Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazovijayajI Ibollebic 1% che dAdAsAheba, bhAvanagara, eeeheae-2eo : Inke 0 | 5A2A0 02 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ ARMER UEBREEL NEEDL DESI adhika-mAsa-darpaNa. hasva pharamAyeza-janAba-phejamAba jainazvetAMbara dharmopadeSTA-vidyAsAgara nyAyaratnamahArAja zAMtivijayajI. . PR prakAzaka, zeTha sarupacaMdajI punamacaMdajI nAnAvaTI, IMAL sAkIna, pethApura gujarAta-hAla mukAma baMbaI. saM0 1975. sana 1998. - - .. AEA . -:muphta RAHARI H AR moTogamA Printeri by Ramchandra Yesu Shedge, at the "Nirnaya-sagar" Press, 23, Kolbbat Lane, Bombay. 2ublished by Suth Sarapchandji Punamchandji Nanavati, Seth Premclaud Kalyanchand Javeri's House, Dhanji Street, Bombay No. 3. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ divAcA. isa kitAbako avalase akhIrataka paDhalenA cAhiye, cha kai mahAzaya aise hai jo panne do panne bAMcakara kitAbako baiMkAra samajakara rakha dete hai. magara yaha bAta behattara nahI. carcAkI kitAba paDhanese AdamIkoM hoziyArI AtI hai. isa kitAbameM adhikamahineke bAremeM ibArata likhI hui hai, isaliye isakA nAma adhikamAsadarpaNa rakhA hai. isa kitAbameM avala sabhA karanekA tarIkA zAstrArtha karaneke niyama batalA diye hai. merA aura kharataragachake muni maNisAgara- ) jIkA milanA dAdara mukAmapara aura dusarIdaphe vAlakesarameM huvA thA, usakA bayAna isameM darja hai. jaina munike utsargamArga aura aMpavAda mArgakI nava kalameM isameM batalA dii hai. caMdrasaMvatsara aura sUryasaMvatsarakA mela milAneke ) liye bIcamese adhikamahinA nikAlanA paDatA hai. isakI kula hakIkata isa kitAbameM rozana hai. merI banAi hui % * kitAba mAnavadharma saMhitAke lekhakI adhikamahineke bAremeM satyatA isameM bayAna kii hai. tIrthakara mahAbIra svAmIke pAMca kalyANika mAnanA yA chaha mAnanA isakA bayAna isameM umadAtaurase diyA hai. paryuSaNaparvakI saMvatsarI paMca. mIkI karanA yA caturthIkI? dAdAjIkA prasAda khAnA yA kese karanA zAstrArthake liye do daphe jAhira sUcanA vagerAke tamAma hAlAta isameM darja hai, isa kitAbakI kApI karane meM * yativarya zrIyuta manasukhalAlajIne achI madada dii hai. ) aura kitAba chapavAkara jAhira karAnemeM zeTha sarupacaMdajI Q punamacaMdajI sAkIna thApUra mulka gujarAta hAla mukAma baMbaine dravyakI madada kii hai. isa kitAbako Apaloga paDhe zU Da) aura sacakA imtihAna kare. * mukAma-thANA ba-kalama-jaina zvetAMbaradharmopadeSTA vidyAsAgara4 mulka-kokana. S nyAyaratna-muni-zAMtivijaya. ba Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ NHA adhika-mAsa-darpaNa. jainazvetAMbaradharmopadeSTA-vidyAsAgara svAsaradara mahArAja zAMtivijayajI tasaM kAma thAnA-kokana dohA. namuM deva arihaMtako, guru namuM nithU / syAdvAdavAnI namuM, yahI muktikA paMtha / sunakara vAnI jainakI, kyoM na dhare manadhIra / dharmavinA isa jIvakI, kauna hare bhavapIra // 2 // 1 isa kitAbake tayAra karanekA sababa yaha hai ki-kharatara gachake muni zrIyuta maNisAgarajIne baMbaise vijJApana naMbara sAtamA-apane hastAkSarakI sahIse likhakara prakAzaka hirAlAlajIke nAmase jAhira kiyA hai. usame likhA hai. zAMtivijayajI sAvadhAna ! zAstrArthake liye-jaldI tayAra ho. jabAba-zAMtivijayajI hamezAM sAvadhAna hai. jabhI to Apake lekhoMpara-paryuSaNaparvanirNaya-aura-adhikamAsanirNayakitAveM banAkara bajarIye prakAzakake jAhira karavAi hai. Apa una donoM kitAboMke dareka bayAnapara purepurA jabAba dIjiye ! eka choTAsA vijJApana naMbara sAtamA likhakara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. .....AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA... jAhira karavAyA-jisameM eka bhI jainazAstrakA pATha nahI diyA, itanese merI kitAbakA jabAba nahI ho sakatA. aba zAstrArthakA jabAba suniye. zAstrArthake liye sabhA karanA donoM pakSake saMghakA kAma hai. kyoMki yaha carcA-jainazvetAMbarasaMghake phAyadekI hai, kisI ekake gharakI nahI, tapagachavAle dusare bhAdavemeM paryuSaNaparva karaneke pakSame haiM, kharataragacha aura aMcalagachavAle pahale bhAdaveme paryuSaNaparva karanevAle haiM. donoM pakSavAle salAhakarake apane apane gachake vidvAn munijanoMko AmaMtraNa kare. jisase pIchese koi esA-na-kahasake ki-hama isa bAtameM sAmIla nahIM, jo jo munirAja-na-Asakate ho-toM apanA apanA abhiprAya likhabhejeM ki-hamako isa sabhAmeM jo kucha nizcaya hogA vo-maMjUra hai. __ 2 sabhAmeM vAdI-prativAdI-sabhAdakSa-daMDanAyaka-aura sAkSI hone cAhiye, vAdI-prativAdI sAmasAmane beThe, sabhAdakSa yAnI saMskRta-prAkRta vidyAke paDhe huve paMDita-vAdI-prativAdIkI dalileM likhate raheM. daMDanAyaka kahaneseM rAjyakI tarphaseM koi apasara ase adhikAravAle sabhAmeM Ane cAhiye jo insAphakI bAta bole usako baMda kare. sAkSI kahanese paThita vidvAn SaTmatake jAnanevAle-jaina-yA-koi dusare mahAzaya-mukarara kiye jAya, jo donoMpakSake likhANako bAMcakara insApha deveM, aura unakA nAma pahalese jAhira karanA cAhiye ki-isa sabhAmeM amuka mahAzaya madhyastha raheMge, aura isa bAtakA bhI pahalese nirNaya honA cAhiye ki-tapagacha-kharataragacha-nikase pestarake-sUtra-siddhAMta maMjUra rahe, aura unahIke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. pAThase zAstrArtha karanA, jisa pakSavAloMkI jita hove voapanA kharcA pratipakSavAloMse leve sabhA karanA-to-aisI karanA, nahI to phira apane apane pakSavAle esA kaheMge, hamArA pakSa teja hai, isame koi natIjA-nahI nikalegA, uparalikhe mujaba donoMpakSake saMghakI salAhase sabhA hove-aura saMghakA AmaMtraNa Ave-to-meM-adhikamAsake bAreme zAstrArthake liye Aneko tayAra-hUM, koi eka jainamuni koi zrAvaka zAstrArthake liye AmaMtraNa kare-to-yaha bAta maMjUra nahIM ho sakatI, saMghakA kAma saMghakI salAhase honA cAhiye... 3 Age kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI apane . vijJApana naMbara tIsaremeM pustakoMke bAremeM likhate haiM-mereko idharake jainI pATana-bhAvanagara-khaMbAyata-baDodA-surata vagerA .zaharoMke jJAna bhaMDArake rakSakaloka pakSapAtase yA apanI bhUla pragaTa ho jAneke bhayase-yA. kisI munike manAi karanese bahuta vAra likhanepara bhI nahI bhejate. javAba-ApakoM idharake jainI-pustaka nahI bhejate-to isameM koi kyA kare ? apane liye pustaka cAhe vahAMse maMgavAlo, jaina pustaka baMbaimeM bhI hoveMge, pustakoMkI kauna kamI hai, aura phira Apa likhate hoM-jJAnabhaMDArake rakSakaloga pakSapAtase-yA apanI bhUla pragaTa ho jAneke bhayase pustaka nahI bhejate, javAbameM mAluma ho, vinA sabhA-yA zAstrArtha kiye kisakI bhUla hai, isakI khAtarI kauna karegA, apane mana sehI apanI bAta saca samajanA aura dusaroMkI bhUla kahanA ___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. vRthA hai, dusare jaina muni-una-jJAnabhaMDArake rakSakoMko manA kyauM kare, jainapustaka dusare zaharoMke jainapustakAlayoMmeM maujUda hai, jahAMse mile Apa maMgavA lIjiye. 