Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda (15) anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: AgamasaTIkaanuvAda upAzaka dazA, aMtakRtadazA anuttaropapAtikadazA, pragnavyAkaraNa Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 15 mAM che... 0 cAra aMgasUtro-saMpUrNa... -1- upAsakadazA - aMgaNa-7-nA -- aMtakRtadazA - aMgasUtra-8 -3- anuttaropAtika - aMgasUtra-9 -4- prazna vyAkaraNa - aMgara-10 - anuvAda-zreNInA sarjaka : muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 - X - X - X - X - X - X - X - 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga -: mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha| navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. |III ghIkAMTA roDa, amadAvAda. (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 15/1]
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Suo Yi Ji Ji Qi 0 vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga [15] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI papU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI A devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina je.mU.pU.saMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.]
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajrasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina zve mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. pUpU kriyArUcivaMta, prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svargastha AcAryadeva zrImadvijaya AcakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavaMtI zramaNIvarsAonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdhvIthI saumyajJAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe - (1) zrI kArelIbAga, zvempU jainasaMgha, vaDodarA. (2) zrI kArelIbAga, jaina saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. * (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jainasaMgha, amadAvAda. - - 2- suvizALa parivArayuktA sAdhvIzrI bhAvapUrNAzrIjI manI preraNAthI zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavartI pa.pU. sAdhvIzrI dhyAnasAzrIjI tathA sAdhvIzrI praphullitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina zve ta50 saMgha, mAMgaroLa - taraphathI.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - -
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi saTIkaM 46-prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, dRSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane gAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zrRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nakala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. M 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthakpRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIkaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X -
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA prakAzano pratyeka adhyAyane aMte sUtrakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 1 0 tattvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tattvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - 0 samAdhimaraNa H aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. 0 sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA 15 (5) vidhi sAhitya : * dIkSA-yogAdi vidhi 0 vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pArzva padmAvatI pUjanavidhi (7) yaMtra saMyojana : 0 45-Agama yaMtra 0 vizati sthAnaka yaMtra 3 3 1
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ (17) prajJAcAkaraNaga vAda tA TakAvArI vivecana 0 anavyAkaraNa nAme dazamAM aMganI vyAkhyA karIe chIe. tenA nAmano artha zuM che? ina * aMguTha Adi anavighA, tene A prasta vyAkaraNamAM jaNAvIe chIe. kayAMka "pranavyAkaraNadazA'' evuM nAma dekhAya che. prajana * vidhA viroSanA vyAkaraNane pratipAdana karanAra zA * daza adhyayana yukta gaLe paddhati, che. A vyutpatti pUrva kAle hatI. ahIM to Azrava paMcaka ane saMvara paMcaka vyAkRti ja prApta thAya che. * AzrayadvAra rka - o o - zrImana mahAvIra vardhamAnasvAmI saMbaMdhI pAMcamAM gaNadhara zrI sudhama svAmIe sUtrathI jaMbUsvAmI prati kahevAne saMbaMdha, abhidheya, prayojana pratipAdana yukta 'bU' ema AmaMtrIne A * x * kahe che. * sUtra-1 - te kALe, te samaye caMpAnagarI hatI, pUNabhadra rAjya hatuM. tyAM vanakhaMDamAM uttama azokavRkSa, pRvIzilApaNuka hatA. caMpAnagarImAM kozcika rAja, dhAriNI rANI hatA. te kALe, te samaye zramaNa bhagavata mahAvIranA ziSya, Arya sudhamAM nAme sthavira hatA. teo jAti-kuLa-baLa-rUpa-vinaya-jJAna-darzana-cAgni-lA ane lAghavaNI saMpanna hatA. ojasvI, tejavI, vavI, yazasvI hatA. krodhamAna-mAyA-lobha-nidrA-Indriya ane parISahanA vijetA hatA. avitAzA ane maraNabhayathI mukata tapa-guja-mukita-vidhA-maMw-how-nA-niyama-satya-zIyajJAna-darzana ane cAsTikamAM pradhAna hatA. caudapUnI, cAra jJAnathI yukata, 5oo aNagAra sAthe parivarela, pUvanipUrva vicaratA, grAmanugAma jatAM, caMpAnagarIe AvyA. yAvatu yatha-patipa avayaha grahaNa karI, saMyama-tapathI AtmAne bhAvatA vicare che. te kALe, te samaye Arya sudhamaniA ziSya, Arya jaMbU nAmaka aNagAra, kAyapagamIya, sAta hAtha uMcA yAvatuM saMkSipta-vipula tejolespI, Arya sudhamAM WvinI thoDe dUra utvajAtu karI sAva saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. tyAre te A jaMbU drAsaMzaya-kutUhala jamatA, utpanna thadvAdi, saMbhAta zraddhAdi, yamuna dvAdi vaDe, utthAnathI uThIne Arya sudhama pAse AvyA, AvIne mArca sudhImati praNa vakhata pradakSiNA karI, vadana-namana kayAM, 116 pravyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda ahi nIkaTa ke dUra nahIM tema vinayathI aMhi oDIne pAsanA karatA pUrya - bhaMte je zramaNa bhagavaMta mahAvIra sAvat siddhi prApta navamAM aMga anuttaropautikadano A arva kaho, to dazamAM aMga vyAkaraNano bhagavate zo artha kahyo che he jaMbU dazamAM aMganA bhagavaMte be zrutaskaMdha kahA che - Ava dvAra ane saMvaradvAra, aMte pahelA sutaskaMdhanA bhagavate keTalA adhyayano kA che? he jaMbA* * * pAMca vana karyA che. bIjAnA paNa pAMca ja cheA Ayava ane saMvarano bhagavate zo artha kahyo che tyAre sudhamasviAmIe, jaMbU aNagAne Ama kahyuM - * vivecana-1 : [kiMcit - zeSa kathana-sUma-2ne aMte che.] A sUjha ahIM vRttimAM noMdhAyela che, bIjI pratamAM upoSNAta sUga rUpe che, [ame sUga rUpe mUkela che.) te kALe Adi jJAtAdharmakathA mujaba jANavuM. sUgakArazrIe be zrutaskaMdharUpe kahela che, te rUDha nathI, rUDhImAM eka zrutaskaMdhapaNe ja che. (zeSa vivecana sUpa-- aMte mUkela che.] sUga-2 - he jaMbU! A Azrava-saMvara vinizaya pravacana sArane huM kahIza, je maharSio vaDe nizayALe samIrInarUpe kahela che. * vivecana-2 = + mUitra-1-zeSa vRtti] JUTHo A kahevAnAra pratyakSa zAstra. azva- acahni abhividhi vaDe, avata - karma jenAthI zrave te Azrava-prANAtipAtAdi pAMca, tathA saMvara-AmApI taLAvamAM kamaLano praveza rokAya, te saMva-prANAtipAtAdi. navasvarUpa abhidhAnathI nirNaya karAya te - vinizcaya. pravacana-dvAdazAMgI, jinazAsana tenA phaLano sa te nicaMda, - x " A nicaMdatA te pravacanasArapaNAthI che. rAtri rUpavayI sArava che. caraNarUpava te Azrava-saMvaranA parihAra AsevA lakSaNa anuSThAnanA pratipAdakavaNI che. * x * sAmAyikathI biMdusAnuM zrutajJAna, teno sAra cAstri che ane cAstrino sAra nirvANa che. vacce-te kahIza. nizAyArtha-nirNayane mATe, athavA jenuM prayojana tizaya che te. athavA karmano caya cAlyo jAya te nizcaya-mokSa, tene mATe A zA-vizeSaNa che. sArI rIte kevalajJAna vaDe joIne, jema che temaja jeno artha kahevAyo che. konA vaDe ? * sarvajJa, tIrNa pravartatAdi atizayatAgI. kSaya-munio. te maharSi-tIrthakara vaDe. jaMbU e sudhamasviAmInA ziSya hovAthI, A sUp vaDe sudhamasviAmIe kahela che ane acI tIrthakara vaDe kahevAyela che. te bhamahAvIre kahyuM che chatAM bahuvacana nirdeza, bIjA tIrthakarane paNa abhihita jANavo. te badhAM tIrthakaronA tulyamatatvanA pratipAdanArthe che. * x * x *. "arahaMto ane kahe che, sUtra vaDe gaNadharo guMye che." A vacanAnusAra aha zabda prayoga ja yogya che. * * * * * * * A arthathI
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1 tIrthaMkara apekSAe "AtmAgama" che, gaNadhara apekSAe arthathI "anaMtarAgama'', temanA ziSyonI apekSAe ''paraMparAgama kahyuM "jaMbU'' zabdathI sUtra vaDe sudharmAvAmIne AtmAgama ane jaMbusvAmIne anaMtarAgama, temanA ziSyone paraMparAgama che. athavA upodghAta niryukti saMbaMdhI bheda rUpa arthathI tIrthaMkara lakSaNa bhAvapuruSa praNita, sUtrathI gaNadharalakSaNa bhAva puruSa praNItatA che. Ano guruparvakrama lakSaNa saMbaMdha paNa darzAvyo. e rIte A zAstramAM ApaNita hovAthI, avisaMvAdIpaNe grahaNa karavo, evI buddhi bhAvavI. - 4 - AmAM upakrama dvAra aMtargat adhikAra dvAra, tadvizeSabhUta sva-siddhAMta vaktavyatAdvArano ekadeza kahyo. "pravacanano nIcoDa'' enA dvArA pravacanapradhAna avayava rUpatva kahyuM. pravacananA kSAyopazamika bhAva rUpatvathI - x - cha nAmano avatAra batAvyo che. "cha nAma'' dvAramAM audayikAdi cha bhAvo prarUpyA che. "nizcayArtha'' zabdathI zAstranuM anaMtara prayojana kahyuM. - X A rIte kartA ane zrotAne prayojanavALA batAvyA. A pramANe upodghAta niryuktinA bhedarUpa kAraNadvAra kahyuM. tethI kayA kAraNe A adhyayana kahyuM, te vicArI zake. zAstra pratipAdana kAraNane vicAravuM - 4 - 4 - ahIM "Azrava-saMvara vinizcaya" vaDe abhidheya vizeSAbhidhAyakatva lakSaNa, tasvarUpa mAtra vivakSita che, 'nizcayArtha' zabdathI tenA phaLarUpa prayojanane jaNAvela che. prayojana kahIne upAya-upeyabhAvalakSaNa batAvyA. 113 - x - A aMgasUtramAM zrutaskaMdho adhyayana samudAyarUpa che mATe upakramAdi dvArone yojatA yathA saMbhava gAthA avayava vaDe darzAvela che. tethI AcAra-TIkAkRta aMgane AzrIne tene darzAvela che. Azrava-saMvara ahIM abhidheyatvathI kahela che - x - Azravane nAma, pariNAmathI kahe che - che AsavadvAra-adhyayana-1-hiMsA che -x-- -- x -- x -- x -- xsUtra-3 H - jinezvaroe jagamAM anAdi Asavane pAMca bhede kahyo che kRpA, datta, abrahma ane parigraha. hiMsA, * vivecana-3 : paMcavid prajJapta-prarUpita, jina-rAgAdi jitanAra. Iha-pravacanamAM ke lokamAM. Azrava-pravAhanI apekSAe anAdi-Adi rahita, upalakSaNathI vividha jIva apekSAe anaMta athavA sAdi-sAMta, karmabaMdha abhAvathI siddhonI mAphaka, badhAMne baMdhAdi abhAvanA prasaMgathI athavA - RNa-adhamaNathI deya dravya, te atidUratvathI atIta te atikrAMta, te RNAtIta athavA aNa-pApakarma Adi-jenuM kAraNa che, te anAdi, pApa karmarahita hovAthI AzravamAM na pravarte. siddhone paNa te pravRtti prasaMga che. nAmathI kahe che :- hiMsA-prANavadha, mosa-mRSAvAda, datta-adattadravya grahaNa, abrahma-maithuna, parigraha-svIkAra, abrahmaparigraha. - x - te hiMsAdi bhedathI pAMca prakAre praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda che. bIjA prakAre 42-bhedo che. jemake Indriya-5, kaSAya-4, avrata-5, kriyA-25, yoga-3 e rIte-42 bheda. [sthaLaMga A bheda bIjI-bIjI rIte paNa che. A gAthA vaDe daza adhyayanarUpa aMganA-pAMca Azrava abhidhAyI pAMca adhyayano sUcavyA. have paheluM adhyayana kahe che- 118 * sUtra-4 : prANavadha Azrava jevo che, je nAme che, je pApIo kare che, te jevuM phaLa Ape che, je rIte te karAya che, tene tame sAMbhaLo. * vivecana-4 : nArisa - je svarUpe, jenA je nAmo che, je rIte prANi vaDe te karAya che, jArisa-jevuM svarUpa che, phaLa-durgatigamanAdi, dadAti-kare che. pApA-pApIo, prANAprANIo, teno vadha-vinAsa. te padArtha paMcaka. nisAmeha-mAruM kathana sAMbhaLo. narisa zabdathI prANivadhanA tatvane nizcayatAthI jANavuM, nAma vaDe paryAya vyAkhyAna che. bAkI traNathI bheda vyAkhyA che. kemake karaNa prakAra ane phaLabhedathI, te ja prANivadhanuM bhedAvApaNuM che. athavA jevA je nAmo che, tenA svarUpathI prANivadha vicArela che. - 4 - je rIte karela che, jeo kare che, enA dvArA A kAraNathI vicArela che - x - jevuM phaLa Ape che, tenA vaDe A kAryathI ciMtita che. A rIte traNa kALavartI tenuM nirUpaNa che. athavA anugama nAmaka dvAranA avayavarUpa upodghAta niryuktinA pratidvAronA ni vida AdinA madhyathI A gAthA vaDe kaMIka darzAvela che. 'yAdezaka' vaDe prANivadha svarUpa darzAve che, nAmathI niruktidvAra, kemake ekArya zabda vidhAnarUpa che. 'samyakdaSTi' Adi gAyAthI sAmAyika nirukti pratipAdita karI che. jema dhRta vaDe "kaI rIte" dvAra kahela che. dhruvRtti vaDe "konuM" dvAra kahyuM che. - 4 - have 'yAdaza' dvAra jaNAvavA kahe che - sUtrarUpa : - jinezvara dvArA paNavadha A prakAre kahyo che pApa, rAMDa, rudra, kSudra, sAhasika, anArya, nivRkSa, nRzaMsa, mahAbhaya, pratibhaya, atibhaya, bhApanaka, trAsanaka, anyAya, udvegajanaka, nirapekSa, nirma, nipipAsa, niSkaruNa, narakAvAsagamana-nidhana, mohamahAbhaya pravartaka, maraNa vaimanasya, * vivecana-5 : prANavadha-hiMsA nAmathI alaMkRt vAkyanA A pratyakSa, nitya-koIka vakhata ema nahIM, pApa-caMDa Adi svarUpane tyajIne varte e bhAvanA. jina-Apta puruSe kahela, kaI rIte ? pApa - pAprakRtinA baMdhahetutvathI, aMka - kaSAyanI utkaTathI kArya karavA vaDe. raudra - raudrarasamAM pravartavAthI. rudra. zudra - drohaka ke adhama ane temAM pravartita. mAsika - vicAryA vinA vartato anArya - pApakarmathI dUra janAra te Arya, tenA niSedhathI anArya-mlecchAdi, temAM pravartita. niiLa - pApajugupsA lakSaNa rahita.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 120 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda nRzaMsa - tevI pravRttithI niHsUka, athavA zaMkA * prazaMsAthI rahita. mabhaya - jenAthI ghaNo bhaya thAya che. pratimaya - jenAthI prANIne prANi prati bhaya thAya, bhayaIhalokAdi, tene atikAMta kare te tamaya kemake maraNa samAna koI bhaya nathI. dig3 - bhaya utpanna karanAra, bhApanaka. trAsana - ekamotpanna zarIra kaMpanI, manaHkSobhAdi lakSaNarUpane karanAra. eUT 1 - nItiyukta nathI te, anyAya. rA nanakSa - yitane udvega karanAra. nirava vanag - bIjAnA prANa ke paralokAdi viSayamAM nipekSa. nirdhaf - zrata-cArUipa dharmathI nirgata. khipAsa - vadhya prati neharUpa pipAsArahita. navAjuna - dayArahita. niyavAsInana - eka mAtra naraka vAsa prati janAra evuM nidhana-aMta jeno che te. mIThamagTMyaprapaiva * mUDhatA ane atibhItinA pravartaka athavA pravardhaka. marajanaH - maraNanA hetuthI jIvomAM dinatA utpanna karanAra, pahelA, mRSAvAdAdi dvAranI apekSAe AzravadvAno artha kahyo. A vizeSaNo vaDe prANivadha kevo hoya te batAvyuM. * sUga-6 : te hiMsAnA guNavAcaka 30-nAmo che - paNa vadha, zarIrathI umUlana, avizvasA, hiMcavihiMsA, akRtya, rAtanA, mAraNA, unA, upadrava, atipAtanA, AraMbhasamAraMbha, Ayukamano upadrava-bheda-niSThApanA-jhAlana-saMvardhaka-saMya, mRbhu, asaMyama, kaTakamadana, suparamaNa, parabhavasaMdAmaNa kAka, dugatipAta, pApakopa, pApalobha, chaviccheda, anitAMtakaraNa, bhayaMkra RNakara, vaja, paritApana Asava, vinAza, niyapanA, panA, guNavirAdhanA. ItyAdi prANavadhanA kaluSa phaLanA nirdezaka nAmo che. * vivecana-6 : tanna * ukta svarUpa prANivadhanA. - x - mLarfna - guNa nipajJa nAmo. prANavagha-jIvono ghAta.. umUlaNA sarIsa3-jIvathI zarIrane, vRkSanA umUlana mAphaka bahAra kADhavo.. avIsaMbha-avizvAsa-prANibaMdhamAM pravRta, jIvone avizvAsanIya bane che.. hiMsavihiMsa-jIvano vighAta kemake AjIvanA vinAzamAM kyAreka kadAca prANaddha na paNa thAya. tethI fthAnAm vizeSaNa mUkyuM athavA hiMsA-vihiMsA eka ja grahaNa karavI, baMnemAM ghaNuM samapaNuM che. athavA hiMsanazIla hiMsa-pramac. tenA vaDe karAyela vizeSa hiMsA te hiMsavihiMsA.. akicca-karaNIya.. ghAtanA-ghAta karavo.. mArA-mAravuM.. vadhanA-hanana.. uvaNa-pIDA pahoMcADavI.. tivAyaNA-mana, vacana, kAyA athavA deha, Ayu, Indriya lakSaNa prANothI jIvane bheMsa karavo te. athavA jIvone atizaya yAtanA.. AraMbha samAraMbha - jIvono vinAza ane upamadana athavA AraMbha-kRSi Adi vyApAra, tenA vaDe samAraMbha-jIvone pIDA ApavI. tenI sAthe samAraMbha-paritApanAdi athavA baMne eka gaNavA. Ayukamassa upadravAdi - AyukarmanA upadrava, bhedana, tenI niSThApanA-gAlatAsaMvartaka ke saMkSepa karavo. A badhAM upadravAdinA-ekatara nAmo gaNela che. kemake AyunA cheda rUpa lakSaNa apekSAe badhAnuM ekapaNuM che. mRtyu ane saMyama prasiddha che.. kaTaka-sainya dvArA AkramaNa karIne mardana-qdha karavo. tenAthI prANavagha ja thAya. voramaNa-prANothI jIvane judo karavo.. parabhava saMkramakAraka - prANane chuTA pADIne parabhave pahoMcADI devo.. durgati prapAta-nakAdimAM pApakatani pADanAra athavA jenAthI durgatimAM paDAya.. pApakovAyu prakRtirUpa pApane kupita karanArI, pApane poSaNa ApanArI, pApa rUpa kopa.. pApalobha-pApa pratye prANine neha karAvanAra ke joDanAra athavA pApa e ja lobha. chaviccheda-zarIra chedana, tenAthI du:khotpAdana thAya che, prastuta paryAya-vinAza kAraNapaNAthI upacAracI prANavadhatva che. - 4 - jIvitAMtakaraNa ane bhayaMkara prasiddha che.. RNaka-pApa karanAra. vaja-dja jevuM bhAre, te karanAra prANIne atiguravaNI adhogatimAM laI janAra, vivekI dvArA te varSa che mATe varja. pAThAMtarathI sAvadha.. paritApaNa aNahau-paritApanapUrvaka Azrava *x - athavA 'prANavagha' e nAma che, tene sthApIne zarIra-umUlanAdi tenA nAmano saMkalpa te paritApana ane Azrava e alaga nAma che.. vinAza-prANono nAza.. nijhavaNa - ni eTale adhikatAthI, prANInA prANo jAya temAM prayojaka kAraNatva che. jpaNa-prANonuM chedana.. guNavirAdhanA-hiMsaka prANInA ke hiMsaka jIvanA cAstri guNonuM khaMDana. tarasa e pANivadha nAme tigamana vAkaya che. mAya zabda ahIM prakArArthe che. * x * A prakAre ukta svarUpa che. 30-pANivadhanA pApanA kaTu phaLane te dekhADe che. - x * have gAyokata dvArA nirdeza kramathI Avela "je rIte karela'' te dazavi che. temAM pANivadha kAraNa prakAra, prANivaghakatani asaMyatavAdi dharmaItyAdi dazavi che. * sUga-7 : keTalAMka ApI, asaMyata, avirata, anihutapariNAma duwyogI, ghaNAM prakAre bIjAne du:kha pahoMcADavAmAM Asakta, A tra-sthAvara jIvo prati heSa rAkhanAra, ghad prakAre bhayaMkara prANavagha-hiMsA kare che. kaI rIte? pAThIna, timi, tirmiMgalAdi aneka prakAranI mAchalI, vividha patinA deDakA, be prakAranA kAcabA, be prakAre magara, gAha, diliveTa, maMDuka, sImAkAra, pulaka, susumArAdi ghaNAM prakAranA jalacarano ghAta kare.. kuraMga, , sarabha, amara rAMbhara, urabha, zazaka, pasaya, goNa, rohita, ghoDA, hAthI, gagheDA, uMTa, geMDA, vAMdarA, jha, varu zIyALa, gIdhaDa, zUkara, bilADI, kola zUnaka, zrIkaMdalaka, Add kokaMtaka, gokarNa, mRga, bheMsa, vAgha, bakarA, hIpika, zana, tarakSa, rIMcha, siMha, kesarIsiMha, cittala, ItyAdi catuSpadano ghAta kare. ajagara, goNasa, varAhi, mukulika, kAkodara, davaIkara, AsAlika, mahogAdi AvA bIjA paNa sapano ghAta kare.. kSIrala, saraMba, sehI, zellaka, goha, uMdara, nakula, kAMcIDo, jAhaka, gIloLI, chachuMdara zilaharI, vAtotpatikA, pikalI Adi AvA anekano ghAta kare... kAdaMbaka, haMsa, bagalo, kalAka,
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1 1ra1 1rara praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda sAsa, ADA, satIya, kulala, vaMjula, parimalava, popaTa, tItara, dIpikA, zetaraMsa, ghArASTra, bhAsaka, kuTIkoza, kauMca, dakatuMDaka, TeliyANaka, sugharI, kapila, piMgalAkSa, kAraMDaka, cakalAka, ukkosa, garuDa, piMgula, zuka, mayura, menA, naMdImukha, nadImAnaka, koDaMga, bhaMgAraka, kuNAlaka, cAtaka, titira, vaka, lAvaka, kapila,. kabUtara, pArApata, parevA, cakalI, jhiMka, kukaDA, vesara, mayUra cakora, hadapuMDarIka, kaka, cIla, bAja, kAgaDo, vihaga zveta cAsa vabhulI, camagAdaDa, vitatapaNall, samugapakSI ItyAdine mAre. jaLa-sthaLa-AkAzayArI pAMcendriya prANI, be-traNa-cAra IndriyavALA vividha jIva jemane jIvitapiya che, maraNa du:khapatikULa che to paNa saMnniSTa karmavALo pApI, te bicArA pANIne haNe che. tenA A vividha kAraNo che - cAmaDuM caba, mAMsa, meda, lohI, yakRta, phephasA, magaja, hRdaya, AMtaraDA, pittAzaya, phophasa, dAMta, hADakAM, majaja, nakha, netra, kAna, nAyu, nAka, dhamanI, zIMgaDA, dADha, pIjhA, viSa, viSANa ane vALa mATe hiMsA kare che. * * tathA * * bhramara, madhamAkhI samUhanuM sAsakato hanana che. te rIte ja zarIrAdi kAraNe teIndriya jIvonuM, vastro mATe aneka beIndriyonuM ane bIjA paNa aneka zata kAraNothI te abudha AvA aneka gasa-prANa jIvonI hiMsa kare che. A ghaNAM ekendriya jIvonuM, je trasa ke anyanA Azraye rahelA hoya tenA sUkSma zarIrano te samAraMbha kare che. A prANIo agANa, azaraNa, anAtha, bAMdhava, kama beDIthI baddha hoya che. akuzala pariNAma-maMdabuddhi-A prANIne na jANatA nathI. teo pRthavIkAya - pRthvI Azritane, jaHkAyikajalagata, ani-vAyu-qnaspati ke tenI nizrAmAM rahela jIvone jANatA nathI. A pANI te svarUpe, tenA Azraye, tenA AdhAre, tatpariNata varNa-gaMdha-ssasparza-zarIrarUpa hoya che. teo AMkhathI dekhAtA ke na dekhAtA hoya, evA asaMkhya kasakAyika jIvo ane anaMta sUkSma, bhAdara, pratyeka ane sAdhAraNa zarIrI sthAvakAyonI jANatA-jANatA hiMsA kare che. * * * kayA vividha kAraNothI tene haNe che? kRSi, puSkariNI, vAvaDI, kacArI, kUvA, sarovara, taLAva, citti, vedikA, khAI, bagIcA, vihAra, jIpa, prakAra, dvAra, gopura, aTArI, carikA pula, saMkrama, prAsAda, vikalpa, bhavana, gRha, jhuMpaDI, layana, dukAna, tya, devakula, sibhA, paraba, Ayatana, Avasatha, bhUmigRha, maMDapa Adi mATe tathA bhAjana, bhAMDa, upakaraNa Adine mATe te maMdabuddhiko pRvIkAyanI hiMsA kare che. snAna, pAna, bhojana, vAdhovA, zaucAdi mATe apakAyanI, canapAcana, saLagAvavuM, prakAza karavo te mATe anikAyanI. sUpa, vIMjhaNo, tAlavRta, mayurapaMkha, hatheLI, mukha, zAka, vAdithI vAyukAyanI hiMsA kare che. * * * ghara paricAra, bhaya, bhojana, zayana, Asana, phalaka, musala, okhalI, tadvitata-Atodha, vahana-vAhana, maMDapa, vividha bhavana, toraNa, viDaMba, devakula, laka, addhacaMdra, nika, caMdrazALA, aTArI, vedI, ni:saraNI, caMgerI, khUTI, dbha, sabhAgATa, paraba, AvanAtha, maTha, gaMdha mAlA, vilepana, varu, yuga, haLa, matika, kulika, caMdana, zibikA, ratha, zakaTa, yAna, yugya, carikA, aTTAlikA, pariNa, phATaka, AgaLIyo, arahaTa, zabI, lAkaDI, musaMDhI, zatanI, ghaNAM praharaNa, AvaraNa, upakaraNa bIjA AvA aneka kAraNezatI vanaspatikAyane haNe che. deDha mUDha dariNamativALA krodha-mAna-mAyA-lobha-hAsya-rati-arati-zokavedANalf, jIvana-kAma-a-mahig mATe svavaza-paravaza thaIne prayojanathI ke prayojana vinA kasa sthAvaranI hiMsA kare che. AvI hiMsA karanAra maMdabuddhi che. teo avaza, paravaNa ke baMne rIte haNe che. prayojanathI, prayojana vinA ke baMne rIte haNe che. hAsya, vaira, rati ke traNe kAraNe haNe che. krodha-lu-mugdha thaI ke traNe kAraNe haNe che. artha-dharma-kAmathI ke A traNe kANe haNe che. vivecana-7 : anaMtara je nAmo kahyA, te prANavadhAdi uttapada sAthe saMbaMdha rAkhe che. vizeSaNa kaI ane kAkanuM che. vat - keTalAMka jIvo, badhAM nahIM. kevA ? te kahe che - pApA-pApI, te ja batAve che :- asaMmata-asaMyamI, avirata-tapa anuSThAna rasta nahIM. anibhUta-upazama rahita pariNAmavALA, duSTaprayoga-duSTa mana-vacana-kAya vyApArayukta, prANivadha-kevA prakAre ? bahuvidha ane bhayaMkara. bahu prakAro jenA che tene bhedathI kahe che - te kevA che ? bIjAne du:kha ApavAmAM Asakta. fb - A pratyakSa basa sthAvaromAM, pratiniviTa-tenA arakSaNathI vastutaH ASavALA. te kaI rIte prANavadha kare che? te A rIte :- pAhIna - matsya vizeSa, timitirmiMgala-moTA masyo, aneka jhaSA-vividha malyo - sUma, cULa ane yugamasyAdi. aneka jAtinA deDakA, kAcabA-mAMsa ane asthikAcabA e be bhedathI. nakra-matsya vizeSa. magara-jalacara vizeSa, muMDA magara ane matsya magara bhedathI. grAha- jaLataMtu vizeSa, te ghaNAM prakAre che. kahevAnAra yoga vaDe tene haNe che. viTANAkae - bhedo, te ja vidhAnaka, tene karanAra, tathA kuraMga-mRga, i-mRgavizeSa, sabha-mahAkAya ATalya pazu vizeSa, parAsara - je hAthIne paNa pRSTha upADI le che. camara-vanya gAya, zAba-jene zIMgaDAmAM aneka zAkhA hoya. urabha-gheTuM, zazA-sasaluM, prazaya-be khuravALuM vanya pazu, goNagAya, rohita-catuSpada vizeSa. haya-azva, gaja-hAthI, khara-gagheDo karabha-uMTa, khagajenA paDakhe pAMkha jevA carma laTake che, mastake eka zIMgaDuM hoya che. gavaya-gAya AkRtivALA. vRka-IhAmRgano paryAya nAkhara vizeSa. zRMgAla-jaMbUka, kola-uMdara AkRti.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1 123 124 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda mAra-biDAlI, kolazunaka-mahAzukara athavA kroDA-zUkara, zvAna-kIleyaka, zrIkaMdalaka AvartavALA ane ekabura vizeSa. kokaMtikA-lomaTakA, je samimAM DI DI ema bole che. gokarNa-be khuravALA catuSpada vizeSa. mRga-sAmAnya haraNa. * * * * * vighayavyAgha, chagala-bakarI, hIpikA-yitraka nAme nAkhara vizeSa. zvAna-vanya kauleyaka. tarakSa, accha, bhala, zArdUla e badhAM vAgha vizeSa che. citala-nakhovALo pazu. citrala-harisa AkAre dvipura vizeSa. catuSpada vidhAnaka tajAti vizeSa. ajagara-uraH5risarpa vizeSa, goNasa-phaeNNa vinAno sarpa, varAha-daSTiviSa sarSa, mukulI-pheNavALo sarpa, kAkodara-sAmAnya sarpa darbhapuSpa-darpIkara sarSa AsAlika-jenuM zarIra utkaTathI bAra yojana pramANa hoya che. cakravartI AdinA kSaya kALe mahAnagara rUMdhAvAranI nIce utpanna thAya che. mahoraNa-manuSya kSetranI bahAra thanAra, jenuM zarIra 1000 yojana pramANa ukarSathI che. ugavidhAnaka karyuM. kSIrala ane zaraMba e bhujaparisarpa vizeSa che. sehA-tINa zULavALuM zarIra, zAka-jenA carma ane telathI aMgarakSA karAya che. zaraTa-kRkalAza, jAhaka-kAMTAthI AvRta zarIrI, magaMsa-garagaTa, khADahila-kALA dhoLA paTTAthI aMkita zarIravALo, zUnya devakulAdivAsI. vAtotpattikA-rUDhithI jANavuM. -x* A sarisRpaNa kahyo. A ane AvA Anya. - kAdaMba-haMsa vizeSa, baka-bagalo, balAka-bisakaMThikA, * x * vaMjula-khadira cAMcavALA, pipIlikA-eka prakAranI cakalI, haMsa-zvetapakSI, dhAriSTra-kALA mukha ane pagavALA haMsa, kulikoza-kuTIkoza, dakatuMDa-jaLakukaDI, zrImukha-sugharI, cakavAkarathaga, ukoza-kurara, garuDa-supaNa, zuka-popaTa, bahiNa-kalApavALo mora, madana zalAkA-sArikA, menA. zrRMgArikA-be aMgula pramANa zarIrI ane bhUmi upara kudanAra viziSTa pakSI, yiTikA-kalaMbikA ane TiMkA, kurkaTa-muragho, mayUra-kalAparahita, hadapuMDarIkA-jalIya pakSI, pAThAMtarathI kapha, vAyasa-kAkapakSI, camasthilA-camacaTaka, vitata pakSI-manuSyakSetra bahAra hoya che. A badhAM khecaravidhAnakRta che, tathA AvA prakAranA anya. A badhAM zabdomAM keTalAMka ajANyA arthavALA che, keTalAMka ajANyA paryAyavALA che, nAmakozamAM paNa keTalAMkano prayoga jaNAto nathI. * * * jala-sthala-AkAzacArI, paMcendriya vividha pazugaNa. be, traNa, cAra ane pAMca Indriyo jenI che te. arthAt beIndriya Adi, tene-vividha kuLa bhedathI jIvone jIvita priya che - prANa dhAraNa karavA svIkArya che. maraNa rU5 duHkha athavA maraNa ane dUra pratikULa che. tathA te varAka-tapasvI, bicArA. zuM ? te kahe che - bani - vinAza kare che. AvA jIvo ghaNAM saMkSipta karmavALA jANavA. * * A pramANe vadhyadvArathI prANavadhanA prakAra kahyA. have te prayojana dvArathI kahe che - have kahevAnAra pratyakSa vividha prayojana vaDe kahe che. te prayojana kayA che ? te A - carma-cAmaDI, vasA-carabI, meda-dehadhAtu vizeSa, zoNita-lohI, yakR-dakSiNA kukSimAMnI mAMsa graMthi, phiphisa-udara madhyeno avayava vizeSa, mastuliMga-bheju, AMga AMtaraDA, pita-doSa vizeSa, phokasa-zarIrano avayava, - X - asthi-hADakA, majAhADakA madhyano avayava vizeSa, nayana-AMkha, ka-kAna, hAra-snAyu, nakka-nAka, dhamanI-nADI, zRMga-zIMgaDa, daMSTrA-dADha, piccha-pIMchA, viSa-kAlakUTa, viSANa-hAthIdAMta, vAla-vALa ahIM ema kahe che - asthi, majjAdi hetuthI haNe che. bhramara-loka vyavahArathI puruSarUpe oLakhAvAto bhamaro, madhukarI-ApaNe vyavahAra karAtI madhamAkhI, gaNa-samUha, tenA madhamAM vRddha. teIndriya cUkA-mAMkaDa, zarIropakaraNArtha - zarIranA upakArane mATe, mAMkaDa AdikRta du:khanA parihArane mATe athavA zarIranA upakArane mATe haNe. arthAt zarIra saMskAramAM pravRta ane upakAra sAdhana saMskAra pravRta vividha ceSTA vaDe tene haNe. kevA ? kRpaNAna-kRpAnA Icchaka.. tathA beIndriya valya-vastra, uhara-AzrayavizeSa, parimaMDana-vibhUSA, kRmirAga vaDe raMgela vastro. zaMkha-zuddhi cUrNa vaDe Azrito vibhuSA kare che. athavA vastrane mATe ane vibhUSAne mATe. temAM vastrone mATe kRmi hiMsA saMbhave che, mATI, jala Adi dravyomAM Azrayane mATe rahela poTa Adino ghAta thAya che. hAra Adi vibhUSArthe motI Adi beIndriyano ghAta kare che. bIjA paNa AvA aneka ghaNAM seMkaDo kAraNo vaDe te bAlizo Iha-jIvalokamAM haMti-gasa, prANone haNe che. - - tathA A pratyakSa ekendriya-pRthvIkAcikAdino te bicArA samAraMbha kare che. teo mAtra ekendriyone nahIM, paNa tenA Azrita basone paNa haNe che. kevAne ? pAtaLA zarIrone, anartha pratighAtakanA bhAvathI bANa, artha prApaka abhAvathI azaraNa, tethI ja yoga-kSemakArI nAyakanA abhAve anAya, svajana saMpAdha kAryanA abhAvathI abAMdhava - 4 - mithyAtvanA udayathI maMdabuddhi, jana-loka tenA vaDe durvioya che, te tathA, pRthvIno vikAra te pRthvImaya te pRthvIkAyika, tathA pRthvIne AzrIne rahela alasa Adi basa. e pramANe jalamaya-aprakAyika, pANImAM rahela porA Adi gasa-sevALa Adi vanaspatikAcika, anaNa teukAya, atila-vAyukAya, tRNa vanaspatigaNa-bhAdara vanaspatino samudAya. - X - tamayatA naI - te agni, vAyu, tRNa vanaspatigaNano vikAra, tamaya agnikAyikAdi ja, tathA agni Adi jIvo, tadyonika basa. * x te kevA che? tadAhAra-pRthvI Adi AdhAra jemAM che te, te ja pRthvI Adino AhAra kare che, tethI teno AhAra che. temAM ja pRthvI AdinA pariNata varNa-gaMdharasa-sparza vaDe je bodi zarIra, te rUpa-svabhAva jeno che tene. mavAsupU - AMkha vaDe na joI zakAtA. vapana * AMkha vaDe grAhya. AvA prakAranA gaNanAma karmodayavartI jIve sazimAM thanAra, trasakAyikane haNe che. te asaMkhyAta che. tathA sthAvarakAya-sUkSma ane bAdara, te-te nAma kamoMdaya vartajIva. pratyeka zarIra nAmakarma vizeSa te pratyeka zarIrI ane sAdhAraNa nAma karmodayavartI te sAdhAraNa. sAdhAraNo anaMta hoya. bAkInA asaMkhyAtapaNAthI sthAvara jIvo che. tene ajANatA haNe che. pari nArata - sukhaduHkha vaDe anubhavatA ekendriyone haNe che
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/1 15 126 athavA svavAthI ajANatA ekendriyone, jANatAM trasa jIvone A vividha prayojanothI haNe che. te A pramANe - karSaNa-kRSi, puSkariNIcokhuNI kamaLayukta vAva, vApI-kamaLa rahita athavA vartuLa vAva. vapiNa-kacArI, citi-bhid AdinuM cayana, mRtakanA dahana arthe. vedivedikA, khAtikA-khAI, ArAma-vATikA, vihAra-bauddha Adino Azraya, tRpa-citi vizeSa, prAkAkillo, gopuphATaka, dvAra. aTTAlaka-prAkAranI uparanI aTArI. carikAnagara ane prAkAra vacceno ATha hAtha pramANa mArga, setu-pula, mArga vizeSa, saMkramaviSama utaravAno mArga, prAsAda-rAjAno mahela, vikA-tenA bhedo bhavana-catu:zAlAdi. zaraNa-ghAsanI jhuMpaDI, layana-parvata khodI banAvela gRha, ApaNa-dukAna, caitya-pratimA, devakula-zikharayukta devaprAsAda, citrasabhA-citrakarmavALo maMDapa, prapA-pANInI paraba, Ayanana-devAyatana, Avasatha-paaiAjakano maTha. maMDapa-chAyAdi mATe vamaya AzrayAdi mATe pRthvIkAyane haNe. bhAjana-suvarNAdinA pAtra, bhAMDa-mATInA pAtra athavA lavaNa Adi vikeya. upakaraNa-udakhalAdi. te vividha hetuthI pRthvIkAyane te maMdabuddhiko haNe che. pAna - aprakAyika, temAM majanaka-snAna, vastra dhAvata-vone dhovA te, zauca-Acamana Adi kAraNe tene haNe che. odana Adine rAMdhatA-raMdhAvatA pote agni saLagAve ke agnine bIjA pAse uddipta karAve. vidarzana-aMdhakAramAM rahela vastune prakAza kaQo. A kAraNe agnine haNe. tathA vyaMjana-vAyu pheMkato paMkho, tAlajta-vIMjhaNo, pehaNa-mayurapaMkha, karatala-hAtha, paga-vRvizeSanA pAna, AvA badhAthI vAyune uMdIraka vastu vaDe vAyukAyane haNe. gAra-ghara, paricAra-talavAranI myAna ke vRtti. bhaTsa-modaka Adi, bhojanaodanAdi, zayana-zasyA, Asana-besavAnuM sAdhana, phalaka-TekA mATenuM pATIyu. tadvINA Adi, vitata-Dhola Adi, Atodha-vAdha, vahata-jAnapAtra, vAhana-gADA Adi, bhavana-catuHzAlA Adi, viTaMka-bbatane besavAnuM sthAna, jAlaka-chidravALuM ghasno eka bhAga, jharukho. ardhacaMdra-sopAna vizeSa, tiryuhaka-dvAranI uparanA paDakhe nIkaLela lAkaDu, zAkhA. caMdrazAlikAaTArI, vedikA-vedI, niHzreNI-nisaraNI, droNI-nAnI nAva, caMgerI-moTI kASTha pAgI ke moTI paTTalikA, kIla-khuMTo, meThaka-muMDaka, sabhAAsthAyikA, prapA-jaladAna maMDapa, Avasatha-maTha. gaMdha-cUrNa vizeSa, mAlya-kUla, anulepana-vilepana, aMbara-vo, cUpa-yuga, lAMgala-haLa, matika-jenA vaDe khetara kheDyA pachI mATIne bhaMgAya che, kulika-eka prakAranuM haLa, caMdana-ratha vizeSa kemake ratha be prakAre che - yuddha tha ane devayAna ratha, temAM yuddha thamAM keDa pramANa vedikA hoya che. zibikA-hajAra puraSa vaDe vAnIyA kUTAgAra zikhara AcchAdita jaMpAna vizeSa, zakaTa-gADI, yAna-vizeSa rUpa zakaTa, yugya-goMDa deza prasiddha be hAya pramANa vedikAthI zobhatI jaMpAna vizeSa. * x - x praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda * gopura-nagara dvAra, paridhAAgaLIyo, yaMtra-araghaTTa Adi. zUlikA-zULInuM lAkaDuM, pAThAMtarathI zUlaka-kIlaka vizeSa, lauMDa-lakuTa, muzaMDhiprahaNa vizeSa, zataknI-moTI lAkaDI, praharaNa-kasvAla Adi, AvaraNa-DhAMkaNa, upakaramAMgI Adi gharanA upakaraNa. A badhuM karavAne mATe ane AvA aneka kAraNe tagaNane haNe che tathA kahela ane na kahela, AvA prakAranA sava ane sarva hitane haNe che. daDha ane mUDha evA te dAruNamatio tathAvidha krodha, mAna, mAyA, lobhathI tathA hAsya, ti, arati, zokathI (haNe che) vedArtha-vedane mATe anuSThAna, jIvajIvita ke jIta, dharma-artha-kAmanA hetuthI svavaza-svataMtra, avaza-para, artha ane anarthane mATe, basa ane sthAvarone maMdabuddhio haNe che. A ja vAtane vizeSathI kahe che - vavaza ke paravaza ke sva-para vaza thaIne haNe che. e pramANe arcane mATe Adi traNa AlAvA kahevA. e pramANe hAsyAdithI cAra AlAvA, e pramANe kuddha-lubdhamugdha ane artha-dharma-kAmayukta jANavA. A pramANe jema karela, tema atyAre pratipAdita karyuM. * x* pApIo je rIte prANivadha kare che te kahe che - sUp-8 (adhuruM) : te hiMsaka prANi koNa che? je te zaukarika, matsya baMdhaka, zakunika, vyAdha, kUkarmI, nAguriko hIpika, baMdhanayoga, tapa, gala, jAla, vIratvaka, lohAla, darbha, kUTapAla Adi hAthamAM laIne pharanArA harikeza, zAkunika, bAjapakSI tathA jAlane hAthamAM rAkhanAra, vanacara, madhamAkhI-potaghAtamAM lubdhaka, mRganA AkarSavA magapALanArA, sarovara-draha-vApI-taLAva-pallavane khAlI karAvanArA, pANI kADhIne ke pANI AvavAno mArga rokI jaLAzayane sukavanAra, viSa ke garala denArA, ghAsa ke khetarane nirdayatAthI saLagAvanAra, kukarma karanArA A ghaNI mlecchajAtio che. te koNa ? zaka, yavana, zabara, babbara, kAya, mukuMDa, uda, bhaDaka, titika, pakavaNika, kulAsa, gauDa, siMhala, parasa, kauca, AMdha, draviDa, vilvala, puliMda, AroSa, Daba, poSaNa, gAMdhAra, bahalIka, jalsa, roma, mAsa, bakuza, malaya, caMcaka, cUlika, koMkaNa, meda, pahad, mAlava, mahura, AbhASika, aNakA, cIna, hAsika, khasa, khAsika, nehuTa, maraha, mauSTika, Araba, Dobalika, kuhaNa, kaikaya, hUNa, romaka, sTa, maka, cilAta, dezonA nivAsI, je pApamativALA che, teo hiMsAmAM pravRtta rahe che teo jalacara, sthalacara, sanakhapAda, uraga, nabhazcara, saMDAsI jevI cAMcavALA Adi jIvono ghAta karIne jIvanara, teo saMjJA, asaMkzI, prayatAne tathA AvA bIjAne A azubhalezyA pariNAmIo (haNe che. te pApI, pApAbhigamI, pAparuci, prANavadha karanArA, prANavadharUpa anuSThAna katA, prANavadha kathAmAM
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/18 123 1ra8 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda abhiramaNathI tuSTa () ghaNAM prakAre pAya kare che. te pApanA phaLa-vipAkane na jANatA ghaNAM bhayane niraMtara vedanAne, dIkiALa paryanta du:kha vyApta naraka-tiryaMca yonine vadhAre che. ahIM Ayu-kSayathI ravIne, azubhakarma bahulatAthI narakamAM upaje che ti naraka ghaNI vizALa, vajamaya bhIMtavALI, chidra-dvArarahita, mRdutA rahita bhUmikala, kaThora-viSama narakarUpI kArAgRha che. te naraka mahAuSNa, tapta, durgadhI, lokone sadaiva udvegakArI, bIbhatsa darzanIya, nitya himapaTala zItala, kALI lAgatI, bhayaMkara gaMbhIra romAMca ubhI karI denArI, aramaNIya, nispatikAra vyAdhi-roga-jarAthI pIDita, atIta niyA aMdhakAra tamisane kAraNe bhayAnaka, graha-caMdra-sUrya-nAmanI jyoti rahita, medacarabI-mAMsanA DhagalAthI yukta, rudhira vahevAthI bhInI-cikaNI-kIcaDa jevI bhUmi che. tyAMno sparza baLatI enI lIMDIno ani ke gaeNranA ani samAna uSNa, talavAra-ao ke karavatanI para samAna tIkSNa, viMchInA DaMkhathI adhika vedanAdAyI ane ati dusaha che. [te nArako anNa, azaraNa, kaTuka du:khaparitApaka che. tyAM anubaddha niraMtara vedanA che. tyAM paramAdhAmI devo vyApta che. nAka jIvo aMtarmuhUrtamAM bhavapatyayika labdhithI temanuM zarIra spe che. je huMDa, bIbhatsadanIya, bhIbhatsa, hADakAM-nAyu-nakha-roma varjita, zubha ane du:kha sahA hoya che. zarIra nirmANa pachI, payAti prApta, pAMce IndriyothI azubha vedanA veda che. te vedanA-ujavala, balavatI, vipula, utkaTa, prakhara, parA, pracaMDa, ghora, DarAvaNI ane daraNa hoya che. te kevI che ? kaMdu-mahAkuMbhImAM pakAvAya ane ukALAya che, tavA upara sekAya che, bhuMjAya che, loDhAnI kaDAImAM ukALAya che, tavA upara sekAya che, bhuMjAya che, loDhAnI kaDAImAM ukALAya che, bali caDAvatA hoya tema tenA TukaDe-TukaDA karAya che. loDhAnA tINa zULa jevA kAMTALA zAbhali vRkSanA kAMTAmAM ahIM-tahIM ghADAya che, lAkaDAnI jema vidArAya che, AvakoTaka baMdhana, seMkaDo lAThIthI prahAra, gaLAmAM gALIyo bAMdhI laTakAvavA, zuLa vaDe bhedavA, khoTA AdezathI ThagavA, khiMsA vaDe avamAnanA, pUrvabhavanA pAponI ghoSaNA karI vadhabhUmimAM ghasaDI javo ane seMkaDo prakAranA du:kha tene ApavAmAM Ave che. * vivecana-8 : jayAre temAM kRSNAdi kAraNe koNa prANIne haNe che, prazna che. uttaramAM kahe che - zaukarika Adi zAra - zIkAra kare che, zAkanika-pakSIne haNe che. * x - vANurika-mRga baMdhana vizeSathI care che te. hIpika-citraka, mRgane mAravA mATe baMdhanaprayoga-baMdhopAya. tapa-tarakAMDa vizeSa, matsyanA grahaNa mATenI nAnI naukA. gala-mAchalI pakaDavAno kAMTo, jAla-masyabaMdhana vIrallaka-bAja, AyasI - loDhAnI ke darbhamayI jALa, vAyurI-mRgabaMdhana vizeSa, te pIMjarA AdimAM rAkhela chelikAbakarI, jenA vaDe citA Adine pakaDAya che. athavA kUTa eTale mRgAdi grahaNa yaMga. A badhuM hAthamAM laIne pharanAra. kyAMka raviva evo pATha che, pina - cimaka vaDe care che, te. harikeza-cAMDAla vizeSa,. kuNika-sevaka vizeSa, kyAMka sAra - pATha che, pakSI vaDe care che, te zAkunika. vidaMzaka-zyanAdi, pAza-zakunibaMdhana vizeSa jenA hAthamAM che te. vanacaka-zabara, lubdhaka-vyAdha, -x - wwyAra - mRganA grahaNa mATe haraNIne poSanAra, paniyAra - prakRSTa aNIyAra. sara-sarovara, hRda-nadI, dIdhiMkAvAva, palvala-ddha jaLAzaya, pariNAlana-zukita, zaMkha, masyAdinA grahaNa mATe jaLa kADhI levuM, malana-mardana, zrotabaMdhana-jaLano praveza rokavA mATe jaLa Azravane zoSavavo, viSa-kAlakUTa, garala-dravya saMyogaviSa. utRNa-ugelatRNa, vallarUkhetara, davAgnivanane bALavuM. tethI nirdaya, palIvaga-pradIpaka. AvI kura karma karanArI ghaNI mleccha jAtio che. jemake - zaka, yavana ItyAdi nAmo sUtrArthamAM jaNAvyA. vizeSa e ke - maraha eTale mahArASTrA ane pAThAMtarI mUDha, viSayavAsI-dezavAsI A pApamatika che. tathA jalacara ane sthalacara, temAM sahAya-sanakhapadA siMhAdi, uga-sarpa, khahayara-khecara, saMdaMsa-tuMDa, sANasI AkAranI cAMcavALA pakSI. teo jIvanA upaghAtathI jIvanArA che. kevA jIvone ? payaktiA saMjJI ane asaMjJI jIvone. * x * prANAtipAta karaNa-prANivadha anuSThAna, pApa-pApanuM anuSThAna karanAra, pApAbhigama-pApa ja upAdeya che, tevA matavALA, pAparacipApa ja upAdeya che, tevI zraddhAvALA. - x - pApa-prANavadharUpa karIne ghaNAM prakAre saMtuSTa thAya che. upara mujaba prANavadha karanArane pratipAdita karyA, have prANavadhanuM je phaLa maLe che, tene kahe che - te prANavadharUpa pApano kaLavipAka, phaLa-vRkSasAdhya mAphaka, vipAkakarmono udaya. ayANamANa-ajANatA ja, paddhayaMti-naraka, tiryaMca yoninI vRddhi kare che. te vRddhi, punaH punaH temAM utpAdaka hetu karma baMdhanathI che. teo kevA che ? jene mahatu bhaya che te mahAbhayA, avizrAmavedanA-vizrAMtirahita azAtA vedanA dIrdhakAla mATe ghaNAM zArIrika-mAnasika du:kha vaDe vyApta rahe che. te naka-ticiyonimAM A * manuSya janma pAmIne maraNa thatAM te kalupakarma prayuro upaja che. - tei naka] kSetra ane sthiti vaDe moTA che. vajamaya bhIMtavALA, rudA-vistIrNa, niHsaMdhi-chidrarahita, dvAra rahita, nimadiva-karkaza bhUmivALA che, te narakono dhura - karkaza sparza che, viSama-nignauad, nirayagRha saMbaMdhi je cAraka-kukuTa, nArakanI utpatti sthAnabhUta. - x * mahoNa-ati uSNa, nityatad, durgadha-azubha gaMdha, AmagaMdha ati kuzita. udbhijyate-jenAthI udvigna thavAya che, udvegajanaka. bibhase darzanIya-virapa, nitya-sadA, himapaTala-himavRMda jevA zItala, tathA kAlolabhAsa-jenI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/ prabhA kALI che te. bhIma ane gaMbhIra, tethI romAMcita. nirabhirAma-aramaNIya, niSpatIkAra-jenI cikitsA saMbhava nathI tevI vyAdhi-kuSTha Adi, javara-tAva, rogasadhaghAtI jvara-zUlAdi, tenA vaDe pIDita. ahIM nArakadharmanA adhyAropathI nArakonA vizeSaNa kahyA. 129 atIva-prakRSTa, nitya-zAzvata aMdhakAra jemAM che te. timisa-tamisa guphAvat je aMdhakAra prakaryA che te athavA atIva nitya aMdhakAra ane tamisathI che je te. tethI vastu prati bhaya jemAM che te. graha-nakSatrAdi prakAza rahita. ahIM jyotiSTha zabdathI 'tArA' levA. meda-zarIranI dhAtu, vasA-carabI, mAMsa-pizita, teno samUha, poccaDa-ati gADha, pUyarudhira-pakva rakta zoNita. utkIrNa-mizrita, vilina-juguptita, cikkaNacoMTI jatI, rasika-zArIra rasa vizeSa. vyApanna-vinaSTa svarUpa, tethI ja kucita, te ja cikakhalla-prabaLa kardama-kAdava jemAM che te. tathA kukUlAnala-lIMDIno agni murmubhasmAgni, - 4 - vRzcikaDaMka-vIMchInA puMchaDAno DaMkha. AvI upamAo jenI che, te prakAre ati dussaha sparza jemAM che, te. atrANa Adi pUrvavat, kaTuka-dAruNa duHkha vaDe paritApita karAya che jemAM te atrANAzaraNa kaTuka duHkha paritApanA jemAM che te. anubaddha - atyaMta niraMtara vedanA jemAM che te. yama-dakSiNadikpAla, puruSa-naMba Adi asura vizeSa. te yamapuruSothI vyApta. utpanna thaIne (nAsko) aMtarmuhUrtamAM-kAlamAnavizeSa, labdhi-vaikriyalabdhi ne bhavapratyaya-bhavalakSaNa hetu aMtarmuhUrta labdhi tenA vaDe zarIra kare che, te pApInuM zarIra kevuM che ? huMDa-sarvatra asaMsthita, bIbhatsa, durdarzanIya, bIhaNaga-bhayajanaka. azubhagaMdha ane te duHkhanuM asahyapaNuM zarIra banAvyA pachI-Indriya paryApti, AnapANa paryApti, bhASA-manaH paryAptine prApta. A pAMce Indriya vaDe duHkhane vede che. mahAkuMbhImAM pakAve ItyAdi duHkhanA kAraNo che. A azubha vedanA duHkharUpa che. te kevI che ? ujjvala-ati gADha, balAbalavatI, nivAsvI azakya, vipula-sarva zarIra avayava vyApI, pAThAMtarathI manavacana-kAyAne parAbhava karanArI arthAt mitulA. utkaTa-prakarSanA aMta sudhInI. kharaamRdu, zIlAvat, je dravya tenA saMpAtathI janita, paruSa-karkaza - 4 - pracaMDa-zIghra zarIra vyApaka, pracaMDa-ghora, jaldI audAki zarIrInA jIvitano kSaya karanArI. bIhaNagabhayane utpanna karanArI, dAruNa, tene vede che. te kevI che ? kaMdu-loDhI, kaDAI, mahAkuMbhI-moTA mukhavALI. temAM bhojananI jema pakAve che. panA - pacana vizeSa, tavaga-tApikA, - 4 - bhASTra-aMbarISa, bharjana-pAka vizeSa karavo te. caNAnI jema bhUMjavA. tathA loDhAnI kaDAImAM IkSurasanI jema ukALavA. koTTa-phrIDA, tenA vaDe bali Apavo - caMDikAdi sAme bakarAnI jema balI caDAvavI. athavA prAkArane mATe bali ApavI. tenuM kuTTana-kuTilatva karaNa athavA vikaLa karavo. athavA kuTIne cUrNa karavo. zAlmali-vRkSa vizeSanA tIkSNAgrA 15/9 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda je loDhAnA kAMTA, temAM AmathI tema ghaseDavA. phATana-eka vakhata phADavuM, vidAraNavividha prakAre phADavuM. avakoTaka baMdhana-hAya ane mastakane pRSThadezamAM bAMdhavA. seMkaDo lAkaDI vaDe tADana karavuM. galaka-kaMThamAM, ullaMbana-vRkSanI zAkhAe bAMdhIne laTakAvavA te galaka balolaMbana. 130 zUlAgrabhedana-zUlanA agra bhAga vaDe bhedavA. Adeza prapaMca-asatya athadeizathI ThagavA. khiMsana-niMdavuM te, vimAnanA-apamAna karavA rUpa, viTTupaNijjaNANi-"AvA pApIo potAnA karelA karmanA pApaphaLa pAma'' ema vacana vaDe ghoSaNA karIne vadhyabhUmie laI javAya che. te ja mAtA-jenI utpatti bhUmi che, temAM vadhya jIvone seMkaDo prakAranA duHkha apAya che - te pApI ukta krame duHkha pAme che. * sUtra-8 :- [adhurethI] [A prakAranA nAraka jIvo pUrva karmanA saMcayathI saMtapta, mahAagni samAna nakAntithI tIvratA sAthe saLagato rahe che. te jIva gADha duHkha-mahAbhayakarkaza, zArIrika-mAnasika baMne azAtA vedanAne te pApakarmakArI ghaNAM palyopamasAgaropama sudhI vere che. yathAyuka karuNAvasthAmAM rahe che, yamakAyika devothI trAsita rahe che, bhayabhIta rahI zabda [avAjo] kare che, te kaI rIte avAjo kare che ? he ajJAtabaMdhu ! he svAmI ! bhAtA ! bApa ! tAta ! jitavAn ! mane choDI do. marI rahyo chuM, durbala chuM, huM vyAdhi pIDita chuM. tame atyAre AvA dAruNa ane nirdaya kema cho ? mane mAro nahIM, muhUbhara zvAsa to levA do. kRpA karo. roSa na karo. vizrAma to lauM, mAruM gaLuM choDI do, huM marI rahyo chuM, huM tarasathI pIDita chuM, mane pANI Apo. tyAre nakapAla kahe che - A vimaLa zItala jaLa le, ema karIne ukaLatA zIzAno rasa te nAkanA moDhAmAM reDI de che. te nakapAlane joIne ja tenA aMgopAMga kare che, netrothI AMsu Tapake che. pAcho te kahe che mArI tRSA zAMta thaI gaI. AvA karuNa vacano bolato, cAre dizA-dizimAM jovA lAge che. te trANa, azaraNa, anAtha, abAMdhava, baMdhuthI vaMcita, bhayathI udvigna thaIne mRganI jema nAsavA mAMDe che. bhAgatA evA tene koI koI anukaMpA vihita samakAyika upahAsa karatA, tene baLathI pakaDI le che. tyArapachI tenA mukhane loDhAnA DaMDAthI kholI ukaLatuM zIzu nAMkhe che, tenAthI te dAjhato bhayAnaka ArtanAda kare che. kabutaranI mAphaka te karuNAjanaka AkraMdana kare che, raDe che, cItkAra to azru vahAve che, vilApa kare che. naskapAla tene rokIne bAMdhI de che. tyAre ArtanAda kare che, hAhAkAra karatAM babaDe che. tyAre nakapAla kupita thaI, tene uMcA dhvanithI dhamakAve che. kahe che - kaDo, mAro, chedo, bhedo, cAmaDI utAro, netra kheMcI lo, kApo, TukaDA karo, vAraMvAra haNo, vizeSa haNo, mukhamAM zIzu reDo, uThAvIne paTako, ghoDo.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 131 132 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 1/18 pachI kahe che - bolato kema nathI ? tArA pApakarmo ane dukRto yAda kara, A rIte nakapAlanA karkaza MninI tyAM pativani thAya che, A zabda saMkula nAskane saEI prAsadAyI hoya che, jema koI mahAnagaramAM Aga lAgatA ghora zabada thAya che, tema niraMtara yAtanA bhogavatA nArakono aniSTa ghoSa vyAM saMbhaLAya che. te yAtanAo kevI che? . te kahe che - asivana darbhavana, saMpatara, soya, tala, kSAra, vAva, ukaLatA zIzALI bharela vaitaraNI, kadaMbavAlukA, jalatI guphAmAM suMdhavA, uSaNoNa-kaMTakAkINa durgama ubaDakhAbaDa mArgamAM sthamAM joDIne calAve che. lohamaya mArgamAM calAve che ane bhArI bhAra vahana karAvAya che. teo paraspara seMkaDo zaruothI vedanA udIre che. vividha Ayudha kA che ? te zaru-mugara, muluMTI, karavata, zakti, haLa, gadA, mUla, caka, kuta, tomara, zULa, lAThI, siMDimAra, sarvala, paTTisa, cameMTa, kaMdhaNa, mauSTika, Arsi, phalaka, khaga, cAya, nArAya, kanaka, karNikA, vasUlA, parazu, Teka. A badhAM zastra taNa ane nirmala che. A ane AvA prakAranA anya zaikriya zo vaDe paNa paspara tIvra verathI vedanAnI udIraNA kare che. temAM mugara prahArathI sUrNa, muluMDhIthI bhAMgavuM, dehanuM mathana, caMgothI pIDana karAtA phaDaphaDAtA tenA zarIranA TukaDeTukaDA karAya che. keTalAMkane cAmaDI sahita vikRta karAya che, kAna-hoTha-nAka-paga samUla kApI nakhAya che. talavAra, karavata, tINa bhAlA ane pharasIthI phADI devAya che, vasulAthI cholAya che, zarIre ukaLatu-khara jaLa siMcAya che, jenAthI zarIra maLe che. bhAlAnI aNIthI bhedAya che, sarva zarIra jarjarita karAya che. tenuM zarIra sUjhI jAya che ane te nAsko pRthvI upara loTavA mAMDe che. nakamAM madonmatta, sadA bhUkhathI pIDita, bhayAvaha, ghora garjanA karatA, bhayaMkara rUpavALA bheDIyA, zikArI, kutarA, gIdhas, kAgaDA, bilAd, aSTApada, cittA, vAgha, zAla, sIMha nAsko upara AkramaNa kare che. majabUta dADhothI zarIrane kApe che, kheMce che, ati tIkSNa nakhothI phADe che. pachI cotarapha pheMkI de che. nAskonA zarIra baMdhana DhIlA paDe che, aMgopAMga vikRta ane pRthapha thaI jAya che. pachI Dha ane tINa dADho, nakha ane loDhA jevI aNIyALI cAMcavALA kaMka, kurara, gidha Adi pakSI tA ghora kaSTa denArA kAkANInA kuMDa kaThoDha-sthira lohamaya cAMyothI nAko upara jhapaTe che. pAMkhothI AghAta Ape che, tIkSNa nakhothI jIbha bahAra kheMcI le che, AMkho kADhI le che. nirdayatAthI temanuM mukha vikRta karI de che. AvI yAtanAthI pIDita te nAsko rahe che, uchaLe che, nIce paDe che, bhramaNa kare che. - pUrva kamoMdayane AdhIna, pazcAttApathI baLatA, tyAM-tyAM, te-te pUrva kamane niMdatA, atyaMta cIkaNA duHkhone anubhavIne, pachI AyukSayathI nakathI nIkaLIne ghaNAM jIvo tici yonimAM upaje che, tyAM paNa ati duHkhI, dAraNa, janma-maraNa-jarA-vyAdhirUpa araghaTTamAM phare che. te jalacara, thalacara, khecaranA paraspara ghAta-pratyAghAtanA prapaMca cAlatA rahe che. A duHkha jagatumAM pragaTa du:kho te bicArA dIrdhakALa pAme che. te duHkha kevA che ? zIta, uSNa, tarasa, bhukha, vedanAno ApatikAra, aTavImAM janma, nitya bhayathI gabharAvuM, jAgaraNa, vadha, baMdhana, tADana, aMkana, nipAtana, asthibhaMjana, nAkadana, prahAra, dumana, chaviccheda, abhiyoga, pAnaka, kAdithI damana, bhAravahanAdi. mAtA-pitAno viyoga, zokathI ati pIDAvuM, zA-ani-viSathI AghAta, gardana ane zIMgaDAnuM vaLI javuM, maraNa, gala ke jAlamAM phasAIne bahAra nIkaLavuM, pakAvuM, kapAvuM, jAdjIva baMdhana, pare paDatuM vacUthathI kADhI mUkavuM, dhamaNa, dohavAvuM, gaLe daDo baMdhAvo, vADAmAM gherAvuM, kIcaDavALA pANImAM DUbavuM, jaLamAM ghuseDAtuM, khADAmAM paDatA AMga-bhaMga thavA, viSama mA paDavuM, dAvA-naLanI javALAmAM baLavuM, ItyAdi kaSTothI paripUrNa evI vicigatimAM te pApI narakamAMthI nIkaLIne utpanna thAya che. A rIte te hiMsAnuM pApa karanArA pApI seMkaDo pIDAthI pIDAI, nakkathI AvI, pramAdarAga-dveSane kAraNe bahu saMcita ane avarodha karmonA udayavALA atyaMta karkaza azAtAdAyI kamoMthI duHkhapatra thAya che. * vivecana-8 : puvamavi pUrvakat karmanA saMcayathI prApta saMtApA tathA naraka ja agni tenA vaDe mahAgnithI pradIpta tathA prakRSTa du:kharUpa be prakAranI vedanA vede che. kevI ? jemAM mahadbhaya che te tathA karkaza, kaThina dravyanA upanipAtathI janita hovAthI. asAtA-azAtA vedanIya karmanA bhedathI utpanna zArIrI ane mAnasI, pIvAnubhAga baMghajanita pApakarmakArI, tathA ghaNAM palyopama-sAgaropamo karuNA-dayAnA paga thaIne rahe che. pUrvokta pApakarmakArI, cayAbaddha Ayu gADha vedanAthI bahAra AvatA nathI. camakAyika-dakSiNa dikapAla deva nikAya Azrita asura-aMbAdi vaDe trAsita-bhaya utpanna karAyela, zabda-Artasvara kare che. te DarelA AvuM bole che - he avibhAvanIya svarUpa ! svAmI ! bhAI, Adi ! mane choDo, huM maruM chuM, durbala ane vyAdhi pIDita mane kema karo cho ? dAraNa-raudra, nirdaya-nirguNa, mane prahAra na karo. mane eka muhUrta mATe zvAsa to levA do. mArA upara kRpA karo, roSa na karo. huM vizrAma karI lauM. mArA grIvA baMdhanane choDo, tenAthI huM marI rahyo chuM - tathA - mane gADha-atyaMta tarasa lAgI che, mane pANI Apo. jyAre nArako Ama kahe tyAre nakapAla je kahe che, te batAve che - jo tuM tarasyo che, to "haMtA" ema AmaMtraNa vacana kahe che. "A pANI pI" ema kahI narakapAla tene kaLaza vaDe aMjalimAM zIzu reDe che. te joIne tenuM AkhuM zarIra kaMpe che. gaLatA AMsuvALI AMkhe
