Book Title: Buddhiprabha 1913 11 SrNo 08
Author(s): Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Publisher: Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/522056/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArapaTakAsakAumA REGISTERED NO. B. 876. zrI nazvetAMbara mUrtipUjaka mADa*ganA hitArthe pragaTa thatuM buddhiprabhA. LIGHT OF REASON. jJAnadarzanacAritrANi mokSamArgaH pustaka 5 muM. navembara 1913 vIra saMvata 2439 aMka 8 mo. pRSTha | viSayAnukramaNikA, viSaya, pRSTa, viSaya. 1. duHkhI duniyA. .. ... 241 8. mahAtmAnA vacanamAM paNa apUrva 2. hAlAM pustakA ... .. 242 satya samAyeluM che ... ... 26ra 3, lekhaka ane lekhA ... ... 243 10, kavitA lakhanAra zokhina mahA4, mahatvakAryuM samIkSA . pa. mANasa zuM che ane mANasa dharma zuM che ? 248 zayAne prArthanA ane gujarAti 6, rahasya ... 253 - piMgaLane anuvAda .. ... 265 19. svataMtratA .. ... ... 267 8. kAvyakuMja... - | 11. dilakhuza upadezIka pada,.. 254 thI 26ra stavana. 12, daMpatI joDuM. 1 , 268 mudada karate madada karane. daiva pratikuLa aka. 13, mAdhyamika keLavaNI .. - ayira saMsAra. 14. suvicAra ratnarAzi 40 2.71 * 254 prasiddhakartA-zrI adhyAtmajJAna prasAraka maMDaLa. vyavasthApaka-amadAvAda zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka beMDa'gatarathI suprInTenDanTa, zakaralAla DAhyAbhAI kApaDIaDa, | mu, amadAvAda vArSika lavAjama paTeja sAthe rU. 1-4-0 sthAnika 10--0 amadAvAdathI DAyamaMDa jyubilI " mITIga presamAM parIkha devIdAsa chaganalAle chApyuM, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva jainabaMdhuo ! uTho, jego ane pramAda tane ! ! jainonI prAcIna ane arvAcIna sthiti. vAMce ! ne tamArI sthitinuM bhAna kare. A pustaka vidvAna lekhaka ginika zrImanmanimahArAja buddhisAgarajIe athAga parizrama ane amulya vakhatanA bhAge jaina aitihAsika bAbatane lagatAM seMkaDe pustakonA vAMcananuM parizIlana karI taiyAra karyuM che je vAMcatAM veta dareka dharmaniSTha baMdhuone ApaNI atyAranI sthitine mATe rUvATAM uMcAM karI vIjaLInI mAphaka asara kare tema che. jaina dharma sAMpratakALamAM hayAtI bhegavatA dareka dharmo karatAM ghaNAja prAcIna che. temaja eka vakhata jyAre te pUrNakaLAe hatA tyAre tenA vistAra ghaNA hatA ane tenA anuyAyIonI saMkhyA karoDonA pramANamAM hatI te vigere bAbatonI hakIkata seMkaDe pustakAnA pramANa sAthe A pustakamAM dAkhala karavAmAM AvI che te sAthe ApaNI sthiti kema badalAI temaja tenI unnatine mATe have zI yojanA karavI joIe te paNa prasagApAta munizrIe jaNAvyuM che. dareka jainabaMdhu o tathA imyunAne ame A pustaka eka vakhata vAMcavAnuM temaja tene ghera ghera phelAvo karavAno AgrahathI bhalAmaNa karIe chIe, ghaNA jIjJAsuo taraphathI AvI rItanuM eka pustaka taiyAra karavAne munizrI buddhisAgara ane ghaNA vakhatathI bhalAmaNa karavAmAM AvatI hatI te have astimAM AveluM joI kone AnaMda nahi thAya ? A purataka ApaNI kAmanI amUlya sevA bajAvanAruM tathA upayogI che tenI eka vakhata vAMcI khAtrI karo. tene vadhu pramANamAM phelAvo thAya, dareka badhue teno lAbha laI zake tevA zubhAzayathI tenI kIMmata kkta rU. 0-2-0 rAkhavAmAM AvI che. dareka dharmAbhilASI badhuo pAThazALAmAM A pustaka InAma Apaze temaja prabhAvanAdikamAM teno upayoga karaze ane ApaNI bhaviSyanI AzArUpa ApaNI saMtatine potAnA dharmanI bhahatAthI jANItI karaze jethI lekhakanA Azaya phaLitArtha thaze evI AzA che. kIMmata rU. 0-2-0 penTeja tathA TapAla kharca juduM. amadAvAda, izvaralAla harajIvanadAsa zAhuM, ratanapoLa. jaina bukaselara, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhiprabhA. ( The Light of Reason ) brahmAnandavidhAnake paTutaraM zAntigrahadyotakam / satyAsatyavivekadaM bhavabhayabhrAntivyavacchedakam / / mithyAmArganivartakaM vijayatAM syAdvAdadharmamadam / loke sUryasamaprakAzakamidaM 'buddhiprabhA' mAsikam // + a + a + a 1, 1 1 - varSa 5 muM. tA. 15 navembara sana 1913, aMka 8 me, duHkhI duniyA. duniyA. 1 duniyA. 2 hAlA vege Are enI laya, duniyA sarva duHkhIre, koI na vAte sukhIre; anubhavyuM jJAnathI hojI, sukhanA caTakAM TaLI jAtAM kSaNavAra. zodhI zodhI thAkyAre, vayovRddha pAkayAre; nisAsA aMte nAkhIyA hajI, bolyA hAya sukha na maLIyuM jarAya. bhamarALA bhegI lokare, paDe ane pekore; hAya sukha nahi maLyuM che, eLe Ayu gALyuM kahI pastAya. dugdhAmAM donuM khoere, kharekhara mehere; bhavA na bhagavaMtane hojI, bAjIgara bAjI ane te dhuLanI dhULa. cakravartI rANare, aMte sahu pastANA; sukha na sAcuM bAhyamAM hejI, buddhisAgara prabhu bhajanathI sukha. duniyA. 3 dunimA. 4 duniyA. 5 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 buddhiprabhA prAijha gAvo." jke puMTha. 2 paMThe puMche. 2 vhAlA vege Are e rAga, paMDe uMDe tyAre zraddhA bhakita lAvo re.. A zira dhArIne hejI, mAne mana bhaktAdhIna bhagavAna haiDe himmata dhAro-kAma krodha mArore, sarakhA dekho sarvane hejI; AzAvaNa sAnI kara zubha seva. rAkha rUDI rItire-zuddha proti nItire, vizvane ghara mAnazo hejI; vi sAnI sAthe jIvanI samAna. samatA nitya rAkhore, sAcuM priya bhAkhare, ramA citta AtmamAMhajI; karma pagI pUrI bane niSkAma, saunuM sAruM bhAre, dayAnagaMga hAre; vairAge cAle vATamAM hojI, buddhisAgara prabhu maLyAne jamAna. paMThe puMche. 5 vhAlAM pustako. AhA murati mehanArI cidAnaMda mahAvIra tArI--e rAga. hAlAM pustake ( Ama ) amArAM, ghaNAM prANa thakI mArAM, ghaNAM prANa thakI pyArAM ghaNuM vahAlA; sAne samajAvIne sAcuM, zikhAmaNa denArAM, pAcamaNithI anaMta adhikA, zuddha rUpa karanArAM. vahAlAM. 1 dharUpa amRtane ApI, sukha dilamAM bharanArAM, sAcuM jU OM sarva batAvI, vivekane denArAM. hAlA. 2 sAkhI. mana mitratA dhArIne, rahe pAse nizadiza, visAme ekAntanAM, bhAnuM vizvAvIza; sAcA samakitane denArAM, sarva durguNo haranArAM. hAlA. 3 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhako ane lekhe. 243 vhAlA. 4 vahAlA. 5 atar bAhya musApharI, karAvanArAM beza, jIvananAM sAthI banI, samajaNa Apo hameza; moTA jagamAMhI mInArA, nAnI karakamale pharanAro. pustaka svargagA bhalI, pustaka varga vimAna, mAnasa divya savaro, AnandasRSTi tAna; cetana upavana khIlavanArAM, AnandA rasamAM jhIlavanAra. sarva tattva samajAvIne, udhADe diladAra, Ananda relamachelamAM, sAthI sadA taiyAra; mananI cintA sahu haranArAM, dharma zAnitane karanArAM khaTapaTa upAdhi vinA, karatAM manathI vAta, darzana jJAna cAritranI, dekhADe zubhavATa; buddhisAgara premI sArAM, bhavobhavamI AdhAze. vahAlAM. vhAlAM. 9 lekhako ane lekho. - la- lekhakaH-ganika munirAja zrI buddhisAgarajI mahArAja. lekhakomAM samAnatA guNuM je je aMze khIlyo hoya che te te aMge teo pitAnA lekhomAM samAnatAne poSI zake che ane anyanI sAthe samAna bhAvathI vartI zake che. lekhakomAM guNAnurAga nAmano guNa khIlya heya che to teo "TrtvAno sArAM ane tAnAM vora ro" evI pakSapAtatAne dhAraNa karI zakatA nathI. guNAnurAgI lekhaka anyonA guNene rAma dhAraNa karI zake che ane keInA saMbaMdhI kaMi lakhatAM pahelAM tenI tenAmAM rahelA guNo para pahelI najare paDe che, ane dapara ala rahe che. guNAnurAgI lekhamAM guNone guNarUpe jovAnI zakti pragaTavAthI game tevA patikula prasaMgomAM paNa te anA guNone parUpe dekhI zakatA nathI ane tema lakhI zakatA nathI. guNAnurAgI AkhI duniyAmAMthI guNone jevA samartha thAya che ane tene gugomAM saMyama hovAthI tenI AMkha AgaLa guNanI mUrti khaDI thAya che. guNAnurAgI lekhaka keina lekha vA granthanI samAlocanA karavA mAMDe che te temAM rahelA guNonuM sArI rIte prakaTa karI zake che, ane kenI AgaLa guNonI zodha karIne mUke che tethI lokone guNane bhAga prahaNa karavAmAM ghaNe parizrama paDatA nathI. devAnurAgI lekhaka kharekhara guNAnurAgI lekhakathI virUddha prakRtine hoya che. deSAnurAgI lekhaka koInA saMbaMdhI kaMI lakhe che temAM doSone citaravAmAM tenI daSTi rahe che ane koI granya vA lekhanI samAlocanA kare che temAM te lekhya guNe tarapha daSTi na pheMkatAM lekhya doSa tarapha pitAnI daSTi pheke che temaja chatA vA chatA de vaDe granya kartAnI mUrkhatA batAvavA prayatna kare che. A duniyAmAM koI lekhaka sarvajJa nathI. lekhako printhonI racanA karatAM bhUla karI zake teone te bhUlo cogya suzabdomAM vivekapUrvaka bane to jaSNavavI joIe paNa niSphara zabdothI tenI jhATakaNI kADhIne tenI jAti nindA thAya Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 buddhiprabhA. evA humalAo na karavA joIe. koI paNa lekhake kaMI paNa lakhatAM pahelAM mArAthI kyA kAraNathI zuM lakhAya che tene vicAra karavo joIe. krodha vagerene jusso Avyo hoya te vakhate lekhake zAna rahevuM joIe. koI lekhake kaMI paNa jussAthI ekadama lakhyuM tene ekadama na chapAvatAM keTalAka divasanI vAra karavI ane pazcAta te lekha vAMcI ja ane te vakhate vivekathI yogya vicAra karIne gya lAge te chapAvavuM. lekhaka madhyastha hoya che to te koI paNa bAbatanA pApAtamAM paDayA vinA dareka bAbatamAne madhyastha dRSTithI vicAra karI zake che ane je satya lAge che tene lakhavA pravRtta thAya che. madhyasya lekhaka koI paNa bAbatanA pakSapAtamAM paDatA nathI ane te dareka vastuonI satyatApUrvaka parIkSA karI zake che. madhyastha lekhaka sAcuM te hA e sUtrane anusarI cAle che. pakSapAtanA abhAve te satyane samajavAne ane satyane lakhavA samartha thAya che. madhyastha manuSya bane taraphano vicAra kare che ane temAM satyAsatya zuM rahyuM che tene pakSamAM paDayA vinA vicAra karI zake che, ane koInA pakSamAM paDayA vinA bhayastha paNAthI satyane lakhI zake che. lekhakanA zabdomAM je madhyasthatA hoya che te tene lekha sAkSaromAM prathama naMbare Ave che. madhyasya lekhaka zAntithI vaparanuM hita thAya tevo mArga lakhI zake che ane pakSapAtI lekhaka pitAnuM kharuM pArakAmAM kaMI paNa kharuM nathI evuM rANAMdhapaNuthI lakhI de che tethI dekhatI duniyA tenI parIkSA jhaTa karI zake che. madhyastha manuSya pitAnA magajane kAbumAM rAkhIne ane magajanI samala dazA jALavIne lekhya viSayane lakhe che ane te je lakhe che temAM satya dalIlane AgaLa karIne lakhe che tethI temAM paNa satya ne bAga jhaLakI zake che. madhyastha lekhaka banavuM e dhAravA karatAM ghaNuM muzkela kArya che. aneka lAlacane ane daSTa saMbaMdhonI darakAra karavAmAM nathI AvatI tyAre madhyasthapaNAthI lakhI zakAya che. A pArakuM ane A mAruM evI pakSapAta buddhi TaLe che tyAre hadayamAM satya buddhino prakAza thAya che ane tethI madhyastha lekhakane lekhathI duniyAne go lAbha prApta thAya che. madhyastha lekhene bhale pakSapAtI lekhake vA pakSapAtI vAcako hisAbamAM na gaNe tethI kaMI madhyastha lekha ane madhyastha lekhakanI mahattAmAMnI nyUnatA thatI nathI. madhyastha lekhaka AkhI duniyAmAM potAne satya lekha prakAzavA bhAgyazALI bane che. lekhakamAM sahanazIlatA nAmano guNa hovo joIe. je lekhakamAM sahanazIlatA nathI, te magaja ane kAraNa prasaMge ADuM avaLuM kaMInuM kaMI lakhI de che ane tethI te pAchaLathI pazcAttApa Adi pAtra bane che. sAmAnya lokomAM evI kaheNa cAle che ke "e vAra bakhavuM ane ekavAra lakhavuM" so vAra bolavuM ane ekavAra lakhavuM-seMkavavAra balavuM paNa lakhavuM hoya tyAre seMkaDo vAra vicAra karIne ekavAra lakhavuM-lekhakane duzmana hoya che. A jagatamAM koIne duzmana nathI evuM te kaI hotuM nathI. lekha lakhatI vakhate pitAnA pratipakSIo sAme kharAba daSTi na hovI joIe. pitAnAthI virUddha pakSIo hoya teone saMbaMdhI buruM lakhavAnA vicAro kadi karavA na joIe. pratipakSIomAM je je kaMI sAruM hoya tene kadi anAdara na karavo joie. lekhinI upADatA pUrve sarva jIvopara karUNA ane maMtrI bhAvanA bhAvavI ane asahana zIlatAne dUra karI kSamA dhAraNa karI je kaMI lekha hoya te lakhavA pravRta thavuM joie. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhaka ane lekha. 245 lekhakoe rajanuM gaja karIne lakhavAnI Teva na rAkhavI joIe. rajanuM gaja karIne lakhanArA lekhakanuM pramANikapaNuM rahetuM nathI. rajanuM gaja karIne lakhanAra pitAnA mAthe asatyatAne sthApana kare che je vastu jevA rUpamAM hoya tene tevA rUpe lakhanAra lekhaka kharI pratikAne prApta karI zake che. koI paN bAbatamAM rajanuM gaja karIne lakhavAthI raja jeTaluM je mULa hoya che tenI satyatA saMbaMdhI vAcakone zaMkA paDe che ane tethI te lekhaka game tevuM satya lakhe tepaNu vAcakone ekadama tenA lakhelA upara vizvAsa Avato nathI. lekhakamAM avalokana zakita devI joIe. je lekhakamAM avalokana zakti nathI te vastunuM purepuruM svarUpa lakhI zakatuM nathI. lekhake je je padArtho saMbaMdhI kaMI lakhavuM heya tenuM avalokana karavuM joIe. jeNe kamaLanI ghaNI jAtane avakI nathI te kamaLanA varNanamAM zuM lakhI zake !!! jeNe ghaNuM avalokana karyuM che te pitAnA lekhane uttama banAvavA samartha thAya che. lekhakamAM bahu zrata nAmane guNa hovo joIe. jeNe dareka bAbata saMbaMdhI A pu pAsethI ghaNuM ghaNuM sAMbhaLyuM hoya che te je bAbata saMbaMdhI lakhe che temAM ghaNuM jANavA 5 lakhI zake che. je lekhako bahuta hatA nathI teo je vastu saMbaMdhI kaMi lakhe che temAM vize jANavA yogya bAbata lAvI zakatA nathI. je lekhake ghaNuM pustakono abhyAsa karyo che ane ghaNAM pustako vAMcyAM hoya te lekhaka je bAbatano ullekha kare che temAM ghaNI jANavAnI bIne lakhe che. lekhake je kaMI lakhavuM te sAdI bhASAmAM A bAlavRddha purU lAbha laI zake evI rIte lakhavuM joIe. keTalAka lekhake pitAnI vidvatAno anyo para AbhAsa pADavA mATe kilaTa zabdono pravega kare che ane zabdomAMnA aparicita zabdano prayoga karIne vAcakone zrama karAve che. je je pUrve mahA puro thaI gayA che teoe sarala paricita zabdomAM potAnA jJAnane manuSyonI AgaLa hitane khAtara raju karyuM che. sAnI lekhako sarala paricita zabdo ane vAkayothI pitAnA lekhyane lekhamAM lakhe che. saMskRta bhASAmAM sAkSara lekhaka tarIke bhagavAna umAsvAtijInuM daSTAMta ApavuM te kharekhara egya che. pUjyapAda zrI umAsvAti vAcake tasvArtha sUtronA zabdone sarala ane paricita zabdomAM gaMdhyAM che. saMskRta bhASAnA sAmAnya vidvAna paNa saheje emanA racita sUtranA zabdArthane jANavA zaktimAna thAya che. jJAnI mahAtmAo sarala paricita sAdA zabdamAM apUrvabhAva lAvI zake che. alpa zabda ane bhAva ghaNe eja jJAnIonI agAdha buddhinuM pariNAma che. zrI sudharmAsvAmI racita Avazyaka sUtramAM mAgadhI bhASAnA saraLa paricita zabdo dekhavAmAM Ave che paNa tene artha te anaMtagaNe thAya che. AgamAM sarala zabdo ane bahu artha dekhavAmAM Ave che. jJAna lekhaka sAmAnya loko potAnA lakhelA bhAvArthane sArI rIte samajI zake ane teno sadupayoga thAya eja daSTithI lekhane sAdI paricita sarala bhASAmAM lakhe che. zrI hemacaMdra sUri mahAvidvAna hatA. cAra khaMDanA vidvAno temanI vidvatA ekI avAje kabula kare che. temaNe siddhahema vyAkaraNa racyuM che. temAM jema bane tema paricita aliSTa zabdo vAparavAno prayatna karyo che ane temAMthI gaMbhIrArtha jema jema uMDA utaravAmAM Ave tema tema mAluma paDe evI rIte tenI racanA karI che. zrI hemacaMdra prabhue yogazAstra, pariziSTa parva, ane triSaSTizalAkA purUSa carita vagere granthomAM sAgha paricita zabdone vAparyA che. je temanA manamAM evI IcchA thaI hatI ke mArA granthomAM kliSTa ane aparicita zabdo vAparuM ane lekhane kUTa karI dauM. A pramANe Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhi bhA. je dhArata te phaTaliSTa padArtha zailIyu je lakhI zakata, paNa e zilI ziSTAcArayukta ane jagatanA vAcakone lAbha denArI nahotI mATe teno tyAga karIne sarala paricita egya evA zabdothI prajAne lakhI jagata para temaNe anavadhi upakAra karyo che. zrIharibhadrasUri mahArAjanI kRtio paNa sarala paricita sAdA zabda lIdhAM alaMkRta thaelI avalokavAmAM Ave che. zrImad devendrasUrijI mahArAjanI kRtiyAmAM paNa upara pramANe sarala paricita tvarita arthanuM bhAna karanArA zabdo ane vALa avalokavAmAM Ave che. gurjara bhASAmAM le lakhanArA lekhakoe pUrve sAdA zabdone ghaNo upayoga karyo che. narasiMha mahete, premAnaMda, dayAnanda, bhAbhagata, akhe, sAmala, dhIre vagere je hindu gurjara bhASA lekhakavo thaI gayA che temaNe klika zabdone pAyA upaga karyo nathI. sAmAnya prAkRta manuSya paNa je lebo-grane sahelAIthI vAMcI zake ema lakhavA uttama lekhako lA rAkhe che ane e lAbhaprada ziSTAcAra che ema teo mAne che. jemAM zrImad AnandaghanajI, zrImada yazovijayajI, zrImad vinayavijayajI, zrImadda devacaMdrajI, zrImad jinala, zrImad bhAnavijaya, zrImada jJAnavimalasUri vageree vA, sajA, rAsAo vagere lakhyA che temAM paricina sarala zabdone ghaNe upayoga karyo che ane teoe zabdonI kilatA karIne phaTa pAMDiya darzAvavA prayatna karyo nathI. zrI udayaratna ane zrI maNicaMdrajI vagerenI sajajhAyone sAmAnya abha| prAkRta manuSyo paNa sahelAIthI samajavA zakitamAna dhAya che ane temAM vairAgyarasathI ladabada evAM vAkyorUpa miSTAnnAne jamIne pitAnA AtmAnI vRddhi kare che. li zabdo vAparIne keTalAka lekhako potAnA lekhane biva jevA banAvI de che. bilvaphalano garbha tene pakAvI bhAgI khAtAM eTale kaMTALo paDe che teTaleja kilaSTa lekhamAMthI bhAvArtha kheMcavAne sAmAnya vAcane kaMTALo thAya che. sarala paricita zabdomAM ghaNe bhAva lAvanArA lekhakonA lekho zelaDI, lADu ane dudhapAkane jevI uttamatAne dhAraNa karI zake che, vyAsa muninI racelI bhagavad gItamAM kilaka zabdone prayoga karavAmAM Avyo nathI temAM sarala zo, sarala vAko ane saTsa samAso dekhAya che. kAlIdAsa paMDitanA kAvyamAM sarala zabdo, paricita zabdo, sarala samAsa dekhAya che tethI temAM sAmAnya saMskRta bhASAnA vidvAne paNa praveza karI zake che ane tethI sarva kAvyanI AdhamAM radhuvaMza kAvya bhaNavAne sarvatra rIvAja pracalita avalokavAmAM Ave che. sAmAnya rIte saMpathI pUrvanI zirajanI rUDhInAM daSTAMta upara pramANe jaNAvIne kahevuM paDe che ke lekhaka baMdhuoe sarva manuSyo saralatAthI samajI zake evI rIte sadAne prayoga karavo joIe. je lekhamAM zabda kAThinya Adi kilatA hotI nathI te lekhaka ziSTAcAra ane jagatanA hitane jJAnA che ema avabodhavuM. keTalAka lekhake dekhAdekhIe pitAne vidhAnamAM khapAvavAne khAtara mArI pharIne kilara aparicita zabdonA khIcaDAne lekhamAM ghaTATopa dekhADavA bharI de che. pitAnI svAbhAvika bolavAnI bhASAmAM je je zabdo AvatA hoya tenA karatAM lekhamAM atyaMta aparicita duHsAdhyArtha kilaSTa zabdane mArI macaDI lAvavAthI kaMi vidhavAnI padavI prApta thaI zakatI nathI. lekhake koI paNuM padArthanuM vivecana karatAM pUrva tenI bhUta dazA ane vartamAna dazApara pUrNa vicAra karavo joIe. sATAra lekhako je vastu saMbaMdhI kaMI lakhavA dhAre che temAM sarala zabdomAM apUrva bhAva lAvavA prayatna kare che. uttama lekhakonA lekhomAM uMDA utarIne avakIe chIe te temAM apUrva bhAva rahe che ema mAluma paDe che. (4 ) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvakAsamIkSA. 24 mahatvakArya samIkSA. (lekhaka zeTha jayasiMha premAbhAI, kapaDavaNaja) ze vizvamAM eka manuSya mahatvanuM kArya karI zake tema che ? hA, ekaja manuSya mahatva kArya karI zakavA samartha che. je manuSya dhAre te kArya karI zake che. dAkhalA tarIke-eDIsana tarapha draSTi phero te ekalo ja zodha kare che. vicAranA tenA maMdiramAM keTalA manuSya madada karatA hoya che! te ekalo ja vicAra kare che ane zedha AgaLa calAve jAya che, tevI ja rIte yoganA sAmarthyane pragaTa karanAra pelA cogInI taraka draSTi phero. tyAM koNa koNa che ? te ekaleja mAlama paDe che. ane te eja alokika sAmarthyane prApta karI zake che, eka lekhaka tarapha draSTi phero. te ekale aneka prakAranuM jJAna maLe evA graMthane race che ane anekane hita thAya evA vicArone darzAve che. dAkhalA tarIke mI. malabArIe aneka saMsAra sudhArAnA vicAra karI pite ekalAnA ja prayatnathI anyanA hRdayamAM temaja sarakAranA hRdayamAM paNa ThasAvIne pitAnA vicArane amalamAM mukavAne sarva pharaja pADI ane te pote ekale tema kahyuM. temaNe dhAryuM pote ekale pAra pADayuM. aneka graMtho dvArA, mAsIkadhArA temaja pitAnA saMbaMdhIo dvArA. tevIja rIte gokhaleno dAkhalo laIe, temanA dezahitanA vicArane te kevA pite ekalA ja pAra pADe che te tarapha draSTi karo. tevI ja rIte phirojhazAha mahetAne dAkhalo laI zakAya. tevI ja rIte hAlanA temaja pUrva eTale ke prathama thai gayela aneka mahAna purUSanA dAkhalA tapAso. teoe dhArelAM kArya pote ekalAja pAra pADavA samartha thaI zakayA che ane e rIte ja aneka mahatvanA kAryane nIveDe Avela che arthAta je manuSya dhAre te aneka mahatvanAM kAthI pote ekaloja pAra pADavA samartha thaI zake tema che. sUrya ekalo ja sarvatra prakAzane Ape che. kaLIkALa sarvajJa zrImad hemacaMdrAcArya mahArAje ekalAe ja sarvatra dharmane ghoSa prasarAvI dIdho hate. eka eja saMkhyA pUrNa che temaja prakhatA rahela cheanekanA bhAga thaI zake che paNa ekano vibhAga che nahi. aneka anuparamA paNa ekathI ja zarU thAya che arthAta je mULa zodhavA mAMDIe to eka AvI aphavuM paDe che tevI ja rIte eka manuSyaja sarva karavA samartha che. praya vAcaka! tame pratyeka eka hovA chatAM tame te kArya karI zakavA samartha che. temaja sarvottama mahAna kArya karI zake che. e upara AdhAra na rAkhe arthAt bIjAne A dhAranI kaI ja jarUra nathI, tame ekalAja savathI adhIka che arthAta tame ekalAja sarva hetu siddha karI zake tema che. mATe tamo eka che ema jANe prasannatAne ja levo. koI paNa mahAna kArya karavAne saMkhyAbaMdha manuSyonI jarUra nathI. jyAre eka manu ba anakanA uparI thavAne lAyaka che to pachI adhIka manuSyo ja moTuM kAma karI zake ema kema kahI zakAya. tArA te aneka hoya che paNa ekaja caMdra sarvatra aMdhakArane nAza karI nAMkhe temaja ekalA ca sarvatra timirano nAza karyo. jene koI paNa moTuM kArya karavAno utsAha, havA ane vega che te manuSyane bIjAnI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 8 buddhipabhA. sahAyanI apekSA rAkhavAnI jarUra nathI. tevA manuSya ane manuSyanI madadanI vATa jevI nahi. yathArtha udhAgI manuSya amuka mArI madadamAM Ave toja mArAthI phalANuM kArya siddha thAya tevo vicAra paNa karavo nahi. tamAre anyanA AzrayanI jarUra nathI. tame tamArA sAmarthanuM jANapaNuM pUrNa rIte na hovAthIja tamane Azraya levA vRtti thAya che. tamArA sAmarthyane jANo pachI tame ekalAja game te kArya karI zakavA samartha cho. tamArAmAM rahela zaktione jAgrata karo te karanAra paNa kevala tame ja cho. tamAre draDhapaNe mAnavuM ke pratyeka kArya karavAnuM sAmarthya tamArAmAM rahela che. Ama mAnI pratyeka kArya karavAmAM utsAhathI AgaLa vadhe. tame je kArya karavA dhAre te avazya karI zakazo. baddhApUrvaka mAnI kArya karavA AraMbha karo. kAryanI siddhine arthe pratyeka kSaNe manuSya AgaLa ne AgaLa vadhyA javuM. koI paNa prakAranI zaMkAne manamAM sthAna ApavuM nahi. ghaNu manuSya kArya karavAmAM AgaLa na vadhatAM zaMkA ane bhayane dharI vAraMvAra pAchu jue che ane Ama thatAM kArya siddhi thaI zakatI nathI. mAne ke eka doDavAnI sarata ramAya che. have je e doDe che teo je pAchuM vaLI jue te pAchaLa paDI jAya che. temaja kAryamAM jeo pAchuM vaLIne jue arthAta zaMkAne sthAna Ape teo kArya siddhi karI zakatA