4 phira kharataragachake mani zrIyata maNisAgarajI-apane vijJApana naMbara sAtameM teharIra karate haiM, ApakI banAi hui paryuSaNaparva nirNayakI zAstrakAroMke abhiprAya viruddha-jinAjJAbAhira aura kuyuktiyoMse bhole jIvoMkoM unmArgameM gerane. vAlI hai. javAba-merI kitAbameM kaunasI bAta zAstrakAroMke abhiprAyase viruddhathI- jabataka zAstrasabutase batalA sakate nahIM, esA kahanA phijahula hai, Apako munAsiba thA, . pUrvapakSa-likhakara uttarapakSameM jainazAstrakA pATha denA, aura phira kahanA thA ki-dekhiye! yaha bAta viruddha hai, jinAjJAbAhara kaunasA lekha thA-vatalAyA kyoM nahIM ? aura kauna kAnaisI kuyuktiyeM thI-jo-bhole jIvoMko unmArgameM geranevAlI thI jainazAstrake pATha dekara batalAnA cAhiye thA, jabataka esA batalAte nahI tabataka zAstraviruddha kahanA behattara nahI, Apake kahanese merI kitAba zAstrakAroMke abhiprAyase viruddha nahI ho sakatI, zAMtivijayajI kisIke lekhakA jabAba-na deve-aura maunakarake beThe rahe-yaha-kabhI-na-hogA, jisake pAsa zAstrasabutase jabAba denekI tAkata hai-vo-maunakarake kyoM beThe. 5 jaba-meM-punekA caumAsAkarake saMvat (1974) ke pauSa mahinemeM dAdara-mukAmapara AyA thA, aura-zeTha-hemacaMdajI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. amaracaMdajIke baMgalemeM ThaharAthA, baMbai vAlakezvarase kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajIne eka AdamIke sAtha merepAsa eka cIThI likhakara bhejI thI, usame likhA thA, mene ApakA AnA dAdarameM sunA hai, isameM ApakoM meM sUcanA detA hUM ki-Apane paryuSaNaparvanirNaya-aura adhikamAsanirNaya donoM pustakoMmeM bahuta jagaha zAstraviruddha hokara utsUtraprarUpaNArUpa likhA hai, zAstrArtha kiye vinA cale jAoge to jUThe samaje jAoge. javAba-vinA zAstrasabuta mere lekhako zAstraviruddha kahadenA kauna akalamaMda maMjUra kareMge? merI kitAbake dareka * bayAnako likhakara jainazAstroMke pAThase purepurA jabAba dIjiye, vinA jabAba diye esA kaha denA munAsiba nahI. zAstrArthake *liye sabhAkAtarIkA isa kitAbakI zuruvAtameM pahelI dUsarI kalamameM likha diyA hai usako par3ha lIjiye.. yaha carcA jainazvetAMbarasaMghake phAyadekI hai. kisI ekake gharakI nahI, donoMpakSake saMghakI salAhase sabhA honA cAhiye, saMghakA AmaMtraNa merepara Ave to-tapagachavAloMkI tarphase adhikamAsake bAremeM zAstrArthake liye Aneko-meM-tayAra hUM: jAhira carcAke viSayakI hastAkSarase likhI hui khAsagI ciThIkA javAba denA-meM-gerainsApha samajatA hu~, mene usa cIThIkA javAba nahI diyA. dusare rauja Apa dAdara mukAmapara Aye, aura zeTha-hemacaMdajI amaracaMdajIke baMgalemeM mujhako rubaru mile, usavakhta Apake sAtha-zrIyuta labdhimunijI ___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika mAsa-darpaNa. ..............~rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr. aura aMcalagachake munizrIyuta dAnasAgarajI vagerA tIna munirAja the, mene sabake rubaru Apako kahA thA-merI banAi hui kitAba paryuSaNaparvanirNaya aura adhikamAsanirNayameM kaunasI bAteM zAstraviruddha hokara utsUtraprarUpaNArUpa likhI haiM, Apane jainazAstrake pATha dekara bajarIye chApeke jAhira kyoM nahI kii ? bagerA bAteM hui jaba Apane kahA thA. sabakA javAba dUMgA. phira usavakhta mene yaha bhI kahA thA ki-dharmacarcAkI hareka bAtake nirNaya karanekA yaha tarIkA hai, eka tarIkA donoMpakSake jainasaMghakI salAhase vAdI-prativAdIsabhAdakSa daMDanAyaka aura sAkSIke jarIye sabhA bharanA, aura zAstrArtha karanA, sabhA isa liye kii jAti hai ki bolanevAle bolakara phira badala na sake, dUsarA tarIkA bajarIye chApeke mere lekhakA javAba Apadeve, aura Apake lekhakA javAba meM dUM. ye bAteM mene usavakhta kahIM thIM, Apako yAda hogI, phira Apa dupherako mere pAsase uThakara dAdarake jainamaMdirake pAsa jahAM Thaharethe, vahAM gaye. zAmako phira Apa aura zrIyuta labdhimunijI merepAsa tazarIpha lAye, aura dusare roja dupherataka rahe the, jJAnakI bAteM huI thI. aura phira baMbai lAlabAgako gaye the, meM mukAma dAdarameM (20) raujataka samAke liye ThaharA, magara donoMpakSake saMghakI salAhase sabhA hui nahIM, phira meM mukAma dAdarase ravAnA hokara tIrtha jhagaDiyA-pAnasara aura bhoyaNItarpha jiyAratako gayA. 6 Age kharataragachake munizrIyuta-maNisAgarajI apane ___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. vijJApana naMbara sAtame isa majamUnako peza karate haiM, vAlakezvarameM jaba hamAre gurujIke sAtha ApakI mulAkAta hui thI, taba bhI Apane jhagaDiyA vagerA tIrthakI yAtrA jAkara Aye bAda zAstrArtha karaneko maMjUra kiyA thA, so Apa yAtrAkarake Agaye, aba Amane sAmane yA lekhadvArA-vA sabhAmeM ApakI icchA ho vaise zAstrArtha karanA maMjUra kIjiye. javAba-zAstrArthake liye muje koi inakAra nahI, magara donoMpakSake jainasaMghakI salAhase sabhA ho, jaisA ki-isa kitAbakI zurume pahelI dusarI kalamameM likhA hai, nahI to apane apane pakSavAle kaheMge hamArA pakSa teja hai. isase koi natIjA na nikalegA, yaha carcA saMghake liye hai. jaba donoMpakSaka saMgha zAmIla nahI huve to phira zAstrArtha karanekA phAyadA kyA huvA ? meM tIrtha jhagaDiyA pAnasara aura bhoyaNI vagerA tIrthokI jiyAratakarake surata hotA huvA dAdara Tezana utarakara yahAM thANe AyA. aura cAra mahine rAhadekha rahA haM, aura baMbaIke najadIka ThaharA huM, magara Ajataka sabhAkA tarIkA mAluma huvA nahIM, koi eka zakhsa cAhe meM sabhA karuM to yaha banasake nahIM, saMghakA kAma saMghakI salAhase honA cAhiye. 7 baMbai-vAlakezvarameM Apake aura Apake gurujIke sAtha jaba merI mulAkAta hui thI, usavakhta jo kucha bAteM huI thIM, yahAM likhatA hu~, suniye ! gatavarsameM jaba merA jAnA dAdara mukAmase vAlakezvarake jainamaMdirameM huvA thA, usavakhta bAbU___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika mAsa-darpaNa. amIcaMdajI paMnAlAlajI jahorIke jainamaMdira ke pAsa upAzra meM Apa aura Apake gurujI vahAM tazarIpha lAye the, jaba meM jinamaMdira ke darzana karake bahAra nikalA, Apa upAzraya ke bahAra Akara mujako mile the, aura kahA thA, bhItara caliye, meM bhItara AyA thA, usavakhta yativarya zrIyuta manasukhalAlajI aura zrAvaka cunilAlajIkAnunI vagerA bhI zAtha the. 8 avala svAgata vagerAkI bAteM hui phira mene kahA, punese tIrtha jhagaDiyA - pAnasara vagerAkI jiyArata ke liye calA hUM. phira jaina munijanoM ke bAremeM bAteM calIM thIM, jainazAstroM meM jaina muniyoMke aura zrAvakoMke liye do taraha ke mArga tIrthaMkara devone pharamAye, eka utsargamArga dusarA apavAdamArga utsarga mArgakA dUsarA nAma kaThinamArga