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/18 133 134 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda kahe che, mArI tRSA chIpAI gaI che. AvA karaNA vacana bolato, vilApa karato, ekabIjI dizAmAM joto-joto khANa-anartha pratighAta varjita, azaraNa-arthakAraka hita, anAtha-yoga kSemakAri rahita, abAMdhava-svajanarahita, vidhamAna bAMdhava ti, A baghAM pado kathaMcita ekAIka che, te anAcatAno prakarSa kahevA mATe che. [Avo thaIne te palAyana thavA jAya che. kevI rIte? mRganI jema bhayathI udvigna thaIne. nAsatA evA tene dayA vagaranA camakAyiko pakaDe che. moTuM ughADIne lohadaMDa vaDe lala karatA zIzAne moDhAmAM nAMkhe che. te ba Adi camakAyiko upahAsa kare che. tyAre nAko te tabapu vaDe dagdha thaI vilApa ane baDabaDATa kare che. te vacano kevo che ? bhIma-bhayakArI, visvarANivikRta zabdo tathA kAruNyakArI rudana kare che. * x * pralapita-anarthabhASaNa, vilApaAd svara karaNa, AkaMdita-dhvani vizeSa karavo te. zaM-azru vimocana, radidcikAra karavo. tathA paridaivitA-vilApa karatA, bIjI vAcanAmAM parivepitA-prakaMpatA evA ruddha ane baddhaka je nAsko teno je Arava, tenA vaDe vyApta tathA nikRSTanArakathI vimukta ke AtyaMtika. rasita-zada karela, bhaNita-avyakta vacana karela, kupita-kopa karela, ukUjitaavyakta mahAdhvani karela te narakapAlo temane tarjanA karatA kahe che - he pApI ! tuM jANe che ItyAdi * x * lakuTAdi vaDe prahAra, khajJAdi vaDe chede, bhAlAdi vaDe bhede, jamIna upara paTake. AMkhane bahAra kheMcI le. kAM-nAka Adi kApI nAMkhe, vikata-vividha prakAre chede. -x - bhaMja-mardana kare, hana-tADanA kare, hana-tADanA kare, vihaNa-vizeSa tADanA kare. viSNubha-moTuM phALIne zIzuM che. ullubha-adhikatAthI prakSepe. AkRpa-sAme AkarSa kare, vikRSa-viparIta vikarSaNa kare. kema bolato-jANato nathI ? he pApI ! tArA dukRtyo yAda kara. nakapAlo Ama bole che tyAre tenA paDaghA paDe che. te zabdothI nArakane trAsa thAya che - 4 - kevo gAsa? te kahe che, kadarthanA karatA te takavartIo baLatA evA mahAnagaranA ghoSa samAna nighoSa-mahAdhvani, aniSTa zabdane sAMbhaLe che. yAtanA vaDe kadanA karAtA, kevI ? mavana - khagAkAra pAvana, darbhavana prasiddha che. darbha patra chedaka ane teno agrabhAga bhedaka hoya che, te yAtanAnA hetapaNe kahela che. yaMtraprataghaMTI Adi pASANa. yaMtra mukta pASANa athavA yaMtra ane pASANa. sUcItala-udhaImukhasUcIka bhUtala, kSAravADha-kSAra dravyathI bharela vApI. kalakalaMta-kalakala karatA je zIzAthI bharela vaitaraNI nAmaka nadI. kadaMba puSpAkAra vAlukA, guhA-kaMdara. tevA asivanAdimAM je pheMkavA. uNoNa-ayuSNa. kaMTaIla-kaMTakavALI, durgama- kRgatika, ratha-zakaTa. - x - lohAtha-lomayamArga. - x - have kahevAnAra vividha Ayadha vaDe paraspara vedanA udIre che. te A - mugara-loDhAno ghaNa, mukuMDhI-prakaraNa vizeSa, krakaca-kaph, zakti-prazULa, halalAMgala, gadA-lakuTa vizeSa, tomara-bANa vizeSa, bhiMDimAla-praharaNa vizeSa, saddhala bhala, paTTisa-praharaNa vizeSa, carmeTa-camavaSTita pASANa, vRghaNa- mura, mauSTikamuzcipramANa pASANa, asikheTaka-talavAra sahita gAna, cApa-dhanuSa, nArAya-bANa, kaNaka-bANa vizeSa, kalAnI-kartikA, vAsI-kAThatakSaka upakaraNa vizeSa, parasu-kuhADI. te TaMkatINa, agratIkSaNa ane nirmala. - x * bIjA paNa AvA aneka azubha vaikiya seMkaDo praharaNa vaDe ghAta kare che. anubaddhatIvavairA-avistIrNa utkaTa vaibhAva, anyonya vedanAne udIre che. traNa nAka sudhI nakapAla che, pachI narakapAlanA gamanano abhAva che. pachInA nakamAM paraspara haNavA mATe vedanA udIraNA vaDe, mudgara prahArathI cUrNita, muluMTI vaDe bhAMge che, dehane valove che. yaMga pIDana vaDe chede che. koI narakamAM carma sahita vikRta-pRthakakRta camAM hoya che. tathA kAna, oTha, nAkane ucchedela, chinna hAtha-pagavALA. asi-krakaca-tINa-kuta-parazu prahAra vaDe vidArita. jemanA aMgopAMga chedI naMkhAyA che te. kalakala-kalakalAya karatA kSAra vaDe je parikSipta che, tenA vaDe gADha rIte jenA gAma baLe che te. kuMtAgra vaDe bhedAyela jarjarita sarva deha jeno che te, bhUtale je loTe che. jenA aMgopAMga sUjhI gayA che che. bIjI vAcanAmAM kahe che - jIbha labaDI gaI che, tevo. bhUmitaLe loTatA te vRkAdithI vidArAya che. temAM vRka-IhAmRga, suNaga-DIleyaka, zRMgAla-gomAvaya, kAka-kAgaDo, mArabilADI, sarabha-parAzara, hIpika-citraka, vigvaya-vyAghanA saMtAna, zAla-vyAgha. A badhAM ded, bhukhyA, bhojanarahita, ghora-hRAraNakriyAkArI, Arata-cIkAra karatA, bhImarUpa je che te. daMDha dADho vaDe gADha AkramaNa karatAM. Dakka-satA, kephiya-kRSTa, AkarSita. sutIkSNa nakha vaDe jeno udava deha pADela che. vikSitaMte-vikhere che. te kevA che? vimukta saMdhibaMdhana - zarIranA sAMdhAne zIthIla karI dIdhA che, tathA aMgone vikala karelA che. kaMka-pakSi vizeSa, kurara-utkroza, gRdhra-zakuni vizeSa, ghora kaSTa-atikaSTa dAtA je kAgaDA, teno samUha. khara-karkaza, sthi-nizAla, deDhaabhaMgura nakho jenA che te. tathA loDhA jevI cAMcavALA. - X - pAMkha vaDe Ahata kare che, tIkSaNa nakha vaDe vikSipta, jIbha kheMcI kADhe che. tenA locana nirdaya ane kRpArahita che. uluga-avagaNa, bhana, vikRta vadana jenA che te pAThAMtathI chig, vikRta gAgavALA. ukroza-kaMdana karatA pazcAdanuNona-pazcAttApa vaDe baLatA, niMdaMta-guNA karatA, pUrvabhavamAM karela karmo, pApaka-prANAtipAtAdi. tA-tathA - ratnaprabhAdi pRthvImAM prakRSTa Adi sthitika narakamAM tevA prakAranA janmAMtaramAM upArjita tathA paramAdhAmI dvArA ke paraspara udarita kSetra pratyayarUpa. usmaraNa-prayuratAthI, cikaNa-choDavA muzkela du:khone anubhavIne pachI AyunA kSayathI nakathI nIkaLIne ghaNAM jIvo tiryaMcamAM jAya che. thoDAM ja manuSyomAM upaje che. du:khadAyI, anaMta utsarpiNI avasarpiNIrUpa kAyasthitithI, temAM sudAruNa
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/1/8 duHkhAzrayapaNuM che. janma-jarA-maraNa vyAdhInuM je pharI-pharI thavuM te, temAM agharRnI jema phare che. jala-sthala-khecaronuM paraspara nAza karavo, te vistAra jemAM che, temAM A pratyakSa pramANa jagamAM pragaTa che. mAtra Agamagamya nathI. varAka-tapasvI, prANavadhakArI, duHkhane pAme che. te A pramANe - zIta, uSNa, tRSNA, bhukhanI vedanA. apratIkAra-sUtikarmAdi rahita, aTIjanma-kAMtAramAM janma, nitya bhaya vaDe udvigna - 4 - vAsa-avasthAna, jAgaraNa-aniMdrA gamana, vadha-mAraNa, baMdhana-saMyamana, tADana-kuTTuna, aMkana-taptazalAkAdithI cihna karavuM, nipAtana-khADAmAM pheMkavuM, nAsAbheda-nAkamAM cheda karavo. chaviccheda-avayavo chedavA. abhiyoga prApaNa-haThathI pravRtti karAvavI. kasa-cAmaDInI lAThI, ArA-pravaNa daMDanI aMtarvatI loha zalAkA, teno nipAta. damana-zikSA karavI te. bhAranuM vahana karAvavuM, mAtA-pitAno viyoga, zrotasa-nAka ane mukhAdinA chidro, parapIDana-doraDA vaDe dRDha baMdhane bAMdhavA. - x - tene zastra-agni-viSa vaDe haNe. gala-kaMTha, gavalanA zIMgaDAnuM vaLI javuM athavA gaLAnuM baLathI Avalana mAraNa. gala-kAMTo, jALa tenA vaDe jaLamadhyethI matsyAdine bahAra AkarSavA. tathA 135 paulana-pakAvavA, vikalpana-chedavA, cAvajIva baMdhana ane pAMjare puravA. - - svasUthamAMthI bahAra kADhI mUkAya. dhamaNa-bheMsa AdimAM vAyu pUravo te. dohana-dohavuM te. kudaMDa-baMdhana vizeSa, gala-kaMThamAM je baMdhana. - 4 - parivAraNa-nirAkaraNa, paMkajalanimajjana-kAdavayukta jaLamAM buDADe. vAprivezana-pANImAM nAMkhe, ovAyakhADA AdimAM pADe, nibhaMga-paDavAthI zarIra bhAMge. te viSama parvatanA TuMka AdithI paDe te viSamanipatana. tathA davAgni jvAlA vaDe bALe. uktanyAye te prANaghAtI, so duHkho vaDe baLatA narakathI AvIne ahIM tIAiMlokamAM te pApI bAkInA karmothI tiryaMca-paMcendriyatvane pAme che. karmajanya duHkha pAme che. - 4 - 4 - * sUtra-8 (adhurethI) : bhramara, mazaka, mAkhI Adi paryAyomAM, tenI nava lAkha jAti-kulakoTiomAM vAraMvAra janma-maraNane anubhavatA, nArakonI samAna tIvra duHkha bhogavatA sparzanarasanA-ghrANa-cakSu sahita thaIne, te pApI jIva saMkhyAta kALa sudhI bhramaNa karatAM rahe che. --- te pramANe kuTu, kIDI, dhikA Adi teIndriya jIvonI ATha lAkha kula koTiomAM janma-maraNa anubhavatA saMkhyAtakAla sudhI nAsko sardeza tIvra duHkha bhogave che. A teIndriyo sparzana, sana ane prANathI yukta hoya che. gaMDUlaka, lauka, kRmi, caMdanaka, Adi beIndriya jIvonI sAta lAkha kula koTIomAM janma-maraNanI vedanA anubhavatA saMkhyAta hajAra varSo sudhI bhame che. temane sparzana, rasana e beIndriyo hoya che ekendriyavamAM paNa pRthvI-jala-agni-vAyu-vanaspati kAyanA sUkSma-bhAdara be bheda che, patiA-paryAptA che (tathA) pratyeka zarIranAma ane sAdhAraNa bheda 136 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda che. temAM pratyekazarIra jIva tyAM asaMkhya kALa bhame che, anaMtakAya anaMtakALa sudhI bhame che. A badhAM sparzana IndriyavALA hoya che. atI aniSTa duHkhavALA hoya che. kuddAla ane haLa vaDe pRthvInuM vidAraNa, jaLanuM mathana ane nirodha, agni ane vAyunuM vividha zastrathI ghana, pAraspArika AghAta, mAravA, bIjAnA prayojana sahita ke rahita vyApArathI utpanna virAdhanAnI vyathA sahevI, khodavuMgALavuM-vALavuM-saDavuM-svayaM TuTavu-masaLavuM-kacaDavuM-chedavuM-cholavuM-vALa ukheDavApAna toDavA-agnithI bALavA-A prakAre bhava paraMparAmAM anubaddha hiMsAkArI pApI jIva bhayaMkara saMsAramAM anaMtakALa sudhI paribhramaNa karatA rahe che. je manuSya paryAyamAM utpanna thAya che, paNa jenA pApakarma bhogavavAnA bAkI che, te paNa prAyaH vikRta ane vikala rUpavALA, kubaDA-vAmana-baherAkANA-huThA-laMgaDA-aMgahIna-muMgA-mamaNa-dha-bADA-pizAcagrasta-vyAdhi ane rogathI pIDita, alpAyuSka, zastrAvadhya, ajJAna, azubhalakSaNA, durbala, apazastrasaMhananI, beDoLa aMgopAMgavALA, kharAba saMsthAnavALA, kurUpa, dIna, hIna, satvahIna, sukhathI vaMcita ane azubha duHkhanA bhAjana thAya che. AvA pApakarmI, naraka ane tiryaMca yonimAM tathA kumAnuSa-avasthAmAM bhaTakatA anaMta duHkha pAme che. A pUrvokta pANavadhano phaLavipAka che. jo Aloka-paralokamAM bhogavavA paDe che. A vipAka alpa sukha, atyadhika duHkhavALA che. mahAbhayajanaka, atI gADha karmarajathI yukta, ati dAruNa, kaThora, sAtA utpAdaka che. dIrghakALe temAMthI chuTAya che. paNa bhogavyA vinA chuTAtu nathI. hiMsAno A phaLa vipAka jJAtakuLa-naMdana mahAtmA mahAvIra jine kahela che. A prANavadha caMDa, raudra, kSudra, anAjana dvArA AcaraNIya che. A dhRSNArahita, nRzaMsa, mahAbhayanuM kAraNa, bhayAnaka, mAsAjanaka ane anyAyarUpa che. A udvegajanaka, bIjAnA prANonI paravA na karanArA, dhahIna, snehapipAsAzUnya, karuNAhIna che. tenuM pariNAma nakagamana che. mohamahAbhayane vadhAranAra ane maraNanA kAraNajanya dInatAnI janaka che. * vivecana-8 : bhramara Adi caurindriya che athavA carindriyomAM bhramara Adi jAti kula koTI lAkhomAM ghaTAvAya che. - 4 - 4 - urindriyomAM janma-maraNa anubhavatA saMkhyAta hajAra varSa rUpa kALa bhame che. kevI rIte ? naka samAna tIvra du:khane. cAra Indriya yukta che. have teIndriya kahe che - kuMyu, kIDI Adi. jAti-kula-koTi-lAkha ItyAdi Indriya, gamana sudhI caurindriyanA gamavat jANavuM. vizeSa A - gaMDUlaya-aLasa, caMdanaka-akSa, tathA ekendriyatvane pAme. kevala paMcendriyAditvane ja na pAme, ekendriyatvane paNa pAmIne duHkhasamudAyane pAme che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 1/1/ 133 kevA kendriyavane-pRthvI yAvat vanaspati saMbaMdhI. te kevA ? sUkSma ane bAdara, te kamoMdayathI saMpAdha che, tathA paryApta ane aparyApta, te karmathI upAdha tathA pratyeka zarIra nAma karmathI saMpAdhane pratyeka zarIranAma kahe che. sAdhAraNa zarIranAmakarma saMpAi te sAdhAraNa. AvuM ekendriya prApta keTalo kALa bhame te kahe che - pratyeka zarIramAM prANadhAraNa te pratyeka zarIrajIvita-pRthvI Adi asaMkhyAta kALa bhame che. sAdhAraNa zarIramAM anaMtakAya anaMtakALa bhame che. * x * te kevA che ? sparzanendriyavALA. bhAva-pariNAmathI saMyukta. duHkhanA samUharUpa A kahevAnAra aniSTane pAme che. punaHpunaH ekendriyavamAM sarvotkRSTa kAyasthiti hoya che. bhavautpattisthAna, taragaNa-vRkSagucchAdi guNa samUha jemAM ekendriyatva hoya che. temAM du:kha samudayane kahe che - kuddAla-kodALI, kulika-hala, dAlana-vicAravuM che. A pRthvI ane vanaspatikAyanA du:khanA kAraNa kahyA. akAyamAM malana ane mardana, kSobhana, ane raMdhana. AnA vaDe aprakAyikanuM duHkha kahyuM. agni ane vAyukAyane vividha zao vaDe kAya-pakAya bheda vaDe je saMghana, AnA dvArA teu-vAyukAyanuM duHkha kahyuM. paraspara haNavA dvArA virAdhanA, te du:kha che. te du:kha kevA che ? akAmaka-anabhilaSaNIya. tene ja vizeSathI kahe che : potAnA sivAyanA bIjA lokonI pravRttithI du:kha utpAdanA vaDe jANavuM. prayojanaavazya karaNIya. kevA ? prepya ane pazu nimite-karmakara ane gAya Adi hetu ane upalakSANavanI anya nimitathI paNa je auSadha, AhAra Adi tathA tenA vaDe utpAdana, vacA dUra karavI. paMcana-rAMdhavuM, kuna-cUrNa karavuM, preSaNa-ghaMTI AdimAM daLavuM. pina-tADana karavuM. bharjana-mUMjavuM, gAlana-gaLavuM, Amodana-thoDuM bhAMgavuM, zaTana-jAte ja khatama thavuM, kuTata-jAte ja be bhAga thavA. takSaNa-lAkaDAnI mAphaka cholavuM, viluMcana-lobhAdithI laI levuM. pagajhoDana-pAMdaDA, phaLa Adi pADavA. AvA du:kho ekendriyone thAya. - ekendriyanA adhikArano niSkarSa kahe che - ukta kramathI ekendriyo bhava paraMparAmAM je du:khano avicchinna saMbaMdha jemane che teo saMsAramAM bhame che. bIhaNakarabhayaMkara, temAM jIvo prANAtipAtamAM rata thaI anaMtakALa bhame che. have manuSyagatimAM temane thatA duHkha kahe che - narakathI nIkaLI, manuSyagati pAmIne adhavA evA temane dazavi che - prAyaH vikRtivika rUpavALA. prAyaH zaGda tIrthakarAdino parihAra kahyo. vikRtivikalarUpa kevuM ? kunja-vajaMghA, vaTabhA-uparanI kAyA vaka hoya, vAmana-kALane AzrIne dUrva dehavALA. badhIrubahera, kuTa-vikRta hAyavALA, paMgala-pAMgaLA, vikala-aparipUrNa gAgavALA, mUka-bolavAmAM asamartha. - X - jalamUkA-jaLamAM pravezela jevA, jeno 'buDabuDa' evo tvani thAya che. manmanA-jemane bolatI veLA vANI khalana pAme che. saMdhilaga-AMdhaLA ItyAdi - X - X - vyAdhi-kuSTha Adi, roga-varAdi, Adhi-manopIDA. A traNethI pIDita. zastra vadhya-zastra vaDe haNAya che. bAla-bAlIza, kulakSaNa-apalakSaNa vaDe vyApta dehavALA. durbala, kRza Adi. kusaMsthita-kusaMsthAnavALA. tethI ja kurUpa, kRpa-raMka ke atyAgI. hIna-jAtyAdi guNathI hIna. nitya saukhya parivarjita. azubha-azubhAnubaMdhI du:khanA bhAgI. narakathI nIkaLIne sAvazeSa karmavALA manuSyone AvA du:kha hoya. have jevuM phaLa Ape che, te kahe che - A pramANe ukta kramathI nakka-tiryaMcakumAnuSatva kahyuM. tene pAmIne anaMta du:khane te pApakArI prANavaghako pAme che. vizeSathI niSkarSa kahe che - A prANavadhano kaLavipAka-manuSya bhavane AzrIne, manuSyanI apekSAe narakAdi gatine AzrIne kahe che. alAsukha-bhogasukhano leza mAtra pAme athavA avidhamAnasukha ane nakAdi du:khanA kAraNathI bahu du:kha, mahAbhayarUpa, prabhUta ane du:khethI mukta thaI zakAya tevA karmo pAme che. tathA dAruNa-raudra, karkazakaThina, asAta-azAtA vedanIya kamoMdayarU5 lAkho varSathI kahevAya che. have A prANAtipAta lakSaNa Azrava pratipAdana para dvAra paMcaka pratibaddha paheluM adhyayana kema kahyuM te jijJAsA mATe kahe che - * * * * * AhaMsu-kahyuM, jJAta-kSatriya vizeSa, tenA kulanA naMdana-ronA vaMzanI samRddhi kanAra, vIravara evA prazastanAmavALA, temaNe prANavadhano phaLa vipAka kahyo. adhyayana arcane mahAvIre pratipAdita karyo chatAM, tenA phaLa vipAkane pharI kahe che - prANavadhanA ekAMtika azubha phaLapaNAnA atyaMta parivArane jaNAve che. have zAstrakAra prANavadhanA svarUpane prathama hArane kahIne niSkarSa arthe karI jaNAve che . A te prANavadha kahyo, je anaMtara svarUpa-paryAya-vidhAna-phaLa-kaUtathI jaNAvyuM. *x - caMDa-kopana, raudra sanA pravartanathI rodra, zuddhajana AcaritavathI baM, anAryaloka-karaNIyavathI anArya, dhRNAnA avidhamAnavathI nidhRNa e rIte nRzaMsa, mahAbhaya, bIhaNaka, gAyaka, anyAcya Adi zabdo jANavA. niravakAMkSa-bIjAnA prANanI apekSA rahita, niddharma-dharmathI dUra gayela, nipipAsa-vadhya pratisneha rahita, nikaraNa-dayA rahita, prakarSaka-pravartaka, vaimanasyadainya, mRSAvAdAdi apekSAe prathama adharmadvAra-Azrava dvAra pUruM thayuM. ghafSa - tIrthakaranA upadezathI kahuM chuM. mArI buddhithI nahIM, A rIte sudhamasviAmIe jaMbUsvAmIne * X * kahyuM. muni dIparatnasAgare karelA Azrava-adhyayana-1-no TIkAsahita anuvAda pUrNa
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 140 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 1/2/9,10 che AzravadvAra-adhyayana-2-mRSA che. -X - X - X - X - X - X - 0 pahelA adhyayananI vyAkhyA karI, dhe bInano AraMbha kare che, teno saMbaMdha A che . pUrve svarUpa AdithI prANAtipAtane prathama AzravadvAra rUpe prarUpita karyuM. have sUtrakamathI bIjA Azravate kahe che - * sUra9,10 : [] jaMbU bIjuM adharma dvArA "alIkavacana" te laghusaka ane laghu capaLa kahevAya che. te bhayaMkara du:khakara, yazakara, vaira, aratiratisAgaheya-mana saMkaleza vitaraNa che, dhUrtatA ane avizvAsanIya vacanonI pracuratAvALuM che. nIrajana sevita nuelNa, pItikAka, sAjana dvArA garvIya, parapIDakA, paramakRSNavezaya sahita, dugatimAM nipAtane vadhAranAra, bhava-punabhavakara, ciraparicita, anugata, duraMta aniSTa pariNAmI che.. (1] tenA guNanium so nAma che. te A - lika, zaTha, nyAya, mAyAmRSA, asaka, kUDakapaTaavastuka, nirarthakaapAki, vidveSangahaNIya, tRjuka, kacchanA, vecanA, miyApatatvakRta, sAti, ucchanna, ukUla, Ad abhyAkhyAna, kibhiSa, valaya, gahana, manmana, bUma, nikRti, apatyaya, samaya, asatyasaMdhava, vipat, apalIka, upadhi-azuddha ane apalApa. * * sAvadha vIka vacanayoganA ulikhita kIsa nAmo sivAyanA anya paNa aneka nAmo che. * vivecana-9,10 : jaMbU e ziSya AmaMtraNavacana che. bIjuM AzravadvAra alIka vayana athavuM mRSAvAda. A paNa pAMca dvAra vaDe svarUpAya che. temAM yAjJi dvArA zrIne alIkavayananuM svarUpa kahe che - laghu eTale guNagauravarahita, sva-jemAM AtmA vidhamAna che te, tenAthI paNa je laghu te laghu svaka, kAyA vaDe capaLa te laghucapaLa. te bhayaMkara Adi che. alika-zubha phaLanI apekSAthI niSphaLa. nikRti-vAMcanane prachAdana mATe, sAIavizvAsanIya vacana, A badhAM vyApAranI prayutAvALuM che. nIya-atyAdithI hIta loko vaDe sevA, nRzaMsa-kUra athavA blAdhArahita. apatyayakAraka-vikAsano nAza karanAra, bhava-saMsAra, punama-janma levo, ciraparicita-anAdi saMsAra abhyasta, anugA-vicchedarahita pAchaLa janAra. * * * have je nAmo che te jaNAve che. alika-asatya, zaTha-mAyAvInA karmavacI. anArya vayanI anArya, mAyAkaSAya rUpamRSAmAyAmRSA, asaMtaga-asa abhidhAna kSa, kuDapaTamavazu-khInane ThagavA jUna-adhika bhASaNa ane bhASAdhipayikaraNa, avidhamAna arca. traNe padonA kathaMcita samAtapaNAthI eka gAmela che. niracayamavaracayanirarthaka ane apagata satyArtha, baMne samAnArthI che mATe eka gaNela che. visagarahaNijja-masarasI niMde, anujuka-vaka, ka-pApa ke mAyA, tenuM karavuM. vaMcanA-ThagavAno hetu, micchApachAkaDa-nyAya vAdI jUThuM samajIne pAchaLa karI de che. sAti-avizvAsasya. ucchanna-sva doSa ane paraguNane Avaka, apacchanna. ula-samArga ke nyAya nadInA kinArAnI pachADanAra aAvA ukala-gharmakalAthI ud. Ad-pApathI pIDita jananuM vacana. abhyAkhyAna-bInanA avidyamAna doSone kahevA. kibiSa-pApano hetu. valaya-vakapaNAthI goLa. gahana-je vacanathI satyanI samaja na paDe. mamata-aspaSTavayana. nUma-DhAMkavuM. vikRti-mAyAne chupAvanAra vacana, apratyaya-vizvAsano abhAva. asamaya-samyak AcAra. asatyasaMghatA-asatya pratijJAnuM kAraNa. vipakSa-satya ane sukRtanA virodhI. vahIya-niMditamatithI utpa, pAThAMtarathI AjJA-jinAdezane atikramanAra, uvahiAsuddha-mAyA vaDe azuddha-sAvadha. avalopa-vastunA sadbhAvane DhAMkanAra, jIta - A prakAre karyuM che. alIka-sAvadha vacana yoganA anaMtara kahela 36 nAma che. A prakAre aneka nAmo thAya che. * x * have je rIte asatya bole te kahe che - * sUjha-1 - A asatya keTalAMka pApI, asaMyata, avirata, kapaTa kuTila kaTuka caTala bhAvavALA, zuddha, budha, bhayotpAdaka, hAsyasthita, sANall, coraguptacara, khaMDaraHka, jugAmAM hArela, givI rAkhanAra, kapaTathI koI vAtane vaghArIne kahenAra, kuliMgI, upAdhikA, vaNipha, khoTA tola mApa karanAra, nakalI sikkothI AjIvikA karanAra, pagAra, sonI, kArIgara, vacana para, dalAla, cATukAra, naga2Hka, mathanasevI, khoTo pakSa lenAro, yugalakhora, uttama, karajadAra, pUrvakAlikavayaHdajI, sAhasika, ladhuvaka, asattA, gauravika, astaya sthApanAlicittavALA, uccachaMda, nigraha, aniyata, svachaMdapaNe game te bolanAra te loko avirata hotA nathI, asatyavAdI hoya che. bIja nAstikavAdI, vAmalokavAdI kahe che - jIva nathI, A bhava ke parabhavamAM jato nathI, punya-pApano kaMIpaNa sparza thato nathI. sukRta-kRtanuM kaMI phaLa nathI. A zarIra paMcamahAbhUtika che. vAta yogayukata che, koI pAMca skaMdha kahe che, koI manane jIva mAne che. vAyune ja koI jIva kahe che. zarIra dilsanidhana che, A bhava ja eka bhava che. teno nAza thatAM sarvanAza thAya che. * * AvuM (AvuM] mRSAvAdIo kahe che. A kAraNathI dAna-vrata-pauSadha-tapa-saMyama-brahAcarya-kalyANa AdinuM phaLa nathI. pANadha ane asatyavAna nathI, corI kadI, paradAsa mevana ke saparigraha pApakarma karaNa paNa nathI. nAraka-tici-manuSyayoni nathI, devaloka nathI, siddhigamana nathI, mAtApitA nathI, paraNakAra ke paccakkhANa nathI, kALa ke mRtyu nathI. arihaMtacakadl-bhaideva-vAsudeva nI kod sarSi nathI ke dhamadhamanuM thoDuM ke jhajhu phaLa nathI. * * A pramANe jANIne Indriyone anukULa badhAM viSayomAM vatoM. koI kriyA ke akriyA nathI, A pramANe gAmalokavAdI
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/11 141 142 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda nAstikavAdIo kahe che. A bIjuM kudarzana sadbhAvavAdIo-mUDho kahe che - A loka iMDAmAMthI pragaTa thayo che. A loka svayaM svayaMbhU nirmita che. A prakAre te miA bole che. koI kahe che. jagatu prajApati ke Izvare banAvela che. koI kahe che - sarva jaga vibhumaya che. koI mAne che ke AtmA akAraka che, sukRta-kRtano vedaka che. sarvathA saba Indriyo ja kAraNa che. AtmA nitya, niSkriya, nirguNa, nirlepa che, AvuM sadbhAvavAdI kahe che. koI koI Rhiddharasa-sAtA gAravathI lipta ke temAM anurakta banela ane kriyA karavAmAM ALasu ghaNAM vAdI dharma mImAMsA karatAM A prakAre mithyA prarUpaNa kare che - A lokamAM je sukRta ke dukRta dekhAya che, A badhuM caTaeNcchAthI, svabhAvathI ke daivatabhAvathI ja thAya che. ahIM evuM kaMI nathI je karAyela hoya, lakSaNa ane vidhAna karanAra niyati ja che. koI bIjI ghamaka rAjya viruddha abhyAkhyAna kare che. jemake - acokane cora kahe che. je udAsIna che, tene laDAIkhora kahe che, suzIlane duHzIla kahe che, A parIgAmI che ema kahI tene malina kare che. gurapanI sAthe anucita saMbaMdha rAkhe che che, tema kahe che. bIjI kahe che - A mitrapanI seve che. A dhamahIna che, vizvAsaghAtI che, pApakarmakArI - agamyagAmI-duSTAtmA-ghaNAM pApakarmo karanArA che, A pramANe te ISyajI kahe che. bhadrakanA guNo, kIrti, sneha, paralokanI paravA na karanAra asatyavAdamAM kuzaLa, bIjAnA doSo batAvavAmAM pasakata rahe che. vinA vicAya bolanArA te akSayaduHkhanA kAraNabhUta atyaMta & karmabaMdhanothI potAnA AtmAne bAMdhe che. bIjAnA dhanamAM Asakta teo nikSepane harI le che. bIjAnA dhanamAM grathita ane vRddha jUThI sAkSI Ape che, bIjAmAM na rahelA doSothI temane dUSita kare che. te asatyabhASI dhana-kanyA-bhUmi-gAya nimitte adhogatimAM laI janAra moTuM jUTha bole che. bIjuM paNa jAti-rapa-kula-zIla-viSayaka asatyabhASaNa kare che. misyA dhaDa racanAmAM kuzaLa, capaLa, vaizunyapUrNa, paramAne naSTa karanAra, savahIna, vidveSa-anarthakAka, pApakarmamULa ane durdazana yukata, dukRta, amuNiya, nirlajja, lokagahaNIya, vadha-baMdha-parikveza bahula, jarA-maraNa-duHkha-zokanuM kAraNa ane azuddha pariNAmonA kAraNe saMklezathI yukta hoya che. jeo mithyA abhipAyamAM saMniviSTa che, avidhamAnaguNanA udIraka, vidhamAnaguNanA nAzaka, hiMsA vaDe prANInA upaghAtika, asatya vacanamAM joDAyelA, evA sAvadha, akuzala, satparaSo dvArA marhita, Aghamajanaka vacana bole che. teo anya-pApathI anabhijJa, vaLI adhiraNAdi kriyAmAM pravartaka, ghaNAM prakAre potAnuM-paranuM anartha ane vinAza kare che. A pramANe mRSA bolanAra, ghAtakone ghaDA ane bhuMDa batAve che, lAgurikone sasalA, mRga, rohita batAve che. pakSIghAtakone tItara, bataka, kapijala ane kabUtara batAve che. macchImArane mAchalI, magara, kAcabA batAve che. dhIvarone zaMkha-aMka-koDI batAve che. zIvarone zaMkha-aMka koDI batAve che. madArIne ajagara, gonasa, maMDalI, dafkara, mukulI sApa dekhADe che, lubdhakone godho, seha, zallakI, giSmaTa batAve che. pAzikone gaja-vAnara kula batAve che. poSakone popaTa, mora, menA, kokilA, haMsa, sArasa pakSI batAve che. ArakSakone vadha, baMdha, yAtanA dekhADe che. * * * * corone dhana, dhAnya, gAya, baLada batAve che. jAsusone gAma, nagara, Akara pATaNAdi vastI batAve che. graMthibhedakone pAraghAtika, paMcadhAtika, batAve che. nagararakSakone corIno bheda kahe che. gopAlone lAMchana, nilachina, dhamaNa, duhaNa, poSaNa, vaNasa, damana, vAhanAdi dekhADe che. garIkone dhAtu, maNi, zila, pravAla, nonI khANa batAve che. mALIne puSpavidhi, phaLavidhi batAve che. vanacarone artha ane madhukozaka batAve che. maMtra, viSa, mUlakamane mAraNa-mohana-uccATanAdi mATe tathA abhiyoga maMtra, auSadhi prayoga, corI, parastrIgamanAdi ghaNAM kamakaraNa, chaLathI zatrusenAne naSTa karavI, vanadahana, taLAvabhedana, grAmaghAta, buddhinA viSaya-vinAza, bhayamaraNa-kaleza-dveSajanaka, ati saMkSipta bhAva hovAthI malina, jIvanA ghAtaupaghAta vacana, yathArtha hovA chatAM hiMsaka hovAthI asatya evA vacana, te mRSAvAdI bole che. bIjAne saMtApavAmAM pravRtta, avicArapUrvaka bolanArA, koI pUche ke na pUche, to paNa sahasA upadeza Ape che ke uMTa, baLada, gavayane damo. vayapAd ghoDA, hAthI, bakarI, muraghAne kharIdo-kharIdAno, veco, pakAvo, svajanone Apo, peyanuM pAna karo. dAsI-dasa-bhUtaka, bhAgIdara, ziSya, pepyajana, karmakTa, kiMkara A badhAM tathA svajana-parijana kema nakAmAM beThA che, bharaNa-poSaNa yogya che, kAma kare. A saghana vana, khetara, khilabhUmi, vallara, ugelA ghAsa-tusa; A badhAMne bALI nAMkho, kApI nAMkho, ukheDI che. yaMtra, bhAMDa, upaddhi mATe tathA vividha prayojanathI vRkSo kapAvo, zeraDI talane pIlAvo, mArA ghara mATe cheTo pakAvo khetara kheDo ke kheDAvo, jaldI gAma-akara-nagara-kheDa-kaKTa vasAvo. aTavI pradezamAM vipula sImAvALA gAma vasAvo. yupa-phaLa-kaMda-mUla je kAlarApta hoya tene grahaNa karo, parijano mATe saMcaya karo. zAlI-vIhI-javane kApo, masaLo, sApha karo, jaldI koThAramAM nAMkho. nAnA-madhyama-moTA naukAdaLane naSTa karo, tenA prayANa kare, yuddhabhUmimAM jAya, ghora yuddha kare, gADI-naukA-vAhana calAvo, upanayana-colaka-vivAha-yajJa e badhuM amuka divasa-karaNa-muha-nakSatra-tithimAM karo. Aje nAna thAo, pramodapUrvaka vipula mAtrAmAM khAdha-peya sahita kautuka, virahAvaka-zAMtikarma karo.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/11 143 144 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda surya-caMdra grahaNa ane uparAga viramomAM svajana, parijana, nijakanA jIvitanI parirakSArthe pratizISakanI bheTa caDAvo. vividha auSadhi, madha, mAMsa, miSTAnna, aa, pAna, mALA, lepana, ubaTana, dIpa, dhUpa, puSpa ane phaLathI paripUrNa vidhithI pazunA mastakanI bali Apo. vividha hiMsA vaDe utpAta, prakRtivikAra, duHsvapna, apazukana, kura grahaprakopa, amaMgala sUcaka aMga phUraNAdinA phaLane nAza karavA prAyazcita karo, vRttioda karo, koIne dAna na Apo, te maryo te sAruM thayuM.. tene kApI nAMkhyo te sAruM thayuM tenA TukaDe TukaDA karyA te sAruM thayuM. Avo upadeza kare che. mana-vacana-kAyAthI mithyA AcaraNa karanArA anArya, akuzala, alika, atikadhamarata, Alika kathAmAM ramaNa karatA, bahu prakAre asatya sevIne saMtuSTa thAya che. * vivecana-11 - asatya bolanArA keTalAMka, badhA nahIM, kemake susAdhu asatya vacanathI nivRta hoya che. pApA-pApAtmana, asaMyata-asaMyamI, avirata-anivRta, kapaTa hetuthI vaka ane kaTu-dAruNa vipAkI, caTula-vividha vastumAM kSaNe-kSaNe AkAMkSAdi pravRtimAM citavALA. bIjAne bhaya utpanna karanAra athavA bhayathI, hAsyArthI ke hAsyane mATe, sakikha-sAkSI, khaMDa-rakSaka- jakAta ugharAvanAra, jiyajUIkArA-jitelA ane jugArI. gRhItane grahaNa karanAra. kakaguruka-mAyA karanArA, kuliMgI-kutIrthika. aupadhikAmAyAcArI, vaNiko-kevA ? khoya tola-mApa karIne jIvanAra. : - * * paTakAraka-vaNakara, kalAda-sonI, kATukIyA. ukata badhAM satya bolanArA kevA che ? ThagavAmAM rad, cArika-jAsusa, cAkara-bhATa, nagaragRtika-koTavALa, paricA-mayunAsakta, kAmuka, duSTavAdI-asatya pakSagrAhI, sUcaka-pizuna, aNabalaRNa grahaNa karavAmAM baLavALA. - X - X - pUrvakAlika vacana bolavAmAM dakSa athavA pUrvakAlika arthonA vacanamAM adakSa-niratizaya nirAgamA, sahasA-vicAryA vinA bolanAra, laghusvakA-potAnAthI laghu, asatya-sarjanone ahitakArI, gauravikAbaddhayAdi traNa gauravathI vicaratA, je asatya arthone sthApavAmAM cittavALA te sthApanAdhiyitA uccachaMda-potAnA vize mahAna AtmotkarSa abhipAyavALA. anigrahasvara, aniyata-niyama rahita. - - : - anijaka-avidhamAna ravajana. chaMda-svAbhiprAyaNI, muktavAca-potAnI abhiprAyathI bolanAra, mutavAdI-siddhavAdI. koNa ? asatyathI avirata. aparaukata sivAyanA nAstikavAdI, vAmaloka vAdI kahe che. zuM ? jagata zUnya che. kemake AtmAdino abhAva che. tethI ja kahe che - pramANanA abhAve jIva nathI. te pratyakSa grAhya nathI, anumAna grAhya nathI, kemake pratyakSa ane anumAnanI pravRtti nathI. Agama paraspara viraddha hovAthI apramANa che. asava hovAthI teo manuSyalokamAM ke devAdilokamAM jatA nathI. koI zubhAzubhakarma bAMdhatuM nathI. punya-pApa karmonuM koI phaLa nathI. kemake jIva asatya hovAthI, te paNa asava che. tathA paMcamahAbhautika zarIra che, tema paNa kahe che. vAta-coga yukta-sarva kriyAmAM prANa vAyu vaDe pravarte che. temAM pAMca mahAbhUta be-te lokavyApaka hovAthI mahAna che, bhUta-sabhuta vastu. pRthvI-kaThinarUpa, pANI-dravarUpa, agni-uNarUpa, vAyucalanarUpaAkAza-polANarUpa. A pAMcathI yukta ja zarIra che, zarIvartI bIjo koI jIva nathI. pAMcabhUta ja che. temanuM pratyakSa pramANa che, te sivAyanA sarvathA aApatIyamAna che. bhUtomAMthI ja caitanya maLe che, bhUtomAM ja kAyAkAre pariName che. jema madhAMgamAM madazakti hoya che. bhUta sivAya koI caitanya nathI. jema mATInuM kArya ghaDo che. tema bhUtomAMthI ja caitanyanI abhivyakti che, jema jaLamAM parapoTA thAya che. asatyavAdInA mate AtmA Avo che. jei khoTuM che- x -]. koI paMcaDaMdha kahe che - rU5, vedanA, vijJAna, saMjJA, saMskAra nAme koI - buddho kahe che. temAM rU5rkaMdha-pRthvI dhAtu Adi rUpAdi vedanA skaMdha-sukha, du:kha, sukhadu:kha evo trividha vedanA svabhAva che. vijJAna skaMdha-rUpAdi vijJAnarUpa. saMjJAskaMdhasaMjJA nimitta ugrAhaNAtmaka pratyaya. saMskAra skaMdha-punya apunyAdi dharma samudAya. AnAthI vyatirita koI AtmA nAme padArtha pratyakSa dekhAto nathI. manajIviko kahe che - mAtra pAMca ja skaMdha nathI, mana-rUpAdi jJAna lakSaNonA upAdAna kAraNabhUta, jene AzrIne bauddho vaDe paralokane svIkAryo che. jemanA mate mana e ja jIva che te manojIvikA. A temanuM asatyavAdipaNuM che, kemake jIvane mana mAgarUpa sarvathA ananugAmI che, kemake paraloka asiddha che. ItyAdi - X - X - vAyujIviko Ama kahe che - vAta arthAt ucchavAsAdi lakSaNa jIva che tema koI kahe che. sabhAva ane abhAvamAM jIvana-maraNa vyapadezAya che, te sivAya koI pazloka janAra AtmA nathI. temanI alikavAditA e che ke vAyu jaDa hovAthI caitanyarUpano jIvavano yoga che. tathA zarIra utpannavathI sAdi ane kSayadarzanathI sAMta che. A bhava ja - pratyakSa janmathI eka bhava-eka janma che, anya paraloka nathI. zarIrano vividha prakAre prakRSTa nAza e sarvanAza che. AtmAne koI zubhA-zubharUpa kamI hotA nathI. ukta prakAre ja bole che - koNa ? mRSAvAdIo. jAtismaraNAdithI temanI mRSAvAditA che. bIjA zuM kahe che ? zarIra sAdi hovAthI dAna, vrata, pauSadha-niyama parvopavAsa, tapa-anazanAdi, saMyama-cha kAya rakSA, Adi je jJAna-zraddhAdinA pUrve kalyANahetupaNe che, tenuM karmakSaya, sugati gamanAdi kuLa nathI. prANavadha, alIkavacanane azubha phaLa sAdhana rUpe na jANavA. corIkaraNa ane paradAsa sevananuM paNa azubha phaLa nathI. parigraha, te paNa pAtaka kriyAsevana paNa nathI. krodha-mAnAdi sevanarUpa nakAdi jagatanI vicitratA svabhAvathI ja che, karmabhanita nathI. jema kaMTakanI tINatA Adi svabhAvathI che. teo mRSAvAdI che, kemake svabhAva ja jIvAdi arthAntarabhUta che ItyAdi tathA-nairayika, tiryaya, manuSyonI yoni puca-pApakarmanA phaLarUpa nathI.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/ra/11 14pa 146 pravyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda puNyakarmaphaLa rUpa devalokanathI, siddhigamananathI, mAtA-pitA nathI. kemake mAtApitRtvanA utpatti mAtra nibaMdhana che. *x* kayAMyathI kaMI paNa utpanna thAya che. jema acetana maLa-mUtramAMthI sotana mAMkaDAdi upaje che. Adi tethI janma-janaka bhAvamA arca che, mAtA-pitAdi nahIM * x* temanI mRSAvAditA e che ke- A vastu aMtara chatAM janakava samAna che, to paNa te jIvone mAtA-pitAnuM atyaMta hitapaNuM che, je prasiddha che. *x:x:x:x* dharmasAghanapaNe pratyAkhyAna paNa nathI. kemake dharmano ja abhAva che. te vAdInI asatyatA e che ke sarvajJavayata prAmANyathI che ja. tathA kAlamRtyu nathI, kemake kAla ja nathI. jema vanaspati kusuma Adi kAvalakSaNa kahe che, te tenuM ja svarUpa mAnavuM. A paNa satya che. * * * * * tathA mRtyu-paraloka prayANa lakSANa, te paNa nathI. jIvanA abhAve paralokagamanano abhAva che. athavA kAlakamathI AyukarmanI nirjarA te mRtyu che. tenA abhAve Ayuno ja abhAva che. tathA arihaMtAdi nathI. kemake pramANano viSaya nathI. koI gautamAdi muni-gaSi nathI, vartamAnakALe sarva virati Adi anuSThAna asatu che. hoya to paNa niphaLa che. ahIM vAdInI asatyatA e che ke - ziSyAdi pravAhathI arihaMtAdi nameya che. pittano paNa sarvajJa vayana prAmANyathI sarvathA sadabhAva che. * X - dharma-adharma phaLa paNa thoDuM ke vadhu nathI, kemake dharma-adharma adaiTa che, sukRtAdi nathI ema kahyuM, te sAmAnya jIvanI apekSA che. je dhamadhirma kahyuM te dezya apekSAe che, tethI punarakatatA nathI. * x - je prakAre indriyone ati anukULa hoya te rIte te sarve viSayomAM vartavuM, koI kriyA-aniMdya kriyA ke akiyA-pApakriyA ke pApa sivAyanI kriyA paramArthathI nathI. kahe che ke - "khAo, pIo, * x * moja karo ItyAdi - x - A bIjuM paNa nAstika darzana apekSAe kudarzana-sadbhAva vAdIo kahe che. mUDha-vyAmohavALA, temanI kudarzanatA kahe che : x " vAdIe kahela pramANa e pramANAbhAsa jANavo. te darzana kevuM che ? te batAve che - saMbhUta-utpanna thayo che. aMDaka-jaMtu yoni vizeSa, loka-pRthvI, jala, agni, vAyu, vana, nakAdi rUpa. svayaMbhU-brAhmA, svayaM-pote. nirmita-spela che. A kaDakamAMthI jamela bhuvanavAdIno mata Ama kahe che - [sAta gAthAno sAra A chene pUrve A jagatuM paMcamahAbhUta vajita hatuM navA pANImAM iMDu hatuM. dIrdhakALe te iMDu kuTuM. tenA be bhAga thayA. temAMthI suasura-nAraka-manuSyacatuSadAdi sarva jagat utpanna thayuM tema brahmapusaNa zAstramAM kahyuM che. svayaMbhUtirmita gatavAdI kahe che - A jagata aMdhakAramaya, apajJAta hatuM. temAM aciMtyAtmA vibhu tapa karatA hatA. temanI nAbhimAMthI kamaLa nIkaLyuM, te taraNa vimaMDala samAna ane suvarNa karNikAmaya hatuM. te kamaLamAM bhagavAn daMDa ane yajJopavIta yukta hatA. temAM brahmA utpanna thayA, teNe jagatuM mAtAnuM sarjana karyuM. devonI mAtA aditi ane manuSya tathA asuronI mAtA diti hatI. pakSInI mAtA vinatA, sarIsRponI ka, nAganI mAtA sulasA, catuSpadonI 1i5/10] surabhi, sarva bIjonI mAtA IlA hatI. A badhuM asatya ane bhAMta jJAnAdi vaDe karAyela prarUpaNA che. vaLI koI kahe che - prajApati ke mahezvare AnuM nirmANa karyuM che ItyAdi (aa mato ane tenA khaMDanuM trirUpaNa vRttikApIne kare che, AvuM ja khaMDa maMDana sUyagaDAMgamAM paNa che. ame amArA kAryomAM svIkArela na hovAthI, teno anuvAda choDI dIdho che.) (A rIte koI jagano iMDAmAMthI utpanna mAne che, koI mAne che brahmAnuM sarjata che, koI mahezaranuM, koI viSNunuM sarjana mAne che A badhAM mithyAdarzano che, vaLI advaitavAdIo evuM asatya bole che ke AtmA eka ja che. eka ja bhUtAtmA pratyeka bhUtamAM vyavasthita che. * x * tenI kudarzanatA e che ke - sakala lokamAM dekhAtA bheda vyavahArono viccheda thAya che. A rIte badhAM matanI kudarzanatA jaNAvI che.] A badhAMnI asalkatA e che ke A prakamAM jinamata prati kuTavathI kahela che. tethI kahe che ke- kALa, svabhAva, niyati, pUrvakarma ane puruSArtha te pratyeka ekalA hoya to mithyAtva ane sAthe hoya to samyakatva che. DuiMkamAM A sUtramAM jagatanI utpatti saMbaMdhI mRSAvAda che.) keTalAMka nAstiko kahe che - haddhirasasAta gauravaparA-ddhi AdimAM gausvaAdara, tenA vaDe pradhAna. Iva - ghaNAM, karaNa ane caraNa ALasavALA atu caraNadharma prati anadhata, potAnA ane bIjAnA yitanA AzAsana nimite. dharmavicAraNAthI tevI prarUpaNA kare che, koNe - mRSA. pAramArthika dharma paNa svabaddhithI durvilasitAthI adharmane sthApe che. A saMsAra morakAdi nidarzana che. vaLI bIjA koI adharma svIkArIne rAjaduSTanRpaviruddha, abhyAkhyAna-bIjAnI sAme paNa vacana kahe che, kAlIka-asatya, abhyAkhyAnane ja dazavitA kahe che - 'cora' ema kahe che. kone? corI na karanArane tathA DAmarika-vipakArI. e pramANe - caurAdi prayojana vinA, kevA prakAranA purapa prati kahe che - idAsIna ag DAmavAdi kAraNe tathA du:zIla e hetuthI pIgamana kare che, evA abhyAkhyAnathI malIna kare che. kone? zIlakalita-suzIlapaNe paradArAviratane tathA gupanI sevI kahe che. bIjA-keTalAMka mRSAvAdI niprayojana kahe che - upanA-vivaMsa karo, zuM ? tenI vRtti ane kIrti Adine tathA te mizrapatnIne seve che. mAtra eTaluM ja nahIM, paNa A dharma vagano che, vizvAsaghAtI che. pApakarmakArI che, karmakArI-svabhUmikA anucita karmakArI che, agamyagAmI-bana Adi sAthe A samA-duSTAmA sahavAsa kare che. te IgaLu kahe che - A ghaNAM pAtakathI yukta che. * * bhadraka-nirdoSa, vinayAdi guNa yukta pupate te asatyavAdI ema kahe che. te bhadraka kevA che? te kahe che - guNa-upakAra, kIrti-prasiddhi, sneha-prIti, pazloka-jamAMtara e badhAmAM tiSpipAsA-niravakAMkSa je che te. ukta kame A alIkavacanadakSa, paradoSa utpAdanamAM Asakta, potAne karmabaMdhanathI veSTita kare che. akSitikabIja-akSaya du:kha hetu, zatru-anarthakArIpaNAthI. asamIkSitapalApI
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/11 143 apalocita anarthakavAdI, niphopa-sthApaNa oLave. bIjAnA artha-dravyamAM grathitapRddhaatyaMtagRddhivALA. tayA abhiyajaMta-parama asata duSaNothI joDe che. lobhIo khoTI sAkSI Ape che. asatya-jIvone ahita karanAra, cAlika-dravyane mATe asatya bole che. kanyAlIkakumArI viSayaka asatya, bhUmi ane gAya saMbaMdhI asatya. gurakabAdara, potAnI jIbha che davA Adi anarcane karanAra ane bIjAne gADha upatApa Adi hetune kahe che. ahIM kanyAdi padathI dvipada-apada-catuSpada jAti upalakSaNa arthapaNe saMgRhIta thayela jANavA. kaI rIte te kahe che - agharagatigamana-adhogatigamata kAraNa. kahela sivAya jAti, rUpa, kula, zIlane kAraNe asatya bole che. te mAyA vaDe tiguNa ke nipuNa che. temAM jAtikulamAtApitApakSa, te hetuthI prAyaH alIka saMbhave che. kemake jAtyAdi doSathI keTalAMka asatyavAdIo bole che. rapa-AkRti, zIla-svabhAva, te nimitevI thAya che. prazaMsA ke niMdA viSayavathI jAtyAdinI alIka pratyayatA kahevI. - - teo kevA che ? capala-manathI cApatyAdiyukta. pizuna-bIjAnA doSane ughADavArUpa, paramArabhedaka-mokSa pratighAtaka, asaMgata-asaka, avidhamAna artha athavA savahIna. viheNaapriya, anarthakAraka-puruSArtha upaghAtaka, pApakarmamULa-kliSTa jJAnAvaraNAdi bIja. duSTa-2Asabhya, deTa-darzana, duSTa kRta-zravaNa jemAM che te du:zruta. jemAM muNita-jJAna nathI te amuNita, nirlajja-lajjArahita. loka gahaNIya-prasiddha che. vadha-lAkaDIthI mAravuMbaMdha-saMyamita karavuM, pariphleza-pitApa. te bahala-prayura che jemAM te. asatyavAdIo AvA thAya che. teo azuddha pariNAmathI saMkSipTasaMkalezavALA. tema kahe che. koNa ? je asatya abhiprAya, temAM niviSTa ane asat gaNanA udIka, sadagaNanA nAzaka arthAta teno apalApa karanArA. teo hiMsA vaDe jemAM jIvano upaghAta thAya tevA vacano kahe che. alIka saMpayukto, kevA vacana kahe che ? sAvadha-gahitakarmayukta, akuzala-jIvone akuzalakArI hovAthI ke akuzala manuSya dvArA prayukata hovAthI. tethI ja sAdhu dvArA gahaNIya ane adharmajanaka kahyA. kevA prakAranA? anadhigatapuNyapApA-puca pApakarmanA hetu thakI ajANa. te jANatA hoya to asatyavacanamAM pravRtti na saMbhave. vaLI jJAna pachInA kALamAM adhikaraNaviSayA je kriyA-pravRtti, tenA pravartaka. te adhikaraNa kriyA be bhede che - nirvatanAdhikaraNa, saMyojanAdhikaraNa. temAM pahelI khajJAdi ane muSTi AdinA nivartanarUpa che. bIjI tenI ja siddhinA saMyojanarUpa che athavA durgatimAM prANIne jenA vaDe prANIne laI javAya te badhI adhikaraNakriyA. kemake te bahuvidha aniihatapaNe che. upapa potAnuM ane bIjAnuM upamardana kare che. * * e pramANe abuddhika bolato vAgukione sasalAdi batAve che. zazAdi-aTavIsaMbaMdhI catuSpada vizeSa che. vAgarA-mRgabaMdhana jemAM che te. titara, vartaka Adi pakSI vizeSa che. zyana Adi vaDe zIkAra kare che te zAkanika. mAchalA-magara Adi jalacara vizeSa. - x - saMbaMka-zaMkha, aMka-rUDhithI jANavuM, phAlaka-koDIno jIva. magara-jalavihArIpaNAthI dhIvaro tene batAve 148 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda che. pAThAMtarathI magiNAM-tenI gaveSaNA kare che. agara Adi u5risarSa che. temAM darpIkara-pheNavALo sarpa, maphalI-pheNa vagarano sarva. vyAla-bhujaMga. * * * * * * * lubdhako godhA, sehA Adine batAve che. A godhA Adi te bhujaparisarpa vizeSa che. zaraTaka-kAkIDo. pAsa dvArA pakaDanArA gajakula ane vAnakulane batAve che. temAM kula-kuTuMba, yutha. pAza-baMdhana vizeSa vaDe care te pAzika, zuka-popaTa, bahiNa-mayUra, madanalAlA-menA, kokilA-paramRta, haMsa-prasiddha che. temanA kula-vRMda. poSako-pakSIne poSanAra. tathA vadha-tADana, baMdha-bAMdhavA, yAtanA-darthanA. * * gobhi-guktipAlaka, gopAla. dhana-dhAnya-gAyone corone batAve che. (temAM) gAva-baLada, elaka-gheTa tathA gAma, nagara, pATaNane batAve che. (temAM) nakara-kara rahita, patana be bhede che * jalapatana ane sthaLa patana. jemAM jaLa patha vaDe mAMDa-vAsaNa Ave che. * * cArika-praNidhi puraSone. mArganI pAra-paryanta, mArganA ghAtika-jaIne haNanAra te pAraghAtika. paMcaghAtika-temAM pazci-mArgamAM arthAt arhapacamAM haNanAra. graMthibhedacora vizeSa. caurika-coraNa. nagaguptika-nagara rakSAko. lAMchana-karNa Adine aMkana Adi karavuM. nilAMchana-khasI karavI. dhamaNadhamavuM, bheMsa Adine vAyu puravo. dohana-dohavuM. poSaNa-java Adi khavaDAvI puSTa karavA. vacana-vAchaDAne bIjI gAya pAse mUkI ThagavI. dumaNa-pIDA ApavI. vAhanagADA AdimAM joDavA. AvA anuSThAno kare. ghAtu-garika dhAtu athavA loDha Adi, maNi-caMdra kAMtAdi, zilA-daMpada, pravAlavimAdi, rana-kaatanAdi, tenI Akara-khANa. tene batAve che. AkariNa-khANIyA, pupa Adi prasiddha che. mAtra vidhi eTale prakAra. artha-mUlyavALuM, madhukozaka-kSedra utpatti sthAno. vanacara-bhIla Adi. caMga-uccATana Adi akSara lekhanaprakAra, athavA jalasaMgrAma Adi caMbo. viSa-sthAvara jaMgama bheda, hAlAhala. mulakarmamUla Adi prayoga vaDe garbhapAtana Adi. AhevaNa-AkSepa, nagara kSobha Adi karavo, pAThAMtarathI AQiNa-ahitad, bubhAva aviMdhaNa-maMtrAdi vaDe dhanane kheMcavuM che. Abhiyogya-vazIkaraNa Adi, te dravyathI - dravya saMyoga jAtita ane bhAvathI-vidhAmaMAdi jAtita ke balAkAra, maMga, auSadhi prayogathI vividha hetuthI tenI pravRtti kaQI. corI ane paradArAgamananA ghaNAM pApanuM karavuM te. avachaMda-chaLathI bIjAnA sainyanuM mardana karUM, grAmaghAtika-gAmane naSTa karanAra, vana, taLAva Adi sukavavA. buddhinA viSayano vinAza tathA vazIkaraNa AdinA bhayamaraNa-phleza-dveSanI janaka che. bhAva-adhyavasAya, ghaNAM saMkSipta, malina-5nuSa. bhUta-prANino ghAta-hanana, upaghAta-paraMpara AghAta. te jemAM vidhamAna che te bhUtaghAtopaghAtaka. ukta badhuM dravyathI satya hovA chatAM te hiMsaka vayano che. pRSTa ke apaSTa pratIta che. paratatibhAvRtA-bIjAne pIDA karavAmAM pravRd. asamIkSitabhASI-vicAryA vinA bolanAra, upadisaMti-zikSA Ape che. sahasA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/2/11 149 15o praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda akasmAta.. uSTra-uMTa. goNa-gAya, gavaya-ATalya pazu vizeSa. dakhyanAM-damo. pariNatavayasa-saMpanna avasthA vizeSa, taruNa, kukakuTa-maraghA, krIyaMta-mUlya vaDe lenAra, kApayetatene vecanAra, piyaha-madirAdi pIvaDAvavI. vAyanAMtasthI khAya, pIe ane Ape. dAsI-ceTikA, dAsa-ceTaka, mRtaka-bhojana ApIne popela, bhAIllaga-bhAgIyA, cotho bhAga lenAra, prepyajana-prayojanathI mokalAya che. karmakara-niyatakAla mATe AjJA pALanAra, kiMkara-AjJApurI thatAM pharI pragna karanAra. A svajana-parijana kema beThA che ? AmanuM vetana cUkavI do, tethI tamAruM kArya kare. * x * gahana-saghana, vanavanakhaMDa, homa-dhAnya vapana bhUmi, khilabhUmi-haLa vaDe na kheDAyela bhUmi. vallarakSetravizeSa. tene utRNa-urva gata vaNa, ghana-atyartha, saMkaTa-saMkIrNa tene bALI do. pAThAMtaracI gahanavanane chedo. akhila bhUmi AdinA tRNane bALI nAMkho. te vRkSone bhedo, chedo. yaMtra-tala pIDana caM. bhAMDa-bhAjana, kuMDAdi. bhaMDI-gaMgI. upadhi-upakaraNanA hetathI, vividha prayojanathI vRkSo kapAvo. dhana mATe zeraDI kapAvo. tala pIlAvo ghara mATe iMTo pakAvo. * * * * * lagha-jaldI. nagaavidyamAna kara, baiTa-kunagara, kyAM? aTavI dezamAM. * x - kAlapadavasara prApta. - X - anA-laghu, mahAMta-tenI apekSAe madhyama, utkRSTauttama. potasArtha-naukAdala ke naukA vyApArIo. senA-sainya, nirdhAtunIkaLyA. Damarayuddha sthAna, gho-rauddha, vartatA-prayANa kare. saMgrAma-raNa. pravahanu-pravaryA. * upanayana-bALakone kalAgAhaNa. colaga-muMDana saMskAra, vivAha-prANigrahaNa, yajJa-yAga. karaNa-bava Adi, muhUrta-rauddha Adi trIza, natra-puSyAdi, tithi-naMdA AdimAMthI koI, kAi AjanA divase, khapata-saubhAgyaputrAdi arthe vadhu AdinuM nAna. muditapramodavALA. bahu khAdhapeyakalita-ghaNAM mAMsa-madha Adi yukta. kautuka-rakSAdi. vihAvaNakavividha maMtramUla Adi vaDe. saMskArela jaLavI. * x - caMdra, sUryanuM rAhu vaDe grahaNa che zaziravigrahoparAga, du:ravarta-azivAdimAM. zA mATe? svajana, pati ane nijakanA jIvita ane parirakSaNArthe. pratIzIrSaka-loTa AdinuM banela mastaka, potAnA mastakanI rakSArge caMDikAdidevIne Ape tathA pazu AdinA mastakanI bali devatAne caDAve. vividha auSadhi, madha, mAMsa, bhaThya, anna, pAna, mALA, anulepanAdi, baLato evo dIpa ane sugaMdhI dhupanuM aMgAropaNa. puSpa ane phaLa vaDe samRddha je mastakanI balidevI. prAyazcitta-pratividhAna kare. konA vaDe ? - hiMsA vaDe. bahavidha-anekavidha. zA mATe ? viparita utpAta azubhasUcaka prakRtivikAra, duHsvapna ane pApazukana. asaumyagrahamrita-kUragrahasthAna ane amaMgala je nimita-gaskUraNAdi. A badhAMnA pratighAtahetu-upahanana nimite tathA vRtticcheda karo. koIne dAna na Apazo. te marAyo te sAruM thayuM ItyAdi * x * A rIte vividha prakAre-traNa prakAre asatya Acare che. dravyathI asatya na hovA chatAM paNa jIvanA upaghAtanA hetupaNAcI bhAvathI asatya ja che. mana-vacanakAyA vaDe tenuM saividhya che. A rIte je rIte alika karAya ane jeo alika kare che, A be dvAra mizrA parasparathI kahyA. have jeo tene kare che, tene bhedathI kahe che. akuzala-vakatavya avaktavya vibhAgamAM anipuNa. anArya-pApakarmathI dUra na janArA. aliyANa-cAlIkA, AjJA-jemAM Agama che te. tethI ja alIkadharmamAM nirad. alIkA kathAmAM maNa karatA. vividha prakArathI asatya sevIne saMtoSa anubhave che. have asatyano phaLavipAka pratipAdana karatA kahe che - * sUga-12 : ukata asatyabhASaNanA phaLavipAkathI ajANa loko naraka ane tiryaMcayoninI vRddhi kare che. jyAM mahAbhayaMkara, avizrAma, bahu duHkhothI paripUrNa ane dIrdhakAlika vedanA bhogavavI paDe che. te asatya sAthe sArI rIte joDAyelA bhayaMkara ane durgatine prApta karAvanArA aMdhakAra rUpa punarbhavamAM bhaTake che. te paNa duHkhe karI aMta pAme tevA, durgata, duraMta parataMtra, artha ane bhogathI rahita, sukharahita rahe che. temAM phATela cAmaDI, bIbhatsa ane vivarNa dekhAva, kaThora sparza, rativihina malIna ane sArahIna zarIra vALA, zobhAkAMtithI rahita, aSTa viphalavANIyukata, saMskAra-satkAra rahita, durgadhayukta, cetanArahita, abhAgI, akAMta, aniSTa svaravALA, hIna-bhinna avAjavALA, vihiMsya, jasbadhira-dha, mamaya, amanojJa-vikRta IndriyavALA, nIca, nIcajanasevI, loka vaDe gaeNIya, nRtya, sardeza lokonA peNa, durmedhA, lokaveda-AdhyAtmazAstrazruti varjita, dharmabuddhihIna thAya che. te asatyarUpI anithI baLatA, zAMta, apamAna, pITha pAchaLa nidAtA, Asopa-cADI-paraspara phUTa Adi sthiti prApta rajana-baMdhasvajana-migajananA tINa vacanothI anAdara prApta hoya che. amanorama, hadaya-manane saMtApaEAyI, jIvanaparyanta daddhara abhyAkhyAna prApta, aniSTa-tINa-kaThora-mamavidhI vayanothI tanA, bhatsanA, dhikkArathI dInamukha ane khinna cittavALA hoya che. kharAba bhojana-vA-vasatImAM kaleza pAmatA sukha-zAMti vagaranA, atyaMta-vipulaseMkaDo duHkhonI agnimAM baLe che. A asatya vacanano loka-paraloka saMbaMdhI phalavipaka che temAM AvAsukha, bahadu:kha, mahAbhaya, pragADha kamaraja-baMdhanuM kAraNa che. te , karkaza, azAtArUpa che. hajAro varSa temAMthI chuTAya che. tene bhogavyA vinA mukti maLatI nathI. A pramANe jJainkulanaMdana, mahAtmA, jina vIravara nAma dheya asatya vacanano phaLavipAka kahe che. A bIjuM mRSAvAda nAme adharmadvAra che. halakA ane caMcaLa loko teno prayoga kare che. te bhayaMkara duHkhakara Ayazakara, vairakaraarati-rati-rAga-dveSamanasaMkateza utpanna karanAra che. jUha-mAyA-sAtiyoganI bahulatAyukata, nIcajanA sevita, nRzaMza, avizvAsakAraka, parama sAdhujanathI garhaNIya, para pIDAkAraka,
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/12 151 prajJavyAkaraNAMgasutra-saTIka anuvAda paramakRSNalesyA sahita, durgativinipAta varuddhana, punarbhavakAraka, ciraparicita, cirAnuga, duHkhamaya hoya che. * vivecana-1ra : tanna * je bIja AzrayapaNe kahevAya che, te alIkanA karmano udaya kahe che. tenAthI ajJAna, vadhAre che. (zuM?) avizrAma vedanA, dIrdhakALanA bahu du:kha saMkaTa, (yAM?) taska-tici yonimAM utpAda, te alIkacI utpana karma vaDe- avirahita, AliMgita bhava aMdhakAramAM bhame che. je bhayaMkara ane durgati vasatine Ape che - i A jIvalokamAM, durgatA-du:khamAM rahela, duraMtA-muzkelIe aMta thanArA, pasvasa-asvataMtra, abhioga parivarjita-dravya ane bhogathI rahita, suhita-sukhI ke suhada vagaranA, sphaTita chavI-vikRta ke phATelI vacA, bIbhatsa-vikRta rUpavALA, vivarmA-virUpaNa. kharapraruSA-ati karkaza sparzavALA, vikatA-tine jarApaNa na pAmatA, yAma-anuvala chAyA, zuSira-asAra kAyAvALA, nichAyA-zobhA rahita, lalA-avyakata, vilA-phaLane na sAdhanArI vANI. asakkayamasakkaya-saMskAra, satkAra vinAnA athavA atyaMta asaMskRta tethI ja gaMdhA-cAmanorAmevALA, acetanA-viziSTa zaitAnA abhAvavALa, duga-ani, akAMta-akamanIya, kAgaLA jevA svaravALA, hIna-husva, bhi-phATelo avAja, jaDamukha, aMghane badale bIjA pAThamAM muMgA kahyA che. mamana-avyakata vAyAvALA, karaNaIndriyo ke kayo. amRtAni * na karela ke vipapaNe karela, nIya-jAtyAdi vaDe, nIyajanathI savita. mRtya-bharaNa yogya, nokara, sardezajana-AsamAna AcaraNavALA loka, heya-dveSasthAna, preya-AjJApAlaka durmedhasa-dubuddhi. lokazruti-lokamAM mAnya bhAratAdi zAstra. vedazruti-guvedAdi veda zAstra, adhyAtmazruti-citajaya upAya pratipAdana zAa. samayazruti-AhaMtu, bauddhAdi siddhAMta te baghAMthI vajita. evA je manuSyo, asatyavacana janita karma agni vaDe, kAlAMtare baLanArA, asaMtaka-anupazAMta ati azobhana rAgAdimAM pravartita, apamAnAdi pAme che. apamAna-manaharaNa, pRSThimAMsa-parokSanA dUSaNo pAmatA, adhiopa-niMdA vizeSa, pizunakhala vaDe bhedana-premachedana, bIjAnA apazabdothI abhibhUta e badhAMnuM sAMnidhya kare che, abhyAkhyAna-asatu paNane pAme che. harasa-hadayanA, manasacetananA - 4 - duraddhara-A jame paNa uddharavA muzkela, kharaparuSa-atikaThora vacana vaDe tarjanA, nirbharsanA-mArI najara sAmethI racA ItyAdi, vimata-amanaka, sukha-zArIrikanivRtti-mano svAcya pAme che. A alikanuM phaLa kahyuM.. nigamana vyAkhyA pahelA adharmadvAra vatu jANavI. * x - | muni dIparatnasAgare karela AzravadhAra-ra-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa 8 AzravadvAna-adhyayana-3-"adattAdAna" che. 0 bIjA adhyayananI vyAkhyA karI, have trIjuM Abhe che, Ato pUrvanI sAthe sabokta AzrayadvAra kramakRta saMbaMdha che athavA pUrve alIkasvarUpa kahyuM, adata lenAra prAyaH asatya bole che, tethI have adattAdAnanA svarUpanI prarUpaNA kare che - ma-13 - he jaMbUA trIjuM adhamatAadattAdAna, hadayane bhALanAra-maraNanabhayarUpa, kalupatAmaya, bIjAnA dhanAdimAM mUcha ke trAsa svarUpa, jenuM mULa lobha che. viSamakALa-viSama sthAna Azrita, nitya tRSNAgrasta jIvone adhogatimAM laI janArI buddhivALuM che, apayAnuM kAraNa che, anAryapaSa Acarita che. chidra-aMtara-vidhara-vyasana-mANApaNa che. utsavanA avasare madirAdinA nazAmAM bebhAna, asAvadhAna, sutelA manuSyone ThaganAruM, vyAkuLatA utpAdaka, ghAta karavAmAM tatpara tathA azAMta pariNAma-vALA, coro dvArA atyaMta mAnya che. A karuNakRtya, rAjapuraSa-koTavALa Adi dvArA rokavAmAM Ave che, sAdhujana dvArA nidita che, priyajana-mixjanamAM bheda ane pItikAraka che. rAga-ddhanI bahulatAvALuM, manuSyone aneka rIte mAranAra saMgrAmo, viplavo, laDAI, kalaha, vedhakAka che. dugatimAM vRddhi karanAra, punarbhava karAvanAra, cira paricita, cirAnugata, durata che. * vivecana-13 : pUrva adhyayananI "yAdeza, ya" nAma Adi pAMca dvAra vaDe prarUpaNA karI tema ahIM paNa karaze. temAM adattAdAnanA svarUpane pratipAdita karatA kahe che - he jaMbU ! bIjuM AzravadvAadatanuM eTale ke dhanAdinuM AdAna-grahaNa te adattAdAna. ahIM haraNa - dAha baMne para pravartanArtha zabdo che. maraNa-mRtyu. bhaya-bhIti, kaluSa-pAtaka tenA vaDe trAsotpAdaka svarUpa tathA parasaMtiga-bIjAnA dhanamAM je abhidhyAlobharaudradhyAta yuktatA mUcha, te mUla-nibaMdhala je adattAdAnanuM che te. kALa-asiTi Adi viSama-parvatAdi durga tenuM Azrita, te prAyaH coro vaDe Azraya karAya che. aha-adhogati, achinnatuNA-nahIM nI vAMchA, prasthAna-grAma, temAM prastotrI-pravartelI mati-buddhi. tathA chidra-pravezadvAra, aMtara-avasara, vidhura apAya, vyasanarAjA AdikRta Apatti A badhAMnI mArgaNA ane utsavamAM matapramata-patuta lokonuM vaMyana-iMgavA. AkSepaNa-citagaNatA pAmavuM. ghAtana-mANa. etatpa- aniSTa, anibRta-anupazAMta pariNAma jenA che te. evA cora lokone te ghaNuM mAnya che. vAcanAMtaramAM AvuM dekhAya che . nitya chidra viSamaya saMbaMdhI A pApa, anyadA te pApa kasvAnuM azakya che. anibRtapariNAma * saMkSipTa taskarajana bahumata,
