________________
ક્યાં છે આજે આવા શ્રાવકો ? વસ્તુપાલ ઘરે જમવા આવ્યા છે. પહેલો કોળિયો લઈને મોંમાં મૂકવા જાય છે ત્યાં વાત સાંભળી. વસ્તુપાલે કોળિયો પાછો મૂકી દીધો અને થાળી હડસેલી દીધી. હાથમાં તલવાર લઈને બહાર ડેલીમાં આવ્યા. બૂમ પાડી – “કોણ છે ?” એક સાથે અનેક અવાજ આવ્યા – “સાહેબ ! અમે હાજર છીએ”. “સિંહ જેઠવાનો હાથ કાપી લાવવાનો છે. કોણ જશે ?” “માલિક! આજ્ઞા કરો.” વસ્તુપાલે ભુવનપાલ નામના અંગરક્ષકને આજ્ઞા આપી. પણ સાથે જ પૂછ્યું “ડરતો નથી ને? જીવનું જોખમ છે.” “માલિક ! ખાધેલું લૂણ હલાલ કરવાનો ઘણા દિવસે અવસર આવ્યો છે. જવા દો મને. અને મને વળી ડર શેનો ? આ માથું તો ક્યારનુંય તમને સોંપી દીધું છે. કહો તો અબઘડી ઉતારી દઉં.” ગયો ભુવનપાલ અને બધાની નજર સામે મામાનો હાથ કાપીને પાછો આવ્યો. મંત્રીશ્વરે એ હાથ ડેલીના તોરણે લટકાવ્યો જેથી આવતા-જતા લોકો એને જોઈ શકે. અને પોતે શસ્ત્રસજ્જ થઈને પોતાના મુઠ્ઠીભર સુભટો સાથે યુદ્ધ ખેલવા તૈયાર થયા. આ બાજુ જેઠવાઓનું લશ્કર બહુ મોટું હતું. એ લોકોએ મામાની આગેવાની હેઠળ વસ્તુપાલની હવેલી પર હલ્લો બોલાવ્યો અને એને ઘેરી લીધી.
આવા વખતે વસ્તુપાલની પડખે તો કોણ ઊભું રહે ? શર્ટન કોલિન્સે કહ્યું છે - “સંપત્તિમાં મિત્રો તમને ઓળખતા થાય છે અને વિપત્તિમાં તમે એમને ઓળખો છો.” બધા મોં ફેરવી ગયા ! રાજાનો ખોફ કોણ હોરે ? પણ એક હતા રાજપુરોહિત ભટ્ટ સોમેશ્વર. વસ્તુપાલને મંત્રી બનાવનાર એ હતા. સામા પક્ષે વસ્તુપાલના પણ એમની પર ઘણા ઉપકાર હતા. એમને એ ઉપકારો સાંભર્યા અને મૈત્રીના દાવે આવીને ઊભા રહ્યા.
“સંપત્તિમાં મિત્રો કોણ ઊભું રહે ? 9
અને વિપત્તિ
31
