suMdaralAla--kAkI ! e zuM melyAM ? evuM te te kare? * 227 * Ban manAramA hAthanAM bALaka teDIte khArIkhe ubhI che! Aje teAne vasaMtalAla sAthe samAgama thaye be varasa thavA AvyAM che. te arasAmAM teNIne cAra mAsanuM bALaka che. peAtAnA gayA dardInA viSe teNI vicAra kare che ane hAla sthiti sarakhAvatAMja manamAMja daro che. khALaka teNIne gaLIpacI karI rahyA che, ane mA nahi khelatAM revA mAMDe che. manAramA vicAramAM eTalI adhI nimagna thayelI che ke bALakane rotI sAMbhaLatI nathI, temaja pAtAnI pAchaLa potAnA priyatama kyAranA ubho che ane bALaka teNInI pAsethI kheMcI le che tenI jarAe khakhkhara patI nathI, Akhare vasaMtalAla esko:-~ ** ' priyA zA vicAmAM che ? manAramA camakI pAchaLa jevuM te bALaka pAtAnI pAsethI priyatame khecI lIdhuM che ane tuM chAnuM rAkhyuM che. khAlatAM teNInA kuMDa sukAyA paNa muzkelIe kheAlI. vhAlA ! mane kSamA kara. ApanuM Agamana me naryuM nathI. huM mhArA gata dIvase saMbhArI vicAra karatI hatI ke A dIvase hajI nabhaze ke kema ?" "evuM tane zuM kAraNa maLyuM ke ATaluM badhuM tane vIcAra karavAnuM sujI AvyuM. haju tuM mhArAmAM vizvAsa lAvatI nathI paNa kharekhara mAnaje ke have huM sadA hArIja dhANu sadA evI prIti nIbhAvaje. ** 33 gAvA ghaNAMe prasaMgo banatA sAsujI vahune jaika gAMDAM ghelAM khanI jatAM paNa vahunI A pramANe vIcAra karavAnI TevathI kaMTALatA vasaMtalAla bharamAmAM laTTu banI gaye hatA. have vahunAM mAta vadhyAM hatAM. zAbanAne AzI detI maneramA hamezAM potAnA kAmakAjemAM pUrNa dhyAna ApI gRha saMsAra calAvatI hatI. A vakhate saLe AnaMda AnaMda ane leAkSa bhAsatuM hatuM. paN A mukha manAramAne jyuM nahi. teNInI bIjI prakRti veLA tene paNa kaSTa vevuM paDayuM ane te uthalAmAMthI te karIne uDIja nahi. divase divase te kSINa thatI cAlI. potAnAmAM koI paNa jAtanI zakatI rahI nahi ane sadA mAMdIja rahevA lAgI. zAlanA tathA maneAramAnI sAsu tenI pAse ne pAse rahetAM hatAM paNa aphsosa ! te vadhAre sukha bhega vavA rahI nahi. eka divase vasaMtalAla, guMdaralAla, zAbhanA ane sAsujI rUkamaNI manoramAnI pathArI pAse beThAM hatAM. sarve zAkamAM hatAM. vasa Mta ghaNAja dIlagIra hato. pAse bALaka ramatA hatA. bALakane joI mIramAnI AMkhamAMthI AMsu AvyAM, banAne pAse khelAvI bALakane sAcavavA vinaMti karI. ane kahyuM " ena! huM jAuM chuM, bALaka hArA che, tene sAcavaje. mane karelA upakAramAM eka upakArane vadhArA kare. " vasatalAlanA sAmu jeyuM. sau samajI gayAM. sa uDDayAM. vasaMta ekalA rahyA. prIyA pAse ye, chAtI upara hAtha mukyo. maneramAM ri
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 buddhiprabhA, bolI -hAlA ! have huM be ghaDInI memAna chuM. mArA zarIramAM kaMI che ja nahi. bALakane zAbhanAne saMpajo. mArA gayAne zoka karaze nahi. sau javAnuM che. kadAca paraNe te bALakane duHkha nA thAya tema karaje. mAtAjIne mArA praNAma kaheze. hAlA ! dIghayuSa bhAvI sakhI ne ! prabhu ApanuM kalyANa kare ! A 1 seMTo mane chellI vakhata AliMgana levA che. banne eka bIjAnA AliMgamAM daDha thayAM. vasaMtanI AMkhamAMthI codhAra azru vahevA lAgyAM, tenAthI kaMI belAyuM nahi. manoramAne amara AtmA teNInuM sthala sArI vasaMtalAlanA hAthamAM rAkhI kayAree cAlyo gaye hati. vasaMtalAla bahu yatna che. " vAlI ! cheka nirdaya thA nahi. bALakanI dayA khA" paNa koNa sAMbhaLe! maneramAM cAlI gai. vasaMta rote racA. vAMcaka ! cAle ApaNe paNa tenA abu sAthe ceDAM karI premano pravAha calAvIe !! Arogya. (lekhaka-svagaya DI. jI. zAha, mANekapura) Arogya eja manuSyanuM sukharUpa jIvana, Aregya eja sadharma ane Arogya eja kharuM dhana samajI prathama te traNenI IrachA rAkhanAre Arogya meLavavA jarUra prayatna karavo joie. pRthvInuM jIvana pANI, pANunuM vana pavana ane manuSyanuM jIvana zuddha havA che. vIrya e manuSya ImAratane muLa pAse che. mATe prayatna vaDe paNa tene sAcavavA kALajI rAkhavI. magajamAM aNuonI ddhi thavAthI mAnasika zakti vadhe che, ane te mAnasika zaktine ArogyatA sAthe saMbaMdha che. ThaMDA pANIe nhAvuM e garama pANIe nhAvA karatAM vadhAre guNakArI che, paNa te tandurasta mANasane mATe rAmavuM. dareka manuSyanI nADI eka mInITamAM 70 vakhata dhaDake che, tethI vadhu ochI dhaDake te tenA zarIranI bImArI jANavI. bhAMga Adi keTalAka mAdaka padArtho rAkanA upayogamAM levAthI zarIramAM aneka prakAranA rege utpanna thAya che. | gADe, mUtra, chIMka, bagAsu vigere kudaratI hAjatone rokavAthI, mastaka pIDA, kabajIAta, ajIrNa, arucI, zarIranuM bhArepaNuM, sustI vigere vyAdhI lAgu paDe che. " dArU, gAMjA Adi sevanathI game te zANe manuSpa paNa potAnI svabhAvika vRttio ane dharma kartavya bhUlI jaI pazuvata AcaraNuM kare che. manuSya chatAM pazupaNamAM gaNAvA na mAgatA ho to methuna sevanamAM niyamIta rahe. vIrya e A zarIranuM balIjha tAva tathA mUlyavAna ane aprAptaba umadA padArtha che. chatAM tene najIvI bAbatamAM gumAvI do che eja tamArI ArogyatAnA nAzano upAya che. ApaNane koI paNa vyasana vaLagI paDatuM nathI parantu tene ja ApaNe jora julamathI vaLagI paDIe chIe. _ vAraMvAra strI sevanathI majajAtanuM tathA snAyuone sapta dhakko lAge che, ane smaraNa zakti nAza pAmI yuvAnImAM vRddhAvasthA prApta thAya che. indriya nigraha karanArAoja kharuM Arogya meLavavA bhAgyazALI thAya che. baLatI lAsanI dhamADI levI nahi ane smazAna bhUmi gAmathI jeTalI bane teTalI dUra rAkhavI. nahAtI vakhate prathama mAthuM palALavuM te paNa ThaMDA pANIthI ja palALI pachI garama pANIthI zarIre nhAvuM.