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/14 153 154 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda karaNa-nirdaya, rAjapuraSo dvArA aTakAvAtuM, nitya sAdhujana dvArA gahaNIya ItyAdi che. bheda-chuTA pADavA, vipIti-vipriya kare che. utpa-prayura, samara-janamaraNa yukta je saMgrAma, te Dama-viplava, kalikalaha-zabda kalaha, tikalaha nahIM. AdinuM kAraNa che. bhava-saMsAra, punarbhava-punaHpunaH janma. bAkInuM prathama vAra mujaba jANavuM. A rIte "yAdeza" dvAra kahyuM. have "yAma' kahe che - * sUtra-14 : tenA guNasaMpanna 30-nAmo che. te A - corI, parata, Adad, kUrikRta, paralAbha, asaMyama, paradhanamAM vRddha, lolupatA, taskarad, ApahAra, hAlaghud, pApakarmakaraNa, venika, haraNavipanAza, dAna, dhananA lepana, apatyaya, vapIDa, A@oya, pho, vio, phUTatA, kulamaSi, kAMkSA, lAlapana-prArthanA, AsasaNAyavyasana, IcchA-mUW, gNAmRddhi, nikRtikarma, aparA. A ane AvA mIzA nAmo adattAdAnanA che. je pApa, kalahathI malina kamanI bahulatAvALA aneka nAmo che. * vivecana-14 : sugama che. cokki -coravuM, corikA. parahata-bIjA pAsethI laI levuM. daddIdhA vinA levuM. karizruDa-kUra cita athavA jenA parijano dura che ke, tenA dvArA je jAnuSThita, pAThAMtarathI kuTukA-sadgaNone ayogya. paralAbha-bIjAnuM dravya Adi levuM. asaMyama-saMyamanA vinAzathI asaMyama, paradhanavRddhi-bIjAnA dhanamAM vRddhi, lolika-lolupatA. taskarad-copaNuM. apahAra-harI levuM. hathalataNa-hAthacAlAkI. pApakarmanuM karavuM te. teNikka-yoranuM kArya, haraNavipanAza-bIjAnI vastu harI laI, teno nAza karavo. A dAyaNa-mbIjAnuM dhana levuM, lopana-bIjAnA dhananuM avacchedana. apatyayaavizvAsanuM kAraNa. avapIDana-bIjAne pIDA upajAvavI. AkSepa-padravyane alaga rAkhavuM. phopa-bIjAnA hAthamAMthI dravya chinavavuM. vikSepa-bIjAnuM dravya pheMkI devuM. kUTatAtolamApamAM ThagAI. kulamapI-kuLane kalaMkita karanArI. kAMkSA-bIjAnA dravyanI. lAlaNapatthaNA-niMdita lAbhanI abhilASA karavI te. vyasana-vipattinuM kAraNa, pAThAMtarathI AsasaNAyavasAna-vinAza mATenuM vyasana. IcchAmUcha-bIjAnA dhananI abhilASA ane temAM ja gADha Asakti, te hetuthI adad grahaNa. tRNAgRddhi-prApta drAnA abhayanI IcchA ane prAptanA prAptinI vAMchA, te hetu mATe adAdAna. nikRta-mAyA vaDe karma. aparAkSa-bbIjAnI najara bacAvI kArya karAya che. ahIM keTalAMka pado sugama hovAthI vyAkhyA karI nathI. A adattAdAnanuM svarUpa kahyuM. A prakAre aneka nAmo che. kyAMka "aneka" zabda dekhAto nathI. nAmadheya-nAmo. kevA adattAdAnanA ? pApa-puNya karmarUpa, kaliyuddha, kaluSa-malImasa, karma-mitra drohAdi vyApAra. tenA vaDe pracura, te athavA bahula. -- have je adattAdAnA kare che, te kahe che - * sUtra-15 : pravoMkata te corIne cora kare che. te paddhavyaharaNakatAM cheka, anekavAra corI karela ane avasarajJa, sAhasika, laghuvaka, ati mahatI IcchAvALA, lobhand, vacanADaMbarathI potAne chupAvanAra, Asakata, AdhimarA, kaNabhaMjaka, saMdhibhaMjaka, rAjaduSTakArI, dezanikAla karAyela, lokabahiSkRta, upadravaka, gAmanagara-thaghAtaka, AlIvaka, tirbhidaka, hAthacAlAkI katAM, jugArI, khaMDarakSaka, cora, paracora, saMdhi chedaka, graMthibhedaka, paradhanaharaNakadI, lomApahAra, aopI, nimardika, gUDhayoka, go-azva-dAsIyoraka, ekalo corI karanAra, avakaka, saMpadAyaka, ujhiMpaka, sAghiAtaka, bhilacorIkAccha, nigRhita, vipalpaka, ghaNAM prakAre dravyaharaNa karavAnI buddhivALo, A ane AvA bIjA paddhavya haraNathI avirata [badhAM corI karmakadI che.] vaLI] vipula bala ane parigrahavALA ghaNAM rAjAo, paradhanamAM vRddha, svadravyamAM asaMtuSTa, bIjA deza para AkramaNa kare che. te lobhI, bIjAnA dhanane chInavA-caturaMga vibhakata sainya sAthe, te Dha nizcayI, zreSTha yoddhA sAthe yuddha karavAmAM vizvAsa rAkhanArA, darpa paripUrNa sainyathI parivarita hoya che. teo pasazakaTa-bhUci-caka-sAmaggaka lUharacI, senA sAthe AkramaNa karI, bIjI senAne harAvIne paradhanane harI le che. bIja, raNa mocce lAkho saMgrAmamAM vijaya pAmanAra, saddha-baddha-paricaracila pa dhAraNa karela, Ayudhaaa gRhita prahArathI bacavA DhAla ane uttama kavacathI zarIrane veSTita karelA, loDhAnI jALI paherI, kAMTALA kavacamukad, vAsthaLe urvamukhI bANonI tuNIra bAMdhelA, hAthamAM pAza lad, ronyadaLanI raNocita racanA karela, kaThora dhanuSa hAthamAM pakaDI, harSayukta, hAtha vaDe bhANa kheMcIne karAtI pracaMDa vegathI varasatI mUsaLadhAra varSathI jyAM mAga avaruddha thA che, evA yuddhamAM aneka dhanuSa, dodhArI talavAro, kazuLo, bhANo, DAbA hAthe pakaDela DhAla, myAnathI nIkaLelI camakatI talavAra, prahAra karatA bhAlA, tomara, cakra, gadA, kuhADI, musala, hala, zULa, lAThI, bhiMDamAla, zabala, padvisa, patthara, iMdhaNa, mauSTika, mugara, prabaLa Agala, gophaNa, haNa, bhANanI kUNIra, kuveNI, camacamAtA zo AkAzamAM pheMkavAthI AkAzatala vijaLInI prabhA samAna ujavala prabhAvALuM thAya che. temAM pragaTa zapahAra mAharaNa zaMkha-bherItRpracura Tu vaTaha ninAda, gaMbhIra naMdita praznabhita vipula ghoSa, ghoDA-hAthIraNa-codhAnI zIghacAlathI phelAyelI dhULane kAraNe tyAM saghana aMdhakAra vyApta rahe che. kAyara naranA nayana ane hRdayane te yuddha vyAkuLa karI de che. - caMcaLa ane uad uttama mugaTa, tiriDa, kuMDala, nAmanA AbhuSaNono ATopa hato. spaSTa patAkA, uMcI dhvajA, vaijayaMtI, caMcala cAmara, chatronA kAraNe aMdhakArathI gaMbhIra lAgatuM hatuM. azvono haNahaNATa, hAthIno gulagulATa, rathano
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/15 ghaNaghaNATa, pAyadaLanI haraharAhaTa, siMhanAdanuM AsphATana, cheliya-vidhuka-phukakaMThagata zabdanI bhImagarjanA, raDavuM-hasavuM-karAhavuMno kalakala rava, AMsuvALA vadanathI rudra lAgatuM hatuM. bhayaMkara dAMtothI hoThane jorathI kApanAra yoddhAnA hAtha prahAra mATe tatpara rahetA hatA. krodhane kAraNe tIvrarakta ane niArita AMkha, vaidRSTithI zuddha ceSTita trivalI kuTIla bhRkuTIvALuM kapALa, vadha pariNata hajAro yoddhAnA parAkrama joIne, sainikonA pauruSa parAkramanI vRddhi thatI hatI. haNahaNatA ghoDA ane ratho dvArA doDatA yuddhasubhaTo tathA zastra calAvavAmAM kuzala ane sAdhita hAthavALA sainika havibhora thaIne, baMne bhujA uMcI uThAvI, khilakhilATa haMsatA hatA, kilakArIA karatA hatA. rAmakatI DhAla ane kavaca dhArI madonmatta hAthI upara ArUDha prasthAna karatA yoddhA, yoddhA sAthe paraspara jhujhatA hatA. yuddhakaLA kuzaLa ahaMkArI yoddhA, potAnI talavAra myAnathI kADhI, sphUrtithI roSa saha paraspara prahAra karatA, hAthInI sUMDha kApatA hoya che. AvA bhayAvaha yuddhamAM mudgurAdi marela-kApelaphADela hAthI Adi pazuo ane manuSyonA yuddhabhUmimAM vahetA lohInA kIcaDathI lathapatha mArga, kuMkha phATavAthI bhUmi upara vikharAyela bahAra nIkaLela AMtaraDAnuM lohI vahetuM hoya, taraphaDatA vikala mahita kapAyela pragADha prahArathI behoza, ahIM-tahIM ALoTatA vihvaLa manuSyonA vilApane kAraNe te yuddha ghaNuM ja karuNAjanaka hoya che. marelA yoddhAnA bhaTakatA ghoDA, madonmatta hAthI, bhayabhIta manuSya, kapAyelI dhvajAvALA TuTalA stha, mastaka kapAyela hAthIonA dhaDa. vinaSTa zastrAstra, vikharAyela AbhuSaNa paDelA hatA. nAcatA evA ghaNAM kalevaro upara kAgaDA ane gIdha pharatA hatA. tenI chAyAnA aMdhakArathI yuddha gaMbhIra banyuM hatuM. AvA saMgrAmamAM svayaM praveze che. pRthvIne vikasita karatA, bIjAnA dravyanA Icchuka rAjA sAkSAt zmazAna samAna, parama raudra-bhayAnaka, dupravezakara saMgrAmarUpa saMkaTamAM cAlIne praveze che. 155 A sivAya haidala cora samUha hoya che. keTalAMka senApati corone protsAhita kare che. teo durgama aTavI pradezamAM rahe che. temanA kALA-lIlA-pILA-zvetaraMgI seMkaDo cihna hoya che. paradhana lobhI te cora samudAya, bIjAnA pradezamAM jaIne dhanaharaNa ane manuSyaghAta kare che. [keTalAMka luMTArA] ratnonI khANa-samudramAM caDAI kare che. te samudra-sahasa urmImAlAthI vyApta, jaLanA bhAve jahAjanA vyAkuLa manuSyono kalakala dhvaniyukta, sahasra pAtALa kaLazonA vAyuthI kSubdha thavAthI uchaLatA jalakaNonI rajathI aMdhakAramaya banela, niraMtara pracura mAtrAmAM uThatA zvetavarNI phINa, tIvra vegathI taraMgita, cotarapha tophAnI havAthI kSobhita, taTa sAthe TakarAtA jaLasamUhathI tathA magaramacchAdi jalIya jaMtune kAraNe saMcaLa thaI rahyo che. vacce-vacce ubharela parvato sAthe TakarAtA, vahetA athAha jaLasamUhathI yukta che. mahAnadInA vegathI 156 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda tvarita bharAI janAro, gaMbhIra vipula AvartamAM jaLajaMtu capaLatAthI bhamato, vyAkuLa thato, uchaLato che, vegavAnuM atyaMta pracaMDa kSubdha jaLamAMthI uThatI laherothI vyApta che. mahAmaga-maccha-kAcabA-oham-grAha-timi-susumAra-zrAda jIvonA paraspara TakarAvAthI te samudra ghora-pracura che. jene jotA kAyarajanonuM hRdaya kare che je ati bhayAnaka, bhayaMkara, pratikSaNa bhayotpAdaka, uttArAnaka, pAra na dekhAto, AkAzavat nirAlaMbana, utpatathI utpanna pavanathI prerita, uparAuparI uchaLatI laherAnA vegathI cakSupathane AcchAdita karI de che. samudramAM kyAMka-kyAMka gaMbhIra meghagarjanAsamAna guMjatI, ghora dhvani sardeza tathA pratidhvani samAna gaMbhIra, dhadhak dhvani saMbhaLAya che. je pratipathamAM rUkAvaTa karanAra yA, rAkSasa, kuSmAMDa, pizAca vyaMtaro dvArA utpanna hajAro utpAdatothI paripUrNa che. bali-homa-dhUpa daIne karAtI devapUjA ane lohI daIne karAtI arcanAmAM prayatnazIla, sAmudrika vyApAramAM nirata nauvaNiko dvArA sevita, je kalikAlanA aMta samAna che. te duraMta che. te mahAnadIno adhipati hovAthI ati bhayAnaka che. jenA sevanamAM ghaNI muzkelI che. jeno pAra pAmavo, Azraya levo kaThina che ane khArApANIthI paripUrNa hoya che. AvA samudramAM pArakA dravyanA apahAraka, uMco karela kALA ane zveta dhvajavALA, vegathI cAlatA, sajjita vahANo dvArA AkramaNa karIne, samudra madhye jaIne, sAmudrika vyApArInA vahANane naSTa karI de che. je manuSyo niranukaMpa, nirApekSa, dhanasamRddha evA gAma-AkarUnagaraeDa-kaTa-maDaba-droNa mukha-pATaNa-Azrama-nigama-janapadane naSTa karI de che. te sthirahadI, lArahita loko mAnavone baMdI banAvIne ke gAyone grahaNa kare che. te dAruNamatika, kRpAhIna, nikone haNe che, gRhasaMdhi chede che, nikSiptane hare che. pArakA dravyathI avirata evA te nivRNamati, lokonA gharamAM rAkhela dhana-dhAnya-anya samUhone harI le che. A rIte keTalAMka adattAdAnane gadveSanArA kALa-kALamAM saMcaratA, zmazAnamAM pharatA citAmAM jalatI lohI Adi yukta, aDadhI baLelI lAzo paDI che. lathapatha mRtakone khAI, lohI pIne pharatI DAkinIne kAraNe atyaMta bhayAvaha dekhAya che. tyAM gIdhaDo khIM dhvani kare che. ulluonA ghora zabdo thAya che. bhayotpAdaka ane vidrupa pizAco dvArA aTTahAsya karavAthI atizaya bihAmaNu ane aramaNIya thaI rahyuM che, te tIvra durgaMdha vyApta ane jugupsita hovAthI bhISaNa lAge che. AvA zmazAna sthAna sivAya zUnyagRha, layana, tarApaNa, girikaMdarA, viSama sthAna, zvApada sthAnomAM kaleza pAme che. zIta-tapathI zoSita zarIra, bola tvacA, naka-ticabhavarUpa gahanavanamAM thanArA niraMtara duHkhonI adhikatA dvArA bhogavavA yogya pApakarmano saMcaya kare che. temane bhaThya anna-pAna durlabha
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/1pa 153 158 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda thAya che. teo bhukha-tarasathI jhUjhatA, kahAMta thaI mAMsa, maDadA, kaMdamULa Adi je kaMI maLe te khAI le che. teo niraMtara udvigna, utkaMThita, azaraNa, aTakIvAsa pAme che, jyAM seMkaDo sarpo Adino bhaya rahe che. te ayazaMkara, taskara, bhayaMkara loko gupta vicAre che - Aja tenA dravyanuM apaharaNa karIe. te ghaNAM manuSyonA kAryamAM vidbhakArI hoya che, teo matta, pramata, pramukha vizvastaranA chidraghAtI che. vyasana ane myudayamAM haraNabuddhivALA, vRkanI jema lohI pipAsu thaI bhaTake che. teo rAjAnI maryAdiAnuM atikramaNa kanI, sajjanajana dvArA niMdita pApakarma karanArA, azubhapariNata, duHkhabhAgI, sadA malina, duHkhamaya, azAMtiyukta cittavALA, parakIya dravya haranArA, A bhavamAM ja seMkaDo kaSTothI gherAIne kaleza pAme che. * vivecana-15 : te punaH corIne kare che. tArA - corI karavAnA svabhAvavALA, cheka-nipuNa, kRtakaraNa-vihita cora anuSThAna, labdhalakSAavasarajJa, sAhasika-vairyavALA, laghuravaThAtucchAtmA daNa-vacanano ATopa, apavIDayaMti-AtmasvarUpane gopave che, bIjAne vilAjI kare che. * x * tevA prakArastA vacana AkSepathI mugdhajana svabhAvane pragaTa kare che athavA darathI upapIDA kare che. - X - gRddhi kare te gRddhika. sAme rahela bIjAne mAre che, te abhimarA. RNa-deya dravyane maMjaMti-ApatA nathI, te vaDaNabhaMjaka. vipati patti sthAnone lopanAra te bhagnasaMdhikA. rAjadaSTa-khajAnAnuM haraNAdi kare che. viSayAta-maMDala, dezamAMthI nichUDha-kADhI mUkAyelA. lokabAhyA-loko vaDe bahiSkRta. uddohaka-ghAtaka athavA uhakA-aTavi AdinA dAhaka. grAmAdi ghAtaka. AdIpikAghara Adine pradIpanakakArI. tIrthabheda-tIrthamocaka. laghuhastana-hasta lAghavathI saMprayukta. jUIka-dhutakara. khaMDarakSA - zuka ugharAvanAra ke koTapAla. strI pAsethI ke strIne ja core che athavA rumIrUpa cora te Ayora. e rIte parAyora, saMdhicheda-khAtara pADanAra bIjAnuM dhana hare che te paradhanaharaNI. nirdayatA ke bhayane kAraNe bIjAnA prANane haranArA te lomAdhAra kahevAya che, AkSepisa-vazIkaraNa Adi prayoga karIne dhanAdinuM apaharaNa karanArA. haDakAga-haTha vaDe kare che te. pAThAMtarathI paradhana lomAdhAra A badhAM cora vizeSa che. niraMtara mardana kare te nirmaka. gUDha cora-pracchanna cora. gAya-ghoDA-dAsI cora pratIta che. ekacora-ekalo rahI haraNa kare che. uddaga-gharamAMthI dravya kADhI lenArA athavA corone bolAvIne bIjAnA ghera corI karAvanArA athavA corane sahAya karanArA ke corone bhojanAdi denArA. usiM9paka-chupAIne cora karanAra. bilakolIkArakAbIjAnA vyAmohane mATe banAvaTI vayana bolanAra ke karanAra, nigAha-rAjAdi vaDe vagRhIta. vipakuMpagA-chaLathI rAjAjJAnuM ullaMghana karanAra. vividha prakAre corI karI, padravya haraNa karavAnI buddhivALA te bahuvihateNikkaharaNabuddhi. * * * bIjA paNa AvA prakAranA adattane le che. te kevA che te kahe che - bIjAnA dravyAdithI avirata-anivRtta. je adattAdAna kare che, te kahyuM. have te ja je rIte kare che, te kahe che - vipula bala-sAmarthya, parigraha-jeno parivAra che te, tevA ghaNAM rAjAo paradhanamAM vRddha hoya che. te svake-dravyamAM asaMtuSTa, bIjAnA viSaya-dezano dhanamAM lobhI thaIne nAza kare che. bala-sainya, tenA vaDe samagra-myukta, nizcitanizcayavALA. yuddha-saMgrAma. - x - darpitA-darpavALA. mRtya-padAti vaDe. saMparivRtasameta. * x * pA AkArano bhUha te padAbUha-bIjAne harAvavA mATeno sainya vinyAsa vizeSa. e rIte bIjA pAMce jANavA. AcitAni-racanA karela. konA vaDe? sainya vaDe athavA padAdi vaha jenI AdimAM che te gomUgikAbUhAdi. - x * uttharaMta-bIjAnA sainyane AcchAdita kare che. abhibhUya-jItIne, paradhanane hare che. NazI-saMgrAmanA mokhare. saMgrAma-raNa atipatatti-svayaM ja praveze che mAtra sainyane laDAvatA nathI. kevA thaIne ? te batAve che -] saddhagaddha-haNAya nahIM te mATe kavaca-bAyara bAMdhela tathA utpiDita-gADha baddha, cihapa-mastake bAMdhela vAtmaka ci. Ayudha-zastra ane praharaNa lIdhA athavA AyuupaharaNanA phodhyAkSepyatAkRta. pUrvokta vizeSaNa vizeSathI guMDitA-parikarita ane pAThAMtarI mADhiguDavammaguMDitA-temAM guDA-tanugANa vizeSa ja thAya. AviddhAdhAraNa karyA. jAlikA-loDhAnI kaMcuka, kavacambannara, kaMTakitA-loDhAnA kAMTAvALA. urasA-chAtIe. ziromukha-urdhvamukha, baddhA-caMbita, toNA-toNIra, bANanI thelI. mAiyati-hAthamAM pAsa le che. varaphalaka-pradhAna DhAla, cita-raNocita racanA vizeSa, bIjAe prayojela praharaNanA prahAranA ghAta mATe karela. pahakara-samudAya. sarabhasa-saharSa, kharacApaka-kaThora dhanuSane hAthamAM pakaDela. karAMchitA-hAtha vaDe kheMcela, zara-bANa, tenI je varSayaTakakka-vRSTi vistAra mumaMtati-choDatAM, te rUpa dhana-meghanI dhArAnuM paDavuM. * * * tathA aneka dhanuSa ane maMDalApra-khajJa vizeSa tathA saMdhitA pheMkavA mATe kADhelA uchalitA-uMce gayelA, zaktaya-trizuLa rU5, kaNaka bANa tathA DAbA hAthamAM grahaNa karela kheTaka-DhAla, nirmala khaga-myAna mukta camakatI talavAra, paharaMtati-prahAra pravRta kuMta-bhAlA, tomara-bANa vizeSa, gadA-daMDavizeSa, parazava-kuhADI, lAMgala-haLa, bhiMDamAla-zastra vizeSa, zabbala-bhalA, paTiyA-astra vizeSa, carmeTAcAmaDAmAM viMTela pASANa hRghaNa-mugara, mauSTika-mukI pramANa pASANa. vaparidhA-prabaLa argalA. yaMtra pastAra-gophaNAdi patthara. kuMhaNa-Takkara, kaMkaNa. - X - pITha-sana. AvA pratIta-apratIta praharaNa vizeSathI yukta tathA Ili-karavAla vizeSa, milimilimilaMta-cakacakATa karatI, khiuta-pheMkatA, vidhuta-vIjaLI samAna. ujjavalanirmala, viracita-vihita samA-saMdeza, prabhA-dIti. evuM nabhatala te saMgrAmamAM thayuM tathA rUTa-vyakata praharaNa te saMgrAmamAM hatA. mahAraNa saMbaMdhI je zaMkha, bherI-duMdubhI, varasUrya-vAdha vizeSa, tenA pracura paTu-spaSTa dhvanI ane DholanA Ahata-AsphATananA
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/15 156 160 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda ninAda-dhvani vaDe gaMbhIra. naMditA-hRSTa, prakSubhita-bhaya pAmela. vipula-vistIrNa je ghoSa. varita-zIdhra prasRta-javAne teyAra ke jatAM je ja-dhULa, tenA uDavAthI thato mAMdhakAra-ati prabaLa aMdhakAra tenAthI ati yukta. vAula-vyAkuLa kSobha kare che. tathA vilita-zithilapaNe caMcala je unnata pravaraNa muguTa-marataka AbharaNa vizeSa, te traNa zikharavALo mugaTa ane kuMDala-kAnanuM AbharaNa, uDudAma-natbamAlA nAmaka AbharaNa teno ATopa tyAM dekhAya che. tathA pragaTa evI je patAkA, uMcA karAyelA je garuDAdi devajo, vaijayaMti-vijaya sUcaka patAkA, cAlatA cAmara ane chatra vaDe thayela aMdhakAra. * * * haNahaNATa, gulagulATAdi te-te prANInA zabda vizeSa che. pAIkka pAyadaya, AphoTa-hAthanI tALI, siMhanAda-siMha mAphaka avAja karavo. cheliyayikAra karavo. vidhaSTa-virapa avAja karavo. utkRSTa-uvRSTinAda ati AnaMdano mahAdhvani. kaMThakRta-galarava. evo je megha dhvani tyAM che. tathA sayarAha-eka sAthe hasavA, raDavAnA kalakala lakSaNarUpa sva. nitanakaMIka sthaLa karela vadana, raudra-bhISaNa - 4 - subhaTone sArI rIte prahAra karavAmAM udhata-prayatnamAM pravRtta hAtha jemAM che te. tathA amarSa-kopa vaza thaIne tIva-atyartha, ta-lohita, nidarita-visphArita, AMkha thayelI che, vairadaiSTi-vaipradhAna, daSTi athavA vebuddhi ke verabhAvathI je kuddha ane ceSTita tenA vaDe traNa saLavALI vaka bhRkuTI athatu nayana-lalATano vikAra vizeSa karyo che jemAM te. vadhapariNata-mAravAnA adhyavasAyavALA hajAro manuSyonA vikama-puruSArtha vizeSathI vikraMbhita-viskurita, balazarIra sAmarthya jemAM che. pradhAvita-vegathI doDatA ratho, pravRta evA je samarabhaTasaMgrAmayoddhA, Apatita-nyuddhane mATe udhata, cheka-dakSa, lAghavapahAreNa-dakSatA vaDe prayukta ghAtathI sAdhita. - - - tathA amUlaviya-samuchUita, harSanA atirekathI uMcA karela baMne hAtha tathA muktAhAsa-mahA hAsya dhvani karAyela, pukakaMta-pUkAra karatA, teno je bolakalakala, ke jemAM ghaNo che te. tathA phuphalagAvaraNamahiya-znara kalaka, DhAla ane AvaraNa-kavaca grahaNa karelA. tathA gavarapatyiMta-zatruonA hAthIne haNavAne taiyAra thayela ke haNavAnI IcchAvALA, temAM zakata ke tevA svabhAvavALA. daMtabhaTakhalAahaMkArI duSTa yoddhAo, paraspara pralagnA-anyonya yuddhane AraMbhya. te yuddhagarvitAyodhanakaLA vijJAnathI garvavALA ane vikasitavarAzi - uttama talavAne khyAnathI bahAra kADhela. roNa-kopathI varita abhimukha prahArathI hAthInI sUMDha chede che. - - viyaMgaya-khaMDita, temanA hAtha paNa kapAya che. vaIddha-tomarAdithI samyaka rIte viddha, nirbhi-nizuddhapaNe bhedAyelA, phATita-vidArelA, temAMthI nIkaLatA lohIvALI bhUmimAM je kAdava tenA vaDe mArga lathapatha thAya che. kukSidAritA-peTane kALIne nIkaLatA lohInA relAvAthI ke jharavAthI, bhUmimAM boTatA, nirdezitapeTanI bahAra karAyela AMta-udara madhyano avayava vizeSa tathA kurakuraMga vigalataraphaDatA ane vikala-IndriyapravRtti rodha pAmela, marNAhata Adi kAraNe mUrSita thaIne bhUmi upara loTatA, vihaLa, temanA vilApa-zabda vizeSa, karuNa-dayAspada hatA tathA hata-vinAzita, yodhA-asavAronA ghoDA ane hAthI, ahIM-tahIM bhaTakI rahyA che. tathA parizaMkita bhayabhIta loko, nivukkachinnadhvajA-mULathI kapAyelI dhajAvALA bhagnaTuTelakuTela syo, temAM che. naTazira-mastaka chedAyelA karikaleva-hAthInA zarIra vaDe kI-vyAd, patitapaharaNa-dhvasta Ayudha, vikirNAbharaNA-vikherAyelA alaMkArovALo bhUmibhAga jemAM che. baMdhana-zira rahita dhaDa nAcI rahyA che. bhayaMkara kAgaDA ane gIdho maMDarAI rahyA che, temanA cakAkAra bhramaNathI tenI je chAyA vaDe thato aMdhakAra, tenA vaDe yuddha gaMbhIra lAge che. A saMgrAmamAM bIjA, paradhanamAM vRddha rAjA praveza kare che. have pUrvokta ja artha saMkSiptatara vAkya vaDe kahe che - vasava-devo, vasudhA-pRthvI jenA vaDe kAMpI rahyA che tathA rAjAo tenI jema sAkSAt te pitRva-zmazAna jevA, paramasurbIhaNaga-ati dAruNa ane bhayAnaka hovAthI duwvezataka-pravezavuM sAmAnyajana mATe azakya bane che, evA saMgrAma saMkaTamAM pAradravya IcchatA rAjA praveze che. tathA apare-rAjA sivAyanA bIjA pAIcora saMghA-padAtirUpa cora samUha tathA senApatio, kevA ? corasamUhanA pravartaka. aTavIdezamAM je durga-jalasthaladurgarUpa, temAM vase che. tathA ratnAkararUpa je sAgara, temAM pravezIne lokonA vahANone ghana mATe naSTa kare che. urmI-taraMgo tenI hajAronI mALA-paMDita vaDe AkuLa tathA AkulajaLanA abhAve vyAkulita cittavALA je vitoya potA-vigata jalayAnA pAna naukAvaNikono kolAhala zabda, tenA vaDe yukta athavA sahastra taraMgapaMkti vaDe ati vyAkuLa tathA vigata saMbaMdhana bodhistha vaDe kalakala karatA je te. tathA pAtAla-pAtAla kaLazo, temAM vAyunA vegathI uchaLatuM je salila-samudrajaLa, tenI udakajathI thato aMdhakAra, vara phena-prayura dhavala phINa, pulaMpula-anavarad, je sathita-jAta, che. tenAthI samudra aTTahAsya karato lAge che. jemAM pavanathI pANI vikSobha pAmI rahela che. jalamAlA-jalakallolano utpIla-samUha jyAM nadI vahe che. tathA samaeddcotarapha zruti-vAyu AdithI vyAkuLa lulita-taraMgita. khokhamamANa-mahAmasyAdi vaDe gADha vyAkuLa karAtA, prakhalita-parvatAdithI nIkaLatA, calita-svasthAne javA pravRta vistRta jalayaMkavAla jemAM che. mahAnadI-gaMgA Adi nadInA vegathI jadI bharAI janAra tathA gaMbhIra-madhya bhAga apAd, vipula Avarta-jalakSamaNa sthAnarUpa, temAM capaLa je rIte thAya che. - - -- bhamaMti-saMcare che, guyaMti-vyAkuLa thAya che. ucchavaMti-uchaLe che, uccayaMtiutvamukha cAle che. nIce paDe che. * * tathA nadInA jaLacakravAlane aMte bharAvAthI Avata thAya che. tathA pradhAvita-vegavALI gatithI, kharapaSa-atikarkaza, pracaMDa-raudra ane vyAkalita jaLathI vidArAtA je taraMgarUpa kalola, tenA vaDe yukta. mahAmagara, masyAdi jaLa jaMtu vizeSa paraspara TakarAvAthI te samudra ghaNo ja ghora-raudra dekhAya
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/1pa 161 162 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda che. tenAthI kAyarajana bhayAnaka zabdo kare che. te samudra moTo hovAthI pAra pamAya tevo nathI, AkAzanI jema AlaMbana rahita che arthAta temAM paDyA pachI koI ja AlaMbana prApta thatuM nathI. autpAtika pavana - utpAtajanita vAyu vaDe, ghaNiya-atyartha, noliya-prerita, upapari-niraMtara taraMga-kallola, temAM daitanI jema ativega-atikAMta zeSavegathI daSTipathane AcchAdita kare che. ka7I-koI dezamAM gaMbhIra, vipula garjita-megha jevo dhvani tathA nighati-gaganamAM bhaMtaraskRta mahAdhvani, vidhut Adi guruka dravyanA nipAta janita dhvani jyAM che te tathA lAMbo paDagho, durathI saMbhaLAto gaMbhIra dhaka dhaka zabda jemAM che te. tathA jeno mArga yakSa Adi vyaMtara vaDe hajAro upasargothI paripUrNa che athavA duSTa vyaMtarAdithI hajAro upasarga vaDe te saMkula che x *x * baliupahAra vaDe homa-agni vaDe ane dhUpathI je upacAra-devatA pUjA jayAM thAya che. ItyAdi - X - X - kUimArgamAM badhuM noMdhela hovAthI ahIM phI nodhela nathI.] pUrvokta vizeSaNa yukta sAgaramAM pravezIne samudra maNe jaIne janaca-sAMyogika lokanA vahANone naSTa kare che. paradravya haraNamAM je niranukaMpa-dayAzUnya, * * * niravayakrakha-paraloka pratye nipekSa. grAma-janapada Azrita saMniveza vizeSa, AkaralavaNa Adi utpatti sthAna, nakakara na levAto hoya te. kheTa-dhULIyo killo, kabUTa-kunagara, maDaMba-saMnivezamAM rahela, droNamukha-jaLa sthaLa mArga yukta. patana-jaLa ke sthaLa mAyuikta. Azrama-tApasa Adino nivAsa, nigama-vaNijanano nivAsa. janapada-deza. evA te dhanasamRddhone haNe che. tathA sthirahadaya, te dhanamAM nizcala citavALA ane lArahita che te tathA baMdi banAvI grahaNa karanAra ane gAyone grahaNa karanArA tathA dAruNamati, kRpArahita teo potAnA nijakane haNe che ane gRhocI saMdhi chede che - khAtara pADe che. nikSipta-potAnA sthAnamAM rAkhela, dhana-dhAnya dravya prakArone hare che. konA ? janapadakuLonA-lokonA gharamAM rAkhela, te nirdayabuddhivALA ane bIjAnA dravyathI je avirata che. pUrvokta prakAre keTalAMka adattAdAna - nahIM apAyela dravyane zodhatA, kAla ane akAlamAM - ucita, anucita rUpe saMcaraMta-bhamatAM. tyAM vitAmAM prajavalita, sarasa-lohI AdithI yukta, daradagdha-kaMIka bhasma karAyela, kRSTa-AkRSTa, kaDevara-mRta zarIra jemAM che te tathA te smazAnamAM leza pAmatA, aTavImAM jAya che. te aTavI kevI che ? (aTavI varNana sUkAmAM che, tethI ahIM mAtra zabdArtha ApelA che.) akSata-samagra, khAdita-bhakSita, DAkinI-zAkinI, bhramatAM-temAM saMcaratA, adara-nirbhaya, ghUMkakRta ghora zabda-ghuvaDano DarAmaNo avAja, vetAla-vikRta pizAca, usthita-utpanna thatAM, bIhaNagabhayAnaka, nirabhirAma-aramaNIya. ati bIbhatsa durabhigaMdha hatI. zemAM ? te kahe che - pitRvana-zmazAnamAM, vana-kAnanamAM, zUnyagRhamAM, layana-zilAmaya gharomAM, aMtara-grAmAdinA ardhapathamAM, 15/11] ApaNa-hATa, girikaMdara-giriguphAmAM, hiMsaka prANIonA sthAnamAM kaleza pAmatA rahe che tathA dagdhacchavaya:- zIta Adi vaDe vayA haNAya che. tathA naraka, tiryaMca bhavarUpI gahana vana, temAM je du:kho athavA naka, tiryaya bhavamAM je niraMtara du:kha, tenA bAhulyane vede che - anubhave che. te - te pApa karmone saMcitaMta-bAMdhato durlabha-durApa bhaca-modakAdi akSa-odanAdi, pAna-madha. jala Adi. bhojana-prAzana, tevI ja pipAsita >> tarasyo thaIne jhujhiya-bhukhyo, kalA-glAnIvALo thaIne, kuNima-maDadA, kaMdamUlAdi, je kaMI vastu maLe tenAthI AhAra-bhojana kare che tathA udvigna, uDutausuka, azaraNa-trANa rahita thaIne, aTavIvAsa-araNyavAsamAM rahe che ke jyAM vAlazatazaMkanIya-sarSa Adi seMkaDo bhaya vartatA rahe che. ayazakara Adi vyakata che. konuM zuM corI lauM ? adha-AjanA divase, dravya-dhana Adi, evA prakAre sAmarthya-maMgaNA kare che. guNa-rahasya tathA ghaNAM lokonA kArya-kAraNa arthAtuM prayojanavidhAnamAM vidanakara-aMtarAyakA thAya che. chidra-avasara joIne ghAta karavAnA svabhAvavALA che. - X - vigaq-vRka, nakhavALu pazu, tenI jema 'rahimahiya" lohI pipAsAthI paraMticotarapha bhame che. vaLI kevA ? sajanI maryAdAne oLaMgI gayelA, sajanajana-viziSTa loko vaDe guNita-niMdita, tathA pApakarmakArI-pApa anuSThAna karanAra, azubha pariNata-azubha pariNAmavALA ane du:kha-bhAgI thAya che. nityasadA, Avila-kaluSatAvALA ke AkuLa, du:kha-prANIne du:khahetu, anivRtti-svAthya rahita manavALA tathA A lokamAM paNa te paradravya haranArA kheda pAme che * x * have tenuM phaLa kahe che* sUtra-16 : A pramANe koI paddhavyane zodhatA [cora pakaDAI jAya che, tene mArapITa thAya che, baMdhAya che, keda karAya che, vegathI jadI ghumAvAya che. nagaramAM [ArakSakone soMpI devAya che. pachI corane pakaDanAra, cAra bhaTa, cATukarakArAgRhamAM nAMkhI de che. kAkAnA cAbukanA prahArothI, kaThora hRdaya rakSakonA tINa ane kaThora vacano, tarjanA, gardana kaDI dhakko Ape ItyAdithI Mia citta thaI, te corone nATakavAsa samAna kArAgaramAM nAMkhI de che. tyAM paNa vividha prahArothI, yAtanA, tarjanA, kaTu vacana ane bhayotpAdaka vacanothI bhayabhIta thaIne du:khI banI rahe che. tenA vastro chInavI le che, melAphATelA vo Ape che. vAraMvAra te cora pAsethI lAMca mAMganAra kArAgRharakSaka dvArA te corane du:kha utpanna karavAnA hetuthI vividha baMdhane bAMdhI devAya che. te baMghAna kayA che ? haDi, kaSTamaya beDI, bAlarajaju, kudaMDa, carissI, loDhAnI sAMkaDa, cAmaDAno paTTo, paNa bAMdhavAnI rassI, niphoDana, A badhA tathA A prakAranA abhyAja duHkha utpanna karanAra che. temAM te pApI, coranA zarIrane saMkocI, vALIne bAMdhI de che. kAlakoTaDImAM nAMkhIne kamADa baMdha karI da, loDhAnA pIMjarAmAM nAMkhe, bhoMyarAmAM baMdha karI de, kUvAmAM utAre, baMdIgRhanA
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/16 163 khIlAthI bAMdhI de, zarIramAM khIlA Thoke, tenA khabhe cUpa rAkhe, gADInA paiDA sAthe bAMdhe, hAtha-jAMgha-mastakane majabUta bAMdhI de che, khaMbhe coMTADI de, paga upara ane mastaka nIce rAkhI bAMdhe. tenI gardana nIcI karI, chAtI ane mastaka kheMcIne bAMdhI de che, tyAre te soro niHzvAsa choDe che, tenI AMkho upara AvI jAya che, chAtI dhadhak kare che, tenuM zarIra maraDI naMkhAya che, teo ThaMDA zvAsa choDatA rahe che. [kArAgRha adhikArI tenuM] mastaka bAMdhe che, baMne ghAo sIrI nAMkhe che, sAMdhAne kASThamaya yaMtrothI bAMdhe che, tapAvela loha zalAkA ane soyo zarIramAM ghusADAya che. zarIra chole che, khAra Adi kaTuka ane tIkhA padArtha, tenA komaLa aMgo upara chaMTAya che. A rIte seMkaDo prakAre pIDA pahoMcADAya che. chAtI upara kASTha rAkhI dabAvavAthI tenA hADakAM bhAMgI jAya che, mAchalI pakaDavAnA kAMTA samAna ghAtaka kALA loDhAnA daMDA chAtI-peTa-gudA ane pIThamAM bhoMkavAmAM Ave che. AvI-AvI yAtanA pahoMcADI tenuM hRdaya mathita karI, aMgopAMga bhAMgI nAMkhe che. koI koI vinA aparAdha vairI banela karmacArI, yamadUta samAna mArapITa kare che. e rIte te maMdaputya cora kArAgRhamAM thADa, mukkA, carmapaTTa, lohaMkuza, tIkSNa zastra, cAbuka, lAta, rassI, cAbukonA seMkaDo prahArothI aMgeaMganI tADanA daIne pIDita karAya che. laTakatI cAmaDI upara thayela ghAnI vedanAthI te udAsa thaI jAya che. ghana-koDrima beDIo paherAvI rAkhavAnA kAraNe, tenA aMgo saMkocAI jAya che vaLI jAya che. tenA maLa-mUtra rokI devAya che athavA bolato baMdha karAya che. A ane AvI anyAnya vedanA te pApI pAme che. jeNe Indriyo dI nathI, vazAI, bahu moha mohita, para-dhanamAM lubdha, sparzanendriya viSayamAM tIvra gRddha, strI saMbaMdhIrUpa, zabda, rasa, gaMdhamAM ISTa rati ane bhogatRSNAthI vyAkuLa banI, dhanamAM ja saMtoSa mAne che. AvA manuSyo pakaDAvA chatAM karmanA pariNAma samajatA nathI. te rAjakiMkara vadhazAstrapAThaka, anyAyayukta kamakArI, seMkaDo vakhata lAMca letA, phUDa-kapaTa-mAyA-nikRti AcaraNa-paNidhi-vaMcana vizArada hoya che. te nakagatigAmI, paralokathI vimukha, anekazata asatyane bolanArA, AvA rAjakiMkaro samakSa upasthita karAya che. prANadaMDa pAmelane teo jaldI puravara, zrRMgATaka-trika-catuSka-vara-caturmukha-mahApatha-pathamAM lAvIne sAbuka, daMDa, lAThI, lAkaDI, DhephA, patthara, lAMbAlaSTa, praNoli. mukkA, latA, lAto vaDe ghuMTaNa, koNIthI temanA aMga-bhaMga karI, marthita karI devAya che. aDhAra prakAranI corInA kAraNe tenA aMga-aMga pIDita karI devAya che, temanI dazA karuNa, hoTha-kaMTha-gaLu-tALavuM-jIbha sukAyela, naSTa jIvanAzA, tarasathI pIDAtA pANI paNa bIcArAne na maLe, vadhya puruSo dvArA ghaseDAtA, tyAM atyaMta 164 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda karkaza Dhola vagADatA, ghaseDAtA, tIvra krodhathI bharela rAjapuruSa dvArA phAMsI devA mATe dRDhatApUrvaka pakaDAyelA te ati apamAnita thAya che. temane prANadaMDa prApta manuSya yogya be vastra paherAve che. lAla kaNeranI mALA paherAve che, je vadhyadUta samAna lAge che. maraNabhayathI tenA zarIre parasevo chUTe che, tenAthI badhAM aMgo bhIMjAI jAya che. durvaNa cUrNa vaDe tenuM zarIra lepe che, havAthI uDela dhULa vaDe tenA vALa sUkSa ane dhULIyA thaI jAya che. mastakanA vALa kuTuMbita karI devAya che, jIvitAzA naSTa thAya che, ati bhayabhIta thavAthI te DagamagatA cAle che. vadhothI bhayabhIta rahe che. tenA zarIranA nAnA-nAnA TukaDA karI devAya che. tenA zarIramAMthI kApela ane lohI lipta mAMsanA TukaDA tene khavaDAvAya che. kaThora-karkaza pattharathI tenuM tADana karAya che. A bhayAvaha daizya jovA utkaMThita nara-nArInI bhIDathI teo gherAI jAya che. nagarajana tene mRtyudaMDa pApta vastromAM jue che. nagaranI madhyethI laI javAtA te trANa, azaraNa, anAtha, abAMdhava, baMdhuvihina te Ama-tema dizA-vidizAmAM jue che. te maraNabhayathI udvigna thAya che. temane vadhasthaLe pahoMcADI devAya che te adhanyone zULI upara caDAvI devAya che, jenAthI tenuM zarIra bhedAya jAya che. vadhyabhUmimAM tenA aMga-pataMga kApI nakhAya che, vRkSanI zAkhAo TAMgI devAya che. caturaMga ghaNiyabaddha, parvatanI coTIthI pheMkI devAya che, uMcethI pheMkAtA ghaNAM viSama pattharo sahe che. koIkane hAthInA paga nIce kALI masaLI devAya che. te pApakArIno aDhAra sthAne khaMDita karAya che. keTalAMkanA kAna-nAka Tha kApI nAMkhe che, netra-dAMta-vRSaNa ukhADI le che. jIbha bhedI nAkhe che, kAna ane zirA kApI levAya che, vadhyabhUmimAM lAvI talavArathI kApI nAkhe che. koIkanA hAtha-paga chedIne nivasita karAya che. koIkane AjIvana kArAgAramAM rakhAya che. para dravya haraNa lubdha keTalAMkane kArAgRhamAM beDImAM bAMdhIne kArAgAramAM baMdI banAvI, dhana chInavI levAya che. [te cora] svajano dvArA tajAya che, mitrajana rakSA karatA nathI, te nirAza, bahujananA dhikkAra zabdothI lajjita, te nirlajja, niraMtara bhukhyA rahe che. te aparAdhI zIta, uSNa, tRSNAnI vedanAthI cIso pADe che, te vivarNamukha, kAMtihIna, sadA vihvaLa, ati durbaLa, kalAMta, khArasatA, vyAdhi vaDe grata rahe che. tenA nakha, vALa, dADhI-mUcha, roma vadhI jAya che. teo kArAgAramAM potAnA ja maLa-mUtramAM lipta rahe che. AvI dusaha vedanA bhogavatA, te maravAnI IcchA na hovA chatAM marI jAya che temanA maDadAnA pagamAM doraDI bAMdhI, bahAra kADhIne khADAmAM pheMkI devAya che tyAM rIMcha, kutarA, ziyALa, zUkara tathA saMDAsI jevA mukhavALA pakSI potAnA mukhathI tenA mRtakane cuMthI nAMkhe che. keTalAMka mRtakane pakSI khAI jAya che. keTalAMkanA maDadAmAM kIDA paDe che, tenA zarIra saDI jAya che, pachI paNa aniSTa
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/16 165 vacanothI tenI niMdA karAya che, dhikkArAya che . "sAruM thayuM te pApI marI gayo." tenA mRtyuthI saMtuSTa loko tenI niMdA kare che. A rIte te cora, mota pachI paNa dIrdhakALa sudhI, potAnA svajanone lajita karato rahe che. te paraloka prApta thaI narake jAya che. te nakka nirAbhirAma che, AgathI baLatA ghara samAna, ati zIta vedanAyukta, asAtA vedanIyanI udIraNAne kAraNe seMkaDo du:khathI vyApta hoya che. nakathI uddhatana te tiryaMcayonimAM janme che. tyAM paNa te naka jevI azAtA vedanA anubhave che. te ticiyonimAM anaMtakALa bhaTake che. anekavAra nakkagati ane lAkho vAra tiryaMcagatimAM janma-maraNa karatAM, je manuSyabhava pAmI jAya to paNa nIcakuLamAM utpanna ane anArya thAya che. kadAca AkuLamAM janma thAya to paNa tyAM loko dvArA bahiSkRta thAya che. pazu jevuM jIvana jIve che, akuzala, atyadhika kAmabhogonI tRNAvALA, nakabhavamAM utpanna thavAthI kusaMskArone kAraNe pApakarma karavAnI pravRttivALA hoya che. tethI saMsAranA AdfmUla kama bAMdhe che. teo dhamakRti varjid, anArya, kUra, mithyAtvakRtipapau, ekAMte hiMsAmAM rucivALA, kozikA kIDA samAna aSTakamarUpa taMtuthI ghana baMdhana vaDe potAnI AtmAne pragADha baMdhanothI bAMdhI le che. e pramANe naska, tici, manuSya, devagatimAM gamana karavuM, saMsAra sAgaranI bAha paridhi che. janma-jarA-maraNane kAraNe thanAra gaMbhIra du:kha ja saMsAra sAganuM zuodha jaLa che. saMyoga-viyogarUpI taraMgo, satata ciMtA teno prasAra, vadha-baMdhana rUpa vistIrNa taraMga, karaNavilApa tathA lobha kalakala dhvaninI pracuratA ane apamAnarUpI phINa che. tIva niMdA, punaHpunaH utpanna thanAra roga, vedanA, tiraskAra, parAbhava, adha:patana, kaThoratA jene kAraNe prApta thAya che. AvA kaThora kamarUpa HiNathI uThelI taraMga samAna caMcaLa che. sadaiva mRtyubhaya, te saMsAra-nsamudranA jaLanuM taLa che. te kapAyarUpI pAtALa kaLazothI vyApta, lAkho bhavarUpI paraMparA te vizALa jalarAzi, anaMta, udvegajanaka, nora-apara, mahAbhaya, bhayaMkara, pratibhaya, aparimita mahecchAthI kaluSamati vAyuvegathI utpanna tathA AzA pipAsArUpa pAtALa, kAmarati-rAgaSa baMdhAna, baharvidha saMkalpa, vipula udakaraja janya aMdhakAra, mohamahAvarsa, bhogarUpI cakra kApatA, vyAkuLa thaI uchaLI rahela che ane nIce paDI rahela che. A saMsAsAgaramAM ahIM-tahIM doDatA, tharAnagrasta pANInA rudanarUpI pracaMDa pavanathI parara TakarAtI amanojJa laherothI vyAkuLa tathA taraMgothI phuTatA ane caMcaLa kallolathI vyApta jaLa che. te pramAdarUpI ati pracaMDa ane duSTa zApadathI satAvAyela ane ahIM-tahIM pharatA prANIsamUhanA vidadya karanArA 166 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda anarthothI paripUrNa che. temAM ajJAnarUpI mato bhame che. anupAta IndriyovALA avarUpa mahAmagaronI navI-navI utpanna thanArI ceSTAthI te ati kSubdha thaI rahyo che. temAM saMtApa-samUha vidhamAna che. evA pANInA pUrvasaMcita ane pahkarmanA udayathI prApta thanAra tathA bhogavAnAra phaLarUpI dhUmato jaLasamUha che. je vijaLI samAna ati caMcaLa che. te prANa ane zaraNa rahita che. A prakAre saMsAramAM potAnA pApakarmonA phaLane bhogavavAthI koI bacI zakatuM nathI.. siMsArasAgaramAM] Rddhi-rasa-sAta-gauravarUpI apahAra dvArA pakaDela ane kamabaMdhathI jakaDAyela prANI, nakarUpa pAtAla-dlanI saMmukha pahoMce to saYviSaNa thAya che. evA prANInI bahulatA che. te arati, rati, bhaya, viSAda, zoka, mithyAtvarUpI parvatothI vyApta, anAdi saMtAna karmabaMdhanarUpa kaleza kIcaDathI te saMsArasAgara sutAra che. deva-naka-tiyaca-manuSya gati gamana kuTila parivartana yukta vipula veLA AvatI rahe che. hiMsA-asatya-adattAdAna-methuna-parigraha rUpa AraMbha karaNa-karAvaNa-anumodanathI aSTavidha aniSTa karmonA guratara bhArathI dabAyela tathA vyasanarUpI jala pravAha dvArA dUra pheMkAyela prANIo mATe A saMsAra-sAgaranA taLane pAmavuM atyaMta kaThina che. | [A saMsAra sAgaramAM prANI zArIrika-mAnasika duHkhone anubhave che. utpanna thanAra sAtA-asAtA paritApamaya rahe che. te upara uThavA ke nIce DubavAno prayatna karatA rahe che. A cAturaMtamahAMta-anaMta rudra saMsArasAgaramAM ati , anAlaMbaNa, ApatiSThAna, apameya, 84-lAkha jIvayonithI vyApta, anAloka-aMdhakAra rahe che, anaMtakAla sthAyI che. A saMsAra udvega prApta pANInuM nivAsasthAna che. A saMsAramAM pApa-karmakArI prANI-jyAMnuM Ayu bAMdhe che, tyAM ja te baMdhujana, svajana, mitrajana vaDe parivarjita thAya che. te badhAM mATe aniSTa hoya che. teo anAdeya, durvinita, kusthAna-kuAsana-kuzadhyA-kubhojana pAme che. azucimAM rahe che. teo kusaMghayaNI, kumANa, kusaMsthita, kurUpa hoya che. teomAM ghaNAM kodha-mAna-mAyA-lobha, ghaNo moha hoya che. teo dharmasaMjJA ane samyakatvathI rahita hoya che. teo dAridha-upadravathI abhibhUta, sadA parakarmakArI, jItanArtha rahita, kRpaNa, parapiMDanI tAkamAM rahelA, duHkhathI AhAra pAmanArA, arasa-virasa-tuccha bhojanathI peTa bharatA hatA. bIjAno vaibhava, sahakArasanmAna-bhojana-vastrAdi samudaya joIne te potAnI niMdA kare che. potAnA bhAgya upara rahe che. A bhava ke pUrvabhavamAM karelA pApakarmonI niMdA kare che. udAsamanavALA thaI, zokanI AgamAM baLatA te tiraskRta thAya che teo savahIna, kSobhagrasta, zilAkaLA-vidhA-siddhAMta zAAnA jJAnathI rahita hoya che. yathAta pazurUSa, jabuddhi, sadA nIcakarmathI AjIvikA calAvanAra, loka niMdita asaphaLa manosthivALA, ghaNuM karIne nirAza rahetA hoya che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 1/3/16 167 [adattAdAna karanArA AzAnA pAsAmAM baMdhAyelA rahe che, lokamAM sArarUpa manAtA athapAna ane kAmabhoganA sukhamAM teo niSphaLatAvALA hoya che. sArI rIte udhamavaMta hovA chatAM temane pratidina ghaNI muzkelIthI ahIM-tahIM vikharAyela bhojana ja mAMDa meLave che, te paNa pakSINa dravyasara hoya che. asthira dhana, dhAnya, kozanA paribhogathI teo sadA vaMcita rahe che. kAmabhoganA bhogopabhogane potAne AdhIna banAvavAnA prayatnamAM tara rahetA te bicArA anicchAe paNa kevaLa duHkhanA bhAgI thAya che. temane sukha ke zAMti maLatA nathI. A rIte para dravyathI avirata evA teo atyaMta vipula seMkaDo duHkhonI AgamAM saLage che. A te adattAdAnano phaLavipAka A lokamAM ane paralokamAM asukha,. ghaNuM duHkha, bahurata, pragADha, dAruNa, karkaza, AsAtA vaLo, hajAro varSe chuTAya tevo che. tene vedhA vinA mukta thavAtuM nathI. A pramANe jJAtakalaMdana, mahAtmA, jina, vIravara nAmadheya adattAdAnanI phaLavipAkane kahe che. A trIjuM-adattAdAna paradhana-haraNa, dahana, maraNa, bhaya, malinatA, trAsa, roddhamAna ane lobhanuM mULa che. temaja cAvatuM cirapagitaanugata-duraMta che tema huM kahuM chuM. * vivecana-16 : tathaiva - jema pUrve kahela che. vat - koI pAkA dravyane zodhatA. rAjapuruSa vaDe gRhIta, lAkaDI AdithI haNela, doraDA vaDe bAMdhela, kaidakhAnAmAM niruddha, turiyazIgha, atighADita-bhamatA, ativartita-mamatA, purava-nagara, samarpita-nAMkhelA, * x * kapaTa prahAro-lakuTa AkAra, vaLela vastra vaDe tADana. nirdaya-nikaraNa je ArakSako temanA saMbaMdhI je kharaparapa-atikarkaza vacano ane tarjanA-vacana vizeSa. * - - - galacchalla-gala grahaNanI jema je ullacchaNa-apa preraNA, tenA vaDe vimanasa-cetanAmAM viSAdavALo thaIne cAraka vasati guptigRhamAM praveze che. te vasatI kevI che? narakavasatI sadeza. te kedakhAnAmAM gaubhika-gutipAlanA je prahAro-ghAta, damaNa-upatApanA, nirbharsanA-Akroza vizeSa kaTu vacano, bhUSaNaka-bhayajanaka, tenA vaDe abhibhUta. tathA AkSiptanivasanA-paherelA vastro kheMcI le che, malina daMDiMDarUpa vasana-vastra jemAM Ape che te tayA - - ukoTAlaMcayandravyanI lAMca, lokamAM prasiddha che. pazcata-kedakhAnAmAM rahelA manuSya pAsethI, je mAgaNa-cAyanA, tatparAyaNa-temAM niSThAvALA tathA te kedakhAnAnA subhaTa vaDe karelA vividha baMdhano vaDe baMdhAya che. te baMdhano A pramANe - hahi - kASTha vizeSa, nigaDa-loDhAnI beDI, vAlarakA-gAya AdinA vALavALuM doraDuM, kudaMDaka-lAkaDA sAthe doraDAno pAza, vastra-cAmaDAnI mahAraju loha saMkalA-loDhAnI sAMkaLa, hastAMduka-loDhAnuM hAyaMtra, vardhapaTTa-cAmaDAno paTTo, dAmaka-doraDAnuM pagabaMdhana, nikoTana-baMdhana vizeSa. uparokta sivAyanA bIjA paNa kedakhAnA saMbaMdhI upakaraNa vaDe :- du:khanI udIraNA-asukhanuM pravartana kare che tathA saMkoTana-zarIrane saMkocavuM, moTana-aMga bhaMga karavo. tenA vaDe te maMdapuNyo baMdhAya che tathA saMpuTa-lAkaDAnuM yaMtra, loDhAnA pAMjarA, ke bhUmigRhamAM je nirodha-pravezana. kUpa-aMdha kUvo Adi, cAka-kedakhAnuM, cUpa-yuga, caka-rathanuM aMga, vitata baMdhana-pramardita hAtha, jaMghA, mastakanuM niyaMtraNa. khaMbhAlaNastaMbhanuM AliMgana, ItyAdi vaDe vidharmaNA-kadarthanA. viheDayaMta-baMdhAtA evA tenuM saMkocana ane aMgabhaMga karAya che. avakoTakaDokane nIce laI jaIne gADha, urasi-hRdaya ane zirasi-mastakane je bAMdhavA te. udarvapUritA-zvAsa pUrela urthakAyA. athavA ubhA rahelane dhULa vaDe bharI devA pAThAMtarathI uMce gayela AMga, kuradura kaTaka-kAMpatuM vakSasthaLa, motana-mana, meDanA-viparyakaraNa. tenA vaDe bAMdhatA - x * baMdhAvAthI niHzvasaMta-nizvAsane choDatA, zISaviTaka-vAgharI vaDe mAthAne bAMdhavuM te. UyAla-jaMghAne phALavI, pAThAMtarathI UyAvala-ghAne vALI devI. capaDaka-kAThamaMga vizeSa. saMdhi-goMThaNa, koNI Adine bAMdhavA, tad zalAkA-khIlA jevI ane zUci-soyonA agrabhAgane mArIne gamAM praveza karAvavo. takSaNa-lAkaDAnI jema cholavA. vimAnanA-darzanA. kSAra-dlano khAra Adi. kaTaka-masyA Adi, tikata-lImaDo Adi, te bhasvA. cAtanA kAraNazata-seMkaDo hetuthI kadarzanA. urasi-chAtImAM, mahAkASTha, dattAyA-nivezita, bAMdhIne. gADha dabAvavAthI te asthika-hADakA, bhAMgI jAya che, sapAMsuliga-paDakhAmAM rahela, gala-kAMTo ane kALo loDhAno daMDa tenA vaDe vakSasthaLa, jaThara, guhya dezamAM nAMkhIne pIDA Ape che. tathA macchata-hRdaya mayita karAya che *x - AjJaptiri -Adeza mujaba kArya karanAra karmacArI. avirAdhita-aparAdha na karavA chatAM vairI banela te yamapuraSo, te adatta lenArane tyAM kArAgRhamAM mAre che. te maMdapuSyaabhAgI, caDavelA-thauDa, vadhapa-cAmaDAno paTTo, pArAdhRti-loDhAnI kuza, chiva-mRdu kaSa, ka-cAbuka, vastracAmaDAnI moTI doraDI, veba-vela A badhAM vaDe mAre che. kRpaNa-du:khI vraNa-ghA, tenI je vedanA-pIDA tenAthI vimukhIkRta-coranuM mana jemAM udAsa thaI jAya che te. dhanakunaloDhAnA ghaNathI mAre. saMkoTitA-saMkocela aMgo, moTitA-bhagna aMgo karAya che. kevA ? te kahe che. niccAra-maLamUtrano rodha kare athavA tenuM vicaraNa baMdha karAve athavA vacana uccAraNa naSTa karAve. AvI bIjI paNa vedanA pApA-pApa karanAra pAme che. vasaviSaya parataMtratA vaza, kata-pIDita te vazAd. * x * anindriyanA viSayamAM-strI zarIrAdimAM tIva-ati gRddha-Asakta. strInA rUpAdimAM ISTa-abhimata, je rati tathA mohita-vAMchA karatA, je bhoga-maithuna, temAM je tRSNA-AkAMkSA tenA vaDe arditavyAkuLa tathA dhana vaDe tuSTa thanAra te dhanatoSaka. - keTalAMka naragaNa-cora manuSyano samUha, tene koI divase rAjanA ArakSako vividha baMghane bAMdhe che, karmaviMdadhA-pApakriyAnA viSayamAM phaLanA jJAnathI ajANa
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/16 169 10 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda rAjanA kiMkaro laI jAya che. te kiMkaro kevA che ? nirdayAdi dharmayukta, vadhazAstra pAThaka, vilaulIkAraka-jotAM ja cote oLakhI le tevA. laMyAzatagrAhakA-seMkaDo vakhata lAMca lenArA. kUTa-mAnAdinuM anyathA karaNa. kapaTa-veSa ane bhASAnuM viparItapaNuM karavuM, mAyA-ThagavAnI buddhi, nikRti-chetaravAnI kriyA. * x * prasidhi-temAM ekAgra yita pradhAnatAthI je vacana ke praNidhAna, A badhAmAM vizArada-paMDita. * * * * - 4 - te rAjakiMkaro vaDe AjJapta-Adeza karAyela, jayadaMDa-prANadaMDanI sajA pAmela, duSTanA nigraha viSayamAM Acarela daMDa, rUDha daMDa ke jIvadaMDa-jIvita nigraha lakSaNa. tvarita-zIgha, udghATita-prakAzita, sAme lAvela. zRMgATakAdimAM temAM zRMgATakasiMghATaka AkAra trikoNa sthAna, mika-traNa mAgatuM mIlana sthAna, catuka-cAra mArgonuM mIlana sthAna, sava-aneka mArgonuM mIlana sthAna, catumukha-tathAvidha devakula Adi, mahApatha-rAjamArga, paMtha-sAmAnya mArga. tyAM kaI rIte sAme lAve che ? vegadaMDa Adi temAM paNAli-prakRSTatAlI, zarIra pramANa lAMbI lAkaDI, paNoliprAjanaka daMDa, muTilatA-mukkA lAta. ItyAdi vaDe je prahAra, tenA vaDe saMbha4Amardita, bhAMgI nAMkhavA, zarIne mathI nAMkhavuM. aDhAra karmakAraNa - corInA 18 kAraNo. temAM coranA ane corInA kAraNonA A lakSaNa che. coranA sAta prakAro - (1) cora-corI karanAra, (2) caurApaka-corI karAvanAra, (3) maMtrI-corInI salAha denAra, (4) bhedajJa-bheda batAvanAra, (5) kANamyI-corIno mAla ochI kiMmate kharIdanArA. (6) yajJada-corane bhojana denAra, (3) sthAnada-corane sthAna denAra. corInA prakAro - (1) bhavana-Dara nahIM, huM badhuM saMbhALI laIza, ema kahI corane protsAhana ApavuM (2) kuzalacora maLe tyAre sukha-du:kha pUchavA. (3) tacone corI mATe hAtha AdithI saMketa karavo. (4) rAjabhAga-rAjano kara na devo. (5) avalokana-corI karatA corane upekSA buddhithI jovo. (6) amArgadarzana-cone zodhanArane viparIta mArga dekhADavo. (3) zayyA-corane zayyA devI. (8) padabaMgacoranA padaciha bhuMsI devA. (9) vizrAma-corane svagRhe chupAvavA anujJA devI. (10) pAda patana-praNAmAdi samAna devuM. (11) Asana-besavA devuM. (12) gopana-corane chupAvavo, (13) khaMDakhAdanacorane pakavAnnAdi khavaDAvavA. (14) mahArAji-lokamAM prasiddha che. (15) padhAnyadakarajanAM pradAna-dura mArgethI Avela corane zrama dUra karavA garama pANI, tela Adi ApavA. (16) pAka Adi arthe agni Apavo. (17) pAnAdi arthe zItaLa jaLa ApavuM. (18) coroe lAvela catuSpadAdine bAMdhavA mATe doraDA Adi ApavA. badhAmAM "jJAnapUrvaka" zabda joDavo, kemake ajJAnatAthI thAya to te niraparAdhipaNuM che. tathA yAtitAMgopAMgA-gopAMganI kadarthanA. - X - X - taMpiya-to paNa te tRSA pIDitane pANI maLatuM nathI. vadhyapuruSa-vadha mATe niyukta karAyela ke vaya puraSo, temanA vaDe ghAmAna-prerAyelA. kharapuruSa-atyaMta karkaza, paTaha-DiDima, tenA vaDe cAlavA mATe pAchaLathI ghakrita-dhakelatA. *x* x * vadhya saMbaMdhI je karakuTIyuga-vA vizeSa yugala, te tathA talivasitA-dhAraNa karAve che. * * * * * surakta kaNavIralAla kaNeranA phUla vaDe grathita-guMthelI, vimukula-vikasita, kaMTha sUtra sardeza. vaNadUtavadhyacihna jevI lAge che. * x * maraNanA bhayathI utpanna je parasevo tenA vaDe-tenI cIkAzathI cIkaNuM, klinna, ArdarUpa zarIra thAya che. kolasAnA cUrNa vaDe tenuM zarIra lIMpI devAya che. rajasa-havAthI uDela reNudhULarU5, bharitA-bharela vALa jenA che te. kuTuMbhaka-raMga vizeSa, tenAthI utkIrNagaMDita mastaka jenuM. - x * vadhyA-haNavA yogya, prANa-pItA-ucchavAsAdi prANa priya athavA prANapIta-bhakSaNa karAyela prANavALA. vajhayANa bhIya-vaghaka vaDe Darela. * * * zarIrathI vikRta-cheDAyelA. lohitAvalitAni-lohI vaDe lepAyela, je kAkiNImAMsa - mAMsanA nAnA-nAnA TukaDA tene khavaDAve che. pApA-pApI, khakarazata-zlaSNa pASANathI bharela carmakoza vizeSa, athavA seMkaDA vAMsa rUTita vaDe tene mAravAmAM Ave che. vAtika-jene vAyu hoya te, pAgala jevA, aniyaMtrita evA nara-nArI vaDe saMparivRta evA. - x * vadhya yogya vo paherAvelA te vadhanepathya. praNItaMte-laI javAya che. nagarasaMnivezanA madhya bhAgethI. kRpaNomAM karaNa te kupaNa karaNa arthAtu atyaMta dayanIya. amANa Adi zabdo pUrvavat jANavA. bAMdhavone anarthakapaNe hovAthI abAMdhava. viprekSamANA-jovAtA. dilodisi-eka dizAmAMthI bIjI dizAmAM, karI anya dizAmAM. AghAyaNa-qdhya bhUmi-maMDalanA pratidvAra - dvAre ja saMpApitA-laI javAtA. abhAgI evA teo zUlAgra-zULI upara, vilagna-avasthita, bhinna-viTArita, jeno deha che tevA. tyAM vadhyabhUmimAM tenA pakilpitAMgopAMgA - avayavo chede che. vRkSanI zAkhAo laTakAvI de che. vaLI bIjA, cAra aMgo - be hAtha ane be paga, dhaNiya - gADha bAMdhIne parvatakaTakAtu - parvatanI TocethI pramucco - pheMkAya che. dUrathI pAta-paDatA bahuviSamaustareSu - atyaMta viSama pattharonI coMTa sahe che. koI hAthInA page maInA karAya che. te pApakArI - corI karma karanArA * x - mukuMDhaparazu - muMDa kuThAra, tINA kuhADI vaDe ati vedanA utpanna karAya che. koI bIjA vRtakaNaThanAzA - kAna, AMkha nAka chedI nAMkhe che. ItyAdi sUbAI mujaba jANavuM. vizeSa A :- jihA - jIbha, AMchita - kheMcI kADhavI, zirA-nADI. asi-khaga, niviSayA - dezathI bahAra kaDhAyelA, pramucco - rAjakiMkaro vaDe tyajAya che. arthAta hAtha-paga chedIne dezanikAla karAya che. *x* kArAgalayA-kaidakhAnAmAM, ruddhA-niyaMtrita. teo hatasAra - apaharaNa karAyela dravyavALA, lajApitA - lajjA pAmelA. alajjA-lajjArahita. anubaddhasudhA - satata bhukhathI prArabdha - abhibhUta. zIta-uNAdi vedanAthI durghaTayA - durAcchAdita. vipA chavI - zarIranI vayA virUpa thayelA. vikalA - ISTa ane na pAmelA. durbala