aura apavAdamArgakA dusarA nAma zithilamArga hai. utsargamArga meM jainake paMcamahAtratadhArI kriyAvAn sAdhu yA sAdhavIkoM vihArameM bhI kisIkI sahAyatA nahI lenA cAhiye, sahAyaka hokara vihAra karanA cAhiye, agara koi jainamuni tIrthasameta zikharajIkI jiyArata jAte vakhta yA banArasa jainapAThazAlA vagerAmeM vidyA paDhaneke liye jAtesamaya yA mulka, mAravADa, mevADa, siMdha, paMjAba, rAjaputAnA, baMgAla, madhyapradeza, varADa, khAnadeza yA dakkhanahaidarAbAdatarpha jAte vakhta zrAvaka-zrAvikA yA nokara cAkara sAtha cale una zrAvaka-zrAvikA aura nokaracAkaroMke liye belagADI bhI sAtha rahe, jainamuni khuda jAnate hone kI ye saba loga hamAre vihAra ke sababa sAtha cale haiM, aura esI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. sahAyatA leve to yaha bAta mutAbika jainazAstrake utsargamArgameM samajanA yA apavAdamArgameM ? isapara koi kahe jamAnA pahale jaisA nahI rahA, zarIrakI tAkata kama ho gaI isa liye jamAne hAlameM jainamunikoM irAdedharmake esI sahAyatA lenI paDatI hai, to javAbameM mAluma ho yaha utsargamArga nahI rahA, zithila mArga kahanA cAhiye, zithilamArgapara calakara koi apanI dharmakriyAkI mahatvatA kare to yaha munAsiba nahI, jahAMtaka zarIrakI mUrchA prabala rahe utsargamArgapara calanA dusavAra hai, agara vihArake vakhtabhI asahAyaka hokara vihAra kare to achI bAta hai. kalama dUsarI-jainazAstroMme jainamuniko navakalpI vihAra karanA kahA. agara koi jainamuni yA jainasAdhavI vidyA paDha.neke liye kisI gAMvanagarameM yA jainapAThazAlA vagerAme do do cAracAra varsataka Thahare to batalAi ye! yaha bAta utsargamArgameM samajanA yA apavAdamArgameM? agara kahA jAya, irAde vidyApaDhaneke liye eka gAMvanagarameM jyAdA ThaharanA koI harja nahI, to soco! vidyApaDhane ke liye vihAra meM zithilamArgakA sahArA lenA paDA yA nahIM? pharamAna tIrthakara gaNadharoMkA dekho to vidyA bhI paDhate rahanA, aura navakalpI vihArabhI karate rahanA cAhiye, paMcamahAvratadhArI utkRSTa kriyAvAnko vidyApaDhaneke liye cAritrameM zithilatA kyoM karanA? kalama tIsarI, jainazAstroMmeM likhA hai, jainamuniko utsargamArgameM udyAna banakhaMDa bAgabagIce yA pahADoMkI guphAme rahanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 adhika-mAsa-darpaNa. cAhiye, Ajakalake manuSyoMkI esI tAkata nahI rahI, isa liye irAde deharakSA aura saMyamarakSAke gAMvanagarameM rahanekA zithilamArga ikhtiyAra karanA paDatA hai, kalama cauthI, jainazAstra uttarAdhyayanameM likhA hai, jainamuniko aura jainasAdhavIkoM utsargamArgameM divasake tisare prahara gocarI jAnA. pATha sUtra uttarAdhyayanakA adhyayana 36, gAthA 12. paDhamaM porisi sajhAyaM, biyiyAM jhANaM jhiyAyai / taiyAe bhikhAyariyaM, cauthI bhujovi sajhAyaM // pahale praharameM svAdhyAya kare dusare praharameM dhyAna kare aura tIsare praharameM bhikSAko jAve, agara koI isa dalilako peMzakare divasake tIsare praharameM bhikSAko jAyageM to bhikSA . milanA dusavAra hogA, to phira kubula karanA cAhiye ki aAjakala utsargamArgako choDakara apavAdamArgameM calanA paDatA hai, aura divasake pahale praharameM cAhadudhakI gaveSaNA karanA paDatI hai, divasake dusare praharameM bhikSAko jAnA paDatA hai, agara koi jainamuni utsargamArgameM calanA cAhe to divasake tIsare prahara bhikSAko jAve, aura jo kucha nirasAhAra mile usapara saMtoSa kare, vihArake vakhtabhI kaMtAnake mauje na pahane. ___ kalama pAMcamI-dazavaikAlika sUtrake chaThe adhyayanameM likhA hai, jainamuni dinameM ekadaphe AhAra khAve, usakA pATha yaha hai. , aho niccaM tavo kammaM, savvabuddhihiM vanni / jAyalajjA samA vitti, egabhattaM ca bhoyaNaM // 23 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. www.www.www.wwwxxmmmmwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwer dekhiye ! jainamuniko ekadaphe AhAra khAnA kahA, isapara agara kahA jAya zarIrakI sthiti pahale jaisI nahI rahI, isa liye diname dodaphe AhAra khAnA paDatA hai, aura savere cAhadudhakA sahArA lenA paDatA hai, to sabuta huvA irAde zarIrasthitike Ajakala zithilamArga ikhtiyAra karanA par3atA hai. jainazAstra meM jainamuniko dinameM nIMdalenA nahI kahA. kSudhA tRSA vagerA bAisa parisaha sahana karanA kahA. aura zarIrapara mamatvabhAvakA tyAga karanA pharamAyA, cAhe koi jainamuni ho sAdhavI ho zrAvaka ho yA zrAvikA ho jabajaba upavAsavrata kare to pahale rauja ekAzanA kare aura pAraneke raujabhI ekAzanA kare Ajakala esA baratAva bahuta thoDe zakhza karate hoMge esA baratAva kare nahI aura apane Apako utsarga . mArgapara calanevAle bole to isa bAtako jainazAstra kabula nahI karate. kalama chaThI jainazAstroMmeM yoga upadhAna vahana karanA usakA nAma hai, jisa jainazAstrakA yoga vahanA ho, usa jainazAstrako maya arthake kaMThAgra kare, aura zrAvakako jisa jisa sAmAyika pratikramaNake vibhAgakA upadhAna vahanA ho, usa usa vibhAgako maya arthake kaMThAgra kare. korA tapa karanese yoga upadhAna ho gayA samajanA galata hai. ___ kalama sAtamI-jainazAstroM meM likhA hai, jainamuni kisIke laDakeko vinA hukma usake vArIzoMke dIkSA na deve, agara koi zakhza dIkSA lenekA irAdA batalAve to jainamuni usake mAtApitA vagerA ristedAroMko khabara deve, unake ristedAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. agara rubaru milakara jainamuniko AjJA deve to usako dIkSA denA munAsiba hai, dIkSA pAlanA sahaja nahI, kalama AThamI, agara koi jainamuni AcArya upAdhyAya gaNIpravartaka vagerA padavIke dhAraka bane to pahale unako yaha sauca lenA cAhiye mene usa padavIke guNa hAsila kiye hai yA nahIM, kalama navamI, agara koi jaina yatijI ho to unakobhI paMcamahAvrata pAlanA cAhiye, jainazAstroMmeM pATha hai, jo zakhza pAMca iMdriyoMko jIte aura paMcamahAvrata pAle usako jainayati kahe haiM, tIrthakara gaNadharoMke darabArase chuTa nahI milI hai ki paMcamahAvratase judA baratAva karanA. yati muni sAdhu saMyamI aNagAra zramaNa nigraMtha ye saba munipadake paryAya nAma hai. kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajIko yAda hogA ki upara likhI hui nava kalamake vAremeM bAteM merI aura Apake gurujIkI mulAkAtake vakhta hui thIM, usa vakhta jo yatijI aura zrAvaka vagerA sAtha the, unasebhI darayAphta kiyA jAya. . 