nathI mATe AgaLa ne AgaLa vadhe. bhaya, vipatti ke vighanA vicArane na kare. vigha Ave tene mArI haDAvavuM eja manuSyane gya che. vidyA ane vipatti karatAM tamArAmAM viSeza baLa che ema samajI temane tamArA upara na caDhI besavA detAM tamo temanA upara caDhI bese. Ave vakhate vairya rAkhI tamArA kAryamAM AgaLa ne AgaLa vadhe. mAnIe je prayatnamAM pAchaLa DekI karyo hota to zuM tAranA deraDA vinAnA saMdezAnI vidhA astItvamAM AvI hatI ke? vijayanI dizA AgaLa che. parAjayanI dizA pAchaLanI che. udayanI dizA pUrvanI che. astanI dizA pazcibanI che. vijaya iDachI AgaLa ne AgaLa javuM. netra AgaLa che paNa bocIe nathI mATe AgaLa ne AgaLa juo. pAchaLa vALI jevuM e vijayathI pAchA paDavAnuM che. laDAImAM so bhegAeja laDAya che. ane je pITha pherave che teo jarUra parAjaya pAme che. kadAca pAchA haThavAnI jarUra che tevA prasaMge be... sAme moTeja pAchA laMDa paNa pITha pheravatA nathI. temaja tame AgaLa ne Agaja draSTi rAkho. Aja kAla manuSyo keTalAMka kArya karavA pahelAM vighanA vicArane kare che tethI aneka kAryo te karI zakatAM nathI. kAryane Adara, vighane mArI haThAvo, tame ekalA ja anaMta baLavALA che. tamo dhAro te kArya pAra pADI zakaze. Ama che tyAre ene ekalo ja manuSya mahatvanA kArya pAra pADI zake tema che. pustaka para prema-je manuSya pustako para prema kare che tene vizvAsu mitronI, hitakara upadezakanI, AnaMdI saMbaMdhIonI ane zAMtvana karanAra purUnI kadI paNa jarUra paDatI nathI, pustakonA abhyAsathI, vAMcanathI ane mananathI sarva kALamAM, sarva avasthAmAM dareka manuSyane tenA vaDe pitAnuM manoraMjana karavAnuM banI zake che. ( Bery) je mane hiMdusthAnanI saMpatti ApavAne koI kahe te paNa huM mAro vAMcanane chaMda koIne ApuM nahi. ( Giban ) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 mANaso zuM che ane mANasa dharma zuM che? mANaso zuM che ane mANasa dharma zuM che ? - 9(lekhaka -vakIla vardhamAna svarUpacaMda-amadAvAda) be kAna, be AMkha ane eka nAkavALe te mANasa nahi, kAraNa ke te te vAMdarAne paNa che ja. belI zake te mANasa nahi kAraNa ke nirjIva vAjI ane pazu pakSIo paNa bole che. bhAra upADe, ne ekathI bIje gAma jAya te khare mANasa nahi kAraNa ke te te bhAravAhaka prANIo AkhI jIdagI paryata karIne pitAnA jIvanane bhoga Ape che. ekAdA zeThanI nokarI karI peTa bharanAro khare mANasa nahi kAraNa ke svAna paNa bharavADanA vADAne sAcavI sukhe peTa bhare che. mAMsAhArIo sAme draSTi rAkhI vanaspati AhAranI utkRSTatAmAM julAine amo kharA mANasa chIe ema mAnanAra paNa khare mANasa nathI kAraNa AkhI jIMdagI sudhI mAMsane nahI pUrNa karanArAM (khAnArAM) anAjanAM dhanera-(kalAM) DhIMkaDAM, vAMdarAM, khIsakolI vigere kevaLa vanaspati AhArIja hovA chatAM teo kharAM mANasa kahevAtAM nathI. mANasajAta vanaspati AhArane mATe ja sarajAyA chatAM mAMsAhAranA kuLa paraMparAthI bhulAvAmAM paDI manuSyapaNAne vyartha gumAve che te khAte dayA karavA jevI che kAraNa ke teone haju kharuM jJAna thayuM nathI. lAkhA varSa sudhInuM anubhaveluM svapna AMkha ughaDayA pachI jema jatuM rahe che tema kula paraMparAnA bhulAvAmAM cAlatI bhula kharuM jJAna jyAre thaze tyAre teo mAMsAhArane jarUra bhulIja janArA che. A vAtane khare marma nahi samajanArAo mAMsAhArIo pratye napharata karatA dekhAya che. teo pote ajJAnI hovAthI dayA karavA jevA che. sAmAnA jJAnanuM ochApaNAne, agAnane, ke bhUlanA svarUpane nahi samajI zakanArA paNa baLajInA jevA ja jJAna vinAnA hovAthI teo napharatakhora ane abhimAnI hovAthI temanI paNa dayA karavI khAsa jarUrI che. navarata, dhikkAranI lAgaNI, sAmAne halake gaNavo, pitAnI prazaMsA karavI, pote paNa ajJAnI hevA chatAM nAnIpaNAno vyartha saMtoSa mAnanArA bALakomAM A lakSaNo jaNAya che teo sAmAne duHkhI karanArA ane pote duHkhI thanArA hoya che. tevA ghADA ajJAnamAM bhUlA paDelAone kharA jJAnamAM lAvavAne pazcimAnya prajA paikInA samartha vidvAne niraMtara agAdha prayatna karI rahyA che, ane temanI phatehamaMdImAM dinapratidIne AgaLa vadhatA jAya che. pariNAma paNa eja AvyuM che ke dInapratidIna mAMsAhArI vargamAMthI badalAIne saMkhyAbaMdha leke vanaspati AhArane svIkAre che eTaluM ja nahi paNa mAMsAhArane janma patanA mATe tyaje che. Adhunika tevA vidvAna karatAM hiMdanA dharmagurUo vadhe tevA jaNAtA nathI, nizALanA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 RddhiprabA. rastA para ApaNe joIzuM to ApaNane be bAbata jovA maLe che. temAMnI eka te eka keTalAka chokarAo jeo pitAnI lAyakAta uMcA darajjavALI vadhAravAnI kIMmata samajyA che. teo harSabhera jhapATAthI nizALa bhaNI jAya che ane bIjI bAbata e jaNAya che keuMcA darajajAnI lAyakAtanI kIMmatane nahi samajanArA bALako nizALe javAnI jarA paNa IcchA jaNAvatA nathI, eTaluM ja nahi paNa te nizALe javAnI nA pADe che, temanAM vAlIo temane ghasaDIne potAne kakaLatAM nizALamAM jabarajastIthI mukI Ave che tyAM paNa temane gamatuM nathI. tyAM apAtA zikSaNapara paNa teo lakSa ApatA nathI ane temanA jevAja ajJAna sobatIonI sAthe vArtA vinodanI gammatamAM skula TAIma yuro kare che. pariNAma e Ave che ke temanA para puratuM rakSaNa rahe che te teone temanI bhula samajAya che, vicAra badalAI jAya che, ane vidvAna thatAM potAnI bALapaNI nAdAnI tarapha temane dhikkAra Ave che. lAyakAta vinA unnati thatI ja nathI. udyoga ane kaSTa veThayA vinA lAyakAta prApta thatI nathI ane ajJAnIone udyoga ane temAM paDatI takalIpha pasaMda paDatI nathI tethI teo unnatine pAtra thatA nathI, ApaNe gatimAna chiye. atyaMta kALathI sthira thayA ja nathI. uMcI, nIcI ke ADI harakoI gatimAM ApaNe niraMtara gatimAna thayA karIe chIe, culA para mUkelA khadakhadatA pANI bharelA vAsaNamAM erelA cokhA niraMtara gatimAna joIe chIe tema sarva prANI A duniyAmAM aspira paNe bamyA ja kare che. jeo uce jatA nathI teo ADA ke nIcA janAra che. e nirvivAda che. tevI ja rIte mANase uMcA darajajApara janArA nathI. teo ADA ke nIce janArA che. ADA janArA vakra kahevAya che ane nIce janArA nIca kahevAya che. vaDhanA upara kAbu calAvavAnI vidAnomAM zakti che ane teo temanA saMgamAM rahI vidvAno thaI zake che. nIca mANase paNa ghaNuM sArA saMbaMdhamAM Ave to ghaNI muzkelIo kaMika vadhu vakhata jatAM paNa teo lAyakAta dharAvanArA uMcA darajajAvALA thaI zake che. jene kAna che te prANIo baccAne janma ApanArAM che ane jene kAna dekhAtA nathI ane chupI AkRtivALA kAna jene che teo IDA muke che paNa te baccAMne janma ApanArAM nathI. vanaspati AhArI prANIonuM oLakhANa karAvanAra eka kudaratane kAyado che kejeo be hoTha vaDe cusIne pANI pInArAM che teo vanaspatinA uparaja nirvAha karI zakavAnI lAyakAta dharAvanArAM che ane jIbha vaDe cATIne pANI pInAra che. teo mAMsAhArI, mahAna kara prakRtinAM jaMtuthI bhayaMkara prANuo gaNAya che, temane bharose rAkhI zakAya nahi ane gAphalapaNe bharoso rAkhI bese te harakoI vakhate ThagAvIne eTale ke jokhamamAM AvI paDavAne bhayaja kAyama rahe che. cATIne pANI pInArAM kutarAM bIlADAM jeo mANasajAtanA nikaTanA saMbaMdhamAM rahenArAM hovAthI teo vanaspati AhArI mANasanA saMsargamAM rahe che ke te ekAda jIjJAsu umedavAranI peThe pote mAMsAhAranI paMktimAM sarajAyela hovA chatAM vanaspati AhArapara nirvAha karIne potAnI lAyakAta laMca darAvALI vadhAravAnI kharI kIMmata samajelA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANase zuM che ane mANasa dharma zuM che? 251 sabhya vidhArthI tarIke hI bharyuM ane mAna bharyuM jIvana-A kudaratanI nizALamAM purU karatA jaNAya che. pitAnI unnatine nahi samajI zakanArAM bALa prANIo ke jeo vakra ane nIca gatine akhatyAra karanArAM che teo A kudaratanI nizALamAM satata udhama ane parizrama veThIne vIra purUSanI paDe unnatinA mArgane akhatyAra karavAne azakta ane nAdAna che. te prANuo e ke vanaspati AhArane mATe sarajAyelAM hoya teTalI unnati pAmyAM che chatAM mAMsAhAra kuTuMbamAM janmanA kAraNasara temanA saMsarga doSe teo paNa unnati mArganA ajANyA rahevAmAM AnaMdI hoya che, kadAca temane unnatinA mArga upara caDhavAne mArga batAvavAmAM Ave te teone hIlA nizALIAnI jema durAgraha bharelI haTha kare che ane vakra ke nIco mArga pasaMda kare che. prAcIna itihAsa vAMcanArAonI jANamAM che ke -A duniyA para evAM paNa rAjapa koI koI sthaLe thaI gayAM che ke teo pitAnA rAjayamAM mAMsAhArane saMta najarathI jotA hatA ane mAMsAhAra baMdha pADavA mATe kAyadAnA baLathI saghaLAM katalakhAnA baMdha pADavAmAM AvatAM hatAM, eTaluM ja nahi paNa koI jAtanI jIva hiMsA thAya tevA prakArano "amara paDada" eTale sarva prANIne abhaya vacana DAka vakhatanA mATe paNa ApavAmAM mAna samajatA hatA. ane je rAjaya abhayadAna ApavAnA dIrdhakALanAM prasaMgone ahebhAgya mAnavuM hatuM tene ja sArvabhoma athavA cakravarti rAjya e nAmathI temanA tarapha ghaNuM ja mAna bharI pUjaya lAgaNI prajA varganI kAyama thatI hatI. zA kAraNathI mAMsAhAranI badI jagatamAM prasarI tenuM kAraNa tapAsatAM ghaNuM kAraNe najare Ave che. koI paNa prANInI aMdagI-jIvana nAza karyA vinA mAMsa maLI zake nahi. ApaNA jIvanane savAramAMthI bapora sudhI kSaNIka vakhi ApI TakAvI rAkhavA mATe ekAda bIjA prANInA jIvanane sadaMtaranA mATe nAza kare -e zuM svArthIpaNuM nathI ? koIne jIvanano nAza karyA chatAM paNa bapora thayA ke sAMje te pAchA bhukhyA thavAya eTale pharIthI bIjA jIvanane nArA karavo te kaI rIte nyAyIpaNuM kahevAya ? ekAda vakhatanA kSaNIka bhajananI tapti mATe koIne maraNanuM duHkha ApavuM te zuM heTAmAM hoTe gunhA nathI ? ja, koI prANa pitAnA ekAda vakhatanA AhAranA mATe ApaNA ekAda dIkarAno vadha karI pitAne AhAra kare, pachI bIjA TaMkanA khorAka mATe ApaNuM bIjA dIkarAno vadha kare te zuM A rIte ApaNe pasaMda karaze ? nahi ja. vIratva ane gAMbhIryamAM uddhatAI ane sitamagIrI heya nahi. bIjAM prANuone duHkha ApavAnI uddhatAI ane sitamagIrI jyAM jaNAtI hoya tyAM vIrava ke gAMbhIrya gaNAtuM ja nathI. vIratva, ane gAMbhIryane dayAno zaNagAra hoya te ja te guNa zobhA Ape che. dayA vinAnuM vIratva te kharuM vIratva nathI paNa te nirdayatva che. dayA vinAnuM gAMbhIrya te kharuM gAMbhIrya nathI paNa te bAyalApaNuM che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 buddhiprabhA. samarthanI AgaLa saghaLAM asamartha prANIo garIba che, garIbane mArosa karavI te vIratva nahi paNa nAdAnI, nIca, vakratAnuM pariNAma che. asamartha mANasane samartha mANase, sAraNa, vAraNA ityAdi AkarA lAge tevA upAthI paNa temane samartha banAvavAmAM temane te AghAta paNa temane hitakara levAthI uttama che. evA uttama IlAje akhatyAra karavA te mANasanuM bhUSaNa che te paNa pUrNapaNe tene khyAne garIbane trAsa Apa te te dudhaNaja che. dhapaNano ja sudhI tyAga kare nahi tyAM sudhI koI khare mANasa thavAne pAtra nathI. nIca ane vapaNuM jayAM sudhI taje nahi tyAM sudhI koI khare mANasa thavAne pAtra nathI. nIcA sthaLamAM-eTale ke nIcamAM pravRtti karanAra pANIne kuvArAnA baLathI game teTale uce caDhAvavAmAM Ave to paNa pAchuM bhaya para paDI nIcANanA pradezamAM ja javAnI pravRtti kare che. tema kudaratanA kramamAM ucI gatie pheMkAyelA (bhANasa tarIke unnata riyatie sarajAyelA) prANIomAMthI paNa keTalAke mAMsAhArI kuTuMbanA saMsargo mAMsAhArI pazu ane pakSI jevA halakA ane nIca sthAnanI egyatAnuM sevana kare che. temane vAraMvAra vidvAne pitAnI jIMdagIne bhoga ApIne paNa samajAve che. chatAM haThAgrahane choDatA nathI. te temanuM praddhapaNuM sucavAya che. keTalAMka prANIo peTe cAlanArA, bhujAthI cAlanArAM, cAra page cAlanArAM, AkAzamAM uDanArAM ane jaLamAM taranArAM che. te mAM mANasa jAta e taddana vilakSaNa jAtanuM prANI che, te vilakSaNatA e che ke-te saghaLA prANI ADAM ( - A lITI jevAM) rahenArAM che. ane mANasa sIdhe-- | A lITI jevo) rahenAra che. ADAM cAlanArAM jaLacara, sthaLacara, becara e nAmathI oLakhAya che te paNa sthaLacara pachI mANasajAta sIdho TaTAra rahevAne pAtra che. . je kudaratamAM sI rahevAne pAtra che teNe saMpUrNa sIdhA thavuM joie, sadhaLI jAtanI vakratA ane nIcatA jema bane tema dUra karavI ja joIe. te dUra karavAmAM satata udhoga ane parizrama sahana karavAnI zaktine vIratvanuM lakSaNa kahe che. vIratva eja manuSyatva che. kharA vIratvanAM lakSaNa nIce mujabanAM che. (1) saghaLuM nIca, ane vakratA dura karI saMpUrNa unnatinA zikhara para ArUDha thaI pUrNa mANasa banavuM. (2) paropakAra daSTithI bIjAone tevA pUrNa mANasa banAvavAnI satata koziza karavI. temAM saghaLAM saMkaTo adInapaNe sahana karavAM. (3) A be athavA bemAMnuM eke ane thoDuM paNa na banI zake evI sthitimAM mukAya tyAre mahetanI rAha joyA vinA temaja khAdhA pIdhA vinA bIjI duniyAmAM cAlyA javuM. * vidhI niSedha mArga zabda prahArAdika AkarA ilAbene upaga je mAtra hita baddhio vidyArthI pratye mAvataranI jema karavAmAM AvatA upAze. A cAra upAya che. sAraNa (vidhI vAraNa. niSedha ciyanuM udAharaNa ane pratiyaNa. (vAraMvAra udAharaNa ApavAM te.) A badhA ApavAnA cAra upAya che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahasya. 