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/16 11 1ra praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda asamartha kalAna-plAna, kAzamAnA roga vizeSathI khAMsatA, vyAdhita-kuThAdi rogavALA. Amena-cApavarasa vaDe abhibhUta, gAtra-go, prarUDha-vRddhine pAmelA. keza-vALa, zmaNU-dADhI mUcha, roma-bAkInA vALa. - - - chagamata maLan. khadti-nimagna, DUbelA. kAmaka-maraNamAM IcchArahita. khADAmAM chUTa-pheMkelA. * vRkAdi vaDe vihaMga-vibhAga arthAta TukaDA karAyelA. kimiNA-kRmivALA. aniSTa vacana vaDe zAyamAna - Akrosa karAtA. * x * thatu "sAruM thayuM, te marI gayo" ema kahe. tethI saMtoSa pAmatA loko vaDe haNAtA lajAne pAme che. AvA lajAvALA te ja thAya che ke bIjA paNa thAya ? svajano paNa lAMbA kALa sudhI lajita rahe che. maryA pachI paNa paraloka-bbIjo janma pAmIne nirabhirAma narakamAM jAya che. te naraka kevI hoya che ? aMgArA jevI, pradIpta, tenA sadeza, tathA ati zItavedanA, asAtA karma vaDe udIti, satata-avicchinna seMkaDo duHkho, tenA vaDe samabhibhUta - upadravayukta. tyAMthI nIkaLIne tiryacayonimAM jAya che. tyAM paNa naraka jevI vedanA pAme che. A anaMtara kahelA adatta grahaNa karanArA anaMtakALe jo kyAreka manuSyapaNAne pAme - x - tyAre manuSyamAM anArya - zaka, yavana, barbara dipaNuM pAme che. nIcakuLamAM utpanna thAya che. koI Aryajana-magadha AdimAM utpanna thAya che. teo lokabAhya * loko vaDe bahiSkRt hoya che. arthAt tiryaMca jevA rahe che. te kaI rIte ? akuzaladvamAM anipuNa, nakAdi parivRta, manuja pAme tyAre temAM nibaMdhaMti-ekaThA kare che. (zuM ?) narakamAM bhavaprayakaraNa - jamonI pracuratAthI, narakagati prAyogya pApakarmanI pravRttivALA thAya che. pharI paNa AvRttithI saMsAra-bhava, jenuM mULa che tevA duHkho pAme che. arthAt tevA kamane bAMdhe che * * * te manuSyo vartamAnamAM kevA thAya che ? te kahe che :- dharmazruti vivarjina - dharmazAstrAthI hita. anArya - AryathI judA, krUjIvopaghAtanA upadezakapaNAthI kSudra, mithyAtva pradhAna-viparita tatvopadezaka, zruti-siddhAMta, temAM prapanna-svIkAra karelA thAya che, ekAMta daMDaruci - sarvathA hiMsAnI zraddhAvALA. ATha karma rUpa taMtu vaDe AtmAne veSTitA kare che. AvA - x * x * cAra gatirUpa bAhya paridhivALA saMsAra sAgaramAM vase che. kevA saMsAramAM ? janma, jarA, maraNa ja kAraNa-sAdhana jenA che te tathA te gaMbhIra du:khathI praznabhita - saMcalita pracura jaLa jenuM che tevA. saMyogaviyoga rUpa vIci-taraMgovALA. ciMtApasaMga-ciMtAnuM sAtatya e teno prasAra che. vadha-haNavuM che, baMdha-saMyamana e tenA mahAna, vistIrNa kalolo che. karaNavilApa ane lobha ja teno kalakala karato vani che. apamAna-apUjanarUpI phINa che. tIvra khiMsA-niMdA, pulaMpula-prabhuta je roga vedanA, bIjA bhavano saMparka, niSphara vacanothI nirbharsanA Adi - x* kaThina-karkaza, durbheda jJAnAvaraNAdi karmo rUpI pattharathI uThela taraMganI jema caMcaLa che. nitya mRtyubhaya tenuM toyapRSTha-pANIno uparitana bhAga che. * x * kaSAya ja pAtALa-pAtALa kaLaza che, lAkho bhavo che teno jaLasaMcaya che. ahIM pUrve janma Adi janya du:khane pANI kahyuM ahIM jananAdi svabhAvathI jaLavizepanI samudAyatA kahI, te punarapti na samajavI. tathA - anaMta-akSaya, uDhejanaka-udvegakara, anavakSara-vistIrNa svarUpa, aparimita * aparimANa je mahecchA - moTI abhilASA, avirata lokonI avizuddha mati, te 35 vAyavegathI utpaNa thanArI. AzA-aprApya anI saMbhAvanA, pipAsA-prAtAnI AkAMkSA, te rUpa pAtALa kaLazo athavA samudra jaLanuM taLa, tenAthI je kAmaratizabdAdimAM abhiruci, rAgadveSa rUpa ghaNAM saMkalpo. te rUpa je vipula udarakaraja, tenAthI thato aMdhakAra. -x - moharUpI mahA AvatuM, temAM bhoga-kAma rUpI bhramara maMDala vaDe saMcarato vyAkuLa thAya che. - - - udvalaMta-uchaLatA, pracura garbhavAsa - madhya bhAgano vistAra temAM uchaLatA ane paDatA je prANI, prakarSathI jatAM je vyasanI prANI, prabAdhita - pIDita vyasanI prANIno pralApa, te rupa caMDa pavanathI TakarAtI laherothI vyAkuLa, taraMgothI kUTatA ane caMcaLa kalolathI vyApta jaLa jemAM che. - X - X - pramAda - madha Adi jevA ghaNAM caMDa-raudra, duSTa-kSaddha, zvApada-vyAghAdi, tenA vaDe abhibhUta, samudra pakSe masyAdi ane saMsArapakSe purapAdinI vividha ceSTA vaDe, athavA tenA samUha vaDe je gho-raudra, vivaMsa-vinAza lakSaNa, anartha-apAyanI bahulatAyukta temasyonI jema, te ajJAnI bhramaNa kare che. anupazAMta Indriyo jenI che, tevA prANI, te rUpa je mahA magara, tenuM je tvarita-zIgha carita-ceSTA, tenA vaDe ghaNo ja kSobhita thato tathA ekAMta zokAdikRta te nitya saMtApayukta che, caMcaLa che. te mANa-azaraNa pUrvakRta karmasaMcayI prANI, je udIrNa varma-pApa, tenA je vedhamAna seMkaDo du:kho rUpa vipAka te ja bhamato jaLasamUha che. trAddhi-nasa-sAtA rUpa je gaurava-azubha adhyavasAya, te ja apahAra-jalacara vizeSa vaDe gRhIta je karmabaddha prANi vicitra ceTAmAM prasakta thaI, kheMcAIne narakatalapAtALa tala samukha pahoMce che. sanna-khinna, viSaNa-zokavALA, viSAda-dainya, zokadainyatAnI prakaaivasthA, mithyAva-viparyAsa A baghAM rUpa parvata, tenAthI vyApta che. anAdi saMtAna karmabaMdhana tathA tenA leza-rAgAdi, te lakSaNa rUpa je kAdava, tenAthI A saMsAra pAra karavo ghaNo muzkela che. devAdi gatimAM je gamana, te kuTila parivartanA rUpa vistIrNa veLA - jalavRddhilakSaNa che. hiMsA-jUTha Adi AraMbha-pravRtti, tenuM kAraNakarAvaNa anumodana, te ATha prakAranA aniSTa je karmono saMcaya, te rU5 gurabhAra che, tenAthI AkAMta, te ja durga-vyasano rU5 jaLapravAhathI pheMkAyelA, ati DUbatA, urvaadho jalagamana karavAthI durlabha jenuM tala-pratiSThAna che. temAM prANI zArIrikamAnasika du:khone AsvAdanA sAtA-sukha ane asAtA paritApana-du:khajanita pitApa. e rUpa bahAra nIkaLavuM ane DUbavuM, te karato. temAM sAtA, te umegnatva-bahAra nIkaLavuM asAtA te nijhunava. caturaMta-cAra prakAre, dizA-gati bhedathI, mahAna,
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/3/16 133 134 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda sArI rIte ati arthane mATe prayanavALA. kahyuM che ke- duSkarmano saMcaya karela manuSya jema jema karmane AraMbhe che, tema tema ukharabhumimAM vAvela bIjanI jema niSphaLatAne pAme che. pratidina karma-vyApAra vaDe udhata hovA chatAM du:kha-kaSTa vaDe saMsthApita-maLatA loTa, piMDa AdinA saMcayamAM je pradhAna che, te. adhava-asthira, dhana-gaNima Adi, dhAnya-zAlI Adi, koza-Azraya, te sthiratAmAM paNa paribhoga karI na zake, hita-nyakta, kAma-zabda, rUpa. bhoga-gaMdha, rasa, sparza teno paribhoga-AsevanamAM, je sarva sauga - AnaMda jenA vaDe che, te tathA bIjAnI je zrI-lakSamI vaDe bhogopabhoga, tenI nizrAnA mArgaNa-gaveSaNAmAM rakta. temAM bhogopabhoga, tenI nizrAnA mArgaNagaveSaNAmAM rakta. temAM bhogopabhoga eTale eka vakhata bhogavAya te bhoga- AhAra, puSpa Adi. upabhoga - vAraMvAra bhogavAtA evA vastra, AvAsa Adi. varAka-tapasvI, anicchAe prerAya che. te du:kha-asukha, sukha ke svAthyane pAmatA nathI. teo atyaMta vipula seMkaDo du:khothI baLatA rahe che. jeo bIjAnA dravyamAM avirata thAya che, teo A badhuM sukha na pAme. A rIte kevuM phaLa maLe che, te batAvyuM. bAkI pUrvavatu. - X - muni dIparatnasAgare karela AzravadvAra-adhyayana-3-no TIkA sahita anuvAda pUrNa anavadagra-anaMta, rudra-vistRta saMsAra sAgaramAM. kevo thaIne ? asthita-saMyamamAM avyavasthita, temane AlaMbana rahita ane pratiSThAna-trANanuM kAraNa jemAM che, aprameya - asarvajJa jene jANI na zake, 84 lAkha yoni vaDe yukta. yoni-jIvonuM utpatti sthAna, teo asaMkhyAtapaNe hovA chatAM * samAna varNa, gaMdha, rasa, sparzInI ekatva vivakSAthI ukta saMkhyA Ave che. jemAM pRthvI-pANI-ani-vAyu e cArenI sAta-sAta lAkha yonio, vanaspatimAM pratyekanI daza ane anaMtanI cauda lAkha yonio, vikasendriyonI baLe, nADI-devatAnI cAra-cAra lAkha, tiryaMcayonika cAra lAkha, manuSyonI cauda lAkha che. anAloka-je ajJAnarUpI aMdhakAra, anaMtakALa-aparyavasita kALa sudhI. uoNasA-udgata basa, sunna-kartavyamUDha. saMjJA - AhAra, maithuna, bhaya, parigraha saMjJA vaDe yukta. saMsAra sAgaramAM vase che. kevA saMsAramAM ? udvignono vAsa, vasatisthAna, jemAM jemAM grAma-kuLa AdinuM Ayu bAMdhe che. pApakArI-corI karanArA. bAMdhavajana-bhAI Adi, svajana-putra Adi, mitra-suha te badhAMthI rahita tathA lokone aniSTa thAya che - 4 - asuINa - azuci ke azrutatA. kusaMhanana - sevAd Adi saMhananayukta, kumANa - atidIrdha ke atiddasva. kusaMsthita - huMDa Adi saMsthAna, kurUpa - kutsita varNavALA. bahumoha-atikAma ke ani ajJAna, dharmasaMjJA-samyakatva ane dharmabuddhithI, paribhraSTa, dArigha ane upadravathI yukta. je artha-dravya vaDe jIvAya che, tenAthI rahita. kRpaNa-rAMka, paripiDitarkaka - bIjAe ApelA bhojanane zodhanArA. rasa-hiMga Adi vaDe na saMskArela, virasa-jUnuM hovAthI, tuccha * . bIjAnA ddhayAdi joIne, temAM RddhisaMpatti, satkAra-pUjA, bhojana-kAzanAdi te badhAMnA samahanI udaya vartatA athavA tenI je vidhi-anuSThAna, tene niMdatAjagupta karatA, AtmA ane bhAgyane niMdatA. A pUrvakarmanuM phaLa che, tema mAne che. ahIM purAkRta-janmAMtaramAM karela, ka - A janmanA pApa, vimanasa-dIna, zoka vaDe baLatA, parAbhava pAme che. chobha - nissahAya, zilA-ciga Adi, kalA-dhanurvedAdi, samayazAstra * jaina, bauddhAdi siddhAMta-zAstra, A badhAthI hita yathAjAta pazubhUta - zikSA, ArakSaNAdi varjita baLadIyA jevA, kemake vijJAnAdithI hita che. aciyata - apati utpAdaka, nIca-adhamajana ucita, upajIvaMti- tenA vaDe AjIvikA kare che. manoratha - abhilASA, teno je nirAsa - kSepa, tenI bahulatAvALA athavA moghamano rasthA-niphaLa manorathavALA, nirAza bahulA - AzA bhAvanI pracuratAvALA. AzA-IcchA vizeSa, te rUpa pAza baMdhana, tenA vaDe pratibaddha - saMraddha, ayapAdAna - dravya Avarjana ane kAma sukha, lokasAra-lokamAM pradhAna. aphalavaMtaga - akaLavAnuM athatu apAd. kahe che ke - artha, teno mitro che, artha tenA bhAIo che, lokamAM arthavALo ja puraSa che, te ja paMDita che.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/10 135 che AzravadvAra-adhyayana-4-abrahma che * * * * * * * * * * * * have bIjA adhyayana pachI cothuM AraMbhe che. Ano sUma nirdeza kamathI saMbaMdha che. adattAdAna prAyaH abrAma Asakta cita dharAve che tethI have abrahmane prape che e saMbaMdhaLI cArdeza Adi paMcaka pratibaddhatA 'sAdeza" ema dvArane jaNAve che - * sUtra : jaMbU conuM Ayava aidhama dvArA brahma che. A adhyakSa devamanuSya-asura loka dvArA prArthanIya che. te pANIne phasAvanAra kAdavanA jALA samAna che. puruSa-napuMsaka vedanA cihnavALuM, tapasaMyama-brahAcaryamAM vinarUpa, bheda-rAyatana ane ghaNAM pramAdanuM mULa, kAyaskApuruSathI sevita, sujana-jana tahAsa vIya, utd-naka-tici e traNe lokamAM pratiSThAna yukata rA-maraNaroga-zokanI bahulatAvALuM, vadha-badha-vidhAtamAM durvighAta, darzanacAstri mohanA hetubhUta, cisparicita-anugata, duHkhe karIne aMta pAme tevuM A cothuM adharmadvAra che. * vivecana-17 : jaMbU ! e ziSyane AmaMtraNa che. abrahma - kuzalakarma te A maithuna, tene atyaMta akazapaNe vivakSA karela che, kahyuM che - coka maithunane rAgadveSa rahita jinavarendro vaDe kaMIja anujJAta karela nathI, deva-manuSya-asuraloka vaDe prArthanIyaabhilASA karAya che, tethI kahyuM - hari-hara-brAhmA Adi koI zUrapuruSa bhuvanamAM evo nathI je kAmathI khalana pAmato na hoya, mAtra jinezvara ja temAM khalita thatAM nathI. paMka-mahA kAdava, panaka-te ja pAtaLo hoya, pAza-baMdhana vizeSa, jAla-masyabaMdhana te 5 kalaMka ane duvimoMgTanA nimittathI tenuM samAnapaNuM che. kahyuM che - tyAM sudhI ja puraNa samArge rahe che, Indriyo zAMta rahe che, lajA jaLavAI rahe che ane vinaya paNa AlaMbanabhUta rahe che, jayAM sudhI strInA - x " nayana bANa vAge nahIM, te abrAhamanA cinho strI-puruSa-napuMsaka vedarUpa che. bheda-vyAjIivitano nAza, tenuM Ayatana-Azraya, pramAda * madha, vikathA Adi, tenuM mUla * kAraNa. kahyuM che ke - viSayAsakta, madha vaDe mata jevo puraSa zuM zuM karato nathI, vicArato nathI ke bolato nathI. kAtara-parISahathI Dare che te, kApurakutsita manuSya, temanA vaDe sevita, sujana-sarva pApathI virata, jana-samUha, varjakIyapariharavA yogya. uddharva-urvaloka, naka-adholoka, tiryatiryazloka e rUpa traNe loka, temAM pratiSThAna. temAM kayAMya paNa jarA-maraNAdi kAraNapaNe che. kahyuM che ke - je seve che, te zuM pAme che ? thAkI hAre che, durbaLa thAya che, vaimanasya pAme che ane AtmadoSathI duHkhone pAme che. 136 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda vagha-tADana, baMgha-saMyama, vighAta-mAraNa e paNa duSkaravighAta che jene arthAta vadha AdithI paNa teno aMta Avato nathI. gADharAmavALAne mahAApattimAM paNa abrAhama IcchA zAMta thatI nathI. *x*x* darzana yA>>i mohanA hetubhUta-venuM nimita che. [zaMkA-] zuM A cAtri mohano hetu nathI ? kahyuM che - tIvakaSAya, bahumoha pariNata, rAgadveSa saMyukata e cAguiNaghAtI baMne prakAre cAstrimohane bAMdhe che. dvivighakaSAya, nokaSAya mohanIya bhedathI. vaLI je darzanamohanA hetubhUta che, te ame pratipAdita karatA nathI. tenA hetunI pratipAdaka gAyA A pramANe saMbhaLAya che - arihaMta, siddha, caitya, tapasvI, zruta, guru, sAdhu, saMghanA pratyenIka hoya te darzanamohane bAMdhe che. -- satya che, paraMtu * * svapakSa * ahmanA sevanathI je saMghapatyanIkatA, tenA vaDe darzanamohane bAMghato, brahmacaryane darzanamoha hetupaNe vyabhicarato nathI. kahe che ke svapakSa abrAhma sevakane mithyAtvano baMdha thAya, anyathA tene durlabha bodhi kema kahyo ? kahyuM che - sAdagInA cothA vratano bhaMga, caitya dravyanA bhakSaNa AdimAM ane pravacanano ukAhamAM, RSighAtamAM, bodhilAbhane bALe che. ciparicita-anAdikALa sevita Adi pUrvavat jANavuM. abrAnuM svarUpa kahyuM, have tenA kAryakane kahe che - * sUtra-18 : abrahmAnA guNasaMpanna A - gIza nAmo che. te A pramANe - adhyA, maithuna, carata, saMsarga, sevanAdhikAra, saMkalpa, mAdhanApado, daI, moha, mana:saMkSobha, anigraha, vyagraha, vighAta, vibhaMga, vizvama, adhama, zIlatA, gAmadAmatRpti, rati, roga, kAmabhogamAra, vaira, rahasya, gulma, bahumAna, jAvida, bhApati, virAdhanA, prasaMga ane kAmaguNa. abahAnA mIza nAmadheya che. * vivecana-18 : sugama che. brahma-akuzala anuSThAna. maiyuna-strI, puruSanuM karyuM. paraMta-samagra vizvamAM vyApta. saMsargI-strI, puraSanA saMga vizeSa rUpavI ke saMsargajanyapaNAthI saMsargI, kahyuM che ke- AnuM nAma mArA manane vikArI kare che, to tenA darzana ane vilAsa vaDe ullasita bha kaTAkSathI zuM na thAya ? sevAdhikA-cosa Adi pratisevanano tiyoga, abrA pravRta ja corI Adi anAryasevAmAM adhikRta thAya che. artha eka lAlasAthI sarve anartho thAya che. * x* saMkalpa-vikalpa, tenAthI jamela. kahyuM che - he kAma ! huM tAruM rUpa jANuM chuM, te saMkalpathI janme che. huM tAro saMkalpa karIza nahIM. bAdhanApada-saMyama sthAnone bAdhita karanArA athavA lokone pIDita karanAra, *x:x* da-izarIra ane IjyinA darpathI utpanna thanAra. prakAma sane sevavo nahIM, prAyaH sa dekhikara thAya che. *xx* athavA darpa-saubhAgyAdi abhimAnathI jamela, prazama keoNnyatvathI temAM prapanI pravRtti saMbhavatI nathI. tethI darpa ja kahevAya che. kahe che - maithuna vyatireka badhI kriyA prazAMtavAhI citavALAne saMbhave che. moha-mohana,
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/18 vedarUpa mohanIyanA udayathI saMpAdhatvathI athavA jJAnarUpatvathI moha kahevAya che. kahyuM che - jagamAM aMdha loko dekhAtI vastune jotA nathI, tema rAgAMdha, je nathI te paNa jue che. - 4 - 4 - manaHsaMkSobha-citanuM calitapaNuM, tenA vinA A na thAya. athavA mAnasika kSobhathI utpanna thanAra. - x + X - 177 anigraha-viSayomAM pravRtta thatAM manano nigraha na karavo athavA manonigraha na karavAthI utpanna. vigraha-kalahano hetu. rAma ane rAvaNanA yuddhamAM mAnavo grasta thayA, te saMgrAma strI nimite thayo. temAM 'kAma' mukhya hato. athavA vyugraha-viparIta AgrahathI utpanna thanAra. kAmInuM A svarUpa che - duHkharUpa viSayomAM sukhAbhimAna ane saukhya rUpamAM niyamathI duHkha buddhi - X - x - x - vighAta-guNono nAza. jo sthAnI, maunI, muMDI, valkalI ke tapasvI abrahmane prArthe. te brahma paNa mane rucatuM nathI. - X - 4 - tethI ja cetelo AtmA ApattithI prerita thaI akArya karato nathI. vibhaMga-guNonI virAdhanA. vibhrama-anupAdeya viSayomAM paramArtha buddhithI pravartavAthI bhrAMtipaNuM athavA kAmavikAranA AzrayathI vibhrama. adharma-acAstrirUpa. azIlatA-cAstrivarjitapaNuM. grAmadharmazabdAdi kAmaguNa, temAM tapti - gaveSaNA ke pAlana, abrahma parAyaNa, rati-maithunamAM ta. rAga-rAgAnubhUti rUpatvathI, rAgaciMtA pATha paNa che. kAmabhogamA-kAmabhogathI mRtyu. vaira-veranA hetupaNAthI. rahasya-ekAMtamAM karAtu kRtya guhya-gopanIyapaNAthI. bahumAna-ghaNAMne mAnya. brahmacavighna-maithuna viramANamAM vyAghAta. vyApatti. kAmaguNa-kAma vAsanAnuM kArya. - 4 - 4 - A rIte 30-nAmo thAya che. prakArAMtathI AvA bIjA paNa nAmo che. nAma dvAra kahyuM, have te je kare che te kahe che - * sUtra-19 (adhuru) -- A ahAne apsarA sAthe devagaNa paNa seve che. [kayA devo ?] moha mohita mati, asura-bhujaga-garuDa-vidyuta-agni-dvIpa-udadhi-dizi-vAyustanitakumAra devo. aNapakSI, paNapachI, RSivAdika, bhUtavAdika, dita, mahAkadita, kUSmAMDa, pataMgadevo. pizAca, bhUta, yajJa, rAkSasa, kinara, puruSa, mahorA, gaMdharva. tiliokamAM jyotiSka vimAnavAsI taduparAMta manuSyagaNa, jalacara-sthalacara-ecara tathA mohatibaddha cittavALA, atRpta kAmabhogatRSNAvALA, balavatI-mahatI-samabhibhUtacNAvALA, [viSayamAM gRddha, atimUrchita, abrahArUpa kIcaDamAM phasayela, tAmasabhAvathI amukta, evA anyonyane sevatA, potAnA AtmAne darzana-yAztrimohanA piMjarAmAM nAMkhe che. vaLI asura, sura, lici, manuSya saMbaMdhI bhogomAM ratipUrvaka vihAramAM pravRtta, cakravartI-surendra-narendra dvArA satkRta, devalokamAM devendra saza, bharatakSetramAM hajAro parvata, nagara, nigama, janapada, puravara, droNamukha, kheDa, kaTa, maDaMla, saMbAdha, paTTaNathI maMDita, sthira lokonA nivAravALI, eka chatra, samudra paryanta pRthvIno upabhoga karanArA narasIha-narapatI-narendra, naravRSabha, mabhUminA vRSabha 15/12 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda samAna, atyadhika rAteja lakSmIthI daidIpyamAna che. je saumya ane niroga che, rAjavaMzamAM tilaka samAna che. je sUrya, caMdra, zaMkha, cakra, svastika, kA, java, matsya, kAcabo, uttama ratha, bhaga, bhavana, vimAna, azva, toraNa, nagaradvAra, maNi, ratna, naMdhAvartta, mUsala, haLa, suMdara kalpavRkSa, siMha, bhadrAsana, suruci, stUpa, suMdaramugaTa, mukatAvalI hAra, kuMDala, hAthI, uttama baLada, dvIpa, meru parvata, garuDa, dhvajA, Indraketu, darpaNa, aSTApada, dhanu, bANa, nakSatra, megha, mekhalA, vINA, gADInuM grUpa, chatra, mALA, dAminI, kamaMDala, kamala, ghaMTA, uttama jahAja, soya, sAgara, kumudavana, magara, hAra, gAgara, nUpura, parvata, nagara, vajra, kanara, masUra, uttama rAjahaMsa, sArasa, cakora, cakravAka-yugala, cAmara, DhAla, paSaka uttama paMkho, lakSmIno abhiSeka, pRthvI, talavAra, aMkuza, nirmaLa kaLaza, zRMgAra ane vardhamAnaka A badhAM zreSTha puruSonA uttama ane prazasta lakSaNane cakravartI dhAraNa kare che. 32,000 zreSTha rAjA temane anusare che, 64,000 zreSTha yuvatInA nayanane priya, kta AbhAyukta, padmapadma-koraMTaka mALA-caMpaka-suvarNanI kasoTI upara kheracelI rekhA samAna gauravarNI, sujAta sarvAMga suMdaraMgavALA, mahAI-uttama-paTTaNamAM banela, vividha raMgonI haraNI tathA khAsa jAtinI haraNInA carma samAna komaLa valkala tathA cInI ane rezamI vastro tathA kaTibaddhathI temanuM zarIra zobhe che. temanA mastaka uttama sugaMdha, suMdara cUrNanI gaMdha, uttama puSpothI yukta hoya che. kuzala kalAcArya dvArA nipuNatAthI banAvela sukhakara mALA, kaDA, aMgada, tuTika, uttama AbhuSaNone zarIre dhAraNa kare che. ekAvali hArathI zobhita kaMTha, lAMbI-laTakatI dhotI ane uttarIya vastra, vIMTI vaDe pILI dekhAtI AMgaLI, ujjavaLa ane sukhaprada vezathI ati zobhatA, tejasvItAthI sUrya samAna dipta hatA. temano avAja zaradaRtunA navA meghanA dhvani jevo gaMbhIra ane snigdha hoya che. 138 temane tyAM pradhAna cakraratnathI yukta 14-ratno utpanna thAya che. navanidhipati, samRddha koza yukta, cAturaMta caturaMga senA, temanA mArganuM anusaraNa kare che, te azva-hAthI-tha-manuSyonA adhipati hoya che, uMcA kuLavALA, vidyuta yazavALA, zaradaRtunA caMdra samAna mukhavALA, zUravIra, traNe lokamAM phelAyela prabhAvavALA, la sabdA, saMpUrNa bharatakSetranA adhipati, narendra che. parvata-vana kAnana sahita uttaramAM himavaMta varSadhara parvata ane bAkI traNa dizAomAM sAgara paryanta, bharatakSetrane bhogavatA, jitazatru, pavararAjasIMha, pUrvakRt tA prabhAvavALA, nirviSTa saMcita sukhavALA, aneka rAta varSanI AyuvALA, janapada pradhAna bhAryA sAthe vilAsa karatA atulya zabda-sparza-rasa-gaMdha-rUpane anubhavatA hoya che, to paNa te kAmabhogothI tRpta rahIne maraNane pAme che. * vivecana-19 (adhuruM) abrahmane suragaNa-vaimAnika devasamUha seve che. sApsarasa-devIo sahita arthAt
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/19 139 180 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda devIo paNa seve che, mohasthI mohita mati jenI che te mohitamati. asura-asukumAra, bhayaga-nAgakumAra, garuDa-garuDa dhvajAvALA suparNakumAro, viju-vidhutakumAra, jalaNaagnikumAra, dIva-dvIpakumAra, udahi-udadhikumAra, dikSi- dikumAro, pavaNa-vAyukumAra, caNiya-svanitakumAra A daza bhavanapatio che. aNapatri, paNapatti Adi ATha vyaMtaratikAyanA upara rahela vyaMtara jAti vizeSa vANavyaMtara] devo che. pizAyAdi ATha vyaMtaranA bhedo che. tiriya-tichalokamAM jyotika vimAnavAsI devo che. manujA-manuSyo temano gaNa-samUha tathA jalacarAdi moha pratibaddha cittavALA. avistRNA-prApta kAmamAM tRNA gaI nathI tevA. kAmabhogavRSitA-aprApta kAmabhoganI IcchAvALA. tene ja vistArI kahe che - tRSNA-bhoga abhilASa, tenA vaDe balavatI-tIva, mahati-mahAviSaya vaDe samabhibhUtaparibhUta, prayitaviSaya vaDe grathita, atimUrNita-viSayadoSa darzana pratye ati mUDhatAne pAmelA brahmamAM avasa-kAdavanI jema khuMcelA. tAmasa bhAvathI - ajJAna pariNAmathI umukta-mukta na thayelA tathA baMne mohanIya karmanA baMdhana, paMjaramiya-AtmArUpI pakSIne baMdhana sthAna rU5 kare che. kaI rIte ? anyonya-paraspara Asevana-abrahma Azrita bhoga vaDe. vaLI A vizeSaNa kahe che - asurAdinA je bhoga-zabdAdi, temAM je ti-AsaktinI mukhyatAthI je vihAra-vicimakIDA, tenA vaDe yukta. tevA koNa che ? cakravartI-atizayavALo rAjA. -x-x- suranaspati-surezara, narezvara vaDe sakRta-pUjita. konI jema anubhave te kahe che - suravarAIva arthAt pravara deva jevA. kayA ? devaloka-svargamAM. bharatavarSabhAratavardhakSetra saMbaMdhI naga-parvato, nagara-kararahita sthAno, nigama-vaNijjanapradhAna sthAno, janapada-dezo, puravara-rAjadhAnIrUpa, droNa mukha-jalasthala padayukta, kheTa-dhULIyA prakAravALA, karma-kunagara, maDaMba-saMnivezanA mArgamAM dUra rahela, saMvAha-dhAnyAdinI, rakSArthe ane saMvahana yogya durga vizeSarUpa. padna-jalapatha-sthalapaca sAthe hoya tevA. temAM timitabhedinIkA-nirbhayapaNAthI. * x + eka chatra-jyAM eka ja rAjA hoya. - x - mukavA-pAlana karatA, vasudhA-pRthvI. ardhabharatAdipa mAMDalikapaNe, himavaMta parvata sudhInA sAgaranA kinArAvALA kSetrane bhogave che. zUrapaNAthI narasiMha, svAmIpaNAthI narapati, temanI madhye IzvarapaNAthI narendra, guNonI pradhAnatAthI naravRSabha. marata vRSabhakalyA-devanAtharUpa athavA mara dezamAM utpanna vRSabha samAna, aMgIkAra karela kAryabhAsnA nivahakapaNAthI. atyartha rAjadja lamI vaDe dIpatA, saumya-adAraNa ke nirujA, rAjavaMzatIlaka-tenA maMDanarUpa tathA ravi, zazi Adi uttamapuruSanA lakSaNone dhAraNa kare che. vizazimAM keTalAMka vizeSa zabdono artha :- kUrmaka-kAcabo, bhaga-yoni, bhavana-bhavanapati devAvAsa, vimAna-vaimAnika nivAsa, maNi-caMdrakAMtAdi, rana-karkItanAdi, baMdhAvarta-navakoNa svastika vizeSa, suracita-sArI rIte karAyela, suratida-sukhakara, mRgapati-siMha, bhadrAsana-siMhAsana, suyI-AbharaNa vizeSa. sarisa-muktAvalI, kuMDala kAnanuM AbharaNa, dvIpa-jaLathI bharela bhUdeza, maMdara-meru, maMdira-gRha, garaDa-suparNa, Indraketu-Indra caSTi, darpaNa-arIso, aSTApada-dhutapaTTa athavA kailAza parvata. ApadhanuSa, *x - yuga-sUpa, dAma-mALA, dAminI-loka rUDhithI jANavuM. -x - kumudAkarakumudabaMDa, gAgara-strIparidhAna vizeSa, nUpura-paganuM AbharaNa, naMga-parvata, vairUdja, kinara-vAdha vizeSa ke devavizeSa, cAma-prakIrNaka, kheTaka-laka, pablIsaka-vAdha vizeSa, varatAlavRta-eka prakArano vIMjhaNo, zrIkAbhiSeka-lakSmInuM abhisiMcana, medinI-pRthvI, aMkuza-vRMgAra bhAjana vizeSa, vardhamAnaka-zarAvala, prazasta-mAMgavya, uttama-praghAna, vibhakta-vivita lakSaNone dhAraNa kare che. 32,ooo rAjA vaDe sAnukarAtA, 64,ooo pravara varaNInA nayanakAMta-locanane abhirAma athavA paniyana svAmI, kta-lAla, AbhA-prabhAM jenI che te tAbhAM. paumAmaha-parAgabha, koraMTadAma-koraMTa puNAnI mALA, caMpaka-puSa vizeSa, nikA-rekhA, A badhAM jevA varNavALA. sujAta-suniSAnna, aMgo-avayavo, A prakAranuM suMdara aMga-zarIra jenuM che te. mahAI-mahAmUlya, va5tanobhava-pravara kSetra vizeSamAM utpanna, vicitra rAga-vividha rAga vaDe raMjita, eNI-haraNI, preNI-haraNI vizeSa ja, tenA carmamAMthI banAvela. kAlamRga-arthAt kAlamRganA carmanA vastro. dukUla-vRkSavizeSa, dulAnivaracInAni-lavRkSanA vala-x* cInAnI-cIna dezamAM utpanna, pasUtramayapaTTo, kauzeyaka-kauzeyaka kArodbhava vastro, zroNI sUga - kaTIphUga. A badhAM vaDe vibhUSita aMgavALA. tathA varasurabhigaMdha- pradhAna manojJa puTapAka rUpa gaMdha. bharita-bharela, zirAMsimastako, kavita-Icchita, chekAcArya-nipuNa zithI vaDe, sukRta-sArI rIte cela, ratidA-sukha karanArI, mAlA-AbharaNa vizeSa, kaTaka-kaMkaNa, cAMgada-bAhanuM AbharaNa vizeSa, tuTikA-bAhurakSikA, pravara bhuSaNa-mugaTa ane mALA Adi, pinaddha-paheryA che jeNe te. ekAvalI-vicitra maNino ekasarohAra, vAra-hRdaya, pralaMba-dIdha, pralaMbamAnalaTakato, sukRta-surayita, paTazATaka-uttarIya vastra, khesa. mudrikA-vIMTI. nepathya-veSa. - X - virAjamAna-zobhato. - X - zArada-zaratakAlIna, narva-utpadhamAna avasthA. svanita-megharjitavat madhura ghoSavALA che - x - 14 ratno-senApati, gAlApati, purohita, azva, vardhakI, hAthI, strI, caka, chatra, carma, maNi, kAkaNi, khaDjha, daMDa. nava nidhi che - naisarpa, paMDu, piMgalaka, sarvaratna, mahApA, kAla, mahAkAla, mANavaka mahAnidhi ane zaMkha. cAturaMga-samudrAdi cAra cheDA, hAthI-ghoDA-rI-pAyadaLa rUpa cAra senA vaDe samyaka rIte mArge cAtusarAtA. *X - X - zarada RtunA caMdanI jema pUrNa, tenA jevA saumya vadanavALA. -zUsvIra, lamzA -khyAti pAmelA. zaila-parvata, vana-nagasthI dUra, kAnana-nagara najIka. * * * * * nirviTa-paribhakta, saMcita-poSita, tathA aneka seMkaDo varSanA AyuSyavALA, panIo sAthe vilAsa karatA, atula-nirUpama evA zabdAdine anubhavatA, upanamaMtipAme che maraNadharma-mRtyurUpa, atRptA-kAmI-brahmacArIo.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/19 182 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda * sUtra-19 (adhurethI) : vaLI baladeva, vAsudeva jevA para puraSo, mahAbaLa ane parAkramavALA, moTA dhanuSane caDAvanAra, mahA savanA sAgara, dudhara, dhanudhara, naravRSabha, rAma ane kezava bhAIo vizALa parivAra yukta hoya che. vasudeva, samudravijayAdi dazAha, pradhumna-pratIva-zAMbha-aniruddha-niSadha-ubhuka-sAraNa-gaja-sumukha-durmukha Adi yAdavo ane sADA traNa karoDa kumAronA hRdayane priya hoya che. teo rohaNI ane devakI devInA hRdayamAM AnaMda utpanna karanArA che, 16,ooo rAja tene anusare che. 16,000 sunayanA rANInA hRdaya vallabha hoya che. temanA bhaMDAra vividha maNI, varNa, rana, motI, muMgA, dhana, dhAnyanA saMcayarUpa RddhithI bharapura rahe che. hajAro hAthI, ghoDA, rathanA adhipati che, hajAro gAma, Akara, nagara, kheDa, kabUTa, marDaba, droNamukha, pATaNa, Azrama saMvAhamAM svaccha, sthira, zAMta, pramudita loko nivAsa kare che, tyAM vividha dhAnya upajAvanArI bhUmi, moTA sarovara, nadI, nAnA taLAva, parvata, vana, ArAma, udhAna hoya che. teo dakSiNa vaitAgikSiI vibhakata, lavaNasamudra parigata, cha prakAranI kAlaguNakAma sukad ardhabharatanA svAmI hoya che. [A baLatva, vAsudeva dhIra, kitavALA purayo che teo ghabalI, atibakI, anihad, aparAjita gumana ripusahastranuM mathana karanArA, dayALu, matsarI, acapaha, acaMDa, mita-maMjulabhASI, hasita-gaMbhIra-madhura vacanI, abhyagata vatsala, zaraNaya lakSaNa-vyaMjana-guNothI yukta, mAna-unmAna-mANa patipUrNa, sujAta, savaga suMdara zarIrI, zazi saumyAkAra kAMtapriyadarzanI, aparAdhane sahana na karanAra, pracaMDa daMDa pracArI, gabhIra darzanavALA hoya che. lAladevanI uMcI dhvaja tADavRkSanA cihathI ane vAsudevanI dhvaja garuDathI aMkti hoya che. gada darSita muSTika cANUra mUA, riSTa vRSabhaghAtI, kezarI sIMhanA mukhane phADanAra, dapanAganA dapanuM mathana karanAra, yamala AjunanA bhaMjaka, mahAzakunI ane putanAnA jhu, kaMsanA mugaTano bhAMganArA, jarAsaMghanA mAnanuM mathana karanArA che. saghana, ekasarakhI, uMcI zalAkAthI nirmita tathA caMdra maMDalanI samAna prabhAvALA, sUrya kiraNarUpI kavacane vikheranAra. aneka pratidaMDayukata chatrone dhAraNa karavAthI ghaNAM zobhe che. temanA baMne paDakhe DhoLAtA cAmarothI sukhada, zItaLa pavana vAya che. je cAmara pravara giriyuharamAM viharatI gAyothI prApta thAya che. nIrogI camarI gAyano pUchamAM utpanna thayela, ajJAna, zveta kamaLa, vimukula-ujjavaLarajatagirinuM zikharu, vimala caMdra kiraNa sardeza ane cAMdI samAna nirmaLa hoya che. pavana vaDe Ahad, capaLa, calita, salalilata, punartita laherono prasAra tathA suMdara kSIrasAgaranA salilapravAha samAna caMcaLa hoya che. mAnasarovaranA vistAramAM paricita vAsavALI, zeta varNavALI, svaNagiri upara sthita, upara-nIce gamana karanAra anya caMcaLa vastune mAta karanAra vegathI yukata hasInI samAna hoya che. vividha maNI tathA tapanIya varSanA banela vicitra daMDavALA, lAlityayukata ane narapatInI lakSmInA abhyadayane prakAzita kare che. uttama paTTaNomAM nirmita, samRddha rAjakuLa vaDe sevita, kALo aga-avara kuMdrakanDarakanI dhUpathI utpanna sugaMdha samUhathI sugaMdhita hoya che. AvA cAmara baMnenA paDakhAmAM vIMjhAya che. jenAthI sukhapada tathA zItaLa pavana pasAra thAya che. baladeva, vAsudevaajita, ajitarathavALA, hala musala ane bANadhArI, zaMkha caka gadA zakti naMdagadhArI, ati ujjavaLa sunirmita kaustubhamaNi ane mugaTadhArI, kuMDalathI prakAzita mukhamaMDaLavALA, puMDarIka nayanA, kAvalIthI zobhita kaMTha, vALa vALA, jIvasa sulakSaNA hoya che. uttama yazasvI hoya che. sarvaRtuka surabhi kusumathI grathita lAMbI, zobhAyukata, vikasita vanamALAthI temanuM vakSasthaLa zobhe che. temanA aMgopAMga 108 mAMgalika ane suMdara lakSaNothI suzobhita che. temanI gati matta uttama hAthInI gati samAna lalita ane vilAsamaya hoya che. kaTIga-nIlA pILA vastradhArI, pravara dipta tejavALA, zAradIya-navasvanita-madhuragaMbhIra-nizva zodhavALA, narasIMha, sahavikramagati, moTA rAjasIMhane samApta karI denAra, saumya hoya che. hAravatInA pUrNa caMdramA che. pUvakRta tapanA prabhAvavALA nirviSTa saMcita sukhavALA, anekazata varSanA AyuvALA, vividha janapadanI patnI sAthe vilAsa karatA, atulya zabda-spa sa-gaMdhane anubhavatA paNa teo kAmabhogothI tRpta thayA vinA mRtyu dharmane pAme che. * vivecana-19 (adhurethI) : mUva zabda nipAta che. baLadeva, vAsudevo kevA te kahe che ? pravara puruSo. teo AvA kema che ? kemake mahAbala parAkramI che. temAM baLa-zArIrika, prANa, parAkramasAdhita abhimataphaLa, tethI ja mahAdhane kheMcanAra, * x * durbara-pratispardhI vaDe anivArya, dhanurdha-pradhAna dhanudhArI, taravRSabha-manuSyomAM pradhAna. je baladeva, vAsudevomAM A avasarpiNImAM navamAM sthAne hatA, ghaNAM lokomAM prasiddha adabhata janacarita hatA teo paNa maraNane pAmyA, te batAve che athavA baladevAdine nAmAMtara thakI batAve che - rAma ane kezava, te baMne bhAIo che. sapariSada arthAt saparivAra. daza dazArha A che - samudravijaya, akSobha, svimita, sAgara, himavAnuM, acala, dharaNa, pUraNa, abhicaMdra ane vasudeva. tathA pradhumna, prativa, zAMba Adi yadunA saMtAno hatA te sADA traNa karoDa kumAro hatA. hadayadayita-vallabha hatA. A badhA aMtima baladeva [vAsudeva Azrita vizeSaNa jANavA. suvarNa e meru parvatanuM vizeSaNa che. devIomAM rAmanI mAtA rohiNI ane kaNanI mAtA devakI hatA. AnaMda lakSaNa je hRdayanA bhAva, tenA naMdanakara-vRddhikara hatA. tathA 16,000 rAjA mArgane anusaratA hatA ane 16,ooo devI (rANI] nA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/19 183 184 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda vallabha hatA. A vizeSaNa vAsudevanI apekSAe che. Rddhi-lakSmI, samRddha-vRddhine pAmela, koza-bhAMDAgAra. temAM maNIcaMdrakAMtAdi, rana-karkItanAdi, pravAla-vidyuma, dhanagaNimAdi cAra prakAre. - X - X* timitanivRtta pramuditajanA arthAt sthira, svastha, pramodavALA loko. vivighazasya-vividha dhAnya vaDe nipadhamAna-utpanna medinI-bhUmi. jemAM sara-jaLAzaya vizeSa, sarita-nadI, taDAga-taLAva, zaila-parvata, kAnana-sAmAnya vRkSAyukta nagaranI najIkanuM vana vizeSa. ArAma-daMpatinuM ti sthAna latAgRhayukta vanavizeSa, udhAna-puSpAdi yukta vRkSasaMkula bahujana bhogya vana vizeSa. * * * tathA dakSiNAI, tevaitADhyagiricI vibhakta. lavaNajala-lavaNasamudra vaDe parigatavIMTAyela tathA pavidha kALa-cha RturUpa je guNo-kAryo, krama-paripATI, yukta-saMgata. bharatAddhanA svAmI-nAtha, dhIra ane sajjanonI je kIrti, temAM pradhAna puraSo te dhIrakIrtipuraSa. ogha-pravAha vaDe avicchinna bala-prANa, jenA cha che, bIjA puraSonA baLane atikramI gayela, te atikhala- x * zatrunuM mardana kare che, tethI ja hajAro zagunA mAnanuM mathana kare che. sAnukoza-dayAvALA, amasarI-paraguNagrAhI, acapalakAyika Adi cAparAhita, acaMDa-kAraNarahita kopa vagaranA, mita-parimita, maMjula-madhura, pralApa-bolavuM. madhura vANIvALA, pAThAMtarathI madhura paripUrNa satyavAnI. zaraNa denAra hovAthI zaraNya. lakSaNa-zAstra abhihita puruSa lakSaNavALA. * x * vyaMjana-tilaka, masA Adi, guNa-prazatava vaDe yukta. - x*x * mAna unmAna pramANa vaDe pratipUrNa, sarve aMgo-avayavo sujAta jemAM che, tevA suMdara aMgazarIra jemanuM che te. mAna-jaLa droNa pramANatA, te A rIte-jaLathI bharela kuMDamAM mApavAno hoya te puruSane besADatA je jaLa nIkaLe, te jo droNa pramANa hoya to te puruSa mAnayukta kahevAya. unmAna-tulAmAM besADatAM addhabhAra pramANatA. pramANa-AtmAMgulathI 108 AMgaLa uMco che - 4 - zazi samAna saumya AkAra, kAMta-kamanIya, piya-premAvaha darzana jenuM che te. amarisaNa-aparAdhane na sahenAra athavA amakRNa-kAryomAM ALasarahita kemake pracaMDa du:sAdhyane sAdhanAra hoya che. daMDaprayAsainyanuM vicaraNa, athavA daMDaprakAra-AjJA vizeSa. gaMbhIra-alakSyamANa aMtagRtipaNAthI je dekhAya che te gaMbhIra darzanIya. tAlavRkSa vizeSa, vaja-ketu, udviddha-uMcA garuDa ketu jenA che te. A dadjA kramathI rAma ane kezavanI jANavI. - balavaNa-baLavAna, garjAamAre pratimalla zuM koNa che ? ema cikAratA, abhimAnI mathe abhimAnI. mauSTika-A nAmano mala, cANUra-A nAmano mala, mUyaMti-sUrNa kare che. temAM mallayuddhamAM kRSNanA vadha arthe kaMse mokalela muSTika malane baLadeve ane cANUramalane vAsudeve mAryo. A varNana chellA baladeva, vAsudevane AzrIne jANavuM. riThavRSabhaghAtI-kaMsa rajAnA riSTha nAmaka abhimAnI, duSTa, mahAvRSabhanA mArapha, kezarIsiMhanA mukhane vidAranAra - A vizeSaNa pahelA vAsudevane AzrIne che. te bipRSTha nAmaka vAsudeve janapadamAM upadravakArI viSama giri guphAvAsI, mahAkezarIne AgaLanA hoTha [jaDabbI pakaDIne vidArela hato. A vizeSaNa bIjI vyAkhyAmAM ja ghaTe che, pahelA vyAkhyAna pakSamAM A pramANe pATha che. samuvADA - kezI nAmaka kaMsanA duSTa azvanA mukhane kRSNae kRSparanA prakSepathI vidArela hato. data nAganA dautuM mathana karyuM, A vizeSaNa kRSNane AzrIne che. yamunA drahavAsI ghoraviSavALA mahAnAgane, kamaLa levA drahamAM utaryA tyAre mathana karela. yamalArjunabhaMjaka vizeSaNa paNa tenuM ja che. pitAnA vairI be vidhAdhara rathamAM besI jatA hatA, tene mAravAne mArgamAM yamalArjuna vRkSarUpe vidurvela-x- temane hasyA. mahAzakunI ane pUtanAnA gu, A paNa kRSNanA pitAnA pairI evA mahAzakunI ane pUtanA nAmaka vidhAdhara strIoe vikarvela gADAnA rUpavALA gADAmAM besADela bAlyAvasthAvALA kRSNanA pakSapAtI deve te baMneno vinAza karyo. kaMsa mukuTa moTaka paNa tenuM ja vizeSaNa che. * * * kaMsa nAmaka mathurAnA rAjAne mugaTathI pakaDI siMhAsanethI jamIna paTakIne mArI nAMkhela. jarAsaMdhanuM mAna mathana paNa kRSNa karela. te atizayapaNAthI Atapatra vaDe zobhe che. -x-x- caMdramaMDala samapabhAvALA, caMdranA biMbanI jema vartuLapaNe zobhe che. sUramaciya-sUryanA kiraNarUpa marIci. tenuM je kavaca-parikara, tene vikheratA. * x - vRttikArazrIe ApabanuM bIjI vAvanAthI varNana noMdhela che. * x * x * temAM cheva - nipuNa zikI vaDe citrita, udvavALaft - zuddha ghaMTikA, maNihemAla-ratna kanaka jALa vaDe viracita karIne parigata-cotaraphathI vIMTela. aMte kanakAMTikA vaDe pracalita-kaMpatA, khINakhINa karatA sumadhura zrutisukhadA zabda tenA vaDe je zobhatI. tenA vaDe sapataka-AbharaNa vizeSa yukata je muktAdAmamukatAphaLanI mALA, laMbA-laTakatI, te jenA bhUSaNo che. narendrANAM-te ja rAjAnA, vAmapramANa-prasArelA bhujA yugala mAna vaDe, rudrANivistIrNa, parimaMDala-vRta tathA zIta-tapa-vAta-vapaviSa doSonA nAzaka vaDe, tamaaMdhakAra, ja-dhuLa, bahala-dhana, paTala-vRMda, ghADanI-nAza karanArI, prabhA-kAMti * x * tene karanArI. mUrdhasukhA - mastakane sukhAkArI, ziva-nirupadrava je chAyA * tApane nivAravA rUpa. - X * veraliya daMDasaksiehiM - vaiDUryamaya daMDamAM saMjita-bAMdhela tathA vajamayI vastI - zalAkAnA nivezana sthAnamAM nipuNa ziSI vaDe yojita-goThavela, 1008 ne sonAnI saLIo tenA vaDe nirmita-racela. sArA vimalarajata-rIya vaDe sArI rIte chAdita, nipuNa-kuzala zithI vaDe athavA nipuNa je rIte lAge te rIte opita-parikarmita, misimisAyamAna-cakamakatI, maNI ane ratnonA je kiraNonA kavacavALI, sUryamaMDalanA je aMdhakArane haNatA karA-kiraNo paDe che tene pratikata khalita karatI, -x- tathA te te caMcala kIraNanA kavacane mUkatI, pratidaMDa sahitapaNAthI bhAre thayela kema eka daMDa vaDe dhAraNa karavI azakya hovAthI pratidaMDayukta Atama vaDe dhAraNa karatI zobhatI hatI. evI te atizayavALI cAmaro hatI. vaLI te kevI hatI ? pravara girinA je kuhara, temAM vicaratI gAyo, temAMthI uddiAkha - * * sugamAM cAmarane strIliMgapaNe vivakSA karela hovAthI ahIM strIliMga
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/16 185 nirdeza karela che. nirupahata-nIrogI, camarI gAya vizeSa tenA zarIrano pRSTha bhAga, tyAM rahela [vALa]. amalina athavA AmRdita je sitakamaLa-kuMDarIka ane vimukulavikasita tathA ujjavalita-dIpta, je jatagiri zikhara, vimaLa evA je caMdrakiraNo, tenA jevA varNavALI, kaladhautava-jadvatu nirmaLa. pavanAhato-vAyu vaDe tADita thaI capaLa thAya che, e rIte calita ane salalita. vIci vaDe prasarela uttama kSIrodaka sAganA je jaLaurmI, tenI jema caMcaLa. haMsalInI upamA ApatA kahe che - mAnasa sarovaranA vistAramAM jeno AvAsa-nivAsa che, vizada dhavala nepathya jevo AkAra che. avapAtotpAtayo :- uMce javA-nIce javA rUpa capaLa vastu aMtarajathI zIgha vega jeno che, tevI haMsalInI jema yukta tei cAmara| vAsudeva-baLadevane DhoLAI rahI che. vaLI te cAmara-caMdrakAMtAdi vividha maNIo, pItavarNa sonuM, mahAha, raktavaNI suvarNa AdithI ujjavaLa viciga daMDavALI hatI. -x-x - salalita-blAlitya yukata, rAjAnA lakSmIrUpa samudayane prakAzita karatI-dekhADatI, zreSTha pATaNamAM zithI vizeSathI nirmita athavA uttama AcchAdana kozakazI uSNata-nIkaLelI hatI, samRddha rAjakuLa vaDe sevita kemake asamRddha rAjakuLane tenI yogyatA hotI nathI tathA kALo agara, pradhAna kuMdaraka, turaka lakSaNa je dhUpa, tenA vazacI je vAsa, tenA vaDe spaSTa gaMdhaguNa vaDe ramya, vilikA-dIpatI, baMne paDakhe cAmaro vaDe vIMjhAtA, cAmaronA sukhazIla vAyu vaDe jemanA aMgo vAyu vaDe vIMjhAI rahyA che tevA, ajita, ajita thavALA, halamUzala dhAraNa karelA, kanaka-bANa jenA hAthamAM che tevA. A vizeSaNa baladevanI apekSA chepaMcajanya zaMkha, sudarzanacaka, kaumudI gadA, trizUla, naMdakanAmaka khaDjhane dhAraNa kad, A vizeSaNa vAsudevanI apekSA che. pravarojjavala-zreSTha zukla, sukRta-suracita, vimala-nirmala, UMDubha-vakSomaNi, tiriTa-mugaTane dhAraNa kare che. puMDarIka-zveta padma, tenA jevA nayanavALA, ekAvalI vakSasi-hadaye dhAraNa karela, - x* sarvamatuka puSpothI racita lAMbI-zobhatI-vikaselI vanamALAthI racita ke tidAyaka hRdayavALA. svastikAdi 108 cihno je prazasta ane suMdara che, tenAthI zobhatA aMgopAMgavALA unmatta evA zreSTha hAthIno je vilAsa, pharavuM, tenA jevI vilAsavALI gati jenI che te, kaDIyucga-kaTI sUgapradhAna, nIla ane pIta vA vizeSavALA. temAM nIlavasTa baladevanuM ane pItavastra vAsudevanuM che. pravara dIta tejavALA che. zaradaRtunA navIna meghanI garjanA jevA madhura, gaMbhIra, snigdha ghoSavALA. siMhavikrama gativALA - x - 4 - saumya, ItyAdi * * * * * cakravartInA varNananI jema jANavuM. * sUra-19 [adhurezI] : vaLI naravarendra mAMDalika (rAjA paNa) baLa, aMtapura, parvadA sahita hoya che. parohita-amAtya-daMDanAyaka-senApati-maMtra nIti kuzala sahita hoya che. temanA kozo vividha maNi-ratna, vipula dhana-dhAnyanA saMcaya ane nidhithI samRddha hoya che, te vipula rAjyagrIne anubhavatA, zatru para Akroza karatA, sainya 186 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda vaDe mata hoya che, teo paNa kAma-bhogathI tRpta na thaIne maraNadhani pAme che. vaLI uttaraphA-devakuranA vana ane vivaromAM page cAlanAro manuSyagaNa uttamabhogI, bhogalakSaNadhArI, bhogalakSmIthI yukata, prazasta-saumya-patipUrNa dazanIyA, sujAta savA suMdarakArIrI, rAtA kamaLanA pago mAphaka kAMta hAthapaganA komaLa talavALA, supratiSThita kumAru caraNayukata, anukrame susaMhad AMgaLIvALA, unnata-pAtaLA-tAma-niSpa nakhovALA, saMsthita-suzliSTa-gUDhagulphavALA, haraNa-kuraviMda-vRta samAna kramazaH vadhuLa jaMghAvALA, Daobho ane DhAMkaNanI saMdhi mAphaka gUDha ghuMTaNavALA, unmatta hAthI samAna vikrama ane vilAsita gativALA, uttama aa jevA sujAta guhya deza - tenA jevuM nirUpalepa maladvAra, pramudita zreSTha puSTa sIMhathI paNa vadhu goLa kaTibhAga, gaMgAnA Avarta jevI dakSiNAvarta, taraMgonA samUha jevI, sUryanA kiraNothI vikasita kamaLa jevI gaMbhIra nAbhI, zarIrano madhyabhAga bhegI karela gIuI, mUsala, darpaNa, zuddha karela uttama suvarNathI ela khaganI mUTha ane zreSTha vaja samAna kuza hoya che, romarAjI sIdhI, samAna, paraspara coMTelI, svabhAvathI bArIka, kALI, cIkaNI, prazasta puruSa yogya sukumAra hoya che - - majya ane pakSI samAna uttama racanAthI yukata kukSivALA hovAthI jhaSaNodara, kamala samAna gaMbhIra nAbhi, nIce jhukelo bhAga tethI ja saMgata, suMdara sujAta hoya che. te paDakhAM pramANopeta ane parispaSTa che. pITha ane bagalanI mAMsayukata hADakAM tathA svarNanA AbhuSaNa samAna nirmaLa kAMtiyukata, suMdara nirmita nipahad zarIrane dhAraNa karanAra che. suvarNa zilAtala samAna prazasta, samatala, puSTa, vizALa vakSasthaLayukta. gADInA cUpa samAna puSTa, dhULa, maNIya hAtha tathA atyaMta suDoLa, sugaThita, suMdara, mAMsala ane nasothI Dha asthisaMdhI, nagaradvAranI aliA samAna, lAMbI goLAkAra bhujAvALA che. te bAhu bhujagezaranA vizALa zarIra samAna potAnAthI pRthapha karAyelI-lAMbI hoya che. hAthanI hatheLI lAla, paripuSTa, komaLa, mAMsala, sunirmita, zubha lakSaNoyukata, nichidra AMgaLIvALI hoya che. te puSTa, suracita, komaLa ane zreSTha hoya che. tenA nakha tAmavarNa, pAtaLA, svaccha, ruci, nidha hoya che. caMdra-sUrya-zaMkhacakasvastika cinhathI aMkita hasta rekhAvALA hoya che. temanA aMdha uttama mahiSa, zukara, siMha, vAgha, sAMDha ane gajarAjanA aMdha samAna paripUrNa hoya che. temanI Doka cAra AMgaLa parimita ane zaMkha jevI hoya che - - avasthita dADhI-mUMDha suvibhakta ane suzobhita che. teo puSTa, mAMsala, suMdara tathA vAgha samAna vistIrNa, dADhIvALA hoya che, temanI adharoSTha saMzuddha, muMgA e caNoThI jevA lAla che. daMtapaMkti caMdramAMnA TukaDA, nirmaLa zaMkha, gAyanA dudhanA phINa, kuMdapuSa, HkaNa, kamaLanI nALa samAna rIta che. te dAMta akhaMDa, avirata, atI snigdha, suracita che. te eka daMtapati samAna aneka [pl]
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/16 183 dAMtavALA hoya che. temane tALavuM ane jIbha, agnimAM tapAvI pachI dhoyela suvarNa jevI lAla talavALA hoya che - - temanA nesa vikasita kamaLa jevA, zveta ane svaccha che, temanI bhamara kaMIka namAvelA dhanuSa samAna manorama, kRSNa meghanI rekhA samAna kALI, saMgata lAMbI ane suMdara che. AmalIna ane pramANa yukta kAna, sArI zravaNa zakitavALA che, kapola deza bhAga puSTa ane mAMsala, turaMtanA ugela caMdranA AkAra jevuM kapALa, pratipUrNa caMdra samAna saumya vaMdana, chAkAra mastaka bhAga, dhana-nicitasubaddha lakSaNa-uwta kuTAgara samAna piDita mastakano agrabhAga, mastakanI vacA animAM tapAvela pachI dhoyela suvarNa samAna lAlimAyukta ane vALa sahita che. mastakanI vALa zAbhalI vRkSanA phaLa samAna sadana, choData, sUma, sasTa, mAMgalika, niSTha, uttama lakSaNayukta, suvAsita, suMdara, bhUjamocaka rana samAna kALA, nIlamaNI ane kAjaLa sadaMza tathA harSita bhamaronA jhuMDanI jema kALI kAMti vALA, guccharUpa, ghugharAvALA, dakSiNAvarta hoya che. teonA aMga suDola, suvibhakta ane suMdara hoya che - - teo lakSaNa-vyaMjana-guNayukata prazasta bhaNIza lakSaNadharI, haMsasvarA, kaucasvarA, duMdubhisvarA, sahasvarA, ogharavarA, meghasvarA, suravarA, suMdara svara ane nirdoSavALA che. vajaRSabhanArAya saMghayaNI, samacaturastra saMsthAna saMsthita, chAyA-udhotita aMgopAMgavALA, prazasta vacAvALA, nirAlaMkI, kaMkagrahaNI, kapotapariNAmI, suMdara suparimita pITha-pAbhAga ane jaMghAvALA, pada-utpala saMdeza gaMdha-ucchavAsa-surabhi vadanA, anuloma vAyuvegavALA, nidha-cAma vaNavALA, zarIrane anurUpa uatta udaravALA, amRtarasa samAna phaLanA AhArI, traNa gAu uMcA, traNa palyopama AyuvALA che. parama Ayu ALIne, kAmathI tRpti na pAmIne te manuSyo mRtyune pAme che. temanI AIo paNa saumya, sujAta sAMgasuMdarI hoya che. pradhAna mahilA guNathI yukata hoya che. temanA paga atyaMta ramaNIya, ucita pramANavALA, kAcabA samAna ane manojJa hoya che. temanI AMgaLIo sIdhI, komaLa, puSTa ane nichidra hoya che. temanA nakho uguta prasannatAjanaka, pAtaLA, nirmaLa ane dIpta hoya che. temanI baMne jaMghA romarahita, goLAkAra, zreSTha, mAMgalika lakSaNothI saMpanna ane maNIya hoya che. tenA ghuMTaNa sunirmita tathA mAMsayukta hovAthI nigUDha che, tenA sAMdhA mAMsala, prazasta ane naso vaDe subaddha hoya che. teNInA sAthaLa kadalI dbhathI paNa adhika suMdara AkAra, ghAva Adi rahita, sukumAra, komaLa, aMtarahita, samAna pramANavALI, suMdara lakSaNayukata, sujAta, goLAkAra ane puSTa hoya che. temanI keDa aSTApada samAna AkAranI, zreSTha ane vistIrNa hoya che. mukhanI laMbAInA pramANathI bamaNI, vizALa, mAMsala, subaddha, zreSTha jAnane dhAraNa karanArI che. 188 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda - tenuM udara vajasamAna zobhAyamAna, zubhalakSaNa saMpanna ane kUza hoya che. zarIrano madhya bhAga zivalithI yukta, kRza ane namita che. romasaji sIdhI, eka jevI, paraspara maLelI, svAbhAvika, bArIka, kALI, mulAyama, prazasta, lalita, sukumAra, komaLa ane suvibhakata che nAbhi gaMgAnadInA bhamara samAna, dakSiNAved, taraMgamALA jevI, sUryakiraNothI tAjA khilela ane plAna kamaLa samAna gaMbhIra ane vizALa hoya che. kukSI abhaTa, prazasta, suMdara, puSTa hoya che. pAbhAga sajjata, sugaThita, saMgata hoya che, tathA pramANopeta, ucita mAmamAM racita, puSTa, ratika che. teNInI gAtrayaSTi asthi rahita, zuddha svathI nirmita Tacaka nAmaka AbhuSaNa samAna nirmaLa ke svarNa kAMti samAna sugaThita tathA nIroga hoya che. temanA baMne payodhara svarNa kaLazo jevA, pramANayukata, uwta, kaThora, manohara DIMTaDIvALA ane goLAkAra hoya che. temanI bhujA sapakAra jevI kramazaH pAtaLI gopaccha samAna goLAkAra, eka jenI, zaithilyarahita, sunamita, subhaga ane lalita hoya che. temanA nakha tamavarNa hoya che. temanA agrahara mAMsala che, temanI AMgaLI komala ane puSTa hoya che. tenI hastarekhA nidha, caMda-sUryazaMkha-caka-vastikanA cihnothI aMkita ane sunirmita hoya che. temanI kAMkha ane malotsarga sthAna puSTa ane utta hoya che, kapola paripUrNa tathA goLAkAra hoya che, temanI grIna cAra AMgaLa pramANa ane zaMkha jevI che. tenI dADhI mAMsathI puSTa, suriyera, prazasta hoya che. temanA nIcenA hoTha anAranA khIlelA phUla jevA lAla, kAMtimaya, puSTa, kaMIka lAMbA, kuMcita ane uttama hoya che. temanA uparanA hoTha paNa suMdara hoya che. temanA dAMta dahIM, pAna upara rahela jalakaNa, kuMdanA phUla, caMdramA, camelInI kaLI samAna zeta, aMtara rahita ane ujavaLa hoya che, teo katotpala samAna lAla ane kamaLatra sardeza komaLa tALavA ane jIbhavALI hoya che. temanI nAka kaNeranI kaLI samAna, vakratArahita, AgaLathI upara uThela, sIdhI ane uMcI hoya che. temanA jha zAradanavIna kamaLaskumudaskuvalaya-dalanikara sardeza lakSaNaprazasta-kuTilatA rahita-kAMta nayanavALI che. bhamara kaMIka namela dhanuSa samAnA manohara, kRSNavarNa, meghamAla samAna suMdara, pAtI, kALI ane cIkaNI hoya che. alIna-pramANayukta suzravaNA kAna, puSTa-snigdha kapoLa rekhA, caturaMkula vizALa ane sama kapALa, kaumudI caMdrikA samAna vimala, pratipUrNa saumya vadanavALI, uwta chatra samAna marataka tathA mastakanA keza kALA, cIkaNA ane lAMbA hoya che. (te strIo A 3ra-lakSaNothI yukta hoya che- chatra, dhvajA, yajJadbha, tUpa, dAminI, kamaMDalu, kaLaza, vAva, svastika, patAkA, yava, majI, kacachaN, pradhAnarA, makaradhvaja vaja, thALa, aMkuza, aSTApada, sthAnikA, deva, lakSmIno
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 1/4/19 189 abhiSeka, toraNa, pReLI, samudra, zreSThabhavana, zreSTha parvata, uttama daSaNa, krIDA karato hAthI, vRSabha, siMha ane camara. A prazasta banIza lakSaNa dhArI che. te rIo haMsa sardezagativALI, koyala jevI madhura garAvALI, kAMta, badhAMne anamata vati-patita-aMgahInatA-durva vyAdhi - damagri-zoka cAlyA gayA hoya tevI, uMcAImAM puruSothI thoDI ochI uMcAIvALI, zRMgAranA gAra samAna, suMdara verAvALI, suMdara stana-jaghana-vaMdana-hAtha-paga-nayanavALI, lAvaNyarUpa-auvana-guNothI yukta, naMdanavanamAM vicaratI apsarA jevI, uttarakuranA mAnavInI asarA samAna AzcaryakArI ane prekSaNIya, traNa palyopamanuM parama Aya pALIne teNIo paNa kAmathI tRpta thayA vinA maraNa dhamane pAme che. vivecana-19 : bano - vaLI. mAMDalika narendra-maMDalAdhipati. sahapurohita-zAMti karmakArI, amAtya-rAjya ciMtaka, daMDanAyaka-prati niyata kaTaka nAyaka, senApati-sakala nIka nAyaka * x * vividha prakAranA maNiratnonA ane vipula dhana-dhAnyonA saMcaya ane nidhi vaDe samRddha-paripUrNa khajAno jeno che te. rAjyazrIne anubhavatA, bIjAne Akroza karatA - x * sainya vaDe unmata. te AvA prakAranA paNa - X - maraNa dharmane pAme che. munno - vaLI, uttarakuru-devakuphunA je vagahanamAM vAhananA abhAve pagethI cAlato je nasamUha, te bhoga vaDe uttama, bhogasUyaka svastikAdi lakSaNone dhAraNa kare che, bhoga vaDe zobhAsahita che, prazasta-saumya-pratipUrNa AkRtivALA, tethI ja darzanane yogya che, tathA sujAta savaga suMdasaMgavALA che. lAla kamaLa paga mAphaka kAMta hAtha-paga ane komaLa taLIyAvALA che. sArI rIte sthApelA kAcabA jevA paga che. anukrame vadhatA ke ghaTatA, susaMhata, paganA agrabhAga-AMgaLI che. vAcanAMtarathI anukrame sujAta pIvara AMgaLIo che. itta-tuMga, tanu-pAtaLA, tAma-aruNa, snigdha-kAMtivALA nakho che. saMsthitasaMsthAnA vizeSavALA, suzliSTa-sughaTita gUDha-mAMsapaNAthI na dekhAtA gulpha-ghuMTaNovALA, eNI-haraNI, tenI ahIM jaMghA levI, kuruviMda-nRNa vizeSa, vRta-vartuLa, anukrame sthaLa-sthaLa athavA eNya-snAyuo, kuraviMda-kuTalikA vayA vadhu vRtta. samuccaDAbhalo ane DhAMkaNanI saMdhi, tenI jema svAbhAvika mAMsalavathI uad jAnu che. * x - gUDha-mAMsala hovAthI na dekhAtA jAnu. - varavAraNa arthAta gajendra, tuca-sardeza. vikrama-parAkrama, vilAsita-saMjAta vilAsA gati jenI che te. uttama azva mAphaka sujAta, suguptavathI guhya deza-liMga lakSaNa avayava tathA jAtya azvavat nirupalepa-jovA maLathI rahita, pramudita-hRSTa je varatuNa siMha, atireka-atizaya vaDe vartita-vartuLa kamara jenI che te. tathA gaMgAvatuM mAphaka dakSiNAvarta taraMga bhaMgura sUryakiraNa vaDe vikAsita, - X * pA jevI gaMbhIra vikaTa nAbhivALA. sAhaya-saMkSipta je sogaMda-kipAI, * x * sathiA zodhita je uttama savarNa, tenI je khaDaga Adi muTha. uttama vaja mAphaka valita-kSAma madhyabhAga jeno che te. juka-avaka samAna laMbAI Adi pramANathI che. saMhata-avirala, jAtyasvAbhAvika, tanU-sUma, kRSNa-azveta, snigdha-kAMta, Adeya-saubhAgyavAnuM laDahamanojJa, sukumAra mRdukomaLakomaLa smaNIya roNA-zarIre uMgala saji-zreNI jenI che te - - jhaSavihaga-masya ane pakSI. sujAta-suSTha bhUta, pIna-upayita, kukSI-jaThara dezavALA. pappavigaDanAbha-pakAvat vikaTa nAbhi. A vizeSaNa punaruta nathI, paNa pUrvokta nAbhi vizeSaNano bAhulyathI pATha che. sanata-nIce namelA paDakhAMvALA. tethI suMdara ane sujAta paDakhAMvALA ane paDakhAMnA guNothI yukta evA paDakhAMvALA. mitaparimita, mArika-mANAthI yukta. * * * pIna-upacita, ratidA-ramaNIya paDakhAMvALA. karava- mAMsanA upacitatvathI pRSTha ane pAnA hADakAM avidhamAna che. kanakasUcakasuvarNa kAMti, nirmaLa-vimala. sujAta-suniua, nirupahata-rogAdi vaDe cAnupaDuta dehazarIrane dhAraNa kare che. kanakazilAtalanI jema prazasta, samatala-aviSamarUpa, upayitamAMsala, vistIrNapRthula-ativistIrNa, vA-hRdayavALA. - yugalakSibha-cUpa samAna, pIna-mAMsala, tida-maNIya, pIva-mahAna, prakoThakalAcika deza, saMsthita-saMsthAnavizeSa, suzliSTa-sughaTita, laSTa-manojJa, sunizcitasArI rIte nibiDa. dhana-bahupadeza, subaddha-snAyu vaDe suThu baddha, saMdhi-hADakAMnA sAMghA. vaparighava-dvAranI argalAvat vartita-vRta, bhujA-bAju. bhujagezvara-bhujaMgarAja tenA mahAna zarIranI jema Adeya, ramya je parighA-argalA, uchUDha-svasthAnathI kaDhAyela, tenI jema lAMbA bAhu jenA che te. - raktatalanIceno bhAga lAla che, uvaciya-upacayathI nivRtta ke ucita, mRdu-komaLa, mAMsala-mAMsavaMta, sujAta-suniSpanna lakSaNa prazasta-svastikAdi prazasta cila, acchidrajAla-avisla AMgaLIno samUha. pANI-hAtha, *X - X - tAma-araNa, talina-pratala, zuci-pavitra, ruci-dIpta, snigdhAra, - X * caMdra jevI hAthanI rekhA, A rIte bAkInA cAre pado jANavA. dizA pradhAna svastika arthAtu dakSiNAvarta. suviracita-sukRta, hAthamAM rekhA jene che te. yarava yaTI temAM vAha-zUkara, zAla-vAgha, RSabha-vRSabha, nAga-hAthI. kaMbuva-praghAnazaMkha vaDe sadeza. grIvA-kaMTha, avasthita-ghaTatA ke vadhatA nahIM. suvibhakta-vivikta citro-zobhA vaDe bhuta. zmazna-dADhInA vALa. vAghanA jevI vipula cibukavALA che. - 4 - je zilApavAla-vidgama ane biMbaphaLa-caNoThI, tenI jema lAla nIcenA hoTha che. *x* je zasisakala-caMdra khaMDa, tenI jema vimala, kuMdakuMdapuNavatuM. akuTita daMtarAjIrahita dAMta, aviraladaMta-dhanadaMta, sustiSpadaMta-rUkSadAMta, sujAtadaMta-suniuHdAMta. aneka daMta-bagIza dAMta, * * hatadhena-agni vaDe, nimina-nirdaSpa, dhIta-prakSAlita tapanIya-suvarNa vizeSa, tenI jevuM lAla taLa-rAtuM tALavuM ane jIbha. garuDa-suparNanI jema Ayata-lAMbI, javI-saraLa, tuMga-uad, nAsA-nAkavALA. vaDAlita-vikasita,