9 agara koi jaina muni yA jainazvetAMbara zrAvaka esA kahe ki zAMtivijayajI raila vihAra karate hai, isa liye hama unako nahI mAnate, to javAbameM mAluma ho jinakI jaisI marajI ho, vaisA varatAva kare. zAMtivijayajI kisI bAtase nAsaja nahI, zAMtivijayajIko mAnanevAle jaina samAjameM bahuta haiM, koi na mAne to kyA huvA ? zAMtivijayajI raila vihAra karate haiM to bhI zaharabazaharameM jahAM jaina samAjakI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. nararrnama AbAdI hai. vahAM maya beMDabAjA vagerA julusake unakI peMzavAi karate haiM, unakA vyAkhyAna sunate haiM, caumAsA ThaharAnekI minnata karate haiM, railakirAyA dekara AdamIko sAtha bhaijate haiM. tAjIma karate haiM, aura khidamata karate haiM, isase jyAdA aura kyA rutabA hogA. dharma aura prIta jorAjorI nahI hotI. zAstrArtha aura raila vihArakA kyA saMbaMdha hai ? jainazAstroM meM samyakdarzana jJAna aura cAritra ye tIna guNa kAbila adabake haiM, jisameM etakAta sabase baDA kahA, uttarAdhyayanasUtra meM etakAta baDA pharamAyA, bAda usake jJAna aura tIsare darje cAritra kahA, akelA etakAta mukti de sa.katA hai, vinA etakAta akelA cAritra mukti nahI de sakatA, aura na isa ruhako phAyadA pahucA sakatA, jJAna sarva ArAdhaka kahA aura kriyA deza ArAdhaka kahI. magara zarta yaha hai, agara vo etakAtake sAtha ho, isameM koI khilApa jainazAstrake likhA ho, to akalamaMda loga isapara TIkA kare meM usakA javAba dUMgA. mene saMvat (1936) meM mulka paMjAba zahara malerakoTameM dIkSA ikhtiyAra kiDa, bIsa varsataka mulka-ba-mulka paidala saphara kiyA. saMvat (1956) meM jaba merA caumAsA zahara lakhanaumeM huvA, tIrthasameta zikharajIkI jiyAratake liye jAnekI tayArI kii-ba-savArI raila saphara karanA zuru kiyA aura vahI baratAva abataka jArI hai. jainasamAjameM jo ijjata merI pahale thI, ababhI hai, yUM to tIrthakara devoMko bhI kaI ___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 adhika-mAsa-darpaNa. loga tIrthakara tarIke nahI mAnate the, to Ajakala muje koi jaina munitarIke na mAne to kauna tAjjubakI bAta hai ? mAnanA na mAnanA apanI marajIke tAlluka hai, zAMtivijayajIko jojo zrAvaka munitarIke mAnakara vaMdana karate haiM, unako dharmalAbha dete haiM, jo jo zrAvaka nahI mAnate, aura vaMdana nahI karate, unako dharmalAbha nahI dete, jainazAstroMmeM jainamunike jo jo guNa aura vrata bayAna kiye haiM. aura isItaraha zrAvakakeM bhI jo jo guNa vrata likhe haiM usapara baratAva karanevAloMko jainameM muni aura zrAvakatarIke mAnanA munAsiba pharamAyA. jainazAstroMkA jo kucha pharamAna thA, itanemeM AgayA akalamaMda loga gaura pharamAve. 10 Age kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI apane vijJApana naMbara sAtameM teharIra karate haiM, mere banAyehuve laghu paryuSaNAnirNayake prathama aMkake saba lekhoMkA nyAyase purepurA uttara denekI ApameM tAkAta nahI. yadi hotI to adhika mAsame sUrya cAra na hove, vanaspati na phule, vagerA bAtokA khulAsA kyoM nahIM diyA? javAba-agara adhikamAsameM sUrya cAla calatA hai aura vanaspati phulatI hai, isa sababase Apa adhikamAsako ginavIme lenA cAhate ho, to Apaloga khuda jaba do ASADha Ave pahale ASADhako cAturmAsika vrata niyamakI apekSA ginatIme kyoM nahI lete ? do pauSa mahine Ave jaba tIrthakara pArthanAthamahArAjakA janma kalyANika eka pauSameM karate ho Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. yA donoMme ? agara eka pauSameM karate ho to kalyANikaparvakI apekSA eka pauSako ApalogoMne ginatImese kyoM choDA ? anyamatake paMcAMgake AdhArase jaba do caita Ave siddha cakrajIkA tapa eka caitameM karate ho, aura eka caitako kyoM choDa dete ho? jaba do vaizAkha mahine Ave akSayatRtIyAparva ekameM karate ho yA donoMme ? agara ekameM karate ho to eka vaizAkhako Apaloga ginatImeMse kyoM choDa dete ho? isakA jabAva dIjiye kyA! ina dinomeM sUrya calatA nahI hai ? kyA! vanaspati phulatI nahI haiM? kyA ina mahinoMme pApa nahI lagatA ? isakA bhI javAba dIjiye! javAba denekI tAkAta kisameM nahI hai meremeM yA ApameM ? dusarekoM kahate ho adhika mahinA ginatImeM lenA, aura Apa lete nahI. isakI kyA -vajaha hai ? abhivarddhita saMvatsara teraha mahinekA hotA hai, aura nizIthacUrNimeM adhika mahineko kAlacUlA kahI, kahate ho, magara jisa bAtakI carcA calatI hai usake liye kyA jabAba dete ho? cAturmAsika vArSika aura kalyANikaparvake vrataniyamakI apekSA ginatIme lenA esA kisa jainazAstrakA pATha hai ? pUrvapakSameM pATha dete jAiye aura uttarapakSame merese pATha lete jAiye, jabataka pUrvapakSameM pATha jAhira na ho tabataka uttarapakSameM pATha jAhira karanA gairainsApha hai basa! yaha bAta muddekI hai, agara isako acchI tarahase samaja lii jAya to koI zaka paidA na hogA. meM kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajIse puchatA huM Apa agara adhika mahinA dinoMkI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. ginatIme lenekA pakSa karate ho to gayevarsa do bhAdave mAnakara pAMca mahinekA caumAsA kyoM mAnA? aura caumAsI pratikramaNa pAMcameM mahineke aMtarese kyoM kiyA? eka mahine pahalese caumAsI pratikramaNa karanA thA. aura eka mahine pahalehI caumAsA khatama karake vihAra kara denA thA, caumAsI pratikramaNa pAMcameM mahine kiyA phira adhika mahinA ginatIma liyA kahAM sabuta huvA ? jesA kahanA vesA baratAva karanA cAhiye.. 11 phira kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI apane banAyehuve laghuparyuSaNa nirNayagraMthake pRSTha (25) para isa dalilako peza karate haiM, dusare ASADa meM caumAsI pratikramaNa karanese adhika mAsa ginatImese niSedha nahI ho sakatA. (javAba) dusare ASADhameM caumAsI pratikramaNa karanese cAturmAsika vrata niyamakI apekSA ApakehI kathanase niSedha ho gayA, agara kahAjAya pahelA ASADa grISmaRtumeM calA gayA to phira Apake kahanese grISmaRtukA caumAsA pAMca mahinekA ho gayA, aura caumAsA cAra mahinekA honA cAhiye, Apa to likhate ho nizIthacUrNimeM aura dazavaikAlikabRhavRttimeM adhikamAsa dinoMkI ginatImeM siddha karake batalAyA hai, phira yahAM pahale ASADako cAturmAsika vrataniyamakI apekSA ginatImese kyoM choDA? dusaroMko kahanA adhikamAsa ginatImeM lenA cAhiye, aura Apa usa bAtapara amala nahI karanA yaha bhI koi insApha hai ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. 12 hareka mahineke dina tIsa pure gine jAte hai, aura usI ginatIpara dharmakriyA kii jAtI hai, magara kisI mahinemeM tIsa dina Ate hai, kisImeM nahIM Ate, varsake bArA mahinemeM aura caumAseke cAra mahinemeM saba mahineke pure tIsa tIsa dina Ate nahI. aura isa AdhArase kisI caumAsemeM (120) dina pure ho sakate nahI phira pacAsadina saMvatsarIke pahalebhI nahI raha sakegeM. aura isItaraha saMvatsarIke pIchebhI sIteradina nahI raha sakegeM pacAsa aura sIteradinakA mela milAneke liye cAhe unaMtIsa dinakA mAsa Ave usakebhI tIsadina aura kabhI panarAhadinase kama dinakA pakSa Ave tobhI usake panarAMha dina gine jAte hai, agara esA na kare to pacAsa aura sItera dinakA mela AtA nahI, * aMnyamatake paMcAMgase kabhI solaha dinakA pakSa AjAtA hai, to usakobhI panarAMhI dina gine jAte hai, kabhI caudahadinakA pakSa AjAve to usakobhI panarAMha dina gine jAte hai, sabuta huvA ki kSayatithi aura vRddhitithi ginatImeM nahI lii jAtI. kharataragachavAlebhI isI saDakapara calate hai, isItaraha adhikamahinAbhI ginatImeM nahIM liyA jAtA, yaha eka siddhi bAta hai, isa vAtakoM khayAlameM lAnA nahI aura korApakSa pakaDanA kyA phAyadA. 