253 rahasya. ( lekhaka-zeTha jayasiMha premAbhAI. kapaDavaNaja. ) game tevA guma rahasyane manuSyaja zI kADhavAne samartha che arthAta je te prayatna kare che te game te vastune sAdhya karI zake che. pUrve aneka guma gaNatI vastuo Aje prakaTa thai che. kudaratI niyame kazuM paNa gupta rahI zake tevuM cheja nahi. manuSya je rahasya jANavA prayatna kare che te rahasyane prakAza dhIme dhIme tenA aMtaHkaraNamAM paDe che. dAkhalA tarIke-vaidha vidyAmAM pUrva ane roga asAdhya manAtA te Aje DAkaTaroe prayAsa karI siddha karI ApyuM che ke sAdhya che ane A dAkhalo phakta aMgrejI mAnyatAne laIne atra mukayo che. teo prathama kolerA tathA plegane asAdhya roga temaja bhayaMkara roga gaNatA. jo ke te bhayaMkara te ja paNa asAdhya nathI rahyA. tevI ja rIte sAyansa vidyAnI bAbatamAM paNa banyuM che. A sarva zAthI banyuM che ? prayatnathIja. mATe prayatnathI ja sarva sAdhya thaI zake tema che. amuka te thAya tevuM nathI " e vAkya kAyarane mATe ja che. prayatnazIlane te sarva thAya tevuM ja che. " amuka vArtA te ApaNA jIvathI thAyaja nahi " e vAkya prayatnazIla manuSyanA mukhamAM zobhe nahi. durbala ane hIna manuSyanA mukhamAM bhale zAze. akhaMDa prayatnathI ja sarvajJa thaI zakavA samartha che. manuSyamAM sarva jANavAnI zakti rahela che. koI pahelI cApaDI ja jANe che te bIje so paDI jANe che. vaLI koI bI. e. ela. ela. bI. e prakAre sarva AgaLa AgaLa jJAnamAM jANe che. ApaNe jANIe chIe ke aneka manuSyoe sarvajJatva prApta karela hatuM te zAthI ? prayatnathI ja. jo teo prayatna sevyA vinA besI rahyA hatA te zuM teo te meLavI zakyA hota kayAre zuM teonA ane ApaNA AtmAmAM phera che? nahi-bIlakula nahi. AtmA te sarvane sattAe eka sarakho ja che phakta tenA uparanA karmanA vAdaLAMthI tenI muLa zaktI dabAI gaI che te prayatnathI karmanA lIA chUTe tema che. je pramAdanI soDa tANI sutA te temAMnuM kAMI ja bane tema nathI. prayatnathI game tevA nakAcIta karmanA baMdhane paNa teDI zakavA manuSya samartha che. game tevA bhAgyane pheravavA manuSya samartha che. prayatnathI ane tenA jJAnathI A sarva thaI zake tema che. dAkhalA tarIke eDIsane phenogrApha jANavA yatna karyo te tenuM jJAna tene maLyuM. pitAnI dhamAM vIjya thayo. lyuthare je kRpI zAstranuM jJAna jANavA yatna karyo che tethI te te saMbaMdhI jJAna meLavI Aje kaSI zAstramAM aneka prakAre vijayI nIvaDaze. jevA ke-gulAbane kAMTA vinAnuM banAvavuM-zerane kAMTA vinA banAvavA ane teno upayoga karAdIkane khAvA mATe karAva. amuka prakAranAM jhADane saMgI navAM jhADa utpanna karavAM vigere te dhAre te karI zake che-potAnI IcchA pramANe ja jhADane ja uchere che. A sarva zAthI? tenuM jJAna meLavavAthI ane prayatna karavAthI, prayatnaja asatyane satya karavA samartha che eTale ke je asatya, na thaI zake evuM gaNAtuM hoya che, te satya, zakya thaI zake evuM gaNAya che. parve relve asatya hatI Aja satya che e AdI aneka dAkhalA kahI zakAya. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 prabhA. zAstro tathA anubhavIone ukata vicAra saMbaMdhI zo mata che e jANI tenA guma rahela rahasyane tenI siddhinA nIyamane prakaTa karavA e manuSyanuM kartavya che. jANeluM jANIne besI rahevuM e manuSyanuM bhuSaNa nathI. navIna jANavuM ane prakaTa karavuM eja manuSyanuM bhuSaNa che. prathama te dIrdha vicAra, akhaDita vicAra,sthira vicAra e koI paNa rahasya jANavAmAM upayogI che. vicAra, aMtaramAM utarI, AtmAnI nIkaTanA pradezamAM pravezI amuka rahasya jANavAnI Atura IcchAvALA, saMkalpa rahita AtmAmAM lIna thavuM e ja moTAmAM moTA ane ajJAna jagatamAM asaMbhavIta manA. yelA rahasyane jANavAnuM pagathI che. zAstramAM je devI sAmarthyanAM varNana che te vAMcatAM ApaNane mukhamAM pANI Ave che paNa tene anubhava zI rIte thAya e jANavA enuM gupta rahasya jANavA prayatnathI manuSya samartha che. asaMbhavita manAtA koI paNa vicArane hasI kadhADe nahi. asaMbhava e zabdane tamArA hadaya pradezamAMthI bAtala karo. azakya zabda upara haDatAla mAro. yogya prayatnane Adaro aneka jJAnarUpI guna bhaMDAronI kuMcI tamArA hastagata che tene prayatnathI ughADI sUryanA prakAzathI paNa adhIka prakAzIta karo. svataMtratA. (lekhaka-dhArA kai che.) sarva prANI mAtra svataMtratA icchanAra hoya che. meTA manuSyane svataMtratA meLavavAne jeTalI icchA hoya che teTalI ja nAnA manuSyane hoya che. moTA manuSya svataMtratA meLavavAne jema kriyA kare che temaja nAnA manuSya paNa kare che, temaja A IchA kAMi agya nathI paNa myaja che. jagatamAM svataMtra rahevAne svabhAvika guNa che tethI ja tevI IcchA sadA manuSyanA hRdayamAM rahe che. svataMtratA meLavavI e agatyanI che. prANI mAtra te jyAM sudhI meLavI nathI tyAM sudhI te pUrNa thato nathI tethI e meLavavA mATe A manuSya janma che ema dhIkArIe. have tenA be prakAra paDI rahe. eka skUlathI ane anya karmathI. manuSya janma e evuM jIvana che ke je jIvanathI baMne prakAranAM baMdhana toDI zakAya tema che. Aja ghaNuM manuSyanAM jIvana kevaLa paravaza sarakhAM najare paDe che te zuM ochuM zocanIya che? : manuSya janma pAmI kamarUpa parataMtratAnI beDIne teDI svataMtra thavAno prayatna kare e manuSya jIvanane sArthaka che. A karmarUpa beDIne teDavAne koI paNa prakAranA sthUla sAdhananI agatya che ema nathI. sAdhananA durUpayogathIja ApaNe karmarUpa parataMtratAnI dhusarImAM badhu ghasaDAie chIe. teja sAdhanane je sadupayoga thAya to ja te dhusarImAMthI mukta thavAya tema che. manuSya vyavahAra ane paramArthanI je je kriyAo kare che te svataMtratAne mATe ja hoya che paNa ayogya upayoga thavAthI svataMtratAne maLatAM ja parataMtra prApta thAya che arthAt baMdha vadhe che ne Itie je vRtti ane je mananA sadupayogathI svataMtratA prApta thAya tema che teja iMddhio teja mana, teja vRttionA durUpayogathI baMdhana prApta thAya che. jAtinA, vivekanA, dharmanA e Adi aneka prakAre svataMtratA meLavavAne ja racAela che paNa teja niyamanuM yathArtha rahasya jANI tenuM yathArtha pAlana na thavAthI ja baMdhanamAM mukAIe Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svataMtratA, 255 chIe. eka ja mArga che to paNa temAMthI svataMtratA prApta karavI agara baMdha vadhAravA e manuSyanA hAthamAM ja che. mArga te kharekhara svataMtratA arpavAne Aja racAyela che paNa tene yathArthe upayoga na karI zaktA manuSya baMdhane ja vadhAre che. baMdha ke svataMtratA e bemAMthI eka paNa pitAnI meLe AvI te manuSyane prApta thatAM nathI. manuSya jene AvakAra Ape che te tene maLe che. manuSyane baMdhana anAyAse AvI maLatuM nathI pa je tenuM grahaNa kare che. tene ja te maLe che. manuSya janma svataMtratA meLavavA maLe che. paNa te na jANatAM tene na jAgratamAM rAkhatAM manuSya tene meLavI zakatuM nathI. manuSya niraMtara baMdhanane ja AvakAra Apela che ane tethI baMdhanamAM ja te paDI rahe che. ApaNe chava chIe mATe ApaNe baMdhana hAvAM ja joIe" e mAnavuM bhUlabharela che. hA e to satyaja che ke ApaNane karUpI baMdhana che paNa tene choDavAne ApaNe samartha chIe. bAkI AvA vicArane laIne ja manuSya baMdhana vadhAratA jAya che. jevAke--ApaNe baMdhanamAM janmIe chIe ane baMdhanamAM ja bharavAnA, evA ApaNe kayAMthI sukRta ke ApaNe tene teDI zakIe. meTA meTA mahAramAM janene baMdhana hoya te ApaNe koNa mAtra ! Ama svIkAravuM e to tadana khoTuM ja che ne kRtya karIe chIe te ApaNe ja karIe chIe eTale ke sArA kRtya karavAne pazuM ApaNe ja samartha chIe te pachI ApaNAM evAM kayAMthI sukRta ke ApaNe baMdhanane toDIe e zuM mAnavA lAyaka kahI zakAya. bIlakulaja nahi. pite baMdhanane lAyaka che ema daDhapaNe aMtarathI mAnIne ja manuSya niraMtara vadhune vadhu baMdhanane prApta thAya che. manuSya pitAnA mananI durbaLatAne laIne ja baMdhanane pApta thAya che jyAre baLavAna ane AgrahI manavALA te svataMtratAneja meLavavA prayatna kare che. je baLavAna che teja pAra pADI zake che. dAkhalA tarIke kAgaLanI hoDIthI kAMI nadI pAra utarAya nahi paNa lAkaDAnI hoDI te kAma pAra pADe temaja manane je kAgaLa jevuM nirbaLa rAkhavAmAM Ave te yatheccha siddhi thAya nahi paNa jyAre tene lAkaDAnA jevuM kaThaNa, baLavAna, vajI jevuM banAvavAmAM Ave tyAre ja yatheccha lAbha meLavI zakAya. mATInA vAsaNamAM jema siMhaNanuM dudha TakatuM nathI tema nirmaLa manamAM svataMtratA meLavavAnI zakti TakI zakatI nathI. . amuka prakAranI sthitine prApta thatAM glAnI, kheda, duHkha ityAdika je teo dhare che teo nibaLA mananA ja hoya che. durbaLa aMtaHkaraNa manuSpAja-bhaya, zeka, cintA, krodha, vikAra, pa vigerene dhAraNa kare che ane tethI ja baMdhanane prApta thAya che. baLavAna aMtaHkaraNavALAne AmAMnuM kazuM thatuM nathI ane tethI teja baMdhana rokavA ane toDavAne ja svataMtratA meLavavA samartha thaI zake che. je aMtaHkaraNa vAraMvAra zudra prasaMgathI paNa zoka, moha, bhaya, cintA, krodha, ayA, iDyAM vigere vikArone dhAraNa kare che te manuSyaja tethI baMdhanane meLave che. uparyukata vicAroja aMtaHkaraNanA baMdhana che. AvA vikAravALA aMtaHkaraNanI sthiti durbaLa mana kahI zakAya. - durbaLa manane laIne baMdhana vadhe che ane jema jema baMdhana vadhatA jAya che tema tema teonI sthitimAM mukAto jAya che ke baMdhanaja vadhyAM jAya ane tema tema tenuM mana paNa adhIka durbaLa thatuM jAya che ane ApaNe te svataMtratAnA icchuka chIe mATe ApaNuM aMta:karaNe beLa na karavuM ane dubaLa na bane evI sAvadhAnatA rAkhavI. aMtaHkaraNa jema svataMtra rahe che tema prasanna rahe che tethI te vizALa daSTivALuM banatuM jAya che. baLa Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 buddhiprabhA vAna, draDha AgrahI aMtaHkaraNuja sukhanA, zAMtinA, jJAnanA, premanA e Adi aneka zubha vicArane sevI zake che. AtmA ke je sattAe paramAtmA che tethI paramAtmApaNuM prApta karavA arthe evI vAtA pUrNa svataMtratA prApta karavA arthe ataHkaraNane baLavAna, vrata, A ahI temaja nirvikArI banAvA. Ama thaze tAja tamA svataMtratAne meLavI zakazo. kharekhara amuka kriyA khoTI nathI evuM jANavA chatAM paNa