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/19 11 12 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda paMDarIka-kamaLa, jevA locanavALA. kokAsiya-vikasita prAyaH, ghavala-zeta, pagalapAMkhovALA. - 4 - AnAmita-kaMIka namela, cApa-dhanuSa, tenI jema cira-zobhana, kRNAbharAji saMsthita-kALI megha rekhA saMsthAnamAM saMgata-ucita, AyAta-dIdha, bhramara jenI che. pramANayakta-upapanna pramANa, zravaNa-kAna, jenA che che. tethI ja sazravaNa-zabdano upalaMbha jeno che te. pIna-mAMsala, kapola-caherAno avayava. - x * bAlacaMdra-abhinava zazI. A pramANe mahadravitI, niDAla-lalATa, uDupati-caMdranI jema pratipUrNa ane saumya vadana jenuM che te. * x - dhana-loDhAnA mugaranI jema vicita, nibiDa. atizaya nizcita te dhana nicita subaddha snAyu. mahAlakSaNa zIkhara sahita bhavanatulya, piDika mAphaka vartuLatvathI piDikarUpa mastakano agra bhAga. * tapanIya-raktavarNa. kesaMta-madhyakeza, kezabhUmi-mastakanI vacA. zAbhalI-vRkSa vizeSa tenA je phaLa, atyartha nibiDa ane ghaTita, tenI jema sukumAra, vispaSTa, mAMgalya, zlaSNa, lakSaNavaMta, saLaMdhI, zobhana, raktavizeSanI jema bhamavat nIla. te ja kAjaLa jevo prahaSTa bhramaNa-pramudita madhukarano samUha, snigdha-kALI kAMti, nikuTuMba-samUharUpa. niyita-avakIrNa, kucita-vaka, *x - mUrdhanuM mastaka, zirasijA-vALa. * * * * * - haMsanI jevo svara-zabda athavA pa6 Adi. A rIte bIjA paNa jANavA. temAM pa - aviccheda ke aguTita. susvara-suSu svara. -x * vAMcanAMtaramAM siMhaghoSAdi vizeSaNo jovA maLe che. temAM ghaMTA zabdanA anupavRta raNakAra jevo zabda te ghoSa. saMhanana-asthi saMcaya. temAM RSabha te paTTo, vaja te kIlikA, baMne tarapha markaTa baMdha, te nArAya. evuM saMghayaNa te vajaRSabhanArAya. samacaturasa-udarvakAya ane adhokAya baMne sva-svalakSaNatAthI tulya che. patnacchavi-prazadvacA, nirAlaMka-nIrogI, kaMka-pakSI vizeSa, grahaNI-gudAya. kapota-pakSI vizeSa. pariNAma-AhAra pariNati. kapotane patthara paNa pacI jAya che evI kRti che. zakuni-pakSI. posa-apAna bhAga. arthAt maLatyAga sthAna nirlepa hovuM. pRSTha aMtarANi- pAbhAga ane ura, pariNata-sujAta. pA-kamala, utpala-nIlotpala tenA jevI gaMdha jenI che te. - x anuloma-anukULa, manojJa. * * * * * vidAtagara, snigdha. kAla-zyAma. vaigrahika-zarIra anurUpa unnata pIna kukSI-udaradezavALA. amRtanI jevo rasa jenA che tevA phaLa khAya che. - x - amadA-strI, teo paNa mithuna karanAra hoya che. saumya-cAdra. -*- atikAMtaati kamanIya, visapramANa-viziSTa pramANa athavA visattiAvaMti-saMcaratA paNa mRda madhye sakamAla. kurmasaMsthita-unnatapaNAthI kAcabA AkAre rahela. gliTa-manojJa, calana-pagavALI. kAju-saraLa, mRda-komaLa, pIvapuSTa, susaMhata-avirala, gulIpaganI AMgaLI. amyunnata-unnata. ratidA-sukhadAyI. talina-pAtaLI, tAmalAla, zucipavitra, nidha-kAMta nakhovALI tathA romarahita vartula saMsthAna, pracura mAMgavya cilavALA, advaiSya, ramya jaMghAyugalavALI - - sunirmita-susta, sunigUDha-na dekhAtA, jAnu-cAhIvata, mAMsala-mAMsopayita, prazasta-mAMgaca, subaddha snAyu vaDe saMdhIvALI. - x * atizayathI saMsthita. nirvaNavraNarahita. mRdukomaLa-ati komaLa. avirala-paraspara nIkaTa, sama-pramANatulya, sahitayukta athavA sahika-kSama, sujAta-sunipajJa, vRta-vartuLa, pIvapuSTa, niraMtara-paraspara, nirvizeSa ura-sALavALI. aSTApada-dhuta vizeSa. vIca-taraMgAkAra rekhA, tenAthI pradhAna, pRSTha-laka, aSTApadavIci pRSThanI jema saMsthita-prazasta-vistIrNa, pRthala tivistIrNa, zoNi-kaTi. vadanAyAma-mukhanA dIrdhatvanuM je pramANa, tenAthI bamaNuM arthAt 24-jAMgula. vizALa-vistIrNa. mAMsalasubaddha-puSTaplatha jaghanava-pradhAna kaTIno pUrvabhAga dhAraNa kare che. vajanI jema zobhatA te vajavirAjita. nirudaza-tuccha udasvILI. traNa vali vaDe valita, tanu-kRza, namita-namela, madhya-madhyabhAga jeno che tevI. Rjuavaka, samAna-tuca, jAtya-svAbhAvika, tanU-sUkSma, kRSNa-kALA, snigdha-kAMta, Adeya mya, laDaha-lalita atimRdu avibhakta romarAjIvALI. gaMgAvanI jema pradakSiNAvarta taNa jevA bhaMgavALI ane sUryakiraNathI bodhita ane vikasIta thayela je pA tenA jevI gaMbhIra ane vikaTa nAbhi jeNInI che tevI - - anubhaTa, prazasta, puSTa kukSIvALI, karaMDukana dekhAtA pIThanA hADakAvALA, suvarNaraciva nirmaLa sujAta nipahata gAtrayaSTi jenI che tevI, sonAnA kaLaza jevA tulya saMhata zobhana stananA mukhanI DIMTaDI, samazreNImAM rahela baMne yugalarUpa, vRd stanovALI. nAganI jema kramacI ane gopucchavat glaNa tathA tulya, madhyakAya apekSAe virala, namela, subhaga, lalita baMne hAthavALI, mAMsala hatheLI, komaLa puSTa AMgaLI, nizva Adi hastarekhAthI yukta, pIna ane unnata kAMkha tathA guhya dezavALI ItyAdi sUtrArthamAM kahela vizeSaNayukta hatI. * X - X - X * temAM vizeSa zabdanA artha A rIte :- dADimapuuprakAza-lAla, vAsaMtikA-vanaspati vizeSa, dazanadAMta, aMkuTila-avaka, Rju-sarala, tuMga-ucca. - zarada RtumAM thAya te zArada ane navakamala-sUryaprakAzI, kumudacaMdraprakAzI, kuvalaya-nIlotpala, kamaLanA paga samUhavat prazasta lakSaNavALA amaMda, kAMta nayana. *X - X * pIna-puSTa, pRSTa-zuddha, gaMDarekhA-kapola5AlIvALI. caturaMgulacAra AMgaLa pramANa, vizAla-vistIrNa, sama lalATavALI. kaumudI-kArtikI, teno je rajanIkara-caMdra, tenA jevA vimala paripUrNa saumya vadanavALI. chatra jevA unnata mastakavALI ItyAdi. batrIsa lakSaNomAM vizeSa lakSaNonA artha A che. dAmaNi-rUDhithI jANavuM, kUrmakAcabo, makaradhvaja-kAmadeva, aMka-rUDhithI jANavuM, aSTApada-dhuta paTTa, supatiSThA sthApanaka, amara-mayUra ke deva, zriyAbhiSeka-lakSmI abhiSeka, bhavana-gRha, AdarzadarpaNa, salalita-lIlA karato nathI. kAMtA-kamanIyA, badhAM lokone anumata-svIkArya, kaDacalI-paLIyAdi rahita, duvarNa-vyAdhi-daubhAMgya-zokathI mukta, kaMIka nyUna traNa gAunI uMcAIvALI, zRMgAra
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/19 193 rasa vizeSanA gRha jevI, cAravepa-sunepacyavALI, - x * lAvaNya-spRhaNIya, rUpaAkAra vizeSa, navayauvana vaDe guNayukta tathA naMdanavanamAM vicaratI devI jevI, A naMdanavana te meranuM bIjuM vana, uttaskaramAM manuSya strIrUpa apsarA jevI. kahyuM che ke - jema yogI yogane choDato nathI tema keTalAMka tiryaca, mAnava, devo maravA chatAM strInuM ciMtana choDatA nathI. * - A rIte brahma AcaranArA dazavyiA. have teo je kare che te ane tenuM phaLa kahe che - suga- 2 - je maithunasaMjJAmAM ati Asakata ane mohathI bharelA che, te ekabIjAne zA vaDe haNe che, viSayavizvane udIranArI strImAM pravRtta thaI bIjA vaDe haNAya che. pI laMpaTatA pragaTa thatAM dhana nAza ane svajana vinAzane pAme che. parathI avirata ane maithana saMjJAmAM abhyAsakta mohathI bharelA evA ghoDA, hAthI, baLada, pADA, mRga ekabIjAne mAre che. manuSyagaNa, vAnara, pakSIo paNa virodhI bane che. mitra zatru bane che. parIgAmI, siddhAMta-dharma-gaNano bheda kare che ane dharmaguNarata bahAcArI paNa kSaNabharamAM cAsTiAthI bhraSTa thaI jAya che yazaravI ane suvatI paNa apakIrti pAme che. roga ane vyAdhinI paNa vRddhi pamADe che. pachIthI avirata Aloka ane paraloka baMnemAM durArAdhaka thAya che, te pramANe ja keTalAMka parInI zodhatA, temAM ja Asakata, vipula mohAbhibhUta saMjJAvALA hatA ane baddharaddhatA pAmI e pramANe cAvatu adhogatimAM jAya che. sItA, draupadI, rukimaNI, tArA, kAMcanA, raktasubhadrA, ahalyA, svaguTikA, kinnarI, surUpa vidhummatI ane rohiNIne mATe pUrvakALamAM manuSyano saMhAra karanArA je saMgAmo thayA tenuM kAraNa maithuna ja hatuM. A sivAya paNa strIo nimite anya saMgrAmo thayA che je Indriyadharma mUlaka hatA. bahAsenI A zekamAM to nAza pAmyA ja che, ane paralokamAM paNa nAza pAme che.. mahA moharUpa tamitra aMdhakAramAM ghora moha vazIbhUta pANI basa-sthAvara, sukha-bhAdara, pati-apayata, sAdhAraNa-pratyeka zarIrI jIvomAM aMDaja, potaja, jarAyuja rasaja, saMvedima, saMmUrNima, umija, papAtika jIvomAM, narakatiryaMca-deva-manuSyamAM, jarA-maraNa-roga-zokanI bahulatAvALA, anAdi-anaMta, palyopama-sAgaropamAdi dIrdhakALavA cAturaMta saMsArarUpa aTavImAM A jIvo paribhramaNa kare che. Avo te bahAno Aloka-paraloka saMbaMdhI phaLavipAka che. te asukha ane bahu duHkhadAyI che. mahAbhayakArI, bahu pAparajathI yukata, dAruNa, karkaza, asAtAmaya, hajAro varSe chuTAya tevA, jene vedhA vinA mokSa thato nathI, evA che. ema jJAtakunaMdana, mahAtmA, jina vIravara nAmadheye Avo jahAno phaLavipAka kahela che. A abrahma cothuM adharma dvAra, deva-manuSya-asura lokane [15/13 194 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda prArthanIya che. te cira paricita, anugata, duraMta che. tema kahuM chuM. * vivecana-20 : Pro Adi. A vibhANa svayaM jANavo. temAM maithuna saMjJAmAM Asakta, moha-ajJAna ke kAmathI bharela te mohamRta zabathI haNAya che. ekkamekka-paraspara. viSayaviSanA pravartaka, apare-keTalAMka parastrI pravRta. hammata-haNAya che. vimuNiyavizeSathI sAMbhaLela - jANela. te rAjA pAse dhana nAza, svajana vinAzane pAme che. paradArAthI je avirata, maithunasaMDAsakta, mohamRta ghoDA, hAthI, baLada, pADA ekabIjAne mAre che ItyAdi sUtrArthavatu jANavuM. kahyuM che - premALa manuSyo strIne kAraNe saMtApa phaLavALA, karmanA baMdhane baddha thaI mahA vairavALA thAya che. samayasiddhAMta artho, dharma-samAcaraNa, gaNa-eka samAcArIvALo janasamUhane bhede che. paradArIparastrImAM Asakta. kahyuM che ke- dharma, zIla, kulAcAra, zaurya, sneha ane mAnavatA tyAM sudhI ja rahe che, jyAM sudhI strIvaza na thAya. dharmaguNarata ane brahmacArI muhartamAnamAM saMyamathI bhaTa thAya che, jo te maithunamAM Asakta thAya. - x-x - jasamaMta-cazasvI ane suvatI paNa akIrtine pAme che. kahyuM che - Dii ja akIrtinuM, vairanuM ane saMsAranuM kAraNa che, tethI strIne varjavI joIe. yaza-sarvadiphagAmI, kIrti-eka diphagAmI vizeSa. yaza sahita kIrti, teno niSedha te ayazakIrti.. rogAd-javara Adi pIDita, vyAdhi-kuSThAdi abhibhUta, pravardhayaMti-5radArAthI avirata rogavyAdhine vadhAre che. kahyuM che - maithunane - x * x * varjavuM joIe. * x - jANavAthI divAsvapnono ane mRtyuthI maithunano bhaMga thAya che. baMne janmo durArAdhya thAya che. konA ? je paradArAthI avirata-anivRtta che. kahyuM che - parastrIthI anivRtone AlokamAM akIrti ane viDaMbanA maLe che. paralokamAM durgatinI prApti ane daubhagya tathA napuMsakatA maLe che. * x * nAva sarjIta ahIM cAvat zabdathI bIjA adhyayanamAM kahela "gracita-hata-baddharuddha" Adi pATha kahevo. teo nirabhirAma narakamAM jAya che. te ja vyAkhyA ahIM kahevI. te kevA che ? je narakamAM jAya che? vipula moha-ajJAna ke kAmathI parAbhava pAmelA, tenI saMjJAvALA, jenA mUlamAM maithuna che, * x - te te zAomAM pUrvakALe thayelA saMgrAmo, baphlokono kSaya kata thayA. jemake rAma-rAvaNAdinI kAma lAlasAthI. konA mATe ? sItA ane draupadI nimitte. temAM sItA, mithilAnA rAjA janakanI putrI ane vaidehI nAmanI tenI patnInI AtmajA hatI. bhAmaMDalanI bahena hatI. vidhAdhare lAvela, devatAdhiSThita dhanuSyane svayaMvara maMDapamAM, ayodhyA nagarInA sA dazarathanA putra rAma jenuM bIjuM nAma paDA hatuM te baladeve ane lakSmaNa nAmaka vAsudevanA moTA bhAIvA te rAme potAnA prabhAvathI upazAMta adhiSThAtA deva vaDe Aropita gaNathI (toDya), dhanyavAda prApta karIne mahAbaLa vaDe sItAne paraNyA. pachI pravajyAnI IcchAvALA dazaratha rAjA rAmadevane rAjya devAne mATe udhata
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/20 15 196 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda thayA. tyAre rAmadevanI apara mAtAno putra bharata hato, tene bharatanI mAtA sAthe pUrve svIkArela vara-yAcanAthI rAjya bharatane ApyuM. rAma, lakSmaNanI sAthe vanavAsamAM gayA. pachI kautukathI lakSmaNa te daMDakAraNyamAM pharatA AkAzamAM rahelA khaga rana laIne vaMzAlino cheda karyo. te chedAtA tyAM rahela vidhAsAdhanA parAyaNa rAvaNanA bhANeja zaMbhukka vidhAdhara kumArane joIne, pazcAttApa thatAM lamaNe AvIne A vRtAMta bhAIne kahyo. A vRtAMta jANI kopita thayela zaMbukAnI mAtA caMdranakhAne rAma-lakSamaNane joIne 'kAma' utpanna thayo. kanyAnuM rUpa karI temane bhoga mATe prArthe che. paraMtu rAma-lakSmaNe tene na IcchatA zoka ane roSathI potAnA pati kharadUSaNane kahyuM. paira janmatA lamaNa sAthe yuddha karavA lAgyA. bhANejanuM maraNa Adi vRtAMta laMkAnagarIthI AkAza-mArge jatAM rAvaNe joyojANyo. tyAre rAvaNe -x* kula mAlityane vicAryA vinA, vivekaranane avagaNIne, dharmasaMjJA choDIne, anartha paraMparA vicAryA vinA, pazlokanI ciMtA choDIne, sItAnA haraNanI buddhi utpanna thatAM vidhAnubhAva prApta rAma-lakSmaNanuM svarUpa jANyuM. siMhanAdanA saMketapUrvaka saMgrAma sthAne jaI, ekAkI evI sItAne joIne apaharaNa karI jadI laMkAmAM gRhaudhAnamAM lAvyo. pachI savaNe anukULa-pratikULa vANI vaDe teNI pAse bhoga prArthanA karI. teNIe rAvaNanI IcchA na karI. rAme sugrIva Adi vidhAdhara chaMdanI sahAyathI tyAM AvI * x * rAvaNano nAza karI sItAne pAchI laI gayA. kaMpilapuramAM drupada nAme rAjA thayo. patnI culanI hatI. temanI putrI draupadI, pRSNArjunanI nAnI bahena, svayaMvara maMDapa vidhithI hastinApuranA rAjA pAMDunA yudhiSThira Adi putrone paraNI. koI vakhate - x * nAradamuni avakAza mArge tyAM AvyA. pAMDurAjA Adi badhAMe satkAra karyo, paNa zrAvikA hovAthI draupadI, A mithyArdaSTi muni che ema samajI ubhI na thaI. nAradane dveSa thayo. vAsudeva kRSNa sAthe pAMDavo draupadIne choDAvavA gayA. tyAM kRSNa vAsudeva, draupadInuM apaharaNa karanAra pAnAbhane hata-mathita karI dIdho. ItyAdi. A draupadI nimite thayela saMgrAma hato. kimaNI nimite saMgrAma-kauDinyAnagarImAM bhIma sajAnA putra rukima rAjAnI bahena rukimaNI kanyA hatI. ahIM dvArakAmAM kRSNa vAsudevanI patnI satyabhAmAnA ghera koI divase nArada AvyA. teNI vyagra hovAthI nAradano sakAra na karyo. kopAyamAna nArade teNInI zaukya-panI karuM ema vicArI kauDinyA nagarI jaI kimaNIne ne kRNanI mahArANI thavAnA AzIrvAda ApyA. kRSNanA guNone varNavIne teNIne kRSNa pratye raNavatI banAvI. teNInuM citra batAvIne kRSNane paNa teNInI abhilASA jamAvI. kRSNae rukimaNInI yAcanA karatA kamI rAjAe tene ApI nahIM. zizupAla nAmaka mahAbali rAjaputrane bolAvIne tenI sAthe vivAha AraMbhyo. rukimaNI pAsethI phoI dvArA rukimaNInA apaharaNa mATeno lekha maLyo. tyAre rAma-kezava te nagarIe AvyA. A vakhate rukimaNI, phoI sAthe ane dAsIo sahita devatA-pUjAnA bahAne udhAnamAM AvI. kRSNa teNIne rathamAM besADI teNIne grahaNa karI dvArikA samukha cAlyo. tyAre rukamI ane zizupAla baMne - x - caturaMga sainya sAthe rukimaNIne pAchI levA nIkaLyA. tyAre hala-muzala ane divya astro vaDe tenA sainyane cUrNa karI zizupAla ane rukamIno vadha karI kRSNa rukimaNIne laI gayA. pAvatI nimite saMgrAma thayo - ariSTha nagaramAM ramanA mAmA hiraNya nAmaka rAjAnI putrI padamAvatI thaI. teno svayaMvara sAMbhaLIne rAma, kezava ane bIjA ghaNAM rAjakumAro tyAM gayA. tyAM hiraNyanAbhanA moTA bhAI raivate bhANeja sama-goviMdanI pUjA karI. pitA sAthe moharahita thaI, te tyAM namijinanA tIrthamAM dIkSita thayA. tene revatI, rAmA, sImA, baMdhumatI cAra putrIo hatI. | pahelI jhIne rAmane ApI dIdhI. tyAM svayaMvaramAM baghAM narendronI AgaLa ja yuddhamAM kuzaLa kRSNae kanyAne grahaNa karI. yAdavo sAthe atuca yuddha thayuM. muhad mAtramAM badhAM rAjAne harAvI dIdhA. rAma cAre kanyAne ane harie paDAvatI kanyAne grahaNa karI, badhAM sAthe potAnA zreSTha nagaramAM AvI gayA. tArA nimite saMgrAma thayo - kiMkiMdhapuramAM vAlI, sugrIva nAmanA AdityarathI nAmanA vidhAdharanA be putro hatA. te be vAnara vidhArvata vidhaghara thayA. vAlIo bIjAne potAnuM rAjya ApI dIkSA lIdhI, pachI sugrIva rAjya karavA lAgyo. tene tArA nAme patnI thaI. pachI koI khecarAdhipati sAhasagati nAme hato, teNe tArA pratye bhogalAlasAthI sugrIvanuM rUpa laI aMtaHpuramAM pravezyo. tArA tenA lakSaNathI tene jANIne jaMbuvatu Adi maMtrI maMDalane bolAvyuM. be sugrIvane joIne A Azcarya zuM che ? tema kahyuM. pachI te baMnene maMtrI varganA vacanathI bahAra kADhyA. * x * x * pachI je satyasugrIva hanumaMta nAmaka mahAvidhAdhara rAjA pAse jaIne kahyuM. te paNa tyAM AvIne te bemAMthI kharo koNa che, te jANyA vinA upakAra karyA vinA potAnA nagare pAchA AvyA. pachI lamaNe vinAza karela kharadUSaNanA pAtAlalaMkApuramAM rAjayAvasthAmAM rahela rAmadevanuM zaraNa svIkAryuM. pachI tenI sAthe rAma-lakSmaNa kiMkiMdhApure rahyA. * x* tyAM khoTo sugrIva rathamAM besIne tyAM Avyo. sAcA ane khoTA sugrIvanA baLane na jANatA rAma udAsIna rahyA. sugrIve bIjAnI kadarthanA karI. sama pAse jaIne sugrIve kahyuM - he deva ! ApanA dekhatA huM tenA vaDe kadarcita thayo. rAme kahyuM - cita karyuM, pachI yuddha karo. pharIthI teo laDyA tyAre bANanA prahArathI rAme tene paMcatata pamADyo [mArI nAMkhyo. pachI sugrIva tArA sAthe bhoga bhogavavA lAgyo. kAMcanA vize ame jANatA nathI, mATe nathI lakhyuM. skRta subhadrA nimite saMgrAma thayela- subhadrA, kRSNa vAsudevanI bahena, te pAMDu paNa arjanamAM kta banI, tethI tasubhadrA kahevAI. te sagavatI thaI arjuna pAse AvI. kRNe tene pAchI lAvavA sainya mokalyuM. arjune temane jItI laIne subhadrAne paraNyo. keTalAMka kALa pachI teNIne abhimanyu nAme mahAbalI putra thayo.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/4/20 193 198 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda sama, bAdara Adi siddhAMtamAM prasiddha jIvomAM tathA aMDaja-pakSI, masyAdi. potavastra athavA jarAyavarjitapaNAthI potathI janmela-hAthI Adi. jarAyu-gabhavaTanamAM janmela, manuSyAdi. rasamAM janmela te saja. saMvedathI nivRtta te saMsvedima-jU, mAMkaDa Adi. saMpUIna vaDe nivRta te saMmUrNima-deDakA Adi. udbhijja-pRthvI phADIne utpanna thayela - khaMjanaka Adi. upapAtathI thanAra te aupapAtika - deva, nAka. ukta jIvone ja saMgraha vaDe kahe che - naka, tiryaca, manuSya, devamAM janma, maraNa, roga, zokanI bahulatA paralokamAM thAya che. keTalAM kALe te naSTa thAya che ? ghaNAM palyopama, sAgaropame. anAdi-anaMta. te ja kahe che - dIrdhakALa. dIdhavidIrdhamArga. cAturaMga-caturgatika, saMsAra aTavImAM bhame che. koNa ? mahAmohavaza brahmamAM rahelA jIvo. muni dIparatnasAgare karelA Azrava-adhyayana-4-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa vRitikArazrI lakhe che] ahikSikAne ame nathI jANatA. suvarNagulikA nimite saMgrAma thayo - siMdhu sauvIra janapadamAM vidarbhamanagaramAM udAyana rAjAnI prabhAvatI rANI pAse devadatA nAmanI dAsI hatI. te devanirmita gozISacaMdanamayI mahAvIra svAmInI pratimAne rAjagRhanA caityamAM saMbhALatI rahetI hatI, koI zrAvaka te pratimA vaMdanArthe Avyo. tene koI roga thayo tyAre devadattAe tenI sArI sevA karI. khuza thaIne te zrAvake ArAghela sarvakAmika deve ApelI 100 guTikA ApI. devadattAe huM svarUpavAnuM thaI jAuM ema vicArI eka guTikA khAdhI, tenA prabhAve te suvarNavarNA thaI jatAM suvarNagulikA nAme prasiddha thaI. - pachI teNIne vicAra thayo ke - huM rUpavALI thaI gaI chuM A rUpa pati vinA zuM kAmanuM ? mArA A sajA pitAtulya che, tethI tenI IcchA na karAya. bAkInA to sAmAnya puruSa che, tenAthI zuM ? pachI ujainInA rAjA caMDaudhotane manamAM dhArIne guTikA khAdhI. devAnubhAvarI caMDaudhote te jANyuM. tethI hastiratna upara ArUDha thaI savagulikAne lAvavA nIkaLyo. suvarNagulikAe pratimA sAthe laIne ja AvuM, tema Agraha rAkhatAM caMDaudhote potAnI nagarIe jaI tenA jevI pratimA karAvI, pratImAM laIne tyAM rAtre Avyo. potAnI pratimAne devanirmita pratimA sthAne rAkhIne, mULa pratimA tathA savagulikAne laIne gayo. prabhAte caMdaudhotanA gaMdhahastIe tajela maLa-mUtranI gaMdhathI potAnA hAthIone madarahita jAmIne caMDaudhota ahIM Avelo tema jANyuM. suvarNagulikA tathA pratimAne lAvavA udAyana rAjA ati kopAyamAna thaI daza mahAbalI rAjA sAthe ujjainI prati cAlyo. * * * * * caMDaudhotane harAvI, pakaDIne tenA kapALamAM "dAsIpati" ema mospIMcha vaDe aMkita karyuM. kinnarI, surUpavidhummatI vize jANatA nathI. rohiNI nimite saMgrAma thayo - ariSThapure rudhira nAme rAjA, mitranA nAme rANI, teno putra hiraNyanAbha ane putrI rohiNI hatA. rohiNInA vivAha mATe rudhira rAjAe svayaMvara jAhera karyo. tyAM jarAsaMdha Adi, samadravijayAdi sA ekaThA thayA. tyAM beThA. rohiNInI dhAvamAtA kramazaH rAjAnuM varNana karatAM teNIne dekhADe che. te rAjAmAM rAga na karatI, tUryavAdaka mathe rahela samudravijayAdinA nAnAbhAI vasudeva rAjaputrae (kahyuM) * x * tArA mATe ahIM Avela che, AvA akSarano sAnukAra tvani DholamAM vagADyo. * x * anurAga vALI thayela rohiNIe svahaste vasudevane mALA paherAvI. tyAre IrSyAthI bIjA rAjA *x * vasudeva sAthe saMgrAma karavA lAgyA. tyAre vasudeve badhAMne jItIne rohiNI sAthe lagna karyA. temane rAma nAme baLadeva putra jamyo. AvA prakAre ghaNAM saMgrAmo strInA nimite thayAnuM saMbhaLAya che. tenuM mULa viSayaheta che. te abrahmasevI A lokamAM parasTIMgamanathI apayaza pAmI nAza pAmyA. paraloke paNa nAza pAmyA. teo kevA hatA ? - mahAmoha rU5, atyaMta tamaruM jyAM che tyAM, tathA dAruNa. kyAM jIva sthAnomAM nAza pAmyA te kahe che - basa, sthAvara,
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 rahao. 1/5/1 che Azrava-adhyayana-pa-"parigraha' che. x x X -- X - X - * have pAMcamAM adhyayananI vyAkhyA kare che. pUrvanI sAthe A saMbaMdha che - anaMtara adhyayanamAM abrahma svarUpa kahyuM, te parigraha hovAthI thAya che. tethI have parigratuM svarUpa kahe che, parigraha svarUpa - * sUtra-21 - he jaMbU! A parigraha pAMcamuM (Asava dvAra che] vividha maNi, kanaka, ratana, mahArNa parimala, putra-panI saha parivAra, dAsI, dAsa, mRtaka, peNa, ghoDA, hAthI, gAya, bheMsa, uMTa, gadheDA, bakarA, gavelaka, zibikA, zakaTa, 7, yAna, suca, aMdana zayana, Asana, vAhana, kuya, dhana, dhAnya, pAna, bhojana, AcchAdana, gaMdha, mAtra, bhAjana, bhavanavidhi Adi aneka vidhAno * * tathA * * hAthe parvata, nagara, nigama, janapada, mahAnagara, homukha, kheTa, kaTi, maDaMbha, aMbAha, patanathI suzobhita bharataNoma * * jyAMnA nivAsI nirbhaya nivAsa kare che, evI sAgara paryanta pRthvIne ekachatra (rAjya karI bhogavavA chatAM tRipti thatI nathI). aparimita anaMta dhRNA anugata mahecchA [ vRkSanuM sAra-niraja mUla che. lobha, kavi, kaSAya (A vRkSanA mahAaMdha che. zata ciMtA nizcita. vipula [A vRrk/] zAkhAo che, gauva ja tenA vizALa zAkhAya che. nikRtirUpa vacA-x-pallavane dhAraNa kare che. kAmabhoga ja vRkSanAM puSpa ane phaLa che. zrama, kheda, kalaha tenA kaMpAyamAna agra zikharo che. [A parigraha] rAja dvArA saMpUjita, bahujananA hadaya vallabha che. monA uttama mukti mArganI AgalA samAna che. A chelDa adharmadvAra che. vivecana-21 - jaMbu, e ziSya AmaMtraNa che. cothA AzrayadvAra pachI parigrahaNa athavA parigrahita karAya te parigraha. ahIM parigrahane vRkSarUpe dekhADela che. parigraha kevo che ? vividha maNI Adi, bhArata, pRthvIne bhogavavA chatAM je aparimita, anaMta tRSNAgata mahecchA, te ja parigrahavRkSanuM mULa che. temAM maNI-caMdrakAMtAdi, kanaka-suvarNa, raNakaatanAdi, parimala-sugaMdha, sabadArA-nayukata patnI. parijana-parivAra, mRtaka-karmakara, prema-kArya hoya to mokalavA yogya. hAthI, ghoDA, baLada Adi prasiddha che. zibikA-zikhara AcchAdita pAnavizeSa, zakaTa-gADA, yAta-gADI vizeSa, cukhya-vAhana, caMdana-vizeSa, vAtavyAnapAtra, kuNa-gRhopakaraNa, khaTvA-khATalI, ghana-gaNimAdi, ghAgAdi prasiddha che, vidhi-kAryasAdhya. tethI je te bahavidhika-aneka prakAre che. bharata-zno vizeSa, naga-parvata, nagarasvarjita, nigama-vaNika sthAno, janapadadeza, pusvara-nagaranA eka bhAgarUpa, droNamukha-jaLa, sthaLa mArgasahita, kheTa-dhULIyA pravyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda prAkAmyukta, karbaTa-kunagara, marDaba-vastinA mArgamAM dUra rahela, saMvAha-sthApatya pata-jala, sthaLAvamAM koI ekathI yukta. *x* timitabhedinIka-nirbhaya nivAsIjana, ekachatra-eka rAjya, sasAgara-samudranA aMta sudhI, bhukavA-bhogavIne, vasughA-bhata eka dezarUpa pRravI. tene bhogavavA chatAM. sAparimita-atyaMta, vRSaNA-prApta arcanA saMrakSaNarUpa, anugatAsaMtata, niraMtara, IcchA-aprApta arcanI abhilASA, sArU akSaya, nisya-zubhaphaLa cAlyu gayela. mULavRkSanA mULIyA athavA nakanA hetuno viziSTa vega, te rUpa mULa. * x * kali-saMgrAma, kaSAya-kodha, mAna, mAyA rUpa mA skaMdha, ahIM kapAyanA grahaNa chatAM je lobhanuM grahaNa karyuM te lobhanI praghAnatA batAve che. ciMtA-ciMtana, AyAta-mata vagereno kheda, niyita-niraMtara, vipula-vistIrNa, zAlAzAkhA che. gArava-Rddhi AdimAM Adara karavo, paviliya-vistAra vALA, praviTapazAkhAmadhya agrabhAga ke agra vistAra * x * nikRti-ati upacAkaraNathI vaMcanachetavuM athavA mAyAkarmanuM AcchAdana karavuM. te rUpa vasA, putra, pahalava. * * * * * AyAsa-zarIrakheda, visUraNa-citakheda, kalaha-bolIne mAMDavuM te rUpa kaMpatA, zikharaNavALA. - x * moTAvara-bhAvamokSa, mukti-nilabhatA, mArga-upAya, parighaargalA, mokSavighAtaka che. ukta vizeSaNathI cArdeza dvAra kahyuM, have yajJAmadvAra kahe che. * sUtra-22 - parigrahanA guNaniu go nAma A pramANe che - parigraha, saMcA, cA, upacaya, nidhAna, saMbhAra, saMkara, Adara, piMDa, dravyasAra, mahecchA, pratibaMdha, lobhAtmA, mahardhika, upakaraNa, saMrakSaNa, bhAra, saMtApotpAdaka, kalikaraMDa, pravistara, ana, saMtava, agupti, AyAsa, aviyoga, tRSNA, anarthaka, Asakita, asaMtoSa. A ane AvA prakAranA gIza nAma parigrahanA che. * vivecana-22 - parigrahanA 30 nAmo A pramANe che - zarIra, upAdhi AdinuM parigrahaNasvIkAra te parigraha, saMcaya karAya saMcaya. e rIte caya, upAya jANavA. nipAnabhUmimAM dhana rAkhavuM. saMbhAra-dhAraNa karAya ke sArI rIte bharAya che. saMkara-bheLaseLa, saMkaraNa. Adapara padArthomAM Adara buddhi. piMDa ekaThuM karavuM. dravyasAdhanate ja sArabhUta mAnavuM. mahecchAaparimita IcchA. pratibaMdha-Asaki. lobhAmA-lobha svabhAva, mahaddI-moTI IcchA jAvA cAyanA athavA matIjJAnane upakAra karanArA kAraNanA vikalatva cakI apariNAmA. upakaraNa-upadhi. saMrakSaNaAsakti vazI zarIra Adi rakSaNa. bhAraguratA karaNa. saMpAtotpAdaka-anartha ane alIkanA utpAdaka, kavikaraMDa-kalahanuM bhAjata vizeSa. pavitAmatadhAyAdi vistAra, anarca-anarcanA hetupaNAcI. saMstava-paricaya, te Asaktino hetu hovAthI parigraha che. agupti-IcchAne
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/22 201 na gopavavI. AyAsa-kheda, teno hetu hovAthI parigraha paNa AyAsa che kahyuM che - vadha, baMdhana, mAraNa, zikSA parigrahamAM zuM nathI ? - x * aviyoga-dhanAdine nA tajavuMmati-salobhatA. tRSNA-dhanAdinI AkAMkSA. anarthaka-paramArtha vRttithI nirarthaka. Asakti-dhanAdinI mUchAdi. A parigrahanA nAmo che. have je parigraha kare che, tene kahe che - * sUtra-23,24 : ]i vaLI te parigraha, lobhagrasta uttama bhavana ane vimAna nivAsI mamatvapUvaka grahaNa kare che. parigraharuci, vividha pariMgraha karavAnI buddhivALA devanikAya jemake asura, nAga, suvarNa, vidhuta, agni, hIpa, udadhi, dizi, vAyu, svanita-kumAro... ANapa%i, paNapa%i, RSivAdI, bhUtavAdI, kaMdita, mahAkaMdita, kuhaMDa, pataMga devo... pizAcaya, bhUta, cakSa, rAkSasa, kiMnara, kiMdhuruSa, mahoraNa, gaMdharva devo... tichaliokavAsI paMca prakAranA jyotiSka devo - bRhaspati, caMdra, sUrya, zuka, zanaizAra, rAhu, dhUmaketu, budha, maMgaLa-tata tapanIya kanakavaNaI. je paNa graho jyoti cakramAM saMcAra kare che. ketu, gatiratika 28-prakAranA nakSatra devagaNa, vividha saMsthAna saMsthita tArAgaNa, sthitaleyI, cAra caranArA, avizrAma maMDaLa gati [manAya che.] urica-udadloka-vAsI vaimAnika devo be prakAre che : [kalpopava] saudharma, IzAna, sanatakumAra, mAhendra, bahAloka, lAMtaka, mahAzuka, sahasAra, Atta, iNata, AraNa, ayuta mAM uttama kalA-vimAnavAsI devo che. jhaveyaka ane anuttarA e be bhede kapAtIta vimAnavAsI devo che, teo mahadika, uttama suravaro che. A cAre prakAranA devo, parvadA sahita parigrahane grahaNa kare che. teo bhavana, vAhana, mAna, vimAna, zayana, Asana, vividha vA-AbhuSaNa, pravara Ayudha, vividha maNI, paMcavaNa divya bhAjanavidhi, vividha kAmarUpa, vaikriya asarAmaNano samuhane dvIpasamudra, dizA-vidizA, cA, vanakhaMDa, parvata, grAma, nagara, ArAma, udhAna, kAnana tathA kUvA, sarovara, taLAva, vApI, dIrdhakA, devakula, sabhA, prapA, vastI dine ane ghaNAM kItanIya sthAnono mamatva-pUrvaka svIkAra kare che. A rIte vipula dravyavALA parigrahane grahaNa karIne Indro sahita devagaNa paNa vRddhi ke saMtuSTI anubhavatA nathI. A devo ati tIvalobhathI abhibhUta saMjJAvALA che, tethI vadhira parvato, pukAra, vRtta, kuMDala, cakavara, mAnuSottara-parvato, kAlodadhi, lavaNa-samudra, nadIyo, kahapati, ratikara, dadhimukha, rAvapAta, uuta, kaMcana, uis, vicitra, yamakavara, zikharI-parvato ane kUTavAsI, vakSaskAra parvata, akarmabhUmimAM ane suvibhakata dezamAM rahenArA - - : - karmabhUmimAM je koI manuSya, cAturaMta cakravartI, vAsudeva, baladeva, mAMDalIka, Izvara, talavara, senApati, Ibhya, zreSThI, raSTrika, purohita, kumAro, 202 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda daMDanAyaka, mADaMbika, sAviAha, kauTuMbika, amAtya, A badhA ane te sivAyanA manuSyo parigraha saMcaya kare che. A parigraha anaMta, AzaraNa, surata, ghuva, anitya, azAzvata, pApakarmanuM mULa che, jJAnIjana mATe nyAya, vinAzanuM mULa, ghaNAM vadha-baMdha-kalezanuM kAraNa, anaMta saMkalezanuM kAraNa che. A rIte te devo dhana-5nakara Adino saMcaya karatA, lobhagrasta thaI, samasta prakAranA duHkhonA sthAna evA A saMsAramAM paribhramaNa re che. parigrahane mATe ghaNAM loko seMkaDo zilpo, zikSA, nipuNatA utpanna karanArI lekha Adi zakanirata paryantanI, gaNitapadhAna boMtera kaLAo tathA rati utpAdaka 64 mahilapuNone zIkhe che. asi-masi-kRSi-vANijya-vyavahAranI zikSA le che. arthazAstra, dhanurveda, vividha vazIkaraNAdi yoganI zikSA le che. A rIte parigrahanA seMkaDo upAyomAM pravRtti karatA manuSya jIvanapatti nAcatA rahe che. te maMdabuddhi parigrahano saMcaya kare che. teo parigrahane mATe paNa vadhA karavA pravRtta rahe che. jUTha-nikRtijJAti saMprayoga, paradravyamAM lAlacu, sva-para AnA gamana ane AsevanamAM zarIrampano kheda pAme che - kalaha, laMDana, vaira kare che. apamAna-AtanA sahana kare che. IcchA, mahecchArUpI tRSAthI niraMtara tarasyA rahe che. vaNA-vRddhi-lobhamAM prasta, aarNa-nigraha thaI krodha-mAnamAyA-lobhane seve che. A akitanIya parigrahamAM ja niyamathI zalya, daMDa, gArava, kaSAya ane saMjJA hoya che. kAmaguNa, Aad, Indriya, leyA, svajanasaMpayoga thAya che. anaMta sacitaacita-migra dravyonA grahaNanI IcchA re che. deva-manuSya-asura sahita A lokamAM jinavaroe lobha-parigraha kahe che. savalokamAM sajIvone parigraha samAna anya koI pAza-kuMdo ke baMdhana nathI. [24] parigrahAsakata-paralokamAM nAza pAme che, ajJAna aMdhakAramAM praveze che. mahAmoha mohitamati, tamitra aMdhakAra, lobhamAM vaza thaIne basa-sthAvara, sUma-bhAdara, pati-patimAM yAvata [caturgatika saMsAramAM bhramaNa kare che. A te parigrahano ihalaukika-paralaukika phaLavipAka che, asukha, ghaNuM du:kha, mahAbhaya, ati pragADha karmarajadAruNa, karkaza, AzAtAthI hajAro varSe paNa mukata thatA nathI. tene bhogavyA vinA mokSa na thAya. A pramANe jJAtakuLa naMdana, mahAtmA, jina, vIravara nAmadheye parigrahano phaLavipAka kahyo che. vividha prakAranA caMdrakAMtAdi maNI, suvarNa, rkItanAdi cAvatuM A mokSarUpa mukitamArganI agalArUpa, A parigraha e pAMcamuM dharmadvAra che. * vivecana-23,24 - vaLI te parigraha mamAyaMti-"mAruM ema mUchaviza thaIne kare che, mamAyaMtesvIkAre che bhavanavAsI Adi spaSTa che. jene parigraha karyo che te parigraharaI. parigraha na hoya to vividha pravRtti kare che. asura-asukumAra, bhujaga-nAgakumAra ItyAdi pUrvavatuM. temAM asurakumArathI svanitakumAra sudhI bhavanapatinA bheda che. aNapatithI
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/23,24 203 pataka sudhI vyaMtaranikAya uparavartI vyaMtaranA bheda che, pizAyAdi ATha vyaMtaranA bhedo che. tiryagavAsI e vyaMtaranuM vizeSaNa che. caMdrAdi paMcavidha jyotiSI prasiddha che. bRhaspati Adi graho che. tapta tapanIyakanakavaNa - nimati lAla varNathI suvaNI tulyavarNavALA jANavA. A sivAyanA cAlaka Adi graho paNa jyoticake cAracaraNa, cAMti-Acare che. ketu e jyotika vizeSa che. ukta gatiratika tathA 28 namo-abhijitAdi. vividha saMsthAna saMsthita tArAo, sthitalezya - avasthita dIptivALA, kemake manuSyogathI bahAra rahelA che. cAriNa-manuSya kSetramAM saMyaratA. kaI rIte caratA ? avizrAMta maMDalagatithI. upasthiratichalokanA uparanA bhAge vartatA. urvalokavAsI be bhede - kabhopapa, kapAtIta. kalpopapatta-saudhamadi bAra. kAtI-raiveyaka, anuttara be bhede. temAM je mamatva kare che, te kahe che - bhavanathI Indra sahita sudhI kahevuM. pavana * bhavanapatinA gRha athavA gRhoja. vAhana-gaja Adi, yAna-zakaTa vizeSa, vimAna jyotika, vaimAnika devanA gRho. yAnavimAna-puSaka, pAlaka Adi. - X - bhAjanavidhibhAjanajAta, kAma-svecchAthI. vikarvitA- vAdi vaDe karela vibhUSA je apsarAgaNono saMgha. ceIya-caityavRkSa, ArAmAdi vizeSa. kItyaMta-sAro zabda kare che, devakulAdinuM mamatva kare che. pachI grahaNa kare che, te parigraha. - - kevA svarUpe ? te kahe che - vipuladravyasAra-prabhuta vastupadhAna. Indro ane devo mahaddhika, vAMchitAryanI prAptimAM samartha ane dIdhayupya hoya che. tevA hovA chatAM teo saMtoSa Adi pAmatA nathI. vRpti-IcachA nivRtti, tuSTi-saMtoSa, AnaMda pAmatA nathI kemake bIjA-bIjAnI vizeSa prApta vastunI AkAMkSAthI pIDAya che. teo kevA che ? atyaMta, vipula lobhathI abhibhUta saMjJAvALA. varSadhara-himavat Adi parvata. kAra-ghAtakIkhaMDa ane pukhasvaradvIpAddhanA pUrva-pazcimanA be bhAga karanAra dakSiNa-uttara lAMbo parvata vizeSa. vRtaparvata-zabdApAtI-vikaTApAtI AdimAM vatuLavaitAdya parvata, kuMDala-bUdvIpathI, agIyAramo kuMDala nAme dvIpamAM rahela kuMDalAkAra parvata, Tucakava-jaMbUdvIpathI teramo racakavaradvIpamAM rahela maMDalAkAra parvata. mAnuSottara-manuSyakSetra Avaka maMDalAkAra parvata. kAlodadhi-bIjo samudra, lavaNa-lavaNa samudra, salilA-gaMgAdi mahAnadI, hRda pati-mukhya nadI maLe rahela pA-mahApadmAdi mahAddhaha. ratikara-naMdIzvara dvIpamAM cAra vidizAmAM rahela jhallarI saMsthAnavALA cAra parvata. aMjanaka-naMdI ghara cakvAla madhyavartI dadhimukha parvata-janaka caturya paDakhe rahela puSkariNI madhyabhAga vartI 16-parvata, jemAM vaimAnikAdi devo utarIne manuSya kSetrAdimAM Ave che. * x - x - kAMcanauttarakura ane devakara madhya pratyeka pAMca-pAMca mahAdrahomAM baMne taraphanA daza-daza, badhAM maLIne 200 parvata che. citra-vicitra, niSadha varSadhara parvatanI nIkaTa ane zItodA mahAnadInA ubhaya taTavartI evA A parvata che. yamakavara-nIlava4 varSadhara najIka che. zikhara-samudra madhyavartI gosvaMpAdi parvatamAM. kUTa-naMdanavana kUTAdi. te 204 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda varSadharadivAsI devo vRddhi pAmatA nathI. tathA - vakSaskAra - citrakUTAdi, vijayano vibhAga karanArA... akarmabhUmi-haimavata Adi bhoga bhUmi. te badhAmAM rahenAra. suvibhakta deza-janapadamAM, karmabhUmi-kRSi Adi karmasthAnarUpa bharatAdi paMdara. A badhAmAM je koI cakravartI, vAsudeva, baladeva, mAMDalika-rAjA, Izvara-cuvarAja Adi, talavara-pabaMdha karAyela rAjasthAnIya, senApati-sainya nAyaka, Ibhya-jenA dravyano Dhagalo karatI, hAthI paNa tyAM na dekhAya tevo dravyapati. zreSThI-zrIdevatA alaMkRta vaNinAyaka. raSTikA-rASTra ciMtA niyuktA, purohita-zAMtikarmakArI. kumAra-rAjyane yogya, daMDanAyakataMgapAla, * x* kauTuMbika-gAmano mahattara. A tathA AvA bIjA parigrahane ekaTho kare che. kevo ? aparimANavathI anaMta, ApattimAM rakSaNa karavA asamartha hovAthI azaraNa, dAraNapaNe aMta Avato hovAthI duraMta, sUryanA udayanI jema avazya bhAvi na hovAthI agva. asthirapaNAthI nityatA abhAve anitya, pratikSaNa vizarapaNAthI azAzvata, pApakarma-jJAnAvaraNAdinuM mULa, avakiriyarva-avakaraNIya, tyAjaya. * x * anaMta kalezanuM kAraNa. saMkleza-citta-azuddhi. *x-x- sarvadu:khone salilIyoAzrita hoya che. - x * - have je rIte parigraha karAya che, te kahe che - parigrahane mATe ja seMkaDo ziya zIkhe che ItyAdi. zila-AcAryanA upadezathI prApta. citra Adi kara kaLA. * * * tathA mahilAnA-64-guNo. AliMganAdi ATha kriyA vizeSa, vAsyAyane kahela, pratyekanA ATha bheda hovAthI 64 guNo thAya che. athavA vAtsyAyane kahela gIta, nRtyAdi-64-gaNo. te kevA che ? ati utpAdaka, sipaNed-zitha vaDe vRtti karanArA vaDe rAjA Adine sevavA. - x - asi-khaDjha abhyAsa, masi-maNI vaDe karAyela akSara lipi vijJAna. kRSikhetara kheDavAnuM kArya-vANijya-vaNi vyavahAra, vyavahAra-vivAda chedana. arthazAstraarthopAya pratipAdaka zAstra, rAjanIti Adi. Isatya-aSazAstra, dhanurveda. sarUpagatacharI Adi, muSTi grahaNa upAya jAta vividha yogathI-ghaNI prakAre vazIkaraNAdi sogane parigraha mATe zIkhave. AvA prakAre ghaNAM parigraha upAdAnanA hetu, adhikaraNarUpe pravartamAna jANavA. cAvajIva-Ajanma nRtya kare che. tathA abuddhi ke maMdabuddhi athavA duSTa buddhiyukta parigrahane saMcita kare che. prANIo parigraha mATe ja Ama kare che - prANa-jIvonA vaghakaraNa-hananakriyA. alIka-mRSA vAda, nikRti-atyaMta AdaraNathI bIjAne chetasvA. sAtisaMprayoga-guNarahita dravyane bIjA dravyamAM bheLavI guNokapano bhrama upajAvavo. paradadhvAmijha-paradhana lobha ke paddhavya. saparadAragamaNa sevaNA svadArA gamanamAM zarIra-mana vyAyAma kare che, parastrI sevana prApta na thatAM manokheda ke bIjAnA manane pIDA kare che. kalaha-vAcAthI, laMDana-kAyAthI, vaianuzaya anubaMdha. apamAna-vinaya bhaMza, vimAnanAkadarthanA. kevA thaIne kare che ?
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1/5/23,24 205 te kahe che - IcchA-abhilASa mAtra, mahecchA-cakravartI AdinI jema mahAbhilASa. te ja pipAsA-tRSA vaDe satata vRSita. tRNA-dravya avyaya IcchA, gRddhi-aprApta arthanI AkAMkSA, lobha-cittamohana tenA vaDe grasta-abhivyApta. atigRhitAbhA-AtmA vaDe anigRhIta. krodhAdi kare che. kIrtana-niMdita. parigrahathI A niyamA thAya che - zarA-mAyAdi traNa, daMDa-prazihita mano-vacana-kAya lakSaNa, gausva-Rddhi, rasa, sAtArUpa. kapAya saMjJA prasiddha che. kAmaguNA-zabdAdi, Azrava-Azrava dvArA pAMca che. * x * x * deva, manuSya, asura lokamAM [ukta lobha parigraha jinavare kahyo che, dhamarsa parigraha nahIM. A parigrahathI anya koI phaMdo-baMdhana ke pratibaMdha sthAnarUpa Ati Azraya nathI. sarvajIvone sarvalokamAM parigraha hoya che. kemake avirati dvArathI sUkSma paNa parigraha saMjJAno sadbhAva hoya che. je rIte kare che te kahyuM. have parigraha je phaLa Ape che, te kahe che - paralokamAM arthAt janmAMtaramAM ane zabdAdi A lokamAM sugatinA nAzathI naSTa thAya che, satyayathI bhraSTa thAya che. ajJAna rU5 agnimAM praveze che. mahAmoha-prakRSTa udaya yAtri mohanIyarI mohitajAtivALA rAtri jevA rAjJAnAMghakAramAM praveze che. kevA jIvasthAnomAM nAza pAme che ? te kahe che - basa, sthAvara, sUma, bAdara, paryAptA Adi manuSya paryanta pUrvavat jANavuM temAM jarA-maraNa-roga-zokanI bahulatAthI, palyopama-sAgaropama anAdi-anaMta dIrdhakALa cAturaMta saMsAra aTavImAM bhame che. teo kevA phaLane bhogavanArA thAya che ? jIvo, lobha vaza thaIne parigrahamAM saMniviSTa rahe che. zeSa pUrva adhyayanavatuM. 206 pravyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda sarvathA rahita thaI sarvottama siddhi pAme che. * vivecana-25 thI 29 : anaMtara varNita svarUpa pAMca asaMvara-prANAtipAtAdi Azrava vaDe jIvasvarUpa uparaMjanathI jJAnAvaraNAdi karmane Atma pradeza vaDe ekaThAM karIne, pratikSaNa devAdibhedathI cAra prakAre, gati nAma kamoMdaya saMpAdita jIvaparyAya vibhAga jenA che te saMsAre bhame che. . . . devAdi saMbaMdhI gatimAM gamana kare che. anaMta Azravanirodha lakSaNa pavijha anuSThAna na karIne jeo mRtadharma na sAMbhaLe ke sAMbhaLIne pramAda kare, saMvararUpe nA rahe. * - * guru dvArA upadiSTa bahuvidha dharma sAMbhaLavA chatAM mithyArdaSTi-maMdabuddhinikAcita karma baddha puruSo upazamanAdi na karI zake tevA karma bAMghela mAga anuvRtti vaDe dharma sAMbhaLe, to paNa anuSThAna karatAM nathI. fja samI - zakaya nathI. - jeo IcchatA nathI, mudhA-pratyupakAranI apekSAo devAtA, pAtuM-pIvAne, kevuM auSadha? jinavayana guNa madhura virecana-tyAgakAra, sarva du:khone. - - - pAMca-prANAtipAtAdi AzradvAra choDIne, prANAtipAtAdi viramaNa Adi saMvarane pALIne, aMta:karaNavRttithI kamarajathI mukta, sakala karmakSaya lakSyA siddhi arthAt bhAvasiddhi. tethI ja anuttara-sarvottama. praznavyAkaraNa aMga-sUtranA AzravadvAno muni dIparatnasAgare karela TIkAnuvAda pUrNa o - x - x - x - x - x - x - o muni dIparatanasAgare karela Azrava-adhyayana-pa-no TIkAsahita anuvAda pUrNa have pAMca AzravanA nikarSa mATe gAyAsamUha kahe che - * sUtra-25 thI 29 [pAMca gAthA : [5] A pUrvokta pAMca AyavadvAronA nimitte jIva pratisamaya kamarUpI rajano saMcaya karI cAra gatirUpa saMsAramAM bhame che. [26] je AkRtapunyavAna dharmane sAMbhaLatA nathI, sAMbhaLIne je pramAda kare che, te anaMtakALa sudhI cAra gatimAM gamanAgamana kare che. [] je puruSa mizrAdeSTi, AdhArmika, nikAcita karmabaMdha karelA che, teo ghaNAM prakAre zikSA pAmI, dharma sAMbhaLe paNa Acare nahIM [28] jinavacana sarva du:khanAza mATe madhura guNa virecana che. paNa mudhA apAtA A auSadhane na pIvA Icche, tenuM zuM thaI zake? [29] je pAMca [Avo tyAge, pAMca [saMvara] rakSe, teo kamarajathI
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/532 thI 35 ka saMvara-dvAra . 0 Azrava dvAra kahyA. have tenA pratipakSarUpa saMvara kahe che. * sUtra-30,31 - [3] he jaMbU! have huM pAMca saMvaradvAra anukamathI kahIza. je prakAre bhagavaMte sarva duHkhanA vimokSanA mATe kahela che. [1] temAM paheluM ahiMsA, bIjuM satya vacana, trIjuM anujJA pUrvaka apAyela levuM], cothuM bahAcarya, pAMcamuM parigraha jANatuM. zu saMvara-adhyayana-1-"ahiMsA - X - X - X - X - X - X - * sUga-3ra thI 35 - [3] saMvarahAromAM pahelI ahiMsA-jhasa, sthAvara sarve jIvone kuzalakArI che. huM bhAvanAo sahita tenA kaMIka guNonuM kathana karIza. [33] he savatA te A pramANe che - A mahAvata sarvaloka mATe hitakArI che, kRtasAgaramAM upadeza karAyela che, tapa-saMyama-mahAda, zIla-guNa-uttamavato, satya-Arjanano avyaya, nara-tiryaMca-manuSya-devagati vaka, sarvajina dvArA upadiSTa, kamaja vidAraka, seMkaDo bhava vinAzaka, seMkaDo du:khonA vimocaka, seMkaDo sukhanI pravartaka, kApuruSa mATe durastara, satvaruNe dvAra sevita, nivaNigamana ane svarga prayANaka che. A rIte pAMca saMvara dvArA bhagavaMta [mahAvIre) kahela che. temAM pahelI ahiMsA che jenA A rIte sAITha nAmo che (1) deva, manuSya, asura lokane mATe hIpa-dIpa, bANa, zaraNa, gati, pratiSThA, nivaNi che. (2) nivRtti. (3) samAdhi, (4) zakti, (5) kIrti, (6) kAMti, (3) rati, (8) virati, (9) zrattAMga, (10) vRti, (11) dayA, (1). vimukti, (13) kSAMti, (14) samyakatvArAdhanA, (15) mahatI, (16) bodhi, (17) buddhi, (18) dhRti, (19) samRddhi, (20) Rddhi, (21) vRddhi, (22) sthiti, (23) puSTi, (24) naMdA, (5) bhadrA, (26) vizuddhi, (27) labdhi. (28) viziSTa dRSTi, (29) kalyANa. (30) maMgala, (31) pramoda, (3) vibhUti, (33) rakSA, (34) siddhAvAsa, (35) anAzrad, (36) kevalI sthAna, (38) ziva, (38) samitI, (39) zIla, (4) saMyama, (41) zIlaparigraha, (42) saMvara, (43) gupti, (4) vyavasAya, (45) u@ya, (46) yajJa, (43) Ayatana, (48) vatana, (49) apamAda, (50) Azvasa, (51) vizvAsa, (52) abhaya, (53) sarvastra amAdhAMta, (54) cokta (55) pavitra, (56) suci, (5) pUja, (58) vimala, (59) prabhAsA, (60) nimalatada. A tathA AvA bIja guNa nium paryAya nAmo ahiMsA bhagavatInA 208 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda hoya che. 3i4] A ahiMsA bhagavatI je che te bhayabhIta mATe zaraNabhUta, pakSI mATe gamana samAna, tarasyA mATe jaLa samAna. bhukhyAne bhojana sama, samudra madhya jahAja sama, catuSpade AzramarUpa, duHkha sthita mATe auSadhibala, aTavI madhya sAthe samAna, ahiMsA A badhAthI viziSTa che, je pRedI-jala-ani-vAyuvanaspatikAya, bIja harita, jalacarasthaLacara-becara, trasasthAvara, badhAM jIvone kalyANakArI che. A bhagavatI ahiMsA che je aparimita jJAna-darzanadhara zIla-guNavinaya-tapa-saMyamanA nAyaka, tIrthakara sarva jagatu jIvavatsala, milokapUjid, jinacaMdra dvArA sArI rIte taiTa che... avadhi jina vaDe vijJAta che, jumati mana:paryavajJAnI dvArA joDAyela che, vipulamati mana:paryavajJAnIne jJAta che, pUrvadharo vaDe adhIta che, vaikriya labriAdhare pALela che. mati-vRta-mana:paryataskevaLajJAnI vaDe, AmaSadhi-vhemauSadhi-jalauSadhi-vipauSadhi-soMSadhi prApta vaDe, bIjabuddhikoi buddhipadAnusArI-saMbhiHzrota-sRtadhara vaDe, mana-vacana-kAya-jJAna-darzanacAbili vaDe, kSIrAkSava-maMAzrava-nsarpirAzana vaDe kSINamahAnasika vaDe, cAraNa-vidhAdhara vaDe, caturthabhaktika cAvat cha mAsa bhaktika vaDe * * * * * * titho] ukSipta-nikSipta-aMta-prAMta-sUkSa-samudAnacaraka vaDe, #glAyaka vaDe, maunacaka vaDe, saMsRSTa-tata saMsRSTa kalika vaDe, upanidhika vaDe, zudveSaNika vaDe, saMkhyA:tika che, sTa-aTaeNkTa-sRSTalAbhika vaDe, AyaMbilapurimAI-okAzanika-nirvikRtika vaDe, bhinna ane parimita piMDayAtika vaDe, aMta-prAMta-arasa-visa-rA-tuccha AhArI vaDe, aMta-prAMta-rakSa-tuccha-upazAMtaprazAMta-vivijIvI vaDe, dUdha-madha-ghI tyAgI vaDe, madha-mAMsa tyAgI vaDe, sthAnAyika-pratimAsyAyika-sthAnokaTika-vIrasanika-auSadhika-daMDAyatikavagaDazAyika vaDe, ekapAka-AtApaka-apAvata-aniSThIvaka-cAkaMDUka vaDe, bhUtakeza-zmazu-roma-namanA saMskAratyAgI vaDe. sarva ga* pratikramathI vimukata vaDe (tathA) zratadhara dvArA dvAthI avagata karAvanAra buddhinI dhAka dhIra mahApuruSoe ( ahiMsAno samyapha AcaraNa karAyela che. | AzIviSa sarSa samAna ugra teja saMpanna, vastutatvanA nizcaya ane paraSAmAM pUrNa kArya karanArI buddhithI saMpanna prajJApuruSoe nitya svAdhyAya-zAna anubaddha dharmadhyAna, pAMca mahAvratarUpa cAstriyukta, samitithI samita, samita pAyA, bar3a jIvanikAya jagavatsala, nitya Apamata rahI vicaranArA tathA AvA bIjAoe paNa tene aparAdhI che.. A ahiMsA bhagavatInA pAlaka pRthvI--apa-ani-vAyu-gaNa-masasthAvara sarva jIva pati saMyamarUpa yAne mATe zuddha bhikSAnI gaveSaNA karavI joIe. je AhAra sAdhu mATe na karela, na karAvela, anAhUta, anudiSTa, na
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/1/32 thI 35 209 kharIdela hoya, navakoTiNI vizuddha, daza zeSothI rahita ugama-utpAdana-eSaNA zuddha, devAnI vastumAM AgaMtuka jIva svayaM pRthaka thaI gayA hoya, sacitta jIvo cuta thayA hoya, acitta ane prAsuka hoya [evI bhikSAnI sAdhu gaveSaNA kare.] - Asane besI kathA - dharmopadeza karI AhAra grahaNa na kare. cikitsA, maMtra, mUla, bhaiSajya hetu na hoya, lakSaNa-upAya-ravana jyoti nimitta, camatkArane kAraNe maLela na hoya, daMbhathI-rakSaNathI-zikSaNa ApIne meLavela bhil na . vaMdana-ssanmAnapUjana ke A traNe karavA dvArA bhiAnI gaveSaNA na kare. hIlanAniMdA-gaI ke A traNe karIne bhikSAnI gaveSaNA na kare bhayadekhADI-tanAtADanA karI ke A traNe prakAre bhikSAnI gaveSaNA na kare. gArava-kuhaNatAdaridratA ke A traNe deDI bhikSAnI gaveSaNA na kare. mitratA-prArthanA-rovanA ke A traNe dekhADI bhikSAnI goSaNA na kare. paraMtu te sAdhu) ajJAta rUpe, agaNita-AduSTa-AdIna-vimana-karaNaaviSAdapaNe, apasmitayogI thaI, "caMtana-ghaDaNa-karaNa-carita-vinayaguNa yoga saMpayukata thaI sAdhu bhiSaNAmAM rata rahe. A pravacana sarva jIvonI rakSA ane dayAne mATe bhagavate samyapha rIte kahela che, je AtmAne hitakara, paralokabhAvika, bhAvimAM kalyANa karanAruM, zuddha nyAyapUrNa, kuTila, anuttara, sarva duHkha-pApanuM upazAmaka che. temAM pahelAM vratanI A pAMca bhAvanAo prANAtipAta viramaNa vratanA rakSaNArthe che - (1) umavA ane cAlavAmAM guNa yogane joDanArI, yugapramANa bhUmi upara paDatI daSTi vaDe, niraMtara kITa-pataMga-~sa-sthAvara jIvonI dayAmAM tatpara thaI phula-phaLa-chAla-pravAla-kaMda-mULa-pANI-mATI-bIja-haritAdine laine samyaka prakAre cAlavuM joIe. e rIte sarve prANInI hIlanA, niMdA, dahIM, hiMsA, chedana, bhedana vadha na karavo joIe. jethI te jIvo kaMIpaNa bhaya ke du:kha na pAme. A rIte Iyasimiti yoga vaDe aMtarAtmA bhAvita thAya, zabalad-saMklezathI rahita, ald cAstri bhAvanAthI yukata, saMyamazIla ane ahiMsaka susAdhu kahevAya. () bIjI-mana:samita. pApamaya, dhArmika, dAruNa, nRzaMsa, vadha-baMdhalerAnI bahulatAyukta, bhaya-maraNa-klezathI saMkSipta, AvA pApayukta mana vaDe kaMIpaNa vicAravuM nahIM. A rIte manasamiti yoga vaDe aMtarAtmA bhAvita thAya che. tathA azabhala, asaMkilaSTa aAta cAsTiAbhAvanAthI yukata saMyamazIla ane ahiMsaka susAdhu kahevAya. (3) trIjI-vacanasamiti. pApamaya vANIthI kaMIja na bolavuM. e rIte vanasamiti yogathI bhAvita aMtarAtmA thAya che. azabhala, asaMkilaSTa, akhaMDa cAritra bhAvanAthI ahiMsaka, saMyata sAdhu thAya che. (4) cothI-AhAra eSaNAmAM zuddha, uMcha gaveSaNA karavI. ajJAta, [15/14. 210 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda agrathita, AduSTa, adIna, akaraNa, viSAdI, apatiMtayogI, yatana-ghaDaNakaraNa-carita-vinayaguNa yoga saMprayogayukata thaIne sAdhu bhiSaNAyukta sAmudAnikapaNe ucha bhikSAyathiI grahaNa karI gurujana pAse AvI. gamanAgamanA atiyA-pratikramaNa pratikramIne, gurane AlocanA ApIne gurane gaucarI batAvI, pachI guru dvArA karAyela nirdeza mujaba niraticAra ane apamatta thaI, pharI paNa aneSaNAjanita doSanI punaH pratikramaNA karI, zAMta bhAve, sukhaparka besIne muhUd mAtra dhyAna-zubhayoga-jJAna-svAdhyAyamAM manane gopanIne, dharmayukta mana karI, cittazunyatA rahita thaI, sukha-avigrahansamAdhita-zraddhA saMvega nirjarAyudpravacana vatsalabhAvita manavALo thaIne AsanethI uThI, haSTa-tuSTa thaIne yathArAnika sAdhune AhArArthe nimaMtraNa kare, gurujana vaDe lAvela AhAra sAdhuone bhAvathI vitarIta karIne Asane bese. pachI mastaka sahita zarIrane tathA hatheLIne sArI rIte pramArje pachI mUcha-gRddhi-gathitata-gaha-lolupatA AsakitankalupatA AdithI rahita thaI, paramArtha buddhi dhAka sAdhu sura-sura ke cabarAba avAja karyA vinA, bahu jaldI ke bahu dhIme nahIM te rIte, AhAra bhUmi para na paDe te rIte, moTA ane prakAzayukata patramAM, vatanI ane Adara saha saMyojanA-aMgAra-dhuma doSathI rahita thaI, dhurImAM tela devA ke zA upara malama lagADavAnI jema kevala saMyamayAtrA nivahi mATe ane saMyamabhArane vahana karavAne mATe, prANa dhAraNa karavA mATe saMyamathI samita thaIne sAtha AhAra kare. A pramANe AhAra samiti yogathI aMtarAtmA bhAvita thAya che. azibala-asaMkliSTa-ld cA>>i bhAvanAthI sAthe ahiMsaka ane saMgata thAya. pAMcamI-AdAna bhAMDa nipasamiti. pITha, phalaka, zayyA, saMthAro, vastra, pAtra, kaMbala, daMDa, rajoharaNa, colapaTTo, muhAnI, pAdapIMchanakAdi AvA saMyamane upakAka upakaraNa saMyamanI rakSA mATe tathA pavana, dhUpa, DAMsa, macchara, zIta AdithI zarIranI rakSAne mATe rAgadveSa rahita thaI dhAraNa-grahaNa kare sAdhuo roja tenuM paDilehaNa, prasphoTana, pramArjanA karavAmAM rAta-divasa satata apamata rahevuM tathA bhAjana, bhAMs, upadhi ane anya upakaraNo yatanApUrvaka levA ke mukavA joIe. A pramANe AdAna-bhAMDa-nikSepaNA-samiti yogathI aMtarAtmA bhAvita thAya che tathA aNabala-asaMkilaSTa-akSata cAstri bhAvanAthI sAdhu ahiMsaka ane saMyata bane che. A pramANe mana-vacana-kAyAthI surakSita A pAMca bhAvanA rUpa upAyo vaDe A ahiMsA saMvara dvArA malita thAya che tethI vairyavAna ane pratimAnuM puNe sadA samyapha prakAre tenuM pAlana karavuM joIe. A anAyava che, akaluSa-achidraasaMkilaSTa che, zuddha che, sarva jinezvara vaDe anujJAta che. * * * A pramANe paheluM saMvara dvAra pati, pAlita, zodhita, tirita, kIrtita, ArAdhita, AjJA vaDe anupAvita thAya che. ema jJAnamuni bhagavaMte prajJApita, prarUpita karela che. A