13 agara caMdrasaMvatsarapara calo, to tIrthaMkara mahAvIrasvAmIkA nirvANa kArtikavadI amAsako huvA. usa dina: khAtinakSatra thA, aura dusare varsake nirvANakA dina tInaso ___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 adhika-mAsa-darpaNa. copana dinase AyagA, phira tInaso sATha dina varsake kisa ginatIse ginoge ? usake bAremeM kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajIke pAsa kisI jaina AgamakA sabuta ho to peMza kare. agara sabuta nahIM hai to-maMjura karanA paDegA unaMtIsa dinake mahinekobhI tIsa dinakA mahinA ginanA paDatA hai. aura (120) dinakA eka caumAsA ginanA paDatA hai. 14 agara sUryasaMvatsarapara calo to eka mAsakI saMkrAMti ginI jAtI hai, aura sUryakI cAlakA eka mahinekA pramANa hai. kabhI ekatIsa dina A jAte hai, jababhI usako mahinA ginanA paDatA hai, usa jagahabhI kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajIko kubula karanA paDegA ki mahineke tIsa dina ginanekA pramANa hai. isa liye ekatIsa dinakoMbhI tIsa dina ginate hai. tInaso savApAMsaTa dinakA eka sUryasaMvatsara hotA hai. usa apekSAbhI tInaso sATha dina ginanekA nahI bana sakatA. asalameM sUryasaMvatsara aura caMdrasaMvatsarakA meMla milAneke liye bIcameseM adhika mahinA nikAlanA paDatA hai, sabuta huvA jaise adhika dinakoM aura kama dinakoM vrataniyamakI apekSA ginatIme lete nahI. isItaraha adhikamahinekoMbhI cAturmAsika vArSika aura kalyANikaparvake vrataniyamakI apekSA ginatImeM nahI lenA, yaha eka insAphakI bAta hai, kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI isa bAtako khayAlameM lete nahI aura kaha dete hai adhika mahinA gina___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. tImeM liyA hai. basa! yahI bAta samajanekI hai, agara koI na samaje usakA kyA kiyA jAya, akalamaMda loga isa bAtakoM samaja leve aura satya kyA cIja hai, usakA imtihAna kare. 15 Age kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI apanI banAi hui laghupayUSaNanirNaya kitAbake pRSTha (7) paMkti (12) para bayAna karate hai. prAcInazAstroMmeM do-caudasako do-terasa banAnA kisI jagaha nahI likhA. javAba-Apa loga do-caturdazI Ave jaba do caudasa mAnate ho yA eka ? agara eka mAnate ho to tapagachavAloMke maMtavyapara AnA paDegA, agara do mAnate ho to phira jaba do caturdazI AtI hai, taba donoM caturdazIke rauja do dinake upavAsavrata kyoM nahI karate? aura donoM dina pAkSika pratikramaNa kyoM nahI karate ? pAkSika pratikramaNa ekahI rauja karanA, upavAsabhI ekahI rauja karanA, phira do caudasa mAnI esA kisapramANase kaha sakate ho? do-ekAdazI tithi AtI hai, to do-dina upavAsavrata kyoM nahIM karate? jaba do paMcamI tithi AtI hai to jJAnapaMcamIke do-upavAsa kyoM nahI karate ? sabuta huvA Apa logabhI ekaparva tithiko vrataniyamakI apekSA ArAdhana karate ho dusarIko nahI karate, phira bAta kyA hui ? bAta yahI hui jo tapagachavAle mAnate hai, Apake laghuparyuSaNA nirNayake pRSTha (25-26) vagerA saba mene dekha liye hai. uname kisIjagaha Apane yaha nahIM vataniyarata ? sabutara to jJAnapaMca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. batalAyA ki cAturmAsika-vArSika aura kalyANikaparvakI apekSA ginatIme lenA jabataka yaha nahI batalAsakege tabataka ApakA kahanA koi kisa insAphase kubula karegA. 16 phira kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI apane vijJApana naMbara sAtameM teharIra karate hai, ApakA utsUtraprarUpaNAkA aura pratyakSa ayuta vA mithyA lekhako pIchA kheMca lijiye, aura michAmidukaDaM pragaTa kijiye, nahI to sabhAmeM zAstrArtha karaneko tayAra ho jAiye. javAba--isa kitAbakI zuruAtameM likhIhui pahelI dusarI kalamake mutAbika donoM pakSake saMghakI salAhase vAdI prativAdI sabhAdakSa aura daMDanAyakake jarIye sabhA hove aura saMghakA merepara AmaMtraNa Ave to meM sabhAmeM zAstrArtha karaneke liye aAneko tayAra hu~ merA kaunasA lekha utsUtraprarUpaNAkA ayuta vA mithyA thA jainazAstra pATha dekara batalAyA kyoM nahI, insApha kahatA hai, Apa-apane aise lekhoMko pIchA kheMca lijiye, aura michAmIdukaDaM pragaTa kijiye, utsUtraprarUpaNA kisakI hai, isapara khayAla kijiye, Apa haravakhta likhate ho ki adhikamAsa ginatImeM liyA hai. phira Apa khuda do ASADa Ave jaba eka ASADako cAturmAsika vratakI apekSA kyoM choDa dete ho ? pArzvanAtha bhagavAnake janmakalyANikakI apekSA eka pauSakoM kyoM choDate ho, do caita zrAve jaba siddhacakrajIke tapakI apekSA pahale caitako kyoM choDa dete ho? do vaizAkha Ave jaba akhAtrIjaparvakI apekSA eka ___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com khuda do Ayo choDa dete ho kyoM choDate ho,
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. 21 vaizAkhakoM kyauM choDa dete ho? gatavarSameM anyamatake paMcAMgake AdhArase do bhAdave mAnakara pAMca mahinekA caumAsA kyoM mAnA ? kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI mere lekhoMke bAreme haravakhta likha dete hai ki ApakI kitAba pardUSaNAparva zAstrakAroM ke abhiprAyase viruddha hai. jinAjJAbahAra hai, aura kuyuktiyoMse bholejIvoMko unmArgameM geranevAlI hai. magara meM puchatA huM. ina bAtoMkI sAbItI kyA hai? sAbItI kara sakate nahI, vRthA likhanA, kauna akalamaMda maMjura karegA. 17 Age kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI apane vijJApana naMbara sAtameM isamajamUnakoM peMza karate hai ki mAnavadharmasaMhitAke pRSTha (800) para likhA hai agara adhikamahinA ginatImeM liyA jAtA ho to paryuSaNAparva dUsare varsa zrAvaNameM aura isItaraha adhikamahinoMke hisAbase uktaparva hamezAM phirate huve cale jAyage, yaha lekhabhI utsUtraprarUpaNArUpI hai. kyoMki jineMdrone adhikamahinA Ane parabhI vArutumeM pa]SaNA karanA pharamAyA hai. javAba-merI banAi hui mAnavadharmasaMhitA kitAbakA lekha utsUtraprarUpaNArUpa nahI, kyoMki adhikamahinA ginatImeM leve to paryuSaNAparva bAraha mahineko kaise AyageM? teraha mahineme Ayage. Apa logoMke khayAlase to bAraha mahinepara AnA cAhiye, kyoM ki ekavarsake caumAse tIna hote haiM, dareka caumAseke cAra mahine gine jAte haiM. aura Apake khayAlase eka caumAsemeM pAMca mahine AyageM, yA to ___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 adhikamAsa-darpaNa. bAraha mahinoMkA varsa kubula karo yA abhivarddhita saMvatsarakA eka mahinA ginatImeMseM choDado, agara jainazAstrapara calate ho to jineMdroMne pharamAyA hai mutAbika jainajyotiSake varSA Rtu meM adhikamahinA nahI AtA. phira Apane anyamatake paMcAMgapara calakara gatavarsameM do bhAdave kyoM mAne? jainazAstrapara calanA to jainajyotiSako maMjura rakhanA cAhiye, aba utsUtraprarUpaNA kisakI hai? isapara khayAla kijiye, merI banAi hui mAnavadharmasaMhitAkA lekha isa bAtapara hai ki adhikamahinA vArSikaparvakI apekSA ginatImeM nahI lenA. 18 phira kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI apane vijJApana naMbara AThakI sUcanAmeM dusareko likhate hai, nyAyaratnajI zAMtivijayajIkI bhUloMkA prakAza hogayA hai. bAMcane lAyaka hai. jabAba-nyAyaratna-zAMtivijayajIkI kauna kaunasI bhUle thI, zAstra sabutase pATha dekara batalAi kyoM nahI? dusareke lekhoMko binA sabuta peMza kiye bhUlavAle kahanA. amUka zakhzakI bhUloMkA prakAza hogayA kahanA sahaja hai, magara sAbIta karake batalAnA sahaja nahIM hai, jainazAstrake pATha dekara nyAyaratnakI bhUla sAbIta kijiye. . 