te na karatAM, arthAt te te na sevatAM adhanane sevA che. atra aMdhananI vyAkhyA upara jete baMdhana kahela U tethI judI che. arthAt atra evI vyAkhyA karI baMdhana zabda mukela che ke-- pracalIta rUDhIne athavA te karIe chIe teja kIka evA dhanane A prakAranuM adhana tamArI unnatinA kramanAM vizvakArI che. tethI tevA baMdhananA yAga karavA agatyanA che, athavA baMdhananA tyAga karI satya kriyA ke jene tameA kharekhara satyarUpe karavA ceogya che evuM jANA che tene Adara ke tatkAla tamane sukhanuM bhAna thaze. ajJAnatAe karIne uparanA baMdhanane tamA tajI zakatA nathI ane tethI tame tamArU kharU rIta sAdhI zakatA nathI ane AvA badhanane tame svIkAre che. ane tamArA aMtaHkaraNane durbaLa banAvA che Ama chatAM tamArA vikAsamAM temaja unnatimAM paNa vila bane seve che. AmAM baMdhanane jyAM sudhI nIvAravAmAM nahi Ave tyAM sudhI aMtaHkaraNamAM kharU baLa paNa prakaTa thaze nahi. AvAM aMdhatAe jagatamAM keTalA baLane nAza karyo che te jagatamAM kANu samajI zake tema che ? N svataMtratA meLavavA mATe aMtaHkaraNamAM je baLatI jarUra che te baLa AvA baMdhananA sevanathI nAza thAya che ane jyAM sudhI aMtaHkaraNamAM baLa prakaTatuM nathI tyAM sudhI jJAna tathA yatheccha sukhanI prApti thatI nathI. manuSyane AvA dhana paNa zAka tathA bhayanA vicArane laineja thai gayela hoya che te A prakAre ke-amuka huM karIza te mArI hAMsI te nahi thAya te athavA apavAda te nahi Ave e Adi aneka prakAre manuSyanu bana avyavasthIta rahe che. koi zu kAraNa vinAnA niye aneka prakAre manuSya bAMdhe che.)tenA hetunA buddhimAn vicAra kare che tyAre aMdara kazuMja tatva hatuM nathI tema chatAM karavA yAgya kriyA na karavA yegya manAyalI vAtane laine te pharavAnI hIMmata karI zakatA nathI. kadAca temAMthI vikAsa agara unnati thAya tema hoya tepaNu yeAjata vinAnI kriyA karI sAmarthyamAMthI dhaTADA kare che. muhmaNe avalekina karatAM jaNAya che ke manuSya aneka kSetra baMdhanane seve che ane ceAgya kriyA sAdhatA nathI ane tethI A janmanI unnati sAdhI zakatA nathI temaja karma 'dhanane paNa vadhArate ja jAya che. jagata jo ke tatvanA, vibhAnA, kalAnA, dezAya, strIzIkSaNa, bAla keLavaNI, gAyanakalA, zAstravidhA vigere aneka bAbatamAM AgaLa vadhela che paNu AvA kSudra baMdhanane teDavA hajI joie. tevuM kei bhAgyeja samartha thAya che. AvA prakAranI bAhya skula svataMtratA paNa haju te meLavavA jyAre jagata AgA hAlamAM vadhela mAlama nathI paDatu te pachI pUrNa svataMtratA meLavavA te! kayAMthI AgaLa prayatne vadhela hoya ! pUrve kadAca bhale jagata te bAbatamAM AgaLa vadhela haze padma cAlu samayamAM te! jagata te bAbatamAM punaja mAlama paDe che. kadAca koi vIralA purUSo prayatnane sevatA haro paNa sarva sAmAnya AvA skula bhayaja jyAM sudhI manuSyanuM aMtaHkaraNu kAraNa kare che tyAM sudhI te durbala mananeAja che. tethI aneka nIrdoSa khAba Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svataMtrato. 2pa tamAM paNa te loka bhayathI DarI AgaLa vadhI zakato nathI. dAkhalA tarIka-dhAre che eka manuSyane rUpAnI thALamAM nIla jamavAnI icchA che temaja te pramANe karavAne te zaktimAna che temaja tenI pAse te cIja paNa che chatAM te loka bhayathI DarI tema karate nathI. jo ke te koI paNa jAtanA darUpa nathI topaNa ajJAna loka bhayathI karI Ama pitAnuM dhArela kArya nathI karatA. kahe AthI zuM vadhu manuSyanI nIrbaLatAne dAkhalo ApIe? manuSyone pitAnI vRttio ane nirdoSa kriyA karavAnuM hoya che paNa temanA mananI durbaLatAne laI pAcho paDe che. nirdoSa icchAethI aneka baLane kSaya thAya che ane unnatI thaI zakatI nathI. mATe AvA baMdhanane teDavAja ane pitAnI nirdoSa IcchAone kriyAmAM mukavA, loka bhayane vicAra te manamAM rAkhavo nahi eTale ke loka bhayane tyaja ane AvA baMdhanuM sevana na karavuM paNa potAnI nirdoSa IcchAonuM ghaNuja utsAha, vega, Agraha vigerethI sevana karI pAra pADavI. karmanAM baMdhanaja ekalAM manuSyane hAnI kare che ema nahi paNa AvAM prakAranAM loka baMdhana paNa manuSyanA unnati temaja vikAsakramamAM hAnIne kare che e uparyukta satya siddha thayuM. manuSyanuM sarvottama hita karanAra sadA tenuM AMtaraja che. te kadI ahitakarane pragaTa karatuM nathI. niraMtara te te hitakara IcchAeja pragaTa karavA prayatna kare che. Ama che mATeja aMtara nirdoSa gaNAya che ane tethI tenI kharI nirdoSa icchAone aTakAvavI e mahA pApa che. bahAranA saMbaMdhane laIne khoTI vRtti karavA tarapha mana AkarSAya che paNa te upalaka vicAraja hoya che. kharekhara aMtara te aMdarathI DaMkhe che. A vakhate anya saMbaMdhIe bevaDi rite tene hitabodha Apo ghaTIta che. keTalIka vakhate amuka aMze lokabhava hitakara hoya che paNa te dareka bAbatamAM te nahi ja. nirdoSa icchAone pAra pADavAmAM je lokabhayathI aTakAvaja thatuM hoya to tene tyAgaja karavo. ama prakAre vartavAthI, aghaTIta mAge vahana karavAthI kAMI vataMtratA maLI zakatI nathI athavA evuM kRtya karI kahevuM ke huM mArI svataMtra icchane pivuM chuM te tadana khoTuM che. te icchAo te svataMtra icchA nathI paNa karmanA baMdhanarUpa he parataMtra icchAo che eTale ke nIca karmodayane laine tevI IcchAo thAya che. bhalene te karmane teDI kharekhara svataMtrAja prApta karavI che te AvI agya IchAone dAbI devI. A jagatanA sarva padArthanA saMbaMdheja karI kaMI pUrNa svataMtrA meLavI zakAya nahi. jevA ke dhana, gRha, sagAM, saMbaMdhI, strI, putra Adi parivAra svataMtratA meLavavAne mATe te muLa guNa, jJAnadarzana ane -cAritrarUpa traNa ratnanuM ja sevana karavuM joIe teja AdaraNIya che kAraNa ke kharekhara svataMtra AtmA ja che ane tenA muLa guNanAja sevanathI te nAmAkRti ramatI rAkhavAthI ane tene ja sAra grahaNa karavAthI kharI svataMtratA maLe che. temaja A janma paNa sukhamAM AnaMdamAM ane zAntimAM pasAra thAya che, ucca tatva prApta thAya che ane e ja pramANe nivRttithI aMte zuddhatatva, paramatatva prApta thAya che tyAre ja AtmA kaI paNa baMdhana vinAne hoya che. tyAMja te khare jyotI rUpe sthIta thAya che ane pitAnA muLa svabhAvika guNamAMja ramaNa te tatra hoya che. aMtaramAMthI kula kriyA ja nIrdoSa hoya che kAraNa ke tene koInI paravA hetI nathI. eja kriyA karavAthI lAbha temaja hIta thAya che ane tethI baLa vadhe che-sAmarza vadhe che. jeone aMtara AtmAmAM vizvAsa nathI teo ja unnati sAdhI zakatA nathI. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 buddhiprabhA. www.l jeo A bahAranA sthUla padArtha upara AdhAra rAkhe che ke je padArtha kadI paNa pUrNa sukhamaya che nahi ke jethI sukhate te unnatine ahiM zake tethI te vikAsane na sAthe emAM zI navAI ! aMtaraAtmA upara ma purNa vizvAsa rAkho. tatra te sabaMdhe zaMkAnuM sthAna na Ape. tamArI sarva icchAe tenAja AzarAmAM siddha thAya che. enA AzarAthI bhaya pAmavAnuM kaMira kAraNu nathI. te prema varUpa che te tamArA aMtaHkaraNanuM gala jANe che ane te pramANe tameA karI zakA teTalAja sAmarthyanI IcchA prakaTAve che ane tethI te IcchAne pAra pADavI eja hitaspada che. AtmAja pUrNa svataMtra che tethI tame tenA nIkaTanA saMbaMdhane sevA te tame pazu teja guNane prApta karI temAM zI navAI ! nAnuM bALaka jema mAtAthI vega heya che tyAre bhayane pAme che paNa nIkaTamAM te nIrbhayateja dhAraNa kare che temaja tame paNa AtAnA nIkaTa saNmeja nIrbhaya rahI zake tema che ane je tenA saMbadhathI dura ne dura nAsA teA bhayaja tamArAmAM vAsa karaze. je dhana sevavAthI karo! lAbara nathI evAM karmarUpa babana tema jagata vyavahAra rUpa dhanane evI kayA muhimAna ISmInArya siddha karI zake tema che? lokika unnati temaja vikAsa jagatanA vyavahArika baMdhana teDI tamArA baLa upara jhujhumatA hu tAja maLaro; temaja alaikika sukha, anaMta sukha, AnaMda, ana Mta soMpatti, nIrAbAdha sukha paNu karma baMdhanane teDavAthIja maLaze. tame je nIrdoSa krIyAne sevasA te tamArU hita karaze eTaluMja nahi paNa anyanu ahi~ta karavA samartha thaI zake tema nathI kAraNuM tamArI IcchA anyanuM ahIta karavA para nathI arthAt tame kAInuM paNa ahIta icchatA nathI. A sAthe lakSamAM rAkhavA lAyaka bAbata e che ke sattamAgama, sadgurUne meLe anna yatheccha lAbhane prApta karavA arthe vadhu hItakara hoi zake tema che. mATe tame| vivekI temaja vinayI khatI sasamAgamathI sadgurUnuM sevana karatA rahe! sajajana purUSaSa kAnA adrita karavA taraph hAtA nathI temaja jJAnavata hoi megya ene paNa poSatA nathI tame paNa temanA sabaMdheja atyaMta lAbha meLavaze ane A rIte temanA saMbaMdha hItakara nIvaDaze. krodha, meha, dveSa, Adi durgurNAne tyajI sadguNA jevA ke prema, saMtAya, sad ma AdinuM sevana kare. aMtaHkaraNane 'baLavAna banAve. durbaLatAne nALu kare. tevA vicArane tamArA hRdaya pradezamAM sthAna Apaze nahiM ane nizraya mAnanhe ke ethI tamArA udyaja, unnatina tharaze. priya vAMcaka ! A viSaya na heA upalaka vAMcI javAthI tenuM rahasya samajAya tema nI mATe tenuM manana pUrvaka tamArA aMtara AtmAnA uMDANa pradezamAM utarI viSayanuM rahasya jANavA prayatna karaze. tamA te jANavA samartha che paN uparyukta tenuM aMtara AtmAmAM manata karavAthIja. atra viSaya tAtparya e che ke-vyavahAranAM temaja mananAM dhanane sevI tamArI unnatine gumAvatA nahi. nirdoSa kriyA karatAM saMkocAvuM nahi, vivekanuM vismaraNa na karavuM; temaja samudAya ane janasaMte ahitakara na hoya athavA tevA kRtyathI anyanuM ahita na thatuM hoya tevA kRtyonuM svataMtraNe pAlana karavuM, sthiti temaja samayane viveka pazu rAkhave, priya vAMcaka! vyavahArika temaja karmanAM baMdhanane taiADavA prayatnane Adaza ne tamArA jIvananI, manuSya janmanI sArthakatA kare, --- Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvya ja. rapaTa kAvya kuMja. stavana (lekhakaH mI. hari. kuMjavihAra cakalAsI. ) (mahemAna ... e laya.) he nAtha tame muje svAmI, tAro mane A bhavathI (2) prabhu Apa tamArI sevA, bhakti karavA de devA; ApI zILa vadhu mevAze. tAro, prabhu sAcA tame che svAmI, mune gho guNa aMtarajAmI; nathI Apa (mAM) khAmIre. tAro vAlamajI rahelA vaLIe, "hari' hAtha prabhue grahIe; (jethI) pApa sarave ALoIere. tAro madada karane madda karane. ("dhAyanebara" nAmanI iglIza kAvyanA AdhAre) racanAra--mahetA maganalAla mAdhavajI-jaina Iga-amadAvAda, kavAlI, hRdayamAM adhithI cakacura, zarIre vyAdhithI bharapura; nathI ArAma lavAja, nathI AdhAra kada jene; bhame je duHkhane mAryo, nahi sujha kaMI paDe jene, kharekhara snehI te tAre, madada karane madada karane. gabaDate hA ! garIba pele, thayelo bhIDathI bhAre, sudhAnA ugra tApe je, thayo durbaLa zarIravALo; gRhe che aTana karate, are che ane mATe, kharekhara mitra te tAro, madada karane madada karane. a! o ! cha jana pele, vaLI gaI che kamara jenI, thaze je bhakSA vyAdhi, upAdhi jehane vaLagI; gaNe je varSa pitAnAM, thayAM gAtro zithila jenAM, kharekhara banyuM te tAre, madada karane madada karane. saMbaMdhIthI vikhuTe je, nirAzrIta ekale bhaTake, garIbaDI gAma vidhavAo, sakaLa sukhathI vihIna je. bacArAM chokarAM jeo, pItAmAtAthI vihIna re, khare te te kuTumbIo, madada karane madada karane. duHkhI nibhaLI gulAmo, gulAmImAM macyA je, parAdhIna che viromAM, zarIra paNa beDImAM jenuM; Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 buddhiprabhAnahi AzA kaMI jene, maraNa jenuM samIpaja che, kharekhara bhAta te tAre, bhadada karane madada karane. manuja tuM je kadI dekhe, utarate tujathI kaMI mAM, dazAne che thayo je bhakSa, nazIbe jehane paTaka, vivekI thai vicArI jo, are te kSudra prANI che, kharekhara bhAMDu te tAro, madada karane madada karane. nahi tarachoDa nahi tarachoDa, adA kara pharaja tArI tuM, visAmo thA duHkhIne tuM, laI kaMI bhAga duHkhamAM tuM; duHkhIne Apaje osaDa, nirogIne na ApIza tuM, thaIne ema kRta kRya, sAnamAM tuM sadA raheje. deva pratikuLa aSTaka. (lekhaka pAnAcaMda jecaMda, jhaverI bajAra muMbAi.) dekho bhAI kharA vikala saMsArI-e dezI. dekha bhAI karmataNI gati nyArI, zatru sakaLa jana thAya palakamAM; bhAgya dazA balihArI, dekha bhAI-e Teka, nirmaLa heya kalaMkIta jagame, ghara ghara bhAna khuvArI; miva kumitra thAya priyAnija, anya purUSakI yArI. dekhe bhAI. 1 sakaLa saMbaMdha pratikuLa bhAse, nirdhana AtahI lAcArI; kAma mane nahIM zAna thavAne, dukha sAyara saMsArI. de bhAI. 2 sajajana hoke jagamAM zarate, corAdika sahuM dhAre; vadha baMdhAdika bhaya Apada, koNa karamaDuM vAre. dekha bhAi. 3 nAca nacAve nATakIyA pare, lajajA hina banAve; koNa TakI zake karma dAvA na le, hari harine haMphAve. dekha bhAi. 4 satyavaMta haricaMdra, tArAmati, caMdana rAya karAve; 1 asAmI, 6 Dha : mahAdeva. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvya kuMja sAyara nIra sati malamAgirI, kAyagala bhAna bhulAve. zANI aMjanA vana bhaTakAve, kalAvata karI kaTAve; suMdaranine ALa caDAve, karma zuM pheTa karAve, graha avaLA mati avaLI thAtre, lAba tyAM kAnI jaNA; vizvAsI thaIe jenA te, surata kaleza karAtre. sukhiyA paranI pITa na jANe, jANe prasutA nArI; anubhava gamya vicAra kare tava, pAnAcaMda bhaya bhArI. asthira padArtha utpanyA, bhavi. siM te sahu jAya; jala papeTAnI pare, bhavita kSaName kherU bhavi. bhavi. bhavi. dhana dhana karatA sA gayA, kANuM rANA kANlR rAjavI, kAyA pazu A kAramI, saDe paDe kSaNlR ekamAM, nArI e che mAharI, nija svAratha aNu yugate, sneha ghaNuM! mADI taNA, gullI mAMDayA mAravA, vAle lAge putrane, bhavi. avayava chedhA putranA, bhavi. pitA putrane kAraNe, bhavi. vaira vaze nRpa phreNike, bhavi 1 hastI sAvuM. bhavi. bhavi bhavi dekhA lAi, 1 athira saMsAra. atyaMta upadezika hovAnA lIdhe prAcina kRti uparathI { saMzodhaka;-dilakhuza jI zAha, mANekapuravALA mu. pAlItANA) zrI jainadharma jANI karI, bhavi jhAre, A saMsAra asAra, bhavika prati jhere; sAra nahi jhume kahyuM, bhavi. du:khatA e baDAr. bhavi. bhavi. dekhA bhAi. ph dekhe bhAi. 7 dekhA bhAi. Ta bhavika. bhavika bhavika (2) bhavika thAya. dhana na gayuM phijI sAtha; gayA pasArI hAtha. viSNusatA nahi vAra; jema sanata kumAra, mana ke jANe ema; tADI nAkhe prema. jIva thakI pazu hoya; bhavika. brahmadattane joya. bhavika janma sabaMdhe Apa; kanaketu kriyA pApa. sukhanA kare upAya, zreNika rAya. haNI e Teka. (1) bhavika0 (3) vika0 bhavika0 (4) vika vikaTa (5) (3) (19) (<) bhavika bhavika bhavika bhavika 201 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 buddhiprabhA, neha na kIje kAramo, bhavi. kihIzuM citta lAya; bhavikaTa vAhA te verI have, bhavi. tAya, bhAya ke mAya. bhavikA manuSya janma pAmI karI, bhavi choDI sayala upAdhi; bhavika duHkhakAraka jANI sahu bhavi0 manamAM dharo samAdhi. bhAvika mAnava janma durlabha che, bhavi valIjinabhASitadharma, bhavika sAmagrI paNa dehalI, bhavi0 taja mithyA barma. bhavika AvakhuM se varSanuM, bhavi addha rAtrimAM jAya; bavika tadarda bALa yuvAna, bhavi. jarA vyAdhi duHkha mAMya. bhavika niSphaLa jAye AvakhuM, bhavi. dharma vinA paNa rIta; bhavika paNa prANI jANe nahi, bhavi. moha magana mada prIta. bhavika (13) eka janama sukha kAraNe, bhavi0 naskAyuSa kalpAMta; bhavika te kima pAtaka kIrthe, bhavi0 bhaya chAMDI nizAMta. vika pAtakanA phala pADuA, bhavi. janma maraNa duHkha heya; bhavika bhame ghaNe saMsArameM, bhavi. zarada na thAye koya. bhavikA (15) rANuM eka jinadharmanuM, bhavi. heTA eha mahaM; bhavika jehathI durgati navi paDe, bhavi. pAme gukha anaMta. bhavika (11 dharma kare jema nistare, bhavila kahe sadagurU ama; bhavika dhyAna dharo nija haIzuM, bhavi. jima pAme sulema. bhaviSa0 (1) 6 ha ? ? ? ? ? ? ? mahAtmAnA vacanamAM paNa apUrva satya samAyeluM che. (me. hari. kuMjavihAra calAzI ) AjanA sudhArAnA samayamAM jema ApaNe mahAna pUrvamAM gurU zraddhA-eTale ke gurUonA vacana upara atyaMta zraddhA-hatI tevI zraddhA bhAgye theDA mANasomAM ja hoya che. alabata ghaNA bhAvI pu haze-ghaNuM bhakto haze paNa AgaLanI zraddhA-kharA aMta:karaNanI zraddhA kavacitaja hAlamAM mAluma paDe che. hAlanA jamAnAnA sudharelA gRhastha jene gujarA to gADarIo pravAha kahe che tevI ja zraddhA viSe huM boluM chuM teo jaNAve che ke AjanA jamAnAmAM ApaNA gujarAtI baMdhuo dharmamAM aMdha zraddhA rAkhIne ja badhA viSayamAM AgaLa paDe che. je je kAmo teo kare che te te saghaLAM kAme potAnI icchA virUddha pAnuM pharIne anusarIne teo kare che. huM A bAbata viSe kAMI paNa carcA calAvato nathI paNa gurUo je je vacana kahe che temAM atula gUDha rahasya satya samAyeluM che te viSe huM bolavA mAguM chuM. A viSe huM eka hAre anubhavanI ane eka prasaMge banelI kharI vAta kahevA mAMguM chuM te nIce pramANe che. eka samaye ema banyuM ke eka zeTha loTa laIne bhAgoLe gayA hatA. A gAmanI eka bAjue eka nAno jharo vaheto hato. bhAgethI pAchA vaLatA pitAnA hAtha paga ghevAne ane mAMjavAne teo jharAmAM utaryA. tyAM kInArA upara teo lo mAMja Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtmAnA pacanamAM paNa apUrva satya samAyeluM che. 213 vAnA kAmamAM paDayA hatA te samaye eka sAdhu yAgI paNu jharAnA taTe peAtAnA leTA mAMjatA hatA. zeDane saMtasAdhucegI pumAM puSkaLa zradhA hatI. temanA dareka vacanamAM ghaNuM satya samAyeluM che te te zeTha kharA manathI mAnatA hatA. have ema banyuM ke jharAnI taTe eka bagale eka patthara upara sabhALathI peAtAnI cAMca dhamatA hatA. vacamAM vacamAM thoDuM thoDuM jharAmAMthI pANI lakhane ADI ne sIdhI barAbara rIte peAtAnI cAMca bhagalA ghasatA hatA. AthI te mahAtmA je leTA mAMjatA hatA temanA mukhamAMthI acAnaka nIcenA zabdo nIkaLyA > Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhipabhA. *- - v= vvv - upara pramANe nakkI karyA pachI rAme ghera gayo. ravIvAra AvyuM ne zeThane hajAmata karAvavAnI eTale rAmo savAramAM bagalamAM kathaLI mArI meDA upara caDha. zIyALAne dIvasa ane zeTha, eTale TADha vAyaja. vAte agAzImAM gayA. zeThe jhINuM dhotIyuM eADhayuM ane hajAmata karAvavA beThA. rAme Aje pAMcase pIchA maLavAnA che tenA vicAramAM ja nIce beThe. kothaLI choDI, aMdarathI patharI ne a kAra ane astra ghasavA mAMDayuM. vacamAM pANI le ane astrAne ghase. A vakhate zeThanA mukhamAMthI mahAtmAe kahelI kaDI nIkaLI. * dhasata dhasata tuma heta ghasata che. " rAmAe jANyuM ke mahArA viSe kahe che tethI ene makalAta makalAta ghasavA ja lAge. hAthanAM AMgaLA upara dhArane tapAse ne astrAne ghase, vacamAM thoDuM pANI paNa le eTale zeThe AgaLa calAvyuM dhasata dhasata tuma heta ghasata hai, ghasata le kara pANI; kIsa kAraNa tuma heta ghasata che." A zabda sAMbhaLIne rAmAnAM te hAMjA gagaDI gayA. te vicAravA lAgyo e zeDa zuM kahe che? rakhene vAta jANI gayA hoya. makArA te rUpIAnA rUpIA jaze ne chokarAM vinA kAraNe bhUkhe maraze. che mATe zeTha, o temAM vaLI darabAra sarakAramAM lAga vagavALa ! rakhene mAmAnI koTaDImAM purAve nahi ! tyAMte zeThe gAna vadhAryuMja te - ghasatA ghasata tuma heta ghasata hai, ghasata lekara pANI; kIsa kAraNa tuma baheta ghasata hai, ehI vAta meM jANI; rAmA ! ehI vAta meM jANI." bicArA rAmAnA hAthamAMthI ao ne patharI bheMya paDI gayAM. AkhA zarIre tharathara dhrujavA lAge ane beja "bApajI ! emAM hAre zuM? heTI zeThANIe pAMcaze rUpIA ApavAnA karyA hatA tethI huM lalacA, paNa huM zuM jANe ke tame te jANatA haze? bApajI pharIthI huM kadI AvuM karIza nahi? mane sarakAramAM laI jaze? kahetA ho te zeThANIne paNa puchAvuM?" zeThe ThAvakuM he rAkhI badhuM sAMbhaLyuM. manamAM samajyA ke koI goTALe che. zeThANInuM nAma AvyuM eTale vadhAre heme bharAyA ane ghaNuM vadhAre cAMpavA vicAra karyo. ane mananI vAta manamAM ja rAkhI bolyA: bela, harAmakhera ! zuM che A badhuM? kahIde sAce sAcuM nahi te bolAvuM chuM. paTAvALAne ? - ame gabharAya. je vAta banI hatI te athathI iti sudhI kIdhI ane zeThane karagarI paze. zeThane dayA AvI ane javA dIdho paNa sAthe dhamakI paNa ApI ke AvuM kAma kadI paNa karavuM nahi. pitAnAmAM zeThe vicAra karyo ke "vAha bhAI, vAha ! zuM mahAtmAnI kRpA ! temanA eka eka zabdamAM zuM rahasya raheluM che? je te mahAtmAnA zabdo meM sAMbha Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavitA lakhanAra rokhina mahAzayone prArthanA ane gujarAtI piMgaLano anuvAda. 26 LyA na hatA ane sAMbhaLyA pachI moTe na karyA hatA te huM Aje A dunIyA upara hato naha thaI jAta! dhanya mahAtmA dhanya ! huM tamArA viSe jeTaluM mAna na rAkhuM eTaluM ochuM ! bApajI badhAne Amaja upadeza Apajo." A vAta uparathI zuM sAra le eto vAcakavRdathI ajANyuM nathI to paNa be belA kahIe to prAsaMgika kahevAze, jene ApaNe dharmapadezaka kahIe, jeo sadA ApaNI ApaNA dharmanI unnati karavA tatpara che evA mahAtmAnA pachI bhale te game tevuM kahe topaNuM vacane upara zraddhA rAkhavAthI ane te sAMbhaLI tene manana karavAthI ApaNane mAlama paDaze ke tenA eka eka akSaramAM paNa ghaNuM ja satya samAyeluM hoya che. uparanA jevAM ghaNae draSTAMta zAstromAMthI maLI Avaze ane te uparathI ApaNane ema jaNAze ke mahAtmAnA dareke dareka zabdama-te arthavALA hoya ke prasaMga zivAya bolAyelA hoya to paNa temAMthI ApaNane ghaNuM zIkhavAnuM maLe che. jeo sudhArAvALA thayA che-jeone mukhya Azaya bIjA dharmanA sabhyone potAnA dharmamAM lAvavA pachI bhale te dharmanA siddhAMta samajato hoya ke nA hoya paNa potAnA je karo tevA lekanA kahevA upara bIlakula AdhAra nahi rAkhatAM pitAnAja dharmanA siddhAtemAM kALane anusarIne sudhAre vadhAre-karI pitAnA dharmane vadhu ne vadhu phelAvavAmAM sadhaLA mathe evI A lekhakanI aMtaHkaraNapUrvaka vAcakanda pratye prArthanA che. pitAno dharma sudhAro potAnA kuTuMbIonI-pitAnA sagA-vahAlAnI-potAnA mitronI-ane pitAnI nyAta ane pachI potAnA dezanI unnati karavAmAM dareka mANasa maLe evI vAcakandane prArthanA karavAmAM Ave che. A unnati kayAre thAya ke jyAre pitAmAM pitAnA dharma pratye-pitAnA dharmagurU pratye pUjyabhAva thAya tyAreja ane te pUjyabhAva kyAre upaje ke jyAre te gurU mahAmAnA zabada upara ApaNI pUrNa zraddhA hoya tyAre ja ! ! ! vAte he priya vAMcaka! tuM tyAre gurU pratya-dharma pratye--mAnanI lAgaNIthI-ane pUjAbhAvaLI--apUrva zraddhAthI je !!! - - - kavitA lakhanAra zokhina mahAzayone prArthanA ane gujarAti piMgaLano anuvAda. (lekhaka pAnAcaMda jecaMda-muMbAi.) vartamAnapatro, mAsike, copAniyAM vigere mAM AvatI keTalIeka kavitAe draSTigocara karatAM mathALe goTaka, bhujaMgI, upajAti, vasaMtatilakA vigere chaMdanAM nAma ApavAmAM Ave che ane te akSarameLa mAtrAmeLa ema be prakAre chaMda zailithI tapAsatAM lakhanAra mahAzraya bilakUla te thakI ajANa che ema spaSTa jaNAI Ave che. amuka mAsikapara kavitA mokalI ApanAra ane kavitA dAkhala karanAra bannene chaMda zAstranuM puratuM jJAna hoya te senuM ne sugadha kahevAya paNa anya jane pAse nAmIcAM ane sArA vidvAnonA paricayavALAM mAsiko vigere hAMsIpAtra thAya te zaramAvA jevuM che. kadAca lakhanAra maDAzayonA uccAra manaraMjaka tathA anuprAsa maLatA hoya che paNa kaMda nAma karyuM to chaMda zailInI paNa kALajI rAkhavAnI jarUra che. chaMda elInI mAhItI nathI ne tevAja rAgamAM kAvya lakhavuM che te jarUrathI chaMda Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhipabhA. zabdane badale cAle e zabda mukavAmAM Ave te lakhanAranI bilakula bhula gaNavAmAM AvatI nathI jemake harigIta chada tene badale harigItanI cAla ema lakhavuM. 