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 1//32 thI 5 211 siddhavara zAsana prasiddha che, siddha che, bahumUlya che, samyapha prakAre upadiSTa che ane prApta che. * * tema huM kahuM chuM. * vivecana-30 thI 35 : he jaMbU ! have AzravahAra pachI pAMca saMvara-karmanuM upAdAna na karavArUpa dvArane - upAyone huM kahIza. AnupUrvA-prANAtipAta viramaNa Adi kramathI je pramANe zrI mahAvIra vartamAnasvAmIe kahela che. A samAnatA aviryamAtrathI che, sakala saMzaya vyavaccheda, sarvasvabhASAnugAmi bhASAdi atizaya vaDe nathI. - paheluM saMvara dvAra ahiMsA che, bIjuM satya vacana kahyuM. dadapAyela zanAdi, anujJAta-pITha, phalaka Adi bhogavavA mATe apAyela, te rAzanAdi mAphaka na levA. saMvara-dattAnujJAta lakSaNa trIjuM saMvara. - x - brahmacarya ane aparigrahatva joyuMpAMcamuM saMvara. pAMcamAM paheluM ahiMsA - basa, sthAvaromAM sarve bhUtone kSemakaraNa karanArI. te ahiMsA pAMca bhAvanAyukta che. huM tenA guNadezane kaMIka kahIza. have A vastu gadhapaNe kahe che - saMvara zabda vaDe tene kahe che. he suvata-zobhanavata! jaMbU!mahatI-traNa karaNa, traNa yogathI, jAvajIva sarva viSaya nivRtirUpathI ane aNuvrata apekSAo moTI. vrata-niyamA mahAvata. loke dhRtihAni-jIvalokamAM cita svAdhyakArI vrato. vAyanAMtarathIlokanA hita mATe badhuM Ape che te. * x * tapa-anazanAdi pUrva karmanuM nirjaraNa phaLarUpa. saMyama-pRthvI Adi saMrakSaNa lakSaNa, navA karmanuM phala na ApanAra, te rUpa. vyaya-kSaya, tapa-saMyama avyaya. zIla-samAdhAna, gaNa-vinayAdi, tenA vaDe pradhAna je vrato te zIlaguNavavratAni athavA zIlanA uttama guNo. teno je vraja-samudAya te zIlaguNavasvaja. satyamRSAvAdavarjana. Arjava-mAyAvarjana, tapradhAna vrato. nakAdi cAra gatine mokSa prApakatAthI viccheda kare che. te sarvajita vaDe pratipAdita karela che. *x* je karmarajane vidAre che. seMkaDo bhavanA vinAzaka, tevI ja seMkaDo du:khonA vimocaka, seMkaDo sukhanI pravartaka, kAyara purapathI du:khethI pAra utArAya che ane satparaSo vaDe pAra pamADAya che. vizeSa graMthAMtarathI jANavuM. nivaNigamana mArga che tathA svarge, prANIne laI jAya che. - X - X - Q mahAvrata nAmaka saMvaradvAranuM parimANa kahe che - saMvaradvAra pAMca che. A ziSTa praNetAe kahyuM che, bhagavaMta-zrI mahAvIrasvAmIe A kahyuM che, tethI zraddheya che. A ahiMsAnI prastAvanA thaI. have pahelA saMvaranA nirUpaNArthe kahe che - te pAMca saMva-dvAra maNe paheluM saMvaradvAra 'ahiMsA' che. kevI ? je deva-manuSya-asura loko hoya che. dIva-dvIpa ke dIpa. agAdha samudra madhye vicaratA, zApadAdithI dathita, mahAurmI vaDe madhyamAna zarIrIne A dvIpa bANarUpa thAya che tema jIvone A ahiMsA saMsAra sAgara maLe seMkaDo vyasanarUpa vyApada vaDe pIDita ane saMyoga-viyoga rUpa urmI vaDe mathita thatAMne vANakya thAya che te saMsArasAgarathI pAra utAravAnA hetupaNAthI ahiMsAdvIpa kahyo che. dIvo-jema aMdhakArane nivArI, ujAsa prasarAvavA Adi mATe, aMdhakAra samUhanuM nivAraNa karavAmAM pravRtti Adi kAraNa ahiMsA thAya che, tema jJAnAvaraNAdi karmarUpa aMdhakArane nivAravA vizuddha buddhirUpa prabhA paTala pravartanathI te dIpa-dIvo kahevAya che. - prANa-potAne ane bIjAne ApattithI rakSaNa Ape che tathA te rIte ja zaraNarUpa saMpatti Ape che. zreyanA arthI vaDe Azraya karAya che te gati pratiSThattisarve guNo ke sukha jemAM rahe che te. nirvANa-mokSa, tenA heturUpa. nivRtti-svAcya, samAdhi-samatA, zakti-zaktinA heturUpa, zAMtindrohavirati, kIrti-vAtinA hetutvathI, kAMti-kamanIyatAnA kAraNarUpa, virati-pApathI nivRtti. zrutAMga-zrutajJAnanuM kAraNa. jemake paheluM jJAna pachI dayA. dayA-jIvarakSA. prANI saghaLAM baMdhanathI mUkAya che tethI vimukti. kSAMti-krodhanA nigrahathI janme che mATe ahiMsA paNa kSAMti kahevAya. samyakatvasakhyaNa bodhirUpe ArAdhAya che mahaMtI-sarve dharmAnuSThonAmAM moTI. sarve jinavaroe eka ja mAtra vrata-prANAtipAtaviramaNa no nirdeza karyo che. bAkInA tenI rakSArthe che. bodhi-sarvajJa dharma prApti, te ahiMsA rUpa che athavA ahiMsA-anukaMpA, te bodhinuM kAraNa che, mATe bodhi kahyuM. - x * buddhi sAlmanA kAraNatvathI buddhi. kahyuM che je * x - dharmakaLA jANatA nathI te apaMDita che kemake dharma-ahiMsA ja che. ti-citanI Eacil - X sAdi-anaMta muktinI sthitino hetu hovAthI sthita. punya upacayanA kAraNavathI puSTi. samRddhi lAve che mATe naMdA. zarIrInuM kalyANa kare che mATe bhadrA. pApa kSayano upAya ane jIvanirmaLatA svarUpavathI vizuddhi. kevaLajJAnAdi labdhi nimittatvathI labdhi. viziSTadRSTi-pradhAnadarzana, tenAthI bIjA darzananI prAdhAnyatAthI kahyuM. kahyuM che - ghAsanA pULA jevA karoDa pada bhaNavAthI zuM ? jeNe bIjAne pIDA na karavI joIe tema jANyuM nathI ? kalyANa prApta karAvanAra hovAthI lyANa. durita upazAMti hetuthI maMgala. * * * * - rakSA- jIvarakSaNanA svabhAvavathI, mokSavAsane ApanAra hovAthI siddhi AvAsa. karmabaMdhanA nirodhano upAya hovAthI anAzrava. - X - X - samiti-samyaka pravRtti rUpavathI ahiMsA. zIla-samAdhAna, saMyama-hiMsAthI viramela. * x * zIlaparigRha-cAstri sthAna. gupti-azubha mana vagereno nirodha. vyavasAya-viziSTa nizcayarUpa. uchUca-bhAvanuM umtava, yajJa-bhAvathI devapUjA. Ayatana-guNono Azraya. yajana-abhayanuM dAna athavA yatana-prANi rakSaNa mATe prayatna. pramAda-pramAdavarjana. AzvAsana-prANI mATe AzvAsana. -x - abhaya-sarva prANigaNane nirbhaya pradAtA. amAghAtaamAri. cokSA ane pavitrA baMne ekAIka zabdonA upAdAnathI atizaya pavitra. zuci-bhAvazaucarUpa. * x * pUtA-pavitrA ke pUjA, bhAvathI devapUjA. - x * nimalatara-jIvane nirmaLa kare
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/532 thI 35 214 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda che te athavA atizaya nirmaLa. AvA prakAre svaguNa nirmita yathArya nAmavALA che.] tethI ja kahe che - paryAya nAmo, te te dharma Azrita nAmanI ahiMsA hoya che. bhagavatI e pUjA vacana che. A bhagavatI ahiMsA, bhayabhItone zaraNarUpa che. pakSInA AkAzagamana mAphaka zarIrIne hitakArI che. e rIte bIjA cha pado paNa kahevA. * * A ahiMsA ukta vizeSaNathI paNa pradhAnatara hitakArI che. zaraNAdi arnakAMtika, pAnAcaMtika hoya paNa ahiMsA mokSa prApta karAve che. je A pRpI Adi pAMca che, bIjaharita-vanaspati vizeSa. AhArarthavathI pradhAnatAthI zeSa vanaspatinA bhedathI kahyA. -x- trasa, sthAvara Adi jIvone kSemakarI. A ja bhagavatI ahiMsA che, bIjI nahIM. jemake-laukiko kahe che - je gAyanI tRSA chIpAve che, tenA sAta kuLa tarI jAya che. - x - temanA mate gAya viSaya dayA, te ahiMsA che. temAM pRthvI-a-porA AdinI hiMsA thAya che, tethI te samyak ahiMsA nathI. * x * have jenA vaDe A ahiMsA sevAI-AcarAI te kahe che. aparimita jJAnadarzanadhara vaDe. - tathA - * zIla-samAdhAna, te ja guNa, te zIlaguNa. te vinaya, tapa ane saMyamanA prakanei pAme che. tIrthaMkara-dvAdazAMgaNanAyaka, sarvajagat vatsala, trilokapUjya vaDe. * * * jinacaMdra-kAruNikanizAkara, kevaLajJAna vaDe kAraNathI, svarUpathI ane kAryathI samyak vinizcita. temAM guru upadeza e bAhya ane kamAyopazamAdi ahiMsAnuM atyaMtara kAraNa che. pramAda yogathI prANano nAza te hiMsA, pratipakSe svarga-ayvarga prApti te kArya che. avadhi jina-viziSTa avadhijJAnI vaDe vijJAta-jJa parijJA vaDe jANela ane pratyAkhyAna parijJA vaDe Acarela. hajuvI-mano mAtranI grAhaka * x * te jumati manojJAna. - X - mati-mana:paryAya jJAna vizeSa, jemAM che te Rjumati vaDe avalokita. vipalamati-mano vizeSagrAhI manapayayajJAnI. vipula vastu vizeSaNane grahaNa karnArI te vipulamati, temanA dvArA paNa zruta nibaddha thaI bhaNela. vikurvibhiH- vaikriyakArI vaDe Ajanma pAlita. AbhinibodhikajJAnI Adi vaDe samyak Acarela. Amosahi-Amarza eTale saMsparza, te rUpa ja auSadhisarva rogane dUra karanAra hovAthI, tavaraNathI utpanna labdhi vizeSa. ghena - kapha, narana - zarIrano mela, vipupa - mUtra, maLa. mokSada - anaMtara kahela AmazAMdi, bIjI paNa ghaNI auSadhi te sarvopadhi. bIja rUpa buddhi jenI che, te bIjabuddhi, sAmAnya arthathI bIjA aneka arthane vizadarUpe jANe. koTha jevI buddhi jenI che, te koThabuddhi, eka vakhata jANyA pachI nAza na thAya tevI buddhi. eka padavI so padone anusaratI te padAnusAriNI. [ahIM vRttikArazrIe ukta arthane ja jaNAvatI traNa gAyA paNa nodhI che. saMbhinna-sarvathA sarva zarIra avayava vaDe sAMbhaLe che, te saMbhijJa zrotA athavA saMbhijJa-prokanA grAhakavathI zabdAdi viSaya vaDe vyApta zrota-IndriyovALA te saMbhijJa zrotathI sAmanyathI ke paraspara bhedathI zabdone sAMbhaLe che, te saMbhigzrotA. * x x* manobalika-nizcala mana vaDe, vAgubalika-dRDhapratijJa, nAyabalika-parISahathI apIDita zarIra vaDe, jJAnAdibalika-daMDha jJAnAdi vaDe. kSIranI jema madhura vacano kSare che te kSIrAzravA labdhivizeSavALA. A rIte bIjA paNa jANavA. * * * mahAnasa-rasoI sthAna, upacArathI soI paNa akSINa mahAnasa jenAM che te akSINamahAsanika, potAnA mATe lAvela bhojana vaDe lAkhone paNa jamADatAM potAnI jema te badhAM vRddhi pAme che. pote na jame tyAM sudhI te kSaya pAmatI nathI. tathA atizayacaraNathI cAraNa-viziSTa AkAzagamana labdhiyukta. te jaMghAcAraNa ane vidhAyAraNa che cAraNa munio jaMghA ane vidhA vaDe atizaya caraNa samartha che. jaMghAcAraNa saryanA kiraNonI nizrA karIne eka pAta vaDe pahelA cakavare jAya che. tyAMthI bIjA utpAtaLI pAcho phare, bIjA utpAte naMdIghare pahoce. pahelA upAd pAMDaka vanamAM, bIjA utpAtathI naMdanavane, trIjA utpAtathI pAcho phare che. A jaMghAcAraNanI labdhi che. jyAre vidhAcAraNa pahelAM utpAta mAnuSottara pad, bIjA utpAte naMdIzvara pachI caityavaMdanA karI trIjA utpAte ahIM pAchA Ave che. pahelAM utpAte naMdanavane, bIjA utpAte pAMDukavane, trIjA utpAte ahIM pAcho Ave che. caturthabhaktika ahIM yAvat zabdathI chabhaktika, aTTamabhaktika, e pramANe cAra-pAMca-cha-sAta upavAsa, ardhamAsa kSamaNa, mAsakSamaNa, be mAsI, trimAsI, catumasI, paMcamAsI tapa jANavuM. ukSipta-pakAvavAnA pAtramAMthI bahAra kADhela bhojanane ja caraMti-gaveSaNA kare che. niti -pakAvavAnI thALImAM rahela. aMta-vAla caNA Adi. prAMta-ja, khAtAM vadhela ke paSita. rakSa-sneha hita. samudAna-aikya. annaglAyaka-doSabhojI. maunacaraka - mauna rahI bhikSA lenAra. saMsRSTa-lipta hAtha ke pAtra vaDe apAtA adi lenAra evo je kA-samAcArI jevI che te saMsapTakalikA. je padArtha levAno che, tenA vaDe bharela hAtha ke pAnAdithI bhikSA levAnA kAvALA. aupanidhika-najIkamAM janAra ke najIka rahela padArthane ja grahaNa karanAra, zudvaiSaNika-zaMkitAdi doSa parihAracArI. saMvAdatika-datinI saMkhyA nakkI karI AhAra lenAra, dari-eka vakhata pAtramAM bhojanAdino kSepa te eka datti, pAMca-cha Adi parimANa te saMkhyA. - X - X - daiTilAbhika-daizyamAna sthAnathI lAvIne Apelane grahaNa kare. adaTalAbhika-pahelA na joyela dAtA vaDe devAtI bhikSA lenAra. pRSNalAbhika - he sAdhu tamane A lo, ema praznapUrvaka prApta bhikSA lenAra. bhinnapiMDAtikaphoDela evA ja odanAdi piMDano pAta-pAtramAM kSepane grahaNa kare. parimita piMDapAtikaparimita gharomAM praveza ke vRtisaMkSepa vaDe grahaNa kare. aMtAhAra-aMta Adi pado pUrvavatu. pUrve mAtra gaveSaNA ja kahelI. ahIM AhAra-bhojana jANavuM. assa-hiMga Adi vaDe saMskArita. virasa-jUno hovAthI rasahIna. tuccha-alA. aMtavRtti apekSAe upazAMta-jIvI, bahivRtti apekSAe
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1//32 thI 5 215 216 praznavyAkaraNAMgasatra-saTIka anuvAda prazAMtajIvI. vivikata-doSavikala bhojanAdi vaDe jIve che, te viviktajIvI. dudha-madhughI varjaka, madha-mAMsa rahita - 4 - sthAna-udad, besavAnuM, paDakhuM badalavuM, te abhigraha vizeSa vaDe Ape che. A ja vAtane kahe che - pratimAsthAyI eTale kAyotsarga ke mAsikI Adi bhikSu pratimA vaDe rahe che. sthAno kaTaka-ukaTaka Asane besanAra. vIrAsana-jamIna upara paNa rAkhI, siMhAsane beThelanI jema bese te vIrAsanika. vaiSadhika-kulA samAna rAkhIne bese. daMDAyatika-daMDanI jema lAMbu saMsthAna jemAM che te. lagaMDazAyika-du:sthita kAThanI jema mastaka ane pagane jamIne TekavIne suve. - x - ekapAki -eka ja paDakhe sunAra, bIjA paDakhe nahIM. AtApana-AtApanA lenAra. AtApanA traNa bhede che - ukAya, madhyamAM, jaghanyA. sutelAnI utkRSTA, beThelAnI madhyamAM ane ubhelanI jaghanyA. apAvata-vA rahita. aniSThIvaka-na thuMkanAra, akaMDUyaka-na khaMjavALanAra, dhUta-saMskAranI apekSAthI vyakta keza-mAthAnA vALa, zmazna-dADhI mUchanA vALa, romakAMkhAdinA vALa. tenA vaDe sarvagAma pratikarma rahita. - x - - zratadha-satradhAraka, vidita arthakAya-arthasazi - x * te viditArthakAya, buddhimati jenI te. - X - temanA vaDe sArI rIte anupAlita. dhI-sthira ke akSobhita, mati-avagrahAdi, buddhi-tpAtikI Adi. AzIviMdha-nAga, ugratejasa-tIva viSavALA. takalA-tonA samAna. zApa vaDe upaghAtakArI. nizcaya-vastu nirNaya. vyavasAya-puruSArtha. tenA vaDe pati-paripUrNa karAyela. mati-buddhi jenI. * x * vinIta-potAnAmAM prApita, jenA vaDe paryApta karAyela mati jenA vaDe te. nitya-sadA, svAdhyAya-vAyanAdi, dhyAna-citanirodha rUpa, dhyAna vizeSane jaNAvavA kahe che, anubaddha-satata, dharmadhyAna-AjJA vicayAdi rUpa. - x - pAMca mahAvatarUpa sAtrithI yukta. samitA-samyak pravRta. samiti-Iya Adi. zamitapApakSapita kibiSa. pavidha jagat vatsala-cha jIvanikAyane hitakArI. * x - A pUrvokata guNo. A ane bIjA anukULa lakSaNothI guNavAna vaDe je A bhagavatI ahiMsAne pAlana kare te prathama saMvaradvAra jANavuM. - have ahiMsApAlanamAM udhata je kare te kahe che - have kahevAnAra vizeSaNathI ucha-bhikSAnI gaveSaNA karavI, tema saMbaMdha joDavo. arthathI kahe che - pRthvI Adi pAMca, basa-sthAvara sarve jIvonA viSayamAM je saMyamadayA-saMyama rUpA dhRNA, paNa mithyAdeSTinI jema baMghanarUpa nahIM. te hetuthI nisvadha bhikSAnI gaveSaNA karavI. * x * bhikSAne ja vizeSathI kahevA jaNAve che - - amRta-sAdhune mATe dAtAo saMdhIne taiyAra karela na hoya. akAriya-karAvela na hoya, ANAhUya-gRhastha nimaMtraNapUrvaka Apela na hoya. anuddiDha-uddezapUrvaka taiyAra na karela. akIyakaDa-sAdha mATe kharIdIne banAvela na hoya. A ja vAtano vistAra kare che - nava koTiNI parizuddha. te A rIte - haNe nahIM, haNAve nahIM, haNatAMne anumode nahIM. pakAve nahIM, pakAvaDAve nahIM, pakAvanArane anumode nahIM. kharIde nahIM, kharIdAve nahIM, kharIdanArane anumode nahIM. tathA daza doSarahita, te A - zaMkita, makSita, vikSipta, pihita, saMhata, dAyaka, utmizra, apariNata, lipta, chardita daza eSaNAdoSa. udgama-utpAdanA zuddha-udgamarUpa je eSaNA te gaveSaNA, tenA vaDe zuddha udgama 16-bhede-AdhAkarma, auddezika, pUtikarma, mIzrajAta, sthApanA, prAbhRtikA, prAdukaraNa, jIta, prAmitya, parivartita, abhihata, udbhijJa, mAlopad, sAjIMdha, anikRSTa ane athavapUraka. -- utpAdanA doSa paNa 16-bhede - dhANI, dUtI, nimitta, AjIva, vanIpaka, cikitsA, krodha, mAna, mAyA, lobha, pUrvasaMstava, pazcAt saMstava, vidhA, maMtra, cUrNayoga ane mULa karma e utpAdanano 16mo doSa jANavo. vavaSayayugaIyacatadeha - kRmi AdithI deya vastu svayaM pRthak thayela hoya ke karela hoya. tapRthvIkAyikAdi svayaM ke bIjA dvArA mRta thayA hoya. cAMcatyajela, denAre devadravyathI pRthak karela. cata - denAre jAte ja deya dravyathI chuTuM pADIne Apela. deha-abheda vivakSAthI dehIne jemAMthI kADhI lIdhela hoya. zuM kahevAya che ? prAzaka-acita. vRddha vyAkhyA A pramANe che - vigata : oghaNI cetanA paryAyathI acetanava prApta, cuta-jIvana Adi kriyAyI bhraSTa, thyAvita-Ayu kSayathI bhaMzita. vyakta deha-jIva saMsargathI utpanna zaktijanya AhAradi pariNAma prabhava upacayano tyAga karela. utpAdanA doSanA varjanano vistAra karatA kahe che - nipaUT - gaucarI jAya tyAM Asane besIne dharmakathA kare che, te AkhyAnaka pratibaddha zrata vaDe denAne naTanI jema AvajIne yadupanIta-dAyake dAnArce taiyAra karela, bhikSAnI gaveSaNA na kare - -- tathA - cikitsA-roga pratikAra, maMtra-devAdhiSThita akSarAnupUrvI, mUlaauSadhinuM mULa, bhaiSaja-dravya saMyogarUpa, hetu-lAbhAlAbha apekSAe kAraNa. Adi na karavA tathA lakSaNa-zabda pramANa strI-puruSa-vAstu Adi lakSaNa. utpAta-prakRtivikAra lohI-vRSTi Adi. svAna-nidrAvikAra, jyotiSa-nakha, caMdra, yoga Adi jJAnopAya zAstra, nimitta-cUDAmaNI Adi upadezathI atItAdi bhAvane kahevA kathA-arthakathAdi, kulka-bIjAne vismaya pamADavAno prayoga. A badhI yukti vaDe dAna mATe dAtAne bhikSA devA presvo nahIM daMbha-mAyA prayoga vaDe paNa nahIM, dAyakanA putrAdinA rakSaNa vaDe paNa nahIM. zAsana-zikSaNa vaDe paNa bhikSA gaveSaNA na karavI. vaMdana-stavanA vaDe paNa nahIM. jemake A tamArA pratyakSa guNo daze dizAmAM prasare che, bIjAnI vAto sAMbhaLI che, paNa tamArA pratyakSa dekhAya che. e rIte mAnanA vaDe - AsanAdi ApIne ke pUjanA vaDe - tIrtha nimalcidAna, mastake gaMdhakSepa, navakAnI mALA ApIne athavA ukta traNe yogathI AhAranI gaveSaNA na karavI. hIlanA-jAtyAdi pragaTa karI, niMdanA-deya ane dAyakanA doSo jaNAvIne ke gaheNA-loka samakSa dAyakAdinI niMdA vaDe na gavepe. meSaNA-na ApanAne bhaya
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 2/1/32 thI 35 213 pamADIne, tarjanA-AMgaLI vaDe cIMdhIne ke "he duSTa !" Adi, tADanA-thappaDa Adi mArIne gaveSaNA na kare. gaurava-garvathI, huM rAja vaDe pUjita chuM Adi, kudhanatA-daridratA bhAvathI ke krodha bhAvathI, vanIpakatA-garIbaDo thaIne na mAMge. mitratA-mitrabhAvathI, prArthanAcAyanA, sAdhurUpa saMdarzana vaDe, sevanA-nokara svAmIne seve, te rIte ke A traNe rIte bhikSA gaveSaNA na kare. jo ukta rIte bhikSA gaveSaNA kare to - te kevo thAya ? ajJAta-ravaya svajanAdi saMbaMdha kathanathI svajanAdi bhAvayukta tathA agrathita-jANavA chatAM te saMbaMdhI vaDe Asakta athavA AhAragRddha. AhAra ke dAyakamAM adviSTa ke duSTa, adINa-abhita, avimanA-asAmAdi doSathI zunya cita, kiraNa-dayAhIna, aviSAdI - dIna. aparitAMta-aDhAMta, yoga-mana vagere sad anuSThAnamAM te aparitAM yogI. tethI ja vatana-prApta saMyamayogamAM udhama, ghaTana-apAta saMyama yogamAM prApti mATe yana, karavo te yatanaghaTanakaraNa. carita-sevita, guNa-kSamA Adi, yoga-saMbaMdhathI yukta. bhikSa- bhiSaNAmAM rata bane. pUrvokta guNabhikSAdi pratipAdanapara pravacana, sarva jagatanA jIvanA rakSaNarUpa je dayA, tene mATe pAvacana-pravacana, zAsana bhagavaMta mahAvIre nyAya abAdhitapaNAthI sArI rIte kahela che, jIvone hitakara che. pratya-janmAMtaramAM zubha phaLapaNe thAya che. AgamI kALe paNa bhadra-kalyANakArI thAya. zuddha-nirdoSa, neAuya-naiyAyika, akuTilamokSa prati Rju, sarve du:kha ane pApanA kAraNonuM upazAmaka. * * have bhAvanAo kaI ? te kahe che - - x * bhAvanA pAMca che. bhAvita-vAsita thAya vrata vaDe AtmA jenAthI te bhAvanA-Iya samiti Adi. - X - te prANAtipAta viramaNa rU5 pahelA vratanA rakSaNane mATe thAya che. pahelI bhAvanA-sthAna ane gamanamAM guNayoga-svapara pravacana upaghAta lakSaNa guNasaMbaMdha kare che te. yugAMtara-yuga pramANa bhUmibhAgamAM paDatI dRSTithI javuM joIe. kIDA Adi trasa ane sthAvara pratye dayA vaDe, puSpaSphaLa-chAla Adine varjIne cAlavuM. temAM pravAla-pAlava aMkura, daka-pANI, Isamiti pravRtane zuM phaLa ? Iyasimiti pravRtta sarve prANo ane jIvonI avajJA karato nathI, temanA saMrakSaNanA prayatna vaDe avajJAviSayI na kare. tenI niMdA, gaha na kare. kemake sarvathA pIDA varjana mATe ughata rahe che. * * * * * paganA AghAtathI mAravA vaDe hiMsA nA kare. be bhAga karI chede nahIM, sphoTana vaDe bhede nahIM, paritApanathI vyathA na pamADe. bhaya, du:kha na pamADe. * x * e rIte A nyAyathI Iyasimiti vyApAra vaDe jIva vAsita thAya che. kevo thAya ? saMvata - mAlinyamAhita, mavinag - vizuddhayamAna pariNAmavALo, nirvANa-akSata, akhaMDa cAstri-sAmAyikAdi vaDe vAsanA-bhAvanAyukta athavA azabala-asaMkSipta-nivaNa cAmri bhAvanAnA heturUpa ahiMsaka-avadhaka, saMyata-mRSAvAdAdithI viramela susAdhu-mokSasAdhaka thAya che. bIjI bhAvanA-manaHsamiti. temAM mana vaDe pApane ciMtave nahIM. A ja kahe che. pApa * duSTa thayelA mana vaDe je pApa-azubha che. kadI mana vaDe pApI pApane kaMI paNa na ciMtave. vaLI kevuM pApa-te kahe che - aghArmikomAM adhArmika ane dAruNa, nRzaMsa-nirdayatApUrNa vadha-haNavuM, baMdhasaMyamana, pariphleza-paritApanA, pracura hiMsA vaDe je, jarA-maraNa-pariphleza phaLarUpa vAyanAMtarathI bhaya-maraNa-pariphlezathI azubha. kadI koI kALe pApaka vaDe A manathI paNa prANAtipAtAdi pApa alA paNa ane ekAgratAthI na ciMtave. A rIte mana:samita yogathI-yitanA sat pravRtti lakSaNa vyApArathI jIva vAsita thAya che. kaI rIte ? te kahe che - azabala-asaMkSipta-nirvaNa cAaibhAvanA vaDe ahiMsaka sAdhu thAya. - trIjI bhAvanA-vacana samiti. jemAM pApa vacanathI paNa na kahe. te ja kahe che. vadhu pAvayA - AnuM vyAkhyAna pUrvavat che. cothI bhAvanA-AhAra samiti. te kahe che - AhAra ApaNA vaDe zuddha bhikSAnI gaveSaNA karavI. Ane ja ciMtavatA kahe che. ajJAta-zrImatu pravajitAdivathI dAyakajana vaDe na jANela. na kahela. -x- aziSTa-apratipAdita. 'ajJAta-aAgracitaaduSTa' ema vAcanAMtamAM dekhAya che. te pUrvavatuM. bhikSa-bhiSaNA vaDe yukta. samudANeUNa-bhramaNa karatAM bhikSAca-gaucarI uMcha-thoDuM-thoDuM letA bhIkSA grahaNa karIne gurujana pAse AvI Iyapathika daMDaka vaDe gamanAgamana aticArane pratikame. yathAgRhIta bhojana-pAnanA nivedanathI AlocanA kare. tene dekhADe. guru ke vaDIle kahyA mujaba * upadezane ullaMdhyA vinA doSavajIne, apamata bhAve pharI aparijJAta anAlocita doSarUpane pratyanapUrvaka kAyotsarga karIne pratikrame - pachI utsukatA rahita, zAMta thaIne bese. anAbAdhavRttithI sukhe bese che. muhUrta mAtra kALa dharmAdi saMyama vyApAra vaDe, gurunA vinayakaraNa Adi vaDe. graMthAnuprekSaNa rUpa svAdhyAya vaDe bhaNela, gopita-viSayAMtaragamanamAM jenuM mana viruddha che te. tethI ja zruta-vyAtrirUpa dharmamAM jenuM mana che te, tethI zUnyacittarahita, asaMkSipta citavALA, alaha citavALA, asat abhiniveza avidhamAna che tevo, samAdhita manavAlA - rAgadveSarahita upanIta AtmAmAM manavALo. sama-adhika upazama vaDe yukta mana te samAdhika mana, svastha manavALA, tavazraddhA ke saMyama yoga viSayamAM abhilASavALA. saMvega-mokSamArga abhilASa ke saMsArano bhaya. nirjarA-karmanA TrAya karavAnA manavALo. pravacana vAtsalya bhAvita manavALo - * atizaya pramudita thaI, vaDIlonA krama mujaba nimaMtrIne sAdharmika sAdhune bhakitathI "tame A azanAdi vAparo" evI anujJA Ape - x * ucita Asane mukhatrikA, joharaNa vaDe samasta zarIrane pramArje, hatheLI pramArze. AhAra viSayamAM mUcha rAkhyA vinA, aprApta sonI AkAMkSA na rAkhIne, sAnurAgamAM gRddha na thaI, AhAraviSayamAM gahana karatA, rasomAM ekAgra mana thayA vinA. akaluSa, lobharahita, AtmArtha nahIM paNa paramAryakArI thaI, su-sura ke caba-jaba zabda karyA vinA,
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1//32 thI 5 220 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda pUrvakALanA sAdhu vaDe pAlita che, vivakSita kALanA sAdhu paNa pALe che. A saMvaranI prarUpaNA koNe karI ? kSatriya vizeSarUpa yati zrImana mahAvIre, je zayadi yukta che, temaNe sAmAnyathI ziSyone kahI, bhedAnabheda kathanathI prarUpI che. te prasiddha, pramANa pratiSThita, niSkritArthone pradhAna AjJA-siddha varazAsana che. samyaka prakAre upadiSTa che, deva-manuSya-asuranI parSadAmAM vividha naya-pramANathI kahela che. mAMgalArUpa che. pravIfma - sarvajJanA upadeza vaDe huM A badhuM pUrvokta pratipAdita karuM chuM, paNa potAnI buddhithI kaheto nathI. muni dIparatnasAgare karela saMvara-adhyayana-1-no TIkAsahita anuvAda pUrNa - X - X - X - X - X - X - X - utsukatA ke maMdatA rahita, parizATi varjitapaNe vApare. * x - manovaUT - prakAzamukhavALA bhAjanamAM athavA prakAzamAM aMdhakAramAM nahIM. * * bhAjana-pAtra, pAka vinA jalAdi sava joI zakAtA nathI. vaita - mana, vacana, kAyAnA saMyatapaNAthI, prayatna-Adara vaDe, saMyojanAdoSarahita, rAga ane dveSanA parihArapUrvaka. * x * dhurImAM tela pUravuM te akSopAMjana, ghAmAM lepa karavAnI mAphaka - x - saMyama pravRtinA ja nimitta mAtrathI vApare. jethI saMyamabhAranuM vahana karI zake. paNa prayojana sivAya ke saMyamabhAravahanane badale varNa-bala-rUpa nimite ke viSaya lolupatAthI na vApare. bhojanarahita, saMyamane sAdhanAra zarIra dhAraNa karavA samartha thato nathI, mATe bhojana kare. jIvitavyanA saMrakSaNane mATe bhojana kare te saMyata-sAdhu. samaya-samyaka. nikaSarthe kahe che - A pramANe AhAra samitiyogathI vAsita thaI aMtarAtmA zabalaasaMkSipta-nirvaNacAtri bhAvanAthI ahiMsaka, saMyata sAdhu thAya. pAMcamI bhAvanA - AdAnanikSepasamitirUpa. te ja kahe che - pITha Adi bAra prakAranA upakaraNa prasiddha che. ukta upakaraNa tathA bIjA paNa saMyamanA poSaNane mATenA upakaraNa - vAyu, Atapa, daMza, mazaka, zItathI rakSAne mATenI upakAraka upadhine rAga-dveSarahita thaIne bhogave. paNa vibhUSAdi nimite na bhogave. sAdhu vaDe sadA pratyupekSaNA-paphoTana vaDe je pramArjanA karavI. prabhupekSaNA-cakSu vaDe, prasphoTana-AsphoTana vaDe, pramArjana-joharaNAdi vyApArarUpa. divasa ane samimAM apramatta thaI kare. latA-mUkatA [pramAjo] zuM ? te kahe che - pAtra ane mATInA vAsaNa, vastrAdi upadhi. A traNe upakArI hovAthI upakaraNa che. have nikarSa mATe kahe che - vanArAne Adi pUrvavat che. upakaraNane AdAna-letA, nikSepaNA-mUkatA, temAM samiti pALe, te AdAna mAMDa nipaNA samiti kahevAya che. dhe adhyayanano nikaI kahe che - ukta kramathI ahiMsA-lakSaNa saMvarano upAya samyak Asevita thAya che. kayA prakAre ? supraNidhAna samAna thatu surakSita. konA vaDe - A pAMca kAraNa-bhAvanA vizeSathI, ahiMsA pAlanArthe manavacana-kAyAnI rakSA karavA paDe. tathA nitya ane AmaraNAMta sudhI. tathA A yoga-pUrvokta bhAvanApaMcakarUpa vyApAra karavo. konA vaDe ? svasthagita vaDe, buddhimAna puraSa vaDe. A yoga kevo che ? navA karmanA anupAdAnarUpa. jethI apAyasvarUpa, kamaLanA pravezanA niSedhathI chidrarahita. achidra hovAthI ja karmajaLa na praveze. citasaMkleza sahita, nirdoSa, sarve arihaMto dvArA anumata. isamiti Adi bhAvanA paMcaka yogathI ahiMsArUpa dvAne ucitakALe vidhipUrvaka svIkAre, satata samyaka upayogathI Acare, bIjAne tenA ucita dAnathI zobhAve, athavA aticAra vajIne zodhita kare, pArane pAme, bIjAne upadeze. e rIte tene ArAdhe. te sarvajJanA vacana vaDe anupAlita thAya che.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ -XX-XXX 2/36 che saMvara-adhyayana-2-"satya", che 0 pahelA saMvara adhyayananI vyAkhyA karI. have sUtrakama saMbaddha acavA anaMtara adhyayanamAM prANAtipAta viramaNa kahyuM, te sAmAnyathI asatyathI viramaNatAthI ja thAya che. tethI have alIka viratinA pratIpAdana mATe saMbaddha bIjuM adhyayana Abhe che - * sUtra-36 : he jaMbU! bIjuM saMvarasatya vacana che. te zuddha, zuci, ziva, sujAta, subhASita, suvata, sukathita, suSTa, supratiSThita, supratiSThitayaza, susaMyamitavacanathI kahevAyela che. te suravara, nara vRSabha, pravara jaladhArI ane suvihita lokone bahumata che. pama sAdhujananuM gharma anuSThAna, tapa-niyamathI parigRhita, sugatinA pAnuM pradarzaka ane lokamAM uttama A vrata che. vighAgharanI gaganagamanA vidyAnuM sAdhaka che, svarga ane muktimAnuM pradaki che, avinaya che. te satya ja akuTila, yathArya padArtha pratipAdaka, vizued, udyotakara, prabhAsaka che. avalokamAM avisaMvAdI, yathArtha hovAthI madhura, pratyakSa devanA sAmAna, vividha avasthAmAM ghaNAM manuSyone AzcaryakArI che. mahAsamudra mATe paNa muDhI thaI gayela, dizAdhyamathI grasta thayelanA vahANa paNa saMghanA prabhAvI rokAI jAya che, athAha jaLamAM paNa DUbatA ke maratA nathI, paNa satyathI zAha pAme che. aginanA saMbhramamAM paNa bhaLatA nathI, wja manuSyo sA prabhAve kaLatA tela-goa-ellikne parNo pakaDe to paNa baLatA nathI. parvatanI TocethI pheMkavA chatAM maratA nathI, satya vaDe parigrahita talavAranA piMjarAmAM gherAya to paNa saMgrAmamAMthI akSata zarIre nIkaLI jAya che. sabhyavAdI vadha, baMdhana, abhiyoga ghora vairI maLethI bacI nIkaLe che, buonA mothI paNa Atd zarIra satyavAdI nIkaLI jAya che, satyavacanamAM anurAganuM devatA paNa sAdhya kare che, sahaya kare che. te satya tIrthakara bhagavate daza prakAre kahela che. caudapUvae te prAbhUtonI jamela che, maharSione siddhAMtarUpe devAyela che, devendra-narendrone ape kahe che, vaimAniko dvArA samarthita che, mahAryA che, maMtra-auSadhividyAnI siddhinuM kAraNa che, cAraNagaNa Adi zramaNone vidhA siddha karAvanAra che, manuSyagaNa dvArA vaMdanIya che. satyavAdIo devagaNone aniya, asuraNone pUjanIya, aneka pAkhaMDI dvArA savIkRta che. A prakAranA mahimAthI maMDita A satya lokamAM sArabhUta che, mahAsAgarI paNa gaMbhIra che, meru parvatathI paNa adhika sthira che, caMdramaMDaLathI adhika saumya che, sUryamaMDaLathI adhika dIpta che. zaratakAlIna AkAzadlathI paNa adhika vimala, gaMdhamAdanathI paNa adhika surasiMm che. lokamAM je paNa samajI , yoga, japa, vidhA 222 pravyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda che, jaMtmaka deva che, aw, zastra, zikSA ane Agama che, te badhAM satyamAM pratiSThita che. je satya saMyamamAM bAdhaka thAya, tevuM satya jarA paNa na bolavuM joIe. hiMsA sAvadhayukta, bheda vikathAkAraka, anuvAda kalahakAka, anArya, apavAda vivAdayukata viDaMbanA karanAra, joza ane dhRSTatAthI paripUrNa, nilaja, lokagahaNIya, durdiSTa, duHzuta, na jANela, tevuM satya bolavuM na joIe. e ja pramANe | potAnI stavanA, bhIjAnI niMdA-jemake tuM medhAvI nathI, tuM ja nathI ke daddhi che, tuM dhamapriya nathI, kulita nathI, dAnapati nathI, zUravIra nathI, suMdara nathI, bhAvAnuM nathI, paMDita nathI, bahukRta nathI, tapasvI nathI, paralokasaMbaMdhI vizayakArI buddhi nathI. je vacana savakALa gati, kuLa, rUpa, vyAdhi, rogathI saMbaMdhita hoya je pIDAkArI ane nIMdanIya hovAthI vajInIya hoya, upacAraNI rahita hoya. AvA prakAranuM satya na bolavuM joIe. to kevA prakAranuM satya bolavuM joIe ? je vacana dravya-payiguNothI, kicArI, bahuvidha zilapothI, AgamathI yukata hoya, saMjJA-AkhyAtanipAta-upasa-taddhita-samAsa-saMdhipada, hetu, yaugika, uwida, kriyAvighAna, dhAtu, svara, vibhakita, vaNeyukata hoya [evuM satya bolavuM joIe] trikALa viSayaka satya daza prakAre che. te ja kamathI che. bhASA bAra prakAre thAya che, vacana ane soLa bheda thAya che. A pramANe arahaMta dvArA anujJAta ane samiti che. A satya vacana yogya kALe ja bolavuM joIe. * vivecana-36 : jaMbU ! A ziSya AmaMtraNa vacana che. bIjuM saMvaradvAra - "satyavacana". satu-muni, guNa ke padArthane mATe hitakara te satya. * x * satyanI stavanA karatA kahe che - zuddha arthAt nirdoSa, tethI ja zuci-pavitra, ziva-zivano hetu, sujAtazubhavivakSA utpanna. tevI ja subhASitazobhana vyakta vAkapa zubhAzrita-sukhAzrita ke sughAsita. suvata-zobhananiyamarUpa. * x * sukathita, suTa-atIndriya arthadarzI vaDe deDha avagadi hetupaNe upalabdha, supratiSThita * sarva pramANa vaDe upapAdita. * x * suniyaMtrita vayano vaDe kahevAyela, suravara Adine bahumata-saMmata. parama sAdhu-naiSThika. munine dhamanuSThAnarUpa, tapa-niyama vaDe aMgIkad. sugati padezaka ane A lokotama vrata che. asatyavAdIne AkAzagAmInI vidhA siddha thatI tI. svargamArga ane siddhipacatuM pravartaka che. - A satya nAmaka bIjuM saMvara RjubhAva pravartaka che, * * * sadabhuta artha, prayojanathI vizuddha, prakAzakArI che. kaI rIte? prabhAvaka che. enuM ? jIvalokamAM sarvabhAvone. avisaMvAdI-vacArya, madhukomaLa, pratyakSa devatA jevuM te yitane
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22/36 223 224 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda vismayakArI che. kone ? ghaNAM manuSyone avasthAvizeSamAM. kahyuM che - satya vaDe agni zIta thAya che, ItyAdi. satya hetuthI mahAsamudra mathe rahe che, paNa DUbatA nathI. muDhANiyAvi-muDha-niyata dizAgamanane na jANatAM, aNiya-agratuMDa ke anIka, tene pravatavanAra jana sainya jene che te. pota-mbodhistha, satyathI udaka saMbhramamAM paNa vacana pariNAmathI bhIMjAtA nathI, - x - agnisaMbhramamAM baLatA nathI. Arjavayukta manuSyo satyathI baLatA telAdine hAthamAM le to paNa baLatA nathI. parvatanA eka dezathI pheMkavA chatAM maratA nathI ItyAdi - X - X - kahyuM che - priya, satya, vAkya kayAM manuSyanuM hRdaya haratuM nathI, lokamAM pratitipada satyavANI arthane Ape che, devo kAmika phaLa Ape che ItyAdi. * * * tethI bIjuM satyamahAvata bhagavat jine sArI rIte kahyuM che te daza bhede che. - janapada, saMmata Adi dazavaikAlikAdimAM prasiddha che. caudapUrvIe paNa pUrvagata zrata vizeSathI jANela che. maharSine siddhAMta vaDe Apela che ke samAcArathI jANela che. lokone artha vaDe kahela che. * x * x * athavA devendra dine jinavacanarUpa jIvAdi arzI kahevAyA che. vaimAnikone jina Adi vaDe upAdeyapaNe pratipAdita karela che. athavA vaimAnikoe te sevela che athavA samarthana karela che. te mahAprayojanavALuM che - te ja kahe che - maMtra, auSadhi, vidhAne sAdhavAnuM prayojana che, teno satya vinA abhAva che. vidyAcAraNa Adi vaMdone ane zramaNone AkAzagamana paikriya karaNAdi prayojana vidhA siddha che. manuSyagaNone stutya, devagaNone pUjya, asuragaNone pUjanIya che. aneka pAkhaMDI dvAsa-vividha vratI vaDe te svIkRta che, je lokamAM sArabhUta, mahAsamudrathI atizaya vaDe kSobhyatvathI gaMbhIratara che - sthiratara che. meru parvatathI acalita che, ItyAdi - X - X - temAM maMga-haNeigamepImamAdi. thI . vazIkaraNAdi prayojana dravyasaMyoga, japA-maMtra vidhAno ja5, vidhA-prajJapti Adi. bhaka-tichalokavAsI devo. aA-nArAya Adi zreya Ayudha ke sAmAnya za. zAstra-arya zAstrAdi. zastra-khaDyAdi, zikSA-klAgrahaNa, Agama-siddhAMta, te badhuM satyamAM pratiSThita che. asatyavAdIne koIpaNa maMgAdi prAyaH sAdhya thatAM nathI. vaLI satya paNa sadbhata artha mAnatAthI saMyamane bAdhaka hoya tevuM thoDuM paNa bolavuM na joIe. te kevuM che ? jIvavadhathI hiMsaka, sAvadha-pApa vaDe yukta. tethI ja kANAne kANo, laMgaDAne laMgaDo, vyAdhivALAne rogI, corane cora na kahevo.. bheda-vyAdhi bhedakArI, vikathA-strI AdinI kathA, tene karanAra, anarthavAda-niprayojana bolavuM, kalaha-jhaghaDo karavo. anArya-anArya dvArA prayukta, anyAcya-anyAyayukta, apavAda-bIjAnA dUSaNo kahevA. vivAda-vipatipatithI yukta. valaMba-bIjAne vIDaMbanAkArI, oja-baLa, vairya-dhRSTatA, bakula-prayura, nirlajalArahita, gahaNIya-niMdha, durghaTa-asamyak joyela, duHzruta-asamyaka sAMbhaLela, du--Nita-samyaka jJAta. potAnI stuti ane bIjAnI niMdA na karavI. niMdAne kahe che - tuM buddhimAna - apUrva zruta daTagrahaNa zakti yuta nathI. tuM dhanya-dhana prApti nathI, priyadhama-dharmapriya nathI. tuM kulIna-kula-jAta nathI. dAnapati-dAnadAtA nathI. sUra-cArabhaTa, subhaTa nathI. tuM pratirUpa-rUpavAnuM nathI, laTa-saubhAgyavAna nathI, paMDita-buddhimAna nathI. bahuzruta-sAMbhaLIne zIkhelA ghaNAM zAstra, athavA bahasata eTale ghaNAM pucho ke ghaNAM ziyo nathI. tapasvIkSapaka nathI. paralokanA viSayamAM nizrita-niHsaMzaya mati nathI. sarvakALa-AjamAM. ItyAdi - x * tevI jAtyAdinI niMdA vaDe paracita pIDAkArItva cAya che, mATe te varjavuM. AvuM satya hoya to paNa na kahevuM. temAM jAti-mAtRpA, kula-pitRpakSa, rUpa-AkRti, vyAdhi-cira sthAyI kuSThAdi, roga-zIghatara ghAti jvarAdi. duhila-ndrohavALA, pAThAMtacI duhaondravyathI ane bhAvathI upacAra-pUjA ke upakArane ullaMghavo. AvuM satya sadbhuta hovA chatAM asatya che, te na bolavuM. to kevuM. pujA - ahIM 'punaH pUrva vAkyartha apekSAe uttara vAkyarthane vizeSa jaNAvavA mATe che. satya bolavuM ? dravya-trikALa anugati lakSaNa pudgalAdi vastu. paryAya-jUnA-navA Adi kramavartIdharma. guNa-vaNadi, sahabhAvi dharma, karma-kRSNAdi vyApAra, zilA-AcAryae zIkhavela citrakamadi kriyA vizeSa. Agama-siddhAMta-arthathI yukta. * * * dravyAdiyuktava vacananA abhidhAyakavarI athavA dravyAdi viSayamAM. nAmakhyAtanipAtAdi pada hetuyogikAdi temAM pada zabda badhAM sAthe joDAtAM nAmapada, AkhyAtapada Adi samajavuM. temAM nAma pada be bhede - vyutpannamAM devadattAdi, vyutpamAM Ditha Adi. AkhyAta-kriyA sAdhyapada, karya-kare che - karaze. te - te artha jaNAvavA te-te sthAnomAM paDe te nipAtapada - 'khalu' Adi. dhAtu samIpe yojAya, e upasargathI tapa pada te upasapada, pra-parA Adi. taddhita-artha abhidhAyaka je pratyaya, tadatta pada te taddhita pada, nAbhinA apatya-nAbheya. samAsa-padonA ekIkaraNarUpa pada, tapurapAdi, jemake rAjapuruSa. saMdhi-sabrika pada, 'dadhIda' Adi. hetu-sAdhyA vinAbhUtavalakSaNa, - x - yaugika-hatyAdi saMyogavatu, * x * uNAdi-uNu vagere pratyayAta pada, jemake svAdu. kriyAvidhAna-siddha kriyAvidhi, padavidhi jemake - pAcaka Adi. dhAtu-"bhU Adi, svara-akArAdi ke paja Adi, rasa-zRMgArAdi nava. nava rasa - zRMgAra, hAsya, karuNA, raudra, vIra, bhayAnaka, bIbhatsa, adbhuta ane zAMta A nava raso nATyamAM jaNAvelA che. vibhakti-prathamA Adi sAta, varNa - 8 kArAdi vyaMjano vaDe yukta. satyane bhedathI kahe che - trikALa viSaya daza bhede satya che. te A pramANe - janapada, saMmata, sthApanA, nAma, rUpa, pratIta, vyavahAra, bhAva, yoga ane upamA satya. temAM (1) janapada satya - jemake koMkaNAdi dezamAM pANIne payasa kahe che. (2) saMmata satya - araviMdane paMkaja kahevAya kuvalayAdine nahIM. (3) sthApanAsatya
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/2/36 225 26 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda jinapratimAdimAM 'jina' Adino vyapadeza. (4) nAmasatya-kuLanI vRddhi na karavA chatAM kulavardhana kahe che. (5) rUpasatya - bhAvathI azramaNa chatAM te rUpadhArIne zramaNa kahe che. (6) pratIta satya - jemake anAmikAne kaniSThikAne AzrIne lAMbI kahe che. (3) vyavahAra satya - parvatamAM rahela ghAsa baLatA, vyavahAramAM parvata baLe che, tema kahe che. (8) bhAvasatya-pAMce varNa hovA chatAM zukulava lakSaNa-bhAvanA ukapaNAthI bagalA sapheda kahevAya che. (9) yoga satya - jemake - daMDanA yogathI daMDI kahevAya. (10) upamA satya - samudravat taLAga Adi. je prakAre bhaNanakriyA dazavidha satya sabhRtArthatAthI thAya che, te prakAre ke karmathI - akSara lekhanAdi kriyA vaDe sabhUtArtha jJApana vaDe satya daza prakAre ja thAya che. AnA dvArA ema kahe che - mAtra satyArtha vacana ja kahevuM ema nahIM, hastAdi karma paNa avyabhicArI arcanA sUcaka ja karavA joIe. * x - X * bhASA bAra prakAre hoya che. te A - prAkRta, saMskRta, mAgadhI, paizAcI, zausenI, apabhraMza. A cha gadha ane padhathI. vacana 16 prakAre hoya che - traNa vacana, traNa liMga, traNa kALa, parokSa, pratyakSa, upanItAdi cAra, adhyAtma vayana. temAM traNa vacana che - eka-dvibahuvacana.. traNa liMga-strI, puraSa, napuMsakarUpa...traNa kALa - atIta-anAgatavartamAna.. pratyakSa-jemake - A.. parokSa-jemake - .. upanIta vacana-guNa upanaya rU5, jemake A rUpavAnuM che.. apanI vayana-guNa apanayanarUpa - jemake A du:zIla che.. upanItApanI vacana-jemAM eka guNa upanIta ane bIjo guNa apanIta karAya, jemake - A rUpavAnuM che paNa du:zIla che.. viparyayathI apanI topanItavayana - jemake - A du:zIla che paNa rUpavAnuM che.. adhyAtmavacanaabhipreta arthane gopavavAne sahasA te ja bolavuM. ukta satyAdi svarUpa dhAraNa prakArathI arihaMta vaDe anujJAta, samIkSitabuddhi vaDe paryAlocita, saMyata-saMyamavAnuM, kALa-avasare bolavuM joIe. paNa jinezvara vaDe yAnanujJAta aparyAlocita asaMyata vaDe akALe nahIM. * x * A arthe ja jinazAsana che, te kahe che - * sUtra-33 : A liMka, pijIna, kaThora, karka, capaLa vacanowlI rakSaNa karavA mATe bhagavaMte A pravacana sArI rIte kahela che, je Atmahitakara, janmAMtaramAM zubha bhAvanA yukata, bhAvimAM kalyANakara, zuddha, naiyAyika, akuTila, anuttara, sarvadu:kha ane pApanuM upazAmaka che. tenI A pAMca bhAvanA che, je asatyavacana viramaNa-bIja vratanA rakSaNArthe che - (1) anuvIcibhASaNa - saMvarano artha sAMbhaLIne, paramArtha sArI rIte jANIne vegathI, varid, capaLa, ruka, kaThora, sahasA, bIjane pIDakTa evuM 1i5/15]. sAvadha vacana bolavuM na joIe. paNa satya, hitakArI, mita, grAhaka, zuddha, saMgata, pUrvApara virodhI, samikSita-samyaka prakAre vicArela vacana sAdhue avasare yatanApUrvaka bolatuMA rIte anuvIcisamiti yogathI bhAvita aMtarAtmA hAtha-paga-nayana-vaMdana upara saMyama rAkhanAra, zUra satya, Arjava saMpUrNa thAya. () krodhanigraha : krodhanuM sevana na karavuM, krodhI-caMDa-raudra manuSya asatya bole che, cugalI kare che, kaThora bhASaNa kare che, asatya-zunyakaThora bole che. kalaha-vairavikathA ke A traNe sAthe kare che. satya-zIlavinayane haNe che athavA A traNene haNe che. heva-doSa-anAdaranuM pAtra thAya che athavA A traNenuM pAtra thAya che. krodhAgnithI prajavalita hRdaya manuSya AvA ane A prakAranA anya sAvadha vacana bole che. tethI krodhanuM sevana na karavuM. A rIte kSamAthI bhAvita aMtarAtmAvALA hAtha, paga, netra ane mukhanA saMyamathI yukata sAdhu, satya ane AjIvathI saMpanna thAya che. 3) lobhanigraha-lobhane na sevavo. lubdha manuSya lolupa thaIne :, vAstune mATe asatya bole che. kIrti ane lobhane mATe asatya bole che. vaibhava ane sukhane mATe asatya bole che. pITha ane phalaka mATe asatya bole che. zA ane saMthArA mATe asatya bole che. varu ane paba mATe asatya bole che. kaMbala ane pAdapoMchana mATe asatya bole che. ziSya ane ziSyA mATe asatya bole che. bhojana ane pAna mATe asatya bole che. A nava kAraNa tathA AvA anya kAraNothI lobha-lAlacI manuSya asatya bhASaNa kare che. tethI lobhanuM sevana na karavuM. A prakAre mukti-nilabhatAthI bhAvita aMta:karaNavALA sAdhu hAthapaga-ne-mukhathI saMyata, zUra, satya, Arjava saMpanna thAya che. (4) nirbhayatA-bhayabhIta na thavuM joIe. bhayabhItane aneka bhaya zIgha jakaDI le che. bhayabhIta manuSya * asahAya rahe che, bhUta-preta dvArA kAMta rAya che. bIjAne paNa DarAvI de che. tapannayama paNa choDI de che. bhArano nivahi karI zakato nathI. saFro sevita mArganuM anusaraNa karavA samartha thato nathI. tethI bhaya, vyAdhi, roga, jarA mRtyu vaDe athavA AvA prakAranA anya bhayathI ravuM joIe nahIM. A rIte taiyathI bhAvita aMtarAtmAvALA sAdhu hAtha-paga-ne-mukhathI saMyata zUra tathA AjIvadharmathI saMpanna thAya che. () parihAsavarjana - hAsyane sevavuM na joIe. (te sevanAra) asatya ane asatu vacana bole che. parihAsa, paraparibhava-para-parivAda-parapIDAkAraka tathA bheda ane vimuktinuM kAraka bane che. hAsya anyonya janita hoya che, anyonya gamanananuM kAraNa bane che, anyonya ane prakAzita karanAra bane che, hAsya karma-kuMda-abhiyogagamananuM kAraNa bane che. asuratA ane kibiSikatvanuM janaka che. tethI hAsya na sevavuM. A rIte maunathI bhAvita
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 22/37 223 aMtarAtmAvALA sAdhu hAtha-paga-ne-mukhathI saMyata thaIne zuTa, satya, ArjavaNI saMpanna hoya che. A rIte A saMvaradvAra samyapha saMvasti ane surakSihita thAya che. pAMca kAraNothI-bhAvanAthI, mana-vacana-kAyathI pUrNarUpe surakSita thAya che.. tethI vairyavAna ane pratimAnuM sAdhake anAzrava, akaluNa, nichidra, aparisAvI, asaMkiaSTa tathA sarvajinezvaro vaDe anujJAta A yogane AmaraNAMta jIvanamAM utAravo joIe. A pramANe bIjuM saMvaradvAra parzita, pAlita, zodhita, tIrid, kitata, anupAlita ane AjJA vaDe ArAdhita thAya che. evuM jJAtamuni, bhagavate pApita, prarUpita karela che. siddhavarazAsana prasiddha che, Aghavita-sudezitaprazasta che - tema huM kahuM chuM. * vivecana-39 - A pratyakSa, alIka-asalkatArtha, pizuna-bbIjAne parokSa doSAropaNa rUpa, parapa-kaThora bhASaNa, kaTaka-aniNArtha, capaLa-utsukatAthI vicAryA vinAnuM je vayanavAya, tenAthI rakSaNa karavA mATeno je artha teno bhAva. te mATe arthAta lIkAdithI rakSaNa karavA mATenuM pravacana arthAt zAsana. bhagavaMta mahAvIre sArI rIte kahela che. bIjA alIkavacana vrata vizeSanI pahelI bhAvanA te anuvicinya samitirUpa che. te A rIte - sagara samIpe sAMbhaLIne saMvanA prastAvathI mRSAvAda virati lakSaNanuM prayojana te mokSalakSaNa - x * temAM sAMbhaLIne, paramArtha-heyopAdeya vacanane samyak rIte jANIne, vikalAthI vyAkuLa thaI vegathI na bolavuM joIe. vacananI capaLatAthI, kaTaka arthathI, kaThora zabdothI, sAhasa pradhAna ke atarkita, prANIne pIDAkara, sapApa [vacana na bolavuM vacanavidhine niSedha vaDe jamAvI have vidhithI kahe che - satya-sabhuta artha, hitakArI, pathya, mi-parimita akSara ane pratipAdha-vivakSita arthanI pratItijanaka zuddha-pUrvokta vacana doSa rahita, saMgata, upapatti vaDe abAdhita, akAla-munamuna akSarahita, samikSita-buddhipUrvaka paryAlocita, vacana saMyamavAne, kAla-avasare bolavuM joIe, anyathA na bolavuM. A rIte ukta bhASaNa prakArathI anuvicitya-paliocya bhASaNarUpa je samiti-samyak pravRtti te anuvidhinya yoga, tarUpa je vyApAra, tenA vaDe jIva bhAvita thAya che. kayA prakAre ? hAthapaga-caraNa-nayana-vaMdana saMyata, zUra ItyAdi. bIjI bhAvanA-krodha nigraha. krodha na sevavo. zA mATe? kruddha-kupita, cAMDiyaraudrarUpava saMjAta, te manuSya asatya bole che. temAM * x - vikathA-parivAdarUpa che. zIla-samAdhi. vesa-hedhya, apriya. vahu-doSano AvAsa. gamya-paribhavasthAna. niSkarSa mATe kahe che - paDyuM - 'alikAdi' grahaNa karavuM, kemake tenAthI bIjI bhaNatakriyAno aviSaya che. macaDyuM - uktathI vyatirikta kehavuM. * * * * * bIjI bhAvanA-lobha na sevavo. zA mATe? lubdha-lobhI, lola-vRtamAM caMcaLa, asatya bole che. A vAta viSaya bhedathI kahe che - prAmAdi kSotra, kRSi bhUmi, gRhanuM vAstu, te hetuthI lobhI asatya bole. A pramANe bIjA AThe sutro jANavA. temAM kIrti-khyAti, auSadhAdinI prAptinA hetuthI. Rddhi-parivArAdi, saukhya-zItaLa chAyAdi sukha hetu zayyAvasati athavA jema paga phelAvI suvAya te zayyA. aDhI hAtha lAMbo te saMcAro-kebalakhaMDAdi. pAdapoina-joharaNanA hetuthI. * * * cothI bhAvanA-bhaya na rAkhavo. Darela, bhayAI prANI. bhayAni-vividha bhayo. atiMti-Ave che. kevA bhaya? savasAra varjitatAthI tuccha, laghuka-zIgha, advitIyaasahAya. bhUta-preto vaDe bhayabhIta adhiSThIta thAya che. bIjAne paNa DarAve che. ItyAdi - x * ahiMsAdi rUpa saMyama bhArate Darelo vahana karI zakato nathI. sapuraSo vaDe sevita mArga-dhamadi purapArtha upAyane sevavA-AvavA bhayabhIta samartha na thAya. tethI manuSya DaravuM na joIe. Wthama * bhaya hetuthI bAhya duSTatiryaMca manuSyadevAdi tathA AtmodbhAvathI nahIM te kahe che - vyAdhi, kramathI prANane haraNa karanAra kuSThAdi, roga-zIutara prANaharaNakArI javAdi, jarA ke mRtyuthI athavA tevA prakAranA bhayotpAdakatvathI vyAdhyAdi sadeza ISTaviyogAdi. * x * have teno niSkarSa karatA kahe che - vairya eTale satvathI bhAvita jIva thAya che. kevo ? saMyata ItyAdi pUrvavatuM. pAMcamI bhAvanA-parihAsa na karavo. te alIka-sabhUta arthane chupAvavA rUpa che. asaMtagAI-sabhUtArtha vayano, azobhana ke azAMta-anupazamAdhAna, bole che. [koNa?] hAsyavaMta-parihAsa karanAra. paribhavakAraNa-apamAnanA hetu. paparivAdabIjAnA dUSaNo kahevA. priya-ISTa. - x - bheda-vyAtrino bheda, vimUrti-vikRta nayana vadana AdithI vikRta zarIrakRtinuM kAka. athavA te hAsya mokSamArganuM bhedakAraka thAya che. paraspara karAyela hAsya, parAra abhigamanakArI bane che, paradAnA Adi pracchanna marmane ughADe che. lokaniMdhajIvanavRti rUpa thAya che. hAsyakArI kAMdarSika-bhAMDa vizeSa devarUpa ke abhiyogane yogya AdezakArI devamAM gati karanAra thAya che. - x * x * mahartika devomAM utpanna thato nathI. tethI hAsya anarthane mATe thAya che. kahyuM che je saMyata AvI apazasta hAsyAdi pravRttimAM varte che, te tevA prakAranI gatimAM jAya che. * x - Asurica-asurabhAva, kibbeisata-cAMDAla prAyaHdevamAM janma * x - tethI hAsya na sevavuM. paNa mauna-vacana saMyamathI bhAvita jIva saMyatAdi thAya. | muni dIparatnasAgare karela saMva-adhyayana-2-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 229 @ saMva-adhyayana-3-"dattAnujJAta" che. - X - X - X --X --X --X - X - 0 mRSAvAda saMvara nAmaka bIjuM saMvara adhyayana kahyuM. have sUkama saMbaMdhI athavA anaMtara adhyayanamAM mRSAvAda viramaNa kahyuM, te adattAdAna viramaNavALAne ja sunivahi thAya che. tethI adattAdAna viramaNa nAmaka adhyayanane pratipAdita karavA * x * kahe che. * sUtra-38 - he jaMbU! trIjuM saMvaradvAra "dattAnujJAta" nAme che. te suvata! A mahAvata che tathA aNuvata paNa che. A pappIya dravyanA haraNanI nivRttirUpa kriyAthI yukata che. (A vrata) aparimita-anaMta tRNAthI anugata mahAabhilASAthI yukata mana, vacana dvArA pApamaya padravya-haraNano samyaka nigraha kare che. (A vratanA prabhAve mana susaMyamita thAya che. hAtha-paga paradhananA grahaNaNI virata thaI jAya che. A vrata nirma9, naiSThika, nikata, nirAsava, nirbhaya ane vimukata che. pradhAna naravRSabha, pravara baLavAna, sunihitajana saMmata che. zreSTha sAdhunuM dhamaciraNa che. [ vratamAM gAma, Akara, nagara, nigama, kheTa, karbaTa, marDaba, droNamukha, saMbhAva, na ke AzramamAM paDela uttama maNi, motI, zilA, pravAla, kAMsu, vastra, cAMdI, sonuM, ratana Adi koI paNa dravya paDela-bhUlAyela-gumAvAyela hoya, to te viSayamAM koIne kahevAnuM ke uThAvI levAnuM kalAtuM nathI. kemake [sAdhune] hiraNya-suvaNanA tyAgI banIne, pASANa ane suvaNamAM samabhAva rAkhI, aparigrahI ane saMvRtta thaIne lokamAM vicAravuM joIe. koIpaNa vA-vastu khalihAna, khetara, jaMgalamAM paDelI hoya, koI phUla, phaLa, chAla, pravAla, kaMda mULa, hUNa, kASTha ke kAMkarA hoya, te abha ke ghaNuM hoya, sUma ke bhULa hoya to paNa svatInA ApyA vinA ke AjJA lIdhA vinA grahaNa karavI na kahyuM. ghara ke aMDita bhUmi paNa AjJA prApta karyA vinA grahaNa karavI ucita nathI. nitya adahanI AjJA laIne ja tene levI joIe. apItikaranA gharamAM praveza, apItikaranA bhojana-pAna, apIlikAnA pITha, phalaka, za, saMtAka, varu, paps, kaMbala, deDa, zeharaNa, niSadhA, colapaka, muhapatti, pAdapoMkanaka, bhajana, bhAMDa, upadhi, upakaraNa grahaNa karavI nahIM. para parivAda, para doSa kathana ane paravyapadeza na karavo. bIjanA nAme kaMI grahaNa kare suvano nAza kare, dAnamAM aMtarAya kare, dAnano nAza kare, paisuca-mAtsarya kare [to badhAMno niSedha hovAthI tema na karyuM je kaMI pITha, phalaka, cA, saMtAka, vastra, patra, kaMbala, muhapatti, 230 pravyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda pAda proMnAdi, bhAna, bhAMDa, upakaraNa, upadhino saMvibhAga na kare, asaMgraharasi hoya, tapovacanacopacomAso-bhAvacora hoya. je zavada-jhaMjhA-kalaha-sva-vikathA ke asamAdhikara hoya, sadA ApamANabhojI, satata anubaddha vairayukata, nitya roSayukta te asteya vratano ArAdhaka na thAya. A ahevatano ArAdhaka koNa thAya te upadhi, bhojana, pAnanA saMgraha ane dAnamAM kuzaLa hoya. atyaMta bAla, durbala, zvAna vRddha, rUpaka Adi tathA pravartaka, AcArya, upAdhyAya, rojha, Adharmika, tapasvI, kula, gaNa, saMgha, caityane mATe nirjarArthe je anizcita hoya, te ja baha prakAre savidha vaiyAvacca karI zake che. te potikAraka-gharamAM praveze nahIM bhoja+pAna na le, ke tenA pITha, phalaka, adhyA, saMstA, varu, patra, kaMbala, daMDa, rajoharaNa, niSadhA, colapaTTaka, muhapatti, pAdapoMchanaka, bhAjana, bhAMDa, upadhi, upakraNa sevatA-vAparatA nathI. bIjAno parivAda-narmadA na kare. bIjAnA doSone grahaNa na kare, bIjanA nAme paNa kaMI grahaNa na kare koIne vipariNAmita na kare, bIjAnA darzanAdi suradno apalApa na kare je dAnAdi ke vaiyAvaraca karIne pazaattApa na kare, evA saMvibhAgazIla, saMgrahaavagraha kuzala, A itanA ArAdhaka thAya che. padravyaharaNa viramaNarUpa A vratanA rakSaNArthe bhagavate A pravacanA sArI rIte kahela che, te Atmahitakara AgAmI bhavamAM zubha phaLadAyI ane kalyANakara, zuddha, nyAyika, akuTila, nuttara, sarvadu:kha ane pApanuM upazAmaka che.. te padravyaharaNa viramaNa auvA trIja vratanA rakSaNane mATe A pAMca bhAvanAo kahelI che. te - (1) devakula, sabhA, papA, Avasatha, vRkSamULa, ArAma, kaMdara, Akara, giNiphA, karma, udhAna, yAnazALA, kuyaarLA, maMDapa, zugRha, mAna, layana, ApaNa, bIja paNa AvA prakAranA anya sthAnomAM, je sacitta jaLamATI, bIja, phuvarNa di harid, gasa-urNa jIvathI rahita hoya, yathAkRtaprAsuka-vivi-prazasta hoya, evA upAzrayamAM sAdhue vicaravuM. piraMtu rAdhAkanI bahulatAvALA, sikad, samArjita, usikata, zobhita, chAdanamana-liMpaNa-analiMpaNa-javalana-bhAMDacAvaNa [evA sthAna hoya, jyAM aMdambahAra asaMyama-jIva virAdhanA thatI hoya, A badhuM jyAM sAdhunA nimitte thatuM ke thavuM hoya tevA upAzrayasthAna sAdhu mATe varSa che. te sthAno sUrAmAM pratiSedha karAyelA che. rIte vivikata sthAnamAM vasavA rUpa samiti yogI bhAvita aMtarAtmA muni sadA durgatinA kAraNa pAkane karavA, karAvavAthI nivRtta thAya che tathA datta-anutad avagrahamAM rucivALA thAya che.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ e3/38 231 232 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda bIjI bhAvanA-ArAma, udhAna, kAnana, vana aAdi sthAnomAM je kaMI paNa IkkaDa, kaThinaga, jaMtu, parA-mera-kuca-kuza-darbha-pAla-mUyaka-vajapu-phaLa-vacA-pravA-kaMda-mUla-vRSkiASThankaMkara Adi dravya zasyA-upadhine mATe grahaNa kare che. to A upAzrayanI aMdaranI grAhya vastune dAtA dvArA ApyA vinA grahaNa karavAnuM na kahyuM, paNa pratidina vagraha anujJA laIne grahaNa karavuM joIe. A pramANe avagraha samiti yogathI bhAvita aMtarAtmA nitya adhikaraNa karaNakArAvaNa, pApakarmathI virata dad-anujJAta avagrahanI racivALo thAya che. trIjI bhAvanA-pITha, phalaka, zayyA, saMtAkane mATe vRkSo chedavA nahIM. chedana-bhedana vaDe zayyA taiyAra na karAvatI. jenA upAzrayamAM nivAsa kare, tyAM ja zavyAnI gaveSA karavI joIe, te viSamabhUmine sama na kare, pavana vinAnA sthAnane pavanavALa na kare, te mATe utsuka na thAya. DAMsa-maccharane etobhita karavA anIno dhumADo na kare. e pramANe saMyama-saMvara-saMvRttasamAdhi bahula, dhIra muni, kAyAthI vratane pAtaLA, satata AdadhyAtma-tdhyAna yukta, samita thaIne ekAkI dharma AcaraNa kare. A pramANe zaTayA samitiyogathI bhAvita aMtarAtmA-muni sadA durgatinA kAraNabhUta pApakarmathI virata ane datta anujJAta avagraha ruci thAya che. cothI bhAvanA-badhAM sAdhu mATe sAdhAraNa, saMmilita bhojana-pANI Adi maLe tyAre sAdhue samyapha rIte, yatanApUrvaka vAparavA joIe. zAka ane sUpa [dALanI adhikatAvALuM bhojana na khAvuM. vegathI-varAthI-capaLatAthIvicAryA vinA-bIjAne pIDAra ane sAvadha hoya tevuM bhojana na karavuM jethI trIja vratamAM bAdhA na thAya. A sAdhAraNa bhojana-pAnanA lAbhamAM sUba adattAdAna prata-niyama viramaNa che. A pramANe sAdhAraNa bhojana-pAna lAbhamAM samitiyogathI bhAvita aMtarAtmA sadA durgati hetu pApakarma karaNa-karAvaNathI virata thAya che ane datta anujJAta avagrahanI rucivALo thAya che. pAMcamI bhAvanA-sAdharmika prati vinaya prayoga karavo. upakaraNa ane pAraNAmAM, vAsanA ane parivartanAmAM, dAna-grahaNa ane pRcchanAmAM, niSkramaNa ane pravezamAM vinayane prayojavo joIe. A sivAya, AvA prakAranA seMkaDo kAraNomAM vinaya prayojavo joIe. kemake vinaya e ja tapa che, tapa e ja dharma che. tethI vinaya AcaraNa karavuM joIe. [A vinaya gaDha sAdhu, tapasvIno karavo. A pramANe vinayathI bhAvita aMtarAtmA nitya durgatinA heturUpa pApakarma karavA-karAvavAnA karmathI virata tathA datta anujJAta avagraha ruci thAya che. - - - A pramANe A saMvaradvAra samyaka saMvarita thAya, supaNihita thAya cAvat bhagavaMta dvArA ghavita, sudezita, prazasta che. * vivecana-38 : he jaMbU ! AmaMtraNa vacana che. dadapAyela yajJAdi. anujJAta-pAchA devA yogya pITha, phalakAdi, levA. A rUpa je saMvara te "dattAnujJAta saMvara" nAma thAya che, A bIjuM saMvaradvAra che. | he jaMbUnAmaka suvatI ! A mahAvata che. guNa-Aloka, paralokamAM upakAranA kAraNabhUta vrata hovAthI guNavata che. tenuM svarUpa-padravya haraNa pati viratikaraNayukata che. aparimita-aparimANa dravya viSayaka ke anaMta, akSaya je tRNA-vidhamAna dravyanA avayanI IcchA, mahecchA-avidhamAnadravya viSayamAM mahAbhilASa, je manamAnasa, vayana-vANI, te baMnethI je kaluSa-paradhanaviSayavathI pAparUpa AdAnagrahaNa, tene sArI rIte nigRhIta karela. susaMyamita mana vaDe-saMvRttacitathI, hAthapagane paradhana levAnI pravRttithI viramela. A be vizeSaNathI mana-vacana-kAyAno nirodha kahyo. tathA nilthi-bAhya atyaMtara granjirahita, naiSThika-sarvadharmanA prakalpanA cheDA sudhI rahela, sajJioe upAdeyapaNe sadA kahela athavA vyabhicarita, nisathavakarmanA AdAnathI hita, nirbhaya-rAjAdibhaya rahita, vimukata-lobhadoSa tajela, pavara balavaka-pradhAna baLavALA, suvihitajana-susAdhu lokane saMmata che. parama sAdhune dharmacaraNa-dharmAnuSThAna che. gAma, nagarAdi vyAkhyA pUrvavat. vizad - anirdiSTa svarUpa dravya, te kahe che - maNi, motI, zilA Adi. kevA ? patita-paDelA, pahu-vimRta, vipaNaTa-2vAmIe zodhavA chatAM na maLela. te koI asaMyata ke saMtane kahevAnuM na kaze. adad grahaNa ke pravartana na thAya te mATe levuM na kalpe. kemake tenAthI sAdhu nivRta hoya che. tethI sAdhue A pramANe vicaravuM, tethI kahe che - cAMdI, sonuM jene hoya te hiraNya suvarNika, teno niSedha. sama-upekSaNIyatAthI tulya patthara ane suvarNa. aparigraha-dhanAdirahita, Indriya saMvarathI saMvRtta. loke-mRtyulokamAM. - X - je koI dravya prakAra hoya, (kyAM ?) khalagata-dhAnya masaLavAnA sthAnane Azrita, kSetra-kheDANa bhUmi saMzrita, maedNata-rizcamadhyamagata. - X - X - puSpa, phaLa, vayA Adi prasiddha che. te mUlyathI apa hoya ke vadhu pramANathI thoDuM hoya ke jhay, to paNa kAtuM nathI. avagraha-ghara ke spaMDilAdi rUpa, adatta-svAmI vaDe anujJAta nahIM tevuM. grahItuM-levAnuM. grahaNamAM niSedha kahyo, have tenI vidhi kahe che - haNi haNi arthAta rojeroja, avagraha anujJANa-jemake ApanA avagrahamAM - sAdhu yogya dravya ame grahaNa karIe ? ema pUchI tenA svAmI anumati Ape to grahaNa karavuM. [anyathA sarvakALe varjavuM joIe. vivara - aprItikAka, temanA saMbaMdhI je bhojana-pAna, pITha, phalaka, zasyA Adine varjavA joIe. A bhedane kahe che :- manana - pAtra, bhAMDamATInA pAtra, upadhi-vastrAdi, upakaraNa tene varjavA joIe. adad-svAmI vaDe