19 Age kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI apane vijJApana naMbara chaThemeM isa majamUnakoM peza karate hai, aneka gachoMke aneka pUrvAcAryoMne sAmAyikameM prathama karemibhaMte uccAraNa kiye bAda iriyAvahI karanekA pATha kahA hai, usaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika mAsa-darpaNa. 23 .~rmammmmmmmmmmmmmmmmmmmwwwwwwwmmmmmm saMbaMdhI Avazyaka bRhadvatti vagerA solaha zAstrake pramANa vijJApana naMbara pAMcameM pragaTa kiye hai. javAba-akelA nAma pragaTa karanese kyA huvA ? pATha to ekabhI zAstrakA nahI diyA, agara Apa koi jainazAstrakA pATha jAhira kareMge to meMbhI usake jabAbame pATha jAhira karuMgA. pUrvapakSameM pATha diye ho to uttarapakSameM pATha denA insApha hai. __20 phira kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI apane vijJApana naMbara AThameM likhate hai, paMcAzakake pUrvApara saMbaMdhavAle saMpUrNa sAmAnya pAThako choDakara zAstrakAra mahArAjake abhiprAyako samajevinA thoDAsA adhurA pATha bhole jIvoMko dikhalAkara vIraprabhuke vizeSatAse Agamokta chaha kalyANi. koMkA niSedha karanA ityAdi aneka bAteM ApakI donoM kitAboMmeM zAstraviruddha bharIhui haiM. javAba-merI donoM kitAboMmeM kauna kaunasI bAteM jainazAstrake viruddha thI. jainazAstrake pATha dekara batalAi kyoM nahI, paMcAzakasUtrameM tIrthaMkara mahAvIra svAmIke pAMca kalyANika sAmAnyatAse kahe hai, esA pATha jAhira kyoM nahI kiyA ? pUrvAparasaMbaMdhavAle saMpUrNa pATha likhe kyoM nahIM? mene adhurA pATha diyA thA, to Apane saMpUrNapATha likhakara batalAyA kyauM nahIM korI bAte banAdIi isako kauna akalamaMda maMjura karegA, dusarI dalila yaha hai ki paMcAzakasUtrakA pATha agara sAmAnyatAkA hotA to kyA Apake kharataragachake Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 adhika-mAsa-darpaNa. AcArya zrImAn abhayadevamUrajI isa bAtakoM nahI jAnate the? agara kahA jAya jAnate the to phira unoMne apanI banAi hui paMcAzakasUtrakI TIkAmeM tIrthaMkara mahAvIrasvAmIke pAMca kalyANika kyauM pharamAye? aura esA kyoM nahI likhA ki teisa tIrthaMkaroMke pAMca pAMca kalyANika hai, magara tIrthakara mahAvIrasvAmIke chaha kalyANika jAnanA, magara kaise likhe ? jo bAta mUlapAThameM na ho vo TIkAmeM kahAMse lAve? kalpasUtra AcArAMgasUtra yA sthAnAMgasUtrameM agara garbhApahArakoM chaThA kalyANika kahA hotA to prAcIna TIkAkAra chaha kalyANika jarUra likhate, zrImAn haribhadrasUri aura zrImAn abhayadevamUribhI likhate, meM kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajIkoM pUchatA hUM Apako apane kharataragachake AcArya zrImAn abhayadevasUrajIke vacana pramANa hai yA nahI? agara pramANa hai to pAMca kalyANika mAnanA maMjura karo, agara pramANa nahI hai, to bajarIye chApeke apane hastAkSarakI sahIse jAhira karo ki mujako zrImAn abhayadevasUrijIke vacana pramANa nahIM. __ 21 jainazAstroMmeM paMcamIkI saMvatsarI karanA kalpasUtrake pAThase ThIka hai, aura usI kalpasUtrake aMtarAvise kappai isa pAThase caturthIkI saMvatsarI karanAbhI ThIka hai, doMnoM pakSame koi pakSa jUThA hai. esA kahanA nahI bana sakatA, jainazAstra kalpasUtrakI apekSA doMnoM bAta ThIka hai. agara koi mahAzaya paMcamI tithi ulaMghanakarake chaThake rauja saMvatsarI kare to Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 .rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrry adhika-mAsa-darpaNa. yaha bAta bezaka! jainazAstrake viruddha kahI jAyagI, jainazAstra kalpamUtrameM jaina munikoM zvetakapaDe pahananA kahA. aura sAthameM yahabhI pharamAyA ki paMcamahAvrata pAlanA cAhiye, kAlAMtarase jaba zvetakapaDe pahananevAle jaina muniyoMmeM cAritradharmake bAremeM kucha zithilatA prApta hui, zrIyuta satyavijayajI mahArAjane jainazAstra nizIthasUtra aura anuyogadvArasUtrake pAThase kapaDeko raMga dekara pahananA zuru kiyA. aura paMcamahAvrata pAlanekA kriyA uddhAra kiyA, agara jamAne hAlameMbhI koi sapheda kapaDe pahananevAle jaina muni paMcamahAvrata pAlanA maMjUra rakhe to unako jaina munitarIke mAnanA cAhiye, zraddhA jJAna aura cAritrarUpa guNase kAma hai. jisameMbhI zraddhAguNa sabase avaladarjepara hai. akele zraddhAguNase mukti ho sakatI hai, zraddhArahita akele dravya cAritrase mukti nahI ho sakatI, isalekhakA matalaba yaha nikalAki sapheda yA pIlekapaDese Atmahita nahI guNase Atmahita hai. 22 aMcala gachanAyaka zrImAn maheMdrasiMhamUri viracita bRhat zatapadIgraMthakA sArarUpa bhASAMtara jo zrAvaka ravajI devarAja kachakoDAyavAlone chapavAyA hai, usake pRSTha (149) para jahAM kharataragachake zrImAn jinavallabhasUrijIkI nayI AcaraNAkA bayAna diyA hai usameM likhA hai, "haribhadrasUriye paMcAzakamAM pAMcaja kalyANika kahyAM che, ane abhayadevamUriye paNa tyAM teTalAMja carcA che. chatAM jinavallabhasUriye chaTuM kalyANika prarupyu." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 adhika-mAsa-darpaNa. dekhiye ! isa lekha meM tIrthaMkara mahAvIrasvAmIke pAMca kalyANika likhe haiM, paMcAzakasUtrake mUlapAThameM AcArya zrImAn haribhadramUrijIbhI pAMca kalyANi pharamAte haiM. zrImAn abhayadevasUrijI jinako kharataragachavAle apane gachameM huve batalAte haiM. vebhI pAMcakalyANika likhate hai, AcArAMgasUtrakI TIkAmeM yA kalpasUtrakI purAnITIkA jo ki kharataragachatapagachake nikaleke pahalekI banI hui ho unameM kisImeMbhI tIrthakara mahAvIrasvAmIke chaha kalyANika nahIM likhe agara likhe haiM to koi batalAve. 