2. saMskRtamAM kAvya racavAne mATe judA judA graMtho racAyA che temAMthI udharI dalapatarAma kavie gujarAtI pIMgala raci che tene anuvAdaka ane mahAzayonA lAbhane mATe kiMcita ApavAmAM Ave che. 3 prathama laghu gurUnI samajaNa hisva= 4 3 ne kAra e laghu akSara kahevAya. dIrgha= 6 3 ne mA e gurU akSara kahevAya. jemake ka kha ga ki bi si pha kha gu e sarave laghu akSara kahevAya. kA khA khA kI khI gIpha pU gU e gurU akSara kahevAya. e prakAre dareka akSaramAM samajI levuM paNa eTaluM vizeSa che ke je akSaranI pahelAM je ladhu hoya te laghunA badale gurU thAya che. (ba) e zabdamAM re je akSara te tenA pahelAM rahelo laghu je "dha tene gurU thAya che. laghu gurU uparathI mAtrAonI samajaNa laghunI eka mAtrAne gurUne be mAtrA gaNavI. mAtrAmeLa chaMdamAM mAtrA gaNIne tapasavI ane tenA tALa tapAsavA. ATha gaNI cha. mAtAjI te magaNa nagara te nagaNa pramANe, bhojana te bhaNu bhagaNu jagata jamaNa vaLi jANe. samatA te paNa sagaNu yazasvI yagaNa gaNI je, rAmajI gaNe ragaNuM tagaNa tAtAra bhaNuMje. mAtAjI guru guru gura laghu laghu laghu bhagaNuM bhojana guru laghu laghu laghu guru laghu samatA laghu laghu gurU yaMgaNuM yazasvI laghu gurU gurU rAmajI guru laghu gurU tAtAra guru guru laghu prathama akSara miLa chaMda banAvavAnI rIta, Taka chaMda akSara 12 sagaNu 4 para niMda vize jana mana dhare, para citta khacita kadI na hare. para nAiivakArina karI kare, jayavaMta sadA sukha zreSTa vare. 1 dareka mAtrA meLa chaMdamAM tALa Ave che te mAtrAmeLa chaMda kahIzuM. 2 varNa akSara maLIne gaNa kahevAya. 3 kheDA akSara pahelAM lai che te gurU thayo. 4 kapu kapu ne garU. maga nagaNuM nagara jamAta sagaNuM ragaNuM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dilakhuza upadezaka pada. 257 dareka pAdamAM bAra akSara gaNI levA, pachI cAra gaNuM kIdhA che tenA mATe pAMcame gaSya jo temAM samatA ema che te be ladhune eka gurU (je ThekANe be laghu ne eka gurU heya tyAM sagaNa che ema samajI levuM) e pramANe cAre sagaNa sAthe Ave, tyAre kada racAya, traNa akSara maLIne gaNuM kahevAya evA cAra gaNanA bAra akSare karIne trATakada racI zakAya. bIja pAdamAM vi ane ci emane gurU mAnavA. AgaLa AvI gayuM che ke jeDa akSara pahelAM je laghu hoya te laghu gurU thAya che. trIjA pAdamAM na ladhu che paNa gurU thAya che. cha gurU che paNa te ThekANe ardhacaMdrAkAra cinha che te ladhu jaNAvavA nimitte mukeluM che kAraNake daSTI zabda dIrgha IkArAnta che. saMskRta kezamAM AkArAnta, akArAnta, dIrdha ikArAta, ukArAnta, dIrdha ukArAnta dareka zabdomAM khule jaNAI Ave che jethI karI dareka zabdo goThavavAmAM savaLa paDe che paNa bhASAmAM dareka zabdane mATe kaMI cekasa kahI zakAtuM nathI paNa uccAra thakI hara IkarA ke dIrgha IkArAnta vigere lakSamAM laI goThavavAnI kALajI rAkhavI paDe che. (apUrNa) dilakhuza upadezIka pada. (lekhaka-DI. jI. zAha mANerapuravALA mu. pAlItANA ) jhulaNA chaMda. uTha lyA jIvaDA jaMjALathI jagIne, kema uMghI rahyo adhira jagamAM; pAMthA tuM AvI jaIza tuM kyAM vaLI, prazna puchaje tuja hRdayamAM. u. 1 saMsAranA khelamAM satya kayA dekhate, kArya kIdhuM te zuM ahIM AvI; lADIne gADImAM meja tuM mANata, ajJAnathI duHkhane sukha lAvI, uTha, 2 moha verI taNuM pAsamAM tuM paDe, mAta pitA ane premI dArA; brAta bhagInI vaLI kuTuMba A mehanuM, baMdhAvaze karmanA tuja bhArA; uTha. 3 svArdha sau sAdhavA prema batalAvatA, mAna mAyAnI laganI lagADI; lAge amRta samu ajJAnatA bhAsathI, kemake pAsa nAMkhe bhagADI. uTha. 4 jIvita A jANa nuM svapna sama lAgatuM, samaya Ave jarUra javuM; AvIne jama taNuM teDuM ubhu rahe, te same du:kha darie DubAvuM. uTha. 5 AvI te same ekalo tuM hatuM, cheDI paNa ekalA tAre jAvuM; dharma eka AvatA mitra parabhava to, te vinA kaSTa Ave akAruM. uTha. 6 kuTuMba vaibhavane parivAra premI sahu mukIne chavaDe cAlI jAze; dharma kIdho nahi lAbha lIdhe nahi, dravya adharmanuM dhULadhANI thAze. uTha. 7 puNya viSNu prANIo jama tune jhAlaze, muLaro mAraze kaze ApI; avanImAM te jaI kAma bhaMDAM karyA, pAsa adharmamAM nItine uthApI uTha. 8 kahe alyA mUrakhA kAme tuM zuM , ahIMthI dhArIne mRtyu ke, dharmanA bahAne tuM Thaga thaye jagatamAM, chADIe nahi have raDIza poke. uTha, , mATe vicArIne hita haiye dharI, kara dharmanI sevAnA zubha thAze; yuSi saMgathI "dilakhuza" A kahe, dharma sadA bhavaduHkha jaze. uTha. 10 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA buddhiprabhA daMpatI joDa. ( le, pAnAcaMda jecaMda muMbAi ) ( gajala ). saMsAra sukha du:khAmAM, pati patni sadA snehI; rahe samabhAvamAM sAthe, puraNa punye maLe joDDa zubhAkubha karmanA lIdhe, jIvana zAtA asAtAmAM; nacAve deva zuM karavuM, puraNu punye maLe je pati nahi anya patnithI, sati paNa timahIja dhAre; vahe vRtti sadA dharma, puraNa punye maLe tevu uMbara rAA hatA kuza, sati mayAtaLu svAmi, kasATI hemanI kIdhI, puraNa punye maLe jo mahiyArI vezane dhArI, patineA sneha meLavavA; sukhI te joDaluM jagamAM, puraNa punye maLe sudhAre ketane nArI, sudhAre ta tArIte; vizayavA kare aLagI, puraNa punya maLe jovuM vijaya vijayA acaLa kirtI, manebaLa jehavuM jarU; pacchita vastu maLe kSamAM, puraNa punye maLe jo * jo mAdhyamika keLavaNI. - ( anusaMdhAna gata eka 6 ThThAnA pAne 12 me cI. ) ( lekhaka eka zikSaka----godhAvI. ) | 3 4 p ' 19 A man who takes up any-pursuit without knowing what advances others have made in it works at a great disadvantage. De Quincey. DI kavInsI kahe che ke "anya manuSyae te viSayamAM keTalI pragati karI che te jANyA vinA je manuSya koi paNa kAma mATe le che tene ghaNo geralAbha thAya che. " dareka dhaMdhAdArIe peAtAnA dhaMdhAmAM kuzaLatA prApta karavA mATe te dhaMdhAmAM je mahAna sudhArakA ane vidvAnA thayA hoya temanA viSe jJAna prApta karavuM joie. teee peAtAnA dhaMdhAmAM jamAnAthI je pragati athavA sudhArA vadhArA thayA hoya te viSe mAhiti meLavavI joie. jyAre prastuta satya dareka dhaMdhAdArIne lAgu paDe che te pachI zikSaNunA dhaMdhe jemAM parAkSa vastu je vidyArthInA mana sAye zikSakane sabhdha che evA agatyanA viSayamAM tA te khAsa Avazyaka thaI paDe che. zikSaNanA abhyAsa na karelo hovAthI te viSayanAM mULatattvAnA jJAnanA abhAve azikSita untrained zikSakanI dRSTi TuMkI thaI jAya che. te najIvI bAbutane prAdhAnya Ape che ane tenuM pariNAma e thAya che ke agatyanI bAbate rahI jAya che. abhyAsathI prApta karelA jJAtanA abhAve te greDamAM paDe che ane tenu zikSaNu yAMtrika ane Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyamika keLavaNI. 268 - - - nirasa thAya che. ghaNIkharI bAbatamAM te evI bhUla kare che ke je bhUle zikSaNanA niyamo vaDe bhUla tarIke siddha thaI heya che. anya keI paNa viSaya karatAM keLavaNInA viSayamAM je vastu (bALakanuM mana) sAthe zikSakane kAma karavAnuM hoya che tenI lAyakAtano khyAla tene hevAnI khAsa agatya che. zikSakane ziSya vaganA mana sAthe ane manane zarIra sAthe saMbaMdha hovAthI parokSa rIte ziSya varganA zarIra sAthe paNa saMbaMdha hovAthI e Avazyaka che ke ziSya varganI zArIrika ane mAnasika zaktione tathA je niyamAnusAra temane vikAsa thaI zake teno khyAla hevAnI jarUra che. AthI dareka zikSake mAnasazAstra Psychology nuM khAsa adhyayana karavuM joIe. prastuta zAstranA niyamane anusarIne zikSake vicAravuM je ie ke kaI paddhatinA upayogathI te alpa ame pitAnuM kArya siddha karI zake ane zikSaNane rasika ane saraLa banAvI zake. prasiddha vidvAna leDana kahe che ke "He who shortens the way to learning lengthens life."je zikSaka jJAna meLavavAne mA saraLa arthAta saMkSipta kare che te ziSyanI aMdagI laMbAve che. je rikSaNa paddhatisaranuM naheAya te pariNAma e thAya che ke vidyArthI zramita thaI kaMTALe che ane zikSakane paNa zrama paDe che. vidhArthI zramathI susta thAya che. je zikSaka mArganA jJAna vinA A mIcIne prayANa kare che tene kaMTALavuM paDe che ane ghaNI muzkelIo sahana karavI paDe che. pitAnI bhUlane sudhAravI paDe che ane prastuta mUnA ane tenA pariNAmarUpa niSphaLatAnA anubhavathI tene vAraMvAra zikSaNa paddhatimAM pheraphAra ane sudhAro karavo paDe che. A rIte anubhava meLavatAM tene ghaNo samaya nirarthaka vyatita thAya che ane te chatAM ghaNe samaye paNa tene lAbha bahuja adA thAya che. aMgrejImAM kahevata che ke "Experience teaches fools" "anubhava-mahAvare mRbaMne zIkhave che. " ahi anubhava zabada-mahAvarA Mere practice nA arthamAM vaparAyela daSTigocara thAya che. koI paNa bAbatane abhyAsa karyA vinA te kArya karavA ghaNA samaya sudhI yatna karavo tene mahAvaro practice e nAmathI vyavahAramAM ApaNe oLakhIe chIe. chatAM anubhava experience e zabdo keTalAka loke beTa artha kare che. teo koI paNa viSayanA mahAvarAnA jJAna impiricism ne anubhava experience e nAmathI vyavahAre che. A bhUlanA yoge empiric uMTa vaiva ane experienced anubhavI bannenI samAna gaNanA thatI daSTigocara thAya che. AnuM pariNAma e thAya che ke zikSaNanA abhyAsa pratye upekSA svAbhAvika rIte thatI jovAmAM Ave che. mArga jANyA vinA te (ajANayA mArge prayANa karavuM ane te ajJAnanA pariNAma rUpa sarve muzkelIono anubhava meLave ane tyArabAda tethI dUra rahetAM zIkhavuM te karatAM te mArganA bhomIyAnI salAha pramANe vartavuM e guna purUSone mATe vyAjabI ane hitakara che. sura purUSo anubhavathI zIkhavAne pasaMda karatA nathI. teo zarUAtathI ja te viSayane lagatI sarve upayogI bAbatenI mAhIti meLave che, jethI temanI musApharI saraLa ane sugama thAya che. zikSaNanA viSayamAM paNa uparanuM satya egya rIte lAgu paDI zake che. je zikSake agAuthI zikSaNazAstranuM adhyayana karIne te pramANe mahAvaro pADayo hoya te te pitAnI agAu thaI gayelA vidvAno ane sudhArAnA anubhava, caturAI ane zAdhano lAbha prApta karI zake ane pitAnA dhaMdhAmAM jaladI saphaLatA meLavI zake ! te pote AnaMda meLavI, ziSyavargane beje ochA karI zake. paraMtu Adhunika saMge jenAM mAdhyamika ane khAsa karIne A gujarAtI) zikSaNanA dhaMdhAmAM koI paNa prakAranI tAlImanI ke dhaMdhAne Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhiprabhA lagatI bAbatanA abhyAsanI agatya egya rIte manAtI nathI. prophesara lenDana kahe che ke - The strange thing is that teaching is about the only art, which is supposed not to need earnest study and constant painstaking practice to learn efficiently. There are still many, it is to be feared, who see nothing in teaching beyond simply telling children what they have to learn, and who look upon knowledge of a subject as the only necessary condition for teaching it. No amount of earnestness or exertion will enable a person, who has not learned by laborious efforts how to do so, to paint a picture or play a musical instrument. Why should it be expected that teaching alone will come by intuition ? And the matter becomes stranger still when we consider the immense importance of the issues at stake; and take into account the terrible waste of time and efforts and the mischief done to young minds as a result of bad teaching. e vismayajanaka che ke mAtra zikSaNane ja dhaMdhA evo che ke jemAM gya jJAna meLavavAne satata ane ugI mahAvarAnI ane Atura abhyAsanI agatya manAtI nathI. e bhayabhareluM che ke adhApi parSata ghaNu manu che ke jeo ziSyane zIkhavavAnA viSayane tenI AgaLa mAtra belI javA uparAMta temAM kAMI vizeSatA hoya ema mAnatA nathI. teo (zIkhavavAnA) viSayanA jJAnane zikSaNa (zIkhavavAne ) egya sthitimAM hoya ema mAne che. sapta prayatna citrakaLAne ke vAdha yaMtra vagADavAno abhyAsa karyA vinA game teTalI AturatA rAkhavAthI ke udhoga karavAthI kai paNa manuSya citra kADhavAmAM ke vAdha yaMtra vagADavAmAM saraLa thato nathI te zikSaNakaLAnuM jJAna svataH svAbhAvika ane prApta thaI zake evI kalpanA karavI te nirarthaka che. A uparAMta keLavaNI jevA muddAnA savAlanI atyaMta upayogitA viSe ane kharAba zikSaNanA pariNAme kumaLA magajane je nukazAna thAya che tene ane samaya ane baLane je bhayaMkara mithyA vyaya thAya che tene vicAra karatAM zikSaNa kaLAnuM jJAna sahaja prApta thaI zake evI kalpanA karavI e vizeSa vismayajanaka jaNAze." prophesara lenDane mahAvarAnA siddhAMtanA pakSakArone megya zabdamAM nyAya Apela che. siddhAM. tonA jJAna vinAnuM zikSaNa kharAba nIvaDe che je bALakanA kumaLA magajane nukazAna kare che, kharAba zikSaNathI ziSya ane zikSaka ubhayane samaya ane baLa nakAmAM kharacAya che. " Teachers no less than doctors must go through a course of professional training, Froebel" kAbela kahe che ke "vaidha karatAM zikSakane dhaMdhAnI tAlIma levAnI kAMI ochI agatya nathI." " The teacher has immense influence, and that to turn this infuence to good account he must have made a study of his profession and have learnt " the best that has been thought and done" in it. Every occupation in life has a traditional capital of Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvicAra ranarAzi. 