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23/8 3 234 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda ananujJAta. papasviAda-vikatvana varjavA. bIjAnA doSa-dUSaNa ke dveSa varjavo. * x * adattanuM lakSaNa A che - svAmI, jIva, tIrthakara ane guru adad tIrthakara ane gurue parivAda ke dUSaNanI AjJA nathI ApI. T4 : AcArya, glAnAdi nimitta je vaiyAvaccAdi mATe le che, te bIjA mATe varjavuM joIe, kemake dAyake te AcAryAdi mATe ja Apela che. bIjAnA je sukRta-sacarita ke upakAra hoya, tene ISyathI gopave nahIM. * x * dAnanA aMtarAya-viSNa, dAnavipanAza-dIdhAno apalApa kare. paizUnya-cugalI, matsaridbIjAnA guNone na sahevA. tIrthakarAdie tenI anujJA ApI na hovAthI, tene varjavuM. je pITha, phalaka Adi prasiddha che. avisaMvibhAgI-AyAyadine eSaNA gaNa vizaddhithI prApta thavA chatAM vibhAga karatA nathI, te A vratane ArAghatA nathI. kamarsanAji - gacchane upakAra karanAra-pIThAdinA upakaraNa je eSaNA doSa vimukta prApta thavA chatAM mAtra AtmabharitvathI tene saMgraha ruci nathI, te asaMgraha raci. tapa ane vAcA, teno cora, te tapavAyora. jemake koI durbaLa zarIravALA sAdhune joIne koI bIjAne kahe - o sAdhu ! zuM te mAsakSapaka tapasvI sAdhu A che ? tyAre te sAgha mAsakSapaka na hovA chatAM bIjo kahe ke hA, A te ja che. * x x * bIjAnA tapane, pote karela taparUpe jaNAve che tapasora kahevAya. e rIte bIjA saMbaMdhI je vANI, tene potAnI vANIrUpe oLakhAve te vANIyora che. * x - e rIte rUpano cora, rUpa-bhede che. zArIrika saMdaratA ane suvihita sAdhu nepacya. - x - x - temAM je suvihita AkAravALo lokone raMjana karavA dvArA AjIvikAnI kAmanA kare te asuvihita, suvihita AkAradhArI bhojana, pAnanA dAna ane saMgraha, te baMnemAM kuzaLa-vidhijJa che te. bAla, durbala, glAnAdi viSayamAM vaiyAvacca kare che. * x * temAM pravRtti eTale - tapa, saMyama yogamAM, je jemAM yogya che, tene temAM pravatavi che ane je asamartha hoya tene nivRta karAve che e gaNaciMtakanI pravRtti che. zaikSa-navadIkSita, sAdharmika-liMga, pravacana vaDe samAnadharmI. tapasvI-upavAsAdi karanAra. kuLa-gaccha samudAya rUpa cAMdra Adi, gaNa-kuLano samudAya, koTikAdi, saMgha-gaNanA samudAyarUpa, caitya-jinapatimA. A badhAno je artha - prayojana, nirjarArthI-karmakSayanI IcchAvALA. vaiyAvRtyavAvata karmarUpa upazbhana. anizrita-kIrti Adi thakI nirapekSa. dazavidha-daza prakAra, * - kahyuM che * * vaiyAvacca-sevAno bhAva, dharmasAdhana nimite aAdinuM vidhipUrvaka saMpAdana. (konuM ] AcArya, upAdhyAya, sthavira, tapasvI, plAna, zaikSa, sAdharmika, kula, gaNa, saMgha - - te karavuM joIe. keivI rIte ] ghaNAM bhojana, pAna Adi dAnabhede aneka prakAre. avivara - apItikAraka gharomAM pravezavuM nahIM, tenA pITha, phalaka ItyAdi sevavA nahIM. * * * * * ItyAdi sUtrArtha mujaba jANavuM. parathapona - glAnAdi nimite kaMIpaNa grahaNa na kare. dAnAdi dharmathI vimukha koI janane na kare. nAzayati - chupAvavA dvArA. dattasukRta - vitaraNarUpa bIjAnA saMbaMdhI sucarita. daIne, vaiyAvRtyAdi kArya karIne pachI pazcAtApavALo na thAya. saMvibhAgazIla-prApta bhojanAdinA saMvibhAgakArI, saMgraha- ziyAdino saMgraha, upagraha-temane ja bhojana, zratAdi dAna vaDe upakAra karavAmAM je kuzala che te. tevo A adattAdAna viramaNa vrata ArAdhe che. * x - paradravyaharaNa viramaNanA pAlana mATeno je bhAva. te ja pravacana-zAsana ItyAdi vaktavya, tenA parirakSaNa mATenI pAMca bhAvanA (1) vivikta vasativAsa - temAM sabhA-mahAjana sthAna, papA-jaladAna sthAna, Avasatha-parivrAjaka sthAna, ArAma-mAdhavIlatAdi yukta daMpatiramaNa Azraya vanavizeSa. kaMdarA-darI, Aka-loDhA AdinI khANa, * x * udhAna-puSpAdivALA vRkSa saMkala, usavAdimAM bahujanabhogya. yAnazALA-sthAdi gRha. kupitazALAtUlI-Adi gRhopakara zALA, maMDapa-yajJAdi maMDa5. layana-parvatIyagRha. ApaNadukAna, hATa, A ane AvA prakAranA bIjA paNa upAzrayomAM vicaravAnuM thAya che. kevA prakAranA ? daka-udaka, mRtikA-mATI, bIja-zAli Adi. harita-duva Adi vanaspati, prasadhANA-beIndriyAdi, tenAthI asaMyukta evA. cacAkRta-gRhastha potAnA mATe banAvela. kAsuka-pUrvokta guNanA yogathI nirjIva, vivikta-strI Adi doSa rahita. tethI ja prazasta upAzrayamAM nivAsa karato vicare-rahe. have kevAmAM na rahevuM, te jaNAve che - AhAkama bahula-sAdhune AzrIne. yakarmapRthvI Adi AraMbhakriyA. kahyuM che - hRdayamAM eka ke aneka grAhakane dhArIne je dAtA kAyono vadha kare, te AdhAkarma. tenA vaDe pracura che. Avo upAzraya "rUpayora" che. AcAra-sAdhu sAmAcArI viSayamAM je cora. zeSa pUrvavatu. bhAvonazrutajJAnAdi vizeSano cora. jemake koI kRtavizeSanA vyAkhyAna vizeSane bIjA koI bahuzrutathI sAMbhaLIne kahe ke meM ja A pUrve pratipAdita karela che. tathA zadakara-rAtrimAM moTA zabdothI bolato svAdhyAyAdi karanAra athavA gRhastha bhASA bolanAra, jhaMjhAkara-jenA jenAthI gaNano bheda thAya, te-te karanAra ane jenAthI gaNane manodu:kha utpanna thAya tevuM bolanAra. kalahakarakalahanA hetubhUta katala karanAra. vikathAkArI-strI Adi kathA karanAra, asamAdhikAraka-potAnA ane bIjAnA citane asvAthyakartA. pramANamojI-adhikAhAra bhokatI. anubaddhavaira-jenA vaDe vairi karma satata AraMbhela che te. nityaroSI - sadA kopayukta. 4 tALa * pUvoMkata rUpa, ArAdhato nathI arthAt niraticAra karato nathI. zuM ? - A adattAdAna viratirUpa vrata-mahAvata. kemake svAmI Adi vaDe anujJA apAyela nathI. atha verisa - A vratanI ArAdhanA koNa kare che ? je A upadhi,
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2|3|38 25 varjavo joIe. AnA dvArA mULaguNa azuddhano parihAra kahela che. tathA AsitathoDuM pANI chAMTavuM, saMmasjiya-sAvaraNI Adi vaDe kacaro kADhavo, usikta-ati jaLanuM abhisiMcana. sohiya-caMdana, mALA, catuka, pUraNAdi vaDe zobhA karavI. chAyaNa-ghAsa AdinuM chAparuM karavuM, maNa-cUnAthI dhoLavo. liMpaNa-chANa AdithI bhUmine pahelAthI lIMpavI. analiMpana-eka vakhata lipela bhUmine pharI liMpavI. jalaNa-agni saLagAvI garama karavuM ke prakAzita karavA dIpa pragaTAvavo. bhaMDavAlaNapeTI vagere athavA vecANa vastu gRhastha rAkhI hoya te sAdhu mATe bIjA sthAne rAkhavI. - A AsiMcana Adi rUpa upAzrayanI aMdara ke bahAra asaMyama-jIva virAdhanA je upAzrayamAM thAya che. saMyata-sAdhuonA mATe, tevA upAzraya-vasatine varjavI joIe. sUpatikuSTa-AgamamAM niSiddha che pahelI bhAvanAno nika-e rIte ukata anuSThAna prakAre vivikta-baMne loka Azrita doSa varjato ke nirdoSa vAsa-nivAsa jyAM che te viviktavAsa AvI vasati viSayaka je samiti-samyaka pravRtti, tenAthI jIva bhAvita thAya. kevA prakAre ? sadA adhikiyad-durgatimAM AtmA jenA vaDe te duranuSThAna tene karavuM - karAvavuM, te ja pApaupAdAnakriyA, tenAthI vista je che te tathA dattAnujJAta je avagrahaNIya vastu, temAM ruci jenI che te. bIjI bhAvanA-anujJAta saMskAraka grahaNa. te A rIte * ArAma-daMpatIne ramaNa sthAnarUpa mAdhavIlatAdi yukta. udhAna-puSpAdi yukta vRkSa saMkulAdi utsavAdimAM ghaNAM loko dvArA bhogya. kAnana-sAmAnya vRkSayukta nagaranI najIkanuM vananagarathI alaga pradezarU5. - temAM sAmAnyathI avagrahaNIya vastu, tene vizeSathI kahe che - IkkaDaDhaMDhaNa samAna vRNa vizeSa. kaThinaka ane jaMtuka-jaLAzayaja tRNa vizeSa, parA-eka tRNa, merA-muMjasaskiA, kUrya-kuviMdanA kucA kare, kuzadarbhano AkAra karAyela. palAla-kaMgu AdinuM bhuMsu. mUyaka-medapATa prasiddha ghAsa vizeSa. valvaja-eka tRNa. phaLa, tvacAdi prasiddha che. - x - te badhAne grahaNa kare. zA mATe ? zayyAsaMtAka 5 upadhine mATe. te sAdhane kAtuM nathI. kemake upAzrayamAM rahela avagrAhya vastunI anujJA lIdhI nathI - x - evuM kahevA mAMge che ke - upAzrayanI anujJA sAthe temAM rahela DraNAdinI paNa AjJA levI joIe, anyathA te agrAhya che. te ja kahe che - haNihANa-ahaniahani, rojeroja. - x - nirdha-pahelI bhAvanA mujaba jANavo. - 4 - trIjI bhAvanA-zAparikarmavarjana. te A - pITha, phalaka, zayyA, saMtAka Adi mATe vRkSo na davA, te bhUmi Azrita vRkSAdinuM chedana-bhedana karIne zayanIya na karAvavuM. je gRhaspatinI vasatimAM nivAsa kare tyAMja zayyA ane zayanIyanI gaveSaNA karavI. viSama zayAne sama na karavI. nirvAtane pravAta na 236 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda karavI. daMza-masakane kSobha na karavo ke tene dUra karavAne agnine dhumADo na karavo. A rIte saMyamabahula - pRthvI Adi saMrakSaNa prasura, saMvarabahulaprANAtipAtAdi Azrava dvArA virodha pracura, saMvRta bahula - kaSAyendriya saMvRtavA prayura, samAdhi-citasvAcya, dhIra-buddhimAna, parISahomAM akSobhya, kAyA vaDe sparzIne, mAtra manorogI nahIM. satata-AtmAne AzrIne AtmAlaMbana dhyAna-citanirodha, tenA vaDe yukta, AtmadhyAna : huM amuka chuM, amuka kuLano chuM, amukano ziSya chuM amuka dharmasthAna sthita chuM, tenI virAdhanA na karuM ItyAdi. samiti vaDe amita, eka * rAgAdi abhAve asahAya cAri dharmamAM sthita thaIza. have bIjI bhAvanAno nika-anaMtarokta zayyA samiti yogathI pUrvavatu. cothI bhAvanA-anujJAta bhaktAdi bhojana lakSaNa-sAdhAraNa-saMghATakAdi sAdharmikanA je sAmAnya bhojanAdi, pAtra, upadhi Adi denAra pAsethI je prApta thAya te sAdhAraNapiMDapaNa lAbha te bhogave kaI rIte ? sAdhu vaDe adattAdAna na thAya tema. tenuM sabhyapaNuM kahe che - sAdhAraNa bhojananA zAka-dALanA adhika bhogathI saMghATaka sAdhune aprIti thAya che, tethI te adata che. prayura bhojanathI paNa apIti thAya. vaLI te prayura bhojanatA sAdharaNa piMDamAM paNa bhojaka aMtaranI apekSAe vegathI khAtA thAya che, tethI tenA viSedhane mATe kahe che - jaldI jaldI koLIyA gaLavA nahIM, jaldIthI koLIyA moDhAmAM na mUkavA. hAthInI DokanI jema kAyAnA calana mAphaka capaLa na thavuM sAhasa-vicAryA vinA na (vartavuM). tethI ja bIjAne pIDAkara te sAvadha, keTaluM vizeSa kahevuM ? yatanApUrvaka khAvuM joIe. jethI te saMyatanuM trIjuM vrata na sIdAya-bheMza na pAme. A sUkSmatvathI dUrakSa che mATe kahe che - sAdhAraNa piMDa pAtra lAbha viSayabhUta sUkSma-sunipuNamati rANIyapaNAthI aNu. te zuM? adattAdAna viramaNa lakSaNa vratathI je niyama-AtmAnuM niyaMtraNa che. pAThAMtarathI adattAdAna vrata e buddhithI niyamana-avazyatayA je viramaNanivRtti. tenA niAkarSa mATe kahe che - ukta nyAyathI sAdhAraNa piMDa pAtra lAbhamAM viSayabhUta samyak pravRtti saMbaMdhathI jIva bhAvita thAya che. kevo ? nitya Adi. pAMcamI bhAvanA-sAdharmikomAM vinayane prayojavo. A ja viSayabhedathI kahe che - 'uvakaraNapAraNAsu" - potAnA ke bIjAnA upakaraNa-plAnAdi avasthAmAM bIjA vaDe upakAra karavo ane pAraNA-tapasvInA ke zrutaskaMdhAdi zratanA pAra gamana te upakArapAraNa, te baMnemAM vinaya prayojavo. vinaya ane IcchAkAsadi dAnathI eksa ane anyatra gara anujJAthI bhojanAdi kRtya-karaNa lakSaNa. vAcanAsUtragrahaNa, parivartanA - tenuM ja guNana. temAM vaMdanAdi rUpa vinaya karavo. dAna-prApta annAdino glAnAdine vitaraNa. grahaNane ja bIjA vaDe devAtA AdAna. pRcchanA-vimRta sUtrArtha prazna. * * * niSkramaNa ane pravezamAM -
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/3/38 AvazyakI naiSadhikyAdikaraNa athavA hAtha prasAravApUrvaka jamIna pramArjanA pachI paga mUkavArUpa. A ane AvA seMkaDo kAraNomAM vinaya prayojavo joIe. - x - vinaya paNa tapa ja che. te atyaMtara tapanA bhedamAM Ave che. - 4 - tapa paNa dharma che. mAtra saMyama ja dharma nathI, tapa paNa cAritranA aMza svarUpa hovAthI dharma che. tethI vinaya karavo joIe. kono ? guru-sAdhu-aTThamAdi tapasvIno. vinayakaraNathI ja tIrthakarAdi anujJA svarUpa adattAdAna viramaNa paripAlita thAya che. - x - x - bAkI badhuM pUrvavat. have upasaMhArArthe kahe che - e pramANe A saMvara dvAra samyak rIte saMvarita thAya che. supraNihita thAya che. A pAMca bhAvanA vaDe mana-vacana-kAyAnuM rakSaNa karato, nitya-AmaraNAMta A yoga jANavo. dhRtimAn, matimAna, anAzrava, alpa, nicchidra, aparisAvI, asaMkliSTa, zuddha, sarvejina vaDe anujJAta. A trIjuM saMvara dvAra sparzita, pAlita, zodhita, tIti, kirtita, samyak ArAdhita ane AjJA vaDe anupAlita thAya kahyuM che. nigamananI vyAkhyA pahelAM saMvara che. ema bhagavaMte X - X adhyayana mujaba jANavuM. - muni dIparatnasAgare karela saMvara-adhyayana-3-no TIkA sahita anuvAda pUrNa 233 238 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda saMvara-adhyayana-4-brahmacarya" -- x -- x -- * -- * -- x -- -- 0 trIjA saMvara adhyayananI vyAkhyA karI. have cothuM brahmacarya saMvane AraMbhe che. sUtrakramathI teno pUrva sAthe A saMbaMdha che athavA anaMtara adhyayanamAM adattAdAna viramaNa kahyuM, te prAyaH maithuna viramaNa cuktane sahelAIthI thAya che. tethI "brahmacarya''ne kahe che. tenuM paheluM sUtra sUtra-39 thI 43 : [39] he jaMbu ! have hAcarya uttama tapa, niyama, jJAna, darzana, cAstri, samyakatva, vinayanuM mULa che. yama, niyama, guNa pradhAna yukta che. himavaMta parvatathI mahAt, tejomaya, prazasta-gaMbhIra-stimita madhya che. saraLAtmA sAdhujana dvArA acarita, mokSano mArga che. vizuddha siddhi gatinA AvAsarUpa che. zAzvata-avyAbAdha-punarbhava rahitakartA che. prazasta-saumya-zubha che. ziva-acala ane akSayakara che. uttama muni dvArA rakSita, sucarita, subhASita che. zreSTha munIo dvArA je dhIra, zUravIra, dhArmika ane dhRtimaMtone sadA vizuddha, bhavya, bhavyajanothI ArAdhita che. A vrata niHzaMkita, nirbhaya, nissAratA rahita, nirayAsa, nirupalepa, nivRttigRha ane niyamathI niSkapa che. tapa ane saMyamano mUlAdhAra che. pAMca mahatvatomAM surakSita, samitigupti-gupta che. uttama dhyAnarUpa sunirmita kabATavALuM che ane adhyAtma citta ja tenI argalA che. durgatinA mArgane rudra ane AcchAdita karanAra che, sugatipathadarzaka che. A vrata lokamAM uttama che. - A vrata kamaLothI suzobhita sarovara ane taLAva samAna pALI rUpa, mahAzaMkaTanA paiDAnA ArAnI nAbhi samAna, vizALa vRkSanA skaMdha samAna, mahAnagaranA dvAra-pAkAra-agalA samAna, dorIthI bAMdhela Indradhvaja sadeza, aneka nirmaLa guNothI vyApta che. jenA bhagna thavAthI sahasA, sarve vinayazIla-tapa-niyama ane guNono samUha phUTelA ghaDAnI samAna saMbhagna thaI jAya che. mathita-cUrNita-kuzalyayukta-parvatathI luDhakela zilAnI jema paDelaparisaDita-vinAzita thaI jAya che. hAcatata vinaya-zIla-tapa-niyama guNa samUha rUpa che. te bhagavaMta brahmacarya [nI bIza upamA A pramANe ] (1) graha gaNa nakSatra tArAmAM caMdra samAna, (ra) maNi motI zilA pravAla lAlaratnanA AkararUpa samudra samAna, (3) maNimAM dhairya samAna, (4) AbhuSaNamAM mugaTa, (5) vastromAM sIma yugala, (6) puSpomAM zreSTha araviMda, (7) caMdanomAM gozISacaMdana, (8) auSadhinA utpatti sthAna himavaMta parvata, (9) nadImAM sItodA, (10) samudramAM svayaMbhUramaNa, (11) mAMDalika parvatomAM rucakavara, (12) gajarAjamAM airAvaNa, (13) mRgomAM sIMha samAna,
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/4/39 thI 43 239 (14) suparNakumAmAM veNudeva, (15) nAgakumAromAM dharaNendra, (16) kalpomAM bahAloka, (17) sabhAmAM sudhamasabhA, (18) sthitimAM lavasaptama, (19) zreSTha dAnomAM abhayadAna, (20) kaMbalomAM kRmirAga kaMbala, (21) saMghayaNomAM vajaRSabha, (22) saMsthAnomAM samacaturaya, (23) dhyAnomAM parama zalAna, (24) jJAnomAM parama kevaLajJAna, (5) leyAmAM ramazukala lerA, (26) muniomAM tIrthakara, (7) varSamAM mahAvideha, (18) girirAjamAM meru parvata, (29) vanomAM naMdanavana, (30) pravara vRkSomAM jaMbu ane sudarzana, (31) turagapati-gajapatithapati-narapati samAna vikhyAta yazavALA jIta nAme ane dIpa samAna ane (3) rathika rAjAnI jema mahArathI samAna [A brahmacaryavrata jANavuM A pramANe [bahAcarya ArAdhanAthI aneka guNo AdhIna thAya che. eka ja brahmacaryana ArAdhita karatA badhAM vrato ArAdhita thAya che. jema zIla, tapa, vinaya, saMyama, kSAMti, gupti, mukti bahAcarya vaDe Ihalaukika ane pAralaukika yaza ane kirtA prApta thAya che. vizvAsanuM kAraNa che. tethI sthira zid, sarvathA vizuddha brahmacaryanuM pAvajIva yAvatu mRtyunA Agamana sudhI halana karavuM joIe. e pramANe bhagavata kahela che. te A pramANeTr [ro] pAMca mahAvatorUpa zobhanautanuM mULa, zuddhAcArI muni dvArA samyapha sevita vairano virAma ane aMta karanAra sarve samudromAM mahodadhimAM [taravAnA upAyathI tIrtha svarUpa che. [41] tIkaro vaDe sArI rIte kahela mAgarUpa, naraka ane tiryaMcagatine rokanAra marUpa, sarve pavitra anuSThAnone sArayukta banAvanAra siddhi ane vaimAnika gatinA dvAra kholanAra che. [] devendra, narendra dvArA namaskRta, pUjita, sarva jagamAM uttama ane maMgala mArga durNa guNomAM advitiya nAyaka, mokSa pathanA avataMsaka rUpa che. [3] brahmacarya vratanA zuddha AcaraNathI subrAhmaNa, subramaNa, susAdhu thAya che. je zuddha brahamacarya pALe che, te ja RSi che, te ja muni che, te ja saMyata che, te ja bhikSu che. uahmacaryanuM anupAlana karanArAe sarva kALane mATe ahIM kahevAnArI bAbatono tyAga karavo joIe. - - rati-rAga-dveSa-mohanI vRddhi karanArA nissAra pramAda doSa, pArthi jevuM AcaraNa, atyaMgana, tela vaDe snAna, vAraMvAra bagala-mastaka-hAtha-pagavadanane dhovA, saMbhAdhana, gabha karma, parimardana, anulekhana, cUrNa, vAsa, dhUpana, zarIra parimaMDana, bAkuzika karma, saMvAraNa, bhaNita, nRtya-gIta-vAninaTa-nATaka-jalla malla prekSaNa velaMbaka, A ane AvA bIjA paNa je zRMgAranA sthAno che, jenAthI tapa-saMyama-brahmacaryanA ghAtopaghAta thAya, te badhAMne bahAcArI taje 240 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda A tapa-niyama-zIla-mogathI nityakALa aMtarAtmA bhAvita thAya che. te kayA che? nAna na kare, daMtadhAvana na kare, sveda-mala-jala dhAraNa kare maunavrata ane kezaloca kare kSamA-damana acelakatta, sudhA-pipAsA sahelI, lAghAvatA, zItoSNa parISaha sahevA, kASThApyA, bhUmi niSadhA, pagRha praveNAmAM prApta-apAta, mAna-apamAna, niMgha, daMza-mazaka sparza, niyama-tapa-guNa-vinaya Adi. jenAthI vAyarya vrata ati sthira thAya che. A aahmacarya viramaNanA parirakSaNArthe bhagavaMte A pravacana sArI rIte kahela che. te paralokamAM phaLadAyI, bhAvimAM kalyANakara, zuddha, naiyAyika, akuTila, anuttara, sarva duHkha ane pApanuM upazAmaka che. cothA abrahAcarya viramaNanA rakSaNA A pAMca bhAvanAo che - pahelI bhAvanA - zayyA, Asana, gRhadvAra, AMgaNa, AkAza, gavAha', zAla, abhilocana, pAchaLanuM ghara, pasAdhaka, snAna ane zRMgAra sthAna ItyAdi badhAM sthAno, te sivAya vaiyAnA sthAno, jyAM strIo besafI hoya tevA sthAna, vAraMvAra moha-dveSarati-rAga vAddhaka evI ghaNI kathAo kahevAtI hoya, te badhAMnuM bahAcArIe varjana karavuM joIe. saMsakata saMkSipTa evA bIjA paNa je sthAna hoya tene paNa varjavA joIe. jemake - jyAM manovibhrama, (brahAcarya bhaMga ke khaMDita thAya, AnaM-rIMdra dhyAna thAya, te-te anAyatana sthAnono pApabhIruo tyAga kare. sAdhu saMtaprAMtavAsI rahe. A pramANe asaMsakta vAsa vasati samiti yogathI bhAvita aMtarAtmAvALo bahAcarya-maryAdAmAM manavALo ane IndriyadharmathI virata, jitendriya ane brahmacarya gupta thAya che.. () bIjI bhAvanA-nArIjano madhye vividha prakAranI kathA na kahevI joIe. je biboka-vilAsayukta, hAsya-zRMgAra-lolita kathA jevI hoya, mohajananI hoya. e rIte AvAha-vivAha saMbaMdhI kathA, rInA saubhAgyadubhaginI kathA, mahilAnA 64-guNo, strIonA varNa-deza-jAti-kuLa-rUnAma-nepathya tathA parijana saMbaMdhI kathA tathA AvA ja prakAranI anya kathAo zRMgA ke karaNa hoya, tapa-saMyama-brahmacaryano ghAta-upaghAta karanArI hoya evI kathAo brahmacaryanA pAlana karanAra sAdhu lokoe na kahevI joIe. na sAMbhaLavI joIe, na ciMtavavI joIe. A pramANe kathA virati yogathI bhAvita aMtarAtmA brahmacaryamAM kad cittavALo, Indriya dharmathI virata, jitendriya, brahmacaryagupta thAya che. (3) trIjI bhAvanA - mInA hAsya, bhASaNa, ceSTita, vipekSita, gati, vilAsa, kIDita tathA bibbokita, nRtya, gIta, vAdita, zarIra, saMsthAna, varNa, hAtha, paga, nayana, lAvaNya, rUpa, yauvana, payodhara, hoTha, vastra, alaMkAra, bhuSaNa tathA tenA gopanIya AMgo, temaja bIjI paNa AvA
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ /39 thI 43 241 242 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda prakAranI tapa-saMyama-brahmacaryanA ghAta-upaghAta karanAra ceiSTAdine bahAcaryanuM AcaraNa karanAra muni AMkhathI, mana vaDe ane vacana vaDe pApamaya kAryonI abhilASA na kare. A pramANe rUpa virati samiti yogathI bhAvita aMtarAtmA brahmacaryamAM phakta citavALo, Indriya-vikArathI virata, jitendriya ane brahmacaryagupta thAya che. (4) cothI bhAvanA-pUrva ramaNa, pUrve krIDita pUrva sAMtha-graMthazruta vuiM araNa na karavuM]. AvAha-vivAha-nyUDA karma parva tithiomAM yajJamAM-utsavamAM zRMgAranA gRha jevI suMdara vezavALI, hAva-bhAva-lalita-vikSepa-vilAsa AdithI suzobhita anukULapemikA sAthe anubhUta zayana supayoga, sqnA uttama sukhada pugaMdha-caMdana-sugaMdhI, uttama vAsa-dhUpa, sukhada sparza, vastra, AbhuSaNa guNothI yukta tathA maNIya Atodha, geya, mayura naTa, nartaka, jala-malla-mauSTikaviDaMbaka-kathaka-plavaka-lAzaka : AkhyAyaka-laMkha-paMkha-tuNaIlpa-tuMba-vINiyatAlAcAra A badhInI kiMso tathA ghaNAM madhura svaragIta-manohara svara, bIja paNa AvA prakAranA saMyama-brahmacaryanI vAtopaghAta karanArAne bahAnuM pAlana karanAra zramaNe tene jovA-kahetA ke maravA joIe nahIM. A pramANe purata-purva krIDita virati samiti yogathI bhAvita aMtarAtmA ArAmana, virata grAmadharma, jitendriya, brahmacarya gupta thAya che. (5) pAMcamI bhAvanA - AhAra-paNita-niccha-bhojana tyAgI, saMyad, susAdhu, dUdha-dahIM-thI-mAkhaNa-tela-goLa-khAMDa-misarI-madha-madha-mAMsa-khajakavigaI rahita AhAra kare. paNa dakAraka AhAra na kare. ghaNIvAra ke lagAtAra AhAra na kare. zAka-dALanI adhikatAvALa ke pracura bhojana na kare. saMyama yAtrA thAya teTalo ja alhAra kare, jenAthI manovibhama ke dharmathI cuta na thAya. A rIte praNita AhAra virati samiti yogathI bhAvita aMtarAtmA Arata mana, virata grAmadharma, jitendriya, bahAcarya gupta thAya. A pramANe A saMvaradvAra samyapha saMvarita ane supakSihita thAya che. A pAMca bhAvanAthI mana-vacana-kAyAthI parirakSita nitya AmaraNAMta A yoganuM zUtimAna, matimAna, muni pAlana kare. A saMvara dvAra anAva, akaluja, nichiddha, parisAnI, asaMkliSTa, zuddha, sarve jina dvArA anujJAta che. A rIte cothuM saMvaradvAra sparzita, pAlita, zodhita, tIrad, kirtita, AjJA vaDe AnupAvita thAya che. A pramANe jJAta muni bhagavata mahAvIra prajJApita ane prarUpita karela che. te prasiddha, siddhavara zAsana che. ghavitasudezita-prazasta che. - tema huM kahuM chuM. * vivecana-39 thI 43 : baMdUka AmaMtraNa vacana che. adattAdana viramaNa nAmaka saMvara kahyA pachI brahmacarya nAmaka cothuM saMvara dvAra kahe che. tenuM svarUpa kahe che - uttama je tapa [15/16] vagere. temAM tapa-anazanAdi, niyama-piMDa vizuddhi Adi-uttara guNo, jJAna-vizeSa bodha, darzana-sAmAnya bodha, cAstri-sAvadha yoga nivRtti, samyakatva-mithyAtva mohanIyanA kSayopazamAdithI utpanna jIva pariNAma. vinaya-agrutthAnAdi upacAra, tenuM mULa-kAraNa che che. brahmacaryavAnuM ja uttama tapa vagerene pAme che. kahyuM che - koI kAyotsarga sthita rahe, mauna rahe, dhyAnI hoya, vakalI ke tapasvI hoya, te jo abrahmacaryanI IcchA kare to te mane rucatuM nathI, pachI te sAkSAt brahmA ja kema na hoya ? zAstronuM paThana, gaNana, jJAna, Atma bodha tyAre ja sArthaka che, jayAre vipatti Ave ane AmaMtraNa maLe to paNa je kArya atui abrahma sevana ne kare. - - yama-ahiMsAdi, niyama-dravyAdi abhigraha ke piMDavizuddhi Adi, te guNo madhya pradhAna - x * himava-parvata vizeSathI paNa mahata-guTaka, tejasvIprabhAvatu. jema parvatomAM himavatuM moTo ane prabhAvALo che, tema vratomAM brAhmacarya jANavuM. kahyuM che - brahmacarya ja moTuM vrata che, tarjanca puca samUhanA saMyogathI guru kahevAya che. * X - X - prazasta-prazasya, gaMbhIra-atuccha, timita-sthira, madhya-zarIrInuM aMta:karaNa.. Arjava-RjutA yukta sAdhujana vaDe Asevita, mokSanA mArga jevo mArga. gaMbhIra alakSya dainyAdi vikAra, timila-kAyAnI capaLatAdi hita, madhyastha-rAgadveSamAM sama. * * vizuddha-rAgAdidoSa rahitatvathI athavA nirmaLa, siddhi-kRtakRtyatA * * * siddhi gati - jIvanuM svarUpa te ja nilaya - x - zAzvata- sAdi anaMtapaNAthI, apanarbhava-punarbhavanA saMbhavanA abhAvathI akSaya - tenA paryAyo paNa akSaya hovAthI, akSata-pUnamanA caMdravat pAThAMtarathI - siddhigati nilaya zAzvata hetutvathI zAzvata che, avyAbAdha hetutvathI avyAbAdha che, apunarbhavanA hetuthI apunarbhava che. tethI ja prazasta, saumya, sukha-ziva-agala-akSaya brahamacarya che. sativa-pradhAna munio vaDe, saMrakSita-pAlita che, sucarita che. * - X * susAdhita-sArI rIte pratipAdita che. navara - kevaLa munivara vaDe - mahApuruSo, je jAtyAdithI uttama, dhIro maNe zUra-atyaMta sAhasadhana, dhArmika ane dhRtimAnuM che. tethI temane - x * sadA vizuddha-nirdoSa athavA sarvadA ja kumArAdi avasthAmAM zuddha-nirdoSa che. * * * * * * * * * bhavya-kalyANane yogya, bhavyajana anucarita, ni:zaMkita-zaMkA na karavA yogya, brahmacArI viSaya niHspRha hovAthI jagatamAM azakanIya thAya che. arzakanIya hovAthI nirbhaya thAya che. nitupa - vizuddha taMdula samAna, nirAyAsa-khedanuM kAraNa nahIM, nirupalepa-sneha varjita, nivRtticitta svAthyanA gRha samAna. kahyuM che - kyAM javuM, kyAM rahevuM, zuM karavuM, zuM na karavuM? e pramANe sagI ja ciMtave che, nIrAgI sukhe ja rahe che. nIrANA, brahmacArI ja che. niyamaavazya thanAra, nipakaMpa-avicala, niratiyAra, bIja vrato apavAda sahita che,
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/4/39 thI 43 ra43 244 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda A brahmacarya vrata nipaTavAda ja che. kahyuM che - jinavarendroe maithuna sivAya koI vAtane ekAMte anumata karI nathI ke ekAMte koI vastuno niSedha karyo nathI. kemake maicuta rAga-dveSa vinA thatuM nathI. A rIte "nivRtigRha niyama tipakaMpa" thAya che tema kahyuM. tapa ane saMyamanuM mULadalika-AdibhUta dravya che. tenA niSa - sadaMza, pAMca mahAvata maNe suSu-atyaMta rakSaNa-pAlana yogya. Iyasimiti Adi ane manogupti Adi athavA vasati Adi vaDe nava brahmacaryagupti vaDe yukta ke gupta, praghAnA dayAnarUpa dvAra, jenA rakSaNArthe suviracita che. adhyAtma-sabhAvanArUDha yita, dhyAna dvArane dRDha karavA parigha-argalA che. saddha-baddha, AcchAdita-niruddha che. jenA vaDe durgatino mArga. tathA sugatipathanuM darzaka che. A vrata dukara hovAthI lokamAM uttama che. kahyuM che ke - dukakArI brahmacArIne deva-dAnava-gaMdharva-cakSarAkSasa-kinAro paNa namaskAra kare che. sara-svataH thayela jaLAzaya vizeSa, taDAga-puruSArthathI karAyela, taLAva. kamaLa pradhAna sarataLAva, manoha5NAthI upAdeya che - dharmanI pALIrUpa-rakSakatvathI pALI samAna. mahAzakaTa ArA - kSAMtyAdi guNa. tenA tuMbarUpa-AdhAra sAmarthyathI nAbhi samAna. mahAviTapavRkSa-ati vistAra jamInamAMthI ugela vRkSa samAna-Azritone parama upakArava sAdharmsathI dharmanA skaMdhabhUta, badhA dharmazAkhAnA upapadhamAnatvathI nAla samAna je che te. mahAnagara-vividha sukhahetutvanA sAdhaccethI dharmanA prakAra samAna dvAra - argalA samAna, pinaddha - doraDA vaDe niyaMtrita Indra caSTi, nirmaLa bahuguNathI parivRta. jemAM brAhmacarya bhagna virAdhita thAya che :- sahasA-akasmAta, sarva-sarvathA bhAMgela ghaDAnI jema, mathita-dahIM jema valovela, cUrNita-caNAnI jema pIsela, kuzariyata-zarIramAM pravezela tomarAdi zarAnI jema, pallaTTa-parvatanA zikharI gaMDaulanI jema sva AzrayathI calita. patita-prAsAdanA zikharAdithI kaLazanI jema nIce paDela. khaMDita-daMDanI jema vibhAga vaDe chinna, parizasita-kuSTha AdithI saLela aMganI jema vidausta, vinAzita-pavanathI kuMkAyela dAvanI jema bhasmIbhUta. - x - 4 - AvA prakAranuM brahmacarya bhagavaMta-bhaTTAka che. upamAo - - - grahagaNa nakSatra tAkomAM uDupati - caMdra, 'pravara' e saMbaMdha che, 'vA', zabda pUrva vizeSaNa apekSAthI samuccaya che. tathA maNi-caMdrakAMta Adi, mukatAmAla, zilA pravAla-vima, taratna-padArAgAdi, tenI khANa-utpatti bhUmi. jema samudra pravara che, tema A vrata paNa pravara che. vaiDUrya-raktavizeSa. * x - kSaumayugala kapAsanA vAnI jema pradhAna. * x * araviMda-5DA, jema puSpakseThanI jema A vrata che. gosIsa-gozI" nAmaka caMdana, te caMdana jevuM. * x * himavAnuparvata vizeSa, auSadhi-adbhuta kAryakArI vanaspati vizeSanA utpatti sthAna jevuM. brahmacarya rUpa auSadhi-AmoMSadhi Adi Agama prasiddha RddhinuM utpatti sthAna. .. sItodA-jema nadImAM zItodA zreSTha che, tema vratomAM brahmacaryavrata zreSTha che. samudromAM jema aMtima evo svayaMbhUramaNa samudra moTo hovAthI zreSTha che, tema A vratomAM zreSTha che. mAMDalika parvata-mAnuSottara, kuMDalavara, rucakavara maLe temAM dvIpamAM rahela sucakavara zreSTha che, tema A vrata zreSTha che. airAvaNa-zakano hAthI jema hAthImAM zreSTha che tema A vratomAM zreSTha che. mRgo-jaMgalI pazumAM jema siMha zreSTha che, tema A vratomAM zreSTha che. suparNakumAromAM veNudevanI jema bahAcarya zreSTha che. A pramANe pagendra-nAgakumAra rAjAmAM dharaNa, kalA-devalokomAM jema brAhmaloka-pAMcamo devaloka, tenA kSetranA mahatupaNAthI ane tenA IndranA ati zubha pariNAmatvathI zreSTha che. sabhA-pratyeka bhavana-vimAnamAM rahela sudhama-utpAdaabhiSeka-alaMkAra-vyavasAya sabhAo madhya sudhamasabhA zreSTha hoya che. sthitiAyuSya, tenI madhye lavasaptama-anuttaradevonI bhavasthiti. 'vA' zabda 'yathA" zabdanA arthamAM che, pravara-pradhAna. 49 ucchavAsano lava thAya che. kAla paNa lava che. sAta lavathI-sapta pramANathI, sAta saMkhyA vaDe vivakSita adhyavasAya vizepanA mukti saMpAdaka apUrNa rahevAthI je sthiti baMdhAya che lavasaptama sthiti kahevAya che, dAna traNa bhede che - jJAna, dhoMpagraha ane abhayadAna, temAM abhayadAna zreSTha che. [A badhI upamAonI jema vratomAM brahmacarya vrata zreSTha che.] - kaMbala-vaa vizeSa, temAM kRmirAganI jema te kRmirANa kta kaMbalavata zreSTha, cha saMghayaNomAM vajaRSabhanArAya saMghayaNa zreSTha che, bAkInA saMsthAno madhya catustra saMsthAna zreSTha che, dhyAnomAM parama zukaladhyAna - zukladhyAnanA cothA bheda rU5, te zreSTha che. AbhinibodhikAdi jJAnomAM parama evuM te kevaLaparipUrNa ke vizuddha-mati, zruta, avadhi, manaHpayaci apekSAe paramaDevala-kSAyika jJAna zreSTha hovAthI prasiddha che. kRNAdi legyAmAM parama zukala lezyA - zukladhyAnanA trIjA bhedavartI, dhyAna zreSTha che. muniomAM tIrthakara zreSTha che, kSetromAM mahAvideha, parvatomAM meru - jaMbUdvIpavartI meru girirAja, bhadrAzAlAdi meru. saMbaMdhI cAre vanomAM naMdanavana, vRkSomAM jaMbU ane sudarzana vikhyAta che - 4 - x - ItyAdi - X - X * mAphaka vratomAM brahmacarya vrata zreSTha che. have teno nikaI kahe che. A pramANe ukata kramathI aneka gaNuM pravaratva, vizrutatva Adi aneka nidarzana rU5, magIna - prakRSTa ke adhIna thAya che. kyAM ? eka brahmacarya-caturthavratamAM. jemAM brahmacarya ArAdhita-pAlita karatA A ni[mudyA rUpa vrata pALatA, sarva-akhaMDa, zIla-samAdhAna, tapa-vinaya-kSAMtigupti-mukita arthAtu nilabhatA ke siddhi ArAdhita thAya che. Aloka ane paralokanA yaza ane kIrti ArAdhita thAya che. yaza-parAkrama kRta, kIrti-dAna punyaphaLa rUpa athavA sarva digAmI prasiddhi te yaza ane ekadigAmI te
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/4/39 thI 43 24Sa 46 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda kIrti pratyaya-"A sAdhu che" ItyAdi rUpa lokapratIti. ( A pramANe che tethI nibhRta-sthira cite brahmacaryane sevavuM joIe. kevuM ? vaMto - mana vagere traNa karaNa, yoga traNathI vizuddha-nirUdha, pratijJApUrvaka Ajanma pALavuM. - X - X - X - bIjA bhaMga vaDe brahmacarya vratane khavavAne mATe kahe che - vrata-brahma lakSaNa. bhagavaMta mahAvIre, te A vacana traNa padha vaDe kahela che- paMcamahAvata nAmaka je suvata, tenA mULa samAna athavA sAdhunA pAMca mahAvata, temanA saMbaMdhI zobhana niyamonuM mULa athavA pAMca mahAvrato ane suvata-aNuvatonuM mULa athavA hai paMcamahAvata muvatI A bahAcarya-mULa che. samaNa-sabhAva, anAvila-akaluSa zuddha svabhAvathI, sAdhu-cati vaDe sArI rIte Asevita che. paraspara vainA viramaNa-virAmakaraNa, upazamanayana, nivartana, paryavasAna-niSThAphaLa jevuM che, te tathA sarva samudromAM mahAna udadhi-svayaMbhUramaNa, tenI jema je du:khe karIne pAra pamAya tevuM - tathA tIrtha-pavitratA hetuthI tIrtha athavA sarva samudra mahodadhi-saMsAra, ati dutaravarI vistAranAra tIrtha-taraNa upAya hovAthI tIrtha che. | tIrthaMkara-jinavare sArI rIte gupti AdithI tenA pAlanano upAya kahyo che. naka-tiryaMca saMbaMdhI mArga-gati, jenA vaDe niSiddha che. samasta pavitra, sArI rIte vihita sAra-pradhAna che, tathA siddhi ane vaimAnikonA dvAra ughADelA che. dvAra eTale praveza mukha. deva ane manuSyonA Indro vaDe namaskRta, teone pUjya-arcanIya, sarva jagatamAM uttamo ane maMgalano mArga-upAya ke apra-pradhAna. duddharSa-anabhibhavanIya guNone nayati-pAme che. guNanAyaka eka-advitIya, asadaiza. mokSapatha-samyagRdarzanAdinA zikhara samAna. jenA vaDe zuddha caritena-samyak Asevita thAya che. yathArtha nAmavathI subrAhmaNa, suzramaNa-sAro tapasvI, susAdhu-nivaNine sAdhanArA yogasAdhaka. maife - te cokta RSi, yathAvata vastunA draSTA, je zuddha brahmacarya pALe che. - x - saMyata-saMyamavAnuM, bhikSa-bhikSaNa zIla, je zuddha brahmacarya pALe che. abrAhmacArI brAhamaNAdi hotA nathI. kahyuM che - sakalakalAkalApayukta hoya, kavi ke paMDita hoya, sarvazAstra tava jene pragaTa hoya ke veda vizArada hoya * x * te jo IndriyonuM rakSaNa karato nathI, to te kaMI paNa nathI. * * * * * ti-viSayaraNa, raNa-pitrAdimAM neharAga, dveSa-prasiddha che, moha-ajJAna tenuM pravartana je kare che. li zabdanA kSepArthavathI 'asAra' artha levo. pramAda ja doSa jethI che, te pramAda doSa, pArzvastha-jJAnAcArAdithI bahirvarti, sAdhunA AbhAsa rU5, tenuM zIla anuSThAna, nikAraNa-zayyAtaranA piMDAdino bhoga karanAra, pArzvanAzIlanuM sevana karanAra, A ja vAtano vistAra kare che - ghI, mAkhaNa AdithI acaMgana kare, tela vaDe snAna kare, vAraMvAra kakSA, mastaka Adine prakSAle, hAtha-zarIra Adine dabAvavA rUpa aMga parikarma kare, sarva rIte zarIranuM madana kare, vilepana kare, gaMdhadravyathI zarIradine vAsita kare agaru dhUma AdithI dhUpa kare, zarIrane AbhUSita kare, bakuza-nakha, keza ane saMvAre. * * * hAsya, zabdavikAra, nRtya, gAna, Dhola AdinuM vAdana, naTa ane nartakanA nRtya, - X * A badhAMnuM prekSaNa ane vividha vAMsa-khela Adi, velaMbaka-vidUSaka e badhAMnuM varjana karavuM. keTaluMka kahIe ? je vastu zRMgArarasanA gRha samAna, anya paNa ukta vyatikti AvA prakAranA tapa-saMyama-brahmacaryano dezI ke sarvathI ghAta jemAM vidhamAna che, te tapa-saMyamAdi ghAtopaghAta, brahmacaryanuM sevana karanAre ukta badhuM sarvakAla varjavuM joIe. anyathA te brahmacaryano vyAghAta thAya che. tathA aMtaramAM bhAvita thAya che. kevI rIte ? tapa-niyama-zIla yoga vaDe. nityakALa-sarvadA. te A rIte - snAna ke daMtadhAvana na kare. sveda-parasevo, mala-mela, jala-mala vizeSa, - x * kSamA-krodha nigraha, dama-Indriyanigraha, acelaka-vastrano abhAva, lAghavaalAupadhipaNuM, kAThazayyA-pATIyA upara suvuM, bhUmi niSadhA-bhUmi Asana. zayyA ane bhikSAdi mATe bIjAnA ghera praveze tyAre prApta azanAdimAM ane alA prApti ke aprAptimAM je mAna-abhimAna ane apamAna-dinatA, niMdana-kutsA ane daMza-mazaka sparza, niyama-drabhAdi abhigraha, tapa-azanazanAdi, guNa-mULaguNAdi, vinaya-agrutthAnAdi te badhAM vaDe aMtarAtmAne bhAvita kare. bhAvanA-nAnAdine sevavA. mAna-apamAnAdimAM upekSA karavI. - X - X - cothA vratanI A pAMca bhAvanA che, te abrahmacarya-viramaNanI parirakSArthe che. te pAMcamAMnI prathama bhAvanA-strI saMsakta AzrayanuM varNana che. te A rIte - zayyA, Asana, gRhadvAra, aMgata-ajira, AkAza-anAvRtta sthAna, gavAkSagokha, zAlA-mAMDazALAdi, abhilokana - unnattasthAna, pazcAgRha tathA maMDana, snAna kiyAno je Azraya, A badhuM strI saMsAthI saMkSipta hovAthI varjanIya che. tathA Azraya, je vezyAnA sthAna, jyAM strIo rahe che. te sthAna kevA che? vAraMvAra mohadoSa-ajJAna, rati-kAmaraNa, saMga-neharANa, vardhanA-vRddhikAskiA (kathA) tene kahe che. tathA ghaNAM prakAre jAti, kuLa Adi viSayaka strI saMbaMdhI ke strI-puruSanI jemAM che. AvI kathAne varjavI joIe. A saMbaMdhathI saMkSipta je te tathA bIjA paNa AvA prakAranA Azrayo varjavA joIe. bIjuM keTaluM kahIe ? - x - jyAM jyAM citanI bhrAMti thAya, huM brahmacarya pALuM ke nahIM evI zRMgAra rasathI mano asthiratA janma - x - brahmavatano bhaMga ke sarvabhaMga thAya. Ad-ISTa viSaya saMyoganA abhilASarUpa athavA raudra dhyAna zAya - tenA upAyarUpa hiMsA-asatya-adad grahaNa anubaMdharUpa, tevA tevA Ayatanane varjavA joIe.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 24/39 thI 43 243 Avo koNa che ? te kahe che - avadhabhIra-pApabhIru, vajarya-pApa athavA vajavatu bhAre hovAthI pApa ja che. anAyatana-sAdhano anAzraya. avadhabhIra kevo hoya che ? saMta - Indriyone pratikULa, prAMta-prakRSTatayA pratikULa AzrayamAM vasavAno svabhAva jeno che te taprAMtavAsI. have niAkarSa kahe che - anaMtarokta nyAyathI strIthI asaMbaddha nivAsa jemAM che, tevI vasati-Azraya, taviSayaka je samiti yoga - sAvRtti saMbaMdha, tenAthI jIva bhAvita thAya che. kevA prakAre ? mArA * brAhmacaryamAM jenuM mana Asakta che te, virata-nivRta, grAma-Indriyavarga, dharma-lolupatAthI, tad viSaya grahaNa karavAnA svabhAvavALo. tethI ja jitendriyAdi che. bIjI bhAvanA - strI parSadAmAM kahevI nahIM. zuM? kathA-vacana prabaMdharUpa. vicitra-vividha ke vivikta-jJAnane upakAraka kAraNa varjitA. kevI ? bibloka vilAsa yukta. temAM biblokanuM lakSaNa-ISTa ane pAmIne abhimAna-garvathI bharela, strIno anAdara karavo te. vilAsa lakSaNa - sthAne ke Asane hAthabhramara-netranA karmacI je moha Adi utpanna kare te vilAsa. bIjA kahe che vilAsa-negathI utpanna che. hAsa-hAsyarasa vizeSa, zRMgArasa vizeSa. tenuM svarUpa hAsya-hAsyapravRtizI, vikRta aMga-vepa-ceSTAthI thAya che. ItyAdi - 4 - vyavahAra-strI, puruSanI anyonya << ratipakRti. zRMgAra be bhede - saMbhoga ane vipralaMbha. AnA vaDe pradhAna je asaMvipna lokasaMbaMdhI kathA-vacana canA. mohajananI-moha udIpikA te na karavI. AvAha-nava pariNIta vara-vadhune lAvavA, vivAha-pANigrahaNa, tapradhAna je varakathA-paraNanAranI kathA, te na kahevI joIe. strIomAM AvI subhagA kahevAya, AvI durbhagA kahevAya, evA prakAranI kathA na kahevI. mahilAnA 64-guNo - AliMgana Adi ATha kAmakarmone pratyekanA ATha bhedapaNAthI 64 guNo thAya. A kathA na kahevI. - A pramANe deza, jAti, kula Adi strI saMbaMdhI na kahevA. temAM lATAdi deza saMbaMdhathI strInuM varNana te dezakathA. jemake lATanI strI komaLa vayanA ke. tinipaNA hoya che. jAtikathA - patinA abhAvavALI brAhmaNIne dhikkAra che ItyAdi * x . kuLakathA - aho caulukya putrInuM sAhasa jagatamAM adhika che ItyAdi - 4 - rUpakathA - caMdra jevA hoDa, kamaLa jevI AMkha ItyAdi - 4 - nAmakathA - te suMdarI che te satya che, kemake ati sauMdaryavatI che. nepathya kathA - uttaranI strIne dhikkAra che je ghaNAM vastrothI zarIrane DhAMke che ItyAdi - x - parijana kayA-dNI dAsInA parivArayukta che ItyAdi. * x - bIjuM keTaluM kahIe ? bIjI paNa AvA prakAranI strI saMbaMdhI kathA, zRMgAra rasa vaDe karaNAne kahetI kayA. tapa-saMyama-brahmacarya ghAtopaghAtinA kayA brahmacarya pALanAre kahevIsAMbhaLavI-vicAravI nahIM. bIjI bhAvanAno niSkarSa-A rIte strI kathA virati, samiti yogathI aMtarAtmA bhAvita thAya che ItyAdi pUrvavatuM. bIjI bhAvanA-rI rUpa nirIkSaNa varjana. te A rIte - strInA hAya, savikAra vacano, hasta AdinI ceSTA, nirIkSita, gamana, vilAsa, dhutAdi krIDA, bibloka, nRtya, gAna, vINAvAdana, hrasva-dIrdha Adi zarIra saMsthAna, gaura Adi lakSANa varNa, hAtha-paga-nayananuM lAvaNya, rUpa-AkRti, vaivana-tAraNya, payodharastana, ghara-nIceno hoTha, vastro, hAra Adi alaMkAra, maMDanAdi AbhUSaNabadhAMnI prArthanA karavI joIe nahIM. tathA guhyabhUta-lajanIyavathI DhAMkelA avayavo, bIjA paNa hAsyAdi sivAyanA AvA prakAranA tapa-saMyama-brahmacarya ghAtopaghAtikane brahmacaryanuM pAlana kastAne AMkha-mana-vacana vaDe prANavA na joIe. kemake te pApanA hetutvathI pApaka che. A pramANe strIrUpa virati samiti yogathI aMtarAtmA bhAvita thAya che. nigamata vAkya pUrvavatuM. cothI bhAvanA-kAmodayakArI vastu darzana-bhaNata-smaraNa varjana. te A rIte * pUrata gRhasthAvasthA bhAvinI kAma ti, pUrva kriIDita-gRhasthAvasthA Azraya dhUtAdi kIDana tathA pUrve-pUrvakALa bhAvI sagrantha-zUra kula saMbaMdha saMbaMdhita, zALA-jJALI Adi. grantha-zALA Adi saMbaddha tenI patnI ane putrAdi. saMzrutAdarzana, bhASaNa AdithI paricita. - x - A badhuM prApta thAya to paNa zramaNe tene na jovuM, na kahevuM ke na yAda karavuM. tathA have kahevAnAra - zemAM ? - pravAha varavaghane ghera lAvavA, vivAha-pANigrahaNa, colaka-vidhipUrvaka cUDAkarma-bALakanuM muMDana ke coTalI dhAraNa karavI. A prasaMgomAM, tithi-madanavemsa AdimAM, yajJa-nAga Adi pUjAmAM, utsava-IndrotsavAdimAM. A traNe avasaromAM * x * jovuM na ko. zuM ? zRMgArarasanA AgAra rUpa zobhana nepacyavALI strI. kevI ? hAva-bhAva-pralalita-vizlopa-vilAsa zAlinI. temAM hAva-mukhavikAra, bhAvacitano abhiprAya, vilAsa-netra kaTAkSa, vibhrama-bhramara ceTA. - x - pralalitalalita, hAtha-paga Adi aMgavinyAsa, bhU-nega-hoTha prayojita, sukumAra vidhAnane lalita kahe che. vikSepa-prayana vinA racita dharmila zithila baMdhana, ekAMza deza dharaNa vaDe tAMbulanA ciharU5, lalATamAM kAMta vaDe likhita viSama patra lekha, AMkhamAM AMjela kAjaLa, adhovastrane anAdarathI bAMdhela DhIlI graMthi, jamIna sudhI laMbAtu ane skaMdhe rAkhela vastra, jaghane hArano vinyAsa tathA hRdaye hAra dhAraNa karavo - x - parama zobhAno vistAra te vikSepa kahevAya. A badhAM vaDe zobhatI strI vaDe anukULa prItivALI, tenI sAthe anubhavela zayanano saMparka. te paNa kevo ? | Rtumukha-kAlocita. je uttama puSpo, sugaMdhIcaMdana, uttama cUNarUpa vAsa ane dhUpa, zubha ke sukha sparza, vastra ane AbhuSaNa, tenA guNathI yukta, ramaNIya vAjiMga-gAyana Adine jovA na le. temAM naTa-nATaka karanAra, navakanRtya karanAra, mauSTika-muddhi vaDe prahAra karanArA, viDaMbaka-vidUSaka, lavaka-taranAra,
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra/439 thI 43 ra49 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda lAyaka-rAsa gAnAsa, athavA bhAMDa, AgAyaka-zubhAzubha kahenArA, laMkha-vAMsaDAnA khela karanAra, maMkha-zikhakalaka hAthamAM laI bhikSA mAMganAra. HIla-lUNa nAmaka vAdha vizeSavALA, tuMbavINikA-vINAvAdaka, tAlAcara-pekSAkArI viroSa, A badhAMnI je prakriyA tathA anekavidha madhura svarono vini, gIta gAna, panna Adi zobhana svara Adi. A sivAyanA AvA prakAranA tapa-saMyamAdi ghAtakane hAcaryane pALanAre tevA je kAmotpAdakate saMyata-brAhmacArIe jovA-kahevA-smaraNa karavA kalAtA nathI. have nikarSa kahe che - A rIte pUrvarata-pUrvakIDita-virata samiti yogathI aMtarAtmA bhAvita thAya che, ItyAdi. pAMcamI bhAvanA-praNita bhojana varjana. AhArza nAdi. te praNita-TapakatAM stiSpa biMdu yukta hoya, tene varSe. saMyamI, nivaNa sAghakayogane sAdhavAmAM tatpara, dUdha-dahIM-ghI-mAkhaNa-tela-goLa-khAMDa-misarIno tyAga karanAra, e pramANe karIne AhAra vAparanAra, zA mATe ? darpakAka AhAra na vApare. divasamAM ghaNIvAra AhAra na kare, pratidina zAka-dALanI prayuratAvALuM bhojana na kare, vadhAre paDatuM na khAya. kahyuM che ke - jema vanamAM pracura iMdhaNavALo ane pavana sahitano davAni zAMta thato nathI, tema IndriyarUpI agni prakAma bhojI brahmacArIne lezamAtra hitakara thato nathI. te prakAre hita-mita AhAratvAdithI khAvo joIe. te hAcArInI saMyamayAtrA, te ja yAtrA mAtra thAya che. kahyuM che - jema gADAMnA akSamAM atyaMjana kare ke ghA upara lepa kare, tema saMyamabhAranA vahana arthe sAdhuoe AhAra kaNvo joIe. e rIte vibhrama-dhAtu upacayathI mohodaya manathI dharma pratye asthiratva ke calitatA thAya che, have nigamana kahe che - A rIte praNitAhAra virati samitiyogathI aMtarAtmA bhAvita thAya che. Aratamana, viratagrAmadhama, jitendriya, brahmacarya gupta thAya che. zeSa pUrvavat. DI . @ saMvara-adhyayana-5-"parigrahavirati" che - X - X - X - X -- x x x 0 cothA saMvara adhyayananI vyAkhyA karI. have x nirdeza kama saMbaMghaNI athavA anaMtara "maiyunaviramaNa" kahyuM, te sarvayA parigraha viramaNathI ja thAya che. * x * te saMbaMdhe pAMcamuM adhyayana kahe che. * sUtra-44 : jaMbu je aparigraha saMvRtta che, Abha ane pahi thakI vistA che, komAmAyAklobhathI virata che, te ja zramaNa che. eka-asaMyama, be-raga ne heja, maNa daMDa, maNa gAzva, vNa gukti, traNa virAdhanA, cAra kaSAya, cAra dhyAna, cAra saMjJA, cAra vikathA, pAMca kiyA, pAMca samiti, pAMca Indriya, pAMca mahabad, cha avanikAya, cha vezyA, satta bhaya, ATha mada, nava brahmacaryamuti, daza prakAre zramaNadharma, agiyAra upAsaka pratimA, bAra miypatimA, tera kiyAno, cauda bhUtawAma, paMdara dhamadhamI, soLagANA boDaka, sattara asaMyama, aDhAra adhyakSa, ogaNIsa jJAta adhyayana, vINa samAdhi sthAna, ekavIe Pred, bhAvIza parISaha, tevIza sUyagaDa-adhyayana, covIza deva, pacIza bhAvanA, ivIza uzanakALa, sattAvIza sAdhu guNa, kAvIsa prakalpa, ogaNallNa pApakRta, gIza mohanIya, ekajhIza siddhonA guNa, bagIza yogasaMgraha, khINa - surendra Adi ogaNatrIza, eka uttapikAnI vRddhithI nIza cAvavuM teza thAya, virati miDiyamAM ane aviratimAM tathA AvA bIjA paNa ghaNAM sthAnomAM jina-prazasta, avitatha, zAzvata bhAvomAM avasthita, zaMkAkAMkSA dUra karIne, nidAna-gArava-lobha rahita thaIne, mUDhatA rahita thaIne, mana-vacana-kAyAthI gupta thaIne [zramaNa bhagavaMtanA zAsananI havA kare. * vivecana-44 - jaMbU AmaMtraNa arthamAM che. aparigraha-dhamoMpakaraNa sivAyanI pariyANa vastu-dharmopakaraNa mUchavajita, saMvRta Indriya-kaSAyanA saMvara vaDe, te zramaNa thAya che. 'gha' kArathI brahArayadi guNa yukta. A ja vAtane vistArathI kahe che :AraMbha-pRthvI AdinuM upamardana, parigraha be prakAre - bAhya ane atyaMtara, temAM bAhA dharma-sAdhananuM varjana ane dharmopakaraNa mUcha varjana. AMtara parigraha-mithyAtva, avirati, kaSAya, pramAda, duSTa yoga rUpa. kahyuM che - parigraha, dharmasAdhanane choDIne, temAM mUcha te bAhya ane mithyAtvAdi te atyaMtara che. tethI tenAthI virata-nivRta je che, te zramaNa che. virata-nivRta, krodha-mAna-mAyA-lobhathI nivRtta. mithyAtva lakSaNa pachI parigraha viratatvane vistAratA kahe che. (te A rIte - avivakSita bhedavathI avirata lakSaNa eka svabhAvavI asaMyamaasaMyatatva. be ja * saga dveSa baMdhana che. AtmAne daMDarUpa daMDa traNa che : muni dIparatnasAgare karelA saMvara-adhyayana-4-no TIkAsahita anuvAda pUrNa
