Updesh Ratna Kosh

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 6

ਉਪਦੇਸ਼ ਰਤਨ ਕੋਸ਼ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਧੂਨਾ ਹਰ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕਦਮ-ਕਦਮ 'ਤੇ ਨਾਕਾਮਯਾਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਸੱਚ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਇਕ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਵਿਚ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਹੈ ਕੌੜਾ ਸੱਚ। ਕਦੇ ਵੀ ਉਹ ਸੱਚ ਨਹੀਂ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਿਸੇ ਦੀ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਕਸ਼ਟ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਦਸ਼ਵੈਕਾਲਿਕ ਸੂਤਰ ਵਿਚ ਆਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ, “ਸਾਧੂ ਕਦੇ ਵੀ ਕਠੋਰ ਸੱਚ ਨਾ ਬੋਲੇ। ਸਾਧੂ ਅੰਨ੍ਹੇ ਨੂੰ ਅੰਨ੍ਹਾ, ਕਾਨੇ ਨੂੰ ਕਾਨਾ ਆਖ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਦਿਲ ਨਾ ਦੁਖਾਏ। ਜੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਲਵੇ ਜਾਂ ਉਸ ਦੇ ਗੋਤ ਦਾ ਨਾਂ ਲਵੇ ਜਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ‘ਆਰਿਆ’ ਆਖ ਕੇ ਬੁਲਾਵੇ।
ਸੋ ਸੱਚ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਅਣੂਵਰਤਾ ਦੀ ਅਤਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਪਾਸਕ ਦਸ਼ਾਂਗ ਸੂਤਰ ਵਿਚ ਕੁੜੀ ਸਬੰਧੀ, ਕੁਰਸੀ ਸਬੰਧੀ, ਝੂਠੀ ਗਵਾਹੀ, ਜਾਅਲੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਉਪਾਸਕ ਨੂੰ ਮਨਾਹੀ ਹੈ।
ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਭਗਵਾਨ ਮਹਾਵੀਰ ਨੇ ਸੱਚ ਨੂੰ ਮਹਾਵਰਤ ਅਤੇ ਅਣੂਵਰਤਾਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿਚ ਕਰਕੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਵਿਆਕਰਨ ਸੂਤਰ ਵਿਚ ਸੱਚ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਧਰਮ ਦਾ ਪਰਮਾਰਥ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਆਚਾਰਿਆ ਜੀ
ਅੱਗੋਂ ਫੁਰਮਾਉਂਦੇ ਹਨ :
4