Updesh Ratna Kosh

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 19

ਉਪਦੇਸ਼ ਰਤਨ ਕੌਸ਼
- कुसंगेण वसिज्जइ वालस्स वि धिप्पए हिअं वयणं
अन याओ निवट्टिज्जइ न होइ वयणिज्जया एवं ।।१५।।
ਸਲੋਕ 15 : ਬੁਰੀ ਸੰਗਤ ਵਾਲੇ ਨਾਲ ਨਾ ਰਹਿਣਾ, ਬੱਚੇ ਦੀ ਵੀ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਬੇਇਨਸਾਫੀ (ਅਨਿਆ) ਦੇ ਰਾਹ ਨੂੰ ਛੱਡਣ
ਵਾਲਾ ਜੀਵ ਕਦੇ ਨਿੰਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।
ਟੀਕਾ :
ਸ਼ਾਸਤਰਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ
ਗੱਲਾਂ ਆਖੀਆਂ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਨਿੰਦਾ ਹੋਣ ਦੇ ਤਿੰਨ ਕਾਰਨ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ
ਹਨ (1) ਮਾੜੀ ਸੰਗਤ ਦਾ
ਹਿਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਚੰਗੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ
ਸ਼ੱਕ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। (2) ਮੈਂ ਸਿਆਣਾ ਹਾਂ ਅਜਿਹਾ ਆਦਮੀ ਕਿਸੇ
ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਹਿੱਤ ਭਰਪੂਰ ਗੱਲ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੁਣਦਾ। (3) ਹਰ ਹਾਲਤ ਢੰਗ
ਨਾਲ ਧਨ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾਂ ਵੀ ਨਿੰਦਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿੰਨ
ਕਾਰਨ ਕਦੇ ਵੀ ਜੀਵ ਨੂੰ ਸੁਖੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੰਦੇ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਗਿਆਨੀ ਮਨੁੱਖ
ਚਰਿੱਤਰਹੀਣ ਦੀ ਸੰਗਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਸਿਆਣਾ ਮਨੁੱਖ ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਮਹਾਨਤਾ
ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਬੁੱਧੀ ਦਾ ਉਮਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ। ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਿ
ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਾਲੇ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਚੋਟੀ ਹੀ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਉਮਰ ਵਾਲੇ ਦੀ
ਵੱਡੀ। ਜੈਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਅਤਿਮੁਕਤ ਮੁਨੀ ਜਿਹੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਾਲੇ ਮੁਨੀ
7