27 knowledge and experience, and those who intend to follow the business, whatever it may be, are required to go through some kind of training Mulcaster. zikSanI asara bahu uMDI thAya che tethI te asaravaDe sAre lAbha utpanna karavAne teNe potAnA dhaMdhAne abhyAsa kara joie ane te viSayamAM jeoe zreSTha vicAro ane je uttama kAryo karyA hoya tenI tene mAhInI hovI joIe. aMdagInA dareka dhaMdhAmAM anubhava ane jJAnanuM paraMparAgata bhaMDoLa hoya che ane jeone amuka dhaMdhe karavAne heya che temaNe te dhaMdhe game te prakAra hoya te paNa tenI koIpaNa prakAre tAlIma levI joIemalkara. A parathI dhaMdhAnI keLavaNI levAnI agatya siddha thAya che chatAM mahAvarAnA siddhAMtanA pakSakAro ema kalpanA kare che ke " Practice makes a man perfect" "mahAvarAvaDe mANasa saMpUrNa thaI zake che." prastuta kahevatanA AdhAre teo evI kalpanA kare che ke ghaNA varSanA mahAvarAvaDe anubhava prApta thaI zake che ke je anubhava dhaMdhAnA zAstrIya jJAnanI garaja paNa sArI zake che paraMtu mahAvarA vaDe saMpUrNatA maLI zake ema kahevA karatAM ema kahevuM e nyAyayukta thaI zake ke kharAba rIte kArya karavAnA mahAvarAvo mAtra akuzaLa kArIgarIrUpI kalpita satiSanI pUrNatAja prApta karI zakAya! lorDa bekana kahe che ke "I doubt not but learned man with mean experience would ence! men of long experience without learning and outshoot them in their own bow. mane sadeha nathI ke alpa anubhavavALA vidvAne jJAna vinAnA paNa dIrdha anubhavavALA manuSya karatAM eka hoI zake ane temanA uddezamAM teo zreSThatA meLavI zake! aluma " Remote but superficial generalities do but offer scorn to practical men. (Lord Bacon.) - dUranA ane upacoTIyA anumAne rUDhivALA manuSyomAM jJAna mATe tIraskAra utpanna kare che. zALAnI rUDhIthI TevAyelA zikSake eka prakAranA nukazAnakAraka greDamAM paDe che, ane je zikSaka ukta rUTIthI ghaNA samaya sudhI TevAI gayelA hoya che temanI daSTinI maryAdA baMdhAI jAya che. (apUrNa) suvicAra ratnarAzi. (anusaMdhAna gatAMka 235 pRSTa thI.) (lekhaka-vIrabALaka-maNimaMdira-pAdarA.) jayAre tamArA mitro ke saMbaMdhIo potAnA ke bIjAonA maMdavADanI lAMbI lAMbI kathAo bhAre rasathI tamane kahevA mAMDe tyAre tatkALa ArogyanI vAta kADhIne DaholAyelA pANIne svaccha kare. ArogyanIja vAte mAtra kahevAnuM ane sAMbhaLavAno Agraha dharo. maMdavADa karatAM Arogya vadhAre vyApeluM tathA vadhAre balavAna che ane tethI vAta karavA mATe, atyaMta mahatvano viSaya te che e siddha kare. jenuM pramANa adhika hoya, tenAja pakSa Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhiprabhA. balavAna gaNAya che. maMdavADa karatAM ArogyanuM pramANa adhika che mATe Arogya baLavAna che. ArogyanI vAte vaDe ArogyatA adhika pramANane, vizeSa adhika kare. jyAre jagatamAM durgA ane durAcAra, adhika pramANamAM jovAmAM Ave, tyAre sadga ne sadAcAranI ja vAto kare. jayAre saguNa ane sadAcAra vadhu pramANamAM jovAmAM Ave tyAre paNa tethI adhIka pramANamAM, saguNa ne sadAcAranI vAta karo. saddaguNanI vAto karavAthI, leke saguNa saMbaMdhI vicAra karatA thaze. teo saguNanA lAbhanuM ciMtavana karatA thaze, vicArane citavana karavA mAMDatA ceDA ja samayamAM teone sadgaNa prApta karavAnI icchA thaze, ane manuSyone saNI thavAnI jyAre IcchA prakaTe che tyAre teo saguNI thavAne prayatna kare che-ane aMte te sadgaNI thAya cheja, niraMtara saguNanI vAta karavAthI, tame hajAro manuSyonAM mana zuddha karI zakazo ane A hajAro pAchA bIjA lAkhonAM mana tevIja rIte zuddha karaze. AthI sadaguNanI ja vAte karavAthI tame jagata nuM je kalyANa karI che, tenI simAja nathI. jyAre jagata asatya ane chaLaprapaMcathI bhareluM jaNAya ane ghora kaLikALa prasarI rahele bhAse tyAre paNa satyanuMja ane satyanA mahimAnuM ja gAna karo. asatya vyApavAthI, satya kaI nAza pAmatuM nathI. satyatA sarvatra, sarva sAmayukta vyApI ja rahyuM che, tene draSTie ANavA mATe tenI ja vAto karo. asatyanAM ne jaLaprapaMcanA ci loko AgaLa dhare kAraNake asatya ne chaLaprapaMcanAM citro niraMtara temanI AgaLa dharavAthI temanA hRdaya para tenI chApa paDe che, ane ajANapaNe temanA manane mArgamAM dorAya che. lokonA vicAronA pravAhanI dizA tame badalI zake ema che. niraMtara saguNanI vAto karyA karavAthI, samagra manuSya prajAne, saguNamAM prItivALI tame karI zakaze, ane tema thatAM kaLikALamAM paNa tame satyayugane pravartelo joze. vicAronuM Arogya para draDha pariNAma thAya che. je vicArone udbhava thavA mAMDe che teja raktAbhisaraNane prayoga vicArane sAnukuLa thaI vahevA mAMDe che. sukhanA vicAro sukhanA bharelA ne duHkhanA vicAre te duHkhanA bharelA raktAbhisaraNane jorathI zarU kare che mATe jyAM jAo tyAM hamezAM akhila vizvamAM sukha sukha ne sukha prasarAvavA sArU, sukhanAja vicAre phelAvo ne tame sukha prasarAvanAra, prakAza pADanAra-sUryakIraNa thaze. hamezAM smaraNamAM rAkhaze ke tame je prakAre vAta kare che, te prakAre tame manuSyanA manane dorI zake che. tamArA zabdo je dizAne darzAve che te dizAmAM tenuM mana gayA zIvAya rahetuja nathI. dezanI, durAcAranI, vyAdhionI, ane vipattinI vAta karyA kare ane ghaNuM manuSya te tarapha taNAyA javAnA. sagunI, sadAcAranI, ArogyanI ane saMpattinI vAte karyA kare ane ghaNuM manuSyo sadguNa, sadAcAra, Agya ne saMpatti tarapha AkarSAI te prApta karavA mathavAnA, ane A pakSamAM te vicAre darzAvanAra tame pote paNa te vicAronA pariNAmanA phalathI vimukha rahevAnA nahi ja. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meDi ga prakaraNa. | sarva jainabaMdhuone vidita karavAmAM Ave che ke A vakhatanA aMkamAM bADa"ga tarathI je vijJapti patra kADhavAmAM AvyuM che te tarapha dareka badhuonuM lakSa kheMcIe chIe kAMkare kAMkare pALa baMdhAya; TIMpe TIMpe sarovara bharAya." te stra mujaba dareka saspRhasyo eDa"gane mAsika thoDI thoDI madadanI hAya karaze to tenA nibhAva kharcamAM je atyAre khuTA paDe che te maLI raheze ane bArDa'gano sArI rIte nibhAva thaI zakaze. atyAra sudhImAM bhADa'gane je je nANAM saMbadhI muzkelIo paDI che te sadhaLA ANaMda kalyANI | saMdhanI hAyathI dura thaI che ane thaze evI AzA rAkhIe chIe, ApaNI koma keLavaNInI bAbatamAM ghaNI pachAta che e sarva koI baMdhuonI jANa bahAranI vAta nathI te pachI komanI-dhamanI AbAdI mATe tenA vRdhyarthe bADa"ga jevI saMsthAone madada karavI e dareka baMdhuAnI AIna pharaja che. grAmya skulamAM amuka dhoraNa sudhI abhyAsa cAlatA hovAthI AgaLa keLavaNI prApta karavAne vidyArthIone zaheromAM AvI hAIskUla, kolejone Azaro levo paDe che ane tadarthe ghaNA vidyArthIo paragAmathI borDIMgamAM dAkhala thavA Ave che paNa puratA phaMDanA abhAve temaja puratI jagAnA sa'kAcane laIne temane lAcArI sAthe nA pADavI paDe che mATe je AvI saMsthAonuM phaMDa meTuM hoya tema tene dareka prakAre madada maLatI rahe to ApaNA ghaNA svAmI bhAIo teno lAbha laI zake e niHzaMka che. dareka dharmanA zubhecchakone kAmanuM hita hai dharAvanAra dayALu popakArI sajajanoe AvA khAtAMne pAtapitAthI banatI sahAya ApavI joIe. A kAInA gharanuM ke amuka vyaktinuM ke amuka samudAyanuM kAma nathI paraMtu te samasta saMdhanuM che ane saMdhe tene madada karavI te saMdhatI pharaja che. dareka kAmo potapotAnI kAmanI unnati karavAnI pragati karatI jovAmAM Ave che te prasaMge ApaNe je alakSa karIzuM to bhaviSyamAM ApaNI kAmane tethI ghaNuM zecavuM paDaze e nirvivAda che mATe sarva sukhanuM mULa ane unnatinA kendrasthAna bhUta je kaLavaNI tenI abhivRddhi arthe tamAma baMdhuoe madada karavI karAvavI joIe. je sudhArAo karAvavAnI khAtara sekaDAnuM baTake hajArAnuM pANI karavAmAM Ave che te sudhArAo keLavaNInA pracAra thatAM sarva potapotAnI meLe karavAne taiyAra thaze. chevaTe amArA sarve kadaradAna grAhakone vijJapti ke A sAthenA vijJapti patra mATe dareka badhuo banatI sahAya Apaze temaja potAnA snehI mitra maMDaLamAMthI banatI madada karAvaze. atyalama. sucanA:- Da"gane madada karanAra mahAzayoe mAsika madada tarIke ochAmAM ochA rU. 1-0-0 ane te ochAmAM ochA bAra mAsane mATe vijJapti patramAM bharavA, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mAsamAM AvelI madada 20--0-0 zA. larmicaMda kAlIdAsa hai, pAdarAvALA vakIla mehanalAla hemacaMdanA javA bathI atrenA zA. maNIlAla lalubhAIne tyAMthI lAvyA. 171- 00 zrI muMbAImAM vastA nIcenA sadagRhasthAnA mAsika madadanA mAsa bAramAnA che. jhaverI ratIlAla lAlabhAInA javAbathI zA. vADIlAla dalasukhabhAine tyAMthI. muMbAI 10=0--0 jhaverI maNIlAla savacaMda 10-0-0 jhaverI bhoLAbhAI bApAlAla. 10-0--0 jhaverI sArAbhAI ha rabhAI. 10-00 jhaverI amRtalAla mohAlAlabhAI. 10--00 jhaverI bhegIlAla mehAlAlabhAi. 11-0-0 jhaverI sArAbhAI bhogIlAla. 11-0-0 jhaverI caMdulAla choTAlAla. 10-00 zeTha maganalAla kaMkaca iM. 10--0--0 jhaverI lAlabhAI mANekalAla. 10-0--0 jhaverI lAlabhAI kalyANabhAI 1e-0-- jhaverI ratIlAla lAlabhAI 100--0 zA. bhoLAbhAI bhogIlAla. cha-0--0 jhaverI mehanalAla lalubhAI tathA bIjA dalAlonA maLIne. 7-0--0 zera dalAla mohanalAla ane amRtalAla, 5 -6 -0 | jhaverI kezavalAla mAhollAlabhAI 10-0-0 jhaverI mohanalAla hemacaMda. 10-07 jhaverI lAlabhAI maganalAla, 10-8-0 jhaverI lAlabhAI maganalAla bA. pahelA mAsanA bAkI rahelA che. 8-0-0 eka sagRhasthanI vatI zA. maganalAla viracaMda. uM. zA. mANekalAla cakubhAI amadAvAda, 50-0--0 mahema bAI hirAkuMvara savAIbhAI rAyacaMdanI vidhavA taraphathI kezavalAla savAIbhAI. huM. zA. somacaMda haThIzIMga. amadAvAda, 245-0-0 jamaNa--tA. ra7-10-1813 (dhanaterasa ) nA divase atrenA luNasAvADAvALA zAchoTAlAla sutarIAne tyAM vidhArthIone jamADavAmAM AvyA hatA. - paracuraNa:--zA, chaganalAla jhaveracaMdanA TrasTI vakIla mohanalAla gokaladAsa taraphathI pUjA karavAnA kaMtAna, dhAtIyAM, khesa maLI kula naMga 11) gane ApavAmAM AvyAM che.