23 kharataragachake sAdhu-sAdhavI zrAvaka-zrAvikA pratikramaNameM unake gachake jaMgamayugapradhAnazrIjinadattasUrijI aura . zrIjinakuzalamUrijIke nAmase kAyotsarga karate haiM, magara insApha kahatA hai, inase baDe jo gautamasvAmI sudharmasvAmI jaMbUsvAmI devarddhigaNikSamAzramaNa haribhadramUri siddhasenadivAkara aura haimacaMdrAcArya vagerA kai jainAcArya hogaye unakA kAyotsarga kyoM nahIM karate ? agara kahA jAya zrImAn jinadattasUrijIne kai mahAzayoMko dharmopadeza dekara jainadharmI banAye haiM to javAbameM mAluma ho kyA? dusare jainAcAryoM ne nahI banAye ? unase baDebaDe jainAcArya hogaye jinoMne jaina saMghapara baDA upakAra kiyA hai. zrImAn jainAcArya ratnaprabhasUrijIne oziyAnanagarImeM lAkhoM jainazrAvaka banAye unakA kAyotsarga kyoM nahIM karate! jinoMne jaina saMghapara baDA upakAra kiyA, agara unakA kAyotsarga nahIM karate aura Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. apane kharataragachake jainAcArya zrIjinadattamUrijI aura zrIjinakuzalamUrijIkA karate ho to yaha eka tarahakA pakSapAta huvA sAvIta hogA. ___ 24 kharataragachake dAdAjI zrIjinadattamUrijI aura zrIjinakuzalamUrijIke caraNoMkI chatrIyeM kai jagaha banI hui haiM. kai zrAvaka zrAvikA dAdAjIke nAmase prasAda caDhAnA bolate hai. aura vo bolA huvA dAdAjIkA prasAda thoDAsA unake caraNoM ke sAmane caDhAkara bAkIkA zrAvakoMko bAMTa dete hai. isI taraha nAriyala toDakara thoDAsA TukaDA caDhAkara bAkIkA bAMTa dete hai. jainazAstroMmeM devadravya gurudravya aura dharmadravya Apa nahI khAnA cAhiye. sAbIta nAriyala yA zera dozera pAMcazera miThAi jitanI cIje dAdAjIke nimitta lAye ho vo purepurI caDhA denA cAhiye kyoM ki vo cIja gurudravya ho gai. usakA khAnA jAija nahIM. agara kahA jAya dAdAjI mukti nahI pAye haiM. devaloga gaye haiM. usa bhAvanAse hama mAnate haiM. aura naivedya (prasAda) caDhAte haiM to yaha bAta jainazAstrase khilApha hai, jainazAstrameM dharmaguruko dharmagurukI bhAvanAse mAnanA kahA. devaloka gaye isa bhAvaseM mAnanA nahI kahA. balki ! dAdAjIne manuSya bhavameM jo samyak darzanajJAna aura cAritra pAlA thA usa bhAvanAse dharmaguru samajakara mAnanA kahA. isa liye jaba usake caranoMke sAmane jAnA taba ichAmikSamAzramaNa kahakara tIna daphe vaMdanA karanA. abhuThIyo abhyaMtara khAmanA aura jo naivedya yAnI gurudravya hogApurI caDhA denA cIje dAdAjI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 adhika-mAsa-darpaNa. prasAda legaye ho vo purepurA caDhA denA, jo jo zrAvaka dhana daulata putraparivAra vagerAke liye vaMdana namana karate hai prasAda caDhAte hai yaha ThIka nahI. dAdAjIko yAnI dharmaguruko mokSa nimitta mAnanA cAhiye. saMsArake kAryake nahI. kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajIke vijJApana naMbara navamekA javAba aura adhikamAsake bAremeM zAstrArthake liye jAhira sUcanA. 1 kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI apane vijJApana naMbara navameM likhate haiM, "nyAyaratnajI zAMtivijayajI hAragaye." __ javAba-sabhA hui nahIM, zAstrArtha kiyA nahIM, phira hAra jitake ThaharAvakA pAsa kisane kara diyA, apane Apase kisIko hAra gaye kaha denA gera insApha hai, duniyA jUTha sacake dekhaneke liye eka AinA haiM, jAnanevAle bakhUbI jAna sakeMge ki sabhA hui nahIM, phira hArajIta kaise ho sake. 2 Age kharataragachake muni zrIyuta maNisAgarajI apane vijJApana naMbara navameM bayAna karate haiM, zAstrArtha ApakA aura merA hai, isameM baMbaike saMghako vA AgevAnoMko bIcameM lAnekI jarurata nahIM.. javAba-zAstrArtha karanA aura phira jainasaMghakI jarurata nahIM, yaha kaise bana sakegA, zrIyuta muni maNisAgarajI kahate hai, saMghakI jarurata nahIM meM kahatA hUM, yaha carcA saba jainasaMghake phAyade kI hai, kIsI ekake liye nahIM phira saMghakI jarurata kyoM nahIM. mere khayAlase saMghakI nihAyata jarurata hai, ___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. 29 -rrrrrrrrr ~~ akele beThakara zAstrArtha kiyA to saMghako kyA phAyadA huvA, agara saMghakI jarurata nahIM to phira vijJApana vagerA lekha kinako dikhalAneke liye chapavAye jAte hai isa liye vAdI prativAdI sabhAdakSa daMDanAyaka aura sAkSIke jarIye sabhA kiijAya aura saMghakA merepara AmaMtraNa Ave to meM sabhAmeM zAstrArthake liye Aneko tayAra hUM, caumAseke liye dusare zaharakI vinati hai. hiMdI ASADhavadI gujarAtI jeThavadI trayodasIke rauja dusarI jagaha jAnA hogA. 3 sabhA honepara hArajIta kisakI hotI haiM aura marIci tathA jamAlikI taraha utsUtra prarupaNA kisakI hai mAluma ho jAyagA. jAhira carcAke viSayakI hastAkSarase likhI hui khAsagI ciThIyoMke javAba denA meM gera insApha samajatA hUM, * isIliye ApakI rajiSTarI kii hui ciThIkAbhI javAba meMne nahIM diyA thA ba-jarIye chApeke jo kucha puchA hotA to javAba detA Age Apane apane vijJApana naMbara navameM likhA hai tAkAta ho to baMbaikI pulisacokI kotavAlImeM zAstrArtha karaneko Avo. javAba-kotavAlImeM aura pulisacokImeM zAstrArtha karanA Apa munAsiba samajate hoge muje to baMbaike jainasaMghakI salAhase dharmasthAnameM paMDitoMkI sabhAmeM zAstrArtha karanA munAsiba dikhAI detA hai. 4 merI banAi hui kitAba paryuSaNa parvanirNaya chapeko Aja karIba nava mahine ho gaye aura dusarI kitAba adhika___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 adhika-mAsa-darpaNa. mAsanirNaya chapeko pAMca mahine ho gaye doMno kitAboMke pRSTha (56) huve haiM inake dareka bayAnakA pure purA javAba dIjiye. eka do choTe choTe vijJApana chapavA diye isase merI kitAbakA javAba nahIM ho sakatA. 5 merI tarphase banI hui tIsarI kitAba baMbaimeM chapa rahI hai, thoDe raujameM Apa logoMke sAmane A jAyagI, usakAbhI mAkula javAba dijiye gA. dusarI daphe-jAhira sUcanA. 1-kalama pahelI,-Ama jainazvetAMbarasamAjako mAluma hogA, mene-adhikamahineke vAremeM zAstrArthakaraneke liye panarAMha raujakI mudata dekara eka istihAra chapavAyA thA, aura zahara baMbaimeM bAMTa diyA thA, hiMdake baDe baDe zahara meM ba-jarIye DAkake ravAnA karake mustahera karavA diyA thA, aura akhavAre jainameM usakI jAhirAtabhI dediithI, jisase Ama jaina zvetAMbarasamAjakoM mAluma ho gayA hogA, adhikamAsake bAremeM sabhA hui nahI, zAstrArtha huvA nahI phira kisIkI hAra jItakA kahanA akalamaMdoMke najadIka geramumakIna hai. 2-kalama dusarI,-merA kayAma caumAse bhara thAneme rahegA, cunAce! dusare do-zaharoMke zrAvakoMkI ArjU thI magara mene yahAM thAnemeMhI vArIza gujAranA mukarara kiyA hai, dusarA sababa-thAneke jaina zvetAMbarazrAvakoMkA irAdA hai ki-yahAM-jothAne meM purAnA jainatIrtha jamAne zrIpAlajIke thA, vo jamInadosta ho gayA, usakA phira uddhAra karAnA, isaliyebhI merA kayAma yahAM rahegA, jo jo savAla tapagacha-kharatara gachake bAremeM mere najadIka peza hogeM,-meM-unakA mAkula jabAba detA rahUM gA. 3-kalama tIsarI,-Age kharatara gachake muni-maNisAgarajI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. apane istihAra naMbara dasameM bayAna karate hai, Apa baMbaimeM haravakhta Ate jAte hai, phira zAstrArthake liye khaDe kyoM