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/44 51 dupraNihita mana-vacana-kAyarU5. gaurava-gRddhi, abhimAnathI AtmAne karmanA bhArepaNAnA hetuthI Rddhi-rasa-sAtA viSayaka pariNAma. traNa guti-mana, vacana, kAyAnA anavadha pravIcAra-pavIcAra rUpa che. traNa virAdhanA-jJAnAdinI samyaka ananupAlana. cAra kaSAyo-krodhAdi. dhyAna-ekAgratA lakSaNa, Ad, raudra, dharma, zukla nAme. saMjJA - AhAra, bhaya, maithuna, parigraha. vikathA - strI, bhojana, deza, rAjakathA. - - pAMca kriyA-jIva vyApArarUpa, kAyikI, adhikaraNikI, prASikI, pAritApanikI, prANAtipAta kriyA. tathA pAMca samiti-Iyasimiti Adi niravadha pravRtti rUpa, pAMca Indriyo-sparzana Adi. pAMca mahAvrata-prasiddha che. - - cha jIvanikAya-pRthvI Adi, cha leyA - kRNa, nIla, kApata, teuM, pA, zukla. sAta bhaya-Ihalokamaya arthAt svajAtIya manuSya Adino bhaya, paraloka bhaya vijAtIya tiryaMcAdithI manuSyAdine bhaya. AdAnabhaya-dravyane AzrIne, akasmAbhaya-bAhya nimitta apekSA, AjIvikA bhaya - vRttino bhaya, maraNa bhaya, azloka bhaya. ATha mada-mada sthAno. jAti, kuLa, baLa, rUpa, tapa, zarya, zruta ane lAbhano mada. - - nava brahmacarya gupti-vasati, kathA, niSadhA, Indriya, kuDayaMtara, pUrvakIDita, praNIta, ati mAtrAmAM AhAra ane vibhUSaNA. * - daza prakArano zramaNadharma - kSAMti, mAdeva, Arjava, mukti, tapa, saMyama, satya, zauca, akiMcaja, brahma. 11-upAsaka pratimA - darzana, vrata, sAmAyika, pauSada, kAyotsarga, abrahma, sacita, AraMbha, preya, uddiSTa varjana, zramaNabhUta. ahIM abrahma Adi padomAM varjana zabda joDavo. - - bAra bhikSu pratimA-sAdhuno abhigraha vizeSa, te A rIte - ekathI sAta mAsa sudhInI sAta, sAta ahorAtrinI traNa, ahorAtra ane ekaragikI e bAramI. - tera kriyA sthAna-vyApAra bheda. te A rIte - (1) zarIra Adi arthe daMDa te arthadaMDa, (2) tenAthI judo te anarthadaMDa, (3) hiMsAne AzrIne hiMsAdaMDa, (4) anabhisaMdhi vaDe daMDa te akasmAta daDa, (5) mitrAdine amiSAdi buddhithI vinAza karavo te dRSTi viSayasa daMDa. (6) mRSAvAda daMDa. (3) adattAdAna daMDa, (8) adhyAtma daMDa - zokAdithI parAbhava, (9) mAnadaMDa-jAtyAdino mada, (10) aiyapithika-kevaLa yoganimite karmabaMdha, (11) miheSa daMDa-alA aparAdhamAM mahAdaMDa ApavA rUpa, (12) mAyA daMDa, (13) lobhadaMDa. cauda bhUtagrAma-jIva samUha. temAM ekendriyo sUma ane bAdara, beIndriya, teIndriya, caurindriya, paMcendriya saMjJA ane asaMjJI. A sAte paryAptA-apayaktiA be bhedathI cauda prakAre che. paMdara paramAdhAmI-nAkone du:khotpAdaka asurakumAro. te A che - aMba, barSi, zyAma, zabala, %, upaddha, kAla, mahAkAla, asipatra, dhana, kuMbha, raspara praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda vAluka, vaitaraNI, kharasvara, mahAghoSa. soLa gAthAphoDazaka-gAthA nAme soLamuM adhyayana jemAM che te, sUyagaDAMganA pahelAM zrutaskaMdhanA adhyayano-samaya, vaitAlika, upasarga parijJA, strI parijJA, nakavibhakti, vIrastava, kuzIla paribhASA, vIrya, karma, samAdhi, mArga, samosaraNa, yAyAvacca, graMtha, camakIya, gAthA. 13asaMyama-pRthvI, pANI, agni, pavana, vanaspati, be-traNa-cAra-pAMca Indriya, ajIva, prekSA, upekSA, apamArjana, pariThApana, mana, vacana, kAyAno asaMyama. 18-abrA-dArika ane divya, mana-vacana-kAyAthI karaNa-karAvaNaanumodana vaDe. - - 19-jJAta adhyayana-unhiApta, saMghATa, aMDa, kurma, zailaka, tuMba, rohiNI, mallI, mAkaMdI, caMdramA, dAvaDhava, udakajJAta, maMDukka, tetalI, naMdIphaLa, apaDhaMkA, AkIrNa, susumA, puMDarIka. 20asamAdhisthAna * yitanA avAcya Azrita. kuMta-cAritva, apramAjita cAritva dupamArjita cAritva, atirikta zayyAsanikad, AcArya paribhASid, sthaviropaghAtiva, bhUtopaghAtitva, saMjavalanava-pratikSaNa zeSaNava, krodhanavaatikodhatva. pRSTha mAMsakava-parokSa avarNavAdiva, abhINamajdhArakad-zaMkita evA paNa ane avadhAravo, navA adhikaraNonuM utpAdana, tevA junAnuM udIrakatva, sarajaka hAtha-pagapaNuM, akALe svAdhyAyakaraNa, kalaha karava-kalahanA hetubhUta kartavya karavApaNuM, zabda karava-rAtrinA moTA zabdothI bolavuM, jhaMjhAkAridgaNanA cittano bheda karavo athavA manodu:khakArI vacano bolavA, sUpramANa bhojItva-udayathI asta samaya sudhI khAvuM, eSaNAmAM asamitapaNuM. 21-zabala doSa - cAritranI malinatAnA hetu. te A - haratakarma, maithunano atikama, satribhojana, AdhAkarmaNa, zayyAtarapiMDa, ozika-kIta-prAmItya-AcaB0nisRSTAdi bhojana, pratyAkhyAta azanAdi bhojana, cha mAsamAM eka gaNathI bIjA gaNamAM saMkramaNa, eka mAsamAM traNa vakhata nAbhi pramANa jaLamAM avagAhana karavuM, mAMsamAM traNa vakhata mAyA karavI, rAjapiMDa bhojana, IrAdApUrvaka-prANAtipAtakaraNa, mRSAvAda, adadgrahaNa, IrAdApUrvaka sacita pRthvI para kAyotsagadi karavA, bhInIsarajaka kAyika, bIje paNa prANI bIjAdi cUktamAM, IrAdApUrvaka mUlakaMdAdi bhojana, varSamAM daza vakhata nAbhipramANa jaLamAM avagAhana, vamiAM daza vakhata mAyAsthAna sevavA, vAraMvAra sayita jaLamAM lipta hAthe AdithI AhAra grahaNa karavo. 22-parISaho-sudhA, pipAsA, zIta, uSNa, daMza, acela, arati, strI, caya, niSadhA, zayyA, Akroza, vadha, yAcanA, alAbha, roga, tRNasparza, mala, sakAra, prajJA, ajJAna, samaskad. - 23-sUtrakRtAMga adhyayana-pahelA zrutaskaMdhanA pUrvokta 16-adhyayana, bIjA zrutaskaMdhanA sAta - puMDarika, kriyAsthAna, AhAra parijJA, pratyAkhyAnakriyA, anagArazruta, Adraka, nAlaMdA.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/4 ra53 254 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 24-devo. 10 bhavanapati, 8-vyaMtara, 5-jayotika, 1-vaimAnika. koI kahe che - 24 tIrthakaro samajavA. - - 5-bhAvanA, dareka mahAvratanI pAMca-pAMca, e rIte paccIza. . . 26-uddezanakALa - dazA zrutaskaMdhanA-10, bRhakathanA-6, vyavahAra sUjhanA-10 maLIne 26. 27-aNagAraguNa - temAM pa-mahAvrata, pa-Indriya nigraha, krodhAdiviveka-4, bhAvanA satya-karaNa satya - yoga satya e traNa, kSamA, viragatA, mana-vacanakAya nirodha, jJAna-darzana-cA>>i saMpannatA, vedanAdi sahevI, mAraNAMtika upasarga sahevA. athavA vrataSaka, pAMca Indriyanigraha, bhAva ane karaNa satya, kSamA, virAgatA, mana Adi nirodha, cha kAya rakSA, kaNa yoga yuktatA, vedanAdhyAsa, maraNAMta saMlekhanA. 28-AcAra prakalpa-nizIyanA aMta paryantanuM AcArAMga. te A - zaaparijJA, lokavijaya, zItoSNIya, samyakatva, AnaMti, dhruva, vimokSa, upadhAnazrata, mahAparijJA, piDeSaNA, zayyA, Iya, bhASAnata, vastra, pAtra, avagraha, sata sataika, bhAvanA, vimukti. e paccIza ane udghAtika, anuddhAtika, AropaNA e traNa nizIthanA. A aThThAvIsa AcAra prakalAnA nAmo che. * - udghAtika . jemAM laghumAsa Adi prAyazcitta varNave che, anuddhAtika : jemAM gurumA Adi prAyazcita che. AropaNA-jemAM eka prAyazcittamAM bIjuM AropAya che. 29-pApakRta prasaMgo - ATha nimittAMgo che - divya, utpAta, aMtarikSa, bhauma, aMga, svara, lakSaNa, vyaMjana A ekaikanA traNa-traNa bheda che - sUjha, vRtti ane vArtika e rIte 24-bheda thayA. pApagrutamati, gaMdharva, nRtya, vAtu, Ayu, dhanurveda e pAMca sahita 29 bheda. 30-mohanIya sthAno - mahAmohanA baMdhahetuo. te A pramANe che - (1) pANImAM DUbADI basonI hiMsA karavI, (2) hAtha AdithI mukhAdinA chidra baMdha karavA, (3) vAdharI vaDe mastaka bAMdhavuM, (4) muasadithI mastake ghAta karavo, (5) bhava udadhimAM paDelA prANInA dvIpa samAna dehane haNavo, (6) sAmarthya chatAM ghora parimANathI glAnanI auSadhAdi vaDe sevA na karavI. () samyagadarzanAdi mokSamArganA bIjAnA (pariNAmane) vipariNAmita karIne apakAra karavo, (8) jinendronI niMdA karavI. (10) AcArya AdinI niMdA karavI, (11) AcAyadinA jJAnAdi upakAranuM sanmAna na karavuM. (12) punaH punaH sajAnA prayANa AdinuM kathana karyuM. (13) vazIkaraNAdi karaNa, (14) pratyAkhyAta bhogane prArthavA, (15) tapasvI chatAM potAne tapasvI batAvavo, (16) abahuzruta chatAM vAraMvAra potAne bahuzrata rUpe batAvavo, (13) ghaNAM lokone aMtadhUma agni vaDe mAravA. (18) pote karela kRtyane bIjAnA akRtya rUpe oLakhAvavA. (19) vicitra mAyA prakArathI bIjAne chetaravA. (20) zubha pariNAmathI satyane paNa sabhA samakSa asatya kahevuM. (1) akSINa lahad, (22) vizvAsa utpanna karAvIne paradravyanuM apaharaNa, (23) e rIte parastrIne lobhAvavI, (24) akumAra hovA chatAM potAne kumAra kahevo. (25) abrahmacArI chatAM potAne brAhmacArIrUpe batAvavo, (26) jenA thakI aizvarya pAmyo hoya tenA dravyamAM ja lolupatA karavI, (27) jenA prabhAve khyAti thaI hoya, tenA ja kAmamAM aMtarAya karavo, (28) rAjasenAdhipati-rASTraciMtakAdi bahujana nAyakane haNavA. (29) na joto hovA chatAM jue che ema mAyA vaDe kahevuM. (30) devonI avajJA karI huM ja deva chuM tema kahevuM. siddhonA ekajhIza guNo - siddhonA AtyaMtika guNo te siddhAtiguNa. te A pramANe - pAMca saMsthAna, pAMca varNa, gaM gaMdha, pAMca sa, ATha sparza, traNa veda e 28-no niSedha tathA akAyatA, asaMgatA, arUpacva maLIne ekabIza gaNo thAya che. athavA karmabhedane AzrIne 31-guNa che te A rIte - darzanAvaraNIyanA nava, AyunA cAra, jJAnAvaraNIyanA pAMca, aMtarAyanA pAMca ane bIkAnAnA baLe e 31-karma kSINa thavA. banIza yoga saMgraha :- yoga-prazasta vyApArono saMgraha. te A pramANe - AlocanA, nirapalApa, ApattimAM dharma dRDhatA, anizrita tapa, sUsArtha grahaNa, nipratikamatA, tapanuM prakAzana, alobha, parISaha-jaya, Arjava, satyasaMyama, samyakatvazuddhi, samAdhi, AcAra upagata, vinaya upagata, dainya, saMvega, prasidhimAyA na karavI, suvidhi-sadanuSThAna, saMvara, AtmadoSopasaMhAra, sarvakAma vikatatA, mUlaguNa paccakhANa, udNuNa paccakhANa, , zApamAda, lavAlavakSaNe - sAmacArI anuSThAna, yAna saMvara yoga, mAraNAMtika udayamAM, saMganI parijJA, prAyazcitakaraNa, maraNAMte ArAdhanA. tetrIza AzAtanA - (1) zaikSa sanikanI AgaLa cAle, (2) sthAnaAsana, (3) niSadane-AgaLa besavuM, (4) paDakhe cAlavuM, (5) paDakhe ubhavuM, (6) paDakhe besavuM, (7) ati nIkaTa cAlavuM, (8) nikaTa besavuM, (9) nikaTa ubhavuM, (10) Dila bhUmimAM temanI pahelA zuddhi karavI, (11) teo nivRta thAya te pahelA gamanAgamana AlocavA. (12) rAtrinA "koNa jAge che" ema pUche tyAre tenuM vacana na sAMbhaLyuM karavuM. (13) teo vAta kare te pahelAM ja bIjA sAthe vAta karavI. (14) bIjA pAsethI prApta azanAdine temanI pahelAM ja AlocI levA. (15) e pramANe bIjAne dekhADavA, (16) e rIte nimaMtraNA karavI. (13) ratnAdhikane pUchayA vinA bIjAne bhojanAdi ApavA. (18) svayaM pradhAnatara bhojana laI levuM. (19) ratAdhika bolAve tyAre tenuM vacana na sAMbhaLavuM, (20) ratnAdhika samakSa moTA zabdathI ghaNuM bolavuM, (21) kaMIka kahe tyAre "zuM kahyuM?" evuM pUchavuM. (22) preraNA kare tyAre "tuM koNa cho ?" evA ullaTuM vacana bolavA, (23) "glAnanI sevA karo" evI AjJA kare
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/44 55 256 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda tyAre "tame kema sevA nathI karatA ?" ema bolavuM, (24) guru dharma kahetA hoya tyAre anyamanaska rahe, (25) guru kahe tyAre "tamane yAda nathI' tema bole. (26) dharmakathAno cheda kare, (27) "have bhikSAveLA thaI'' ema kahIne padAno bhaMga kare, (28) parSadA te rIte rahelI hoya tyAre pote dharmakathana karavA lAge, (29) gurunA saMthArAne paga lagADe, (30) gurunA saMthAre bese. (31) e rIte uccAsane bese, (32) e rIte samAsane bese, (33) guru kaMI pUche tyAre potAnA Asane beThA-beThA ja uttara Ape. surida-babIza surendro temAM 20 bhavanapatinA, daza vaimAnikanA ane be jyotikanA caMdra-sUrya asaMkhyAta hovA chatAM jAtigrahaNathI be lIdhA. A Indra saMkhyA kahevAtA sUramAM dekhAtI nathI, te graMthAtI jANavI. - - A sthAne nuM e vAkya zeSa jANavuM. tenA dvArA je A ekava Adi saMkhyA yukata asaMyamAdi bhAvo thAya che. pahelA eka, be, traNa Adi saMkhyA vizeSa karIne eka-eka uttara-uttara vRddhi jANavI. saMkhyAdhi prAptimAM keTalI saMkhyA yAvatuM vRddhi karavI. bIzathI yAvat tetrIza sudhI. AnA dvArA kriyA sthAnAdi padonA saMkSepa mATe sUkamAM na kahevAI hoya to paNa saMkhyA yathokta darzAvI che. virati-prANAtipAtAdi vimaNa, praNidhi-praNidhAna, viziSTa ekAgratva, temAM aviramaNa, A sivAya AvA prakAranA ghaNAM sthAnomAM saMkhyA sthAnomAM 34jinaprazAsita pavitatha-satyomAM, zAzvata bhAvomAM, tethI sarvadA bhAvimAM zaMkA, kAMkSAdithI nirAkRta thaI, sadagura upAsanAdi vaDe zraddhA kare, zAsana-pravacana, kevo thaIne ? niyANuM karyA vinA, RddhayAdi gaurava varjita, laMpaTa na thaIne, amUDhapaNe. o aparigraha saMvRta zramaNa kahyA, have aparigrahatvanuM varNana * sUtra-45 : je te vIzvaranA vacanathI parigraha viratinA vistAra vaDe A saMvara vRkSa ghaNAM prakAranuM che, samyam darzana tenuM vizuddha mULa che. dhRti kaMda che, vinaya vedikA che, traNa lokamAM phelAyela vipula yaza sadAna, mahAna, sunirmita kaMdha che. pAMca mahAvata vizALa zAkhA che. bhAvanA vacA che. dhyAna-zubha yoga-jJAna te uttama pallava aMkurane dhAraNa karanAra che. bahu guNa puNothI samRddha che. bhIla sugaMdha, anAvaphaLa, mokSa uttama bIja sAra che. mera girinA zikharanI cUlikAnI jema mokSanA uttama mukti mAganA zikharabhUta che. evuM chelluM saMvaradvAra che. gAma, Akara, nagara, kheDa, karbaTa, maDaMbhadroNa mukha, pattana, AzramamAM rahela koIpaNa padArtha, te avA-brahu ke nAno-moTo hoya, basa ke sthAvarakAya drabhAta hoya, manathI paNa grahaNa karavo na karo. cAMdI, sonuM, photra, vAstu, dAsI, dasa, bhUtaka, pejaka, hAthI, ghoDA, baLada yAna, yugya, zayana, chama, kuMDikA, upaniha, morapIMchI, nabsNo, tAlavRta, loDhuM, rAMga, sIsu, kAMsu, cAMdI, sonu, maNI-motIno AdhAra sIpa saMpuTa, uttama dAMta, zIMgaDA, kaula, kAca, uttama vA, carmapAtra AmAMnuM kaMIpaNa levuM na kahyuM. A badhAM mUlyavAna padArtha bIjAnA manamAM grahaNa karavAnI tIvra AkAMkSA utpanna kare che, tene saMbhALavA ane vadhAravInI IcchA utpanna kare che. A rIte puSpa, phaLa, kaMda, mULa Adi tathA sana jemAM sattaramuM che, evA samasta dhAnyone paNa parigraha tyAgI sAdhu auSadha bheSaja ke bhojanane mATe zavidha yogathI grahaNa na karezA mATe ? anaMta jJAna-darzananA dhAraka, zIla-guNa-vinaya-tapa-saMyamanA nAyaka, sarva jagata jIva vatsala, milokappA, tIrthaka jinavarejae potAnA kevaLajJAnathI joyela che ke A trasa jIvonI yoni che, teno viccheda karavo yogya nathI. tethI uttama zramaNa tenuM varjana kare. je paNa odana, kubhASa, gaMja, tarpaNa, maMtha, cUrNa, bhuMjelI dhANI, palala, dALa, tilapApaDI, veSTima, vasraraka, cUkioza, goLa, zikhariNI, vaDA, lADu, dUdha, dahIM, mAkhaNa, tela, khAja, khAMDa, mizrI, madhu, madha, mAMsa, aneka prakAranA zAka, chAsa Adi vastuono upAzrayamAM, koInA gharamAM ke aTavImAM suvihita, zobhana AcAravALA, sAdhune saMcaya karavo na ko. je AhAra auzika, pita, racita, paryavajAta prakIrNa, pAdukaraNa, prAmitya, mizrAd, kItakRta, prAkRta doSavALo hoya, je dAna ke puca mATe banAvela hoya, zramaNa ke bhikSuka mATe taiyAra karAyo hoya, pazcAt karma, puraHkarma, nityakarma, makSita, atirikta maukhara, svayaMgrAha, Ahata, kRtikAupalita, Acchadha, anisRSTa hoya athavA tithi-vA-utsavamAM upAzayanI aMdara ke bahAra rAkhela hoya, hiMsA-sAvadha doSa yukta na hoya, evo AhAra sAdhune levo na ko. to pachI kevo AhAra sAdhune levo kahyuM ? je AhAra agiyAra piMDapAtathI zuddha hoya, je kharIdela, hanana, pacana vaDe kRta-kArita-anumodita na hoya, nava koTiNI parizuddha hoya, daza doSathI mukata, ugama-utpAdanAeSaNAthI zuddha, suta-vyAvitatyakta deha hoya, tethI prAsuka hoya, saMyojanAhaMgAdhUma doSa rahita hoya, cha kAyanI rakSA mATe svIkRta hoya, evA pAsuka AhAWI pratidina nihi karavo joIe. sunihita zramaNane je aneka prakAre roga-AtaMka utpanna thayA hoya, vAta-pitta-kaphano atizaya prakopa thAya ke saMkSipAta thAya, te kAraNe ujjavaLa, prabhaLa, vipula, karkaza, pragADha duHkha utpanna thAya, azubha-kaTaka-kaThora hoya, dAraNa phaLa vipAkI hoya, mahAbhakArI hoya, jIvanano aMta karanAra ane samagra zarIramAM paritApa utpAdaka hoya, to evI duHkhotpAdaka sthitimAM potA mATe ke bIjA sAdhu mATe auSadha, bhaiSaja, AhAra-pANIno saMcaya karIne rAkhavo na ko.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 53 258 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda padhArI suvihita sAdhunI pAse je paNa, bhAMDa, upadhi, upakaraNa hoya che, jevA ke - pas, patra baMdhana, paNa kesarikA, paNa sthApanikA, paTala, rajaNa, gucchA, traNa pracchAda, rajoharaNa, solapaka, mukhAnaMtaka, A badhAM saMyamanI vRddhine mATe hoya che. tathA vAta, tapa, dhUpa, DAMsa, macchara, zItathI rakSaNa mATe che. A badhAM upakaraNo rAga-dveSa rahita thaI sAdhue dhAraNa karavA joIe. roja tenuM paDilehaNa, pasphoTana, pramArjana karavuM joIe. divasa ane rAtrinA satata apamata rahI bhAjana, bhAMDa, upadhi ane upakaraNane levA ane mUkavA joIe. AvA cAra pAlanathI te sAdhu saMyata, vimukta, nissara, niparigrahacI, nimamitva, nineha baMdhana, sarve pApathI virata, vAsI-caMdana samAna kalAvALo, vRkSa-maNi-motI-mATInA DhephAmAM samAna daSTivALo, mAnaapamAnamAM sama, zamita raja, samita rAgadveSa, samitimAM samita, samyaphaSTi, sarve pANa ane bhUtomAM samAna che te ja sAdhu che. te sAdhu kRtadhAska, udhukatasaMyata, sarve pANI mATe zaraNabhUta, sarva jagat vatsala, satyabhASaka, saMsArAMta sthita, saMsAra samucchedaka, satata maraNAdino pAragAmI, sarve saMzayono pAragAmI, ATha pravacana mAtA dvArA ATha karma graMthino vimocaka, ATha madanuM mathana karanAra, svasiddhAMta kuzaLa, sukha-6:khamAM nirvizeSa, abhyatara ane bAhya tA-upadhAnamAM sadA succha udhata kSAMta, ghata, hitamAM nirata, Ima-bhASA-eSaNA-AdAna bhAMDa mAma nikSepaNA - uccara prayavaNA khela siMdhANa jalla pAriSThApanikA e pAMcamAM samita, mana-vacana-kAyagupta, guptendriya, gupta bahAcArI, tyAgI, ju, dhanya, tapasvI, kSAMtikSama, jitendriya, zodhita, anidAna, aNahileMgya, mamata, akiMcana, chinnagraMtha, nirupalema hoya che. tathA : " * * suvimalavara kAMsya bhAjana, muktatoya, zaMkhanI jema niraMjana, vigata sagaDhelamoha, kAcabAvata IndriyomAM gupta, tya kaMcana va4 ttarUpa, kamaLa paNa vata nirUpalepa, caMdravata saumya, sUryavata dita teja, meru girivatuM acala, sAgaranI jema akSobha ane sthira, praNavIvatu sarve paNa sahana karanAra, tapa tejathI bhamarAzi chAdita agni jevA, prajavali agni jevA dIta gozISa caMdana samAna zItaLa ane sugaMdhI, draha samAna zamita bhAva vALA, sArI rIte ghasIne camakAvela nirmaLa darpaNataLa samAna ravajI, pragaTa ane zuddha bhAvavALA, hAthInI jema zUravIra, vRSabha vatu bhAravAhaka, sIMha samAna pariSahAdithI ajeya, zaratuM kAlIna jaLa samAna svacha hadayavALo, bhAraMDapakSI samAna apamatta, geMDAnA zIMgaDA samAna ekalo, zANanI jema utfkAya, zunyagRhanI jema Apatikarma, vAyurahita gharamAM sthita pradIpa samAna, charAnI jema eka dhAravALo, sapanI jema eka daSTivALA, AkAzava4 1i5/17] nirAlaMbana, pakSInI jema sarvathA vipamukta, sapanI jema bIjI dvArA nirmita sthAnamAM rahenArA, vAyu samAna Apatibaddha, jIvanI mAphaka ApatietagativALo hoya che. muni gAme gAme eka rAzi, nagare-nagare pAMca rAtri vicaratA, te jitendriya, jinapariSaha, nirbhaya, vidvAna sacitta-cita-mizra dravyomAM virAgI, vastu saMcayathI virata, mukta ladhuka, niravakAMkSa, jIvita-maraNAzAthI mukata, nistaMdhi, nirvAstri, dhIra, kAyAthI sparzato, satata AdhyAtma-dhyAnayukata, nihuta, ekAkI thaI dharma Acare. A parigraha viramaNanA parirakSaNArthe bhagavaMte A pravacana sArI rIte kahela che, Atma hitakara che, AgAmI bhavomAM zubha phaLadAyI, bhAvimAM kalyANakara che. te zuddha nyAya yukta, akuTila, sarvotkRSTa, samasta du:kho tathA pApone savA zAMta karanAra che. * * te chellA vrata parigraha viramaNanA parirakSaNArthe A pAMca bhAvanAo kahI che. pahelI bhAvanA - zroendriyathI manojJa hovAthI bhadra zabdone sAMbhaLIne [sAdhu rAma na kare te zabda kayA che ? uttama muraja, mRdaMga, praNava, dara, kacchabhI, vINA, vipaMcI, vallakI, vaddIsaka, sughoSA ghaMTA, naMdI, sUsara parivAdinI, vaMza, hUNaka, pavaka, taMtrI, tala, tAla A badhAM vAdhono nAda, naTa, nartaka, jalDa, malla, mauSTika, vidUSaka, kathaka, lavaka, rAsaka Adi dvArA karAtA vividha qnIthI yukta suvara gIto sAMbhaLI, tathA kaMdorA, mekhalA, kalApaka, pataka, paheka, paEAlaka, ghaMTikA, biMkhiNI, ranorajAlaka, zudrikA, nepura, caraNamAlikA, kanaka nigaDa, jalaka A badhAMno dhvani sAMbhaLIne tathA lIlApUrvaka cAlatI AnI cAlathI utpanna ane taruNI maNInA hAsya-bola-dholanAyukta madhura svarane sAMbhaLIne tathA nehIjana bhASita prazaMsA vacanane, temaja AvA prakAranA manojJa, zobhana vacano sAMbhaLIne sAdhu temAM Asakta na thAya - sAjita, rajid, gRti, mukita na thAya. vinipAta na kare, Avarjita na thAya, lobhAya nahIM, tuSTa na thAya, hAsya na kare, evA zabdonuM smaraNa ke ciMtana na kare. A sivAyanA zrojhondriyane amanojJa ane pApaka vacana sAMbhaLI teSa na kare. te zabdo kayA che ? Akroza, kaThora, niMdA, apamAna, tarjanA, nirbharsanA, dIpta, trAsajanaka, aspaSTa, ucca, rudana, raTita, kaMdana, nivRSTi, rasita, vilApanA zabado, A badhAM zabdomAM tathA AvA prakAranA anya amanojJa ane pApaka zabdomAM sAdhue roSa na karavo joIe. tenI hIlanAniMdA-hiMsA-chedana-bhedana-qdha karavo na joIe. potAnA ke bIjAnA hRdayamAM gusA utpanna na karavI. AvA prakAranI zrosendriyanI bhAvanAthI bhAvita aMta:karaNavALA sAdhu
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 259 manojJa-amanojJarUpa zubhAzubha zabdomAM rAga-dveSanA saMvaravALA, mana-vacanakAyAthI gupta, saMvarayukata ane guptandriya thaIne dharmanuM AcaraNa kare. bIjI bhAvanA-cakSurindriyathI manojJa ane bhadra, sacita-acitta-mizra dravyanA rUpone joIne ziza na kare rUpa-kATha, vA, citrakarma, leyakarma, pApAya, daMtakarma hoya paMcavarSa ane vividha AkAravALA hoya, grathimaveSTima-purima-saMghAtima mAlA AdinI jema banAvela hoya te nayana ane manane AnaMda pradAyaka hoya to paNa temAM rAga na kare.] e rIte vanakhaMDa, parvata, gAma, Akara, nagara, vikasita nIlakamala ane kamalothI suzobhita ane manohara jemAM aneka haMsa, sArasa Adi pakSIonA yugala vicaratA hoya tevA sarovara, goLa vAd, corasa vAva, dIpikA, nahera, sarovara zreNi, sAgara, bilapati, loDhA AdinI khANomAM khodela khADAnI paMkita, khAI, nadI, sara, taLAva, pANInI kyArI, uttama maMDapa, vividha prakAranA bhavana, toraNa, caitya, devakula, sabhA, pANInI paraba, Azrama, sunirmita zayana, Asana, zibikA, ratha, gADI, vAna, yugya, caMdana, nara-nArIono samUha badhI vastu saumya, prAsAdIya, darzanIya hoya, AbhuSaNothI alaMkRta ane suMdara vastrothI vibhUSita hoya pUvakRtva tapanA prabhAvathI saubhAgya prati hoya tene joIne tA naTa, nartaka, jalla, malla, mauSTika, vidUSaka, kathaka, lavaka, rAsaka, citrapaTa laIne bhikSA mAMganAra, vAMsa upara khela karanAra, ItyAdi joIne ke AvA prakAranA anya manojJa ane zobhana rUpomAM sAdhu Asakta na thAya, anurakta na thAya yAvatuM tenuM maraNa ke ciMtA na kare, A sivAya cakSurindriyanI amanojJa ane pApaka rUpone joIne heSa na kare te amanojJa rUpa kyA che ? vAta, pitta, pha, sakripAtathI thanAra gaMDarogI, kuchI, kuNI, jalodarI, khujalIvALA, zlIpada rogI, laMgaDA, vAmana, janmAMdha, kAi, vinihalacakSu, pizAcagrasta, viziSTa citta pIDArUpa vyAdhi ke rogathI pIDita tathA vikRta mRtaka kalevaro, khadabadatA kIDAthI yukta saDelagaLela dravyarAzine joIne athavA A sivAyanA bIjA prakAranA amanojJa ane pApaka rUpone joIne zramaNe te rUpo pratye duSTa na thavuM joIe yAvata hIlanAdi na karavA, manamAM juNA na karavI. A pramANe cakSurindriya saMvara bhAvanAthI bhAvita aMta:karaNavALA thaIne muni yAva4 dhamaciraNa re, trIjI bhAvanA-dhrANendriyathI manojJa ane zobhana gaMdha sudhIne sigAdi na karAve te sugaMdha kevI che ? jalaja-sthalaja sarasa puSpa, phaLa, pAna, bhojana, upalakuSTha, tagara, tamAlapatra, coya, damanaka, muruo, elArasa, jaTAmAMsI, sasa gauellSa caMdana, 260 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda kapUra, lavIMga, agara, kaMku, kakkola, uzIra, caMdana, zrIkhaMDa Adi dravyonA saMyogathI banela zreSTha dhUpanI sugaMdha suMdhIne, tathA bhinna-bhinna Rtuka kAlocita sugaMdhI, dUhUra phelanArI sugaMdhayukta dravyomAM ane AvI manohara, nAsikAne piya sugaMdhanA viSayamAM muni Asakata na thAya cAvatu anurAgAdi na kare, tenuM smaraNa ke ciMtana na kare, ghANendriyane amanojJa ane azobhana gaMdhone saMdhIne hepa na kare, te durgadha kevI che ? marelA, sarpa, ghoDA, hAthI, gAya, rIMcha, kutarA, manuSya, bilADI, mRgAla, sIMha, cittA AdinA mRtaka, saDela-gaNela kalevaro, jemAM kIDA khadabadatA hoya, dura sudhI dudha phelAvatI gaMdhamAM tathA AvA prakAranI bIjI paNa amanojJa ane azobhana durgandhonA viSayamAM sAdhu zveSa na kare yAvat Indriyone vaza karIne dhamaciraNa re. cothI bhAvanA-rasanendriya vaDe manojJa, zobhana sonuM AsvAdana karIne [temAM rAga na kare te stra kyA che? ghI, telamAM DUbAvI pakAvela khAja, vividha prakAranA pAnaka, tela ke ghIthI banela mAlapUvA Adi vastuomAM je aneka prakAranA namakIna Adi rasothI yukata hoya, madhu-mAMsa, ghaNAM prakAranI majikA, ghaNo vyaya karIne banAvela khATI dALa, saidhAzva, dUdhadahIM, saraka, madha, uttama vAruNI, sIdhu, pizAyana, aDhAra prakAranA zAkavALA evA aneka prakAranA manojJa vaNagaMdha-rasa-rUzathiI yukata aneka dravyothI nirmita bhojanamAM tathA AvA prakAranA anya manojJa ane zobhana rasomAM sAdhue Asakta na thavuM joIe yAvatu tenuM smaraNa ke ciMtana na karavuM joIe. A sivAya jillA-IndriyathI amanojJa, azobhana rasono AsvAda karIne dveiSa na karo] te amanojJa sa kayA che? astra, virasa, ThaMDA, rUkSa, nirvAhane ayogya bhojana-pAnIne tathA paSita, vyApaw, saDela, amanojJa, athavA atyaMta vikRta hovAthI jemAMthI durgadha nIkaLI rahI che evA tikad, ru, kasAyI, khATA, zevALa rahita junA pANI samAna ane nIrasa padArthomAM tathA AvA prakAranA anya manojJa, azubha rasomAM sAdhue heya na karavo joIe cAvatu saMta-Indriya thaIne dhamaciraNa karavuM joIe. pAMcamI bhAvanAnendriyathI manojJa ane zobhana sparza karIne rAga na karavo te manojJa sparza kayA che? jalamaMDapa, hAra, zveta caMdana, zItaLa nirmaLa jaLa, vividha puSponI zA, khasakhasa, motI, nAla, caMdranI cAMdanI, morapIMcha, tAlavRta, vIjhaNAthI karAyela sukhada zItaLa pavanamAM, grISma kALamAM sukhada sparzavALI aneka
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 261 prakAranI zayyA ane AsanomAM, zItakALamAM AvaraNaguNavALA, aMgArAthI zarIrane tapAvavuM, dhUpa, snigdha padArtha, komaLa ane zItaLa, garama ane halkA, Rtu anurUpa sukhada sparzavALA hoya, zarIrane sukha ane manane AnaMdadAyI hoya evA badhAM sparzomAM tathA AvA prakAranA anya manojJa ane zobhana sparzomAM zramaNe Asakta na thavuM, anuta-gRddha-mugdha-svaparahita vighAtaka-lubdha-tallIna citta na thavuM joIe, temAM saMtuSTa na thavuM, harSita na thavuM, tenuM smaraNa ke ciMtana karavuM na joIe. A sivAya sparzanendriyathI amanojJa, pApaka sparzone sparzIne dveSa na karavo. te sparza kayA che? vadha, baMdhana, tADana, aMkana, adhika bhAra, aMgabhaMga thAya ke karAya, zarIramAM soya ghusADAya, aMganI hInatA thAya, lAkhano rasa, lavaNa, tela, ukaLatu zIzu ke kRSNavarNI loDhAthI zarIrane sIMcAya, kASThanA khoLamAM nAMkho, doraDAnuM nIgaDa baMdhana bAMdhe, hathakaDI paherAve, kubhImAM pakAve, agnithI bALe, zepha goTana, liMgacheda, bAMdhIne laTakAvavA, zULIe caDAvavA, hAthInA page kacaDAvA, hAtha-paga-kAna-nAka-hoTha-mastakamAM cheda karavo, jIbha bahAra kheMcI levI, aMDakoza-cakSu-hRdaya-dAMta-AMtane kheMcI kADhavA, gADAmAM joDe, latA ke cAbukano prahAra karavo, eDI, ghuMTaNa ke pASANano aMga para AghAta thavo, yaMtramAM pIlavA, atyaMta khujalI thaLa, kareMca sparza, agni sparza, vIMchIno DaMkha, vAyu-dhUpa-DAMsa-maccharano sparza thavo, kaSTajanaka Asana, svAdhyAya bhUmimAM karkaza-bhAre-zIta-uSNa-rUkSa Adi aneka prakAranA sparzomAM ane AvA bIjA manojJa sparzomAM sAdhu ruSTa na thAya, tenI hIlanAniMdA-gahA-hiMsAnA na kare. azubha sparzavALA dravyonuM chedana-bhedana na kare, sva-paranuM hanana na kare, sva-paramAM dhRNA vRtti utpanna na kare. A rIte sparzanandriya saMvaranI bhAvanAthI bhAvita aMtarAtmA, manojJaamanojJa, anukULa-pratikULa sparzonI prApti thatAM rAga-dveSa vRttinuM saMvaraNa karanAra sAdhu mana-vacana-kAyAthI gupta thaI, saMvRttendriya thaI dhamaciraNa kare A rIte A pAMcamuM saMvara dvAra-samyak prakAre mana, vacana, kAyAthI parikSita pAMca bhAvanAthI saMvRtta karAya to surakSita thAya che. dhairyavAna ane vivekI sAdhu A yoga jIvana paryanta niraMtara pALe. A anAsava, nirmaLa, nizciMdra, tethI aparisAvI, asaMliSTa, zuddha ane samasta tIrthaMkaro vaDe anujJAta che. A pramANe A pAMcamuM saMvara dvAra kAyA vaDe sRSTa, pAlita, niraticAra, zuddha karAyela, pAra pahoMcADela, vacanadvArA kIrtita, anupAlita, AjJA vaDe ArAdhita thAya che. jJAta muni bhagavaMte AvuM pratipAdita karela che, yukti vaDe samajAvela che. A prasiddha, siddha ane bhavastha siddhonuM uttama zAsana-pravacana kahyuM che, praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda 262 samyak prakAre upadiSTa che tema huM kahuM chuM. * vivecana-45 : je A kahevAnAra vizeSaNa uttama saMvavRkSa - x - kevuM che ? bhagavaMta mahAvIranuM je vacana-AjJA, tenAthI je viti-parigraha nivRtti, te ja A vRkSano vistAra che. tenuM aneka prakAre svarUpa vizeSa che. temAM saMvapakSe bahuvidha prakAratva vicitra viSaya apekSAe ke kSayopazamAdi apekSAe ane vRkSa pakSe mULa-kaMdAdi vizeSa apekSAe che. samyakatva, nirdoSa, mUla-kaMdanI nIceno bhAga, dhRti-cita svAsthya rUpa kaMdaskaMdanA aghobhAga rUpa, vinaya rUpa vedikA-paDakhAnA parikararUpa, trailokya gata traNa bhuvana vyApaka, tethI ja vistIrNa jenI khyAti che, te ja nibiDa, sthULa, mahAt. suniSpanna jeno skaMdha che, pAMca mahAvrato ja tenI vistRta zAkhA che. bhAvanAanityavAdi vicAraNA, tenA valkala che. - x - dharmadhyAnAdi, zubha yogo, bodha vizeSa te rUpa aMkurane dhAraNa kare che. ghaNAM je uttaraguNo zubhaphaLa rUpa tenA puSpo che, tenA vaDe samRddhi pAmela, zIla-AlokanA phaLanI anapekSa pravRtti ke samAdhAna rUpa sugaMdha jemAM che, anAzrava-navA karmanuM upAdAna na karavA rUpa tenA phaLa che, mokSa e ja tenuM bIja che, merunA zikhare je cUlikA che, tenI jema varamokSa-sarva karmakSaya lakSaNa jANavA. mukti-nirlobhatA, mArga-paMtha, tenA zikhararUpa che. te koNa che ? saMvara-Azrava nirodha rUpa pradhAna vRkSa te saMvara pAdapa. pAMca prakAranA saMvaranA ukta svarUpatva hovA chatAM A adhyayanane anusarIne kahe che - pAMcamuM saMvara dvAra che. tene vizeSathI kahe che carama suMvara dvAra - parigraha viramaNamAM parigrahita karavuM kalpatuM nathI. zuM? te kahe che - gAma, Akara, nagara ItyAdi, tenI vyAkhyA pUrvavat. kiMcit-anirdiSTasvarUpa. - 4 - alpa-mUlyathI alpa ke bahu, pramANathI stoka ke mahat.trasakAyarUpa-zaMkhAdi sacetana ke acetana, e rIte sthAvaskAya-ratnAdi, dravyajAta-vastu sAmAnya, manathI to ThIka kAyAthI paNa svIkAravuM na kalpe. A ja vAtane vizeSI kahe che - hiraNya, suvarNAdi, dAsI-dAsAdi, yAna-yugmAdi svIkAravA na ko. temAM yAnasthAdi, yugdha-vAhana mAtra, golaka deza prasiddha jaMpAna vizeSa, chatraka-tApa nivAravA, kuMDikA-kamaMDala, upAnaha, pehuNa-morapIchI, vyaMjana-vaMzAdimaya, tAlavRMtaka-vIMjhaNo vizeSa svIkAravA na ko. - tathA ayo-loDha, zuka-rAMga, tAmra-tAMbu, sIsaka-sIsu, kAMsya-pukatAmasaMyoga ja, rajata-rUpuM, jAtarUpa-suvarNa, maNI-caMdra kAMtAdi, muktAdhArapuTazuktisaMpuTa, zaMkha-kaMbu, daMtamaNi-hAthI vagerenA pradhAna dAMta, zrRMga-viSANa, zailapASANa, zleSa-zleSa dravya, kAvara-pradhAna kAca, cela-vastra, carma-ajina, pAtrabhAjana, mahArTa-bahumUlya, aNupapAta-ekAgra citathI grahaNa, lobha-mUrchA, paciTTiparivardhita ke paripAlita karavuM. kalpatuM nathI.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 263 264 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda guNavata-mUlaguNAdi saMpanna. - x * sarva dhAnyo, mana Adi traNa cogathI, parigrahIta karavuM na kaze. zA mATe ? auSadha-ekAMga, bhaiSaja-dravya saMyogarUpa, bhojana. saMyata-sAdhune. zuM kAraNa ? aparimita jJAna-darzanadhara, zIla-samAdhAna, gaNa-malaguNAdi, vinaya-abhyathAna Adi, tenI vRddhine pAme che. tIrthaMkarazAsana pravartaka vaDe, * * * jina-chavAstha vItarAga teomAM uttama kevalI, temanA Indra, tIrthakara nAma karmodayavartItvathI A pupa-phaLa-dhAnya rUpa yoni-utpatti sthAna, jagata-jaMgama basa, daTa-upalabdha kevaLa jJAnathI. te yoni devaMsa karavo na kalo. auSadhAdi upayogamAM teno avazya saMbhava che. A kAraNe puSpa, phaLa, dhAnya, bhojanAdine varjavA joIe. koNe varjavA ? zramaNasiMha-munijDava. odanAdinI paNa saMnidhi karavI na kahyuM. temAM odana-bhAta, kubhASa - kaMIka bAphelA maga Adi athavA aDada. gaMja-bhojya vizeSa, tarpaNa-sAyavo, maMdhu-bora Adi cUrNa, bhujiya-dhAnA, palalatalano loTa, sUpa-maga Adino vikAra, zAkulI-talapApaDI, * piMDa-goLanuM bhilu, zikhariNI-goLa mizrita dahIM, modaka-lADu, pam - ghI, navanIta-mAkhaNa, madghaDikA, khAMDa vizeSa, khAdha-khAjA, vyaMjana-taka ke zAlanaka, vidhi-prakAra. * * - praNita-prApta, upAzraya-vasati ke parigraha, araNaca-aTavImAM ka5tuM nathI. zuM ? tenI saMnidhi-saMcaya kaQo. suvihita - parigraha varjita, zobhanAnuSThAna-sAdhuone. uSTi-pAkhaMDI Adi bhikSArthIne mATe, zramaNa-sAdhune uddezIne - x - te ozika, kahyuM che - sAdhune uddezIne je bhikSA vitaraNa. sthApita-prayojana hoya tyAre gRhastha pAsethI yAyI zakAya, te mATe rAkhela. dudha AdinI yAcanA karatA sAdhune mATe sthApanA. racitaka-sAdhu Adi arthe modaka cUNadine pharI modaka rUpe banAvavA. A ozikano bheda che. paryava-avasthAMtara jAta, kUra Adine dadhi AdimAM mizrita karI karaMbo Adi bIjA payayine pAmela. A paNa zikano bheda che. prakIrNa-vikSipta, vicchardita-parizAsita. A chardita vaDe eSaNA doSa kahyo. pAukaraNa-aMdhakAra dUra karavA sAdhu mATe dIpa, maNI Adi dhAraNa karAya che ke prakAza karAya che. - 4 - pAmisya-udhAra lAvela - x - mIsaka-mizrajAd, sAdhu ane gRhastha arthe saMskArela, - X - kacagaDa-sAdhune dAna karavA mATe kharIdI karela. * x - prAkRtaprAbhRtika, sAdhu nimite agnimAM iMdhaNa nAMkhIne prajavalita karIne athavA iMdhaNa kADhI agni maMda karI apAyela AhAra. - x * 'vA' zabda pUrva vAkyanI apekSAe vikalArthe che. dAnAtha-dAnane mATe, puNyArtha prakRta-sAdhita, te punya prakRta. zramaNo pAMca bhede che - nirgunya, zaka, tApasa, gesya ane AjIvaka. vanIka-nakka, bhikhArI. kRta-nipAdita - X - X * pacchAkama-ezanAdi dAna dIdhA pachI bhAjana Adine dhovA te pazAt karma. pukamma-dAna ApatA pahelAM hAtha Adi dhovA te. naityika-sadAvrata mAphaka jyAM sadaiva sAdhune AhAra apAto hoya che. makSita-pANI Adi vaDe lid - x * A epaNA doSa kahyo. atikita-peTa bharavA mATe bagIza koLIyA AhAra kahyo che, A pramANathI vadhAre te atirikta. A mAMDalI doSa kahyo. moha-maukharya, pUrvasaMstava ke pazcAtu saMstavAdinI sAthe ghaNI vAto karavAthI je prApta thAya che. A utpAdana doSa kahyo. sayagraha-potAnA hAthe levAyela, A pariNata nAmano eSaNA doSa kahyo. dAyakanI dAnamAM apariNati che. AhaDa-svagAma AdithI sAdhu mATe lAvela, * x * maTTiovalita-mATInA grahaNanA upalakSaNathI mATI, lAkha, chANa Adi vaDe upalipta hoya tene kholIne ApavuM - x -. Aodha-nokara Adi pAsethI chInavIne tenA svAmI Ape che. * * * * * atisRSTa-ghaNAM lokonI sAdhAraNa vastu hoya temAMno koI eka ja ApI de - x * x -. A doSa prAyaH udgama doSa kahevo. je tithimAM - madana terasa AdimAM, yajJa-nAga Adi pUjA, utsavazakotsavAdi, upAzrayanI aMdara ke bahAra hoya, zramaNane mATe dAna devAne sthApita hoya, te hiMsAlakSaNa-sAvadha hovAthI tene parigRhita karavuM na ko. to kevA prakAranuM kaho ? - x * x * je agiyAra piMDapAta zuddha - AcArAMganA bIjA zrutaskaMdhanA pahelA adhyayanamAM agiyAra "piMDapAta' nAmaka uddeza vaDe vizuddha-ukta doSa vimukta che . hanana-vinAza karavo, pavana-5kAvavuM. AmAMthI kaMI paNa jAte kare, bIjA pAse karAve ke tene anumode. * x * suparizuddha-nirdoSa, daza doSathI mukta, te zaMkitAdi eSaNA doSa. udgamaAdhAkamadi 16-prakAre. utpAdana-dhAnI Adi 16-prakAre. A baMne eSaNAgaveSaNA nAme udgamotpAdanaiSaNA. tenA vaDe zuddha. bapagata-oghaNI cetanA paryAyacI acetanava prApta yuta-jIvanAdi kriyAthI bhraSaTa, thyAvita-AyukSayathI naSTa thayela, tyakta deha-parityakta jIvasaMsarga samutya zakti janita AhAradi pariNAma prabhava upacaya, prAsuka-nirjIva. * * * * * * * bhikSA pravartana mATenA cha nimito A pramANe che - vedanA, vaiyAvacca, isamiti arthe, saMyamArthe, prANa nimite, dharma-ciMtArthe. cha kAya parirakSaNArthe te spaSTa che. haNihANa-pratidina saidya-bhikSAdi samUhathI. vartitavya-vRtti karavI. auSadhAdinI paNa saMnidhi karavI na kalpe. kone na kaze ? te kahe che - suvihita-apAzvazrvadi sAdhune. zuM hoya tyAre ? te kahe che :- roga-jvarAdi, AtaMka-kRcchajIvitakArI, te rogAtaMka. temAM vividha rIte utpanna vAtanI adhikatAthI, vAyu-lemano atireka kopa tathA prakAre auSadhAdi viSayaka je saMnipAta-vAta Adi kaNano saMyoga. - x - AnA vaDe rogAtaMka nidAna karyuM. tathA udaya prApta thAya tyAre : - ujjavala - thoDA paNa sukha rahita, bala-baLavAna, kaSTa upakramaNIya, vipula-dIrdhakALa vedha ke tritula. mana vagerene tulAmAM Arope che, kaSTa avasthAvALA kare che te mitula. karkaza-karkaza dravyanI jema aniSTa, pragADha-prakA[vALI, je
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 265 266 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda du:kha-asukha, kevA prakAre ? azubha ke asukha-kaTaka dravyanI jema aniSTa, paraSakaThora sparza dravya samAna aniSTa. caMDa-dAruNa, phaLavipAka-du:khAnubaMdha svarUpa. jenAthI mahAbhaya che, te mahAbhaya. temAM jIvitAMtakaraNa-sarva zarIramAM paritApanA kara, te na je. tevA prakAranA rogAtaMka je sahevA zakya na hoya, tevA prakAranA puNAlaMbana vinA. sAlaMbana hoya to kaho che. - X - X * potAnA ke bIjAnA nimite auSadha, bhaiSaja, bhojana, pAna, teno paNa saMcaya parigraha virati hovAthI na karavo. * x - pataahadhAriNa - pAna sahita hoya che. bhAjana-pAna, bhAMDa-mATInuM pAtra, upadhi-audhika, upakaraNa paNahika athavA bhAjana ane bhAMDa ane upadhi. evA prakAranA upakaraNa. tene ja have kahe che - patadagraha-pAtra, pAgabaMdhana-pAna baMdha, pAtra ke sarikApAtra pramArjanA vastra, pAtra sthApana-je kaMbala khaMDamAM paga mUkAya che. paTala-bhikSA avasare pagane pracchAdana karavAnA vastra khaMDa. te sauthI thoDA hoya to traNa hoya che, anyathA pAMca ke sAta hoya. jamrANa-pAtrAne vIMTavAnuM vasA, gojIka-paraba vastra pramArjanA hetu kaMbala khaMDa rU5. pracchAdA traNa hoya, be sutarAu ane eka unanuM. solapaka-paridhAna vA. mukhAnaMtaka mukha vaDhiAkA, A saMyama rakSArthe hovAthI parigraha nathI. kahyuM che - je paNa varu, pAtra, kaMbala, pAdapIMchanaka, saMyama ane lajjA arthe dhAraNa kare ke pahere, tene jJAtaputra munie parigraha kahela nathI. maharSio kahe che - "mUcha e parigraha" che. tathA vAta, tapa, daMza, mazaka AdithI parirakSaNArthatAthI upakaraNa-rajoharaNa Adi rAga-dveSa rahita je rIte thAya, te rIte saMyate nitya bhogavavA. e pramANe tenI aparigrahatA thAya che. kahyuM che - Atma vizuddhi mATe bAhya upakaraNane bhogave te aparigraha che, tema mailokyadarzI jinezvare kahela che pratyupekSaNa-AMkha vaDe nirIkSaNa, prasphoTana-AsphoTana, A baMne sahita je pramArjanA-joharaNAdi kriyA. rAme-divase apamAdI thaIne satata levuM-mUkavuM joIe. zuM ? bhAjana, upadhi, upakaraNa. A nyAye saMyata-saMyamI, vimukta-panAdine tajela, niHsaMga-rAga hita, jenI ruci parigrahamAMthI cAlI gaI che te. nirmama-mamatva rahita, nisneha-baMdhana rahita. sarva pApa virata. vAsyAM-apakArI ane caMdana-upakArImAM samAna-tulya, kalA-samAcArI ke vikalpa arthAta saMga-dveSa rahita. sama-upekSaNIyavathI tuca tRNa-maNimAM, DhephA ane sonAmAM. sama-harSa ane dainya abhAvathI, mAna ane apamAnamAM. zamitauparAMta, raja-pApa ke rata-rati viSayamAM athavA utsukatA hita, te zamitaja ke zamitarata. pAMca samitimAM samita. sarve prANa ane bhutomAM sama. prANabeIndriyAdi vasa, bhUta-sthAvara - - te ja zramaNa che. kevo? kRtadhAraka, Rju, ALasarahita, saMyamI, nivarNisAdhanapara, zaraNa-trANa sarve pRthvI Adine. sarva jagatanA vasalakad. satyabhASaka. saMsArano cheda karela, sadA maraNano pAra pAmanAra tene bAlAdi maraNa thatAM nathI. pAraga-badhAM saMzayono chedaka. pAMca samiti, traNa gupti rUpa cATa pravacana mAtAnA karaNa dvArA karmagraMthi chedaka. ATha madasthAna nAzaka. svasiddhAMta nipuNa. hAditi. zarIranA karmalakSaNane tApakavathI avyaMtara-prAyazcittAdi ane bAhya dArika lakSaNa zarIranA tApakAvathI bAhya-anazanAdi, nitya tapa ane upadhAna-guNane upakArI. tapopadhAnamAM atizaya udhata. kSAMta-kSamAvAnuM, dAMtaIndriya damana, potAne-bIjAne hitakArI tathA - x - | sarva saMganA tyAgathI athavA saMvipna-manojJa sAdhudAnathI. juvatu saraLa, dhanalAbha yoga yogyatvathI dhanya, prazasta tapoyukta, * * * * * guNayogathI zobhita ke zuddhikArI. sarve prANInA mitra, nidAna tyAgI, aMta:karaNavRtti hovAthI bahirtezya nahIM, mamatvavarjita, dravyarahita, truTita sneha athavA zoka hita athavA chinna zrota, temAM zrota-dravyayI ane bhAvathI. dravyazrota-nadhAdi pravAha, bhAvazrota-saMsArasamudramAM pADanAra azubha lokavyavahAra, te jeNe chedela che te. kamanilepa rahita. suvimalavara kAMsAnA bhAjananI jema vimukta, zramaNa paho toyasaMbaMdha hetuthI vimukta. zaMkhanI jema niraMjana, sAdhu pakSe jana-jIva svarUpane raMjanakArI. rAgAdi vastu tethI ja kahe che - rAga dveSa moha rahita. - kAcabAnI jema IndriyomAM gupta. jema kAcabo cAra paga ane DokathI gupta thAya, tema sAdhu IndriyathI gupta che. jAtyAdi suvarNavat - rAgAdi kudravyanA javAthI prApta svarUpa, kamaLadalavat nirUpalepa, bhoga vRddhi lepanI apekSAyo. caMdravat saumya-saumya pariNAmathI. sUryanI jema dIptateja-taparUpa teja, calanizcala pariSahAdithI. * x * sAgaranI jema svimita-bhAva kalolarahita. pRthvInI jema sarva sparza sahA-zubhAzubha sparzamAM samayita. tapa vaDe - X - jAta tejavahita. - zramaNanA zarIrane AzrIne tapacI jJAna thAya che. aMdara zubhalezyA vaDe dIpe che. * x - tejathI javalita, sAdhupo teja-jJAna, bhAvarUpI temanA vinAzakavaNI. caMdanavat zItala-manaHsaMtApanA upazamathI tathA sugaMdhI-zIlarUpI sugaMdhathI yukta. nadI jema samanI jema samika. jema vAyunA abhAve draha sama hoya, tema sAdhu sakArAdi bhAvamAM sama che. * * x * mAyA hitatAthI atigRhita bhAvathI sukhabhAva-zobhana svarUpa ke zuddhabhAvavALA. - x - hAthI, parISahasainya apekSAe. vRSabha-aMgIkRta mahAvatabhArane vahevAmAM samartha. jema saha apabhivanIya che tema sAdhu parISahothI che. zArada salilavatu zuddhahadayI - x - bhAkhaMDa nAmaka pakSInI jema pamag. geMDAne eka zIMgaDu hoya tema zramaNa rAgAdinI sahAya vinA ekalA hoya. huMThAnI jema kAyotsargamAM udghakAya hoya. * x * x - vAyu varjita gRhadIpakanA baLavAnI jema divyAdi upasarga saMsargamAM paNa zubhadhyAna nizcala. charone ekaghAra hoya tema sAdhu utsarga lakSaNathI ekadhAra che. sApa ekadaiSTi che tema sAdhu mokSa
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 263 sAdhavAmAM eka daSTi hoya. * x - jema AkAza nirAlaMbana hoya tema sAdhu gAma-deza AdinA AlaMbana sahita che. pakSInI jema sAdhu niparigrahI che. bIjA mATe karAyela vasatimAM sarpanI jema rahe. pratibaMdha hita, vAyunI jema sAdhu apratikatavihArI hoya - X - X - A ma bhikSapatimA pratipanna sAdhu apekSAe jANavuM. A sAdhu kevA hoya? jitendriya-jitaparISaha. viu-vidvAnuM, gItArtha. vizuddha-niraticAra. - x - saMcayathI virata kemake dravyomAM virAgatA pAmela che. mukta-traNa gauravanA abhAve laghu, jIvita-maraNanI vAMchArahita. rAtri pariNAma vyavada abhAvathI niHsaMdhAna, nirvANa-niraticAra, dhIra-buddhimAnuM. kAyAthI akSobhita, manoratha mAgavI nahIM. adhyAtma-zubha mana vaDe dhyAnamAM prayatnazI yukta. tibhrata-upazAMta - X - cAstri dharma pALe. A vratanA rakSaNa mATe ItyAdi sugama che. vizeSa e ke - aparigraha rUpa viramaNa. pAMcamAMnI pahelI bhAvanA-zabdaniHspRhatva. kAna vaDe manojJa zabdone sAMbhaLe che. varamuja-mahAmRdaMga, paNava-nAno Dhola. dakraTacAmaDA vaDe DhAMkela mukha. vINA vipaMthI Adi vINA vizeSa. sughoSA-ghaMTA vizeSa. naMdI-bAra vAdhono nirdoSa. * x * sUsara parivAdinI-vINAvizeSa, vaMza-veNu, tuNaka-vAdhavizeSa, dbI-vINA, talahastatAla, tAla-kaMsikA, turya-vAdha, tirthopa-nAda ItyAdi te sAMbhaLIne tathA jala, mala, mauSTika * * * * * ItyAdino kalakala devanI, gAyakonA gItono susvara tene sAMbhaLIne zramaNoe te badhuM sAMbhaLIne temAM Asakata thavuM nahIM. kAMcI-keDanuM AbharaNa, kalApaka-DokanuM AbharaNa, pAdajAlaka-paganuM AbharaNa, kiMkiNI-ddha ghaMTikA, ratnasaMbaMdhI bRhad jaMghAnI jALa, kRddhikA-AbharaNa vizeSa, nUpura-paganuM AbharaNa - 4 - kanaka nigaDanA jAlaka-AbharaNa vizeSa, A AbhuSaNonA je zabdo. te kevA che? lIlA karatA kuTila gamana - x * tathA taraNIjananuM hAsya, vANI, mAdhurya viziSTa dhvani, svaradholanA, madhura svara, stutivacana, madhurajana bhASita, e badhuM sAMbhaLIne, temAM tathA bIjA AvA prakAranA manojJa bhadraka zabdomAM zramaNoe Asakta thavuM na joIe. vya-rAgakArya, baddhitabhapAtanI AkAMkSA, na karavI. mohitavyatenA vipAkanI vicAraNAmAM mUDhapaNe bhAvita na thavuM - tene mATe potAno ke parano vinAza na karavo. ApatimAM lobha na karavo, prAptimAM saMtoSa dhAraNa na karavo, prAptimAM vimayathI hAsya na dharavuM, mRta-smaraNa na karavuM, mati-taviSayaka jJAna. temAM zabdo na karavA. - x - kAna vaDe amanojJa-pApaka zabdo sAMbhaLIne zuM na karyuM te kahe che :- Akoza-tuM marIza, kaThora vacana - he muMDa ! ItyAdi. khrisana-niMdA vacana, A zIlarahita che ItyAdi. apamAna-pUjA vacana, tuM-tuM karyuM. tarjana-bhayajanaka vacana, nirbharlsana-mArI sAmethI jato rahe Adi. dIptavayanakopayukata vacana, gAsana-phiTakArAdi vacana. ukUjita-avyakta mahAdhvani, radidAMsu pADatA bole, raTita-rADo pADavI, kaMdita-AkaMda, nidhRSTa-nirdoSa rU5, sita 268 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda zkarAdinA zaditavat karaNatAvALA. vilapita-Ad svara rU5. te sAMbhaLIne. Akoza Adi jevA bIjA AvA amanojJa-pApaka zabdo sAMbhaLIne sAdhu roSa, avajJA, niMdAdi na kare. temAM hIlita-avajJA, khrisita-lokasamakSa niMdA, chedvyaamanojJa hetu dravyano cheda, bhedvya-bheda karavo, vaha-vadha. palA bhAvanAno nikarSa-ukta nItithI zromendriyano virodha karavo anyathA anartha thAya evI bhAvanA-paryAlocanAthI aMtarAtmA vAsita thAya che. manojJaamanojJavathI je zubhAzubha zabdo temAM kramazaH rAga-dveSa viSayamAM saMvRta AtmA jeno che te. nivaNa sAdhana para, mana vacana kAya gupta, saMvasthALo, niruddha Indriya thaIne cAaidharmanuM pAlana kare. bIjI bhAvanA - cakSurindriya saMvara:- cakSu Indriya vaDe nayugma Adi manojJabhadraka - x - rUpo joIne kevA ? kATha-klakAdi, pusta-vA, leyamRtikAvizeSa karma, zaila-pASANa, hAthI AdinA daMtanuM karma, paMcavarNayukta rUpanirmANa kriyA, aneka saMsthAna saMsthita graMthima-grathanathI niSpanna mALAvatuM, veSTima-veTanathI nivRtta-kUlanA daDA mAphaka, pUrima-pUraNa vaDe nivRta, phUla vaDe pUrita piMjaravatuM. saMghAtima-saMghAta vaDe niSpanna mALA-sArA puSpothI banAvela. nayana ane manane sukhakArI tathA vanakhaMDa, parvata ItyAdi temAM zuddhikA-jaLAzaya, pukaraNI-vartuLa vAva, vApI-catukoNa vAva, dIdhiMkA-RjusAraNI, guMjAlikA-vakasAraNI * x * x * bilapaMkti-dhAtunI khANamAM thayela, khAIya-khAta valaya, sara-svAbhAvika jaLAzaya, vapiNa-zkedAra; tene joIne. te kevA che ? kula-vikasita nIlotpalAdi, pA-sAmAnya kamaLa tenAthI maMDita, abhirAma, aneka pakSI samUhanA saMcArayukata, vividha bhavana-gRha, caitya-pratimA, sabhAbahujanone besavAnuM sthAna prApA-jaladAna sthAna, vasava-parivrAjaka vasati, zayanazayyA, Asana-siMhAsanAdi, zibikA-jaMpAna vizeSa, paDakhe vedikA ane upara kUTa AkRti, zakaTa-gADI, cAna-gaMtrI vizeSa, yugya-vAhana, spaMdana-, naranArIgaNa, te kevo che ? - saumya-raudra, pratirUpa-jotA jotA pratibiMba pADato, darzanIya-manojJa, alaMkAra vaDe vibhUSita, pUrvakRta tapanA prabhAvathI loka dvArA Adeyava yukta, naTa-nartaka-jala * x - ItyAdi. jyAM kriyA kare che tevA, ghaNAM zobhana karma, tene joIne. AvA anya paNa manojJa bhadraka rUpa joIne zramaNa temAM Asakti na kare ItyAdi cha pado pUrvavata. te - te rUponuM smaraNa ane ciMtana na kare. vaLI cakSurindriya vaDe amanojJa pApaka rUpa joIne, te kayA ? gaMDI - vAta Adi janya cAra prakAranA gaMDa jene che te gaMDamAlAvALA, kuSTha-18 bhede che. temAM sAta mahAkuSThAnI che, te A - aruNa, uduMbara, rizyajiha, karakapAla, kAkI, poMDarIka, da, kuha. sarve dhAtumAM pravezela hovAthI te asAdhya che mATe mahAkuSTha kahyA ane 11-kSudra kuSTha che. te A - cULamArukka, mahAkuSTha, kakuSTha,
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 269 o praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda amadala, visarSa, parisarpa, vicarcikA, sima, kiTibha, pAmAM ane zatArUkA. sAmAnyathI kuSTha sarva saMnipAta ja - x * hoya che. kuNigabhadhiAna doSathI ekAda paNa TuMko hoya ItyAdi arthAt kuMTa. udarajalodarI, ATha udANImAM jalodara asAdhya che. bAkInA jadI sAdhya che. te ATha A pramANe - pRtha, samasta anilAdi, plIhodara, baddhaguda, AgaMtuka, jalodara, * * - kacaDyula-khaMjavALa, paIla-glIpada, hAthI pago, * * * * * * * paga ane hAthamAM paNa AvA sojA Ave che. kavacit kAna ane nAkamAM paNa sojA Ave che. kunja-pITha AdimAM kumbhA yogathI paMgu. vAmana-kharva zarIra. mAtA-pitAnA lohI ane zuka doSathI garbhanA doSa udbhave che. kahyuM che ke - garbhamAM vAta prakopathI, dohada apamAnita thavAthI kuja, kuNi, paMgu, mUka ke mamana garbha janme che, * * dhillaga-jAtyaMdha, ekasA-kANo, A baMne doSa garbhamAM thAya che. * * * * * tAtugata tAkSa, pitAnugata piMgAkSa, glemAnugata zuklAkSa, vivihata cakSu - - * sapisallama-pizAca saha varte che te. arthAt graha gRhita. sarpa-pITha vaDe sarakanAra, te garbha ke karmadoSathI thAya che. zacaka-zULa Adi zalyathI bhedAyela. vyAdhi-viziSTa sita pIDAthI, cirasthAyI rogathI ke sadhavAtigada vaDe pIDita. * * vikRta mRta phlevara, kIDA vaDe kuthita thayela. dravyazazi-puruSAdi dravya samUha joIne te gaMDI Adi rUpomAM tathA AvA amanojJa pApaka rUpomAM zramaNoe roSa na karavo ItyAdi cha pado pUrvavatu. jugupsAvRti na karavI. niSkarSa kahe che - cakSurindriya bhAvanA bhAvita jIva thAya che. trIjI bhAvanA-gaMdha saMvRtava. te A rIte - dhrANendriyathI manojJa bhadraka gaMdhone te A rIte . jaLaja sthaLaja sarasa pukha Adi prasiddha che. kuSThautpalakuSTha, ga-gaMdha dravya vizeSa, stra-tamAlapatra, coya-tvacA, damanaka-pupAti vizeSa, elArasa-sugaMdhI phaLa vizepano rasa, pikkamaMsi-pakava saMskRta mAMsI-gaMdha dravya vizeSa, gozISa sasa caMdana, kapUghanasAra, lavaMga-skULa vizeSa, ozIravIraNImUla, zatacaMdana-zrIkhaMDa, malayaja sugaMdha. - x * jenA uttama dhUpavAsamAM, tene suMghIne. - x - Rtuja-kAlocita, piDima-bahala, niharima-dUra sudhI jatI gaMdha jemAM vidhamAna che, te tathA bIjI AvA prakAranI manojJabhadraka gaMdhomAM zramaNa Asakta na thAya ItyAdi pUrvavat sarpamRtakAdi agiyAra. temAM vRka-IhAmRga, hIpI-cimaka tenI gaMdha le. A gaMdha kevI che? mRta-jIvahita, kucita-kosvAI gayela, vinaSTapUvakAra vinAzathI, kIDA yukta, ati amanojJa gaMdhavALA, tene tathA bIjI AvA prakAranI amanojJa pApaka gaMdhomAM zramaNoe roSa na karavo ItyAdi pUrvavatuM. cothI bhAvanA-jilaeNndriya saMvara. te A pramANe - jilaeNndriya vaDe manojJabhadraka raso, te kevA? sneha bolana, tenA pAkathI nivRta pakavAnna khaMDakhAdhAdi, drAkSApAnAdi bhojana-odanAdi, goLa vaDe saMskRta, khAMDathI saMskRta, laThThakAdi zaila-pIkRta puDalAdino AsvAda kare, te bhakSyamAM talapApaDI Adi bahuvidha-lavaNAdi sa saMyukata, tathA madhu mAMsa, ghaNAM prakAre maMjikA niSThAnaka-prakRSTa mUlyathI banAvela hoya te kahe che - niSThAna kathA je lAkhonA thayacI ikaka Adi, saMdhAnathI azlIkRta AMbalI Adi, dudha-dahIM, sa-goLa dhAtakI siddha madha, varavAruNI-madirA, sIdhukA-pizAyanamadhavizeSa tathA zAka-aDhAra prakAre je AhAramAM che te. te A pramANe - sUpodana, savajJa, traNa-maMsAdi, gosa, cUpa, bhakSya, goLalA-vaNika, mULamphaLa, haritaka, DAMga, sAlu, pAna, pAnIya, pAnaka, nirava. - ahIM traNa maMsAdino artha jayarAdi kahela che. japa-maga, cokhA, jIra, kaDu, bhAMDAdino rasa, bhaThya-maMDakhAja, gulalAvaNIgoLa pApaDI ke goLa-dhANA. mULa-phaLa eka ja pada . haritaka-jIraka Adi harita, DAga-vastulAdi bhAjI, sAlu-majikA, pAna-madha, pAnIya-jaLa, pAnabApAnAdi. sAga-cka vaDe siddha zAka tathA bhojanamAM vividha zAlanakanA manojJa varNa-gaMdhanasa-spaNa, te ghaNAM dravyonI saMbhA-saMskArita che, te tathA tevA bIjA AvA manojJa-bhadrakamAM sAdhue Asakta thavuM nahIM, ItyAdi pUrvavat. vaLI jilaeNndriya vaDe AsvAdha amanojJa-pApaka sone jevA ke arasaAhArya rasomAM hiMga Adi vaDe asaMskRta hoya. visa-jUnA thavAthI rasa cAlyo gayo hoya tevA. zIta-anaucityathI zItala, sUkSa-snigdhatAthI rahita, ninjapicApana akarAka arthAt nirbaLa, je pAna-bhojana che, tathA doSA-rAtrinA paryASitavAsI, vyApanna-jeno varNa nAza pAmela che te, kucita-kohavAyela, pUtika-apavitra, athavA kuthitapUtika-ati kohavAyela, tethI ja amanojJa-asuMdara, vinaTa-atyaMta vikRta avasthA prApta, tenAthI janmela, ghaNI dUrabhigaMdhavALA tathA tita-lImaDA jevA, kaTaka-suMTha Adi vatu, kaSAya-bibhItakavata, Asvasa-takavata, liMdra-sevALa vagaranA junA pANIvatu, nIrasa-rasa sahita, tene ArasvAdha, te tathA AvA amanojJapApaka rasomAM zramaNoe roSa na karavo ItyAdi pUrvavatuM. pAMcamI bhAvanA-sparzanendriya saMvara, te ja sparzana Indriya vaDe sparzIne manojJa-bhadraka sparzIne, jevA ke - udakamaMDapa, pANI jharaNayukta hAra, zvetacaMdanazrIkhaMDa, zItala ane vimala pANI, vividha phUlonI zayyA, ozIra-vIraNImUla, mauktika-muktAphaLa, mRNAla-paDAnAla, hosiNa-caMdrikA, pehuNa-mayUra cAMgono je ullopaka - morapIMchI, tAlavRta-svIMjhaNo A badhI vAyunI udIraNA karanAra vastu vaDe janita sukha-sukhanA hetu, teno zIta pavana, te vAyu. kayo ? - grISmakALa-uSNakALa tatA sukhasparza, ghaNI zayyA ane Asana, prAvaraNaguNA-zItane haraNa karanAra. zizira kALa-zItakALamAM aMgArAmAM tApavuM. Atapa-sUryano tApa, je Rtasukha-hemaMtAdi kALa vizeSamAM sukhakara sparza ane aMgasukha, nivRtti-mana svAcya kare che te. tene sparsane. temAM tathA bIjA paNa AvA manojJa-maka spasamAM sAdhu Asakta na thAya ItyAdi pUrvavatuM. tathA pharI sparzanendriya vaDe amanojJa-pApaka sparzone sparzIne. te A
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2/5/45 21 praznavyAkaraNAMgasUtra-saTIka anuvAda pramANe - aneka baMdha - jU Adi vaDe saMyamana, vadha-vinAza, tADana-cappaDa Adi, aMkana-tata loha zalAkA vaDe aMka karaNa, atibhAra AropaNa, cAMgabhaMjanazarIranA avayavo bhAMgavA, soya-nakhomAM praveza karAvavo, zarIranA jIrNa gAmanuM prakSaNana, lAkSasa ane kSAtela vaDe karavuM. kalakala karatA ati tapta napu, kALu loDha, tenA vaDe sIMcavA, haDIbaMdhana-heDamAM nAMkhavA, doraDAnA nigaDa vaDe bAMdhavA, hatAMDuka vaDe bAMghavA, kuMbhI-bhAjana vizeSa, pAka-agni vaDe pakAvavuM, siMhapucchanazegoTana, ubaMdhana-ulaMbana, zUlabheda-zULIe caDAve, hAthInA page kacaDAve, hAtha-paga-kAna-nAka-hoTha-mastakanuM chedana, jIbhane kheMcI kADhavI, aMDakoza-nayanahadaya-AMga-dAMtane je bhAMgavA, yotra-cUpamAM baLadane joDavA. latA ane kAno je prahAra * * * * * pIDana-caMga vaDe pIDana, kapikachU-tIvra khajavALane karanAra phaLa vizeSa, agni, vIMchInA DaMkha Adi tene sparzIne, duSTaniSadhaka-kharAba Asana, durtiSIdhikA-kaSTavALI svAdhyAya bhUmi, tene sparzIne, temAM karkaza-bhArezIta-uNa-rUkSa evA ghaNAM prakAranA bIjA AvA amanojJa-pApaka parNone sparzIne zramaNe temAM roSita na thAya ItyAdi pUrvavata. A pAMcamAM saMvara zabdAdimAM rAga-dveSano nirodha, je bhAvanAvathI kahyuM, temAM teno virodha na karavAthI parigraha thAya che. tenethI virame tene ja aparigraha thAya. kahyuM che - je AvatA zabda-rUpa-rasa-gaMdha-sparzamAM manojJane pAmIne Asakita na kare ane pApakane pAmIne dveSa na kare te paMDita, dAMta, virata, akiMcana thAya che pafmA - hepa na kare te paMDita, dAMta, virata, akiMcana thAya che. vaSaT - ItyAdi pAMcamAM saMvara adhyayanano nigamana pUrvavatuM. | muni dIparatnasAgare karela saMvara-adhyayana-5-no TIkA sahita anuvAda pUrNa | * sUtra-46 - A pAMca suvata-mahAvato seMkaDo hetuothI vistINa che. arihaMtazAsanamAM A saMvara dvAra saMkSepamAM pAMca kahevAyA che. vistArathI tenA paccIza prakAra thAya che. je sAdhu Isamiti Adi sahita hoya che. athavA jJAnadarzanathI sahita hoya che. tathA kaSAyasaMvara ane IndriyasaMvarathI saMvRtta hoya che. je prApta saMyamayoganuM prayana vaDe pAlana kare che ane prApta saMyama yoganI prApti mATe prayatnazIla rahe che. sarvathA vizuddha zraddhAvAnuM hoya che. teo saMvaronI ArAdhanA karIne zarIra-mukta thaze. * vivecana-46 - have saMvara paMcakanA nigamana arthe kahe che - he suvata, zobhana niyama ! saMvararUpa mahAvrato seMkaDo hetuthI - seMkaDo upapati vaDe, viviA -nirdoSa, pukalavistIrNa je che te. te koNe kahyA te jaNAve che. kathita-pratipAdita, ahaMzAsana jina AgamamAM, pAMca samAsa-saMkSepathI, saMvara-saMvaradvAra, vistArathI te paccIsapratyeka vratanI pAMca-pAMca bhAvanA saMvaratAthI pratipAdita karela che. have saMvara sevanArane bhAvi phaLarUpa avasthAne dazavi che - IrSA samiti Adi vaDe samita, paccIza saMkhyA vaDe, anaMtara kahevAyela bhAvanAo vaDe jJAnadarzana sahita ke suvihita, kaSAya Indriya saMvarathI saMvRta je che te tathA sadA sarvadA yatna vaDe - prApta saMyama yogomAM prayatna vaDe, ghaTanena-cApApta saMyama yoganI prApti artha ghaTanA vaDe suvizuddha darzana-zraddhAnuM rUpa jenA che te tathA A ukta prakAranA saMvarone anusarya-sevIne saMyata-sAdhu, carama zarIradhArI thaze. arthAt pharI zarIranA grahaNa na karanArA thaze. bIjI vAsanAmAM vaLI bIjI rIte nigamana kahela che. he suvatI! je A pAMca mahAvrata lokamAM dhRti denAra vrato che, kRta sAgare dazarvila, tapa-saMyama-vrato, zIla-guNa-pauto. satya-Arjava-vrato, naska-tiryaca-manuSya-devagatine varjanAra, sarve jinazAsaka, karmarajane vidAranAra, seMkaDo bhavonA vimocaka, seMkaDo du:khonA vinAzaka, seMkaDo sukhonA pravartaka, kAyara puruSone mATe durutara, puruSo dvArA tIrita-pAra pamADela, nivaNigamana ke svargamAM laI janAra pAMce paNa saMvaradvAra samApta thayA - tema huM kahuM chuM. muni dIparatnasAgare karela saMvaradvArano TIkA sahita anuvAda pUrNa - x - x - x - x - x - x - x - * sUma-43 - pana vyAkaraNamAM eka zrutaskaMdha che. eka sadeza daza adhyayana che. daza divasomAM teno uddezo karAya che. upayogapUrvaka AhAra-pANI vaDe ekAMtara AyaMbila karavA vaDe thAya che. je rIte AcAraga sUtramAM karAya che tema jANavuM. 6 praznavyAkaraNa saTIka anuvAda pUrNa (bhAga-15-mo pUrNa)
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.