________________
બીડું ના લીધું. છેવટે વણિક સેનાપતિ તેજપાલે બીડું ઝડપ્યું. બધાને ખ્યાલ હતો કે ઘૂઘૂલ સામે લડવું એટલે મોતને નોતરવું. તેજપાલ સેના સાથે ગોધરા પર ચડાઈ કરી. ઘૂઘૂલને હરાવ્યો. કેદ કર્યો. લાકડાની હેડમાં પૂરી ધોળકા રાજસભામાં લાવ્યા. હેડમાં જ એની જ મોકલેલી ચૂડીઓ અને સાડી તેને બળજબરીથી પહેરાવી. એથી લાજી મરેલા તેણે તે પળે પોતાની જીભ કચડીને ત્યાં જ આપઘાત કરેલો.
એ પછી, એ વિજયની સ્મૃતિમાં, ગોધરામાં અત્યારે જ્યાં ગામનું તળાવ છે ત્યાં, બાવન જિનાલય બંધાવ્યું. આજે તો ત્યાં તળાવ છે, ને તેની પાળે લાલ મસ્જિદ છે. મૂળે તે દેરાસર. મુસ્લિમ આક્રમણના સમયે તેનો ધ્વંસ થયો, અને ત્યાં તળાવમસ્જિદ બન્યાં. આજે પણ ત્યાંથી દેરાસરના પ્રાચીન અવશેષો નીકળ્યા કરે છે.
આ તેજપાલ ! આ વસ્તુપાલ ! એમની અને એમના ગુરુઓની વાતો - ઐતિહાસિક જાણકારી તમને આજે આપી. આ જાણકારીથી તમારા બધાના મનમાં એ મહાપુરુષો પ્રત્યે સદ્ભાવ પ્રેરાય એ જ એકમાત્ર ભાવના છે.
થોડાંક વર્ષો પહેલાં Steven Heim નામનો અમેરિકાની શિકાગોની યુનિવર્સિટીનો એક વિદ્યાર્થી ત્યાંથી ભારત આવ્યો અને અમદાવાદમાં ત્રણ વર્ષ રહ્યો. M.Phil. નો Student હતો. મેં પૂછ્યું, દોસ્ત ! અહીં કેમ ? તો મને કહે કે અમારી યુનિવર્સિટીએ અમને આફ્રિકન અથવા એશિયન દેશો પૈકી કોઈ પણ દેશની એકાદ કલ્ચરલ થીમ ઉપર અભ્યાસ - Desertation કરવાનું સોંપ્યું છે. એ માટે અહીં આવ્યો છું. મેં પૂછ્યું કે તમે અહીં કયા વિષય પર કામ કરો ? એણે કહ્યું કે વસ્તુપાલ મંત્રી ઉપર હું ડેઝર્ટેશન કરી રહ્યો છું.