nahIM hote, jabAbameM mAluma ho, vAdI-prativAdI-sabhAdakSa-daMDanAyaka aura sAkSIke jarIye donoMpakSake saMghakI salAhase agara sabhA hove, aura saMghakA merepara vulAnA Ave to-meM-zAstrArthake liye AnekoM khaDA huM, aura yaha bAta mene avalake istihArameMbhI jAhira kara dii hai, phira zAstrArthake liye khaDe kyoM nahI hote esA kahanA kisIko lAjima nahI, mutAbika merI sUcanAke agara sabhA kii jAya aura-meM-usameM hAjira-na-huM-to muje Apa loga kucha kaha sakate ho, yUM-to cazmoMkI talAzIke liye DokatarakI mulAkAta leneko aura-jo-pustaka chapatA hai, usake gupha dekhaneko merA AnA baMbaimeM hotA rahetA hai, magara vo kAma karake zAmakoM vApIsa thAne loTa pAtA hUM. 4-kalama cothI-phira kharatara gachake muni-maNisAgarajI apane 'istihAra naMbara dasameM teharIra karate hai, sabhA karanekA maMjura kiye vinA kisIke laMbe coDe lekhakA jabAba nahI diyA jAyagA. * jabAba-yaha lekha jAhira karatA hai, jabAba denevAle aba jabAba denese inakAra karate haiM, meM-puchatA huM ! itane hI se kyoM thaka gaye. . kalama-5-6-7-8 isa liye nahI likhI ki-isakA majamUna isa kitAbameM aura alaga chape huve istihArameM AgayA hai. 9-kalama navamI-phira kharatara gachake muni maNisAgarajI apane istihAra naMbara dasame teharIra karatehai, yaha vivAda sAdhuoMkA hai, (jabAba) akele sAdhuoMkA nahI,balki! saba jainasamAjakA hai, aura yaha carcA saba jainasaMghake phAyadekI hai, isIliye kahA jAtA hai-sabhA karanA, saba jainasaMghakA kAma hai, koI akelA kahe ki-meM-sabhA karuM to yaha bAta nahI ho sakatI, jaba gaye barsa pauSa mahinemeM merI aura maNisAgarajIkI mulAkAta dAdarameM hui thI,-dusarI daphe vAlakezvarameMbhI mIleM the, mene vahI bAta kahI thI, jo upara likha cukA hUM. ___Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhika-mAsa-darpaNa. 10-kalama dasamI, mene jo kharatara gacha samIkSA kitAba banAi hai, usakI jAhira khabara adhikamAsa nirNaya kitAbameM chapI hui hai, Apane paDhI hogI, usameM kharatara gachavAloMkI tarphase banI hui kitAba praznottara vicAra-harSahRdayadarpaNa-aura praznottaramaMjarIkA javAba darja kara diyA hai! Apa jo bRhatparyuSaNa nirNayagraMtha banAte the, usakA kyA huvA? kai varsa ho gaye, abataka jAhira kyoM nahI kiyA? jaba ApakA majakuragraMtha jAhira hogA, phorana ? merA banAyA huvA, kharatara gachasamIkSA chapakara jAhira ho jAyagA Apa aisA hargija-na-samaje tapa gachake maMtavyapara koi AkSepa kare aura zAMtivijayajI usakA jabAba-na-deve. 11-kalama gyArahamI-Apa merI donoM kitAboMkI eka bhI bhUla batalA sake nahI, bArAM terAM bhUle batalAnA to dura rahA, Apake vijJApana naMbara sAtameMkA jabAba merI tIsarI kitAbameM chapa rahAhai, merI donoM kitAboMke dareka bayAnakA purA jabAba Apa dete nahIM, sabhAmeM deyage aisA kahakara bAtako laMbAte ho, magara insApha kahatA hai, jabAba bhI dijiye, aura sabhA hove jaba zAstrArthabhI kijiye sabhA hogI taba jabAba deyage, esA kahakara jabAba-na denA ThIka nahI. 12-kalama bArahamI-phira kharatara gachake muni maNisAgarajI apane istihAra naMbara dasame isa majamUnako peza karate hai, ki ApakI donoM kitAboMmeM jaisI utsUtratA bharI huI hai, vesI tIsarI kitAbameM bhI bharI hogI. jabAba-kucha zAstra savuta de sakate ho-yA-korI bAteM hI bAteM hai ! zAstra sabuta denA nahI, aura dUsareke lekhako kahadenA utsUtra prarUpaNA haiM yaha kauna akalamaMda maMjura karegA? insApha kahatA haiM, zAstra savuta dekara jabAba diyA karo. 13-kalama teharamI-aba-meM-yahAM thAne meM caumAsetaka mukIma hUM, vA-kAyadA sabhAke jarIye sabhA karanA-yA-ba-jarIye chApeke savAla jabAba karate rahanA donoMmeM se kisItaraha merA inakAra nahI, cAhe jisataraha peza Ai ye. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAhirakhabara. Hoeseseneseseoeoeoeoesebeseseoeoeoeoeoeoeoesem kharataragachasamIkSAgraMtha. __ majakura graMtha merI tarphase banarahA hai, isameM chaha kalyANikake liye mAkula javAba darja hai, jainazAstroMmeM 5 hareka tIrthaMkaroMke pAMca kalyANika hote haiM, navAMgasUtra'vRttikAra zrImAn abhayadevamUrijIneM pAMcAzakasUtrakI TIkAmeM tIrthakara mahAvIrasvAmIke pAMcakalyANika phara* mAye hai. jisa sAla adhikamahinA Ave to usako 8 cAturmAsika, vArSika aura kalyANikaparvakI apekSA ginatImeM nahIM lenA. yaha bAta jainazAstrake pAThase 2 sAbIta kara dii hai. sAmAyika letevakhta ipithikA cha pATha pahile aura karemibhaMtekA pATha pIche bolanA, mutAbika jainazAstroMke pharamAnase siddha kara diyA hai, jaina muniko vyAkhyAnake vakhta yA tamAmadina mukhapara mukhavastrikA bAMdhanA kisI jainazAstrameM nahI likhA. 9 isa bAtakobhI isameM teharIra kii hai. dAdAjIke sAmane naivedya caDhAyA hUvA, gurudravya hogayA. aura gurudravya nahI khAnA cAhiye, isakAbhI khulAsA isameM diyA hai. kharataragachake zrIjinaprabhasUrijIne apane banAye huve graMthameM tapagachake bAremeM jo kucha likhA hai, usakA % javAba isameM darja kiyA hai, kitAva ratnasAgara mohana% guNamAlAmeM kharataragachake upAdhyAya zrImohanalAlajIne jo tapagacha kharataragachake. bAremeM likhAna kiyA hai Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 usakA javAba bhI isameM sAmIla hai, kitAba syAdvAdaanu- bhavaratnAkarameM kharataragachake muni zrIyuta cidAnaMdajIne DU * gachAdivyavasthA nirNayameM jo kucha likhA hai, usakA * javAna bhI isameM rozana hai, kitAba mahAjana vaMzamuktA valImeM graMthakartAne jo kucha majamUna gachake saMbaMdhoM peMzana kiyA hai, usakA javAbabhI isameM teharIra hai, kitAba praznottara maMjarImeM aura praznottara vicArameM kharataragachake paMnyAsa zrIkezaramunijI gaNIne tapagacha kharataragachake * bAremeM jo kucha lekha likhA hai usakA javAba bhI isameM * maujUda hai. jisako paDhakara jijJAsu loga khuza hoMge. 6 itanA lekha hAla tayAra hai, kharataragachake muni zrIyuta * maNisAgarajIkA banAyA huvA, bRhatpayUSaNa nirNayagraMtha ) jaba mujakoM mIlegA, usako dekhakara usakA javAbabhI , isameM joDa diyA jAyagA, isa kitAbameM koi apazabda nahI likhA hai. jainazAstroke pATha aura dAkhale dali loMse jabAva likhA gayA hai. jo koi jaina zvetAMbara - zrAvaka isa graMthako apane kharcase chapavAnA. nAhe to & unakA nAma prakAzakatarIke likhA jAyagA, agara koi kahe graMthakA meTara hamako bhejo dekhakara likhege. to cha javAbameM mAluma ho meTara kisako bhejA nahIM jAyagA. jisakI marajI ho rubaru aAnakara dekhajAve. aura kharcA peza kare. unakA nAma prakAzakatarIke likhA jAyagA. ba-kalama-jainazvetAMbara dharmopadeSTA, vidyAsAgara nyAyaratna munizAMtivijayajI, mukAma thANA, mulka kokana.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazoTa .vajayajI bhAvanaga2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com